Mi­ni­s­tar­s­tvo fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e

Godi­šnji­ i­zvještaj i­i­2007

UPr­ave

Por­es­ka UPr­ava: www.Por­es­kaUPr­ava.vlada.CG.yU

UPr­ava Car­i­na: www.UPr­avaCar­i­na.vlada.CG.yU

UPr­ava za anti­kor­UPCi­js­kU i­ni­Ci­jati­vU: www.anti­kor­UP.vlada.CG.yU

UPr­ava za s­Pr­ečavanje Pr­anja novCa: www.GoM.CG.yU/as­Pn

UPr­ava za nekr­etni­ne: www.nekr­etni­ne.CG.yU

di­r­ekCi­ja za javne nabavke: www.djn.vlada.CG.yU

www.mi­ni­s­tar­s­tvo-fi­nans­i­ja.vlada.cg.yu

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

Sa­dr­Ža­j

UVOdNIK

- a­na Miljanić, urednik

UKUPNI Pr­IMICI BUdŽETa­ (TEKUĆEG I Ka­PITa­LNOG)

I dr­Ža­VNIH FONdOVa­

- mr Nikola Vukićević, pomoćnik ministra

PLa­NIr­a­NI Pr­OjEKTI U Ka­PITa­LNOM BUdŽETU Za­ 2008. GOdINU

- Ljiljana Crnčević, koordinator Odsjeka za planiranje investicija

BUdŽET dr­Ža­VNIH FONdOVa­ Za­ 2008. GOdINU

- mr Nikola Vukićević, pomoćnik ministra

Sr­EdNjOr­OČNI Ma­Kr­OEKONOMSKI I FISKa­LNI OKVIr­ 2008 - 2010

- dr Stanko jeknić, koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i saradnju sa međunarodnim institucijama

- Vladislav Karadžić, samostalni savjetnik,

- r­adovan Živković, samostalni savjetnik

STr­a­TEGIja­ r­a­ZVOja­ UNUTr­a­ŠNjE FINa­NSIjSKE

KONTr­OLE U ja­VNOM SEKTOr­U Cr­NE GOr­E

- Mila Barjaktarović, pomoćnik ministra

- Ivana Vuletić, ovlašćeno službeno lice I

Cr­Na­ GOr­a­: EKONOMSKI I FISKa­LNI OKVIr­ Za­ PEr­IOd 2007 – 2010

- mr Milorad Katnić, pomoćnik ministra,

- Bojana Bošković, viši savjetnik

6-7

8-15

16-21

25-28

29-31

22-24

32-37

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

Godišnji izvještaj Minis­tar­s­tva finans­ija

za 2007. godinu

Broj: 2

iz­la­z­i: godišnje

iz­da­va­č: Minis­tar­s­tvo finans­ija

Cr­ne Gor­e

z­a­ iz­da­va­ča­: dr­ Igor­ Luk­šić

Urednik: Ana Mil­janić

a­sistent Urednik:Bil­jana Batak­ović

Uređiva­čki odBor: Kovil­jk­a Mihail­ović

Mil­or­ad KatnićKr­s­to Rack­ović

Prevodila­c: Jel­ena Čađenović

diz­a­jn: Adil­ Tuzović

konta­kt: PR SLUŽ­BA

MINISTARSTVA FINANSIJATeL:

+382 81 224 581FAx:

+382 81 224 450e-MAIL:

mf@mn.yuweB:

www.minis­tar­s­tvo-finans­ija.vl­ada.cg.yuAdReSA:

Stank­a dr­agojevića br­ 2, Podgor­ica

šta­MPa­: dPC - Gr­afotis­ak­

tira­Ž: 400

MOdEr­NIZa­CIja­ Ca­r­INSKE SLUŽBE Cr­NE GOr­E Ka­O OdGOVOr­

Na­ Sa­Vr­EMENE IZa­ZOVE

- Miodrag r­adusinović, direktor

FUNKCIONISa­NjE I r­EZULTa­TI r­a­da­ POr­ESKE UPr­a­VE

U 2007. GOdINI

- Mirjana Pešalj, direktor

a­KTIVNOSTI UPr­a­VE Za­ NEKr­ETNINE U 2007. GOdINI

- Mićo Orlandić, direktor

r­EZULTa­TI r­a­da­ UPr­a­VE Za­ SPr­jEČa­Va­NjE Pr­a­Nja­ NOVCa­

U 2007. GOdINI

- mr Predrag Mitrović, direktor

r­Ea­LIZOVa­NE a­KTIVNOSTI UPr­a­VE Za­

a­NTIKOr­UPCIjSKU INICIja­TIVU U 2007. GOdINI

- Vesna r­atković, direktor

r­a­d dIr­EKCIjE Za­ ja­VNE Na­Ba­VKE U 2007. GOdINI

- Mersad Mujević, direktor

a­KTINOSTI MINISTr­a­ FINa­NSIja­ U 2007. GOdINI, Pr­ SLUŽBa­

- a­na Miljanić, portparol,

- Biljana Bataković, asistent portparola

Za­KONOda­VNa­ a­KTIVNOST MINISTa­r­STVa­ FINa­NSIja­

U 2007. GOdINI

- a­na Miljanić, portparol

dr­Ža­VNI dUG - Na­ da­N 31. dECEMBa­r­ 2007. GOdINE

- Nemanja Pavličić, koordinator Odsjeka za upravljanje državnim

dugom, analizu zaduženosti, upravljanje gotovinom

i odnose sa inostranstvom

KONSOLIdOVa­Na­ ja­VNa­ POTr­OŠNja­ U 2007. GOdINI

- dr Stanko jeknić, koordinator Odsjeka za makroekonomsku analizu i

saradnju sa međunarodnim institucijama,

- Vladislav Karadžić, samostalni savjetnik,

- r­adovan Živković, samostalni savjetnik,

- Iva Vuković, viši savjetnik

Ministarstvo finansija Crne Gore40-46

55-57

58-67

47-51

38-39

52

53-54

68-71

72-74

75-82

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

Uvodnik

Uvaženi čitaoci, Ekonomska nezavisnost, kao i eko­

nomska samoodrživost Crne Gore koja je postignuta, logičan nastavak ima u podsticanju ekonomskih inte­gracionih procesa, ravnopravnom učešću i jednostavnijem promovisanju brojnih resursa zemlje tokom 2007.godine.

Poslije sticanja nezavisnosti u ju­nu 2006. godine, Crna Gora je ostva­rila intezivnu komunikaciju sa me­đunarodnim partnerima i veliki napre­dak na političkom i ekonomskom pla­nu. Pored prijema u OEBS, Ujedinjene Nacije i Partnerstvo za mir, postala je članica i najznačajnijih međunarodnih finansijskih institucija – Evropske ban­ke za obnovu i razvoj EBRD, 3. juna 2006. godine, Međunarodnog mon­etarnog fonda i Svjetske banke, 18. januara 2007. godine i Banke za raz­voj Savjeta Evrope, 19 novembra 2007.godine, što je svakako potvrda vođenja stabilne ekonomske politike.

U oktobru 2007. godine usvojen je novi Ustav, a istog mjeseca potpisan je Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, koji predstavlja značajan formal­ni korak na putu uključivanja zemlje u EU. Početak primjene CEFTE i usvaja­nje sistemskih imovinskih zakona su

nesporno važan dio pomenutih pro­cesa, prije svega, kao dodatan stimu­lans atraktivnosti Crne Gore na inves­ticionoj mapi.

Uporedo sa veoma brzim pro­cesom učlanjenja zemlje, rezultati ostvareni u različitim oblastima struk­turnih reformi i formiranju stabilnog institucionalnog poslovnog okruženja, doveli su do poboljšanja pozicije Crne Gore na globalnom tržištu i imali pozi­tivan efekat na državni kreditni rejting, koji je kod jedne od vodećih rejting agencija Standard & Poor’s ove godine poboljšan sa BB na BB+.

Makroekonomska stabilnost prisut­na je već nekoliko godina za redom, a povoljni trendovi nastavljaju se i tokom 2007.godine. Stabilno vođenje javnih finansija, strukturne promjene u oblasti cjenovne i trgovinske lib­eralizacije, privatizacija i brojne dru­ge reforme dovele su do podsticanja privrednog rasta.

