Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Lectio XIV (Μάθημα 14) - Ένα φοβερό όνειρο
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική Εκτός από τα παρακάτω περιλαμβάνει και την Ε΄ κλίση ουσιαστικών που την
έχετε στο τετράδιό σας
ΤΑ 15 ΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Γ ΣΥΖΥΓΙΑΣ ΣΕ -io
Υπάρχουν δεκαπέντε ρήματα της γ΄ συζυγίας λήγουν σε ndash io όπως τα ρήματα της δ΄ συζυγίας
αλλά ανήκουν στη Γ΄ συζυγία Τα ρήματα αυτά είναι τα εξής
1) capio cepi captum capĕre = λαμβάνω
2) cupio cupivi cupitum cupĕre = επιθυμώ
3) facio feci factum facĕre = κάνω
4) fugio fugi (fugitum) fugĕre = φεύγω
5) iacio ieci iactum iacĕre = ρίχνω
6) pario peperi partum parĕre = γεννώ
7) rapio rapui raptum rapĕre = αρπάζω
8) specio spexi spectum specĕre = παρατηρώ
9) fodio fodi fossum fodĕre = σκάζω
10) lacio (elicui) (elicitum) lacĕre = σύρω
11) quatio (quassi) quassum quatĕre = σείω
12) sapio (sapivi sapii ) = έχω γεύση
Kαι τα 3 αποθετικά
13) gradior gressus sum gressum gradi = βαδίζω
14) morior mortuus sum mortuum mori = πεθαίνω
15) patior passus sum passum pati = πάσχω
Δεικτική αντωνυμία idem ndash eadem ndash idem
ENIKOΣ
Αρσ Θηλ Ουδ
Ονομ idem eadem idem
Γεν eiusdem eiusdem eiusdem
Δοτ eidem eidem eidem
Αιτ eundem eandem idem
Αφαιρ eodem eadem eodem
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Αρσ Θηλ Ουδετ
Ονομ eidem- iidem- idem eaedem eadem
Γεν eorundem earundem eorundem
Δοτ eisdem-iisdem -isdem eisdem- iisdem- isdem eisdem- iisdem- isdem
Αιτ eosdem easdem eadem
Αφαιρ eisdem-iisdem-isdem eisdem-iisdem- isdem eisdem-iisdem-isdem
2
LECTIO ΧV (Μάθημα 15) - Τα ήθη των Γερμανών
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όλη η ζωή των Γερμανών περιορίζεται στο κυνήγι και στις στρατιωτικές ασχολίες (στη σπουδή των
στρατιωτικών πραγμάτων) Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τη γεωργία αλλά τρέφονται με γάλα
τυρί και κρέας Αν και ζουν σε περιοχές πολύ παγωμένες φορούν μόνο δέρματα και πλένονται στα
ποτάμια Όταν η χώρα (πολιτεία) τους κάνει πόλεμο εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και
θανάτου Στις ιππομαχίες συχνά πηδάνε από τ άλογα τους και πολεμούν πεζοί η χρήση της σέλας
θεωρείται ντροπή και μαλθακότητα Δεν επιτρέπουν στους εμπόρους να φέρουν (εισάγουν) κρασί
στη χώρα τους γιατί εξαιτίας του όπως πιστεύουν οι άντρες γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
consisto ndash constiti - consistere 3 = συνίσταμαι περιορίζομαι studeo studui - studere 2 = ασχολούμαι nutrio nutrivi nutritum nutrire 4 = (ανα)τρέφω habeo habui habitum habere 2= έχω θεωρώ lavo lavi lautum (lavatum) lavare 1= πλένω gero gessi gestum gerere 3 = διεξάγω creo-creavi-creatum-creare 1= εκλέγω desilio desilui desultum -ire 4 =πηδώ
proelior proeliatus sum proeliatum -ari 1 (αποθετικό) = πολεμώ importo -avi -atum -are 1= εισάγω sino sivi situm sinere 3 = αφήνω επιτρέπω arbitror arbitratus sum arbitratum -ari 1 (αποθετικό) = νομίζω effemino -avi -atum -are 1= εκθηλύνω remollesco - - remollescere (εναρκτικό μόνο ενεστώτας και απαρέμφατο) 3 = γίνομαι μαλθακός ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ A΄ΚΛΙΣΗ vita ae = ζωή agricultura ae = γεωργία Β΄ΚΛΙΣΗ Germani orum = Γερμανοί studiumndashii και ndashi = μελέτη ασχολία caseus i = τυρί locus -i = τόπος πληθ loca (ΟΥΔ=τόποι) και loci (ΑΡΣ=χωρία βιβλίου) bellum -i = πόλεμος proeliumndashii και ndashi = μάχη equus i = άλογο ephippiumndashii και ndashi = σέλλα vinum i = κρασί Γ΄ ΚΛΙΣΗ venatio venationis (Θ) =κυνήγι (συνήθως στον πληθυντικό) lac lactis (Ο)= γάλα caro carnis (Θ)= κρέας pellis pellis (Θ)= δέρμα
3
flumen inis (Ο)= ποτάμι civitas -atis (γεν πληθ ndashium και ndashum)= πολιτεία nex necis (Θ)= θάνατος potestas tis (Θ)= εξουσία pes pedis(A)=πόδι (εδώ pedibus=με τα πόδια πεζοί) mercator is (Α) = έμπορος homo inis (Α)= άνθρωπος άνδρας ΕΠΙΘΕΤΑ equester equestris equestre = ιππικός iners -rtis (μονοκατάληκτο γ΄κλ)= αισχρός ντροπιαστικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ego(προσ)=εγώ is ea id (οριστ)=αυτός ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ solum =μόνο saepe =συχνά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ in +ΑΦ=σε (κατάσταση in venatiοnibus in studiis) in +ΑΦ σε (στάση in fluminibus) cum +ΑΦ=με (τρόπος cum potestate) ex +ΑΦ=από (απομάκρυνση ex equis) a ab abs+ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο a mercatoribus) ad +ΑΙΤ=σε προς (κίνηση προς πρόσωπο ad se =σε αυτόν προς αυτόν) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ atque (συμπλ)=και et (συμπλ)=και cum επαναληπτικός =όταν κάθε φορά που ac (συμπλ)=και quod (αιτιολογ)=γιατί επειδή ut (παραβολ)=όπως
4
Γραμματική ndash Συντακτικό
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amari
deleri legi audiri
Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και ποιητικό αίτιο
Το ποιητικό αίτιο στα Λατινικά δηλώνεται ως εξής
Α) Με την πρόθεση a ή ab + αφαιρετική όταν πρόκειται για έμψυχα πράγματα ή προσωποποιημένα
άψυχα πχ Filia a patre amatur
Β) Απλή αφαιρετική όταν πρόκειται για άψυχα πράγματα πχ Roma bello deletur
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι εξής αλλαγές με βάση το πιο
κάτω παράδειγμα
Pater amat filiam (ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ αντικ
ρήμα ενεργητικό
Filia a patre amatur (ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ ρήμα παθητικό
ποιητικό αίτιο
1 Μετατρέπουμε το ρήμα ενεργητικής φωνής στην ενεργητική σύνταξη σε ρήμα παθητικής φωνής
στην παθητική σύνταξη χωρίς να αλλάζουμε τον χρόνο
2 Το αντικείμενο του ρήματος στην ενεργητική σύνταξη γίνεται πλέον υποκείμενο του παθητικού
ρήματος στην παθητική σύνταξη και τίθεται σε ονομαστική πτώση
5
3 Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε ποιητικό αίτιο το οποίο εκφέρεται με απλή
αφαιρετική δηλαδή απρόθετη όταν είναι άψυχο και με εμπρόθετη αφαιρετική (a ή ab + αφαιρ)
