Geraniums of gladiolen?

Loopbaanonderzoek naar gestopte wethoudersperiode oktober 2004 t/m december 2008

P&O Services GroepDrs. Titia Lont Frank VisserFebruari 2009

2

Inleiding Pag. 3

1. Over het onderzoek Pag. 4 1.1. Doelstelling en onderzoeksverantwoording Pag. 4 1.2. Populatie en respons Pag. 5 2. Loopbaansituatie voorafgaand aan het wethouderschap Pag. 6 3. Loopbaanontwikkeling tijdens het wethouderschap Pag. 7 3.1. Oriëntatie en coaching Pag. 7 3.2. Zicht op eigen competenties Pag. 74. Baanloze periode Pag. 8 4.1. Reden van stoppen Pag. 8 4.2. Duur van de baanloze periode Pag. 8 4.3. Activiteiten en nevenfuncties Pag. 8 4.4. Loopbaancoaching en outplacement Pag. 9 4.5 Manieren waarop een baan gevonden is Pag. 10 5. Voor- en nadelen van het wethouderschap Pag. 11 5.1. Loskomen van het wethouderschap Pag. 11 5.2. Imago van wethouders Pag. 12 5.3. Andere voor- en nadelen Pag. 12 6. Huidige loopbaansituatie Pag. 13 6.1. Actuele werkkring Pag. 13 6.2. Wachtgeld of bijstand Pag. 14 6.3. FPU of pensioen7. Kansrijke sectoren voor ex-wethouders Pag. 15 8. Gouden tips om een baan te vinden Pag. 16 9. Conclusies Pag. 17 10. Aanbevelingen Pag. 18

BijlagenA. Werkgevers voorafgaand aan het wethouderschap en huidige werkgeversb. Gevolgde opleidingen, cursussen en trainingenc. bezoldigingstabel wethoudersD. Geraadpleegde literatuur

Inhoudsopgave

In de periode oktober 2004 tot en met december 2008hebben maar liefst 934 wethouders hun ambt beëindigd, aldan niet vrijwillig. Naast het feit dat dit voor de personen inkwestie vaak een ongewenste loopbaansituatie tot gevolghad, zijn er ook financiële en politieke effecten. Zo haddenbijvoorbeeld de 25 grootste gemeenten in 2008 gezamenlijkeen wachtgeldverplichting van 6,4 miljoen euro. Daarnaastbracht het vertrek van wethouders, soms hele colleges, veelpolitieke onrust met zich mee. De gemeenten Delfzijl, Tilburg,Vlissingen, Deventer en boarnsterhim zijn hier voorbeelden van.

Naast de toenemende kwetsbaarheid van het ambt zijner steeds meer maatschappelijke argumenten (o.a. derecessie) te benoemen om het van-werk-naar-werk principeook van toepassing te laten zijn op de doelgroep politiekeambtsdragers. Het fenomeen wachtgeld blijkt geen stimulansom snel op zoek te gaan naar een andere baan. Dit geldtin sterkere mate voor ex-politieke ambtsdragers die uit deTweede Kamer, provincie of grotere gemeenten afkomstig zijn, en een navenant grotere wachtgelduitkering ontvangen. P&O Services Groep verzorgt sinds een aantal jarenmobiliteitstrajecten voor politieke ambtsdragers, waarondereen groep ex-wethouders. Ondanks stevige ondersteuning bijnetwerk- en sollicitatieactiviteiten blijkt deze groep veel lastte hebben van het slechte imago van politieke ambtsdragers.Daarnaast lijken de meer traditionele manieren van solliciteren- het schrijven van een brief en cV - uit de tijd. Netwerkenschijnt het toverwoord te zijn, maar juist dat netwerk is in veelgevallen gelieerd aan de oude functie. Ex-wethouders staandus open en bloot op de arbeidsmarkt en moeten zichzelf ziente verkopen met een bestuurlijk getint cV.

Een onderzoek uitgevoerd door IVA beleidsonderzoeken advies (2008) bevestigt dit beeld. Werkgevers die noggeen praktijkervaring hebben met het in dienst nemenvan ex-politieke ambtsdragers lijken van mening dat dezeonvoldoende beschikken over de vereiste competenties.bovendien hebben de betreffende werkgevers de perceptiedat ex-bestuurders door hun politieke achtergrond moeilijkplooibaar zijn. Dat staat in schril contrast met werkgevers diewél ervaring hebben met ex-politieke ambtsdragers in hunorganisatie. Met name de netwerkkwaliteiten, het strategischdenken en handelen en de pasbaarheid in de functie van deorganisatie vallen hierbij nadrukkelijk op. In aanvulling op hetgenoemde onderzoek van het IVA heeft P&O Services Groephet initiatief genomen om een loopbaanonderzoek onderex-wethouders uit te voeren. De centrale vraagstelling luidde: Welke sectoren op de arbeidsmarkt bieden voorex-wethouders de beste kansen op een baan en wat zijn de gouden tips om na het beëindigen van het wethouderschap duurzaam een andere baan te verwerven?

De titel van dit onderzoeksrapport ‘Geraniums ofgladiolen?’ lijkt wellicht grappig, maar is zo niet bedoeld.Veel ex-wethouders voelen zich achter de geraniums ergontheemd en het is voor hen soms een ware ‘Via Gladiola’om een passende baan te vinden. Overigens is er ook eenkleine groep die het prima vindt om thuis te zijn en meer tijd tehebben voor gezin, hobby’s en nevenfuncties. Dit onderzoeksrapport vormt hopelijk de opmaat tot eenmaatschappelijke discussie over HRM-beleid en goedwerkgeverschap ten dienste van ex-politieke ambtsdragers,zowel vanuit de politieke partijen als de lokale overheid.

Het zou wenselijk zijn dat de kwetsbaarheid van het ambt wordt verminderd, en dat gestopte wethouders zelf en met hulp van anderen hun loopbaan ter hand kunnen nemen. Rest ons nog initiatiefnemer Titia Lont en onderzoeks- medewerker Frank Visser te bedanken, alsmedebertina van Dodeweerd voor de secretariële ondersteuning. Ik wens u veel leesplezier toe. Namens directieleden en consultants P&O Services Groep, Frank DamenAlgemeen directeurfdamen@posg.nlwww.posg.nl(073) 503 93 20

3

Inleiding

4

1.1. Doelstelling en onderzoeksverantwoordingSinds oktober 2004 zijn veel wethouders om zeer diverseredenen gestopt met het uitoefenen van hun politieke ambt.Veel vakbladen rapporteren over het grote aantal gevallenbestuurders op lokaal niveau en de redenen hiervan. De focusvan dit onderzoek was daarom gericht op het achterhalenvan de succesfactoren van ex-wethouders om weer een baante verwerven.

De centrale onderzoeksvraag was:Welke sectoren op de arbeidsmarkt bieden ex-wethouders de beste kansen op een baan en wat zijn de gouden tips om na het beëindigen van het wethouderschap duurzaam een andere baan te verwerven? Het kwantitatieve deel van het onderzoek bestond uit hetversturen van een korte vragenlijst naar alle 934 wethoudersdie sinds oktober 2004 tot en met december 2008 zijngestopt. In de enquête stonden onder andere vragen over:• loopbaansituatie voorafgaand aan het wethouderschap• huidige werksituatie• activiteiten tijdens de baanloze periode• manier waarop men een baan heeft gekregen• actuele loopbaansituatie• rol van netwerken en de politieke partij• ervaringen met loopbaanbegeleiding/bureaus.