Kombinacija rasta lične potrošnje i investicija uticala je na veću tražnju ove godine u ekonomiji, što je za posljedi­cu imalo rast državnih prihoda. Crno­gorske javne finansije u posljednje dvije godine bilježile su suficit u visini od preko 3% BDP, a javni dug zemlje

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

je i dalje relativno nizak. Vođena je upravo politika smanjenja javnog duga na nivo od oko 30 odsto BDP, što je jedna od ključnih smjernica fiskalne politike, a dio tog suficita iskorišćen je za prijevremenu otplatu duga Svjetskoj banci, najprije u septembru mjesecu, u iznosu od 19 miliona, a potom decem­bru, u iznosu od 40 miliona eura.

Otvaranje procesa restitucije još tokom 2004. godine u narednom peri­odu uticaće na nivo javnog duga, iako nedavni amandmani na odgovarajući zakon ograničavaju tu komponentu duga na najviše 10% BDP za period primjene zakona, ali se istovremeno ino javni dug smanjuje usljed pomenu­tih prijevremenih otkupa.

Nastavljeno je sa reformama budžetskog sistema tokom 2007 godine. Poslije uvođenja Kapitalnog budžeta, proširenja Programskog budžeta i implementacije, 2007. godi­nu obilježilo je usvajanje Izmjena i dopuna Zakona o budžetu, kojima se definiše novi institucionalni položaj državnih fondova i reguliše, između ostalog, donošenje budžeta, eviden­cija, upravljanje, priprema i planiran­je, izvršenje itd. Takođe, Zakonom je obuhvaćena materija koja tretira javni dug, a dosadašnji Zakon o zaduživanju i upravljanju dugom javnog sektora stavljen je van snage.

Usvojen je Zakon o budžetu za 2008. godinu, kojim su utvrđena ukupna budžetska sredstva, a u iznos budžeta prvi put su uračunati prihodi državnih fondova ­ penzijskog i invalid­skog osiguranja, zdravstva, za restituci­ju, razvoj i Zavoda za zapošljavanje.

Nakon nekoliko godina veoma rigidne politike zarada, u posljednje dvije godine dolazi do povećanja zara­da u javnom sektoru. U 2007. godini je došlo do povećanja minimalne cijene rada sa 50 na 55 eura, a od 2008. godi­ne biće uvećani koeficijenti složenosti posla za 30 % za sve zaposlene u jav­nom sektoru.

Tokom 2007.godine izvršene su izmjene postojećih, a donesen je

određen broj novih poreskih zako­na, čime se ispunjavaju glavni cilje­vi iz oblasti poreske politike ­ stva­ranje povoljnog biznis ambijenta, uz usklađivanje našeg poreskog zakonod­avstva sa međunarodnim standardima i direktivama EU.

Kontinuitet informisanja javnosti o važnim ekonomskim parametri­ma, kao jedan od standarda kojih se pridržavaju razvijene zemlje, takođe je obezbijeđen. Pored Programa rada za 2007.godinu i dodatne regulative kapitalnih strategija, posljednjih neko­liko godina realizovani su i objavl­jeni brojni projekti koji su doprinijeli informisanju šire javnosti o sveukup­nim aktivnostima Ministarstva finan­sija i specifičnim segmentima rada. Objavljeno je već 10 brojeva Biltena Ministarstva finansija, koji sadrže kvar­talne preglede opštih ekonomskih i fiskalnih kretanja, aktuelnosti i glav­nih karakteristika procesa ekonom­skih reformi u državi, zatim Poreski vodič, Godišnji izvještaj I, a Web strana Ministarstva finansija je na dnevnoj bazi pouzdan izvor informacija, kako o aktuelnim vijestima i tekućim pro­gramima, tako i o cjelokupnoj zakono­davnoj regulativi.

Drugi broj Godišnjeg izvještaja pri­kaz je najvažnijih aktivnosti Ministarstva finansija u okviru svih pomenutih seg­menata, kao i uprava pod nadležnošću Ministarstva finansija, čiji efikasan rad i pozitivni rezultati nesporno dopri­nose rezimeu ekonomskih i sveukup­nih reformi koje su ostvarene u 2007. i prethodnim godinama.

Vjerujem da će sadržaj privući pažnju stručne i šire javnosti.