όταν είναι έμψυχο Προσέχουμε πως όταν η λέξη μετά την πρόθεση a ή ab ξεκινά με φωνήεν
χρησιμοποιούμε την πρόθεση ab ενώ όταν ξεκινά με σύμφωνο χρησιμοποιούμε την πρόθεση a
πχ a patre ή ab Antonio
Οι αρχικοί χρόνοι της Παθητικής Φωνής είναι ο Ενεστώτας ο Παρακείμενος και το
Απαρέμφατο Ενεστώτα Οι αρχικοί χρόνοι των τεσσάρων συζυγιών είναι οι εξής
Ενεστ Παρακ Απαρεμφ Ενεστ
amo amatus sum amari
deleo deletus sum deleri
legor lectus sum legi
audior auditus sum audiri
Σύνταξη των ρημάτων που σημαίνουν διατάζω απαγορεύω αναγκάζω (πχ iubeo=διατάζω
veto=απαγορεύω prohibeo=εμποδίζω κα)
Τα πιο πάνω ρήματα συντάσσονται με
Α) Απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (υποκείμενο σε αιτιατική) όταν θέλουμε να δηλώσουμε
τον δράστη της ενέργειας
πχ Caesar legatos frumentum in castra importare iubet
(O Καίσαρας διατάζει να μεταφέρουν οι διοικητές σιτάρι στο στρατόπεδο)
Β) Απαρέμφατο παθητικής φωνής όταν δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε τον δράστη της
ενέργειας Σε αυτήν την περίπτωση το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται ιδίως όταν είναι
αυτονόητο
πχ Caesar castra muniri iubet
(O Καίσαρας διατάζει να οχυρωθούν τα στρατόπεδα)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
2
LECTIO ΧV (Μάθημα 15) - Τα ήθη των Γερμανών
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όλη η ζωή των Γερμανών περιορίζεται στο κυνήγι και στις στρατιωτικές ασχολίες (στη σπουδή των
στρατιωτικών πραγμάτων) Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τη γεωργία αλλά τρέφονται με γάλα
τυρί και κρέας Αν και ζουν σε περιοχές πολύ παγωμένες φορούν μόνο δέρματα και πλένονται στα
ποτάμια Όταν η χώρα (πολιτεία) τους κάνει πόλεμο εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και
θανάτου Στις ιππομαχίες συχνά πηδάνε από τ άλογα τους και πολεμούν πεζοί η χρήση της σέλας
θεωρείται ντροπή και μαλθακότητα Δεν επιτρέπουν στους εμπόρους να φέρουν (εισάγουν) κρασί
στη χώρα τους γιατί εξαιτίας του όπως πιστεύουν οι άντρες γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
consisto ndash constiti - consistere 3 = συνίσταμαι περιορίζομαι studeo studui - studere 2 = ασχολούμαι nutrio nutrivi nutritum nutrire 4 = (ανα)τρέφω habeo habui habitum habere 2= έχω θεωρώ lavo lavi lautum (lavatum) lavare 1= πλένω gero gessi gestum gerere 3 = διεξάγω creo-creavi-creatum-creare 1= εκλέγω desilio desilui desultum -ire 4 =πηδώ
proelior proeliatus sum proeliatum -ari 1 (αποθετικό) = πολεμώ importo -avi -atum -are 1= εισάγω sino sivi situm sinere 3 = αφήνω επιτρέπω arbitror arbitratus sum arbitratum -ari 1 (αποθετικό) = νομίζω effemino -avi -atum -are 1= εκθηλύνω remollesco - - remollescere (εναρκτικό μόνο ενεστώτας και απαρέμφατο) 3 = γίνομαι μαλθακός ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ A΄ΚΛΙΣΗ vita ae = ζωή agricultura ae = γεωργία Β΄ΚΛΙΣΗ Germani orum = Γερμανοί studiumndashii και ndashi = μελέτη ασχολία caseus i = τυρί locus -i = τόπος πληθ loca (ΟΥΔ=τόποι) και loci (ΑΡΣ=χωρία βιβλίου) bellum -i = πόλεμος proeliumndashii και ndashi = μάχη equus i = άλογο ephippiumndashii και ndashi = σέλλα vinum i = κρασί Γ΄ ΚΛΙΣΗ venatio venationis (Θ) =κυνήγι (συνήθως στον πληθυντικό) lac lactis (Ο)= γάλα caro carnis (Θ)= κρέας pellis pellis (Θ)= δέρμα
3
flumen inis (Ο)= ποτάμι civitas -atis (γεν πληθ ndashium και ndashum)= πολιτεία nex necis (Θ)= θάνατος potestas tis (Θ)= εξουσία pes pedis(A)=πόδι (εδώ pedibus=με τα πόδια πεζοί) mercator is (Α) = έμπορος homo inis (Α)= άνθρωπος άνδρας ΕΠΙΘΕΤΑ equester equestris equestre = ιππικός iners -rtis (μονοκατάληκτο γ΄κλ)= αισχρός ντροπιαστικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ego(προσ)=εγώ is ea id (οριστ)=αυτός ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ solum =μόνο saepe =συχνά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ in +ΑΦ=σε (κατάσταση in venatiοnibus in studiis) in +ΑΦ σε (στάση in fluminibus) cum +ΑΦ=με (τρόπος cum potestate) ex +ΑΦ=από (απομάκρυνση ex equis) a ab abs+ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο a mercatoribus) ad +ΑΙΤ=σε προς (κίνηση προς πρόσωπο ad se =σε αυτόν προς αυτόν) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ atque (συμπλ)=και et (συμπλ)=και cum επαναληπτικός =όταν κάθε φορά που ac (συμπλ)=και quod (αιτιολογ)=γιατί επειδή ut (παραβολ)=όπως
4
Γραμματική ndash Συντακτικό
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amari
deleri legi audiri
Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και ποιητικό αίτιο
Το ποιητικό αίτιο στα Λατινικά δηλώνεται ως εξής
Α) Με την πρόθεση a ή ab + αφαιρετική όταν πρόκειται για έμψυχα πράγματα ή προσωποποιημένα
άψυχα πχ Filia a patre amatur
Β) Απλή αφαιρετική όταν πρόκειται για άψυχα πράγματα πχ Roma bello deletur
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι εξής αλλαγές με βάση το πιο
κάτω παράδειγμα
Pater amat filiam (ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ αντικ
ρήμα ενεργητικό
Filia a patre amatur (ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ ρήμα παθητικό
ποιητικό αίτιο
1 Μετατρέπουμε το ρήμα ενεργητικής φωνής στην ενεργητική σύνταξη σε ρήμα παθητικής φωνής
στην παθητική σύνταξη χωρίς να αλλάζουμε τον χρόνο
2 Το αντικείμενο του ρήματος στην ενεργητική σύνταξη γίνεται πλέον υποκείμενο του παθητικού
ρήματος στην παθητική σύνταξη και τίθεται σε ονομαστική πτώση
5
3 Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε ποιητικό αίτιο το οποίο εκφέρεται με απλή
αφαιρετική δηλαδή απρόθετη όταν είναι άψυχο και με εμπρόθετη αφαιρετική (a ή ab + αφαιρ)
όταν είναι έμψυχο Προσέχουμε πως όταν η λέξη μετά την πρόθεση a ή ab ξεκινά με φωνήεν
χρησιμοποιούμε την πρόθεση ab ενώ όταν ξεκινά με σύμφωνο χρησιμοποιούμε την πρόθεση a
πχ a patre ή ab Antonio
Οι αρχικοί χρόνοι της Παθητικής Φωνής είναι ο Ενεστώτας ο Παρακείμενος και το
Απαρέμφατο Ενεστώτα Οι αρχικοί χρόνοι των τεσσάρων συζυγιών είναι οι εξής
Ενεστ Παρακ Απαρεμφ Ενεστ
amo amatus sum amari
deleo deletus sum deleri
