Upload
dean-mandraburca
View
254
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
1/263
1
C . . , . .
-
3- ,
2003
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
2/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
3/263
3
-
.
, -
-
.
, -
, -
. -
,
. -
- . -
,
.
,
,
.
,
, -
, . -
,
. -
, -
. -
, .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
4/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
5/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
6/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
7/263
7
,
-. -
, Romanus().-
-
, .
, , , , , -
.
XVXVI .
(). ,
. -
-
. , , , -
, -
.
, -
, , .
-. -
: illustrare, demonst-rare, sensus, socium, terra, via, ducere . -
, .
,
: das Verb, das Prdikat, Imperfekt,
Plusquamperfekt; Kln (Colonia), Rettich (radix), Strae (strata), Wein
(vinum).
-hester, -caster, -castle -
castra castellum: Manchester, Lancaster.-
, : magister (, -
) . , . , . , .
, . (. Meister).
XVIIXVIII . -
, , , .
XIX . -
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
8/263
8
, -
;
.
-
, , -
. ,
(, -
, , , , . .).
()
: -
, , , ., -
, .,
, , ., , ,
., , , ., , , .
--
: -, -, -, -, - .
, , : tabvla rasa, persona grata, habhtus,
P. S., o. c., etc. .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
9/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
10/263
10
2 .
a, e, i, o, u, y-
, . . ,
:
au [] : aurum
[] ;
eu []: Eurppa[] ;
ae []: aera[] ;oe []:poena[] .
aeoe, , -
, , -
(!), (..
): aBr, ar[] ,poBta,pota[-] .
-
i[]: iustus[] ,
maior[] .
3 .
1. l.
2. c: ) e, i, y, ae, oe([]
[]) []; ) , . . a, o, u,
1 2 3 4 65
Rr
Ss
TtUu
Vv
Xx
Yy
Zz
,
,
rex
casa
sapiens
terrausus
vita
axis
examen
lyra
zona
[]
[]
[]
[
][]
[]
[]
[]
[]
[]
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
11/263
11
, []: Cicero [] , Caesar[] , coeptum[] , caput[] , color [] , culpa [] , fructus
[] , nunc[] .
3. qu, nqusuu-
[]: aqua[] , lingua[] , suavis
[] , suus[] .
4. s[]: causa[]
, []: servus[] .
5. ch[]: charta[] ,
ph []: philosophus [] , th []:theatrum[] , rh []: rhetor[] .
6. ti-
[], s, t, x: ratio[] , initium[] , bestia[]
,mixtio[] .
4 .
. , , -
, ,
. -
: (a, p), # (b, o). -, :
1. .
2. : te-ne-o.3. (, )
:gut-ta,fruc-tus.
5 .
, ,
.
1. (
) .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
12/263
12
2. ,
: dic-tC-tor, ma-gDs-ter.3. ,
:
p-pv-lus, re-pe-ti-th-o.
,
.
Avis, barba, dolor, ego, forum, gigno, intra, hortus, labor, mater, notus,
omnis, pugna, ripa, sanus, Syria, tribus, unus, vado, Xerxes, Zeno.
Aevum, aedes, praeda, foedus, Oedhpus, Poenus, Augustus, auspicium,poBma, como, Eurydhce, iam, iuvo, iocus, aiunt, cedo, cibus, caedes,Cyprus, coelum, cado, collis, cubo, clamo, lac, carcer, hortus, chorus,
Thebae, Scythia, physhcus, rheno, rhythmus, quis, quam, quoque, sanguis,miser, risus.
Oratio, silentium, scientia, hostia, sextius, tiara, suadeo, requies, ianua,nobhlis, paratus, tribunus, varius, proelium, praesidium, cognosco, univer-sus, argumentum, symphonia, labyrinthus, Zephrus, Gracchus, patientia.
3 2 1 3 2 1
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
13/263
13
6.
- nomen substantAvum. -, , , , -
: ? ? - . :
m (genus masculAnum),f (genus feminAnum),n (genus neutrum).- numerus, numerus sin-
gularis(sing.), numerus pluralis (plur.)., -
. : , - , ,
. :
2.1.
, ,
-
, ,
-
2
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
14/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
15/263
15
7 . I
I ,
-,
-a. , -
, , .: aqua, ae f , lingua,ae f, causa,ae f,
, nauta, ae m, agricola, ae m,poBta, ae m.
schola,ae f , terra, ae f , .
8 . I I
II , -
-i, -
-us, -er, -um. -us, -er
, -um , : lupus, i m
, magister, tri m, verbum,i n. II vir, viri m, , .
II
1. -er-
, -.
: ager, agri(. : ).
-:puer,pueri(. -: ).
I
vita, aef
Casus Sing. Plur.
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
vit-b
vit-ae
vit-ae
vit-am
vit-a
vit-ae
vit-arumvit-is
vit-as
vit-is
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
16/263
16
2.
(voc. sing.), . , -
II -us.
3. -ius(Vergilius, Ovidius),
meus filius c -
-i: mi, fili, Ovidi.
4.
(acc. voc.) (nom.), -
-a. -
,
. :
, .
fumus, i m, liber, bri m,pomum, i n.
II
bellum, i n
Casus Sing. Plur.
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
bell-um
bell-i
bell-o
bell-um
bell-p
bell-a
bell-prum
bell-is
bell-a
bell-is
II
servus, i m
ager, agri m
puer, pueri m
Casus Sing. Plur.
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.Abl.
Voc.
serv-us
serv-i
serv-o
serv-umserv-p
serv-e
ager
agr-i
agr-o
agr-umagr-p
ager
puer
puer-i
puer-o
puer-umpuer-p
puer
serv-i
serv-prum
serv-is
serv-osserv-is
serv-i
agr-i
agr-prum
agr-is
agr-osagr-is
agr-i
puer-i
puer-prum
puer-is
puer-ospuer-is
puer-i
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
17/263
17
9 . I I I
III , -
(gen. sing.) -is. -
(nom. sing.) -
s, x, a, e, o, l, n, r, : homo, homhnism, vox, vocisf, , caput, caphtisn. -III -
(. : , ,
),
gen. sing., , : lapis, hdis m (gen. sing. laphdis),nutrix, Acis f (
gen. sing. nutrAcis), tempus, oris n (gen. sing. tem-poris). , -is, -
: testis, is m, f , civis, is m , mare, is n
.
-
,
, . . ,
,
-a.
III : ,.
,
: rex, regism (reg-), verhtas, veritatisf (-veritat-), tempus, temporisn (tempor-). -,
, -
: rex , re-gis .
, - : mens, mentis
f (ment-), , . . -
-
: avis, avisf, nubes, nubisf.
-e, -al, -ar: mare, maris n , anhmal, animalis n ,
exemplar,
exemplaris
n
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
18/263
18
III
, III
:
mare, marisn
anhmal, alisn
Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
mare
mar-is
mar-i
mare
mar-A
anhmal
animal-is
animal-i
anhmal
animal-i
mar-ia
mar-ium
mar-hbus
mar-ia
mar-hbus
animal-ia
animal-ium
animal-hbus
animal-ia
animal-hbus
Casus
Abl. sing.
Gen. plur.
Nom., Acc. plur.
-e
-um
-a
-e
-ium
-a
-i
-ium
-ia
miles, htis m
tempus, oris n
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
miles
milht-is
milht-i
milht-em
milht-e
tempus
tempor-is
tempor-i
tempus
tempor-e
milht-es
milht-um
milit-hbus
milht-es
milit-hbus
tempor-a
tempor-um
tempor-hbus
tempor-a
tempor-hbus
Casus
urbs, urbisf
avis, avisf
Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
urb-s
urb-is
urb-i
urb-em
urb-e
av-is
av-is
av-i
av-em
av-e
urb-es
urb-ium
urb-hbus
urb-es
urb-hbus
av-es
av-ium
av-hbus
av-es
av-hbus
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
19/263
19
III
1. -
, -
, . -
:
pater, patris m
mater, matris f
frater, fratris m
parens, parentis m,f
2. vis , bos , Iupphter :
3. : III
(gen. sing.): heres,
herBdis m (-is, hered-),gens, gentis f ( gent-), ius, iuris n ( iur-).
, ,
.
Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.Abl.
Sing. Plur.
vis
vimvA
bos
bovis
bovi
bovembove
vires
virium
virhbus
viresvirhbus
boves
boum
bubus
bovesbubus
Iupphter
Iovis
Iovi
IovemIove
III
Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
-s
*
-is
-i
-em
-e
-is
-i
-e, -A
-es
-um, -ium
-hbus
-es
-hbus
-a, -ia
-um, -ium
-hbus
-a, -ia
-hbus
m,f n m,f n
* , : senator senator-is;
. : -.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
20/263
20
1. III (, -
, ) :
ius, iuris n; ratio, ratipnis f; natio, natipnis f;
honor, honpris m ; mos, moris m ; foedus, foed
eris n; actor, actpris m; testis, testis m;fons,fontis
m; mons, montis m; nomen, nomhnisn; hostis,hostis m ; crhmen, crimhnis n; tribunal,tribunalis n;pater,patris m.
2. ,
, :
custos, custpdis m; ius, iuris n; civis, civis m-; exemplar, exemplaris n.
1 0 . I V
IV
,
-us; : -us, -u, : casus, us m-, usus, us m,genu, us n.
, manus,usf, , domus,
us f .
1 1 . V
V ,
-fi.-es,
: rBs, re
A f , , fid
Bs, fid
ei f , sp
Bs, spe
A f
IV
fructus, us m
cornu, us n , ()
Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
fruct-us
fruct-us
fruct-ui
fruct-um
fruct-u
corn-u
corn-us
corn-u
corn-u
corn-u
fruct-us
fruct-uum
fruct-hbus
fruct-us
fruct-hbus
corn-ua
corn-uum
corn-hbus
corn-ua
corn-hbus
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
21/263
21
1 2 .
* voc. , nm. -
II -us (. 8).
V
rBs, reAf ,
diBs, diBi m, f , Casus
Nom., Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Sing. Plur.
r-es
r-eA
r-eA
r-em
r-B
di-Bs
di-Bi
di-Bi
di-em
di-B
r-Bs
r-Brum
r-Bbus
r-es
r-Bbus
di-Bs
di-Brum
di-Bbus
di-es
di-Bbus
. diBs, diBim,f -, .
us is,es;
Nom. b um e, al, ar us u es
er 2 .
Gen. ae i is is is us ei
Dat. ae o i i i ui u ei
Acc. am um em=-Nom. =-Nom. em um u em
Abl. a p e A e u B
Nom. ae i a es a ia es us ua es
Gen. arum prum um ium ium uum Brum
Dat. is is hbus hbus hbus hbus Bbus
Acc. as os a es a ia es us ua es
Abl. is is hbus hbus hbus hbus Bbus
Sing.