De enquête is opgesteld op basis van expertise binnenP&O Services Groep, IVA beleidsonderzoek en adviesen ervaringsdeskundigen vanuit de doelgroep wethouders.De onderzoekers hebben een wervende begeleidingsbrief opgesteld en bijgevoegd. binnen twee weken moesten de respondenten de formulieren terugsturen.

Het kwalitatieve deel van het onderzoek bestond uit hetversturen van tien verdiepingsvragen per mail aan derespondenten die een e-mailadres hadden ingevuld. Hieropkwamen 37 ingevulde vragenlijsten retour. Daarnaast heeftTitia Lont van P&O Services Groep een aantal gesprekkengevoerd met de wethouders die op dit moment door middel van een mobiliteitstraject verbonden zijn aan P&O Services Groep of inmiddels een baan hebben gevonden. Deze gesprekken gingen respectievelijk over loskomen van het wethouderschap en het glazen huis, rouwverwerking, kerncompetenties, loopbaandrijfveren, netwerken en solliciteren.

Als dank voor de medewerking aan het onderzoek konden derespondenten kiezen uit de volgende presentjes: het boekje‘Nieuwe burgemeesters op weg’ van Titia Lont en LianePielanen, de publicatie ‘Gelukkig gaan we reorganiseren!’ vanGeert Mos, de rapportage ‘Een beter loopbaanperspectiefvoor politieke ambtsdragers’ van IVA beleidsonderzoeken advies of een gratis en vrijblijvend adviesgesprek met eencoach van P&O Services Groep.

De adressen van de ex-wethouders zijn verzameld op basis van drie steekproeven uit de VNG-Gids Gemeentebesturen (Uitgave Sdu). Helaas bleken, in enkele gevallen, de gegevens niet actueel te zijn. Hierdoor werden enkele enquêtes verkeerd geadresseerd en konden de respondenten daardoor niet tijdig de vragenlijst retourneren. Aan de hand van de opgestuurde vragenlijst hebben de onderzoekers informatie achterhaald over het verwerven van een nieuwe baan. Om eventuele ongewenste situaties te voorkomen hebben de onderzoekers ervoor gekozen om alle deelnemers aan dit onderzoek te anonimiseren in het rapport. De verdiepingsvragen heeft P&O Services Groep gebruikt om aanvullende en meer kwalitatieve informatie te vergaren.

1. Over het onderzoek

5

1.2. Populatie en responsIn totaal is de enquête naar 934 ex-wethouders gestuurddie in de periode oktober 2004 tot en met december 2008gestopt zijn. De meeste ex-wethouders waren lid van hetcDA, de PvdA, de VVD of een lokale partij of groepering.Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 is de SP inverschillende gemeenten in het college van b&W gekomen.Van de respondenten was één persoon lid van de SP.

Afbeelding 1 Totale onderzoekspopulatie naar partij (n=934)

Afbeelding 2 Totale onderzoeksrespons naar partij (n=305)

Afbeelding 1:Totale onderzoekspopulatie naar partij

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

Legenda

• CDA

• Lokaal

• VVD

• PvdA

• Christen Unie/SGP

• Groen Links/SP

• Overig

Afbeelding 2:Totale onderzoeksrespons naar partij

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

Legenda

• CDA

• Lokaal

• VVD

• PvdA

• Christen Unie/SGP

• Groen Links/SP

• Overig

7

Van de 305 respondenten werkten er 216 voorafgaand aan het wethouderschap in een vast dienstverband. De meesten van hen waren werkzaam binnen het onderwijs of de overheid. Dit bevestigt het beeld dat politieke ambtsdragers vooral uit de publieke sector afkomstig zijn. De ex-wethouders, afkomstig van de overheid, waren vooral gemeenteambtenaar. Opvallend is dat er slechts een persoon voor een waterschap werkte en een persoon voor een politieke partij.

Onder de ex-wethouders was 14,2% zelfstandig ondernemer.Zij waren vooral adviseur/consultant of actief in de land- entuinbouw. Een enkeling runde een ander soort bedrijf.Slechts een klein aantal ex-wethouders (12,3%) had een dienstverband in het bedrijfsleven voordat ze aan een wethouderschap begon.Totaal hadden zeven personen geen baan en waren er zesactief in het vrijwilligerswerk.

6

2. Loopbaansituatie voorafgaand aan het wethouderschap

Afbeelding 3 Werksituatie voorafgaand aan wethouderschap

Vrijwilligerswerk / geen baan

Zelfstandig ondernemer

Vast dienstverband14,20%

83,11%

2,69%

Legenda

• Vast dienstverband

• Zelfstandig ondernemer

• Vrijwilligerswerk / Geen baan

Vrijwilligerswerk / geen baan

Zelfstandig ondernemer

Vast dienstverband14,20%

83,11%

2,69%

Legenda

• Vast dienstverband

• Zelfstandig ondernemer

• Vrijwilligerswerk / Geen baan

77

3.1. Oriëntatie en coachingOpvallend is dat tweederde van de ex-wethouders aangeefttijdens hun bestuurlijke periode niet bezig te zijn geweestmet een carrière na het wethouderschap. Uit de enquêteblijkt dat ze vooral de verwachting hadden na de volgendegemeenteraadsverkiezingen door te kunnen gaan alswethouder.Daarentegen was 27% wel bezig met zijn of haar verdereloopbaan tijdens het uitoefenen van de bestuurlijke functie.Dat deden ze onder meer door oriënterende gesprekken tevoeren binnen het bestaande netwerk, de arbeidsmarkt tebekijken, te bepalen welke richting ze wilden kiezen na debeëindiging van de ambtsperiode en scholing/coaching. In demeeste gevallen vloeiden hier geen concrete acties uit voort.

Uit de verdiepingsvragen blijkt dat veel respondenten scholingen coaching van belang vinden, ook aan het begin van hetwethouderschap. Dit geldt volgens de ex-wethouders inhet bijzonder voor wethouders van buiten, die soms zonderpolitieke ervaring starten. Enkele ex-wethouders gevenechter ook aan dat scholing en coaching niet zaligmakend is.Uiteindelijk blijf je als wethouder toch afhankelijk van het lokalepolitieke krachtenveld.

“Ik had gedacht dat ik nog wel een periode

door mocht gaan als wethouder.”

3.2. Zicht op eigen competentiesUit de enquête blijkt dat bijna geen enkele van de 305respondenten zicht heeft op de eigen kerncompetenties.Daarop is in dit onderzoek door middel van een aantalverdiepingsvragen nader ingezoomd. In het totaal hebben 37 respondenten deze vragen beatwoord. Uit deze weliswaarbeperkte steekproef blijkt dat de meeste ex-wethouderszichzelf als strateeg, helper, presteerder en analyticuskwalifi ceren. Op de competenties pionier en verankeraarwordt nauwelijks gescoord. De meeste ex-wethoudersachten zich vooral geschikt om een functie als directeur/bestuurder of (project)manager te vervullen (zie ook de uitstroomprofi elen van het IVA in afbeelding 5). Daarnaast is het starten als zelfstandige zonder personeel, gericht op consultancy/beleidsadvies een gewilde combinatie. Maar het is de vraag hoe succesvol deze ZZP’ers zijn. Deze vraag zou in vervolgonderzoek nader tegen het licht kunnen worden gehouden.