legor lectus sum legi
audior auditus sum audiri
Σύνταξη των ρημάτων που σημαίνουν διατάζω απαγορεύω αναγκάζω (πχ iubeo=διατάζω
veto=απαγορεύω prohibeo=εμποδίζω κα)
Τα πιο πάνω ρήματα συντάσσονται με
Α) Απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (υποκείμενο σε αιτιατική) όταν θέλουμε να δηλώσουμε
τον δράστη της ενέργειας
πχ Caesar legatos frumentum in castra importare iubet
(O Καίσαρας διατάζει να μεταφέρουν οι διοικητές σιτάρι στο στρατόπεδο)
Β) Απαρέμφατο παθητικής φωνής όταν δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε τον δράστη της
ενέργειας Σε αυτήν την περίπτωση το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται ιδίως όταν είναι
αυτονόητο
πχ Caesar castra muniri iubet
(O Καίσαρας διατάζει να οχυρωθούν τα στρατόπεδα)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
3
flumen inis (Ο)= ποτάμι civitas -atis (γεν πληθ ndashium και ndashum)= πολιτεία nex necis (Θ)= θάνατος potestas tis (Θ)= εξουσία pes pedis(A)=πόδι (εδώ pedibus=με τα πόδια πεζοί) mercator is (Α) = έμπορος homo inis (Α)= άνθρωπος άνδρας ΕΠΙΘΕΤΑ equester equestris equestre = ιππικός iners -rtis (μονοκατάληκτο γ΄κλ)= αισχρός ντροπιαστικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ego(προσ)=εγώ is ea id (οριστ)=αυτός ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ solum =μόνο saepe =συχνά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ in +ΑΦ=σε (κατάσταση in venatiοnibus in studiis) in +ΑΦ σε (στάση in fluminibus) cum +ΑΦ=με (τρόπος cum potestate) ex +ΑΦ=από (απομάκρυνση ex equis) a ab abs+ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο a mercatoribus) ad +ΑΙΤ=σε προς (κίνηση προς πρόσωπο ad se =σε αυτόν προς αυτόν) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ atque (συμπλ)=και et (συμπλ)=και cum επαναληπτικός =όταν κάθε φορά που ac (συμπλ)=και quod (αιτιολογ)=γιατί επειδή ut (παραβολ)=όπως
4
Γραμματική ndash Συντακτικό
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amari
deleri legi audiri
Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και ποιητικό αίτιο
Το ποιητικό αίτιο στα Λατινικά δηλώνεται ως εξής
Α) Με την πρόθεση a ή ab + αφαιρετική όταν πρόκειται για έμψυχα πράγματα ή προσωποποιημένα
άψυχα πχ Filia a patre amatur
Β) Απλή αφαιρετική όταν πρόκειται για άψυχα πράγματα πχ Roma bello deletur
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι εξής αλλαγές με βάση το πιο
κάτω παράδειγμα
Pater amat filiam (ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ αντικ
ρήμα ενεργητικό
Filia a patre amatur (ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ ρήμα παθητικό
ποιητικό αίτιο
1 Μετατρέπουμε το ρήμα ενεργητικής φωνής στην ενεργητική σύνταξη σε ρήμα παθητικής φωνής
στην παθητική σύνταξη χωρίς να αλλάζουμε τον χρόνο
2 Το αντικείμενο του ρήματος στην ενεργητική σύνταξη γίνεται πλέον υποκείμενο του παθητικού
ρήματος στην παθητική σύνταξη και τίθεται σε ονομαστική πτώση
5
3 Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε ποιητικό αίτιο το οποίο εκφέρεται με απλή
αφαιρετική δηλαδή απρόθετη όταν είναι άψυχο και με εμπρόθετη αφαιρετική (a ή ab + αφαιρ)
όταν είναι έμψυχο Προσέχουμε πως όταν η λέξη μετά την πρόθεση a ή ab ξεκινά με φωνήεν
χρησιμοποιούμε την πρόθεση ab ενώ όταν ξεκινά με σύμφωνο χρησιμοποιούμε την πρόθεση a
πχ a patre ή ab Antonio
Οι αρχικοί χρόνοι της Παθητικής Φωνής είναι ο Ενεστώτας ο Παρακείμενος και το
Απαρέμφατο Ενεστώτα Οι αρχικοί χρόνοι των τεσσάρων συζυγιών είναι οι εξής
Ενεστ Παρακ Απαρεμφ Ενεστ
amo amatus sum amari
deleo deletus sum deleri
legor lectus sum legi
audior auditus sum audiri
Σύνταξη των ρημάτων που σημαίνουν διατάζω απαγορεύω αναγκάζω (πχ iubeo=διατάζω
veto=απαγορεύω prohibeo=εμποδίζω κα)
Τα πιο πάνω ρήματα συντάσσονται με
Α) Απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (υποκείμενο σε αιτιατική) όταν θέλουμε να δηλώσουμε
τον δράστη της ενέργειας
πχ Caesar legatos frumentum in castra importare iubet
(O Καίσαρας διατάζει να μεταφέρουν οι διοικητές σιτάρι στο στρατόπεδο)
Β) Απαρέμφατο παθητικής φωνής όταν δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε τον δράστη της
ενέργειας Σε αυτήν την περίπτωση το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται ιδίως όταν είναι
αυτονόητο
πχ Caesar castra muniri iubet
(O Καίσαρας διατάζει να οχυρωθούν τα στρατόπεδα)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
4
Γραμματική ndash Συντακτικό
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
amari
deleri legi audiri
Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και ποιητικό αίτιο
Το ποιητικό αίτιο στα Λατινικά δηλώνεται ως εξής
Α) Με την πρόθεση a ή ab + αφαιρετική όταν πρόκειται για έμψυχα πράγματα ή προσωποποιημένα
άψυχα πχ Filia a patre amatur
Β) Απλή αφαιρετική όταν πρόκειται για άψυχα πράγματα πχ Roma bello deletur
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι εξής αλλαγές με βάση το πιο
κάτω παράδειγμα
Pater amat filiam (ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ αντικ
ρήμα ενεργητικό
Filia a patre amatur (ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ)
υποκ ρήμα παθητικό
ποιητικό αίτιο
1 Μετατρέπουμε το ρήμα ενεργητικής φωνής στην ενεργητική σύνταξη σε ρήμα παθητικής φωνής
στην παθητική σύνταξη χωρίς να αλλάζουμε τον χρόνο
2 Το αντικείμενο του ρήματος στην ενεργητική σύνταξη γίνεται πλέον υποκείμενο του παθητικού
ρήματος στην παθητική σύνταξη και τίθεται σε ονομαστική πτώση
5
3 Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε ποιητικό αίτιο το οποίο εκφέρεται με απλή
αφαιρετική δηλαδή απρόθετη όταν είναι άψυχο και με εμπρόθετη αφαιρετική (a ή ab + αφαιρ)
όταν είναι έμψυχο Προσέχουμε πως όταν η λέξη μετά την πρόθεση a ή ab ξεκινά με φωνήεν
χρησιμοποιούμε την πρόθεση ab ενώ όταν ξεκινά με σύμφωνο χρησιμοποιούμε την πρόθεση a
πχ a patre ή ab Antonio
Οι αρχικοί χρόνοι της Παθητικής Φωνής είναι ο Ενεστώτας ο Παρακείμενος και το
Απαρέμφατο Ενεστώτα Οι αρχικοί χρόνοι των τεσσάρων συζυγιών είναι οι εξής