Plur.
f m n m, f, n n m, f m n f
Casus -
-
-
I II IV V
III
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
22/263
22
1 3 . .
-
(accusatAvus) (ablatAvus).
1. in, sub -, -
?, , ?.
,
. . in aquam(acc.) (. .),
in aqua(abl.) (. .); sub aquam(acc.) (..), sub aqua(abl.) (. .).
2. : a, ab, abs,
, de, , , e, ex, cum (, ), pro, , prae, -, , sine , coram , , -
.
3. . -
: ad , , , , , ante , ,
apud, , , circum, contra, inter,
, ob, -, per, , post, ,
trans , , , itra , , ,
adversus, , intra, , , infra, .
4. -I causa, , -, gratia-, , . -
, : amicprum causa--, exempli gratia , .
1 4 .
-. -
,
. , -
.
.
1. , -
, , 12, , -
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
23/263
23
2. , .
3. -
.
, ver-
bprum. 12 , -prum gen. plur. II . ,
verb-. II -
-us, -er,
-um. -er-
-r, .
-us. verbus. . -
-um, verbum. -
verbum, i n, . , gen.plur.
verbum, -(. 6)
, .
-
III , , ( 9),
, -
. -
III .
: x//c, x//g, s//d, s//t, s//r, e//i, o//i, e//u, o//u. -on, -in
n: homo-homhnis, Cicero-Cicerpnis., iurhbus.
12 , dat.abl.plur. -
III . o-hbus, iur-. . , r-
s, rsius. -
, III ius, iuris n.
,
, , , -, , .
1 5 .
-
, -
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
24/263
24
. , -
(Gen.) -
,
, . -
-
, . -
.
asus
1
-
2
3
Nom.
Scientia potentia est
icero consul creatur
Gen.
Schola vitae
medicAna morbprum Nemo nostrum
Via scientiarum Studium litterarum
Memoria poBtae Via vitae ( )
Dat.
Dicere magistro Vitae discere
Liber puero est
Acc.
Homhnem quaero Copias Rhenum traducere
Romam redeo Per multos annos obsidBre ( )
Doceo te litteras Romani Cicerpnem consvlem creant
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
25/263
25
1.. --
, ?
2.?
3.I, II, III, IV, V ?
4.III ,
?
5.?
6.? -
III ?
1. :
puella, ae f ; senator, pris m ; amAcus, i m ;mons, ntis m ; ora, ae f ; series, Bi f ; iudicium, i n; tribunal, alis n; exerchtus, us m; liber, bri m-;princeps, chpis m;prudentia, ae f; oratio, pnis f; opus, eris n; ortus, us m;panis, is m;
patria, ae f ; magistratus, us m; veru, us n;ordo, hnis m; error, pris m;fidBs, ei f;pecus,oris n; magister, tri m;pater, tris m.
2.
.
3. , , -
,
:
1 2 3
Abl.
Vulnerare sagitta Liberare cura Veni Roma Iure nominare
Temporhbus antAquis regnare
Clamare ira Locis novis vivere Nocte legere
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
26/263
26
vitarum, victorias, insvlis, terram, stella, stellas, aquae, nautarum, scholis,bella, otio, periculprum, negotii, librum, loci, locos, argumentis, bello, nego-tiprum, otiis, ocvlis, mentes, mentium, simplicitatem, simplicitate, leghbus,regum, regi, regis, veritate, mortem, luci, homhnes, luce, testium, temporhbus,tempora, exerchtum, exercituum, exerchtu, exercitui, exercithbus, res, reA, rem,rerum, rebus, diBs, diBi, diB.
4. :
1. Per scholam ad vitam. 2. Ibi victoria, ubi concordia. 3. Ignorantia non
est argumentum. 4. Terra est sphaera. 5. Terra et luna sunt stellae. 6. In
lunanon est vita. 7. Non solum in terra, sed etiam in aquasunt bestiae. 8. InAfrhcasunt silvae palmarum. 9.Roma est in Italia. 10. Schola est via scien-tiarum. 11. Minerva est dea pugnarum. 12. Incola insvlae est nauta.13.Aurpra musis amAca. 14.Ante portas est bellum. 15. Inter bella et peri-cvla non est locus otio. 16. Pericvlum est in mora. 17. Procul ab ocvlis
procul ex mente. 18. Otium post negotium. 19. Otium sine libris mors est et
homhnis vivi sepultura. 20. Historia testis temporum, lux veritatis, magis-tra vitae, nuntia vetustatis. 21. Simplichtas leghbus amAca est. 22. Non rexest lex, sed lex est rex.
ab , ad , ,
amAca, aef ante
aqua, aef
argumentum,in ,
Aurpra,aef ,
bellum,in bestia, aef ,
concordia, aef
dea, aef
dies, Bim est
etiam
ex , ,
exerchtus, usm historia, aef
homo, hnism ibi
ignorantia, aef
in ,
incola, ae m, f insvla, aef inter ,
Italia, aef
lex, legisf
liber, librim locus, im
luna, aef
lux, lucisf
magistra, aef ,
mens, mentisf , ,
Minerva, aef ,
,
, ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
27/263
27
;
mora, aef
mors, mortisf
nauta, aem
negotium, iin , non
nuntia, aef
ocvlus, im otium, in
palma,aef
per
pericvlum, in porta, aef
post
procul ,
pugna, aef
res, reif , rex, regism
Roma, aef
schola, aef
scientia, aef
sed
sepultura, aef silva, aef
sine
simplichtas, tatisf solum sphaera, aef
stella, aef ,
sunt
tempus, orisn terra, aef
testis, ism, f c, -
ubi
verhtas, atisf vetustas, atisf via, aef ,
victoria, aef
vita, aef
vivus, a, um , vivi(gen.
sing.)
1 6 .
- nomen adiectAvum. ,
: ? ? , -
, . . ,
, , :
, , . -
, . . , .
: I II ; III .
2.2.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
28/263
28
1 7 . I I I
-us
-er, -a, -um, : bonus,bona , bonum ; ruber , rubra -
, rubrum ; tener , tenera , tenerum. -
,
: magnus, a, um , liber, era, erum -, niger,gra,grum.
-e-, ,
.
magna, libera, nigra, magnum, liberum, nigrum.I II -
I , -II .
I II
Casus
Sing. Plur.
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
Voc.
albus
albi
albo
album
albp
albe
albb
albae
albae
albam
alba
albb
album
albi
albo
album
albp
album
albi
albprum
albis
albos
albis
albi
albae
albarum
albis
albas
albis
albae
alba
albprum
albis
alba
albis
alba
albus, alba, album , ,
m f n m f n
CasusSing. Plur.
Nom.,Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
niger
nigri
nigro
nigrum
nigrp
nigra
nigrae
nigrae
nigram
nigra
nigrum
nigri
nigro
nigrum
nigrp
nigri
nigrprum
nigris
nigros
nigris
nigrae
nigrarum
nigris
nigras
nigris
nigra
nigrprum
nigris
nigra
nigris
niger, nigra, nigrum , ,
m f n m f n
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
29/263
29
-
: lingua LatAna, terra incognhta-. , -
, ,
. , I -
(poBta, nauta) II -us-er, -
:poBtaRomanus, nauta bonus(. : , ).
1 8 . I I I
III .
1. -; : -er,
-is, -, : acer, acris, acre, -
, .
2. -
-is -e, -
: brevis, breve.
3. -
-r:par,
paris, -s: sapiens, sapientis, -x:felix,felAcis-.
III : -
(gen.
sing.) -is
;
-
-is, :felix,
Acis.III -III ,
-
(acc. sing.) -em,
(nom. acc. plur.)
-es.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
30/263
30
1 9 .
:
(gradus positAvus), (gradus comparatAvus)(gradus superlatAvus).
III
CasusSing. Plur.
Nom.,Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
brevis
brevis
brevi
brevem
brevA
brevis
brevis
brevi
brevem
brevA
breve
brevis
brevi
breve
brevA
breves
brevium
brevhbus
breves
brevhbus
brevia
brevium
brevhbus
brevia
brevhbus
) : brevis, breve
m f n m,f n
Casus
Sing. Plur.
Nom.,Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
felix
,
felAcis
felAci
felAcem
felAci
felix
oe
felAcis
felAci
felix
felAci
felAces
e
felAcium
felAchbus
felAces
felAchbus
felAcia
e
felAcium
felAchbus
felAcia
felAchbus
) : felix, felAcis
m,f n m,f n
Casus
Sing. Plur.
Nom.,Voc.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
acer
acris
acri
acrem
acrA
acris
acris
acri
acrem
acrA
acre
acris
acri
acre
acrA
acres
acrium
acrhbus
acres
acrhbus
acres
acrium
acrhbus
acres
acrhbus
acria
acrium
acrhbus
acria
acrhbus
) : acer, acris, acre
m f n m f n
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
31/263
31
-
.
-
-ior-ius
: longus (long-) longior,
, longius; brevis (
brev-) brevior, , brevius-
.
-
III .
-
-isshm--us(. .),
-a(. .), -um(. .): longus longisshmus, longisshma, longisshmum
(-, -), (-, -); brevis brevissh-mus, brevisshma, brevisshmum(-, -),
(-, -).
, -
-er,
-rhm--us, -a, -um: miser miser-
rhmus, miserrhma, miserrhmum(-, -), -(-, -); acer acerrhmus, acerrhma, acerrhmum(-, -).
:
PositAvusComparatAvus
Nom. sing. Gen. sing.
altior , -;
altius ,
altus
alti
miserior , -;
miserius ,
miser
miseri
pulchrior , -;
pulchrius ,
pulcher
pulchri
celerior , -;
celerius ,
celer
celeris
facilior , -;
facilius ,
fachlis
fachlis
felicior , -; felicius , felix felAcis
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
32/263
32
III , -hlis, --lhm--us, -a, -um:
fachlis, e facillhmus, a, um,
diffichlis, e difficill
hmus, a, um,
simhlis, e simillhmus, a, um
dissimhlis, e dissimillhmus, a, um
humhlis, e humillhmus, a, um
grachlis, e gracillhmus, a, um
-hlis-isshmus, : uthlis,e utilis-
shmus, a, um(-, -).(, : ,
):
: maior , ;
maxhmum , ; minor, minus ( ) ( ); minhmum, , melior (-
); opthmus , ,pesshmus ,.