3. Loopbaanontwikkeling tijdens het wethouderschap

Afbeelding 5 Uitstroomprofi elen IVA beleidsonderzoek en advies

Afbeelding 4 bezig tijdens wethouderschap met loopbaan

JaNee

Onbekend

27%

7%

66%

Legenda

• Ja

• Nee

• Onbekend

JaNee

Onbekend

27%

7%

66%

Legenda

• Ja

• Nee

• Onbekend

Doorstroom competentieprofielen uit onderzoeken (het voorlopige EVC-referentiekader)

Bestuurlijk

Pionier

Netwerker

Presteerder

Strateeg

Helper

TeamspelerAnalyticus

Verankeraar

Management

Pionier

Netwerker

Helper

TeamspelerAnalyticus

Verankeraar

Consultant

Pionier

Netwerker

Presteerder

Strateeg

Analyticus

Verankeraar

Presteerder/Strateeg

Helper/Teamspeler

9

4.1. Reden van stoppenIn het onderzoek heeft P&O Services Groep de ex-wethouders gevraagd aan te geven waarom ze zijn gestopt. Uit afbeelding 6 blijkt dat de meeste respondenten niet zijn herbenoemd nadat er gemeenteraadsverkiezingen hadden plaatsgevonden.Ruim 27% van de ex-wethouders moest aftreden vanwegepolitieke redenen. Van de respondenten is 14,5% gestopt ompersoonlijke redenen. Ziekte, leeftijd en andere interesses (kleinkinderen, reizen, etc.) werden hierbij als reden genoemd. Enkelen stopten omdat ze een andere baan aanvaardden. Zij kregen bijvoorbeeld een kerkelijke functie of gingen verder in een andere bestuurlijke functie zoals burgemeester ofgedeputeerde. Ook keerden enkelen terug in het bedrijfslevenof begonnen aan een promotieonderzoek.

4.2. Duur van de baanloze periodeVan de ex-wethouders waren de meesten baanloos vooreen periode van 0-6 maanden. Dit waren 95 van de 305ex-wethouders. In het totaal gingen er 30 mensen met deFPU na het wethouderschap en waren 40 mensenlanger dan twee jaar baanloos. De ex-wethouders dieniet in één van de gegeven categorieën vielen, keerdenrespectievelijk terug naar hun oude werkgever, hebben eeneigen onderneming opgezet of hebben gebruik gemaakt vande wachtgeldregeling.Opvallend is dat vrouwelijke ex-wethouders relatief langerwerkloos zijn dan hun mannelijke collega’s. Daarentegenis de gemiddelde leeftijd van mannelijke ex-wethoudershoger en zijn er dus ook meer met pensioen of FPUgegaan. Uit de verdiepingsvragen blijkt dat een meerderheid vande respondenten van mening is dat er een verband bestaattussen het dualisme en het grote aantal afgetredenwethouders. Men vindt de lokale politiek steeds meer eenslangenkuil en de afrekencultuur is volgens de respondentengroot.

“Het opportunisme in de politiek

viert hoogtij.”

4.3. Activiteiten en nevenfunctiesDe ex-wethouders die de vragenlijst hebben ingevuld enteruggezonden zijn over het algemeen actieve mensen: 114 van hen zijn actief in bestuurlijke functies. Daarnaast zijn90 personen actief in het vrijwilligerswerk. In totaal volgden17 respondenten een opleiding nadat ze gestopt waren alswethouder. Deze opleidingen liepen uiteen van cursussentot MbA-opleidingen en andere universitaire studies. Metuitzondering van de MbA-studies en de hbo-opleidingbestuurskunde hadden de genoemde studies in beginselweinig raakvlakken met de overheid. Andere activiteiten diewerden ontplooid waren het starten c.q. uitbreiden van deeigen onderneming, vakantie houden, solliciteren/netwerken,nevenfuncties en tijd besteden aan hobby’s en (klein)kinderen.Tot slot gaven 75 personen aan helemaal geen activiteitente hebben ondernomen in hun baanloze periode.

8

4. baanloze periode

Afbeelding 7

Baanloze periode ex-wethouders

Afbeelding 6 Reden van stoppen

Anders

Andere baan

Persoonlijke redenen

Politieke redenen

Niet herbenoemd

Legenda

• Niet herbenoemd

• Politieke redenen

• Persoonlijke redenen

• Andere baan

• Anders

27,9%

14,5%

14,5%

40,1%

3,0%

Anders

Andere baan

Persoonlijke redenen

Politieke redenen

Niet herbenoemd

Legenda

• Niet herbenoemd

• Politieke redenen

• Persoonlijke redenen

• Andere baan

• Anders

27,9%

14,5%

14,5%

40,1%

3,0%Periode Aantal0-6 maanden 956-12 maanden 221-2 jaar 18> 2 jaar 40FPU / Pensioen 45Anders 66

99

4.4. Loopbaancoaching en outplacementVan de ex-wethouders hebben er 41 loopbaancoachinggenoten. Dat is 13,9% van het aantal respondenten. Van henhebben 39 personen de loopbaancoaching via een bureaugeorganiseerd, een via vrienden/kennissen en een persoonvia de politieke partij. In vrijwel alle situaties heeft de gemeenteof het stadsdeel de kosten van de coaching en begeleidinggefi nancierd. In twee gevallen hebben de ex-wethouders zelfmiddelen gezocht.

Opvallend is dat in één situatie de gemeente niet wildemeewerken aan het realiseren van loopbaancoaching. Omdie reden heeft deze ex-wethouder geen loopbaancoachingwillen of kunnen organiseren. Respondenten geven aan datde afdeling Personeel & Organisatie van de gemeente pasmet dergelijke mogelijkheden komt, nadat ze zijn afgetreden.Dit vinden zij te laat. Veel ex-wethouders geven aan datgemeenten loopbaancoaching verplicht moeten aanbieden,tenzij de desbetreffende persoon hier geen behoefte aanheeft.

Verder stellen ze dat coaching en begeleiding een jaarvoor het einde van de ambtsperiode zou moeten beginnen, zodat wethouders niet plotseling met lege handen komen te staan wanneer ze (onverwacht) niet terugkeren in het dagelijksbestuur van de gemeente. In de gemeente Zwolle voert deburgemeester bijvoorbeeld jaarlijks loopbaangesprekkenmet iedere wethouder afzonderlijk. Het loopbaanperspectiefna de verkiezingen komt hierbij nadrukkelijk aan de orde.Een vraag die uit dit onderzoek naar voren komt is of eenvorm van ‘valpreventie’ wellicht al in een eerder stadiumvan de ambtstermijn moet worden aangeboden. Enkelerespondenten geven namelijk aan dat zij bij de start van hetwethouderschap meer coaching en begeleiding hadden willenontvangen. Een andere vraag is in welke vorm wethoudersregie kunnen voeren over hun eigen loopbaan en doorpersoonlijk ondernemerschap hun marktwaarde voor de periode na het wethouderschap kunnen vergroten.

In algemene zin doen politieke partijen weinig aan nazorg, in casu loopbaanbegeleiding en/of jobsearch ten behoeve van hun gestopte vertegenwoordigers. Slechts enkeleex-wethouders hebben via de politieke partij loopbaancoaching gehad. Geënquêteerden vragen hiervoor meer aandacht vanuit de politieke partijen.

“De PvdA doet het meeste voor

gestopte wethouders. Zij weten

altijd baantjes te vinden.”

