Ly trích tinh dầu từ lá cây Ngò gai (Eryngiumfoetidum) thuộc họ thực vật hoa tán (Apiaceae)

8/17/2019 Ly trích tinh dầu từ lá cây Ngò gai (Eryngiumfoetidum) thuộc họ thực vật hoa tán (Apiaceae)

http://slidepdf.com/reader/full/ly-trich-tinh-dau-tu-la-cay-ngo-gai-eryngiumfoetidum-thuoc-ho 1/61

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA SƢ PHẠM

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

Đề tài: LY TRÍCH TINH DẦUTỪ LÁ CÂY NGÒ GAI (Eryngiumfoetidum)

THUỘC HỌ THỰ C VẬT HOA TÁN (Apiaceae)

Giáo viên hƣớ ng dẫn:

Th.S THÁI THỊ TUYẾT NHUNG

Sinh viên thực hiện:

NGUYỄN THỊ THUẬN

MSSV: 2102204

Lớp: Sƣ phạm Hóa học K36

CầnThơ, 2014

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú



GVHD: Ths. Thái Thị Tuyết Nhung SVTH: Nguyễn Thị Thuận

MỤC LỤC

LỜI CÁM ƠN ......................................................................................................................... I

NHẬ N XÉT CỦA CÁN BỘ HƢỚ NG DẪ N ......................................................................... II

NHẬ N XÉT CỦA CÁN BỘ PHẢ N BIỆ N 1 ........................................................................ III

NHẬ N XÉT CỦA CÁN BỘ PHẢ N BIỆ N 2 ........................................................................ IV

TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ TÀI ........................................................................................... V

MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1

CHƢƠNG I: TỔ NG QUAN ................................................................................................... 2

I.1 GIỚI THIỆU VỀ HỌ HOA TÁN[6] .............................................................................................................. 2 I.1.1 Sơ lượ c về cây ngò Gai

[2] .......................................................................................................................... 2

I.1.2. Thành phần hóa học có trong cây ngò gai ................................................................................................ 3

I.1.3 Công d ụng ................................................................................................................................................ 4

I.2 TINH DẦU[6] ............................................................................................................................................... 5 I.2.1 Tr ạng thái t ự nhiên ................................................................................................................................... 5

I.2.2 Phân bố ................................................................................................................................................... 5 I.2.3 Vai trò của tinh d ầu đố i với đờ i số ng thự c vật ........................................................................................... 6

I.2.4 Công dụng của tinh dầu ............................................................................................................................ 6

I.3 MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP LY TRÍCH TINH DẦU[6] ................................................................................... 7 I.3.1 Phương pháp cơ học ................................................................................................................................. 8

I.3.2 Phương pháp chưng cất hơi nước ............................................................................................................. 9 I.3.3 Chưng cất bằng nước............................................................................................................................. 11

I.3.4 Phương pháp t ẩ m trích .......................................................................................................................... 12

I.3.5 Phương pháp ly trích dướ i sự hỗ tr ợ của vi sóng ..................................................................................... 12

CHƢƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................................... 14

II.1 CÁC CHỈ SỐ VẬT LÍ .............................................................................................................................. 14 II.1.1 Tỉ trọng ................................................................................................................................................. 14

II.1.2 Góc quay cực ....................................................................................................................................... 14

II.1.3 Chỉ số khúc xạ ....................................................................................................................................... 14

II.2 CÁC CHỈ SỐ HÓA HỌC .......................................................................................................................... 14

II.2.1 Chỉ số acid ............................................................................................................................................ 14 II.2.2 Chỉ số savon hóa ................................................................................................................................... 15

II.2.3 Chỉ số este ............................................................................................................................................. 15

CHƢƠNG III: THỰ C NGHIỆM .......................................................................................... 16

III.1 THIẾT BỊ, DỤNG CỤ ............................................................................................................................. 16 III.2 HÓA CHẤT ........................................................................................................................................... 16 III.3 NGUYÊN LIỆU NGHIÊN CỨU ............................................................................................................. 16 III.4 PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM ......................................................................................................... 16 III.4.1 Thu và xử lí mẫu .................................................................................................................................. 16

III.4.2 Sơ đồ ly tr ích....................................................................................................................................... 17

III.4.3 Xác định bằng cảm quan ...................................................................................................................... 17

III.4.4 Xác định các chỉ số vật lí ...................................................................................................................... 18






III.4.5 Xác định các chỉ số hóa học ................................................................................................................ 21

III.4.6 Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất ly trích tinh dầu .............................................................. 23

III.4.7 Xác định thành phần hoa học của tinh d ầu ........................................................................................... 23

III.4.8. Kiểm định hoạt tính kháng vi sinh vật .................................................................................................. 24

CHƢƠNG IV. KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN ........................................................................ 25

IV.1 XÁC ĐỊNH CÁC CHỈ TIÊU HÓA LÝ CỦA TINH DẦU ......................................................................... 25 IV.1.1 Đánh giá cảm quan .............................................................................................................................. 25

IV.1.2 Các chỉ tiêu vật lý ................................................................................................................................ 25

IV.1.3 Các chỉ tiêu Hóa lí ............................................................................................................................... 25

IV.2 KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH LY TRÍCH TINH DẦU ........................... 26 IV.2.1 Thời gian ............................................................................................................................................. 26

IV.2.2 Khảo sát yếu tố dung môi ..................................................................................................................... 27

IV.2.3 Khảo sát độ héo của nguyên liệu........................................................................................................... 28

IV.3 XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TINH DẦU BẰNG PHƢƠNG PHÁP GC-MS ................... 28

PHÂN TÍCH SỐ LIỆU ........................................................................................................ 32

K ẾT LUẬ N ......................................................................................................................... 33

PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 34

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................... 52

DANH SÁCH BẢ NG

Bảng III.1 Kết quả xác định tỷ trọng của tinh dầu ..................................................... 19 Bảng III.2 Góc quay cực ở 200C của tinh dầu ngò gai ................................................ 20 Bảng III.3 Chỉ số khúc xạ ở 200C của tinh dầu ngò gai .............................................. 20

Bảng III.4 Kết quả xác định chỉ số acid ..................................................................... 21

Bảng III.5 Kết quả xác định chỉ số savon hóa ........................................................... 22 Bảng IV.2.1: Kết quả khảo sát thời gian ly trích tinh dầu ........................................... 26 Bảng IV.2.2 Kết quả khảo sát ảnh hƣởng của dung môi ............................................. 27 Bảng IV.2.3 Kết quả khảo sát độ héo của nguyên liệu................................................ 28 Bảng IV.3.1 K ết quả phân tích MSM: 13111969 – NCT 01 ...................................... 29 Bảng IV.3.2 Công thức hóa học của các cấu tử có trong tinh dầu ngò gai .................. 29 Bảng IV.3.3 K ết quả kiểm định hoạt tính kháng vi sinh vật ....................................... 31

DANH SÁCH HÌNHHình I.1 Minh họa cho họ Hoa tán ( Daucus carota giống carota) ................................ 2 Hình I.2 Cây và lá ngò gai ........................................................................................... 3 Hình III.1 Sơ đồ ly trích ............................................................................................. 17 Hình IV.1 Tinh dầu ngò gai ....................................................................................... 25 Hình IV.1 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của thời gian .................................................... 26 Hình IV.7 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của thể tích dung môi ...................................... 27 Hình IV.3 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của độ héo ....................................................... 28 Hình P.1. Nguyên liệu thô và Hình P.2. Nguyên liệu đƣợ c cắt nhỏ ......................... 34

Hình P.3. Hệ thống chƣng cất và Hình P.4. Bình hút ẩm ............................................ 34






Hình P.5. Tinh dầu lá ngò gai trƣớ c khi làm khan (trái) và sau khi làm khan (phải) ... 35 Hình P.6. Sản phẩm tinh dầu lá ngò gai ..................................................................... 35 Hình P.7. Ứ ng dụng của tinh dầu lá ngò gai:viên ngậm tr ị ho và nƣớ c súc miệng diệtkhuẩn ......................................................................................................................... 35

Hình P.8. Các chất và hàm lƣợng của nó trong mẫu tinh dầu ngò gai ......................... 36 Hình P.9. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ........................................................... 37 Hình P.10. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 38 Hình P.11. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 39 Hình P.12. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 40 Hình P.13. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 41 Hình P.14. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 42 Hình P.15. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 43 Hình P.16. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 44

Hình P.17. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 45 Hình P.18. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 46 Hình P.19. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 47 Hình P.20. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 48 Hình P.21. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 49 Hình P.22. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm ......................................................... 50 Hình P.23. Kết quả thử nghiệm hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định của mẫu tinhdầu sản phẩm ............................................................................................................. 51

DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮTGC-MS: Gas Chromatography-Mass Spectrometry

IA: indice d’acid IS: indice de saponification IE: indice d’ester






I

LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành đƣợc đề tài, tôi đã nhận đƣợ c sự giúp đỡ tận tình từ gia đình,

thầy cô và bạn bè. Do đó, trang đầu tiên của luận văn này tôi xin gửi lời cám ơn chân

thành nhất đến:Cô Thái Thị Tuyết Nhung – giáo viên hƣớ ng dẫn đã theo sát, tận tình chỉ bảo,

giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Thầy Nguyễn Văn Hùng đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài và

đóng góp ý kiến giúp tôi chỉnh sửa đề tài hoàn chỉnh hơn.

Thầy Ngô Quốc Luân đã đóng góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong quá trình thựchiện đề tài.

Thầy Nguyễn Điền Trung – cố vấn học tậ p, cùng tất cả quý thầy cô bộ mônHóa đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tốt luận văn này.

Ngoài ra, tôi xin chân thành cám ơn đến tất cả các bạn sinh viên lớ p Sƣ phạmHóa K36 đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.








III

NHẬN XÉT CỦA CÁN BỘ PHẢN BIỆN 1------------- --------------

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................






IV

NHẬN XÉT CỦA CÁN BỘ PHẢN BIỆN 2------------- --------------

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................