Ενεστ Παρακ Απαρεμφ Ενεστ
amo amatus sum amari
deleo deletus sum deleri
legor lectus sum legi
audior auditus sum audiri
Σύνταξη των ρημάτων που σημαίνουν διατάζω απαγορεύω αναγκάζω (πχ iubeo=διατάζω
veto=απαγορεύω prohibeo=εμποδίζω κα)
Τα πιο πάνω ρήματα συντάσσονται με
Α) Απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (υποκείμενο σε αιτιατική) όταν θέλουμε να δηλώσουμε
τον δράστη της ενέργειας
πχ Caesar legatos frumentum in castra importare iubet
(O Καίσαρας διατάζει να μεταφέρουν οι διοικητές σιτάρι στο στρατόπεδο)
Β) Απαρέμφατο παθητικής φωνής όταν δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε τον δράστη της
ενέργειας Σε αυτήν την περίπτωση το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται ιδίως όταν είναι
αυτονόητο
πχ Caesar castra muniri iubet
(O Καίσαρας διατάζει να οχυρωθούν τα στρατόπεδα)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
5
3 Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε ποιητικό αίτιο το οποίο εκφέρεται με απλή
αφαιρετική δηλαδή απρόθετη όταν είναι άψυχο και με εμπρόθετη αφαιρετική (a ή ab + αφαιρ)
όταν είναι έμψυχο Προσέχουμε πως όταν η λέξη μετά την πρόθεση a ή ab ξεκινά με φωνήεν
χρησιμοποιούμε την πρόθεση ab ενώ όταν ξεκινά με σύμφωνο χρησιμοποιούμε την πρόθεση a
πχ a patre ή ab Antonio
Οι αρχικοί χρόνοι της Παθητικής Φωνής είναι ο Ενεστώτας ο Παρακείμενος και το
Απαρέμφατο Ενεστώτα Οι αρχικοί χρόνοι των τεσσάρων συζυγιών είναι οι εξής
Ενεστ Παρακ Απαρεμφ Ενεστ
amo amatus sum amari
deleo deletus sum deleri
legor lectus sum legi
audior auditus sum audiri
Σύνταξη των ρημάτων που σημαίνουν διατάζω απαγορεύω αναγκάζω (πχ iubeo=διατάζω
veto=απαγορεύω prohibeo=εμποδίζω κα)
Τα πιο πάνω ρήματα συντάσσονται με
Α) Απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (υποκείμενο σε αιτιατική) όταν θέλουμε να δηλώσουμε
τον δράστη της ενέργειας
πχ Caesar legatos frumentum in castra importare iubet
(O Καίσαρας διατάζει να μεταφέρουν οι διοικητές σιτάρι στο στρατόπεδο)
Β) Απαρέμφατο παθητικής φωνής όταν δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε τον δράστη της
ενέργειας Σε αυτήν την περίπτωση το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται ιδίως όταν είναι
αυτονόητο
πχ Caesar castra muniri iubet
(O Καίσαρας διατάζει να οχυρωθούν τα στρατόπεδα)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
6
LECTIO XVI (Μάθημα 16) - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο τη γραμματική Η γραμματική του περιλαμβάνει τον παθητικό Ενεστώτα της Γrsquo συζυγίας και τον παθητικό Μέλλοντα Στον παρακάτω πίνακα σας γράφω ολοκληρωμένο τον παθητικό Ενεστώτα και των τεσσάρων συζυγιών καθώς επίσης και τον Μέλλοντα Επίσης σε συτό το μάθημα μαθαίνουμε το ρήμα fio
Οριστική Παθητικού Ενεστώτα
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amor deleor legor audior
amaris deleris legeris audiris
amatur deletur legitur auditur
amamur delemur legimur audimur
amamini delemini legimini audimini
amantur delentur leguntur audiuntur
Οριστική Παθητικού Μέλλοντα
amabor delebor legar audiar
amaberis deleberis legeris audieris
amabitur delebitur legetur audietur
amabimur delebimur legemur audiemur
amabimini delebimini legemini audiemini
amabuntur delebuntur legentur audientur
Το ρήμα fio (= γίνομαι) ndash 3η συζυγία
Αρχικοί χρόνοι fio - factus sum - fieri
Το ρήμα fio είναι ημιαποθετικό και λειτουργεί ως παθητικό ρήμα του facio=κάνω
Κλίση του ρήματος fio στην Οριστική
Ενεστώτας fio fis fit fimus fitis fiunt
Παρατ fiebam fiebas fiebat fiebamus fiebatis fiebant
Μέλλ fiam fies fiet fiemus fietis fient
Παρακ factus-a-um sum-es-est facti-ae-a sumus-estis-sunt
Υπερσ factus-a-um eram-eras-erat facti-ae-a eramus-eratis-erant
Συντ Μελλ factus-a-um ero-eris-erit facti-ae-a erimus-eritis-erunt
Σημείωση Όταν το ρήμα facio είναι απλό έχει ως παθητικό το fio όταν όμως το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει κανονικά την παθητική φωνή πχ interficio ndash interficior
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
7
LECTIO XVII (Μάθημα 17) - Φόβος μπροστά στο άγνωστο
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μεγάλος φόβος κατέλαβε το στράτευμα από τις διαδόσεις των Γαλατών και των εμπόρων που
διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία ( ήταν
τεράστιας σωματικής διάπλασης και απίστευτης ανδρείας) Άλλοι (από τους Ρωμαίους) ήθελαν να
φύγουν προβάλλοντας ο καθένας και μια δικαιολογία Μερικοί έμεναν σπρωγμένοι από ντροπή
Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους κρυμμένοι στις
σκηνές τους είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους ( έκλαιγαν τη μοίρα τους) είτε
θρηνολογούσαν για τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους Σε όλο το στρατόπεδο
υπογράφονταν και σφραγίζονταν διαθήκες ( υπέγραφαν και σφράγιζαν διαθήκες) Από τις
διαδόσεις και το φόβο αυτών ταράζονταν σιγά σιγά ακόμα κι αυτοί που θεωρούνταν έμπειροι στα
στρατιωτικά ζητήματα
Αρχικοί χρόνοι
occupο -avi -atum -are 1 = καταλαμβάνω
sum fui esse =είμαι
praedico -avi -atum -are 1 = διακηρύσσω
discedo discessi discessum discedere 3 = σκορπίζομαι φεύγω
cupio cupivi (cupii) cupitum cupere 3 = επιθυμώ
remaneo remansi remansum -ere 2= παραμένω
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ
fingo finxi fictum fingere 3 = πλάθω
teneo tenui tentum tenere 2 = κρατώ
possum potui posse =μπορώ
abdo abdidi abditum abdere 3 = κρύβω
queror questus sum questum queri (αποθετικό) 3 = παραπονιέμαι
miseror -atus sum -atum -ari (αποθετικό) 1= οικτίρω θρηνώ
obsigno -avi -atum -are 1= υπογράφω και σφραγίζω
habeo -ui -itum -ere 2=έχω
perturbo -avi -atum -are 1=ταράζω
Ουσιαστικά
Α΄ Κλίση
causa ae =αιτία
lacrima ae = δάκρυ
Β΄ Κλίση
Galli orum =Γαλάτες
Germani orum =Γερμανοί
tabernaculum i =σκηνή αντίσκηνο
fatum i =μοίρα
periculum i =κίνδυνος
castra -orum (ΟΥΔ) μόνο πληθ =στρατόπεδο
testamentum i =διαθήκη
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