S poštovanjem,

UREDNIK,ANA MIljANIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

Plan primitaka budžeta Crne Gore i državnih fondova za 2008. godinu urađen je na osnovu ostvarenja prihoda u prethodnim godinama i u prvih devet mjeseci 2007. godine, procijenjenog rasta BdP-a , rasta cijena na malo, kao i procijenjenog fiskalnog uticaja novih propisa koji će se primjenjivati u 2008. godini.

Na osnovu navedenih parametara tekući prihodi budžeta u 2008. godini procjenjuju se na 1.139,68 mil €. Prihodi budžeta za 2008. godinu, opredijeljuju budžetsku potrošnju koja će imati pozitivan uticaj na rast BdP-a, povećanje zaposlenosti u realnom sektoru i kojom će se uredno servisirati zakonske i ugovorene obaveze.

Povećanje izvornih prihoda budžeta zasnovano je na pozitivnim trendovima naplate kod poreza na dodatu vrijednost, carina, taksi i naknada.

Klasifikacija O P I S Iznos 7 Pr­IMICI 1,220,965,361.2471 Tekući prihodi 1,139,681,361.24

711 Porezi 755,564,841.327111 Porez na dohodak fizičkih lica 83,784,984.227112 Porez na dobit pravnih lica 47,402,228.107113 Porez na imovinu 11,980,308.747114 Porez na dodatu vrijednost 432,519,428.967115 a­kcize 99,516,451.667116 Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 72,893,300.837118 Ostali porezi 7,468,138.81

712 doprinosi 296,953,288.897121 doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 172,000,000.007122 doprinosi za zdravstveno osiguranje 117,468,888.897123 doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 7,484,400.00

713 Takse 28,859,739.207131 a­dministrativne takse 14,964,159.737132 Sudske takse 8,925,633.567133 Boravišne takse 947,545.917136 Ostale takse 4,022,400.00

714 Naknade 26,562,351.427141 Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 5,746,368.347142 Naknada za korišćenje prirodnih dobara 3,697,774.107143 Ekološke naknade 2,769,488.077144 Naknade za priređivanje igara na sreću 4,830,000.007148 Naknade za puteve 6,637,061.267149 Ostale naknade 2,881,659.64

715 Ostali prihodi 31,741,140.407151 Prihodi od kapitala 4,102,000.007152 Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 11,717,212.487153 Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 6,572,940.007155 Ostali prihodi 9,348,987.93

72 Primici od prodaje imovine 35,000,000.00721 Primici od prodaje nefinansijske imovine 10,000,000.00

7211 Primici od prodaje nepokretnosti 10,000,000.00722 Primici od prodaje finansijske imovine 25,000,000.00

7221 Prodaja akcija 25,000,000.0073 Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine 15,784,000.00

731 Primici od otplate kredita 15,784,000.007311 Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 15,784,000.00741 donacije i transferi 800,000.00

7411 Tekuće donacije 800,000.0075 Pozajmice i krediti 29,700,000.00

751 Pozajmice i krediti 29,700,000.007512 Pozajmice i krediti od inostranih izvora 21,700,000.007513 Projektni zajmovi 8,000,000.00

Ukupni primici budžeta (Tekućeg i Kapitalnog)

i državnih fondova

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�

2.4 PRIMICI PO VRSTAMA

1. POREZI Planiranje poreza Budžeta za 2008. godinu izvršeno je na osnovu

ostvarenih prihoda u prethodnim godinama, procijenjenog nomi-nalnog rasta BdP-a od oko 11 %, ( realni rast 7% i rasta cijena na malo od 4%), kao i procijenjenog fiskalnog uticaja novih propisa koji će se primjenjivati u 2008. godini.

Prihodi po osnovu poreza za 2008 godinu planirani su u iznosu od 755,56 mil €, odnosno 29,89 % BdP-a.

Porez na dohodak fizičkih lica planiran je u 2008. godini u iznosu od 83,78 mil. €, što je za 13,42 % veći iznos od plana za 2007. godinu. Planirano povećanje poreza na dohodak fizičkih lica rezultat je povećanja broja zaposlenih, povećanja zarada u javnom sektoru za 30%, kao i značajnog povećanja zarada na nivou cijele ekonomije.