V

TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ TÀI

Đề tài đƣợ c thực hiện dựa trên những nội dung sau:

- Ly trích tinh dầu bằng phƣơng pháp chƣng cất lôi cuốn hơi nƣớ c

-

Khảo sát các yếu tố ảnh hƣởng đến quá trình chƣng cất tinh dầu ngò gainhƣ: thờ i gian, thể tích dung môi, độ héo của nguyên liệu.

- Khảo sát các chỉ số vật lí của tinh dầu (tỷ tr ọng, góc quay cực, chỉ số khúc

xạ); các chỉ số hóa học (chỉ số acid, ester, savon hóa).

- Dùng GC-MS để xác định thành phần hóa học có trong tinh dầu ngò gai.

- Thử hoạt tính sinh học của tinh dầu ngò gai sản phẩm.






1

MỞ ĐẦU

Hiện nay trên thế giới, con ngƣời ngày càng quan tâm đến các sản phẩm y học

có nguồn gốc từ tinh dầu để do tính an toàn của nó khi sử dụng.

Tinh dầu đƣợ c sử dụng r ộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhƣ: thực phẩm, mỹ

phẩm, nông nghiệ p.

Do đó, các nghiên cứu về tinh dầu trong và ngoài nƣớ c không ngừng tăng lên

về số lƣợ ng và chất lƣợ ng.

Ở Việt Nam, ngò gai là loại rau gia vị, rau ăn phổ biến, là nguồn thuốc quý, tinh

dầu của chúng có nhiều ứng dụng trong công nghiệp hƣơng liệu, thực phẩm, dƣợ c

liệu...

Nhƣng có r ất ít các công trình nghiên cứu thành phần hóa học và tính chất của

tinh dầu ngò gai.

Do đó, tôi quyết định chọn đề tài “ Ly trích tinh dầu của cây ngò gai” làm khóa

luận tốt nghiệ p. Nhằm vận dụng những kiến thức và thao tác thí nghiệm đã học để ly

trích, xác định thành phần hóa học và khảo sát các chỉ số hóa lý của tinh dầu ngò gai.

CHƢƠNG I: TỔNG QUAN

I.1 GIỚ I THIỆU VỀ HỌ HOA TÁN[6]






2

Họ Hoa tán hay họ Cà r ố t theo tiếng Latinh là Umbelliferae hay Apiaceae là

một họ của các loài thực vật thƣờng có mùi thơm vớ i các thân cây r ỗng, bao gồm các

cây nhƣ mùi tây, cà rốt, thì là, mùi tàu và các loài cây tƣơng tự khác.

Họ Hoa tán là một họ lớ n vớ i khoảng 430-440 chi và trên 3.700 loài đã biết.

Tên gọi ban đầu Umbelliferae có nguồn gốc từ sự nở hoa trong dạng “ tán “ kép. Các

cây thuộc họ này có đờ i sống bán niên, hoặc nhất niên, chiều cao thay đổi từ vào cm

đến vài m, hầu hết đƣợ c dùng làm hƣơng liệu, sản xuất tinh dầu (monoterpen,

sesquiterpen, hợ p chất phenilpropen), dùng trong thực phẩm, hƣơng liệu, dƣợ c

phẩm…

Hình I.1 Minh họa cho họ Hoa tán ( Daucus carota giống carota)

I.1.1 Sơ lƣợ c về cây ngò Gai[2]

Ngò gai hay mùi gai, mùi tàu hoặc ngò tây ( phƣơng ngữ miền Nam) tên khoa

học là Eryngium foetidum Linn, thuộc họ Hoa tán ( Apiaceae). Cây này có nguồn gốc

từ châu Mỹ. Tại Trung Hoa, rau có tên Thích nguyên tuy (Ci-yan-sui), Dƣơng nguyên

tuy (Yang- yan - sui). Tại Thái Lan, rau tên là Pak chee farang ( cây ngò ngoại quốc).

Tại Hoa K ỳ, rau có khá nhiều tên, từ tên gốc tại Trumg Mỹ nhƣ Culantro, Stinkweed

đến tên tƣợ ng hình nhất là Saw leaf herb. Tại Pháp, ngò gai có tên Chardon estoile

(star thistle) hay Chardon estoile fetide. Tại Mexico, rau có tên Culantro de burro,

Culantro de coyote.

Phân bố: Cây mọc hoang dã khắp nơi, nhiều ở vùng ẩm mát, vùng đồi núi. Còn

đƣợ c tr ồng phổ biến để làm cây gia vị.






3

Hình I.2 Cây và lá ngò gai

Mô tả: Ngò Gai thuộc loại cây thân thảo mọc thẳng đứng, lƣỡ ng niên. R ễ hình

thoi, thân có khía, cao 20-40 cm, toàn thân có mùi khá hăng. Lá mọc tại gốc, hình mũi

mác thuôn dài, nhẵn, lớ n cỡ 10-20 cm x2-3.5 cm. Lá không có cuống, mép khía vớ i

nhiều răng cƣa có gai. Lá trên thân, càng lên càng nhỏ dần, có nhiều răng cƣa hơn và

gai sắc hơn. Hoa mọc thành từng cụm r ẽ làm ba, r ồi chia thành xim. Hoa không cuốn,

cánh hoa màu tr ắng xanh. Trái nhỏ cỡ 2 mm, dẹt. Khi trƣở ng thành, hạt r ụng và phát

tán.

I.1.2. Thành phần hóa học có trong cây ngò gai

* Thành phần dinh dƣỡ ng:

100 gam lá ngò gai chứa:+ Calories: 31;

+ Chất đạm: 1,24 gam;

+ Chất béo: 0,20 gam;

+ Các khoáng chất: Ca: 49 mg, Mg: 17 mg, P: 50 mg, K: 414 mg;

+ Vitamin: B1: 0,010 mg, B2: 0,032 mg; B6: 0,047 mg, C: 120 mg.

* Hoạt chất:

Hoạt chất chính trong ngò gai là những tinh dầu dễ bay hơi (0,02 – 0,04%),

trong đó có các pyranocoumadins, các monoterpenes glycosides loại cyclohexanol, các

anđehit nhƣ 2,4,5 trimetyl benzanđehit, đecanal, furfural.. Ngoài ra còn có -pinene, p-

cymene; các axit hữu cơ nhƣ axit benzoic, axit capric..;các flavonoids.

Nhóm hoạt chất thứ nhì mới đƣợ c nghiên cứu trong phần trích bằng hexan là

nhóm terpenic chứa -cholesterol, brassicasterol, campe sterol, stigmasterol,

clerosterol, -sito sterol,-5-aveasterol..

Trong r ễ có các Saponins loại triterpene, các este của axit caffeic,…






4

I.1.3 Công dụng

Trong thực phẩm: Lá ngò gai có mùi thơm dễ chịu nên đƣợ c sử dụng nhƣ một

loại rau mùi giúp làm tăng mùi vị của các món ăn nhƣ: phở , canh chua, sofrito (Mễ)…

Trong y học: Theo Đông y, ngò gai có vị cay, hơi đắng, tính ấm, có khả năng trị

đƣợ c một số bệnh thông thƣờng nhƣ: trị hôi miệng, tr ị cảm mạo, cảm cúm, sổ mũi, sốt

nhẹ do nhiễm lạnh, chƣớ ng khí thở mệt, long đờm, đau bụng, tiêu chảy, ngực bụng đầy

trƣớng đau ngực, ho, đầy hơi ăn không tiêu, kích thích tiêu hóa, ăn mất ngon, tr ẻ em

lên sở i, bệnh đái tháo đƣờ ng, hạ cholesterol trong máu, sƣng đau té ngã, đái dầm ở tr ẻ

nhỏ, nổi mụn, đỏ ngứa ở mặt, rong kinh, trĩ, thoát giang, chống sƣng viêm cấ p tính và

kinh niên, viêm k ết mạc, mụn bọc, mụn tr ứng cá, giảm đau nhức …Rễ ngò gai có khả

năng trị các chứng sƣng bàng quang, sạn thận và sƣng đƣờ ng tiểu. Lá ngò gai có tácdụng chống sƣng viêm cấ p tính và kinh niên.

Trà ngò gai tr ị tiêu chảy, cúm, sốt, ói mửa, tiểu đƣờ ng, táo bón.

Trong y học truyền thống, ngò gai tr ị phỏng, đau tay, các bệnh sốt, huyết áp

cao, táo bón, lên cơn, suyễn, những bệnh đau dạ dày, trùng giun, biến chứng vô sinh,

vết r ắn cắn, tiêu chảy sốt rét, động kinh.

Công dụng chi tiết của các chất có trong thành phần tinh dầu lá cây ngò gai:-Pinene : thuốc giãn phế quản r ất sinh học đến 60% đƣợ c phổi hấ p thụ giúp

cho quá trình chuyển hóa các chất diễn ra nhanh chóng.

Những andehit có trong ngò gai nhƣ: Decanal, Dodecanal, 2- Dodecanal là

những thành phần quan tr ọng có trong tinh dầu lá ngò gai và là lí do của việc ứng dụng

trong k ỹ nghệ dầu thơm nƣớc hoa và hƣơng vị.

n-dodecanoic acid: trong các thí nghiệm vitro cho r ằng nó có tác dụng trong

việc điều tr ị mụn tr ứng cá, nhƣng chƣa có thí nghiệm lâm sàng nào thực hiện.

1-Undecanol: nó có mùi cam, quýt, hƣơng vị béo và đƣợ c sử dụng trong nhƣ

một hƣơng liệu trong thực phẩm.

Những nghiên cứu mớ i về ngò gai:

Rễ ngò gai có khả năng tr ị các chứng sưng bàng quang, sạn thận và sưng

đườ ng tiể u. Cách dùng: R ễ phơi khô, tán thành bột, làm thành trà; dùng 1 thìa cà phê

bột r ễ, trong 30-40 ml nƣớc, đun sôi, uống mỗi ngày 2-3 lần. Tác dụng này đƣợ c xem

là do những ester của caffeic acid nhƣ chlorogenic acid trong rễ.