. . .
bonus, a, um
malus, a, um
magnus, a, um
parvus, a, um
multi, ae, a
melior, melius
peior, peius
maior, maius
minor, minus
plures, plura
opthmus, a, um
pesshmus, a, um
maxhmus, a, um
minhmus, a, um
plurhmi, ae, a
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
33/263
33
2 0 .
-
: (-
) , -. : ,
. :
quam,
. -
, (
):
aqua levior est, quam ferrum(nom. sing.);
aqua levior est ferrp(abl. sing.).
().
, : opthmusomnium .
1.I II ? -
? ?2.III ? -
, , ?
3. III ?
?
4.? -
-?
5.?
6.?7.-
-rhm-?8.-
-lhm-?9.
?
10.-
?
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
34/263
34
1. ,
. -
:
latus, a, um; novus, a, um;gratus, a, um; tener,era, erum; integer, gra, grum; pulcher, chra, chrum-
; eleber, bris, bre ; celer, eris, ere , prudens, ntis
;gravis, e, levis, e;fortis, e,
ingens, ntis; uthlis, e;grachlis, e; dives, htis
; simplex, hcis.
2. .
:
causa publhca (gen. sing. causae)opphdum novum (gen. sing. opphdi)
servus miser (gen. sing. servi)
arbhter bonus (gen. sing. arbhtri)
miles fortis (gen. sing. milhtis)
equus celer (gen. sing. equi)
3. :
1. Omne initium diffichle est. 2. Forma terrae rotunda est. 3. Dura lex, sed
lex. 4.Aeterna est clarprum vir
prum memoria. 5. Ver
htas temp
oris filia.6. Magna est inter homhnes linguarum varietas. 7. Gloria umbra virtutis est.
8.Repetitio est mater studiprum. 9. Civis ius sacrum est. 10. Omnis arsimitatio est naturae. 11. Sociale anhmal est homo. 12. Omnis definitio iniurecivAli periculpsa est. 13. Via recta brevisshma est. 14.Roma veterrhmaurbs parva erat. 15. Lingua celeris est, mens celerior. 16. Libertas, leges et
pax sunt opthma dona. 17. Cicero omnhum oratprum celeberrhmus est.18. Nihil est* veritatis luce dulcius. 19. Exempla praeceptis utilipra sunt.20. Patriae fumus igni aliBno luculentior.
aeternus, a, um
aliBnus, a, um anhmal,al isn ars, artisf
brevis, e ,
* Est .
Cicero, pnis m ()
civAlis, e civis, ism
clarus, a,um ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
35/263
35
definitio, pnisf donum, in ,
dulcis, e ,
durus, a, um
erat
exemplum, infilia, aef
forma, aef
fumus, im
gloria, aef
ignis, ism
imitatio, pnisf
initium, in
ius, iurisn
libertas, atisf lingua, aef
luculentus, a, um , ,
memoria, aef
natura, aef nihil
omnis, e ,
orator, prism patria, aef
pax, pacisf
periculpsus, a, um
praeceptum, in ,
rectus, a, um
repetitio, pnisf rotundus, a, um
sacer, cra, crum ,
socialis, e studium, in ,
umbra, aef
urbs, urbisf
varietas, atisf vetus, eris , vir, im ,
virtus, utisf ,
2 1 .
- adverbium. ,
, -: ? ? ? ? ?
?: -
(semper, ubi, fere . .) , -.
I II --e-() --:
latus, a, um late
malus, a, um male
tener, era, erum tenerepulcher, chra, chrum pulchre
citus, a, um cito
2.3.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
36/263
36
III -
-hter-:acer, acris, acre (acr-) acrhter
celer, eris, ere (celer-) celerhter
fortis, e (fort-) forthter
felix, Acis (felic-) felichter
-nt,
-er-: sapiens, entis ( sapient-) sapienter
.
2 2 .
-:
iuste (iustus) iustius
celerhter (celer) celerius
felichter (felix) felAcius
-e-:
fortisshmus fortisshme
celerrhmus celerrhmeminhmus minhme
1. I II ?
2. III ?
3. ?
4. ?
,
:
altus, a, um ; miser, era, erum ; gratus, a, um; levis, e; acer, acris, acre; liber, era, erum; prudens, entis ; uthlis, e ;simplex, hcis; simhlis, e; malus, a, um.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
37/263
37
2 3 . - verbum. ,
, -
: ? ? (1-, 2-,
3-) ( singularis, pluralis),(genus), (modus) -
(tempus).
: (genus
actAvum) (genus passAvum). - , : Puer librum legit.. -
: Liber a puerpleghtur .: (modus indicatAvus),
(modus coniunctAvus) (modus impera-tAvus). , , -: labprat-, non labprat, laborabat, laborabht.
, , , : laborBmus, !. -
, , -
: labpra!!, laborate!!. ,
: , -
, ,
.:
praesens ,
imperfectum ,
futurum I .:
perfectum ,
plusquamperfectum ,
futurum II .
2.4.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
38/263
38
: , , , , . -
, , :praesens
indicatAvi actAvi, . . -. -, , : 3-pluralis.
2 4 .
-. -
, : ? ? -
-infinitAvus praesentis actAvi, -re-:ornare, monBre, scribere, audAre-.
I -a:
accusare (accusa-).II -B: -
monBre (monB-).III ,
-u -h: absolvere ( absolv-);minuere (minu-);facere (faci-).IV -A: -
punAre (punA-)., I -are, II
-Bre, III -ere, IV -Are.II III -
, , e.-
(), , I, II IV -re-, III -ere(. .-re-e).
:
domare; notare; sedBre;possidBre -; tradere; sentAre; cavBre-
; emere ; peccare ; debBre -
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
39/263
39
; dare; demonstrare; convenAre; optare;prohibBre; statuere;invenAre.
2 5 . :
accuso, accusavi, accusatum, accusare moneo, monui, monhtum, monBreabsolvo, absolvi, absolutum, absolvere
punio,punAvi,punAtum,punAre 1-
(praesens indicatAvi actAvi) -
-o. 1-
(perfectum indicatAvi actAvi) -i. () -
-(t)um.
(infinitAvuspraesentis actAvi) -re-.
;
:
divhdo, si, sum3 , occAdo, cAdi, cAsum3 rego, xi, ctum3
taceo, ui, htum2 ,
, -
. 4 :
divhdo, divAsi, divAsum, dividere
occAdo, occAdi, occAsum, occidererego, rexi, rectum, regeretaceo, tacui, tachtum, tacBreI IV
(, noto1 audio4).
,
-o, -vi, -tum, -re:
noto, notavi, notatum, notareaudio, audAvi, audAtum, audAre
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
40/263
40
,
,
.
2 6 . ,
:
1) (), , -
-re-/-ere-:
accusare accusa-monBre monB-
absolvere absolv-punAre punA-
2) , , -
-i:
(2-)
accusavi accusav-monui monu-
absolvi absolv-
punAvi puniv-3) , ,
-um:
(3-)
accusatum accusat-monhtum monit-
absolutum absolut-punAtum punit-
, -
:
condemno, condemnavi, condemnatum, condemnare1 invenio, invBni, inventum, invenAre4 ago, Bgi, actum, agere3 taceo, tacui, tachtum, tacBre2 lego, lBgi, lectum, legere3
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
41/263
41
2 7 . ( )
praesens (), imperfectum
(),futurum primum() -:
Praesens indicatAvi actAvi et passAvi
-
I, II IV ;
III -
: hs,t, m; er; unt.I -a
1--o-or:
*orna-oorno, *orna-orornor.
ActAvum
()
PassAvum
()
Sing. Plur. Sing. Plur.
1-
2-
3-
-o(-m)
-s
-t
-mus
-tis
-nt
-or(-r)
-ris
-tur
-mur
-mhni
-ntur
accusare, monBre, absolvere,punAre
Praesens indicatAvi actAvi
I II III IV
Sing. 1-
2-
3-
accuso
accusas
accusat
moneo
mones
monet
absolvo
absolvis
absolvit
punio
punis
punit
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
42/263
42
Imperfectum indicatAvi actAvi et passAvi
--ba-I II
-Bba-III IV .
, 1-
-m.
Plur. 1-
2-
3-
accusamus
accusatis
accusant
monBmus
monBtis
monent
absolvhmus
absolvhtis
absolvunt
punAmus
punAtis
puniunt
I II III IV
Praesens indicatAvi passAvi
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusor
accusarisaccusaturaccusamuraccusamhniaccusantur
moneor
monBrismonBturmonBmurmonBmhnimonBntur
absolvor
absolverisabsolvhturabsolvhmurabsolvimhniabsolvuntur
punior
punArispunAturpunAmurpunimhnipuniuntur
Imperfectum indicatAvi actAvi
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusabam
accusabasaccusabataccusabamusaccusabatisaccusabant
monBbam
monBbasmonBbatmonebamusmonebatismonBbant
absolvBbam
absolvBbasabsolvBbatabsolvebamusabsolvebatisabsolvBbant
puniBbam
puniBbaspuniBbatpuniebamuspuniebatispuniBbant
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
43/263
43
Futurum I (primum) indicatAvi actAvi et passAviI II -
-b-, -
, -
III .
III IV 1-
-a-, -e-
.Futurum I -
:puniam, -
.
Imperfectum indicatAvi passAvi
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusabar
accusabarisaccusabaturaccusabamuraccusabamhniaccusabantur
monBbar
monebarismonebaturmonebamurmonebamhnimonebantur
absolvBbar
absolvebarisabsolvebaturabsolvebamurabsolvebamhniabsolvebantur
puniBbar
puniebarispuniebaturpuniebamurpuniebamhnipuniebantur
Futurum IindicatAvi actAvi
I II III IVSing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusabo
accusabisaccusabitaccusabhmusaccusabhtisaccusabunt
monBbo
monBbismonBbitmonebhmusmonebhtismonBbunt
absolvam
absolves
absolvet
absolvBmusabsolvBtisabsolvent
puniam
punies
puniet
puniBmuspuniBtispunient
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
44/263
44
esse
, . ., , -
. -
esse. .
1. praesens, imperfectumfuturumIindicatAvi actAvi militare , vidBre , legere , venAre.
2. : ornare ,servAre, mittere, amare, censBre-, esse, scribere.
:
censebamhni II , imperfectum indicatAvi passAvi, 2-pluralis.