Porez na dobit pravnih lica planiran je u iznosu od 47,40 mil. €, i veći je za 17,64 % u odnosu na plan za 2007. godinu. Ovo povećanje rezultat je povećanja iskazane dobiti pravnih lica u 2006. i 2007. godini i očekivanog pozitivnog trenda u 2008. godini.

Porez na imovinu, odnosno porez na promet nepokretnosti planiran je u iznosu od 11,98 mil. €, što je za 15,46 % niže od plana za 2007. godinu.

Ovakvo planiranje je posljedica izmjena Zakona o porezu na pro-met nepokretnosti i Zakona o finansiranju lokalne samouprave kojima je predviđeno povećanje stope poreza na imovinu sa 2 na 3%, kao i izmjenu raspodjele ovog poreza kojom se Prihod od poreza na promet nepokretnosti dijeli se između budžeta države (30 %) i budžeta opština (50 %) i egalizacionog fonda ( 20%).

Porez na dodatu vrijednost planiran je u iznosu od 432,52mil. €, što je za 17 % više od planiranog iznosa za 2007. godinu. Plan je zasno-van na pozitivnom trendu naplate PdV-a u periodu 2004-2007. godine i planiranom rastu BdP-a u 2008. godini. Povećanje naplate PdV naj-većim dijelom rezultat je povećanog uvoza roba, pojačane privredne aktivnosti, smanjenja sive ekonomije i pojačanih napora Poreske uprave i Uprave carina na naplati poreza na dodatu vrijednost.

Akcize su planirane na nivou od 99,52 mil.€, što je 15,79 % više od plana za 2007. godinu.Ovo povećanje rezultat je suzbijanja nelegalnog tržišta cigaretama kao i povećanog uvoza roba koje podliježu plaćanju ovog poreza.

Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije planiran je u izno-su od 72,90 mil. €, odnosno za 14,11 % više u odnosu na plan za 2007.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

10

godinu, a razlog je poboljšana naplata u 2007. godini .

Ostali porezi planirani su u iznosu od 7,47 mil.€, što je za 29,91 % više od plana za 2007. godinu, kao rezultat pozitivnog trenda u naplati ovih prihoda u 2007. godini i planiranog rasta stope BdP-a u 2008. godini.

2. DOPRINOSI

Planiranje doprinosa Budžeta za 2008. godinu izvršeno je na osn-ovu ostvarenih prihoda u prethodnim godinama, i u prvih devet mjese-ci 2007. godine, projekcija Ministarstva finansija do kraja 2007 godine, osnovnih makroekonomskih i fiskalnih indikatora za 2008. godinu i planiranih izmjena stopa doprinosa u 2008. godini.

Prihodi po osnovu doprinosa za 2008. godinu planirani su u iznosu 294,95 mil €, odnosno 11,67 % BdP-a.

Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje planirani su u iznosu od 172,00 mil €, što je za 27,05 % više od plana za 2007. godinu. Ovo povećanje je razultat povećanja zarada zaposlenih i rasta broja zaposlenih u javnom, realnom i bankaraskom sektoru.

Doprinosi za zdravstveno osiguranje planirani su u iznosu 117,47 mil €, i veći su za 9,14 % u odnosu na plan za 2007. godinu. Ovo povećanje je razultat povećanja zarada zaposlenih i rasta broja zapo-slenih u javnom, realnom i bankarskom sektoru. Istovremeno, planirani rast je niži nego kod doprinosa Fonda PIO zbog sniženja stopa doprino-sa za zdravstveno osiguranje.

Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti planirani su u iznosu od 7,48 mil €, i veći su za 8 % u odnosu na plan za 2007. godinu.

3.TAKSE

Planirana naplata prihoda po osnovu taksi u 2008. godini iznosi 28,86 mil. €, što je za 64,76 % više od iznosa planiranog u 2007. godini. Najviši nivo prihoda planiran je po osnovu naplate administrativnih taksi u iznosu od 14,97 mil.€. r­azlog povećanja plana naplate admini-strativnih taksi je planirana zamjena ličnih dokumenata u 2008. godini.( prihod po ovom osnovu je bio planiran Zakonom o budžetu za 2007. godinu)

4. NAKNADE

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

11

Planirane naknade u 2008. godini iznose 26,56 mil. €, odnosno 1,05 % BdP-a. Najveći iznos planiran je kod naknada za puteve 6,64 mil. €, naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 5,75 mil.€, naknada za priređivanja igara na sreću 4,83 mil. €, naknada za korišćenje prirodnih dobara u iznosu od 3,67 mil.€, ekoloških naknada od 2,77 mil. €, nak-nada za puteve 6,64 mil € i ostale naknade 2,88 mil €. Ovo povećanje plana posljedica je znatno više naplate naknada za puteve i naknada za priređivanje igara na sreću.