5

Tác d ụng chống sư ng viêm cấ p tính và kinh niên: Nghiên cứu trên chuột tại

Khoa Dƣợc Đại học Universidad de Sevilla (Tây Ban Nha) ghi nhận khả năng chống

sƣng của phần trích bằng hexane từ lá ngò gai(tai chuột bị gây sƣng phù bằng 12-0-

tetradecanoylphorbol acetate (TPA)). Tác dụng chống sƣng mạnh hơn stigmasterol và

tƣơng đối hiệu nghiệm trên các chứng sƣng đỏ tại chỗ.

I.2 TINH DẦU[6]

I.2.1 Trạng thái tự nhiên

Tinh dầu là một hỗn hợ p nhiều hợ p chất dễ bay hơi, có mùi đặc trƣng tùy thuộc

vào nguồn gốc nguyên liệu cung cấ p tinh dầu. Về mặt thực hành, tinh dầu có thể xem

nhƣ một hỗn hợ p thiên nhiên có mùi, phần lớ n có nguồn gốc từ thực vật, chỉ có một số

ít tinh dầu từ nguồn gốc động vật, thƣờ ng là thể lỏng ở nhiệt độ phòng, bay hơi hoàntoàn mà không bị phân hủy.

I.2.2 Phân bố

Phân bố theo thực vật

Tinh dầu đƣợ c phân bố khá r ộng, hiện diện trong gần 300 họ, trong đó có 87 họ

có giá tr ị kinh tế.

Sau đây là 3 họ có nhiều cây tinh dầu:

+ Họ cúc: (Asteraceae) bao gồm hơn 1.000 giống và 25.000 loài chủ yếu trong

vùng bán khô cằn nhiệt đớ i, cận nhiệt đớ i,hầu hết trong vùng Địa Trung Hải, ôn đớ i..

+ Họ Hoa môi: (Lamiaceae) có mặt khắ p nơi trên thế giớ i, bao gồm khoảng 200

giống và từ 2.000 đến 5.000 loài.

+ Họ Hoa tán, Ngò: (Umbelliferae, Apiaceae) bao gồm khoảng hơn 300 giống

và 3.000 loài, đƣợ c phân bố khắp nơi, một số loài tậ p trung ở vùng ôn đớ i.

Phân bố theo bộ phận:

Tất cả các bộ phận của cây, trên nguyên tắc, đều có thể chứa tinh dầu nhƣ: rễ,

thân, cành, lá, hoa, trái, hạt..

+ Lá: Khuynh diệ p, bạc hà, tía tô, xả, tràm, hƣơng nhu, kinh giới…

+ Thân: tr ầm hƣơng, long não, quế…

+ R ễ: Gừng, nghệ, hành tỏi, xuyên khung, đƣơng quy…. + Quả: cam, chanh, bƣở i, hồi, sa nhân…






6

+ Hoa: hoa hồng, hoa lan, hoa cúc, hoa nhài, hoa quế…

Tinh dầu ở mỗi bộ phận trên cùng một cây có thể giống nhau hoặc khác nhau

r ất nhiều về thành phần hóa học và hàm lƣợ ng tinh dầu. Hàm lƣợ ng tinh dầu phụ thuộc

vào giống, di truyền, đất đai, phân bón, thờ i tiết,ánh sáng, lƣợng mƣa, thời điểm thu

hoạch…

I.2.3 Vai trò của tinh dầu đối với đờ i sống thự c vật

Vấn đề về vai trò của tinh dầu trong đời sống của cây đã đƣợc đề cập tới trong

rất nhiều công trình nghiên cứu. Theo quan niệm đƣợc trình bày trong các công trình

khác nhau, vai trò của tinh dầu đƣợc quy tụ trong các nội dung sau đây (Ph. X.

Tanaxienco, 1985):

- Bảo vệ cây khỏi các tác động của sâu bệnh.

- Che phủ các vết thƣơng ở cây gỗ.

- Ngăn chặn các bệnh do nấm.

- Biến đổi sức căng bề mặt của nƣớc trong cây, thúc đẩy sự vận chuyển nƣớc,

tăng hiệu quả của các phản ứng enzym.

Phân tích các giả thuyết về vai trò của tinh dầu trong đời sống thực vật,

Coxtrisep X. P. (1937) cho rằng tinh dầu có thể đƣợc xếp vào 2 nhóm chức năng:

- Nhóm các tinh dầu có chức năng sinh lý đƣợc cây sử dụng trong quá trình sinh

trƣởng.

- Nhóm các tinh dầu không có chức năng sinh lý, không đƣợc cây sử dụng,

chúng đơn thuần chỉ là các chất tiết của cơ thể và đƣợc tích lũy trong các bể chứa tinh

dầu.

I.2.4 Công dụng của tinh dầu Tinh dầu hiện nay là nguồn nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực:

Thực phẩm: Gia vị làm sẵn, thức ăn nhanh, nƣớc ngọt, đồ hộp,kem lạnh, bánh

kẹo,nƣớc chấm…

Dƣợc phẩm: Dùng làm thuốc chữa một số bệnh thông thƣờng, hƣơng vị liệu

pháp, át mùi thuốc, …

Mỹ phẩm: dầu thơm, kem dƣỡng da, chất khử mùi,dầu gội đầu, son… Tính chất đặc trƣng của tinh dầu:






7

Tinh dầu là hợp chất hữu cơ hòa tan lẫn nhau, có mùi đặc trƣng, ở nhiệt độ

thƣờng hầu hết tinh dầu ở thể lỏng, có khối lƣợng riêng nhỏ hơn 1( trừ một số tinh dầu

nhƣ quế, đinh hƣơng có khối lƣợng riêng lớn hơn 1).

Qua các bằng chứng thực nghiệm, có thể thấy rằng, nhiều thành phần hóa học

của tinh dầu, ví dụ một số acid có phân tử lƣợng thấp, rƣợu, các aldehid mạch vòng …

là những nguyên liệu khởi đầu để tổng hợp hàng loạt các chất có hoạt tính sinh học.

Trong thành phần của tinh dầu, có thể gặp hàng loạt các chất khởi nguyên nói trên: các

acid hữu cơ thƣờng gặp gồm: acid acetic, acid valerianic, acid isovalerianic …, và các

rƣợu tƣơng ứng với chúng; ngoài ra còn thƣờng gặp các aldehid, các ester, một số

terpenoid nhƣ geraniol, linalool, pharnesol, nerolydol …

Đó là những hợp chất liên quan tới nhiều kiểu cấu trúc hóa học khác nhau vàtham gia vào các hệ thống đồng hóa khác nhau. Trong thành phần tinh dầu còn thƣờng

thấy các hợp chất có nhân thơm nhƣ aneton, pheniletilnol, benzaldehid, vanilin, thậm

chí cả các hợp chất có chứa nitơ và lƣu huỳnh

Tinh dầu thƣờ ng không màu hay có màu vàng, một số có màu nâu sẫm (nhƣ

tinh dầu quế), đa số có mùi dễ chịu, một số có mùi hắc khó chịu, thƣờ ng có vị cay,một

số có vị ngọt…

Tinh dầu dễ bị bay hơi, không tan trong nƣớ c, tan trong dung môi hữu cơ.

Tinh dầu dễ bị oxi hóa, thƣờ ng xảy ra khi trùng hợ p hóa.

Mỗi tinh dầu có các hằng số vật lý đặc trƣng nhƣ: tỷ tr ọng(d), góc quay cực(α),

chỉ số khúc xạ, độ hòa tan, chiết suất, điểm đông…và các chỉ số hóa học nhƣ: chỉ số

axit, chỉ số este, chỉ số iot, chỉ số savon hóa,…Qua các chỉ số đó ngƣờ i ta có thể đánh

giá sơ bộ tinh dầu.

I.3 MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP LY TRÍCH TINH DẦU[6]

Ngƣời ta thƣờ ng có một số phƣơng pháp ly trích tinh dầu phổ biền nhƣ:

Phƣơng pháp cơ học

Phƣơng pháp tẩm trích

Phƣơng pháp hấ p thu

Phƣơng pháp chƣng cất hơi nƣớ c

Các phƣơng pháp mớ i trong việc ly trích tinh dầu: dung môi dioxit carbon, visóng.






8

Mỗi phƣơng pháp có những ƣu, nhƣợc điểm khác nhau, nhƣng dù có tiến hành

theo bất cứ phƣơng pháp nào, quy trình sản xuất đều có những điểm chung sau đây:

Tinh dầu thu đƣợc phải có mùi thơm tự nhiên nhƣ nguyên liệu.

Quy trình khai thác phải phù hợp nguyên liệu.

Tinh dầu phải đƣợc lấy triệt để khỏi nguyên liệu, với chi phí thấp nhất.

Nguyên tắc ly trích của tất cả các phƣơng pháp nói trên đều dựa vào những

đặc tính của tinh dầu nhƣ:

Dễ bay hơi.

Lôi cuốn theo hơi nƣớc ở nhiệt độ dƣới 100oC.

Hòa tan dễ dàng trong dung môi hữu cơ.

Dễ bị hấp thu ngay ở thể khí.

I.3.1 Phƣơng pháp cơ học

Phƣơng pháp cơ hoc chủ yếu áp dụng để ly trích tinh dầu vỏ của các trái thuộc

họ Rutaceae nhƣ: chanh, cam, quýt, bƣởi, tắc… vì trong trƣờng hợp này các túi tinh

dầu nằm sát mặt ngoài vỏ và hàm lƣợng tinh dầu thƣờng rất cao. Có nhiều cách tiến

hành ly trích hoặc bằng tay hoặc bằng máy. I.3.1.1 Vắt

Chuẩn bị nguyên liệu và ngâm nguyên liệu vào nƣớc thƣờng hoặc nƣớc muối

5% ( nhằm làm cho vỏ căng ra để dễ vắt). Sau đó vớt nguyên liệu ra, dung tay bóp vắt

cho nguyên liệu tƣơm ra, rồi thấm phần tinh dầu này bằng miếng bông hoặc bọt biển.

