Embed Size (px)
Citation preview
Лекц-5
1. Мэдрэмжийг тодорхойлох нь
2. Эрэлтийн мэдрэмж
3. Нийлүүлэлтийн мэдрэмж
Аливаа юмс үзэгдэл, хүчин зүйлсийн нэгнээсээ хамаарч өөрчлөгдөх өөрчлөлтийг мэдрэмж гэсэн ойлголтоор илэрхийлдэг.
Зарим судлаачид үүнийг уян чанар гэж нэрлэдэг.
Хоорондоо хамааралтай хоѐр хүчин зүйлийн нэг нь 1 хувиар өөрчлөгдөхөд нөгөө хүчин зүйл хэдэн хувиар өөрчлөгдөж байгаа мэдрэмжээр тодорхойлдог.
Elasticity – мэдрэмж гэсэн үг
Тиймээс мэдрэмжийг E үсгээр тэмдэглэдэг.
Эрэлтийн мэдрэмжийн төрөл
I. Үнээс хамаарсан эрэлтийн мэдрэмж
II. Орлогоос хамаарсан эрэлтийн мэдрэмж
III. Солбисон эрэлтийн мэдрэмж
Бүтээгдэхүүн, үйчилгээний үнэ 1 хувиар өөрчлөгдөхөд эрэлтийн тоо хэмжээ хэдэн хувиар өөрчлөгдөж байгааг харуулна.
Эрэлтийн функц болон эрэлтийн муруйнаас хамааруулан 2 төрлийн эрэлтийн мэдрэмж тооцдог.
a) Эрэлтийн цэгэн мэдрэмж
b) Эрэлтийн нуман буюу дундаж цэгийн мэдрэмж
Эрэлтийн функц нь гипербол бол эрэлтийн муруй нь хотгор байна.
Энэ үед эрэлтийн муруйн цэг бүр дээрх мэдрэмжүүд нь тэнцүү байдаг.
Тиймээс цэгэн мэдрэмжийг олоход хангалттай юм.
1
1
12
12
1
1
)(
)(
q
P
PP
q
P
P
qE p
d
Эрэлтийн функц нь шугаман хэлбэрээр өгөгдсөн бол эрэлтийн муруй нь шулуун байна.
Энэ үед эрэлтийн муруйн цэг бүр дээрх мэдрэмжүүд ялгаатай байна.
Тиймээс судалгааны онцлогоос хамааран дундаж цэгийн мэдрэмжийг тооцдог.
)(
)(
)(
)(
)(
)(
12
12
12
12
12
12
PP
PP
PP
P
qE p
d
Эрэлтийн цэгэн мэдрэмж
Эрэлтийн нуман буюу дундаж цэгийн
мэдрэмж
Богино хугацааны мэдрэмж
Урт хугацаанымэдрэмж
Голдуу хэрэглэдэг
Хэв шинж График
Мэдрэмж сайн Харьцангуй хэвтээ
Мэдрэмж муу Харьцангуй босоо
Нэгж
мэдрэмжтэйӨөрчлөлтийн хувь тэнцүү
Төгс мэдрэмжгүйБосоо тэнхлэгтэй
параллель
Төгс мэдрэмжтэйХэвтээ тэнхлэгтэй
параллель
1p
dE
1p
dE
1p
dE
0p
dE
p
dE
Орлуулах боломж
Хэрэглэгчийн төсөвт эзлэх хувь
Хэрэглээний шинж чанар
Тоо
хэмжээҮнэ
Нийт
орлого
Тоо
хэмжээний
өөрчлөлт
\%\
Үнийн
өөрчлөлт
\%\
мэдрэмжХэв
шинж
0 7 0 200 14 -14,0 сайн
2 6 12 100 17 -6,0 сайн
4 5 20 50 20 -2,5 сайн
6 4 24 33 25 -1,3 нэгж
8 3 24 25 33 -0,8 муу
10 2 20 20 50 -0,4 муу
12 1 12 17 100 -0,2 муу
14 0 0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0 5 10 15
1p
dE
1p
dE
1p
dE
Үнийн өөрчлөлтийн хувь
Үнээс хамаарсанэрэлтийн мэдрэмж
Нийт орлогод үзүүүлэх нөлөө
P
P
1p
dE
1p
dE
1p
dE
1p
dE
TR
TR
TR
TR
0
2
4
6
8
0 5 10 15
0
5
10
15
20
25
30
0 5 10 15
1p
dE
1p
dE
1p
dE
TR max
P
TR
Q
Q
Хэрэглэгчийн орлого 1 хувиар өөрчлөгдөхөд эрэлтийн тоо хэмжээ хэдэн хувиар өөрчлөгдөж байгааг харуулдаг.
Хэрэглэгчийн орлогыг I гэж тэмдэглэе.
1
1
12
12
1
1
)(
)(
q
I
II
q
I
I
qE I
d
Хэв шинж График
Дээд зэрэглэлийн
тансаг бараа
Эерэг хамаарлыг
харуулсан
Өргөн
хэрэглээний
бараа
Эерэг хамаарлыг
харуулсан
Доод зэрэглэлийн
чанаргүй бараа
Урвуу хамаарлыг
харуулсан
1I
dE
10 I
dE
0I
dE
А барааны үнэ 1 хувиар өөрчлөгдөхөд Б барааны эрэлтийн тоо хэмжээ хэдэн хувиар өөрчлөгдөж байгааг харуулна.
B
A
AA
BB
B
AAB
dq
P
PP
q
P
P
qE
1
1
12
12
)(
)(
1
1
Хэв шинж График
Орлох
бүтээгдэхүүн
Эерэг хамаарлыг
харуулсан
Хослох
бүтээгдэхүүн
Урвуу хамаарлыг
харуулсан
Хамааралгүй
бүтээгдэхүүн
Босоо тэнхлэгтэй
параллель
0AB
dE
0AB
dE
0AB
dE
Бүтээгдэхүүний үнэ 1 хувиар өөрчлөгдөхөд нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ хэдэнд хувиар өөрчлөгдөж байгааг харуулна.
1
1
12
12
1
1
)(
)(
q
P
PP
q
P
P
qE p
s
Хэв шинж График
Мэдрэмж сайн буюу
үйлдвэрлэлийн урт
хугацаа
Харьцангуй
хэвтээ
Мэдрэмж муу буюу
үйлдвэрлэлийн богино
хугацаа
Харьцангуй
босоо
Мэдрэмжгүй буюу
үйлдвэрлэлийн хэт
богино хугацаа
Босоо
тэнхлэгтэй
паралель
1p
sE
10 p
sE
0p
sE
Үйлд-н
хугацаа
Мэдрэмжийн
хэв шинжТайлбар
Урт Сайн Үйлдвэрлэлээ
өргөжүүлэх боломжтэй
Богино Муу Үйлдвэрлэлээ
нэмэгдүүлэх
боломжгүй