8
Γ΄ Κλίση
timor -is (A)=φόβος
vox vocis (Θ)=φωνή
mercator-is(A)=έμπορος
magnitudinomagnitudinis (Θ)=μέγεθος ανάστημα
corpus -oris (ΟΥΔ)=σώμα
virtus virtutis (Θ)=αρετή ανδρεία
pudor pudoris(A) =ντροπή
familiaris -is(A)=οικείος δικός (ουσιαστικοποιημένο επίθετο)
Δ΄ Κλίση
exercitus -us(A)=στρατός
vultus -us(A)=πρόσωπο όψη
Ε΄ Κλίση
res -ei (Θ)=πράγμα
Επίθετα
ingens -ntis (μονοκατάληκτο)=τεράστιος πελώριος
incredibilis -is -e=απίστευτος
communis -is -e=κοινός
militaris -is -e=στρατιωτικός
Αντωνυμίες - Αντωνυμικά επίθετα
alius -a -ud (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=άλλος
nonnulli -ae -a (αόριστη -αντωνυμικό επίθετο)=μερικοί
totus -a um (αντωνυμικό επίθετο)=όλος
Επιρρήματα
paulatim =λίγο λίγο
Προθέσεις
ex +ΑΦ=από για (αιτία εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο ex vocibus)
de +ΑΦ=για λόγω (αιτία de causa)
in +ΑΦ σε (στάση in tabernaculis)
cum +ΑΦ=με μαζί με (κοινωνία cum familiaribus)
Σύνδεσμοι
ac (συμπλ)=και
et (συμπλ)=και
neque (συμπλ)=ούτε
aut (διαζευκτ)=ή είτε
etiam (συμπλ) =ακόμα και
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
9
Γραμματική - Συντακτικό
Οριστική Παρατατικού Παθητικής Φωνής των ρημάτων της Γrsquo συζυγίας σε -io
πχ ρήμα capio
capiebar ndash capiebaris (-re) - capiebatur - capiebamur - capiebamini - capiebantur
Οριστική Παθητικής Φωνής του ρήματος fero
Ενεστώτας feror - ferris - fertur ferimur - ferimini - feruntur
Παρατατικός ferebar - ferabaris (-re) - ferebatur ferebamur - ferebamini - ferebantur
Μέλλοντας ferar - fereris (-re) - feretur feremur - feremini - ferentur
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Σχηματίζεται από το θέμα του σουπίνου και έχει τη μορφή δευτερόκλιτου επιθέτου δηλαδή
κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
Σουπίνο amatum- amatu
Μετοχή Παθ Παρακ
amatus ndasha -um
Σουπίνο deletum- deletu
Μετοχή Παθ Παρακ
deletus -a -um
Σουπίνο lectum- lectu
Μετοχή Παθ Παρακ
lectus -a -um
Σουπίνοauditum- auditu
Μετοχή Παθ Παρακ
auditus -a -um
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Αrsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amabar delebar legebar audiebar
amabaris -re delebaris -re legebaris -re audiebaris -re
amabatur delebatur legebatur audiebatur
amabamur delebamur legebamur audiebamur
amabamini delebamini legebamini audiebamini
amabantur delebantur legebantur audiebantur
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
10
Αντωνυμικά Επίθετα
nonnulli - nonnullae - nonnulla (= μερικοί μερικές μερικά)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία Εύχρηστος ο πληθυντικός
alius - alia - aliud (= άλλος άλλη άλλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
totus - tota - totum (= όλος όλη όλο)
Αντωνυμικό επίθετο που λειτουργεί ως αόριστη αντωνυμία
Ονομ nonnulli nonnullae nonnulla
Γεν nonnullorum nonnullarum nonnullorum
Δοτ nonnullis nonnullis nonnullis
Αιτ nonnullos nonnullas nonnulla
Κλητ ----- ----- -----
Αφαιρ nonnullis nonnullis nonnullis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ alius alia aliud alii aliae alia
Γεν alius alius alius aliorum aliarum aliorum
Δοτ alii ali alii aliis aliis aliis
Αιτ alium aliam aliud alios alias alia
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ alio alia alio aliis aliis aliis
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ονομ totus tota totum toti totae tota
Γεν totius totius totius totorum totarum totorum
Δοτ toti toti toti totis totis totis
Αιτ totum totam totum totos totas tota
Κλητ ----- ----- ----- ----- ----- -----
Αφαιρ toto tota toto totis totis totis
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
11
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Όπως είδαμε σε προηγούμενα μαθήματα το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με τις
προθέσεις ob propter per + αιτιατική πχ ob mosntrum repentinum propter inopiam
frumenti Όταν όμως το αίτιο είναι εσωτερικό δηλαδή όταν εκφράζει ψυχική αντίδραση τότε
χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική (χωρίς πρόθεση) Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο
χρησιμοποιείται για λέξεις που δηλώνουν ψυχικό πάθος και συχνά συνοδεύεται από μετοχή
παθητικού παρακειμένου
πχ pudore adducti = σπρωγμένοι από ντροπή (pudore - αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
dolore permotus = παρακινημένος από λύπη (dolore ndash αφαιρ εσωτερ αναγκαστικού αιτίου)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
12
LECTIO DUODEVICESIMA (Μάθημα XVIII) - Ο Ηρακλής στην Ιταλία
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σrsquo εκείνο το μέρος όπου
αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε τη Ρώμη Υπάρχει η παράδοση ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια
κοντά στον ποταμό Τίβερη και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο Τότε ο βοσκός
Κάκος έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του έσυρε από τις ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια
στραμμένα ανάποδα Μόλις ο Ηρακλής αφού ξύπνησε παρατήρησε το κοπάδι και κατάλαβε πως
έλειπε ένα μέρος κατευθύνθηκε προς τη σπηλιά που ήταν πολύ κοντά του όταν όμως είδε πως οι
πατημασιές των βοδιών ήσαν στραμμένες προς τα έξω βρέθηκε σε αμηχανία κι άρχισε να
απομακρύνει το κοπάδι από εκείνον τον εχθρικό τόπο Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που
ακούστηκε από τη σπηλιά έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει προς τα πίσω Τότε ο Κάκος αφού
προσπάθησε να τον εμποδίσει με τη βία φονεύεται από το ρόπαλο του Ηρακλή
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
adduco adduxi adductum adducere 3 = οδηγώ (ad+duco) dico dixi dictum dicere 3 = λέγω
condo condidi conditum condere 3 = χτίζω (cum+do) reficio refeci refectum reficere 3 = ξεκουράζω (re+facio) fero tuli latum ferre = φέρω υπομένω fertur (χρησιμοποιείται και ως απρόσωπο) = λέγεται dormio dormivi dormitum dormire 4 = κοιμάμαι traho traxi tractum trahere 3 = τραβώ