Praesens
indicatAvi actAviImperfectum
indicatAvi actAviFuturum I
indicatAvi actAviSing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
sum
es
est
sumus
estis
sunt
eram
eras
erat
eramuseratiserant
ero
eris
erit
erhmuserhtiserunt
Futurum I indicatAvi passAvi
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusabor
accusaberisaccusabhturaccusabhmuraccusabimhniaccusabuntur
monBbor
moneberismonebhturmonebhmurmonebimhnimonebuntur
absolvar
absolvBrisabsolvBturabsolvBmurabsolvemhniabsolventur
puniar
puniBrispuniBturpuniBmurpuniemhnipunientur
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
45/263
45
Ornamus, ornabantur, ornabit, ornabunt, serviunt, servimhni, serviBbas,serviBtis, mittit, mittBbas, mittet, mittBtur, amo, amor, amabaris, amabis,censent, censBbo, censBbam, eras, est, sunt, erhtis, erunt, scribuntur,scribBbant, scribhtis, scribBtis.
2 8 .
-
.
,
-. , Librum legit
3--tlegit-
: . -
.
, -
, -
, :Arbhter iustus causam audit.
.
, -esse
, -
. , esse, , -
, : Scientia potentia est ; Agricolalaboripsus est.
-
, -
(-esse): Italia est patria iurisprudentiae
.
-
-(-
): Praetor actpri iudhcem dat.,
, -
:popvlus Romanus,filia mea.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
46/263
46
, -
. , studBre , -
: Germani agriculturae non student.
,
.
, ,
, , -
. -
,
, -.
, : , -
, , -
, . ,
, , -
, (-
): Terra(nom. ) stellis(abl. . ) illustratur.
-, a
ab, . -
ablatAvus auctpris:Reus ab advocato defendhtur.Servus a domhno suo vendhtur.
. .
1.Advocatus reum defendit. 2.Arbhtri reos aut condemnant, autabsolvunt. 3.Lucius Titius, domhnus fundi, servum emit et pecuniam PublioSempronio dat. 4.Furem nocturnum lex permittit occidere (Digesta).5.Etiam latrpnes suis leghbus parent (Cicero). 6.In legeCorneliadolus pro
factpacciphtur. 7.Divitiae bonum non sunt (Sen.). 8.Reus culpam suamnegabat. 9.Servprum officia varia erant: alii terram colBbant, alii domA
ministrabant, alii in agris laborabant, alii pueros et puellas docBbant. 10.Ait
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
47/263
47
praetor: Si non habBbunt advocatum, ego dabo. 11.Ut salutas, ita salu-taberis. 12.Verum amAcum pecunia non parabis. 13.Gaius est paterhistoriae iuris Romani. 14.Contra factum non datur argumentum. 15.Culpalata dolo comparatur, culpa lata dolo proxhma est. 16.In bellpportae templiIani non claudebantur. 17.Mortui a Romanis cremabantur.
absolvo, solvi, solutum3 ,
accipio, cBpi, ceptum3 ,
ager, grim
aio
alius, a, ud ; alii alii
amAcus, im arbhter, trim argumentum, in
aut
bellum, in
bonus, a, um ,
claudo, si, sum3
colo, colui, cultum3
comparo, avi, atum1
condemno, avi, atum1 contra
Cornelius, im (),
Cornelia lex
cremo, avi, atum1 culpa, aef
defendo, ndi, nsum3
divitiae, arumf(pl.) do, dedi, datum, dare1
doceo,docui, doctum2
dolus, im ,
domA (.)domhnus, im ego
emo, emi, emptum3 ,
etiam
et
factum, in , ,
fundus, im ,
fur, furism
Gaius, im ,
II . . .habeo, ui, htum2 historia, aef
Ianus, im ,
,
ita
ius, iurisn
labpro, avi, atum1 latro, pnism latus, a, um ; culpa lata
lex, legisf
LuciusTitius ()
ministro, avi, atum1 mortuus, a, um
nego, avi, atum1 nocturnus, a, um
non
occhdo, cAdi, cAsum3
officium, in , paro, avi, atum1 ,
,
pater, trism
pecunia, aef
permitto, misi, missum3
,
porta, aef
praetor, prism , proxhmus, a, um
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
48/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
49/263
49
3- -nto(IV -unto);
III
iu:
3 0 .
perfectum(),plusquamper-
fectum() futurumII()
. -
(. 26).
Perfectum indicatAvi actAvi
-
:
Sing. Plur.
1- -i -hmus2- -isti -istis
3- -it -Brunt
accusare
Sing.
Plur.
2-
3-
2-
3-
accusa-to
accusa-to
accusa-tpte
accusa-nto
absolvere
Sing.
Plur.
2-
3-
2-
3-
absolv-h-to
absolv-h-to
absolv-h-tpte
absolv-u-nto
esse
Sing.
Plur.
2-
3-
2-
3-
esto
esto
estpte
sunto
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
50/263
50
Plusquamperfectum indicatAvi actAvi
--era-: -m, -s, -t, -mus, -tis, -nt.
Plusquamperfectum, -
: Themistocles restituit muros, quidPersae deleverant, . restituit perfectum
indicatAvi actAvi, deleverant plusquamperfec-tum, .
()
Futurum II indicatAvi actAvi
-
-er-1--erh--.
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-3-
1-
2-
3-
accusavi
accusavistiaccusavit
accusavhmus
accusavistis
accusavBrunt
monui
monuistimonuit
monuhmus
monuistis
monuBrunt
absolvi
absolvistiabsolvit
absolvhmus
absolvistis
absolvBrunt
punAvi
punivistipunAvit
punivhmus
punivistis
punivBrunt
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-1-
2-
3-
accusaveram
accusaveras
accusaverataccusaveramusaccusaveratisaccusaverant
monueram
monueras
monueratmonueramusmonueratismonuerant
absolveram
absolveras
absolveratabsolveramusabsolveratisabsolverant
puniveram
puniveras
puniveratpuniveramuspuniveratispuniverant
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
51/263
51
Futurum II , : Ut sementem feceris(fut.II), ita metes(fut. I), .
3 1 .
- participium. , -
,
(, , ) (, ) : ? ,
, -
, -
.
:participium praesentis
actAvi ( ), participiumperfecti passAvi ( ) participium futuri actAvi().
I II III IV
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
accusavero
accusaveris
accusaverit
accusaverhmus
accusaverhtis
accusaverint
monuero
monueris
monuerit
monuerhmus
monuerhtis
monuerint
absolvero
absolveris
absolverit
absolverhmus
absolverhtis
absolverint
punivero
puniveris
puniverit
puniverhmus
puniverhtis
puniverint
esse
Perfectum
indicatAvi actAviPlusquamperfectum
indicatAvi actAviFuturum II
indicatAvi actAvi
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
fui
fuisti
fuit
fuhmus
fuistis
fuBrunt
fueram
fueras
fuerat
fueramus
fueratis
fuerant
fuero
fueris
fuerit
fuerhmus
fuerhtis
fuerint
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
52/263
52
Participium praesentis actAvi
(. 26) -
-ns-I II , -en- III IV . gen. sing.
-ntis
-III sapiens, sapientis:
I accusare accusans, antis , -, -II monBre monens, entis , -, -III absolvere absolvens, entis , -, -IV punAre puniens, entis , -, -Participium praesentis actAvi
, , accusans
.
Participium perfecti passAvi
-us, -a, -umI II
:
accusatus, a, um , -, -monhtus, a, um , -, -absolutus, a, um , -, -
punAtus, a, um , -, -
Participium futuri actAvi
-ur---us, -a, -umI II .
:accusaturus, a, um moniturus, a, um
absoluturus, a, um puniturus, a, um
3 2 .
participium perfecti passAvi-
esse
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
53/263
53
esse:
praesensperfectum,
imperfectumplusquamperfectum,
futurum Ifuturum II.
accusare
Perfectum indicatAvi passAvi
Sing. 1- accusatus, a, umsum () , 2- accusatus, a, um es 3- accusatus, a, um est
Plur. 1- accusati, ae, a sumus 2- accusati, ae, a estis 3- accusati, ae, a sunt
Troia a Graecis cremata est . cremata est cremareperfectum indicatAvi passAvi3-.
Plusquamperfectum indicatAvi passAvi
Sing. 1- accusatus, a, um eram 2- accusatus, a, um eras ()3- accusatus, a, um erat
Plur. 1- accusati, ae, a eramus2- accusati, ae, a eratis3- accusati, ae, a erant
Opphda, quae ab Helvetiis incensa erant (plusquamperf.), a Caesbrerestituta sunt(perf.) , , -.
Futurum II indicatAvi passAvi
Sing. 1- accusatus, a, um ero 2- accusatus, a, um eris ()3- accusatus, a, um erit
Plur. 1- accusati, ae, a erhmus2- accusati, ae, a erhtis3- accusati, ae, a erunt
Nec prius dormiBmus(fut. I), quam negotia nostra finAta erunt(fut. II), .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
54/263
54
3 3 . , esse. I I I -io
, sum,
fui, esse :
absum, afui, abesse adsum, affui, adesse
desum, defui, deesse
insum, infui, inesse -
intersum, interfui, interesse -,
obsum, obfui, obesse ,
praesum,praefui,praeesse ,
prosum,profui,prodesse ,
, sum,fui, esse; -
. - possum, potui,
posse, esse
pot- ( ), pos- (s), -potis. possum,potui,posse-
.
Praesens Imperfectum Futurum I
Sing.
Plur.
1-2-
3-
1-
2-
3-
possumpotes
potest
possvmuspotestis
possunt
poterampoteraspoteratpoteramuspoteratispoterant
poteropoterispoteritpoterhmuspoterhtispoterint
Perfectum Plusquamperfectum Futurum IISing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
potui
potuisti
potuit
potuhmuspotuistis
potuBrunt
potuerampotueraspotueratpotueramuspotueratispotuerant
potueropotuerispotueritpotuerhmuspotuerhtispotuerint
,
III IV . 1-praesens
indicatAvi actAvi-io, :capio, cBpi, captum, capere cupio
,cup
Avi
,cup
Atum
,cup
ere
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
55/263
55
facio, fBci, factum, facere ;iacio, iBci, iactum, iacere .
-io
IV , :1) i;
2) hre;3) imperatAvus praesentis 2- sing. -e: cape
;face ; iace;4) infinitAvus praesentis passAvi -i: capi-
;faci . .
capere
Praesens Imperfectum Futurum ISing.
Plur.
1-
2-
3-
1-
2-
3-
apio
capis
capit
caphmuscaphtiscapiunt
capiBbamcapiBbascapiBbatcapiebamuscapiebatiscapiBbant
capiam
capies
capiet
capiBmuscapiBtiscapient
Sing.
Plur.
1-
2-
3-
1-2-
3-
apior
caperiscaphturcaphmurcapimhnicapiuntur
capiBbarcapiBbariscapiBbaturcapiBbamurcapiebamhnicapiBbantur
capiar
capiBriscapiBturcapiBmurcapiBmhnicapiBntur
ActAvum
PassAvum
3 4 .