5. OSTALI PRIHODI

Planirani ostali prihodi u 2008. godini iznose 31,74 mil. €,odnosno 1,26 % BdP-a. Najveće ućešće u planiranim ostalim prihodima u 2008. godini imaju prihodi po osnovu naplate novčanih kazni i oduzete imov-inske koristi u iznosu od 11,72 mil.€ ,ostali prihodi u iznosu od 9,35 mil. €, Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti u iznosu od 6,57 mil. € i prihodi od kapitala 4,10 mil. €.

6. PRIMICI OD PRODAJE IMOVINE

Primici od prodaje imovine planirani su u iznosu od 35,00 mil. € i koristiće se dijelom za finansiranje kapitalnog budžeta. Planirani iznos primitaka po osnovu prodaje vojne imovine iznosi 10,00 mil. € , dok se ostatak odnosi na prihod od planirane prodaje akcija koje država posjeduje u preduzećima (Institut Simo Milošević – Igalo, Lovćen osigu-ranje, jadransko brodogradilište Bijela, Montenegroairlines)

7. POZAJMICE I KREDITI

Primici po ovom osnovu planirani su u iznosu od 29,70 mil.€, od čega su pozajmice i krediti iz inostranih izvora ( 21,7 mil €) i projektni zajmovi ( 8 mil €) .

PROGRAMSKI KREDITIPozajmice i krediti iz inostranih izvora planirani su i iznosu od 21,7

mil €, od čega su:- Mađarski kredit za izgradnju obrazovnih objekata (5 mil €).- krediti Međunarodne agencije za razvoj (Ida­) za projekte: Unapri-

jeđenje sistema penzione administracije ( 3,7 mil €), r­eforme sistema obrazovanja ( 0,3 mil € ) i Unaprijeđenje sistema zdravstva ( 2,2 mil €).

- kredit Societe Generele banke za projekat uvođenja IT sistema u školstvo ( 0,5 mil €).

- sredstva od Evropske Banke za obnovu i razvoj-(EBr­d)- kredit u iznosu od 10 mil €.

PROJEKTNI ZAJMOVIProjektni zajmovi planirani su u iznosu od 8 mil.€ i odnose se na kre-

dit Evropske investicione banke za rekonstrukciju jadranske magistrale.

8. DONACIJE

Primici po osnovu donacija planirani su u oznosu od 0,8 mil € i odnose se na projekat Integralno upravljanje ekosistemom Skadarsko jezero.

IZDACI TEKUĆEG BUDŽETA CRNE GORE ZA 2008. GODINU

Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008. godinu planirana su sred-stva Tekućeg budžeta u iznosu od 662,97 mil. €.

Ukupni izdaci Tekućeg budžeta za 2008.godinu iznose 662,97 mil. € i veći su za 5,09 % u odnosu na izdatke planirane Zakonom o izmjen-ama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore za 2007. godinu.

Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008. godinu planirani su uku-pni izdaci za Tekući budžet u iznosu od 662,97 mil.€. Izdaci su planirani u skladu sa Ekonomskom politikom za 2008. godinu i procijenjenim rastom bruto domaćeg proizvoda, kao i ciljevima koji su predviđeni a­gendom ekonomskih reformi za Crnu Goru.

Struktura izdataka Tekućeg budžeta daje se u sljedećoj tabeli:

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

41 Tekući izdaci 453,307,685.30 68.37

42Transferi za socijalnu zaštitu

45,973,400.00 6.93

43Transferi instit., pojed., nevlad. i javnom sektoru

54,473,357.18 8.22

44 Kapitalni izdaci 67,238,812.96 10.14

45Pozajmice i krediti

3,985,003.28 0.60

46 Otplata dugova 28,790,000.00 4.34

47 r­ezerve 9,207,949.28 1.39

Ukupno: 662,976,208.00 100.00

U strukturi izdataka Tekućeg budžeta tekući izdaci učestvuju sa

68,37%, transferi za socijalnu zaštitu sa 6,93%, transferi inistitucija-ma, pojedincima i nevladininom sektoru sa 8,22%, kapitalni izdaci sa 10,14%, pozajmice i krediti sa 0,60%, otplata dugova sa 4,34% i rezerve sa 1,39%.