averto averti aversum -ere 3 (a+verto) = βγάζω κάποιον από το δρόμο του excito -avi atum -are 1 = ξεσηκώνω αποκαθιστώ aspicio aspexi aspectum aspicere 3 = κοιτάζω absum afui abesse = απουσιάζω sentio sensi sensum sentire 4 = καταλαβαίνω pergo perrexi perrectum pergere 3 = κατευθύνομαι προς verto verti versum vertere 3 = στρέφω γυρίζω video vidi visum videre 2 = βλέπω confundo confudi confusum confundere 3 = συγχέω
amoveo amovi amotum -ere 2 (a+moveo) = απομακρύνω coepi coepisse (ελλειπτικό)=αρχίζω
audio audivi auditum -ire 4=ακούω converto converti conversum -ere 3 (cum+verto) = γυρίζω προς τα πίσω prohibeo prohibui prohibitum -ere 2 (pro+habeo) = εμποδίζω conor conatus sum conatum conari 1 (αποθετικό) = προσπαθώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ
Hispania ae= Ισπανία Roma ae= Ρώμη via ae= δρόμος spelunca ae=σπηλιά cauda ae= ουρά clava ae= ροπαλο
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
13
Β΄ΚΛΙΣΗ
fluvium iii =ποταμός locus -i = τόπος πληθ loca(ΟΥΔ=τόποι) και loci(Α=χωρία βιβλίου) vestigium -ii και ndashi=ίχνος πατημασιά Romulus i =Ρωμύλος Cacus i =Κάκος somnus i =ύπνος Γ΄ΚΛΙΣΗ
Hercules -is και ndashi (A)=Ηρακλής bos bovis (A)=βόδι Geryon -is (A)=Γηρυόνης Tiberis -is (A)=Τίβερης (ποταμός) vis (Θ)=δύναμη urbs is (Θ)=πόλη pastor is (Α)=βοσκός grex gregis (Θ)=κοπάδι pars partis (Θ) =μέρος Δ΄ΚΛΙΣΗ
mugitus us (A)=μουγκρητό ΕΠΙΘΕΤΑ fretus a um= αυτός που έχει εμπιστοσύνη proximus a um = πολύ κοντινός πλησιέστατος (υπερθετικός του propiorltprope) infestus a um= εχθρικός ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is ea id (οριστ)=αυτός ipse ipsa ipsum (οριστ)=ο ίδιος quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) =κάποιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ubi =όπου ibi =εκεί Prope =κοντά Tum =τότε foras=ανάποδα ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ex +ΑΦ=από (κίνηση από απομάκρυνση ex Hispania ex loco ex spelunca) in +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο in eum locum in speluncam) ad +ΑΙΤ =σε προς (κίνηση προς τόπο ad proximam speluncam ) e (x) +ΑΦ=από (έξοδος από κατάσταση e somno) de +ΑΦ=για λόγω εξαιτίας (αιτία de via) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ sed (αντιθ)=αλλά et (συμπλ)=και Ubi (χρον) = όταν μόλις (προτερόχρονο) postquam (χρον) =όταν αφού (προτερόχρονο)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
14
Γραμματική - Συντακτικό
Όπως ξέρουμε το απαρέμφατο του παρακειμένου είναι πάντοτε ειδικό Το υποκείμενό του
βρίσκεται σε αιτιατική και πάντα δηλώνεται είτε πρόκειται για ετεροπροσωπία είτε πρόκειται
για ταυτοπροσωπία
πχ Legatus hostes advenisse dicit = O απεσταλμένος λέει ότι έφτασαν οι εχθροί
Legatus se advenisse dicit = Ο απεσταλμένος λέει ότι ο ίδιος έφτασε (δηλ ο εαυτός του)
Οι παθητικοί τύποι των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων
Όπως μάθαμε τα λεκτικά και δοξαστικά ρήματα συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο και το
υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου βρίσκεται πάντα σε πτώση αιτιατική και δεν παραλείπεται
όπως ακριβώς στο πιο πάνω παράδειγμα με το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου Με
τους παθητικούς όμως τύπους των λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων πχ dicitur = λέγεται
nuntiatur= αναγγέλλεται το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο
και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική Στην περίπτωση όμως αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και
όχι απρόσωπο και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο σε αριθμό και πτώση
πχ 1 Hercules boves in eum locum aduxisse dicitur
(Λέγεται ότι ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια σε αυτόν τον λόφο)
Το υποκείμενο του ρήματος dicitur και του ειδικού απαρεμφάτου aduxisse είναι το Hercules
το οποίο είναι σε πτώση ονομαστική
2 Hostes advenisse nuntiantur
(Αναγγέλλεται ότι έφτασαν οι εχθροί)
Το υποκείμενο του ρήματος nuntiantur και του ειδικού απαρεμφάτου advenisse είναι το
Hostes και βρίσκεται σε ονομαστική
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amavisse delevisse legisse audivisse
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ sum
fuisse
Σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη ndashisse
amav -isse delev ndashisse leg ndashisse audiv ndashisse fu -isse
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
15
Αόριστη Αντωνυμία quidam quaedam quoddam (κάποιος κάποια κάποιο)
Αρσ Θηλ Ουδ
quidam quaedam quoddam
cuiusdam cuiusdam cuiusdam
cuidam cuidam cuidam
quendam quandam quoddam
quodam quadam quodam
quidam quaedam quaedam
quorundam quarundam quorundam
quibusdam quibusdam quibusdam
quosdam quasdam quaedam
quibusdam quibusdam quibusdam
Η πιο πάνω αντωνυμία χρησιμοποιείται επιθετικά (ή ουσιαστικά) σε καταφατικές προτάσεις για
πρόσωπα ή πράγματα που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα
Κλίση του ουσιαστικού bos (= βόδι) ndash Γrsquo κλίση (αρσ)
ονομαστική bos boves
γενική bovis boum ή bovum
δοτική bovi bubus ή bobus
αιτιατική bovem boves
κλητική bos boves
αφαιρετική bove bubus ή bobus
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
16
LECTIO XIX (Μάθημα 19) - Η συνωμοσία του Κατιλίνα
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι ο Λεύκιος Σέργιος
Κατιλίνας ένας άνδρας από πολύ αριστοκρατική γενιά αλλά με χαρακτήρα πολύ διεστραμμένο
συνωμότησε εναντίον του κράτους Τον ακολούθησαν κάποιοι επιφανείς αλλά αχρείοι άνδρες Ο
Κικέρωνας έδιωξε τον Κατιλίνα από τη Ρώμη Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν και
στραγγαλίστηκαν στη φυλακή Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του αφού νικήθηκε σε μάχη από
τον Αντώνιο τον άλλο ύπατο σκοτώθηκε Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει πως στην ίδια
φονικότατη μάχη σκοτώθηκαν πολλοί ακόμα Ρωμαίοι στρατιώτες και πολλοί (άλλοι)
τραυματίστηκαν βαριά