Vắt ráo miếng bong để lấy tinh dầu ra rồi lại tiếp tục thao tác nhƣ trên. Sau cùng tách

nƣớc, làm khan và lọc sạch.

I.3.1.2 Nạo xát

Ngƣời ta dùng một phễu bằng đồng, mặt trong có các gai nhỏ, dùng tay xát

nguyên liệu lên mặt phễu làm cho các túi tinh dầu vỡ ra. Sau đó ngƣời ta dội nƣớc cho

tinh dầu xuống bình hứng. Tách nƣớc, làm khan, thu lấy tinh dầu.

I.3.1.3 Ép

Nguyên liệu đƣợc ngâm trong nƣớc hoặc nƣớc muối trƣớc khi cho vào máy ép.

Trong khi ép, nên vừa ép vừa phun nƣớc hoặc nƣớc muối để hỗ trợ tinh dầu trôi ra và

lúc ngừng ép nguyên liệu không






9

Ƣu điểm của phƣơng pháp: Tinh dầu thu đƣợc bằng phƣơng pháp cơ học có

mùi, vị tự nhiên hơn các phƣơng pháp khác vì không có tác dụng của nhiệt hoặc dung

môi.

Nhƣợc điểm: Phƣơng pháp cổ điển, thủ công, hiệu suất tinh dầu thu đƣợc kém.

I.3.2 Phƣơng pháp chƣng cất hơi nƣớc

Phƣơng pháp này dựa trên sự thẩm thấu, hòa tan, khuếch tán và lôi cuốn theo

hơi nƣớc của những hợp chất hữu cơ trong tinh dầu chứa trong các mô khi tiếp xúc với

hơi nƣớc ở nhiệt độ cao. Sự khuếch tán sẽ dễ dàng khi tế bào chứa tinh dầu trƣơng

phồng do nguyên liệu tiếp xúc với hơi nƣớc bão hòa trong một thời gian nhất định.

Trƣờng hợp mô thực vật có chứa sáp, nhựa, acid béo chi phƣơng dây dài thì khi chƣng

cất phải đƣợc thực hiện trong một thời gian dài vì những hợp chất này làm giảm ápsuất hơi chung của hệ thống và làm cho sự khuếch tán trở nên khó khăn.

I.3.2.1 Lý thuyết chƣng cất

Chƣng cất có thể đƣợc định nghĩa là: ”Sự tách rời các cấu phần của một hỗn

hợp nhiều chất lỏng dựa trên sự khác biệt về áp suất hơi của chúng”. Trong trƣờng hợp

đơn giản, khi chƣng cất một hỗn hợp gồm 2 chất lỏng không hòa tan vào nhau, áp suất

hơi tổng cộng là tổng của hai áp suất hơi riêng phần. Do đó, nhiệt độ sôi của hỗn hợpsẽ tƣơng ứng với áp suất hơi tổng cộng xác định, không tùy thuộc vào thành phần bách

phân của hỗn hợp, miễn là lúc đó hai pha lỏng vẫn còn tồn tại. Nếu vẽ đƣờng cong áp

suất hơi của từng chất theo nhiệt độ, rồi vẽ đƣờng cong áp suất hơi tổng cộng, thì ứng

với một áp suất, ta dễ dàng suy ra nhiệt độ sôi tƣơng ứng của hỗn hợp và nhận thấy là

nhiệt độ sôi của hỗn hợp luôn luôn thấp hơn nhiệt độ sôi của từng hợp chất. Thí dụ, ở

áp suất 760 mmHg nƣớc sôi ở 1000C và benzen sôi ở 800C và chúng là hai chất lỏng

không tan vào nhau. Thực hành cho thấy, nếu đun hỗn hợp này dƣới áp suất 760mmHg nó sẽ sôi ở 690C cho đến khi nào còn hỗn hợp hai pha lỏng với bất kì tỉ lệ nào.

Giản đồ nhiệt độ sôi theo áp suất cho thấy, tại 690C, áp suất hơi của nƣớc là 225

mmHg và benzen là 535 mmHg.

Chính vì đặc tính làm giảm nhiệt độ sôi này mà từ lâu phƣơng pháp chƣng cất

hơi nƣớc là phƣơng pháp đầu tiên dùng để tách tinh dầu ra khỏi nguyên liệu thực vật.

I.3.2.2 Những ảnh hƣởng chính trong sự chƣng cất hơi nƣớc

Sự khuếch tán:






10

Ngay khi nguyên liệu đƣợc làm vỡ vụn thì chỉ có một số mô chứa tinh dầu bị vỡ

và cho tinh dầu thoát tự do ra ngoài theo hơi nƣớc lôi cuốn đi. Phần lớn tinh dầu còn

lại trong các mô thực vật sẽ tiến dần ra ngoài bề mặt nguyên liệu bằng sự hòa tan và

thẩm thấu. Von Rechenberg đã mô tả quá trình chƣng cất hơi nƣớc nhƣ sau: “Ở nhiệt

độ nƣớc sôi, một phần tinh dầu hòa tan vào trong nƣớc có sẵn trong tế bào thực vật.

Dung dịch này sẽ thẩm thấu dần ra bề mặt nguyên liệu và bị hơi nƣớc cuốn đi. Còn

nƣớc đi vào nguyên liệu theo chiều ngƣợc lại và tinh dầu lại tiếp tục bị hòa tan vào

lƣợng nƣớc này. Quy trình này lặp đi lặp lại cho đến khi tinh dầu trong các mô thoát ra

ngoài hết.

Nhƣ vậy, sự hiện diện của nƣớc rất cần thiết, cho nên trong trƣờng hợp chƣng

cất sử dụng hơi nƣớc quá nhiệt, chú ý tránh đừng để nguyên liệu bị khô. Nhƣng nếulƣợng nƣớc sử dụng thừa quá thì cũng không có lợi, nhất là trong trƣờng hợp tinh dầu

có chứa những cấu phần tan dễ trong nƣớc.

Ngoài ra, vì nguyên liệu đƣợc làm vỡ vụn ra càng nhiều càng tốt, cần làm cho

lớp nguyên liệu có một độ xốp nhất định để hơi nƣớc có thể đi xuyên ngang lớp này

đồng đều và dễ dàng.

Vì các cấu phần trong tinh dầu đƣợc chƣng cất hơi nƣớc theo nguyên tắc nói

trên cho nên thông thƣờng những hợp chất nào dễ hòa tan trong nƣớc sẽ đƣợc lôi cuốn

trƣớc. Thí dụ, khi chƣng cất hơi nƣớc hạt caraway nghiền nhỏ và không nghiền, đối

với hạt không nghiền thì carvon (nhiệt độ sôi cao nhƣng tan nhiều trong nƣớc) sẽ ra

trƣớc, còn limonen (nhiệt độ sôi thấp, nhƣng ít tan trong nƣớc) sẽ ra sau. Nhƣng với

hạt caraway nghiền nhỏ thì kết quả chƣng cất ngƣợc lại.

Sự thủy giải:

Những cấu phần ester trong tinh dầu thƣờng dễ bị thủy giải cho ra acid và alcolkhi đun nóng trong một thời gian dài với nƣớc. Do đó, để hạn chế hiện tƣợng này, sự

chƣng cất hơi nƣớc phải đƣợc thực hiện trong một thời gian càng ngắn càng tốt.

Nhiệt độ:

Nhiệt độ cao làm phân hủy tinh dầu. Do đó, khi cần thiết phải dùng hơi nƣớc

quá nhiệt (trên 1000

C) nên thực hiện việc này trong giai đoạn cuối cùng của sự chƣngcất, sau khi các cấu phần dễ bay hơi đã lôi cuốn đi hết. Thực ra, hầu hết các tinh dầu






11

đều kém bền dƣới tác dụng của nhiệt nên vấn đề là làm sao cho thời gian chịu nhiệt độ

cao của tinh dầu càng ngắn càng tốt.

Tóm lại, dù ba ảnh hƣởng trên đƣợc xem xét độc lập nhƣng thực tế thì chúng có

liên quan với nhau và quy về ảnh hƣởng của nhiệt độ. Khi tăng nhiệt độ, sự khuếch tán

thẩm thấu sẽ tăng, sự hòa tan tinh dầu trong nƣớc sẽ tăng nhƣng sự phân hủy cũng tăng

theo.

Trong công nghiệp, dựa trên thực hành, ngƣời ta chia các phƣơng pháp chƣng

cất hơi nƣớc ra thành ba loại chính:

- Chƣng cất bằng nƣớc.

- Chƣng cất bằng nƣớc và hơi nƣớc.

- Chƣng cất bằng hơi nƣớc.

I.3.3 Chƣng cất bằng nƣớc

Trong trƣờng hợp này, nƣớc phủ kín nguyên liệu, nhƣng phải chừa một khoảng

không gian tƣơng đối lớn phía bên trên lớp nƣớc, để tránh khi nƣớc sôi mạnh làm văng

chất nạp qua hệ thống hoàn lƣu. Nhiệt cung cấp có thể đun trực tiếp bằng củi lửa hoặc

bằng hơi nƣớc dẫn từ nồi hơi vào (sử dụng bình có hai lớp đáy). Trong trƣờng hợp

chất nạp quá mịn, lắng chặt xuống đáy nồi, lúc đó nồi phải trang bị những cánh khuấytrộn đều bên trong trong suốt thời gian chƣng cất.

Sự chƣng cất này không thích hợp với những tinh dầu dễ bị thủy giải. Những

nguyên liệu xốp và rời rạc rất thích hợp cho phƣơng pháp này. Những cấu phần có

nhiệt độ sôi cao, dễ tan trong nƣớc sẽ khó hóa hơi trong khối lƣợng lớn nƣớc phủ đầy,

khiến cho tinh dầu sản phẩm sẽ thiếu những chất này. Thí dụ điển hình là mùi tinh dầu

hoa hồng thu đƣợc từ phƣơng pháp chƣng cất hơi nƣớc kém hơn sản phẩm tẩm trích vì

eugenol và ancol phenetil nằm lại trong nƣớc khá nhiều, vì thế ngƣời ta chỉ dùng

phƣơng pháp này khi không thể sử dụng các phƣơng pháp khác.