Afbeelding 8

Baanloze periode ex-wethouders per geslacht

Periode Man (n=255) Vrouw (n=50)

0-6 maanden 32,5% 24,2%6-12 maanden 5,3% 16,1%1-2 jaar 6,8% 8,6%> 2 jaar 17,4% 27,0%FPU / Pensioen 16,0% 6,5%Anders 22,0% 17,6%

1110

4.5. Manieren waarop een baan gevonden isHet achterhalen van de succesfactoren om weer een baante verwerven is een van de doelstellingen van dit onderzoek. Daarom hebben wij aan de ex-wethouders gevraagdop welke wijze zij een andere baan hebben gevonden. Dezevraag werd door 51,9% van de respondenten ingevuld. Vande respondenten heeft 32% een baan weten te vinden via zijnof haar netwerk. Wat opvalt is dat 43,1% (tevens het hoogstepercentage) van de ex-wethouders op een andere manier eenbaan gevonden heeft. Ze geven aan verder te zijn gegaan alszelfstandige (bijvoorbeeld een eigen adviesbureau) of gebruik te hebben gemaakt van de terugkeerregeling die ze hadden. Dit laatste kwam veel voor bij mensen die bij de rijksoverheid of in het onderwijs werkzaam waren.

Het vinden van een geschikte baan kan op verschillendemanieren. Via landelijke of regionale dagbladen is eenmogelijkheid, maar uiteraard biedt het internet ook velerleimogelijkheden. Tot slot zijn vakbladen ook bronnen om naarbanen te zoeken. We hebben de respondenten gevraagd aante geven welke media zij gebruiken of gebruikt hebben bij hetverwerven van een, voor hen, geschikte baan. Daarbij kondenze meerdere opties aankruisen.

De vakbladen zoals binnenlands bestuur en VNG Magazinezijn erg populair en werden veel gebruikt door respondentenbij het zoeken naar geschikt werk (67 maal ingevuld). Ookde landelijke dagbladen worden veelvuldig als bron gebruikt.Volkskrant banen (bijlage van de Volkskrant) werd hierbij alssuggestie genoemd.

Internet werd slechts door een kwart van de respondentengenoemd als medium dat zij gebruikt hebben bij hun zoektocht naar nieuw werk. De respondenten bezochten websites zoals www.monsterboard.nl, www.gemeentebanen.nl, www.werkenbijdeoverheid.nl en de websites van werving- en selectiebureaus.

Internet

112

67

57

Vakbladen

Dagbladen

Legenda

• Dagbladen

• Vakbladen

• Internet

Internet

112

67

57

Vakbladen

Dagbladen

Legenda

• Dagbladen

• Vakbladen

• Internet

Afbeelding 9 Gebruik van bronnen bij het vinden van een andere baan

1111

5.1. Loskomen van het wethouderschapNadat wethouders zijn afgetreden of na gemeenteraads- verkiezingen niet zijn teruggekeerd in het college van b&W start er een nieuwe fase. In het onderzoek hebben we daarom aan de ex-wethouders gevraagd of zij het moeilijk vonden of vinden los te komen van het wethouderschap. Iets meer dan de helft van de respondenten vond of vindt het moeilijk om los te komen van het politieke ambt, 48% had er geen moeite mee.

De ex-wethouders die aangaven moeite te hebben (gehad)met het loskomen van hun functie, hadden vooral moeite methet nieuwe dagritme. Zij gaven aan dat het wethouderschap een groot beslag legde op hun tijd en dit, soms abrupt, wegviel.De vaste structuur en (lange) werkdagen zijn er plotselingniet meer. Dagen moeten opnieuw worden vormgegevenen ingevuld. De situatie wordt als ‘180 graden omgekeerd’ervaren door ex-wethouders.Respondenten benadrukken dat het lastig kan zijn om teblijven wonen in de gemeente. Je wordt steeds door burgersaangesproken en de meesten denken dat je via het ‘old boysnetwork’ al weer een baan gevonden hebt.

“Als wethouder werkte ik 60 uur per week.

Nadat ik aftrad ging ik naar 0 uur per week.”

Respondenten geven te kennen dat ze de vele (politieke)contacten missen. In het ambt van wethouder ontmoet je veelverschillende groepen mensen en doe je allerlei contacten op.Nadat wethouders zijn gestopt, stoppen ook deze contacten.

Het blijkt ook dat voormalige ambtsdragers de spanningvan het vak missen. Geen lange vergaderingen, spannendedebatten of stemmingen meer. Ze vinden het lastig om dit loste laten, zo blijkt uit de vragenlijst. Sommige ex-wethouders blijven als raadslid, lid van het bestuur van de plaatselijke politieke partij of als geïnteresseerde inwoner betrokken bij de lokale politiek. Op deze manier horen en zien ze veel van het beleid. Met een aantal zaken zullen zij het niet eens zijn, maar deze ex-wethouders kunnen niet altijd invloed uitoefenen omdat ze simpelweg in een andere positie zitten. Dit ervaren ex-wethouders ook als een reden waarom ze moeilijk los kunnen komen van hun oude baan.

Tot slot vinden ex-wethouders het lastig om weer in een vastdienstverband te werken. Ze hebben geen eigen secretariaat,ambtelijke ondersteuning of eventueel een dienstauto terbeschikking. Ze moeten wennen aan de nieuwe structuurwaarbij ze in veel situaties onder een leidinggevende moetenwerken.

“Ik mis de spanning van het politieke vak.”

Van de ex-wethouders die de enquête terugzonden vond 48%het niet moeilijk om los te komen van het wethouderschap.Deze groep geeft aan dat het na een periode van eenaantal termijnen (soms zelfs vier) voldoende is geweest.Ze hebben een aantal projecten gedurende deze periodekunnen begeleiden en afronden en willen kansen geven aande jongere generatie.

Vooral in kleinere gemeenten is het wethouderschap een deeltijdbaan. Op deze manier blijft een wethouder vaak deels in functie bij een andere werkgever of actief in de eigen onderneming en is het gemakkelijker om terug te keren in de oude baan. Daarnaast zegt deze groep voldoende uitdaging te vinden in een andere baan, het raadslidmaatschap of andere (bestuur-lijke) activiteiten. De toekomst biedt nieuwe perspectieven en uitdagingen. Met andere woorden, het leven heeft meer te bieden dan alleen de politiek, zo vinden de ex-wethouders die geen moeite hadden los te komen van het politieke ambt. Achterom kijken heeft daarbij geen zin. bovendien, zo stellen respondenten, is het bekleden van een politieke functie risicovol. Zij waren erop ingesteld dat ze mogelijk weggestuurd werden of niet terugkwamen in het college van b&W na de gemeenteraadsverkiezingen. Enkele respondenten hadden geen problemen met het loskomen doordat ze aansluitend in een andere gemeente een politieke functie konden bekleden. Dertien mensen werden wethouder (van buitenaf) en vijf mensen (waarnemend) burgemeester.