(verba deponentia) , -
, -, . . , -
. -,
-
, : , , .
-
:
1) praesens indicatAvi passAvi, 1-singularis;2) perfectum indicatAvi passAvi, 1-singularis;
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
56/263
56
3) infinitAvus praesentis passAvi ,
-ri- ( I, II IV ) -i-
(III ). :arbhtror, arbitratus sum, arbitrari 1 ,
polliceor, pollichtus sum, pollicBri2 loquor, locutus sum, loqui 3 , utor, usus sum, uti 3
patior, passus sum, pati 3 ,
orior, ortus sum, orAri4 ,
(verba semideponentia) -, -
, -
:audeo, ausus, sum, audBre2
gaudeo, gavAsus sum, gaudBre 2 confAdo, confAsus, sum, confidere3 diffAdo, diffAsus sum, diffidere3 revertor, reverti, reverti3
1..
-: ,, , ?
2.-
. ?3.I, II, III, IV ?
4..5.?
?6.-
.7.?
8.esse .
9.?10.
?
11.?
?
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
57/263
57
12. -
?
13. , esse. ?
14. ? -
?
1. -
:noto, notavi, notatum, notare1 habeo, habui, habhtum, habBre2 minuo, minui, minutum, minuere3 vestio, vestAvi, vestAtum, vestAre4
2. 3-
:nego, negavi, negatum, negare1 deleo, delBvi, delBtum, delBre2 scribo, scripsi, scriptum, scribere3 constituo, constitui, constitutum, constituere3
finio, finAvi, finAtum, finAre4
3. :voco, vocavi, vocatum, vocare1 video, vidi, visum, vidBre2 instruo, instruxi, instructum, instruere3 vinco, vici, victum, vincere3
gero, gessi, gestum, gerere3 venio, veni, ventum, venAre4 scio, scivi, scitum, scire4
(, , ,
, ) :
vocavisti, vocavero, vocatae sunt, vocavi, vidhmus, vidBmus, videt, vidit, visuseram, visi erhtis, instruxerant, instruxBrunt, instruxerint, instruBbas, instrues,vincit, vicit, vicBrunt, viceris, victa est, gesseram, gesserit, gesta eratis,veneramus, veniunt, venAtur, veniebamhni, venerhtis, ventus ero, venti erant,sciuntur, sciverhtis, sciBris, sciti sumus, scitus es.
4. :
1. Gaius Iulius Caesar, postquam a Pharnbce, rege Ponthco, victoriamreportavit, ad amAcum suum scripsit: Veni, vidi, vici. 2. Graeci Troiam
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
58/263
58
expugnavBrunt, incplas necavBrunt. 3. Leonhdas Thermopylas occupaveratibique Persas exspectavit. 4.Alexander delBvit Thebas, quae diu floruerant.5.Actio recta non erit, nisi recta fuerit voluntas. 6. Sententiam vestrammutabhtis, si omnia audiverhtis. 7. Gallia est omnis divAsa in partes tres.8.Apud Romanos femhnae ab omnhbus officiis civilhbus et publhcis remptaeerant. 9. Infamia notatur qui furti, iniuriarum, de dolo malo et fraudedamnatus erit. 10. Omne ius homhnum causa institutum est. 11. Si frustraadmonhtus eris, puniBris. 12. Poena sine fraude esse non potest. 13.Actor etreus adsunt, sed testes absunt. 14. Dulce et decprum est pro patriamori.15. Facta loquuntur.
ab , ,
absum, afui, abesse actio,pnisf , actor, prism ad , , , , ,
admoneo, ui, htum2 ,
adsum, affui, adesse
Alexander, drim
()
amAcus, i m apud ,
audio, Avi, Atum4 ,
Caesar, brism causa, aef ,
civAlis, e de , ,
decprus, a, um ,
deleo, Bvi, Btum2 ,
diu
divhdo, vAsi, vAsum3 dolus, im , ; dolus
malus
dulcis,e ,
et
expugno, avi, atum1
exspecto, avi, atum1
, factum, in , ,
femhna, aef floreo, ui,, Bre2 fraus, fraudisf
frustra
furtum, in ,
Gallia, aef
homo, hnism ibique= que ibi
incola, aem,f
iniuria, aef ,
instituo, ui, utum3 ius, iurisn
Leonhdas, aem ,(V . . .)
loquor, locutus sum, loqui3
, morior, mortuussum, mori3
muto, avi, atum1 noto, avi, atum1 ,
neco, avi, atum1 nisi
occvpo, avi, atum1 ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
59/263
59
officium, in , ,
,
omnis, e ,
pars, partisf
patria, aef
Persa, aem Pharnbces, ism ,
(I . . .)
poena, aef
Ponthcus, a, um postquam ,
pro ,
publhcus, a, um ,
qui, quae, quod
rectus, a, um ,
removeo, mpvi, mptum2 ,
reporto, avi, atum1 ,
reus, im ,
rex, regism
scribo, scripsi, scriptum3
sed
sententia, aef , si
sine
suus, a, um
testis, ism
Thebae, arumf pl. ,
Thermopylae, arumf pl. -()
Troia, aef ,
venio, vBni, ventum4 video, vidi, visum2
vinco, vici, victum3
voluntas, atisf ,
3 5 .
1-2-: ego
, nos, tu, vos sui.
2.5. (Pronomina)#
Casus Sing.
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
ego
mei
mihi
me
mB ()
tu
tui
tibi
te
tB ()
sui
sibi
se
sB ()
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
60/263
60
(. : ,
, . .). 3--
. -: is, ea, id, , , hic, haec, hoc, , .
sui -
3-: 1-2-
:
cum abl.:
mecum (cum me) tecum (cum te)
secum (cum se) c
nobiscum (cum nobis)
vobiscum (cum vobis)
3 6 . , I II -
, :meus, mea, meum , ,
tuus, tua, tuum , , suus, sua, suum , , noster, nostra, nostrum , ,
vester, vestra, vestrum , ,
accusamus nos accusatis vos accusant se
accuso me accusas te accusat se
Casus Plur.
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
nos
nostri
nostrum
nobis
nos
nobis ()
vos
vestri
vestrum
vobis
vos
vobis ()
{{
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
61/263
61
3 7 .
-
. :hic, haec, hoc , , ()
iste, ista, istud , , , , , ( ,)
ille, illa, illud , , (,
)
is, ea, id , , , , ,
hic, iste. -
3-: , ,
. I II -
:gen. sing.--ius, dat. sing. -i.
cis, ea,id
CasusSing. Plur.
m f n m f n
Nom.
Gen.
Dat.Acc.
Abl.
is ea id
eius
eieum eam id
ep ea ep
ei (ii) eae ea
eprum earum eprum
eis (iis)eos eas ea
eis (iis)
chic,haec,hoc
CasusSing. Plur.
m f n m f n
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
hic haec hoc
huius
huic
hunc hanc hoc
hoc hac hoc
hi hae haec
hprum harum hprum
his
hos has haec
his
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
62/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
63/263
63
quis? quid?
.
4 0 .
--
, -
(ali-) (-dam, -quam, -que, -piam, -libet, -vis). -
,
(. : -, -).
,
quid, , quod.
cqui, quae,quod
CasusSing. Plur.
m f n m f n
Nom.
Gen.Dat.
Acc.
Abl.
qui quae quod
cuiuscui
quem quam quod
qup qua qup
qui quae quae
quprum qu
arum qu
prum
quibus
quos quas quos
quibus
- -
aliquis, aliqua, aliquid
-, -
quispiam, quaepiam, quidpiam
-, -
quisquam, quidquam
-, -
quidam, quaedam, quiddam
-, -
quisque, quaeque, quidque
unusquisque, unaquaeque, unumquidque
quivis, quaevis, quidvis
,
quilibet, quaelibet, quidlibet
,
quicunque, quaecunque, quodcunque
quisquis, quidquid
,
aliqui, aliqua, aliquod
-
quispiam, quaepiam, quodpiam
-
quidam, quaedam, quoddam
-
quisque, quaeque, quodque
,
unusquisque, unaquaeque, unumquodque
quivis, quaevis, quodvis
,
quilibet, quaelibet, qudlibet
,
quicunque, quaecunque, quodcunque
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
64/263
64
4 1 .
nemo , nihil
.
.
:
1.Habent sua fata libelli. 2.Me delectant mea, te tua. 3.Da mihi veniam.
4.Cum collhgo argumenta causarum, non tam ea numerare soleo, quamexpendere. 5. Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia (). 6.Quod non habet principium, non habet finem. 7.Iustitia
est constans et perpetua voluntas, ius suum cuAque tribuens. 8.Temporamutantur et nos mutamur in illis. 9. Non omnes leges, non omnia iura
eiusdem generis eundem vig
prem, aut eandem formam habent. 10. Legisvirtus haec est: imperare, vetare, promittere. 11.Ubi eadem legis ratio, ibi
eadem legis dispositio. 12.Ipsa se velochtas implhcat. 13.Sapiens ipse fingitfortunam suam sibi (Plautus). 14.Saepe nihil inimAcus est homhni, quamipse sibi (Cicero). 15.Ille dolt verE, quisine tstedolt (Martialis).
Nom.
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
nemo
nemhnis (nullAus)
nemhni (nulli)
nemhnem
nemhne(nullp)
nihil (nil)
nullAus rBi
nulli rei
nihil (nil)
nullarB
Casus
aut
causa, aef ()collhgo, lBgi, lectum3
constans, antis
cum
delecto, avi, atum1
dispositio, pnisf ,
do, dedi, datum, dare1
doleo, ui(iturus) 2 ,,
expendo, pendi, pensum3
fatum, in ,
finis, ism
fingo, finxi, finctum3 ,
forma, aef , ,
fortuna, aef ,
Caius, im ()
Gaia, aef ()
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
65/263
65
genus, erisn ,
habeo, ui, htum2
homo, hnism
ibi
impero, avi, atum1 ,
implhco, avi, atum1
inimAcus, im
ius, iurisn
iustitia, aef
lex, legisf
libellus, im
muto, avi, atum1
numero, avi, atum1
omnis, e ,
perpetuus, a, um
principium,in
promitto, misi, missum3
ratio, pnisf
quam ,
saepe
sapiens, entis ,
sine
soleo, solhtussumBre2
tam ,
tempus, orisn
testis, ism
tribuo, ui, utum3
ubi
velochtas, atisf ,
venia, aef
veto, ui, htum1
vigor, prism ,
virtus, utisf , ;
,
voluntas, atisf ,
2.6. (Numeralia)
(cardinalia), -
(ordinalia), (distributAva) (numeraliaadverbialia) .