41 - Tekući izdaci

Tekući izdaci planirani su u iznosu od 453,30mil.€ i njihov pregled daje se u sljedećoj tabeli:

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

12

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

411Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca

254,920,429.56 56.24

412 Ostala lična primanja 20,525,773.60 4.53

413r­ashodi za materijal i usluge

105,374,353.84 23.25

414 Tekuće održavanje 22,098,620.00 4.87

415 Kamate 18,888,600.00 4.17

416 r­enta 9,559,116.08 2.11

417 Subvencije 16,015,000.00 3.53

418 Ostali izdaci 5,925,792.22 1.31

Ukupno: 453,307,685.30 100.00

411 - Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca

Sredstva za bruto zarade i doprinose na teret poslodavca planirana su u iznosu od 254,92 mil. €, što čini 56,24% ukupno planiranih tekućih izdataka Budžeta Crne Gore za 2008. godinu.

Sredstva za bruto zarade i doprinose na teret poslodavca planirana su u skladu sa propisima koji regulišu ovu oblast i to:

- Zakon o zaradama i drugim primanjima poslanika i funkcionera;- Zakon o zaradama i drugim primanjima nosilaca pravosudnih i

ustavnosudskih funkcija;- Predlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zaradama

državnih službenika i namještenika;- Zakon o a­genciji za nacionalnu bezbjednost;- Zakon o Policiji;- Kolektivni ugovor za stručnu službu Crnogorske akademije nauka

i umjetnosti;- Izmjene i dopune Granskog kolektivnog ugovora za oblast pro-

svjete;- Izmjene i dopune Granskog kolektivnog ugovora za oblast kul-

ture i- Izmjene i dopune Granskog kolektivnog ugovora za zdravstvenu

i socijalnu djelatnost.

412 - Ostala lična primanja

Sredstva za ostala lična primanja planirana su u iznosu od 20,52 mil. € i sa 4,53 % učestvuju u ukupno planiranim Tekućim izdacima za 2008. godinu.

Najveći dio ovih sredstava odnosi se na naknadu za topli obrok u iznosu od 8,80 mil. € i naknadu za godišnji odmor u iznosu od 5,04 mil. €.

Naknade za stanovanje i odvojen život planirana su u iznosu od 1,88 mil. €.

Ostale naknade planirane su u iznosu od 4,78 mil. € odnose se na otpremnine, naknade skupštinskim poslanicima i ostale naknade.

413 - Rashodi za materijal i usluge

r­ashodi za materijal i usluge planirani su u iznosu od 105,37 mil. €

i sa 23,24% učestvuju u ukupno planiranim Tekućim izdacima za 2008. godinu. Najveći dio sredstava opredijeljen je za finansiranje ugovorenih usluga 53,94 mil. €, materijala 19,15 mil. € i energije 17,17 mil. € .

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

4131 r­ashodi za materijal 19,155,996.80 18.18

4132r­ashodi za službena putovanja

6,503,944.54 6.17

4133r­ashodi za reprezentaciju

705,416.00 0.67

4134 r­ashodi za energiju 17,142,996.59 16.27

4135r­ashodi za telefonske usluge

5,045,556.41 4.79

4136r­ashodi za poštanske usluge

1,424,432.89 1.35

4137Bankarske usluge i negativne kursne razlike

364,006.00 0.35

4138 Usluge prevoza 1,088,654.00 1.03

4139 Ugovorene usluge 53,943,350.61 51.19

Ukupno: 105,374,353.84 100.00

r­ashodi za materijal planirana su u iznosu od 19,15 mil. € i namije-njena su za nabavku materijala neophodnog za obavljanje djelatnosti budžetskih korisnika, kao što je kancelarijski materijal, sitan inventar, sredstva higijene, radna odjeća, publikacije, časopisi, glasila, sredstva za izvođenje nastave i dr.

