Upload
besnik-doli
View
266
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
1/21
Hyrje n Ekonomiksin Menaxherial
Agon Dula, MSc
31 December 2013 1
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
2/21
far sht Ekonomiksi?
Ekonomiksi sht shkenca q studion marrjen evendimeve pr alokimin (shprndarjen) e resursevet limituara pr prdorime t ndryshme dhe sa m
racionale.
Tre pyetjet themelore:ka?
Si?Pr k (kujt)?
Mikroekonomia vs Makroekonomia.
31 December 2013 2
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
3/21
Rndsia e Ekonomiksit
sht e leht t identifikohen strategjit e suksesshme(dhe arsyet e suksesit) ose strategjit e dshtuara (dhe
arsyet e dshtimit) n retrospektiv. sht shum m evshtir t identifikohen strategjit e suksesshme oset dshtuara para se ato t ndodhin.
Luke Frueb dhe Brian McCann
Managerial Economics (2008)
31 December 2013 3
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
4/21
Ekonomia e Tregut
31 December 2013 4
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
5/21
ka sht Ekonomia e Tregut?
Ekonomia e Tregut sht nj sistem ekonomik n t cilinvendimet ekonomike dhe vendosja e mimeve prproduktet dhe shrbimet e ndryshme jan t udhhequra
vetm nga marrdhniet e gjithprfshirse t qytetarve
dhe bizneseve t nj vendi. Ktu prfshihet edhe njndrhyrje e vogl nga ana e qeveris apo nj planifikim i
vogl qndror.
Ekonomia e tregut sht e kundrta e e nj ekonomie me
planifikim kryesisht qndror, n t cilin vendimetqeveritare udhheqin pothuajse t gjitha aspektet eaktivitetit ekonomik t nj vendi.
31 December 2013 5
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
6/21
Mikroekonomia vs Makroekonomia
Mikroekonomia:
Studion vendimmarrjen dhe bashkveprimin eagjentve individual;
Koncentrohet n Krkes, Ofert dhe Tregje.
Makroekonomia:
Studion zhvillimin e ekonomis s gjithmbarshme, si
rezultat i vendimeve dhe bashkveprimeve tindividve;
Koncentrohet n Prodhimin e Brendshm, Papunsindhe Inflacionin.
31 December 2013 6
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
7/21
Origjina e Ekonomiksit Menaxherial
Si do individ tjetr, nj menaxher i nj firme biznesi duhet tmarr vendime n prballje me limitimet dhe prdorimetalternative t burimeve. N fakt, suksesi I nj firme biznesivaret kryesisht n efiiencn e shfrytzimit t resurseve tlimituara t cilat jan n dispozicion t firms.
Prandaj, ekonomiksi menaxherial sht zhvilluar si njinstrument i rndsishm n vendimarrje pr menaxhert.
Zhvillimi i Ekonomiksit Menaxherial si disiplin e veant ka njorigjin t vonshme. Libri i Joel Dean Ekonomiksi Menaxheriali publikuar n 1951 konsiderohet si pionier n kt disiplin.
31 December 2013 7
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
8/21
Definicioni i Ekonomiksit Menaxherial
Ekonomiksi Menaxherial sht mikroekonomi eaplikuar nprmjet vendimeve t marrura ngamenaxhert e bizneseve.
Mikroekonomia studion at se si firmat individuale osekonsumatort marrin ose duhet t marrin vendime ekonomikeduke pasur parasysh disa gjra, si jan:
1. Qllimet, stimujt (nxitjet), objektivat e tyre.2. Zgjedhjet, alternativat, problemet e tyre.3. Limitimet si jan inputet, burimet, parat, koha, teknologjia,
konkurrenca, faktort e krkess dhe oferts.4. T gjitha t mirat(cash apo noncash) shtes ose margjinale
dhe shpenzimet.5. Vlera n koh e paras.
31 December 2013 8
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
9/21
Koncepti i Ekonomiksit Menaxherial
Ekonomiksi menaxherial sht nj disiplin q merret meaplikimin e koncepteve ekonomike, teorive dhe metodologjivendaj problemeve praktike te bizneseve/firmave n mnyr qt formulojn vendime racionale menaxheriale pr zgjidhjen e
atyre problemeve.
EM prdor mjetet dhe teknikat e analizs ekonomike pr tzgjidhur problemet menaxheriale ose pr t arritur objektivat
e dshiruara t biznesit. sht ajo deg e ekonomiksit e cilashrben si lidhje mes teorive abstrakte dhe praktikavemenaxheriale. Bazohet n analiza ekonomike pr identifikimine problemeve, organizimin e informatave dhe vlersimin ealternativave.