Ƣu điểm:

- Quy trình kỹ thuật tƣơng đối đơn giản.

- Thiết bị gọn, dễ chế tạo.






12

- Không đòi hỏi vật liệu phụ nhƣ các phƣơng pháp tẩm trích, hấp thụ.

- Thời gian tƣơng đối nhanh.

Khuyết điểm:

- Không có lợi đối với những nguyên liệu có hàm lƣợng tinh dầu thấp. - Chất lƣợng tinh dầu có thể bị ảnh hƣởng nếu trong tinh dầu có những cấu

phần dễ bị phân hủy.

- Không lấy đƣợc các loại nhựa và sáp có trong nguyên liệu (đó là những chất

định hƣơng thiên nhiên rất có giá trị).

- Trong nƣớc chƣng luôn luôn có một lƣợng tinh dầu tƣơng đối lớn.

- Nhƣng tinh dầu có nhiệt độ sôi cao thƣờ ng cho hiệu suất r ất kém.

I.3.4 Phƣơng pháp tẩm trích

Phƣơng pháp dựa trên hiện tƣợ ng thẩm thấu, khuếch tán và hòa tan của tinh dầu

có trong các mô đối vớ i các dung môi hữu cơ . Nguyên liệu đƣợ c ngâm trong dung môi

hữu cơ thích hợp trong vài ngày, để tăng khả năng ly trích ngƣờ i ta có thể xay nhỏ

nguyên liệu và hỗn hợ p nguyên liệu và dung môi cần đƣợ c xáo tr ộn trong suốt thờ i

gian ly trích. Lọc hỗn hợp thu đƣợ c dung dịch ly trích, sau đó xử lí dung dịch để loại

bỏ nhựa và chất béo sẽ thu đƣợ c tinh dầu.

Ƣu điểm: Sản phẩm thu đƣợc theo phƣơng pháp này thƣờng có mùi thơm tự

nhiên. Hiệu suất phản ứng thƣờng cao hơn các phƣơng pháp khác.

Nhƣợc điểm: Yêu cầu cao về thiết bị, thất thoát dung môi, quy trình tƣơng

đối phức tạ p.

I.3.5 Phƣơng pháp ly trích dƣớ i sự hỗ trợ của vi sóng

Một số phân tử, thí dụ nhƣ nƣớ c, phân chia điện tích trong phân tử một cách bất

dối xứng . Nhƣ vậy các phân tử này là những lƣỡ ng cực có tính định hƣớ ng trong

chiều của điện trƣờ ng. dƣớ i tác dụng của điện trƣờ ng một chiều, các phân tử lƣỡ ng cực

có khuynh hƣớ ng sắ p xế p theo chiều điện trƣờ ng này. Nếu điện trƣờ ng là một điện

trƣờ ng xoay chiều, sự định hƣớ ng của các lƣỡ ng cực sẽ thay đổi theo chiều xoay đó.

Phân tử nƣớc có độ phân cực lớn, nên nƣớ c là một chất lý tƣởng để đun nóng

bằng vi song. Vi sóng đƣợ c áp dụng trong hóa học chủ yếu là khai thác hiện tƣợ ng làm

nóng lên của vật chất. Những phân tử này có lƣỡ ng cực định hƣớ ng theo chiều của từ






13

trƣờng, nên điện xoay chiều có tần số cao sẽ gây một xáo tr ộn r ất lớ n lên các phân tử

trên khiến chúng bị ma sát mạnh, đây chính là sự nóng lên của vật chất.

Tóm lại: vi sóng cung cấ p một phƣơng pháp duy nhất về sự đun nóng không

dùng sự truyền nhiệt bình thƣờ ng, tức là sức nóng đi từ bề mặt của vật chất vào bên

trong, làm nóng vật chất từ bên trong nó. Sự đun nóng này rất có hiệu quả, thờ i gian

nhanh và đặc biệt bảo vệ đƣợ c các hợ p chất dễ bị phân hủy nhiệt.

Ứ ng dụng của vi sóng vào ly trích tinh dầu thực vật

Dƣớ i tác dụng của vi sóng, nƣớ c trong các tế bào thực vật bị nóng lên, áp suất

bên trong tăng đột ngột làm các mô chứa tinh dầu bị vỡ ra. Tinh dầu thoát ra bên

ngoài, lôi cuốn theo hơi nƣớ c sang hệ thống ngƣng tụ (phƣơng pháp chƣng cất hơi

nƣớ c) hoặc hòa tan vào dung môi hữu cơ đang bao phủ bên ngoài nguyên liệu.






14

CHƢƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

II.1 CÁC CHỈ SỐ VẬT LÍ

II.1.1 Tỉ trọng

Tỉ trọng của tinh dầu dao động từ 0.7-1.2. Hầu hết tinh dầu có tỉ trọng nhỏ hơnnƣớc, trừ một vài tinh dầu nhƣ tinh dầu hƣơng nhu, long não, quế…

Tỉ trọng tinh dầu thƣờng phụ thuộc vào thành phần hóa học của tinh dầu.

Những tinh dầu có chứa nhiều hợp chất hidrocacbon thƣờng có tỉ trong nhỏ hơn 0.9.

Những tinh dầu có chứa nhiều hợp chất oxygen, hợp chất hƣơng phƣơng thƣờng có tỉ

trọng lớn hơn 1.

Tỉ trọng,tỉ trọng tƣơng đối, của tinh dầu tại 200C. là tỉ số khối lƣợng tinh dầu ở

200C trên khối lƣợng của cùng một thể tích nƣớc cất cũng ở 200C.

Ở 200C, nƣớc có tỉ trọng 0,99823g/ml.

II.1.2 Góc quay cực

Hầu hết tinh dầu đều có tính quang hoạt, nghĩa là có khả năng làm quay mặt

phẳng ánh sáng phân cực khi ánh sáng này đi ngang qua.

Góc quay cực của tinh dầu ( ), đƣợc tính bằng độ, là góc quay mặt phẳng

phân cực của ánh sáng có độ dài sóng là 589,3 0,3 nm, khi ánh sáng này đƣợc truyền

qua một ống chứa tinh dầu dài 1dm trong những điều kiện nhất định.

Những tinh dầu làm quay mặt phẳng ánh sáng phân cực theo chiều kim đồng

hồ gọi là tinh dầu hữu truyền(+,d) và ngƣợc lại gọi là tinh dầu tả truyền(-, l)

Góc quay phân cực của phần lớn tinh dầu rất ít thay đổi theo nhiệt độ, do đó có

thể xác định ở nhiệt độ phòng.

II.1.3 Chỉ số khúc xạ

Chỉ số khúc xạ còn gọi là chiết suất, là tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ

của một tia sáng có độ dài sóng xác định đi từ không khí qua tinh dầu ở nhiệt độ xác

định.

II.2 CÁC CHỈ SỐ HÓA HỌC

II.2.1 Chỉ số acid

Chỉ số acid (IA, indice d’acid) là số mg KOH cần thiết để trung hòa các acid tự do có trong một gram tinh dầu.






15

KOH trung hòa các acid tự do trong tinh dầu theo phản ứng:

RCOOH + KOH RCOOK + H2O

Chỉ số acid đƣợ c tính bằng công thức:

=56,2

Vớ i:

mtd: là khối lƣợ ng tinh dầu (g)

VKOH: là thể tích dung dịch KOH (ml)

CKOH: là nồng độ dung dịch KOH (N)

II.2.2 Chỉ số savon hóa

Chỉ số savon hóa (IS, indice de saponification) là số mg KOH cần thiết để tác

dụng vớ i tất cả acid tự do và acid k ết hợp dƣớ i dạng ester có trong một gram tinh dầu.

Savon hóa đƣợ c thực hiện bằng cách đun tinh dầu với KOH. Sau đó định phân

lƣợ ng KOH thừa bở i acid HCl. Thực hiện song song một mẫu tr ắng.

=56,1

0 −

Với :

V0: thể tích dung dịch acid HCl dùng trong mẫu trắng (ml)

V1: thể tích dung dịch acid HCl dùng trong mẫu ting dầu (ml)

m: trọng lƣợng mẫu tinh dầu (g)

II.2.3 Chỉ số este

Ester có trong 1 g tinh dầu.

Các ester đƣợ c thủy giải bằng cách đun tinh dầu vớ i KOH:

R 1COOR + KOH R 1COOK + ROH

Chỉ số ester đƣợc tính theo công thức: IE= IS+IA






16

CHƢƠNG III: THỰ C NGHIỆM

III.1 THIẾT BỊ, DỤNG CỤ

- Cân phân tích cố độ chính xác tới 0,0001 g

- Nhiệt kế chia vạch 0,20C

- Triền quang kế

- Ống chứa mẫu tinh dầu

- Khúc xạ kế

- Microburet 5 ml.

- Ống hút có ngấn chuẩn hoặc chia vạch 1 ml.

- Erlen khoảng 500 ml.

- Đũa thủy tinh.- Erlen 100 ml.

- Ống đong 5 ml.

III.2 HÓA CHẤT

- Etanol 95%

- Phenolptalein

- KOH

- HCl

- Nƣớc cất

III.3 NGUYÊN LIỆU NGHIÊN CỨU

Ngò gai mua tại chợ Hƣng Lợi, thành phố Cần Thơ

III.4 PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM

III.4.1 Thu và xử lí mẫu

Ngò gai đƣợc mua tại chợ Hƣng Lợi. Khi mua chọn Ngò Gai tƣơi, lá

xanh,không bị vàng úa, lấy phần trên mặt đất gồm cuống và lá của Ngò Gai. Nguyên

liệu sau khi mua về loại bỏ lá úa, lá vàng, lá sâu,… và rửa sạch. Ngò Gai đƣợc bảo

quản tƣơi cho đến khi tiến hành thí nghiệm chƣng cất lôi cuốn hơi nƣớc để ly trích tinh

dầu.