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ coniuro -avi -atum -are 1=συνωμοτώ consequor consecutus sum consecutum consequi 3(αποθετικό)=ακολουθώ expello expuli expulsum -ere 3=εκβάλλω αποβάλλω εκδιώκω deprehendo deprehendi deprehensum -ere 3 =συλλαμβάνω strangulo -avi -atum -are 1=στραγγαλίζω vinco vici victum -ere 3=νικώ interficio interfeci interfectum -ere 3 (inter+facio)=σκοτώνω trado tradidi traditum -ere 3(tra+ do)=παραδίδω αναφέρω οccido occidi occisi -ere 3=σκοτώνω φονεύω vulnero -avi -atum -are 1=τραυματίζω ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Α΄ΚΛΙΣΗ Catilina ae =Κατιλίνας pugna ae =μάχη Β΄ΚΛΙΣΗ Marcus i =Μάρκος Tullius -ii και ndashi =Τύλλιος Gaius -ii και ndashi =Γάιος Antonius -ii και ndashi =Αντώνιος Lucius -ii και ndashi =Λεύκιος Sergius -ii και ndashi =Σέργιος νir -i =άνδρας ingenium -ii και ndashi =πνεύμα νους socius -ii και ndashi =σύντροφος proelium -ii και ndashi= μάχη Sallustius -ii και ndashi=Σαλούστιος Γ΄ΚΛΙΣΗ Cicero -onis(Α)=Κικέρων consul -is (Α)=ύπατος genus -eris (OYΔ)=γένος γενιά urbs urbis(Θ)=πόλη carcer carceris(Α)=φυλακή miles militis(Α)=στρατιώτης
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
17
Δ΄ΚΛΙΣΗ exercitus -us(A)=στρατός Ε΄ΚΛΙΣΗ res rei(Θ) = πράγμα (εδώ res publica=πολιτεία) ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus a um= αριστοκρατικότατος πολύ ευγενικής καταγωγής (υπερθετικός του nobilis is e) pravissimus a um=πολύ διεστραμμένος (υπερθετικός του pravus a um) clarus a um =ένδοξος λαμπρός improbus aum= αχρείος multus a um =πολύς cruentissimus a um=φονικότατος (υπερθετικός του cruentus a um) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ is ea id (οριστ) = αυτός quidam quaedam quoddam (αόριστη επιθ) = κάποιος alter altera alterum (αοριστη ndash αντωνυμικό επίθετο) = ο άλλος
ipse ipsa ipsum (οριστ) =ο ίδιος suus sua suum (κτητ) = δικός τουτους idem eadem idem (οριστ) = ο ίδιος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ graviter = βαριά ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ contra +AIT = εναντίον (εχθρική διάθεση contra rem publicam) a ab abs+ΑΦ = από (ποιητικό αίτιο a Cicerone Ab Antonio) in +ΑΦ = σε (στάση in carcere) cum + ΑΦ = μαζί με με (συνοδεία cum exercitu) in +ΑΦ = σε (χρόνος in pugna)
Γραμματική -Συντακτικό
Οριστική Συντελικών Χρόνων Παθητικής Φωνής - Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής
Φωνής
Η Οριστική Παρακειμένου Υπερσυντελίκου και Συντελεσμένου Μέλλοντα της Παθητικής
Φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου που πρέπει να
συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος και αριθμό και το ρήμα sum
πχ Femina amata est
Nos amati sumus
Filius amatus est
Με τον ίδιο τρόπο το Απαρέμφατο του Παθητικού Παρακειμένου σχηματίζεται από τη Μετοχή
Παθητικού Παρακειμένου σε πτώση αιτιατική και το Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum (esse)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
18
Το Απαρέμφατο Παρακειμένου τόσο της Ενεργητικής Φωνής όσο και της Παθητικής Φωνής
είναι πάντοτε ειδικό άρα το υποκείμενό του πρέπει να είναι σε πτώση αιτιατική
πχ Sallustius tradit Catilinam occisum esse
Sallustius tradit milites occisos esse
Οριστική Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Ενεστώτας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um sum es est
delētus -a- um sum es est
lēctus -a -um sum es est
audī-tus -a -um sum es est
ama-tī -ae -a sumus estis sunt
delēti -ae -a sumus estis sunt
lecti -ae -a sumus estis sunt
auditi -ae -a sumus estis sunt
Οριστική Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Παρατατικός του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um eram eras erat
delētus -a- um eram eras erat
lēctus -a -um eram eras erat
audī-tus -a -um eram eras erat
ama-tī -ae -a eramus eratis erant
delēti -ae -a eramus eratis erant
lecti -ae -a eramus eratis erant
auditi -ae -a eramus eratis erant
Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου + Μέλλοντας του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātus -a-um ero eris erit
delētus -a- um ero eris erit
lēctus -a -um ero eris erit
audītus -a -um ero eris erit
ama-tī -ae -a erimus eritis erunt
delēti -ae -a erimus eritis erunt
lecti -ae -a erimus eritis erunt
auditi -ae -a erimus eritis erunt
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
19
Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής
Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου σε αιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Arsquo συζυγία Βrsquo συζυγία Γrsquo συζυγία Δrsquo συζυγία
amātum -am -um esse amātos -as -a esse
delētum -am - um esse delētos -as -a esse
lēctum -am -um esse lectos -as -a esse
audītum -am -um esse auditos -as -a esse
Ο υπερθετικός βαθμός των επιθέτων
Θέμα του επιθέτου στον θετικό βαθμό + κατάληξη -issimus -issima -issimum
Το θέμα του επιθέτου το βρίσκουμε από τη γενική ενικού αν αφαιρέσουμε την κατάληξη ndashi για τα
δευτερόκλιτα επίθετα ή την κατάληξη ndashis για τα τριτόκλιτα επίθετα
πχ adversus (γεν) advers -i υπερθετικός advers ndashissimus
ferox (γεν) feroc ndashis υπερθετικός feroc -issimus
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
20
LECTIO XX (Μάθημα 20)
Πίσω από τις κουρτίνες ή πώς ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας
Στο μάθημα αυτό είναι εκτός ύλης το κείμενο (μετάφραση σύνταξη λεξιλόγιο) και έχουμε μόνο
τη γραμματική
Αrsquo Συζυγία Βrsquo Συζυγία
Γrsquo Συζυγία Δrsquo Συζυγία
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
legens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
lecturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) lecturum -am -um esse (Πληθ) lecturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
amans -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
amaturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) amaturum -am -um esse (Πληθ) amaturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