5. Voor- en nadelen van het wethouderschap

Afbeelding 10 betrokken blijven bij de politiek

Afbeelding 10:Betrokken blijven bij de politiek

14

12

10

8

6

4

2

0

Legenda

• Gemeenteraadslid

• Wethouder in andere gemeente

• (Waarnemend) burgemeester

• Afdelingsbestuur

• Lid Provinciale Staten

• Gedeputeerde

Afbeelding 10:Betrokken blijven bij de politiek

14

12

10

8

6

4

2

0

Legenda

• Gemeenteraadslid

• Wethouder in andere gemeente

• (Waarnemend) burgemeester

• Afdelingsbestuur

• Lid Provinciale Staten

• Gedeputeerde

13

5.2. Imago van wethoudersDe ex-wethouders geven aan dat het imago van politici nieterg goed is. Potentiële werkgevers hebben vooroordelen metbetrekking tot deze groep mensen en tegenover de politiekin algemene zin. Respondenten geven duidelijk aan datpotentiële werkgevers niet op ex-bestuurders zitten te wachten.Wanneer een gemeente, bijvoorbeeld door een minder goedefinanciële situatie, een slecht imago krijgt, werkt dat in hetnadeel van de ex-wethouder. Deze hoeft er dan niet eensdebet aan te zijn. Geënquêteerden schrijven dat de opgedanebestuurlijke ervaring soms helemaal geen voordeel blijkt te zijn.Dit beeld wordt bevestigd door voormalige TweedeKamerleden. Oud-parlementariër bert bakker (D66) geeft tekennen in een interview met dagblad De Pers ‘dat men nietmet open armen op oud-politici staat te wachten’. Enkele respondenten geven in de enquête aan dat ook de politieke kleur een rol speelt bij het vinden van een andere baan of eventuele politieke functie. Voormalig minister en Kamerlid Hilbrand Nawijn bevestigt dat in hetzelfde interview. ‘Ik zou wel een burgemeesterschap willen, maar dat zit er niet in met LPF achter mijn naam’.besturen is iets anders dan managen, maar je zoekt - alsex-wethouder - wel naar managementfuncties, zeggen dede respondenten. Ook is het verschil tussen een bestuurlijke en ambtelijke setting groot, zo schrijven de de deelnemers aan het onderzoek.

5.3. Andere voor- en nadelenDe voordelen van het wethouderschap bij het vinden vaneen nieuwe baan zijn erg divers. Zo noemt 52% van deex-wethouders het opgebouwde netwerk als voordeel. Doorhet veelzijdige werk als politiek ambtsdrager hebben ze veelverschillende contacten kunnen opdoen.Andere belangrijke voordelen, die veelal genoemd worden,zijn de opgedane bestuurlijke ervaring en visie op demaatschappij. Verder ervaren respondenten verworven competenties zoals sensitiviteit en bindend vermogen.

“Je denkt als wethouder de maatschappelijke

ladder te zijn opgeklommen, maar als je

stopt is ineens de ladder weg.” Opvallend is dat één op de tien respondenten geen enkelvoordeel heeft ondervonden bij het solliciteren naar eenandere functie. Zij geven aan dat ze eerder hinder dan profijt hebben van het feit dat ze wethouder zijn geweest.

Voordelen bij het vinden van een baan:• Bij een gemeente heb je een gemakkelijkere entree vanwege

je ervaring met gemeentelijke vragen en je politieke/bestuurlijke gevoeligheid.

• Inhoudelijke ervaring en kennis van politieke processen. Hierdoor breed inzetbaar en kennis van organisatieprincipes. Daarnaast ook kennis van gemeenten en maatschappij, zowel inhoudelijk als procesmatig. Het bedrijfsleven zoekt mensen die weten hoe de overheid werkt.

• Tijdens het wethouderschap kun je veel contacten leggen en een groot netwerk creëren.

• Veel competenties geleerd (onder andere samenwerken, analyseren, processen begeleiden, communiceren).

• Brede maatschappelijke visie, analyserend sterk, zaken in brede context kunnen plaatsen.

12

13

6.1. Actuele werkkringWaar komen ex-wethouders terecht nadat ze geen deel meeruitmaken van het college van b&W? Een interessante vraag.Klaas de Vries, voormalig minister van binnenlandse Zaken,schreef in 1999 in een brief aan de Tweede Kamer dat hetvaak veel tijd en moeite kost voordat een ex-wethouder eenpassende nieuwe werkkring vindt. P&O Services Groep wasdaarom benieuwd naar de huidige baan van de 934 gestoptewethouders.

Van de 305 ex-wethouders die aan dit onderzoek hebbenmeegewerkt, werkten er op dit moment 79 in vastdienstverband. Van deze groep waren de meesten werkzaamin het onderwijs of bij de overheid. Vijftien mensen maaktengebruik van de terugkeerregeling. Zij gingen terug naar hunoude baan bij een school of overheidsinstelling.

Het opstarten of verder uitbreiden van een eigen ondernemingwerd door 55 ex-wethouders gedaan. Van hen waren er 39actief in advies en consultancy. Opvallend was dat twee ex-wethouders een eigen taxibedrijf oprichtten. Opmerkelijk is bovendien dat het starten als zzp’er in de meeste gevallen in combinatie met een (gedeeltelijke) wachtgelduitkering wordt gedaan.

Naast een baan is een aantal ook actief (gebleven) in hetvrijwilligerswerk of in het bekleden van andere bestuurlijkefuncties. Hierbij moet worden gedacht aan het werk vangemeenteraadslid, bestuurslid, lid van een adviesraad oftoezichthouder. Drie ex-wethouders werden lid van ProvincialeStaten, twee werden gedeputeerde en dertien werdenvakwethouder, oftewel wethouder van buiten. Twee mensen werden lid van het dagelijks bestuur van een waterschap. Van de respondenten maakten of maken 83 personen gebruik van de Appa-, bijstands- of FPU-regelingen.

6.2. Wachtgeld of bijstandNadat een wethouder is afgetreden heeft deze recht op eenuitkering op basis van de Algemene pensioenwet politiekeambtsdragers (Appa). De ex-wethouder ontvangt dezeuitkering ongeacht de reden van zijn of haar vertrek. De Appa-uitkering heeft het karakter van een voorziening totdat dewethouder in een andere functie een voldoende inkomenspeilheeft bereikt. Er is een anti-cumulatieregeling van toepassingwaarbij inkomsten op de uitkering in mindering wordengebracht. Als het inkomen gelijk is aan of hoger dan hetinkomen uit het wethouderschap vindt er in het geheel geenuitkering meer plaats.

6. Huidige loopbaansituatie

13

Afbeelding 11 Huidige baan

Afbeelding 10:Betrokken blijven bij de politiek

Legenda

• Appa / bijstand / FPU

• Dienstverband

• Eigen onderneming

• Andere politieke of bestuurlijke functie

• Vrijwilligerswerk

• Terug in oude baan

100

80

60

40

20

0

Afbeelding 10:Betrokken blijven bij de politiek

Legenda

• Appa / bijstand / FPU

• Dienstverband

• Eigen onderneming

• Andere politieke of bestuurlijke functie

• Vrijwilligerswerk

• Terug in oude baan

100

80

60

40

20

0

Afbeelding 12 Wachtgeldperiode

Aantal jaren Aantal personen

1 32 193 154 695 156 157 118 389 210 811 512 1913 514 215 416 417 18 119 20 121 1

1514

De uitkering bedraagt gedurende het eerste jaar 80% envervolgens 70% van de laatstelijk als wethouder genotenbezoldiging. De uitkering wordt toegekend voor een duurgelijk aan de tijd waarin de wethouder in functie is geweest,maar tenminste voor de duur van twee jaar en ten hoogstevoor de duur van zes jaar. Een wethouder die minder dandrie maanden in functie is geweest, wordt een uitkeringtoegekend voor de duur van zes maanden. Als de wethouderbij zijn aftreden de leeftijd van 50 jaar heeft bereikt en hijin het tijdvak van twaalf jaren dat direct aan zijn aftredenvoorafgaat ten minste tien jaren wethouder is geweest, wordtde uitkering voortgezet tot het tijdstip waarop hij de leeftijd van65 jaar bereikt. Al deze regelingen en faciliteiten kunnen voorgemeenten hoge wachtgeldlasten met zich meebrengen.Van de 305 respondenten die mee hebben gedaan waren er50 langer dan tien jaar wethouder en hadden in de meestegevallen recht op de bovengenoemde regeling (zie afbeelding12). Daarnaast hadden 66 ex-wethouders recht op maximaalzes jaar wachtgeld.Een kleine groep ex-wethouders ontvangt aansluitend aan hun wachtgelduitkering bijstand. Aangezien de meeste wethouders op oudere leeftijd als wethouder zijn gestart, en een vrij lange tijd wethouder zijn geweest, is deze situatie niet vaak van toepassing.