17

III.4.2 Sơ đồ ly trích

III.4.3 Xác định bằng cảm quan

Màu sắc và mùi vị là những tiêu chuẩn quan trọng trong sự xác định mức độ

tinh khiết và độ mới của tinh dầu từ đó có thể đánh giá chất lƣợng và suy đoán cấu

phần chính trong tinh dầu.

III.4.3.1 Màu sắc

Để xác định tính chất này ngƣời ta lấy một lƣợng nhỏ tinh dầu ( khoảng 20 ml)

cho vào một ống nghiệm. Có thể lắc nhẹ trong khi quan sát, ghi nhận độ đục trong và

màu sắc. Tinh dầu sản xuất bằng cách chƣng cất hơi nƣớc , nếu không để lắng nƣớc kỹ

và làm khan cẩn thận, có thể dễ bị đục. Nếu tinh dầu có màu sậm có thể là do sự hiện

diện của kim loại nặng ở dạng vết do quá trình chƣng cất trong các dụng cụ bằng kim

loại.

Nguyên liệu

Bình chƣng cất

Hệ thống chƣng cất

Tinh dầu và nƣớ c

Bình lóng

Nƣớ c Tinh dầu

Tinh dầu sản phẩm

Cắt nhuyễn

Chƣn cất

Chiết

Làm khan bằng Na2SO4






18

III.4.3.2 Mùi

Mỗi tinh dầu đều có mùi đặc trƣng. Dựa vào cƣờng độ mùi có thể biết tinh dầu

đã bị pha chế hoặc biến chất trong quá trình sản xuất hay tồn trữ. Việc đánh giá mùi rất

quan trọng, nhất là khi tinh dầu này đƣợc đƣa vào sử dụng trong công nghệ hƣơng

liệu.

Hiện nay ngƣời ta vẫn phải đánh giá mùi theo phƣơng pháp ngửi. Thông thƣờng

ngƣời ta sử dụng những băng giấy thấm tinh khiết đƣợc chế tạo riêng cho việc đánh

giá mùi. Tẩm một lƣợng nhất định tinh dầu ở một đầu giấy, sau đó ngửi nhiều lần

trong những khoảng thời gian nhất định, từ mùi đầu cho đến mùi cuối còn sót lại trên

giấy, cho đến khi vết tinh dầu trên băng giấy biến mất.

III.4.3.3 Vị

Việc xác định tính chất này trở nên quan trọng nếu tinh dầu đƣợc sử dụng trong

thực phẩm, dƣợc phẩm.

Ngƣời ta xác định tính chất này bằng cách nếm. Ghi nhận kết quả vị giác: cay,

ngọt, đắng… và cƣờng độ ( nhiều hay ít) của những vị này.

III.4.4 Xác định các chỉ số vật lí

III.4.4.1 Tỷ trọng

Nguyên tắc: Tỷ trọng của tinh dầu đƣợc xác định bằng cách so sánh khối

lƣợng tinh dầu và nƣớc trong cùng một bình tỷ trọng ở 200C

Dụng cụ:

+ Bình tỷ trọng thủy tinh nút nhám có ống mao quản ở giữa, có nắp đậy thủy

tinh. Dung tích 25 ml.

+ Bể điều nhiệt, điều chỉnh nhiệt độ 20 ±0,50C

+ Nhiệt kế chia độ 0,10C

+ Cốc thủy tinh dung tích 250 ml.

+ Nƣớc cất

+ Cân kỹ thuật

Thao tác: Đầu tiên tỷ trọng kế phải đƣợc rửa sạch, tráng lại bằng etanol

hoặc acetol. Sấy khô.

Cho bi thủy tinh vào tỷ trọng kế, cân tỷ trọng kế rỗng ( kể cả nút) (m0).






19

Cho nƣớc cất vào đầy tới cổ bình, đậy nút, đặt vào bể điều nhiệt (nhúng ngập

đến cổ bình) Ở nhiệt độ 200C khoảng 30 phút. Lấy bình tỷ trọng ra, lau khô bình, cân

khối lƣợng cả bình và nƣớc cất (m1).

Thay nƣớc cất bằng tinh dầu cũng theo cách thức nhƣ trên

Cân khối lƣợng cả bình và tinh dầu (m2).

Trong điều kiện chuẩn tất cả các công việc nói trênđều phải thực hiện ở 200C.

Kết quả:

d2020 =

m2 − m0

m1 −m0

Với:

m0: khối lƣợng tỉ trọng kế rỗng(g)

m1: khối lƣợng tỉ trọng kế và nƣớc(g)

m2: khối lƣợng tỉ trọng kế và tinh dầu.

Bảng III.1 Kết quả xác định tỷ trọng của tinh dầu

III.4.4.2 Góc quay cực

Thao tác:

Bật nguồn sáng hoặc đèn natrium cho đến khi đạt đƣợc cƣờng độ sáng.

Cho tinh dầu vào ống thử và đậy nắp lại. Cần phải chú ý không để lẫn bọt

không khí vào ống.

Đặt ống vào triền quang kế chờ đọc góc quay quan sát và ghi nhận chiều quay.

Thực hiện ít nhất 3 lần trên cùng một mẫu rồi lấy giá trị trung bình.

Lần 1 2 3 Trung bình

m0 25,5230 25,5229 25,5230 25,5230

m1 29,8955 29,8953 29.8953 29.8954m2 29, 3357 29,3359 29,3357 29,3358

2020

0,872






20

Kết quả:

Bảng III.2 Góc quay cực ở 200C của tinh dầu ngò gai

Lần 1 2 3

Góc quay cực 10,3 10,2 10,3

20

10,27

III.4.4.3 Chỉ số khúc xạ

Thao tác: Cho dòng nƣớc nóng chảy trong khúc xạ kế để duy trì máy ở nhiệt

độ cần thực hiện. Nhiệt độ đo không nên sai nhiều so với nhiệt tham chiếu. Trƣớc khi

đặt mẫu vào khúc xạ kế, nên đƣa mẫu thử đến nhiệt độ gần nhiệt độ cần thực hiện.

Kết quả:

Chỉ số khúc xạ, đƣợc tính theo công thức sau:

=

′ + 0,0004(t’-t)

: chỉ số khúc xạ ở nhiệt độ qui định t

′ : chỉ số khúc xạ ở nhiệt độ t’

Bảng III.3 Chỉ số khúc xạ ở 200C của tinh dầu ngò gai

Lần 1 2 3 Trung bình

′

1,4594 1,4596 1,4595 1,4595

t’ 29,3 29,2 29,3 29,3

1,4532






21

III.4.5 Xác định các chỉ số hóa học

III.4.5.1 Chỉ số acid

Dụng cụ và hóa chất:

Erlen 100 ml

Microburet 5 ml ± 0,01 ml

Phenolphtalein

KOH 0,1 N ( pha trong etanol 96%)

Etanol 96%

Thao tác:

Cân 2g ± 0,05g tinh dầu vào bình phản ứng thêm vào 5ml etanol, 5 giọt

phenolptalein. Trung hòa hỗn hợp trên bằng dung dịch KOH 0,1N chứa trên burette.Khi dung dịch có màu hồng nhạt bền trong 3 giây thì ngừng chuẩn độ, đọc thể tích

KOH.

Kết quả: Từ lƣợng KOH sử dụng, biết đƣợc khối lƣợng mẫu tinh dầu, suy

ra chỉ số acid:

=56,1

Với:

m: khối lƣợng mẫu tinh dầu (g)

V: thể tích dung dịch KOH (ml).

Thực hiện đo 3 lần đƣợc kết quả nhƣ sau:

Bảng III.4 Kết quả xác định chỉ số acid

Số lần Lần 1 Lần 2 Lần 3 Trung bình

Khối lƣợngtinh dầu (g)

2,0031 2,0029 2,0036 2.0032

Thể tíchdung dịchKOH 0,1N(ml)

3,17 3,18 3.18 3,18

IA 8.91






22

III.4.5.2 Chỉ số savon hóa

Dụng cụ và hóa chất:

Bình cầu 100-250 ml cổ nhám chịu đƣợc kiềm, có trang bị hệ thống hoàn lƣu

Buret 25 ml ± 0,1 ml

Phenolphtalein

HCl 0,1 N

KOH 0,1 N (pha trong etanol 96%)

Thao tác:

Cân khoảng 0.5 g tinh dầu cho vào bình phản ứng. Thêm 20 ml dung dịch KOH

0,1N và vài viên đá bọt. Lắp ống hoàn lƣu vào và đun cách thủy trong 1 giờ 30 phút.

Để nguội, tháo ống hoàn lƣu ra, cho thêm vào 20 ml nƣớc và 1-3 giọt phenolphthalein. Chuẩn độ hỗn hợp phản ứng bằng dung dịch HCl 0,1N

Thực hiện nhƣ trên với mẫu trắng

Thực hiện đo 3 lần đƣợc kết quả nhƣ sau:

Bảng III.5 Kết quả xác định chỉ số savon hóa

Số lần Lần 1 Lần 2 Lần 3 Trung bình

Khối lƣợngtinh dầu (g) 0,5062 0,5075 0,5056 0.5064

Thể tích dungdịch HCl 0,1N(ml) chuẩn độmẫu trắng

20 20 20 20

Thể tích dungdịch HCl 0,1N

(ml) chuẩn độmẫu

17,6 17,7 17,6 17.6

IS 26.93






23

III.4.5.3 Chỉ số ester

Chỉ số ester đƣợc tính theo công thức:

IE = IS – IA

=26,93 – 8.91= 18,02

III.4.6 Khảo sát các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu suất ly trích tinh dầu

Tiến hành khảo sát 3 yếu tố làm ảnh hƣởng đến hàm lƣợng tinh dầu: thời gian

ly trích, nhiệt độ và thể tích dung môi dùng ly trích.