4 2 .
, -
: ?; -
-
: ? ? (, . .).
30 90
-ginta: 30 triginta,
80 octoginta.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
66/263
66
11 17 -decim ( decem ): 11 undecim, 17 septendecim.
, 8 9 (, 38, 59 . .),
: 18 duodeviginti(. . ), 29 undetriginta(. . ).
200 900 () --centi(centum): 200 ducenti, ae, a, 600 sescenti, ae,a -genti: 400 quadringenti, ae, a.
, 1 7,: ) -
: 21 viginti unus; ) -et: 21 unus et viginti.
, , -, 18- --eshm--us, -a, -um: duodeviceshmus,a,um, octogeshmus, a, um. : sexageshmusquartus.
4 3 .
unus, duo, tres, -
200 900 (ducenti nongenti) milia.
200 900 () , -I II .
milia , III .
, -
I II .
unus,duo, tres
Casus m, f, n m, f, n m, f, n
Nom.
Gen.
Dat.Acc.
Abl.
unus, a, um
unAus
uniunum, am, um
uno, a, o
duo, ae, o
duprum, arum, prum
dupbus,
abus,
pbus
duos, as, o
dupbus, abus, pbus
tres, tria
trium
tribustres, tria
tribus
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
67/263
67
4 4 .
1 I unus, a, um primus, a, um2 II duo, ae, o secundus, alter
3 III tres, tria tertius
4 IV quattuor quartus
5 V quinque quintus
6 VI sex sextus
7 VII septem septhmus
8 VIII octo octavus
9 IX novem nonus
10 X decem dechmus
11 XI undecim undec
hmus12 XII duodecim duodechmus
13 XIII tredecium tertius dechmus
14 XIV quattuordecim quartus dechmus
15 XV quindecim quintus dechmus
16 XVI sedecim sextus dechmus
17 XVII septendecim septhmus dechmus
18 XVIII duodeviginti duodeviceshmus
19 XIX undeviginti undeviceshmus
20 XX viginti viceshmus
21 XXI unus et viginti unus et viceshmus
22 XXII duo et viginti alter et viceshmus
23 XXIII tres et viginti tertius et viceshmus
30 XXX triginta triceshmus
40 XL quadraginta quadrageshmus
50 L quinquaginta quinquageshmus
60 LX sexaginta sexageshmus
70 LXX septuaginta septuageshmus
80 LXXX octoginta octogeshmus
90 XC nonaginta nonageshmus
100 C centum centeshmus
200 CC ducenti, ae, a ducenteshmus300 CCC trecenti, ae, a trecenteshmus
400 CD quadringenti, ae, a quadringenteshmus
500 D quingenti, ae, a quingenteshmus
600 DC sescenti, ae, a sescenteshmus
700 DCC septingenti, ae, a septingenteshmus
800 DCCC octingenti, ae, a octingenteshmus
900 DCCCC nongenti, ae, a nongenteshmus
1000 M mille milleshmus
2000 MM duo milia bis milleshmus
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
68/263
68
4 5 .
unus, duo, tres-
200 900 -
, : unus homo, duo consvles, trecenti anni.
, : in exerchtu Hannibblis erant trigintaseptem elephanti37 .
milia
: duo milia civium.
, ,
, . (-
): annp ducenteshmpquadrageshmptertip -.
4 6 .
() --n-: terni, ae, a
: ? ,
I II .
: ? -
-ies-.
singvli, ae, a
bini terni(trini)
quaterni . .
quini
seni
. .
semel
bis ter
quater . .
quinquies
sexies
. .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
69/263
69
1. () 1 20.2. () 1 10.
3. ?
4. 11 17?5. , 8 9?6. ?
7. ?8.
.9. -
.
1. : unus liber, duae femhnae-
, tres menses.
2. - -: 41, 58, 179, 326, 732, 1614, 1985. -(-): 1239 , 1671 , 1758 , 1995 .
3. , -: , , , , -
, , , , .
4. :
1.Annos numerabant Romani ab anno Urbis condhtae, qui annus fuit anteaeram nostram septingenteshmus quinquageshmus tertius. 2.Romani triabella cum Carthaginienshbus gessBrunt: primum bellum ab annpducenteshmpsexageshmpquartpusque ad ducenteshmus quadrageshmum primum; secun-dum ab annpducenteshmpduodeviceshmpusque ad ducenteshmum secun-dum. Anno post pax facta est. Bellum tertium ab annp centeshmp unde-quinquageshmp usque ad centeshmum quadrageshmum sextum gestum est.3. In legipne Romana decem erant cohortes, in cohorte tres manipvli, inmanipvlp duae centuriae: primo centuria centum milhtes habBbat (undecenturia appellabatur), deinde modo quinquaginta. 4.Annpab UrbecondhtatrecenteshmptertipLeges duodecim tabularum edhtae sunt, quae nunc quoque
fons omnis publhci privatAque sunt iuris. 5. Nemo potest domhnis parhterservAre dupbus. 6. Duos qui sequhtur lepores, neutrum capit. 7. Duarumcivitatum civis esse nostro iure nemo potest. 8. Testis oculatus pluris est,
quam audAti decem. 9. Duas ux
pres eodem temp
ore hab
Bre non licet.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
70/263
70
5. , :
, , , , , , , , -
, , , , , , , -
, , , .
aera, aef
annus, im
ante ,
appello, avi, atum1
audio, Avi, Atum4 ,
bellum, in
capio, cepi, captum, ere3 ,
Carthaginiensis, ism castra, prumn(pl.)
centuria, aef
civis, ism
civhtas, atisf
classis, isf
cohors, hortisf
condo, dhdi, dhtum3
cum ,
deinde ,
dies, Bim,f ,
discipvlus, im
domhnus,im ,
edo, dhdi, dhtum3 ,
fio, factussum, fieri ,
fons, ntism
gero, gessi, gestum3 ,
habeo, ui, htum2
ius, iurisn
legio, pnisf
lepus, orism
lex, legisf
liber, brim
licet, licuit (lichtum est) 2 ,
manipvlus, im
()
mensis, ism
miles, htism ,
modo
numero, avi, atum1
nunc ,
oculatus, a, um
omnis, e , parhter
pax, pacisf
plus, pluris ,
post , ,
primo ,
privatus, a, um
publhcus, a, um ,
,
puer, erim
quam , ,
que ,
()
quoque ,
sequor, secutus, sequi3
servio, Avi, Atum4
servus, im
tabula, aef ,
tempus, orisn
testis, ism
unde ,
urbs, urbisf ,
(
,
)
usque
uxor, prisf
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
71/263
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
72/263
72
6. -.
7. (, -, , , ) -
.
8. , , .
9. -.
1
1. is poBta clarusillud opus immortale
2. securus, a, um grachlis, e
simplex, hcis recens, entisliber, era, erum bonus, a, umceler, eris, ere nobhlis, e
3. De magistrathbus RomanprumPrincipatus magistratuum Romae in manhbus consvlum erat. Consvles
erant magistratus annui; consulhbus erant imperium et potestas; praetereaconsul erat iudex et ponthfex maxhmus. Item ordinarii magistratus aliierant. Praetor urbanus ius inter cives dicBbat. Quaestpres aerarium
curabant. Censor censum ag
Bbat. Postea autem officium cens
pris eratetiam peccata civium contra bonos mores notare atque senatum legere.
AedAles curam aedium, postea curam ludprum denhque curam annpnaehabBbant. Extraordinarii magistratus Romae erant dictator, magisterequhtum, decemvhri, tribuni milhtum consulari potestate.
5. a) Vetare, docBre, scribere, statuere, munAre;) credo, orno, video, nutrio, labpro.
6. amo 1,
mitto 3.
7. Curamus, veniunt, arabis, monstrabatur, legBbat, audiBtis,credimhni, credBmhni, vidBmur, duxisti, delevBrunt, deleverant, deleverint,amavhmus, scripsero, fui, ornatus est, amati eratis, visum eris.
8. 38 , 56 , 216 , 387 , 1294 .
9. ..
.
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
73/263
73
2
1. id proelium acre
haec legio Romana
2. certus, a, um delicatus, a, um
miser, era, erum elegans, antis
humhlis, e fortis, e
audax, acis malus, a, um
3. Ius civAle et ius gentium
Omnes popvli, qui leghbus et morhbus reguntur, partim sup proprip,
partim communi omnium homhnum iureutuntur. Nam ius est, quod quisquepopvlus ipse sibi constituit; id ipsAus civitatis proprium est et vocatur ius
civAle, quasi ius proprium civitatis. Quod autem naturalis ratio unter omnes
homhnes constituit, id apud omnes popvlos custodAtur et vocatur ius
gentium, quasi ep iure omnes gentes utuntur. Popvlus itbque Romanus
partim supproprip, partim communi omnium homhnum iureuthtur.
5. ) finAre, regnare, legere, liberare, movBre;
) milhto, minuo, occido, prohibeo, venio.
6. habeo 2,
dormio 4.
7. Veto, scribhmus, statuunt, muniebatur, ornabatis, videbhmur,credhtur, credentur, vidBbor, docuisti, monstravBrunt, habueram,
habuerint, ornavit, petAvi, fueratis, amatus es, vestAti erant, visa erit.
8. 79 , 26 , 547 , 815 , 1459 .
9. , .
, .
.
.
3
1. is amAcus fidBlisiste nauta perAtus
2. clarus, a, um parvus, a, um
demens, entis honestus, a, um
diffichlis, e aeger, gra, grumdulcis, e levis, e
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
74/263
74
3. De iudiciis publhcis
Iudicia publhca in republhca Romana haec erant. Si quis a consvle
per quaestprem parricidii vel per duumvhros perduellipnis caphtis
condemnabatur, is lege Valeria de provocatipne ad popvlum provocare
poterat et tum eius res comitiis centuriatis agebatur. Comitiis centuriatis
reus aut absolvebatur aut condemnabatur.
Si quis a magistratu mulctae condemnabatur supra, quam lex Aternia
Tarpeia permittBbat, id est supra, quam duae oves et triginta boves vel tria
milia assum et viginti, condemnatus etiam ad popvlum provocare poterat
et tum comitiis tributis reus aut absolvebatur aut certae mulctae condem-
nabatur.
5. ) putare, sedBre, vestAre, minuere, occidere;
) dormio, dubhto, instruo, intellego, noto.
6. muto 1,
trado 3.