6.3. FPU of pensioenUit de verdiepingsvragen blijkt dat een groot aantalex-wethouders wil blijven doorwerken tot na hun65ste. Uit deze beperkte steekproef blijkt zelfs dat bijna dehelft wil blijven doorwerken tot hun 70ste levensjaar.Ook is opvallend dat men zelfs op oudere leeftijd nogpolitieke ambities heeft. Veel 60-plussers willen opnieuwwethouder of (waarnemend) burgemeester worden.

15

Om te achterhalen wat de succesfactoren zijn bij het vindenvan een andere functie hebben wij de respondenten gevraagdaan te geven welke sectoren zij kansrijk achten voor (ex-)wethouders om een baan te vinden. Ze konden meerdereopties invullen.

Respondenten gaven aan dat de kansen op een baanmede afhangen van de kwaliteiten/competenties van dedesbetreffende personen, de omstandigheden, persoonlijkevoorkeuren, vakopleiding en vroegere werkervaring. Een enkele respondent was van mening dat ook de politieke kleur van de ex-wethouder een rol speelde.

De gemeentelijke overheid werd 87 maal ingevuld, deprovinciale en rijksoverheid iets minder (80 keer). Degeënquêteerden zien de gemeentelijke overheid als eenkansrijkere sector dan de provinciale en rijksoverheid. Door de bestuurlijke kennis en ervaring op lokaal niveau is het mogelijk grotere kansen bij de lokale overheid te hebben.Ook worden de zelfstandige bestuursorganen enwoningcorporaties als kansrijke sectoren beoordeeld. Dezewerken veel samen met overheden waardoor het voorex-wethouders wellicht gemakkelijker is om daar aan hetwerk te kunnen. De minst kansrijke sector is, volgens derespondenten, het bedrijfsleven. Zij geven aan dat de kansendie er zijn liggen op het snijvlak tussen bedrijfsleven enoverheid.

Ex-wethouders zien de consultancy- en advieswereld alsmeest kansrijke sector om een baan te vinden. De kennisen ervaring die ze hebben opgedaan in het werk voor degemeente kunnen zij hier zeker toepassen in adviezen vooroverheidsinstellingen.De overige non-profitorganisaties vonden gehoor bij 63respondenten. De genoemde organisaties waren actief op hetgebied van welzijn, sport, cultuur, onderwijs en goede doelen.

15

7. Kansrijke sectoren voor ex-wethouders

Afbeelding 13 Kansrijke sectoren

120

100

80

60

40

20

0

Legenda

• Adviesbureaus

• Zelfstandige bestuursorganen

• Woningcorporaties

• Gemeentelijke overheid

• Provinciale of Rijksoverheid

• Non-profitorganisaties

• Zorginstellingen

• Bedrijfsleven

120

100

80

60

40

20

0

Legenda

• Adviesbureaus

• Zelfstandige bestuursorganen

• Woningcorporaties

• Gemeentelijke overheid

• Provinciale of Rijksoverheid

• Non-profitorganisaties

• Zorginstellingen

• Bedrijfsleven

16 17

In het onderzoek was de vraag aan respondenten naar degouden tips voor (ex-)wethouders om een andere baan tevinden een belangrijke. Ruim 93% van de respondenten hadtips en suggesties. De meest voorkomende tip (70% respons)was het creëren van een groot en uitgebreid netwerk. Naast het aanboren van veel contacten is het ook van belang dit netwerk te onderhouden. Via je netwerk kun je signalen afgeven dat je op zoek bent naar een andere baan. Wellicht kunnen mensen in het netwerk je daarbij helpen. De politieke partijen kunnen hierbij ook een rol spelen, bijvoorbeeld via benoemingen- of scoutingcommissies en netwerktrainingen.bestuurders moeten het er niet op aan laten komen, want danzijn ze te laat. Respondenten gaven ook veelvuldig de tip omtijdens de ambtsperiode te solliciteren, zodat je nietna de verkiezingen ‘ernaast’ komen te staan.

“Niemand zit te wachten op wethoudersgedrag

als je geen wethouder meer bent.”

Ook vinden de respondenten het essentieel dat mensen zichzelf blijven. Op die manier kunnen (ex)-wethouders goed bepalen wat ze willen en welke richting ze in de toekomst willen gaan. Positief blijven denken is ook erg belangrijk om een andere baan te vinden, immers je moet zelf een andere baan vinden. belangrijk is ook, zo geven de ondervraagden aan, dat ex-wethouders een maatschappelijke carrière hebbenopgebouwd voordat ze wethouder worden. Op deze manierkunnen zij terugvallen op de eerdere carrière. Daarbij is hetvan belang dat mensen niet op te jonge leeftijd wethouderworden, zeggen vijf respondenten. Enkele personen geven detip om helemaal geen wethouder te worden. Zij geven aan dathet slechts tegen je werkt en je er geen voordeel uit kunt halenwanneer je wethouder af bent.

Een overzicht van de gegeven tips en suggesties doorex-wethouders:• Zorg voor een uitgebreid netwerk, onderhoud het netwerk

en zoek binnen je netwerk naar mogelijkheden. Probeer dit netwerk te creëren voor en tijdens het wethouderschap. Leg contacten binnen je politieke partij en werkvelden waar je interesses liggen. Koester de contacten met je oude werkkring. Maak jezelf ook bekend bij head hunters.

• Politieke partijen moeten helpen met nazorg en begeleiding. Op dit moment verwachten politici meer steun dan ze krijgen.

• Zorg ervoor dat je een maatschappelijke carrière hebt voordat je wethouder wordt. begin dus niet op te jonge leeftijd aan een wethouderschap.

• Blijf positief en onafhankelijk denken. Denk goed na over hetgeen je wilt doen. Solliciteer niet in het wilde weg, maar gericht. Wees daarbij niet afwachtend, immers je moet het zelf doen! Maar blijf wel altijd jezelf!

• Leg niet teveel nadruk op je werkervaring uit het wethouderschap. Dat werpt vaak een drempel op bij sollicitaties. Zet vooral je competenties in de schijnwerpers.

• Door middel van bijscholing is het goed mogelijk om andere functies bij gemeenten te vervullen (b.v. griffier, beleidsmedewerker, gemeentesecretaris).

• Zie je periode als wethouder vooral als een fase tussen twee banen in en denk op tijd na over je toekomst. blijf daarom maximaal twee periodes wethouder en onderhoud je kennis en vaardigheden van je vorige functie/vakgebied.