Nguyên tắc: cố định 2 yếu tố và thay đổi một yếu tố để chọn đƣợc điều kiện tối

ƣu cho yếu tố đó. Sau đó thực hiện tƣơng tự cho 2 yếu tố còn lại. Cuối cùng tính thành

phần phần trăm khối lƣợng tinh dầu thu đƣợc.

III.4.6.1 Thời gian ly trích

Cố định 2 yếu tố nhiệt độ và thể tích dung môi ly trích và thay đổi thời gian ly

trích ở những giai đoạn 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ, 4 giờ, 5 giờ, 6 giờ. Thời gian đƣợc bắt đầu

tính từ lúc ta thu đƣợc giọt tinh dầu đầu tiên ngƣng tụ nhỏ xuống ống hứng tinh dầu.

Cân mẫu tinh dầu để so sánh hàm lƣợng tinh dầu ở mỗi thời gian ly trích khác

nhau từ đó chọn đƣợc thời gian ly trích tối ƣu nhất.

III.4.6.2 Khảo sát lƣợng dung môi ly trích Với thời gian ly trích tối ƣu đã chọn, tiếp tục cố định nhiệt độ. Ta khảo sát quá

trình ly trích tinh dầu với những thể tích dung môi là 400ml, 500ml, 600ml, 700ml,

800ml, 900ml. Cân mẫu tinh dầu để so sánh hàm lƣợng tinh dầu ở những lƣợng dung

môi khác nhau từ đó chọn mức dung môi tối ƣu nhất.

III.4.6.3 Khảo sát độ héo của nguyên liệu

Ngò gai tƣơi đƣợc mua về lúc 6 giờ, lƣợng ngò sử dụng trong mỗi thí nghiệm là

500g, để héo trong những khoảng thời gian nhất định: 0 giờ, 6 giờ, 12 giờ, 24 giờ.

III.4.7 Xác định thành phần hoa học của tinh dầu

Xác định thành phần hóa học của tinh dầu bằng phƣơng pháp sắc ký khí - khối

phổ GC/MS (Gas Chromatography-Mass Spectrometry): dựa trên cơ sở máy sắc ký

khí vớ i một máy khối phổ để xác định một cấu tử nào đó trong hỗn hợ p chất cần phân

tích. Đây là phƣơng pháp nhanh và rất hiệu quả trong việc xác định thành phần của các

chất tổng hợp đƣợc. Chúng em đã gửi mẫu phân tích tại Trung tâm dịch vụ phân tích

thí nghiệm TP. Hồ Chí Minh.






24

III.4.8. Kiểm định hoạt tính kháng vi sinh vật

Gửi mẫu phân tích tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam – Viện

Hóa học các hợ p chất thiên nhiên – Phòng Sinh học thực nghiệm






25

CHƢƠNG IV. KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN

IV.1 XÁC ĐỊNH CÁC CHỈ TIÊU HÓA LÝ CỦA TINH DẦU

IV.1.1 Đánh giá cảm quan[12]

Đã ly trích đƣợc tinh dầu ngò gai với hàm lƣợng khoảng 0,04% ( tƣơng đƣơng0,5ml/kg ngò gai tƣơi). Tinh dầu ngò gai thu đƣợc bằng phƣơng pháp chƣng cất hơi

nƣớc có những tính chất sau:

Màu: chất lỏng màu vàng, trong suốt

Mùi: mùi thơm tự nhiên của ngò gai

Vị: the, hơi đắng

Hình IV.1 Tinh dầu ngò gai

IV.1.2 Các chỉ tiêu vật lý + Tỉ trọng: 0,872

+ Góc quay cực: +10,26

+ Chỉ số khúc xạ: 1.4632

Nhận xét: Tỷ trọng của tinh dầu nhỏ hơn nƣớc. Điều này phù hợp với thực

nghiệm vì khi chƣng cất hơi nƣớc, do tinh dầu nhẹ hơn nƣớc nên trong ống hứng tinh

dầu phần dầu nằm phía trên phần nƣớc.

Tinh dầu ngò gai làm cho mặt phẳng ánh sang phân cực quay về bên phải nên

tinh dầu ngò gai thuộc loại hữu truyền.

Chỉ số khúc xạ đo đƣợc nằm trong khoảng chỉ số khúc xạ của tinh dầu ( từ

1,4500 đến 1,4800).

IV.1.3 Các chỉ tiêu Hóa học

+ Chỉ số acid : 8,91

+ Chỉ số savon hóa: 26,93






26

+ Chỉ số ester: 18,02

Nhận xét: Chỉ số hóa học tinh dầu ngò gai của luận văn khá cao. Do hàm lƣợng

ly trích tinh dầu từ ngò gai thấp, mỗi mẻ khoảng 0,17 g tinh dầu nên để có đủ số lƣợng

tinh dầu cho các thí nghiệm khảo sát ( ít nhất là 6 g) phải tiến hành ly trích trong thời

gian dài, dẫn tới việc tồn trữ lâu các mẻ ly trích trƣớc. Vì thời gian tồn trữ lâu nên các

gợp chất aldehid bị oxi hóa làm cho chỉ số acid của tinh dầu cao ( hợp chất aldehid

chiếm khoảng 88,6%).

IV.2 KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH LY

TRÍCH TINH DẦU

IV.2.1 Thời gian

Tiến hành khảo sát thời gian ly trích trên 500 g mẫu ngò tƣơi, thu đƣợc kết quả

sau:

Bảng IV.2.1: Kết quả khảo sát thời gian ly trích tinh dầu

Từ kết quả bảng số liệu trên, tiến hành xây dựng đồ thị biểu thị mối tƣơng

quan giữa thời gian ly trích và sự thay đổi lƣợng tinh dầu thu đƣợc.

Hình IV.1 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của thời gian đến hàm lƣợng tinh dầu

0 1 2 3 4 5 6 7

H à m l ƣ ợ n g ( % )

Thời gian (giờ)

Thời gian(giờ)

1 2 3 4 5 6

Khối lƣợng(g)

0.0436 0.0784 0.0959 0.1744 0.1648 0.1395

Hàm lƣợng(%)

8.72x10-3 0.01568 0.01918 0.03488 0.03296 0.0279






27

Nhận xét: Qua quá trình khảo sát và phân tích số liệu thu đƣợc, cho thấy rằng:

khi thời gian ly trích tăng thì lƣợng tinh dầu thu đƣợc cũng tăng, nhƣng sau 4 giờ thì

hàm lƣợng tinh dầu giảm xuống. Nhƣ vậy hàm lƣợng tinh dầu đạt cao nhất là

0,03488% ở khoảng thời gian 4 giờ. Vì vậy tôi chọn thời gian này là thời gian tối ƣu

và cố định thời gian 4 giờ cho tất cả các khảo sát sau.

IV.2.2 Khảo sát yếu tố dung môi

Tiến hành khảo sát thời gian ly trích trên 500 g mẫu ngò tƣơi trong 4 giờ với

những lƣợng dung môi (nƣớc) khác nhau, thu đƣợc kết quả sau:

Bảng IV.2.2 Kết quả khảo sát ảnh hƣởng của dung môi

Hình IV.1 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của thể tích dung môiđến hàm lƣợng tinh dầu

Nhận xét: Qua quá trình khảo sát, cho thấy với cùng khối lƣợng mẫu 500 g,

thời gian khảo sát là 4 giờ , ứng với thể tích dung môi là 800 ml sẽ cho lƣợng tinh dầu

cao nhất.

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

0.03

0.035

0.04

0 200 400 600 800 1000

H à m l ƣ ợ n g ( % )

Thể tích dung môi (ml)

Thể tích

dung môi(ml)

400 500 600 700 800 900

Khối lƣợng (g)

0.0675 0.0836 0.0954 0.1526 0. 1752 0.1721

Hàm lƣợng(%)

0.0135 0.01672 0.01908 0.03052 0.03504 0.03442






28

IV.2.3 Khảo sát độ héo của nguyên liệu

Tiến hành khảo sát thời gian ly trích trên 500 g mẫu ngò tƣơi trong 4 giờ

800 ml dung môi (nƣớc) với các độ héo khác nhau, thu đƣợc kết quả sau:

Bảng IV.2.3 Kết quả khảo sát độ héo của nguyên liệu

Hình IV.3 Đồ thị thể hiện ảnh hƣởng của độ héo đến hàm lƣợng tinh dầu

Nhận xét: Hàm lƣợng tinh dầu giảm dần theo thời gian để héo nguyên liệu, từ

kết quả khảo sát ta thấy càng để lâu hàm lƣợng tinh dầu càng giảm. Vì vậy, nên chƣngcất ngay khi thu hái nguyên liệu để đạt hiệu suất cao nhất.

IV.3 XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TINH DẦU BẰNG

PHƢƠNG PHÁP GC-MS

Xác định đƣợ c khoảng 13 chất có trong tinh dầu lá ngò gai bằng phổ GC-MS,

hai chất chƣa đƣợ c nhận danh.