7. Laboramus, habet, regno, mittis, mittes, finiBbant, videbhtis, leghtur,
minuebamhni, credentur, habuisti, ornavit, ornavBrunt, docueram, scrip-
serant, scripserint, fuit, monstratum sum, audAtae eramus, missa erunt.
8. 37 , 48 , 819 , 456 , 1985 .
9. .
..
, .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
75/263
75
3.1.
4 7. A c c us a ti v u s c u m i n f in i t i vo
1. accusatAvus cum infinitAvo
, , -
, : , -accusatAvus, infinitAvus.
: Conventio valet puto
conventipnem valBre, . Vox sonat
audio vocem sonare, ., -
,
(putare, audAre), -
, . accusatAvus cum infinitAvo.
, ,
. -
, acc. cum inf.
,
.
: , -
Notum est incolas insularum plerumque nautas esse.
3
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
76/263
76
2. accusatAvus cum infinitAvo
-
, , : , -
; , ; , ,
, -, -
.
, acc. cum inf.-
:
1) infinitAvus praesentis actAvi,
2) infinitAvus praesentis passAvi,
3) infinitAvus perfecti actAvi,
4) infinitAvus perfecti passAvi,
5) infinitAvus futuri actAvi,
6) invinitAvus futuri passAvi.
1. InfinitAvus praesentis actAvi
-re-I, II, IV -
-ere-III :
accusa-re
monB-re
scrib-ere
audA-re2. InfinitAvus praesentis passAvi
-ri- I, II, IV -
-i- III :
accusa-ri
monB-ri
scrib-i
audA-ri
3. InfinitAvus perfecti act
Avi perfecti-isse-:
accusav-i accusavisse
monu-i monuisse
scrips-i scripsisse
audAv-i audivisse
InfinitAvusessefuisse.
(46) (-
).
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
77/263
77
4. InfinitAvus perfecti passAvi participium perfecti passAvi
( accusativus perticipium ,
) esse:
accusatum (am, um) esse
monhtum (am, um) esse
scriptum (am, um) esse
audAtum (am, um) esse
5. InfinitAvus futuri actAviparticipium futuri
esse:
accusaturum (am, um) esse
moniturum (am, um) esse
scripturum (am, um) esse
auditurum (am, um) esse
InfinitAvus futuriessefuturum (am, um) esse;
fore.
6. InfinitAvus futuri passAvisupAnum
infinitAvus passAvieo, ii,itum,ireiri:
accusatum iri
monhtum iri
scriptum iri
audAtum iri
AccusatAvus cum infinitAvo:
1) video , audio ,
sentio;
2) puto, intellego, ;
3) gaudeo, spero;
4) volo, veto, iubeo;
5) dico, scribo, nego,
-apparet, constat , manifestum est , placet
, , necesse est,fama est
, decet, aequum est,
. .
: Legem brevem esse oportet.
Paulus negat actipnem in hoc casua praetpre dari,
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
78/263
78
3.
accusatAvus cum infinitAvo
, (, , , , , ) -
-
, , ,.
: , Vides melegere. -, Speromehunc librum lecturum esse. , ,
accusatAvus cum infinitivo, ,
-
se.
: Hannhbal sperabat seRomam expugnaturum esse-
, (. . ) . , ,
(eum, eos, hunc, hos. .): Pater filio dixit sehoc
nescAre, (. . ) . :Pater filio dixit eumhoc nescAre, (. . ).
1. acc. cum inf.:
1. Constat terram circum solem movBri,
. 2. Scimus Cicerpnem oratprem maxhmum fuisse , . 3. Graeci sperabant
Troiam delBtum iri , .
4. Necesse est civitatem ab opthmis viris regi, -.
2. :1. Cupio me esse clementem (Cicero). 2. Te esse felAcem volo. 3. Hanc sen-tentiam puto veram esse. 4. Iustum est sceleratos punAri. 5. Quod non vetat
lex, hoc vetat fieri pudor (Seneca). 6. Lex (homhnes) recte facere iubet,
vetat delinquere.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
79/263
79
clemens, entis
cupio, cupAvi, cupAtum3
delinquo, delAqui, delictum3
facio, feci, factum3 ,
felix, Acis
fio, factumsum, fieri ,,
iubeo, iussi, iussum2
lex,legis,f
pudor, pris, m ,
punio, punAvi, punAtum4
puto, putavi, putatum1 ,
sceleratus,i, m
sententia, ae,f ,
verus, a, um ,
veto, vetui, vethtum1
volo, volui, velle ,
4 8 . N o m i n a t i v u s c u m i n f i n i t i v o
dicunt conventipnem valBre, , accusatAvus cum infinitivo--dicunt, -: conventio valBre dichtur.
accusatAvus cum infinitivo, -accusatAvus nominatAvus, -dicuntdichtur.
nominatAvus cum infinitAvo. -, accusatAvus cum infinitivo, -.
nominatAvus cum infinitAvovideor, Bri, . -: videor -, ; vidBris , ; vidBtur , (-, , , ); dicor , ;dicuntur ,
: Testator vidBtur non esse sanae mentis(--), . Hostis procedere videbatur, , .
1. :
1. Discipvli id intellecturi esse videntur. 2. Cicero omnes oratpres Romanos
eloquentia superavisse putatur. 3. Prometheus hominhbus ignem dedisse
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
80/263
80
tradhtur. 4. Id non intellexisse vidBris. 5. Mea verba non satis intellegere
videmhni.
2. :
1.Qui tacet, consentAre vidBtur. 2. Qui suo uthtur, non vidBtur vim facere
(Digesta). 3. Praetor ius reddere dicAtur. 4. Leghbus hoc facere vetamur.5. Ex urbe exAre vethtus est. 6. Debhtor tuus in fraudem creditprum nihilfacere vidBtur.
4 9 .
accusatAvus cum infinitivo
, : .
, , -
, , ,
,
accusatAvus cum infinitivo, . .
, .
: Pater dixit filium bene scribere. dixit, , -
, 3-. -
pater.
()? accusatAvus cum infinitivo, scribere
dixit. scribere
, , . -
filium, (. II .-um,
actioreddhtur
consentio, consensi, consensum4
credhtor, pris, m
debhtor, pris, m
exeo, ii, htum, Are
fraus, fraudis,f
ius, iuris, n
iusreddere
reddo, reddhdi, reddhtum3 -
, ,
taceo, tacui, tachtum2
urbs, urbis,f utor, usussum, uti3 ,
vis,f ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
81/263
81
acc.), . ,filium scribere accusatAvuscum infinitivo:filium , scribere .
, , -
, . -: , .
accusatAvus cum infinitivo,
, . , ,
.: Dareus sperabat se Graeciam redacturum esse. -
, - seGraeciam. se -, Graeciam.
,
, se , Graeciam
, () -
redacturum esse. redacturum- (. -um),
(. -am). : ,
(. . ) . -,
.
inf. fut. act. redacturum esse -.
, , -
nominatAvus cum infinitAvo.:AmAcus meus bene cantare dichtur. dichtur(3-
, praes. ind. pass.) , amAcus-. cantare. -nominatAvus cum infinitAvo:AmAcus cantare dichtur. : meusbene.
nominatAvus cum infinitAvo - ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
82/263
82
. : , .
, , ,
,
.: Videor intellegere.videor1-
,praes. ind. pass. -. : -, .
-. : Videmhni intellegere, (-mhni 2-).
5 0 . A b l a t i v u s a b s o l u t u s
1. ablatAvus absolutus
AblatAvus absolutus(. . ) , -. , abl., , , -
, , , ., , : 1)par-
ticipium praesentis actAvi -; 2)participium perfecti passAvi -.
2. participium praesentis actAvi
Participium praesentis; -. abl. abs., -part. praes. act., -, , , , ,
.: FeleabsentBmures securi sunt,
.TiberipregnantBterrae motus fuit,
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
83/263
83
3. ablatAvus absolutus
-, . .
: Fele absentB . Tiberip regnantB.
4. AblatAvus absolutus
ablatAvus absolutus -, -, abl.-: Tarquinipregefines imperii Romani propagati sunt(), -
. Hannibble vivp Romani tutos se non arbitrabantur(), -.
- : Marcp Messala etMarcpPispneconsulhbus ().
5. Participium perfecti passAviablatAvus absolutus
TroiadelBtaGraeci domos revertBrunt-TroiadelBta participium perfecti passAvi, -, - . ,
: , - . Troia delBta Aeneas inItaliam venit, , :
, , ,
. , -, -.
Participium perfecti passAvi, ,
.,
abl.
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
84/263
84
1. :
1. Homo, verum non dicens, mendax appellatur. 2.Augustp regnantB,Romae litterae artesque florBbant. 3. MB absentB, consilium finAtum est.
4.Reghbus expulsis, duo consvles creati sunt. 5. Persis advenienthbus,Athenienses resistere constituBrunt.
2. :
1. Causacognitapraetor actipnem dat aut denegat. 2. In fraudem legis facit
qui, salvis verbis legis, sententiam eius circumvenit (Digesta). 3. Hac ora-
tipne habhta discBdit (Caesar). 4. Bellpconfectplegati ad Caesbrem gratu-latum convenBrunt.
5 1 .
ablatAvus absolutus-
., , :
,
, .
abl.(), -
,
ablavAtus absolutus. ,.
actio, actipnis,f ,
bellum, in
causacognhta
circumvenio, veni, ventum4
cognosco, cognpvi, cognhtum3
,
conficio, fBci, fectum 3 -, ,
convenio, vBni, ventum4
discedo,cessi, cessum3
habeo, habui, habhtum2
legatus, im
oratio, oratipnis,f
salvus, a, um , -
,
verbum, in
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
85/263
85
ablatAvus
absolutus: -a, -o, -e, -i,
-u(sing.); -is, -hbus, -bus(plur.).
.
Praesenthbus omnhbus oratipnem habeo. ,
.
oratipnem habeo(1-
, . , . ), . . : (?)
(oratipnem acc. sing. oratio, pnis f). abl.
praesenthbus
(-ent-) praesum
, .
omnis, e, , abl. ,praesenthbus
omnhbus ablatAvus absolutus, -.
,
. -
: , -
, (),
, . .
. : , .
Participium praesentis-,
, , .
Bellp Helvetiprum confectp totAus Galliae legati ad Caesbrem conve-
nBrunt. . legati
convenBruntad Caesbrem-
: . TotAus
Galliae (gen. sing.) :
. -
bellpconfectp , -
(dat.abl.sing.II c.). Bellp bellum, in .
-ent- (-nt-) confectp-
, part. perf. pass. conficio,fBci,fectum3,
. , ablatAvus absolutus.