• Verkoop je kennis van de overheid, politiek, verhoudingen en organisaties door bijvoorbeeld directeur/bestuurder, projectmanager of beleidsadviseur te worden.

• Overschat jezelf niet en zoek heel gericht naar een baan die bij je opleiding en ervaring past. Doe waar je goed in bent.

• Laat je niet volledig ‘opslokken’ door je wethouderschap en start je voorbereidingen ruim voor het einde van je termijn. Laat het er niet op aan komen. Geef signalen af dat je iets ambieert en leg ook tijdig contact met een bureau voor loopbaanbegeleiding.

• Denk en handel niet politiek, maar commercieel. Toon daarbij brede interesse te hebben en flexibel te zijn. Niemand zit te wachten op wethoudersgedrag als je geen wethouder meer bent.

• Leer een vak voor je wethouder wordt. Zorg voor een goede opleiding en voldoende scholing/training. blijf studeren zolang je nog geen andere baan hebt.

• Kijk niet om, maar vooruit. Neem een positieve houding aan en maak van een bedreiging een kans. Ken hierbij je eigen competenties en weet welke functies en organisaties bij jouw persoonlijkheid en werkervaring passen.

“Wethouderschap was in deeltijd, ik ben

daarnaast altijd de koeien blijven melken.”

8. Gouden tips om een baan te vinden

16 17

Het grootste deel van de wethouders (ongeveer 45% van de respondenten) werkte voorafgaand aan het wethouderschap in een vast dienstverband, met name in de publieke sector. Een kleiner deel was zelfstandig ondernemer (vooral in de land- en tuinbouw) of had een dienstverband in het bedrijfsleven.

Mannelijke wethouders waren gemiddeld 4 jaar en 8 maanden wethouder, vrouwen gemiddeld 5 jaar en 3 maanden. De respondenten gezamenlijk dus gemiddeld 5 jaar.

Tweederde van de ex-wethouders was tijdens het wethouderschap niet bezig met het vervolg van de loopbaan. Achteraf gezien vindt men scholing en coaching tijdens het wethouderschap zeer wenselijk, al blijven wethouders toch steeds afhankelijk van het politieke krachtenveld. Veel wethouders zien een directe relatie tussen de invoering van het dualisme en het groot aantal gevallen wethouders.

De meeste respondenten hebben geen zicht op de eigen kerncompetenties of doorstroomprofielen. Uit verdiepingsvragen blijkt dat men vooral kansen voor zichzelf ziet als directeur/bestuurder of projectmanager. De ex-wethouders die met name voor de inhoud gaan, zien een toekomst als beleidsadviseur of als zzp’er met een beleids-adviesbureau voor zich weggelegd.

De meeste van de gestopte wethouders werden niet herbenoemd na de gemeenteraadsverkiezingen of moesten om politieke redenen aftreden. Velen hadden er geen rekening mee gehouden dat ze niet terug zouden keren in het dagelijks bestuur van de gemeente. Op die manier waren ze van de ene op de andere dag baanloos. Ongeveer een derde van de ex-wethouders vond binnen een jaar een andere baan.

Relatief veel ex-wethouders maken gebruik van de Appa/FPU (83 van de 305 personen). Dit heeft mogelijk te maken met het fenomeen dat veel ex-wethouders de periode tot hun (pre-)pensioen overbruggen door middel van wachtgeld. Een andere tendens is dat mensen vaak op relatief oudere leeftijd wethouder worden. Uit het onderzoek blijkt dat een ambtstermijn van maximaal twee periodes (in totaal 8 jaar) voor wethouders optimaal is om hun carrière nog een ‘boost’ te kunnen geven. Dit wordt bevestigd door onderzoek van het IVA beleidsonderzoek en advies (2008). Gemeenten doen weinig aan loopbaanbegeleiding en nazorg voor (ex-)wethouders, terwijl uit dit onderzoek juist blijkt dat daar veel behoefte aan is. Het is niet bekend hoeveel wethouders te maken hebben met een burnout en andere psychische klachten. Wellicht wordt dit uit schaamte niet naar buiten gebracht, maar misschien komt dit ook omdat hun ‘werkgever’ hier niet echt zicht op heeft.

Ook politieke partijen doen weinig aan loopbaanbegeleiding en -coaching. Slechts één respondent organiseerde de coaching via de politieke partij. Er is in Nederland, in tegenstelling tot de doelgroep burgemeesters, geen professionaliseringsfonds voor wethouders. Na het aftreden als wethouder begonnen veel ex-wethouders (39 mensen) een eigen adviesbureau, vaak in combinatie met wachtgeld. Het is niet duidelijk in hoeverre deze zzp-constructies succesvol zijn en voor de langere termijn een duurzame stap op de arbeidsmarkt betekenen. Kansrijke sectoren op de arbeidsmarkt voor ex-wethouders zijn vooral adviesbureaus en daarnaast de overheid en het onderwijs. Het zelfstandig ondernemerschap is met name een goed perspectief voor diegenen die voorafgaand aan hun wethouderschap ook al ondernemer waren. Tenslotte kunnen ex-wethouders een goede rol vervullen op het snijvlak van overheid en bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij PPS-projecten. .

9. conclusies

18 19

Voor de staatssecretaris van BZK• Schaf de term wachtgeld af, omdat hier geen stimulerende

werking van uit gaat. Wellicht is het begrip loopbaanuitkering bruikbaar.

• Ontwikkel een instrumentarium gericht op de arbeidsparticipatie van ex-wethouders. Dit om de stap vanuit de thuissituatie naar de arbeidsmarkt te versoepelen en het van-werk-naar-werk principe zo veel mogelijk te implementeren. creëer in dit kader in alle overheidslagen werkervaringsplekken waar ex-politieke ambtsdragers zich kunnen oriënteren op vakgebieden en functies.

• Richt een Professionaliseringsfonds voor Wethouders in, en stel dit ook open voor bij- en omscholing van (ex-)wethouders.

• Doe vervolgonderzoek naar psychische klachten en burnoutverschijnselen bij ex-wethouders en maak hiervoor in overleg met de gemeenten specifiek beleid. Goed werkgeverschap betekent ook een zorgplicht voor ex-wethouders.

• Benoem samen met de VNG onafhankelijke vertrouwenspersonen waar (ex-)wethouders vlak na hun ontslag terecht kunnen.

Voor de gemeenten en de VNG • Organiseer een jaar voordat de collegetermijn afloopt

evaluatiegesprekken met individuele wethouders. burgemeesters zouden hierbij een initiërende rol kunnen spelen.

• Bied standaard loopbaanbegeleiding of outplacement aan als een wethouder stopt. Laat dit niet uitsluitend aan het initiatief van de (ex-)wethouder over.

• Stel interne vacatures bij gemeenten, provincies en de VNG open voor ex-wethouders.

Voor de politieke partijen en de Wethoudersvereniging• Geef wethouders aan het begin van hun ambtstermijn

meer bagage mee, op het gebied van vakkennis, sociale vaardigheden en permanente loopbaanontwikkeling. Voorkomen is beter dan genezen.

• Bied coaching en intervisie voor wethouders. Iedere topsporter heeft een coach.

• Creëer intervisiebijeenkomsten voor gestopte wethouders. Het is soms best eenzaam achter de geraniums.