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

0.03

0.035

0.04

0 5 10 15 20 25 30

H

à m l ƣ ợ n g ( % )

Thời gian để héo (giờ)

Thời gianđể héo (giờ)

0 6 12 24

Khối lƣợng(g)

0.1748 0.1694 0.1467 0.0975

Hàm lƣợng(%)

0.03496 0.03388 0.02934 0.0195






29

Bảng IV.3.1 K ết quả phân tích MSM: 13111969 – NCT 01

STT RT Tên chất %

1 9.09 -Pinene 0.13

2 12.55 Decanal 3.693 13.56 Undecanal 0.31

4 13.87 2,4,6-

Trimethylbenzaldehyde

0.45

5 14.17 1-Undecanol 1.06

6 14.29 2,4,5-Trimethylbenzaldehyde

8.37

7 14.5 Dodecanal 18.94

8 14.9 Xem phổ 1.35

9 15.12 2- Dodecanal 45.10

10 15.88 n-Dodecanoic acid 5.38

11 16.18 Xem phổ 2.98

12 16.33 Carotol 0.50

13 16.68 2-Tridecenal 11.74

Bảng IV.3.2 Công thức hóa học của các cấu tử có trong tinh dầu ngò gai

STT HỢ P CHẤT %GCMS

1

α- PineneCông thức phân tử: C10H16

0.13

2 DecanalCông thức phân tử: C10H20O

3.69

3 UndecanalCông thức phân tử: C11H22O

0.31






30

4

2,4,6- TrimethylbenzaldehydeCông thức phân tử: C10H12O

0.45

5 1- UndecanolCông thức phân tử: C11H24O

1.06

6

2,4,5- TrimethylbenzaldehydeCông thức phân tử: C10H12O

8.37

7 DodecanalCông thức phân tử: C12H24O

18.94

8 2-

DodecanalCông thức phân tử: C12H22O

45.10

9n- Dodecanoic acidCông thức phân tử: C12H24O2

5.38

103- Tridecenal

Công thức phân tử: C13H24O

11.74

11

CarotolCông thức phân tử: C15H26O

0.50






31

4. Thử hoạt tính sinh học của tinh dầu lá ngò gai.

Bảng IV.3.3 K ết quả kiểm định hoạt tính kháng vi sinh vật

5. Sản xuất viên ngậm tr ị ho, nƣớ c súc miệng diệt khuẩn.

Nồng độ ức chế tối thiểu (MIC: g/ml)

Vi khuẩn Gr(-) Vi khuẩn Gr(+) Nấm mốc Nấm men

E.coli P.

aeruginosa

B.

suils

S.

aures

A.

niger

F.

oxysporum

S.

cerevisiae

C.

albicans

(-) 200 200 200 50 200 100 50






32

K ẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. K ẾT LUẬN

Tinh dầu trích ly đƣợ c ở dạng lỏng, màu vàng, nhẹ hơn nƣớc, có mùi thơm đặc

trƣng của lá ngò gai - phù hợ p vớ i màu sắc và tính chất của tinh dầu thiên nhiên.

Một số chỉ tiêu vật lý, chỉ số axit của tinh dầu lá ngò gai – sản phẩm của đề tài

phù hợ p vớ i các chỉ tiêu tƣơng ứng của tinh dầu thƣơng phẩm, bảo đảm an toàn sử

dụng.

K ết quả thử nghiệm của phƣơng pháp sắc ký phổ khối GC/MS tại Trung tâm

dịch vụ phân tích thí nghiệm TP. Hồ Chí Minh xác định đầy đủ các chất thành phần có

trong tinh dầu lá ngò gai – sản phẩm của đề tài phù hợ p vớ i thành phần đƣợc xác định

theo lý thuyết.K ết quả kiểm định hoạt tính kháng vi sinh vật tại Viện Hàn lâm Khoa học và

Công nghệ Việt Nam – Viện Hóa học các hợ p chất thiên nhiên – Phòng Sinh học thực

nghiệm xác nhận tinh dầu lá ngò gai – sản phẩm của đề tài có hoạt tính kháng 7 chủng

vi sinh vật nhƣ:

+ P. aeruginosa (tr ự c khuẩ n mủ xanh): Làm suy giảm hệ miễn dịch và viêm

nhiễm, ví dụ nhƣ: viêm phổi, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng đƣờ ng niệu, nhiễm trùng

da và mô mềm, nhiễm trùng đƣờ ng tiêu hóa.

+ B. subtillis (tr ự c khuẩ n): Làm hỏng thức ăn, bệnh ăn không tiêu.

+ S. Aureus (T ụ cầu vàng): Nhiễm khuẩn, nhiễm trùng, oxi hóa, ngộ độc thực

phẩm.

+ Saccharomyces cerevisiae là một loài nấm men . Nó có lẽ là men hữu ích

nhất, đã đƣợ c dùng để sản xuất rƣợ u vang , bánh , và sản xuất bia.

+ A. niger là một loại nấm gây ra một căn bệnh gọi là nấm mốc đen trên một số

loại trái cây và rau quả nhƣ nho, hành tây, và đậu phộng, và là một chất gây ô nhiễm

thông thƣờ ng của thực phẩm.

+ F. oxysporum có khả năng sản xuất độc tố nấm mốc, mà là những phân tử có

thể gây bệnh ở ngƣờ i nhƣ nấm viêm giác mạc.

+ C. albicans: Một loại nấm men gây bệnh tƣa lƣỡ i ở tr ẻ sơ sinh và gây viêm

nhiễm âm đạo phụ nữ. [10]



http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Ds.cerevisiae%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Yeast&usg=ALkJrhgPl6QQGyvHJ5lgCw3CPrHQS9aEYA



http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Ds.cerevisiae%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Winemaking&usg=ALkJrhixm2WhwbDAK6v_UEAWt1p54uWmLg





http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Ds.cerevisiae%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Baking&usg=ALkJrhijcQtbdKRhzxB8dvEP9y7OmQoWlA

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Ds.cerevisiae%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Brewing&usg=ALkJrhhYuL4YkZcKI1xU5eRk8FDVEMWP0Q





http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Da.%2Bniger%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Fungus&usg=ALkJrhheWkCDLRzldjDvGMItBuzPiDQscg







http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=vi&prev=/search%3Fq%3Ds.cerevisiae%26newwindow%3D1&rurl=translate.google.com.vn&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Baking&usg=ALkJrhijcQtbdKRhzxB8dvEP9y7OmQoWlA






33

K ết quả trên cho thấy tinh dầu trích ly đƣợ c có khả năng điều tr ị một số bệnh

thông thƣờng nhƣ ho, cảm,...phù hợ p vớ i lý thuyết. Đồng thờ i, theo k ết quả kiểm định

hoạt tính kháng vi sinh vật của mẩu sản phẩm, tinh dầu trích từ lá ngò gai có tính

kháng nấm C. albicans - một loại nấm ký sinh gây viêm nhiễm trùng âm đạo phụ nữ.

Đây là một phát hiện mớ i về công dụng của lá ngò gai, có thể điều tr ị bệnh đẹn (tƣa

lƣỡ i) ở tr ẻ em và bệnh phụ khoa ở phụ nữ.

2. KIẾN NGHỊ

Do hạn chế về thờ i gian và trang thiết bị nên đề tài chƣa đi sâu và phát huy hết ý

nghĩa nghiên cứu. Trên kinh nghiệm đó chugs tôi có một số kiến nghị sau:

Khảo sát thêm một số các chỉ số vật lí, hóa học khác của tinh dầu ngò gai: độ

tan, điểm đông, chỉ số Iốt...Tiến hành ly trích tinh dầu ngò gai bằng các phƣơng pháp khác nhƣ: chƣng cất

hơi nƣớ c vớ i sự hỗ tr ợ của vi sóng, ly trích bằng các dung môi hữu cơ khác...

Để tìm ra phƣơng pháp ly trích tinh dầu hiệu quả nhất mà vẫn giữ đƣợ c mùi

thơm tự nhiên cũng nhƣ những tính chất quý của tinh dấu ngò gai. Bên cạnh đó cũng

tìm ra nhiều ứng dụng hơn nũa của tinh dầu ngò gai trong thực tế.






34

PHỤ LỤC

Hình P.1. Nguyên liệu thô Hình P.2. Nguyên liệu đƣợ c cắt nhỏ

Hình P.3. Hệ thống chƣng cất Hình P.4. Bình hút ẩm






35

Hình P.6. Sản phẩm tinh dầu lá ngò gai Hình P.5. Tinh dầu lá ngò gai trƣớ c khi làm khan (trái)và sau khi làm khan (phải)

Hình P.7. Ứ ng dụng của tinh dầu lá ngò gai:viên ngậm tr ị ho và nƣớ c súc miệng diệt khuẩn






36

Hình P.8. Các chất và hàm lƣợng của nó trong mẫu tinh dầu ngò gai






37

Hình P.9. Phổ MS của mẫu tinh dầu sản phẩm






38







39







40







41







42







43







44







45







46







47







48







49







50


v






51

Hình P.23. Kết quả thử nghiệm hoạt tính khángvi sinh vật kiểm định của mẫu tinh dầu sản phẩm






TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Đỗ Tất Lợ i, 1993. Các phương pháp sơ chế tinh d ầu. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa

học k ỹ thuật.

[2] Đỗ Tất Lợ i, 1995. Nhữ ng cây thuố c và vị thuố c Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bảnKhoa học k ỹ thuật.

[3] Đỗ Đình Rãng và cộng sự, 2006. Hóa học hữu cơ 1, 2, 3. Thái Nguyên: Nhà xuất

bản Giáo dục.

[4] Nguyễn Ngọc Sƣơng, 2000. Cơ sở lý thuyế t Hóa hữu cơ 2. TP Hồ Chí Minh: Nhà

xuất bản Đại học Quốc gia.

[5] Đặng Nhƣ Tại và Ngô Thị Thuận, 2011. Hóa học hữu cơ tậ p 2. Hà Nội: Nhà xuất

bản Giáo dục Việt Nam.

[6] Lê Ngọc Thạch, 2003. Tinh d ầu. TP Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Đại học Quốcgia.

[7] Lê Ngọc Thạch, 2003. S ổ tay dung môi hữu cơ . TP Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản

Giáo dục.

[8] Thái Doãn Tĩnh, 2003. Cơ sở Hóa học hữu cơ tậ p 1, 2, 3. Hà Nội: Nhà xuất bản

Khoa học k ỹ thuật.

[9] Nguyễn Đình Triệu, 2008. Hóa học hữu cơ tậ p 1, 2. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại

học Quốc gia.

[10] Phạm Văn Ty, 2009. Tài liệu giáo khoa chuyên Sinh học trung học phổ thông Vi

sinh vật học. Hà Nội: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

Wedsite

[11] http://www.tintuccaonien.com/docs/docs_4/4_2_157.htm

[12] http://www.thaythuoccuaban.com/vithuoc/muitau.htm


Documents

Ly trích tinh dầu từ lá cây Ngò gai (Eryngiumfoetidum) thuộc họ thực vật hoa tán (Apiaceae)