Helvetiprum (gen. plur.) . :
, , -
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
86/263
86
5 2 . G er un di um ( )
-
,
,
: . -, -
:gen., dat., acc., abl. -
.
, -
, -
: 1) ; 2) ,
. -
-nd-I II -
-end- III IV .
II (
), nominathvus-:
Nom. accusare scribere
Gen. accusa-nd-i scrib-end-i
Dat. accusa-nd-o scrib-end-o
Acc. accusa-nd-um scrib-end-um eAbl. accusa-nd-o scrib-end-o e
GenetAvus:1) -
: ius utendi ; modus vivBndi ;studium discBndi;
2) causagratia, , : discendi
causa; amandi gratia.AccusatAvus
ad.
: Tempestas idonea ad navigandum, -
. Ad agendum et ad intellegendum nati sumus
, .
AblatAvus:
1) ablatAvus instrumenti. : Gutta cavat laphdem
saepe cadendp . Legendp
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
87/263
87
quisque nostrumerudAtor fit-(, );
2) (ablatAvus modi).: Homhnis mens discendpalhtur et cogitandp
. Ridendp dicere verum
(), ;
3) in, de, ex. : Voluptatem ex
legendpcaphmus.DatAvus : StudBre (operam
dare) legendo.
5 3 . G e r u n d i v u m ( )
1. , -
praesentisc , (-nd-,
-end-), -us, -a, -um.
I II (latus, a, um). -participium futuri passAvi(-) ,
:
accusa-nd-us, a, um , ; ,
mone-nd-us, a, um ,
scrib-end-us, a, um
puni-end-us, a, um ,
Liber scribendus, . Liber scribendus
est. (-
) .
2. DatAvus
,
:
narrandum est , legendum est ,
agendum est .
: legendum erit(fuerit) ., , ,
: nobis laborandum est-
, tibi scribendum est.
!
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
88/263
88
1. -
:
1. Labpris ferendi causa. 2.Ad captandum benevolentiam. 3.Ad referendum.
4. Cuphdus sum te audiendi. 5. Corpus iuvenhbus exercendum est. 6. Menshomhnis legendpalhtur. 7. Breve tempus homhni ad vivendum datur.
2. :
1. Docendpdischmus. 2. Dicendpdicere, scribendpscribere dischmus. 3. Cul-
pa in eligendp. 4. Nulla aetas ad discendum sera est. 5. Pacta sunt servanda.6. Pax quarenda est. 7. De gusthbus non est disputandum. 8. De legeferenda.
3.2.
aetas, atisf ,
culpa, aef
dico, dixi, dictum3
disco, didhci, , 3 ,
doceo, docui, doctum2
eligo, elBgi, electum3 ,
fero, tuli, latum, ferre ,
gustus, usm
pax, pacis,f
quaero, quaesAvi, quaesAtum3
, ,
scribo, scripsi, scriptum3
serus, a, um
servo, servavi, servatum, servare 1
,
5 4 . M od us c on iu nc ti vu s
( )
1.
-
,
, , ,
, ,
-
. -
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
89/263
89
-
(praesens, imperfectum,perfectumplusquamperfectum).
2. coniunctAvi
Praesens coniunctAvi actAviI
aB--: I accusa-: accus-e-m, accus-e-s,accus-e-t accus-B-mus, accus-B-tis, accus-e-nt.
Praesens coniunctAviII, III, IV -a- -:
II monB-: mone-a-m, mone-a-s, mone-a-t mone-a-mus, mone-a-tis, mone-a-nt;
III scrib-: scrib-a-m, scrib-a-s, scrib-a-t
scrib-a-mus, scrib-a-tis, scrib-a-nt.IV punA-: puni-a-m, puni-a-s, puni-a-t
puni-a-mus,puni-a-tis,puni-a-nt.Praesens coniunctAviesse:sim, sis, sit simus, sitis, sint.
Praesens coniunctAviesse-esse:possim,possis,possitposshmus,posshtis,possint.
coniunctAvi actAvi
.Imperfectum coniunctAvi actAvi-
:
esse: essem, esses, esset essBmus, essBtis, essent;accusare: accusarem, accusares, accusaret accusarBmus. .;scribere: scriberem, scriberes, scriberet scriberBmus. .Perfectum coniunctAvi actAvi-
-erh-:
fu-i:fuerim,fueris,fueritfuerhmus,fuerhtis,fuerint;
accusav-i: accusaverim, accusaveris, accusaverit accusaverhmus,accusaverhtis, accusaverint;
scrips-i: scripserim, scripseris, scripserit scripserhmus, scripserhtis,scripserint.
Plusquamperfectum coniunctAvi actAvi--isse-:
fu-i:fuissem,fuisses,fuissetfuissBmus. .;punAv-i:punivissem,punivissespunivisset. .;scrips-i: scripsissem, scripsisses scripsisset. .
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
90/263
90
Praesensimperfectum coniunctAvi passAvi-:
accusem accuser, accusarem accusarer;scribam scribar, scriberem scriberer;
puniampuniar,punArempunArer.Perfectum coniunctAvi passAvi
participium perfecti passAvipraesens coniunctAvi-esse:
accusatus, a, umsim, sis,sit accusati, ae, a simus, sitis, sint;scriptus, a, um sim, sis, sit scripti, ae, a simus, sitis, sint.
Plusquamperfectum coniunctAvi passAvi participium perfecti passAviimperfectum coniunctAvi-esse:
accusatus, a, um essem, esses, esset accusati, ae, a essBmus, essBtis,essent;scriptus, a, um essem, esses, esset scripti, ae, a essBmus, essBtis, essent.
3.
-
, -
.
, , - , 3-sing. plur. 1-
plur., 2-sing. plur.
coniunctAvi.oniunctAvus hortatAvus, , -
1-plur. (praesens):
quod sentAmus, loquamur, ; gaude-
amus.
ConiunctAvus optat
Avus, 1-3-: vivat; ne sim salvus-
.
oniunctAvus imperatAvus, , coniunc-
tAvus prohibitAvusne : malos libros ne legas
; audiatur et altBra pars-; dicant.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
91/263
91
1. : mansissent, voluisse, voluerint, texis-
set, absint, cogerent,crescant, creverint, texissent.
2. :
Vivat nostra civhtas! Audiatur et altera pars! CantBmus, virghnes! Taceas,
quid nescis! Gaudeamus ightur, iuvenes dum sumus! AmBmus patriamnostram et serviamus leghbus eius!
3. :
1. Vivat, crescat, floreat! 2. Valeant cives mei, sint incolvmes, sint beati(Cicero). 3. Fiat iustitia! 4. Nunc transeamus ad obligatipnes (Gaius).
5.Respondeat superior. 6. Sit venia verbo. 7.Absit invidia verbo.
5 5 .
, -, , -
. ,
, coniunctAvus, -
.
,
-
absum, afui, , abesse -
beatus, a, um , -, -
civis, is mf ,
cresco, crevi,cretum3 ,
fio, factussum, fieri ,
,
floreo, ui, 2
incolvmis, e
invidia, aef ,
meus, a, um , ,
obligatio, pnisf
respondeo, spondi, sponsum2
,
transeo, ii, htum, Are ,
valeo, ui, htum2 ,
venia, aef , ,
vivo, vixi, victum3
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
92/263
92
,
. , , -
,
.
. : ut(ne)finaleut(ne) -.
cum , ,
ut(ne) , , , , si, .
5 6 .
utobiectAvum(obiectum, i, n) ne obiectAvum() -
, , , - .
.
-
. (praesens,futurum I,futurum II, imperatAvus) praesensconiunctAvi. - (imperfectum, perfectum, plusquamperfectum),
imperfectum ciniunctAvi. : Curo, ut
valeas, . Optabam, ut amAcus meus adme venAret, .Rogavisti me, uttibi nummos mutuos darem, -
. Videant consvles, ne quid res publhca detrimenti capiat
, .
5 7 .
ut finalene fin
ale(ofinis, is, m, ) -
, . -
,
ut(ne) obiectAvum:praesens , imper-
fectum . : Edhmus, ut vivamus, non
vivhmus, ut edamus, , , .Do tibi pecuniam, ut mihi servum dare,
. Dedi tibi pecuniam, ut mini servum dares,
.
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
93/263
93
5 8 .
ut(ut non) consecutAvum(consequor, consecutus sum,
consequi 3 ) ,
, -
ut(ne) obiectAvumut(ne)finale.,
-
is, tantus, talis. : Tanta est
potentia veritatis, ut se ipsam suaclaritatBdefendat,
.
,
sic, ita, tam adeo. : Tam dilhgens est, ut iure laud
Btur, () .
ita ut .
: Flumen Arar incredibhli lenitate fluit, ita ut ocvlis fluctum
iudicari non possit, -
.
,
:
1. Do, ut des, do, ut facias; facio, ut des, facio, ut facias (Digesta). 2. Si
pecuniam do, ut rem accipiam, emptio-venditio est; sin autem rem do, ut rem
accipiam, permutatio est (Digesta). 3. Morhbus apud nos receptum est, ne
inter virum et uxprem donatipnes valBrent (Digesta). 4. Leghbus servAmus, ut
liberi esse posshmus. 5. Multi laudant alios, ut ipsi ab iis laudentur. 6.Amor
patriae monet nos, ne privato commodo plus quam communi utilitati
serviamus.
accipio, cepi, ceptum3
amor, prism
commodvm, in ,
do, dedi, datum, dare1 ,
donatio, pnisf
emptio-venditio,emptipnis-
venditipnisf -
facio, feci, factum3 ,
laudo, laudavi, laudatum1
liber, a, um , -, -
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
94/263
94
5 9 . cum
cum: 1) , ,
, ; 2) , ,
, . -
, -. cum -
, ;
cum .
cum historhcumcum temporale.cum historhcum-
, , .
, . .
cum historhcum.
cum historhcum-: imperfectum -
,plusquamperfectum , -
.
: Cum Hannhbal Italiam vastaret, Romani ei resistere
tentabant() ,
. -
vastaretimperfectum coniunctAvi, -
.
Agesilaus, cum Persas in Asiam fugavisset, in patriam revocatus est
, () ,
.
moneo, monui, monhtum2
,
mos, morism ,
permutatio, pnisf ,,
recipio, cBpi, ceptum3 rBs, eAf , ,
servio, servAvi, servAtum4
utilhtas, atisf ,
uxor, prisf ,
valeo, ui, htum2 ,, -
virim ,
7/21/2019 Latinskiii Yazyk Dlya Studentov-yuristov
95/263
95
fugavissetplusquamperfectum coniunctAvi, -
.
cum historhcum , , :
, -
, , .
-