• Geef ex-wethouders concrete handvatten om de regie over hun loopbaan te nemen. bied daarnaast een luisterend oor en structurele nazorg.

• Maak een wethouderspool die niet alleen gericht is op vacatures, maar met name op de competenties en doorstroomprofielen van de betreffende wethouders in kaart brengt. Als wethouders meer zicht krijgen op hun marktwaarde en Unique Selling Points, kunnen ze ook gerichter solliciteren.

Voor de (ex-)wethouders• Wees u bewust van de wethoudersfunctie als u er aan

begint. Dat betekent een bewuste keuze voor het ambt in het kader van uw loopbaanperspectief, inclusief het in kaart brengen van de benodigde competenties en doorstroomprofielen.

• Houd uw vakkennis en vaardigheden tijdens het wethouderschap op peil, ook met het oog op uw loopbaanperspectief en marktwaarde na het ambt.

• Creëer en onderhoud een uitgebreid netwerk. Geef signalen af wanneer u beschikbaar bent voor een andere functie.

• Kijk vooral naar de toekomst en zoek nieuwe wegen om uzelf op de kaart te zetten. begin een weblog, schrijf eens een artikel en creëer op deze manier een nieuw platform om uw verdere loopbaan tot bloei te laten komen.

10. Aanbevelingen

18 19

Werkgevers voorafgaand aan het wethouderschap

In dienstverbandbedrijfsleven 64Arbeidsvoorziening 2Kerk 1Onderwijs/wetenschap 50(Semi-)overheid Gemeente 33 Provincie 5 Rijk 24 Waterschap 1 Overig 6 Zelfstandig bestuursorganen 4 Zorg/welzijn/cultuur 19

Zelfstandig ondernemer Advies- en consultancybureaus 15Agrarisch/veehouder 12Zorg/welzijn 2Juridisch/fi nancieel 4Media (journalistiek, vertaalbureau) 5Overig 4

Huidige werkgevers

In dienstverband bedrijfsleven 22brancheorganisatie 5Kerk 1Onderwijs/wetenschap 50(Semi-)overheid Gemeente 19 Provincie 4 Rijk 11 Waterschap 1 Overig 2 Zelfstandige bestuursorganen 2 Zorg/welzijn/cultuur 8

Zelfstandig ondernemer Advies- en consultancybureaus 39Agrarisch/veehouder 3Juridisch/fi nancieel 3Media (journalistiek, vertaalbureau) 1Overig 2

Andere politieke of bestuurlijke functie 44

Vrijwilligerswerk 28

Terugkeer in oude baan 15

bijlage AWerkgevers voorafgaand aan het wethouderschap en huidige werkgevers

Afbeelding 14 Werkgevers

Voorafgaand aan Huidige wethouderschap werkkringVast dienstverband 241 128Zelfstandig ondernemer 54 55Vrijwilligerswerk/geen baan 11 28Appa 83Pensioen 11

20 21

Van de 305 respondenten gaven 17 personen aan dat zij een opleiding hebben gevolgd nadat zij waren gestopt als wethouder. Het betrof de volgende opleidingen, cursussen en trainingen:

Opleidingen• MBO Grafisch vormgeven• MBO SVH-opleidingen• Hoger Onderwijs voor Volwassen (HOVO)• Opleiding tot griffier (Bestuursacademie)• HBO Bedrijfskunde• HBO Bestuurskunde• HBO Ruimtelijke Ordening• HBO Theologie• MA Erfgoedstudies• MA Management en Organisatie• MBA Public Governance • Diverse studies aan de Open Universiteit (OU)

Cursussen en trainingen• Auditwerk• Jurisprudentie• Noodhulp/rampenbestrijding

bijlage b Gevolgde opleidingen, cursussen en trainingen

20 21

bijlage cbezoldigingstabel wethouders

Tabel I, bezoldiging wethouders, bedoeld in artikel 3, eerste lid, van het Rechtspositiebesluit wethouders Kl. Inwonertal Tijdbestedingsnorm in % Rgl.-nr. BBRA-schaal Bezold. per 01-05-2003 Bezold. per 01-01-20061 t/m 2.000 45% 32 3.106,48 (45% = 1.397,92) 3.168,61 (45% = 1.425,87)2 2.001-4.000 55% 35 3.458,88 (55% = 1.902,38) 3.528,06 (55% = 1.940,43)3 4.001-8.000 65% 38 3.945,77 (65% = 2.564,75) 4.024,69 (65% = 2.616,05)4 8.001-14.000 75% 41 4.483,75 (75% = 3.362,81) 4.573,43 (75% = 3.430,07)5a 14.001-18.000 75% 44 5.025,93 (75% = 3.769,45) 5.126,45 (75% = 3.844,84)5b 18.001-24.000 100% 44 5.025,93 5.126,45 6 24.001-40.000 100% 46 5.384,90 5.492,60 7 40.001-60.000 100% 49 5.925,23 6.043,73 8 60.001-100.000 100% 52 6.464,60 6.593,89 9 100.001-150.000 100% 55 7.006,78 7.146,92 10 150.001-375.000 100% 57 7.384,02 7.531,70 11 375.001- 100% 62 8.291,27 8.457,10

Tabel II, bezoldiging wethouders, bedoeld in artikel 3a, eerste lid onder a, van het Rechtspositiebesluit wethouders Kl. Inwonertal Aantal wethouders Tijdbestedingsnorm in % Bezold. per 01-05-2003 Bezold. per 01-01-20063 6.001-8.000 2 80% 3.945,77 (80% = 3.156,62) 4.024,69 (80% = 3.219,75)4 8.001-14.000 2 90% 4.483,75 (90% = 4.035,38) 4.573,43 (90% = 4.116,09)5a 14.001-18.000 2 90% 5.025,93 (90% = 4.523,34) 5.126,45 (90% = 4.613,81)

Tabel II, bezoldiging wethouders, bedoeld in artikel 3a, eerste lid onder b, van het Rechtspositiebesluit wethouders Kl. Inwonertal Aantal wethouders Tijdbestedingsnorm in % Bezold. per 01-05-2003 Bezold. per 01-01-20063 6.001-8.000 3 50% 3.945,77 (50% = 1.972,89) 4.024,69 (50% = 2.012,35)4 8.001-14.000 3 60% 4.483,75 (60% = 2.690,25) 4.573,43 (60% = 2.744,06) 5a 14.001-18.000 3 60% 5.025,93 (60% = 3.015,56) 5.126,45 (60% = 3.075,87)

Bron: Ministerie van binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

22 23

Artikel ‘Bijna 200 wethouders vertrokken - 122 weg na politiek conflict’binnenlands bestuur, 9 januari 2009

VNG-Gids GemeentebesturenSDU, 2005, 2008 en 2009

Handboek ‘Basisboek methoden en technieken’Dr. D.b. baarda, dr. M.P.M. de Goede, 3e druk, 2001

Onderzoeksrapport ‘Terugtredende wethouders’bureau Zenc, dr. Peter castenmiller, drs. Marco Meesters, drs. bettine Pluut, september 2006

Websites www.minbzk.nlwww.vng.nlwww.binnenlandsbestuur.nlwww.posg.nlwww.wethoudersvereniging.nl

bijlage D Geraadpleegde literatuur

22 23

24

Den Haag Hedel Maastricht Meppel Tilburg Wageningen

correspondentieadres | Postbus 94, 5320 Ab Hedel Telefoon | (073) 503 93 20 Internet | www.posg.nl