delens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
deleturus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) deleturum -am -um esse (Πληθ) deleturos -as -a esse
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
audiens -ntis
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
auditurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) auditurum -am -um esse (Πληθ) audituros -as -a esse
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
21
Το ρήμα sum
Μετοχή Ενεστώτα (Ενεργητική Φωνή)
sens (Η μετοχή ενεστώτα του sum δεν συναντιέται μόνη της Χρησιμοποιείται μόνο στα
δύο σύνθετα praesens = παρών και absens = απών)
Μετοχή Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
futurus -a -um
Απαρέμφατο Μέλλοντα (Ενεργητική Φωνή)
(Εν) futurum -am -um esse
(Πληθ) futuros -as -a esse
(Το sum σχηματίζει και μονολεκτικά το Απαρέμφατο του Mέλλοντα fore)
Σημαντικές Παρατηρήσεις στις Μετοχές και το Απαρέμφατο Μέλλοντα
Η Μετοχή Ενεστώτα και Μέλλοντα έχουν ενεργητική σημασία Μετοχή Ενεστώτα και
Μέλλοντα έχουν και τα αποθετικά ρήματα επειδή έχουν ενεργητική σημασία
Η Μετοχή Ενεστώτα κλίνεται σαν τριτόκλιτο τριγενές και μονοκατάληκτο επίθετο (πχ σαν
το επίθετο ingens) με τη διαφορά ότι σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε -e αντί σε -i Σε -i
σχηματίζει την αφαιρετική ενικού μόνο όταν χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός
Η Μετοχή του Μέλλοντα κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
Το Απαρέμφατο του Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής σχηματίζεται από Μετοχή του Μέλλοντα
στην Aιτιατική + Απαρέμφατο Ενεστώτα του sum
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία ή Περιφραστική Συζυγία Ενεργητικής Φωνής
Με τη Μετοχή του Μέλλοντα και το ρήμα sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουμε την
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε
επικείμενη πράξη (κάτι που πρόκειται να γίνει)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
22
Παράδειγμα Οριστική Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας
Με βάση τον πιο πάνω πίνακα σχηματίζεται και στις άλλες τρεις συζυγίες (deleo lego audio)
η Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
Οι χρόνοι της Μετοχής
Στα Λατινικα υπαρχουν τρεις Μετοχες
Ενεργητικου Ενεστωτα Ενεργητικου Μελλοντα και Παθητικου Παρακειμενου
Α Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρηματος
(Η πράξη της μετοχής και η πράξη του ρήματος γίνονται ταυτόχρονα) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
πχ pugnans cadit (πέφτει πολεμώντας)
pugnans cecidit (έπεσε πολεμώντας)
pugnans cadet (θα πέσει πολεμώντας)
[cado cecidi casum cadere (3η συζ) = πέφτω]
Β Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη μεταγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται μετά την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ moriturus tremit (τρέμει επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremuit (έτρεμε επειδή θα πεθάνει)
moriturus tremet (θα τρέμει επειδή θα πεθάνει)
[morior mortuus sum --- mori (3η συζ αποθετ) = πεθαίνω]
[tremo tremui --- tremere (3η συζ) = τρέμω]
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ενεστ amaturus -a -um sum es est amaturi -ae -a sumus estis sunt
Παρατ amaturus -a -um eram eras erat amaturi -ae -a eramus eratis erant
Μελλ amaturus -a -um ero eris erit amaturi -ae -a erimus eritis erunt
Παρακειμ amaturus -a -um fui fuisti fuit amaturi -ae -a fuimus fuistis fuerunt
Υπερσ amaturus -a -um fueram fueras fuerat amaturi -ae -a fueramus fueratis fuerant
Συντελ Μελλ amaturus -a -um fuero fueris fuerit amaturi -ae -a fuerimus fueritis fuerint
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
23
Γ Μετοχή Παθητικού Παρακειμένου
Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δηλώσουμε πράξη προγενέστερη από την πράξη του
ρήματος (Η πράξη της μετοχής γίνεται πριν την πράξη του ρήματος) ΔΗΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
πχ vulneratus cadit (πέφτει αφού πληγώθηκε)
vulneratus cecidit (έπεσε αφού πληγώθηκε)
vulneratus cadet (θα πέσει αφού πληγωθεί)
[vulnero vulneravi vulneratum vulnerare (1η συζ) = τραυματίζω πληγώνω]
Τα είδη των μετοχών
Α Επιθετική Μετοχή
Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Συνήθως χρησιμοποιείται αντί επιθετικής
μετοχής δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
πχ Vela pretenta (= quae pretenta erant) foribus
Παραπέτασμα που κρεμόταν μπροστά στην πόρτα
[pretendo pretendi pretentum pretendere (3η συζ) = τεντώνω κρεμάω μποστά]
[velum ndashi = παραπέτασμα κουρτίνα]
[foris ndashis (συνήθως fores ndashium) = πόρτα]
Β Κατηγορηματική Μετοχή
Είναι πολύ περιορισμένη η χρήση της κατηγορηματικής μετοχής Εξαρτάται από ρήματα αισθήσεως
(video audio κα) συνήθως όμως τα ρήματα αισθήσεως συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο
πχ Eum latentem vidit = Τον είδε να κρύβεται
[lateo latui --- latere (2η συζ) = κρύβομαι]
Γ Επιρρηματική Μετοχή
Είναι πολύ συνηθισμένη η επιρρηματική χρήση της μετοχής Όπως και στα ελληνικά μπορεί να
είναι αιτιολογική χρονική υποθετική εναντιωματική κλπ
πχ Catilina proelio victus interfectus est (victus χρονική μετοχή)
Ο Κατιλίνας αφού νικήθηκε στη μάχη σκοτώθηκε
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)
24
Το υποκείμενο της Μετοχής
Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της στο γένος στον αριθμό και την πτώση
πχ Eum extractum imperatorem salutavit
Αφού τράβηξε έξω αυτόν τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα
Συνημμένη Μετοχή Το υποκείμενο της μετοχής είναι κάποιος όρος της πρότασης συνήθως το
υποκείμενο της συνημμένης μετοχής είναι το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος
πχ Plato scribens mortuus est
(Plato= υποκειμενο της μετοχής και του ρήματος)
Eum extractum imperatorem salutavit
(Eum= υποκείμενο της μετοχής και αντικείμενο του ρηματος)