31 December 2013 9
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
10/21
Koncepti i Ekonomiksit Menaxherial
Diagrami tregon se si Ekonomiksi Menaxherial siguronlidhjen mes ekonomiksit tradicional dhe shkencave t
vendimarrjes.Problemet
Menaxheriale
Teoria Ekonomike Shkencat e Vendosjes
EkonomiksiMenaxherial
Metodologjia Ekonomike:Descriptive ModelPrescriptive Model
Studimi i fushavefunksionale:Kontabilitet, Financa, dheMarketing
Vendimi
Optimal31 December 2013 10
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
11/21
Bazat e Ekonomiksit Menaxherial
Identifikimi i qllimeve dhe kufizimeve;
Brja e analizs margjinale;
Prdorimi i profitit ekonomik; Konsiderimi i nxitsve dhe sinjalizuesve;
Kuptimi i tregjeve;
Njohja e vlers n koh t paras.
31 December 2013 11
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
12/21
Identifikimi i qllimeve dhe kufizimeve
Roli i qllimeve:
Zgjedhjet bhen pr t arritur qllimet;
Qllimet e njsive dhe t nn-njsive.
Burimet jan t kufizuara:
Imponojn kufizime (pengesa);
Limitojn mundsit.
31 December 2013 12
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
13/21
Pes fuqit konkurruese t Michael Porter
Kufizimet n marrjen e vendimeveFaktort q influencojn qndrueshmrin e fitimit t
kompanis
1. Kushtet pr futjen n treg pr firmat e reja 2. Fuqia n treg e furnizuesve t inputeve 3. Fuqia n treg e blersve t produkteve
4. Rivaliteti n treg mes firmave aktuale 5. mimi dhe prezenca n treg e produkteve t ngjajshme
duke prfshir ato zvendsuese dhe komplementare.
31 December 2013 13
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
14/21
Analiza margjinale
Analizimi i kostos margjinale dhe benefiteve margjinalepr shkak t ndryshimeve.
Margjinale = shtes apo rritse
Shpenzimet dhe t hyrat q jan konstante ( fikse, q nukndryshojn) jan t eleminuara nga analiza
Ndryshimet q paraqiten n margjinjan ato q kan
rndsi Dy dimenzionet e rndsishme t ndryshimit jan:
drejtimi dhe magnituda
31 December 2013 14
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
15/21
Vendimet e Mira Ekonomike
T mirat margjinale > shpenzimet margjinale
Shembuj nga t mirat margjinale:
profiti
t hyrat shpenzimet
siguria
rreziku
Shpenzimet margjinale = e kundrta e t gjith ktyre shembujve
31 December 2013 15
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
16/21
Prdorimi i profitit ekonomik
Fitimi n baz t kontabilitetit
Fitimi ekonomik:
Kostoja oportune.
Shembull:Aktiviteti i nj picerie te vogl.
Qllimi: maksimizimi i vlers s aksionarve.
31 December 2013 16
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
17/21
Aktiviteti i nj picerie t vogl (I)
Artani ka nj piceri t vogl n qytetin e tij. Ai shtpronar i dyqanit.
T hyrat vjetore jan 100000 euro.
Shpenzimet vjetore jan 20000.
Fitimi vjetor sht 80000 euro.
Ky nuk sht Fitim Ekonomik!
31 December 2013 17
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
18/21
Aktiviteti i nj picerie t vogl (II)
Artani mund t punsohet me pag vjetore 30000.
Artani mund ta lshoj dyqanin e tij me qera pr
100000. Fitimi ekonomik sht:
Fitimi Ekonomik = 80000 - 30000 -100000 = -50000
Konkluzion:
Artani duhet ta mbyll picerin, ta lshoj dyqanin meqera dhe t punsohet n punn tjetr.
31 December 2013 18
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
19/21
Kuptimi i tregjeve
It takes two to tango: krkesa dhe oferta.
Interesat konfliktuale mes blersve dhe blersve.
Rivaliteti mes blersve:Aukcionet. Rivaliteti mes shitsve : Komunikimi mobil.
Qeveria dhe tregjet
Kuptimi i tregjeve sht elsi i suksesit n vendimetmenaxheriale.
31 December 2013 19
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
20/21
Vlera n koh e paras
Shum vendime kan implikime monetare prgjat njperiudhe t gjat kohore (R&D sht shembull tipik). Kjogj shkakton probleme specifike.
1sot ka vler m shum se 1nj vit m von.kostoja oportune e kapitalit
Prdorni vlern e tanishme t paras.
Shembull: Hulumtimet (R&D) e medikamenteve t rejamjeksore.
31 December 2013 20
8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,
21/21
Shembull: Hulumtimi i medikamenteve t reja
mjeksore
Zhvillimi i medikamenteve t reja mjeksore merr shumkoh dhe kushton shum:
12 vite dhe 802 M$ mesatarisht (Di Masi et al, J. ofHealth Economics, 2003). Ky sht nj investim gjigand.Kompanit farmaceutike tentojn t zhvillojn vetmbarra q pritet t shiten shum dhe q sjellin prfitime t
mdha. Si rezultat i ksaj nuk prodhohen barra prsmundje tipike q jan karakteristik e smundjeve tbots s tret. (Economist, 99/08/14).
31 December 2013 21