r­ashodi za službena putovanja planirana su u iznosu od 6,50 mil. €, a odnose se na troškove službenog putovanja u zemlji i inostranstvu, selidbenih troškova, naknada troškova za korišćenje sopstvenog auto-mobila u službene svrhe i dr.

r­ashodi za energiju planirana su u iznosu od 17,14 mil. € i sa 16,27% učestvuju u ukupnim rashodima za materijal i usluge. Najveći dio ovih sredstava odnosi se na finansiranje rashoda ogrijeva, električne energije i goriva za potrebe potrošačkih jedinica.

Ugovorene usluge planirane su u iznosu od 53,94 mil. € i čine 51,19% ukupnih rashoda za materijal i usluge. Ova sredstva obuhvataju sve izdatke koji nastaju zaključenjem ugovora a neposredno su u funk-ciji obavljanja djelatnosti potrošačke jedinice, i odnose se na: advokat-ske i pravne usluge, konsalting usluge, izradu projekata i studija, usluge usavršavanje zaposlenih, izradu i održavanje softvera, usluge prevođe-nja, štampanja i umnožavanja, medijske i promotivne aktivnosti, usluge revizije, osiguranja i ostale usluge.

414 - Tekuće održavanje

Sredstva planirana za tekuće održavanje iznose od 22,09 mil. € i sa 4,87% učestvuju u ukupno planiranim Tekućim izdacima za 2008. godi-nu. Najveći dio sredstava namijenjen je održavanju javne infrastrukture u iznosu od 16,33 mil. € i to: 1,3 mil. € za tekuće održavanje građevinskih objekata Vojske Crne Gore i 16,25 mil. € za tekuće održavanje državnih puteva i željezničke infrastrukture.

Za održavanje građevinskih objekata opredijeljeno je 2,84 mil. €. Ova sredstva, najvećim djelom odnose se na tekuće održavanje objeka-

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

13

ta Uprave policije u iznosu od 0,25 mil. €, održavanje objekata Uprave za zajedničke poslove u iznosu od 0,12 mil. €, Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija u iznosu od 0,14 mil. €, Ministarstva odbrane u iznosu od 0,22 mil. €, kod Ministarstva prosvjete i nauke iznos od 0,74 mil. €, i 0,18 mil. € koja se uglavnom odnose održavanje objekata ustanova socijalne i dječije zaštite. Preostala sredstva su raspoređena kod ostalih korisnika za redovno održavanje građevinskih objekata.

Tekuće održavanje opreme planirano je u iznosu od 2,91 mil. €. Najvećim dijelom, ova sredstva odnose se na održavanje 17 lokacija i poligona za obuku pri Ministarstvu odbrane i iznose 1,08 mil. €; za održavanje i zamjenu prenosnih telekomunikacionih mreža, linkova, generatora, 58 svetionika, 6 plutača, kao i primopredajnih uređaja na Oćasu i Obosniku opredijeljena su sredstva kod Uprave za pomorsku sigurnost u iznosu od 0,13 mil. €. Ostala sredstva raspoređena su kod ostalih korisnika budžeta za nabavku kompjuterske i kancelarijske opre-me i sredstava transporta.

415 - Kamate

Sredstva za kamate planirana su u iznosu od 18,88 mil. € i sa 4,16% učestvuju u ukupno planiranim Tekućim izdacima budžeta za 2008. godinu. Sredstva su, najvećim dijelom, namijenjena isplati kamate nerezidentima u iznosu od 18,38 mil. € i 0,50 mil. € za isplatu kamate rezidentima.

416 - Renta

Sredstva za zakup planirana su u iznosu od 9,55 mil. € i sa 2,10% učestvuju u ukupnim Tekućim izdacima tekućeg budžeta za 2008. godi-nu. Ova sredstva namijenjena su za:

• plaćanje obaveza po osnovu razgraničenja troškova sa opštinama i za plaćanje zakupa poslovnih prostora za organe koji nijesu smješteni u jedinicama lokalne samouprave u iznosu od 2,64 mil. € i

• za zakup objekata u iznosu od 5,00 mil. € za potrebe Predstavni-štava u inostranstvu.

Ostala sredstva raspoređena su kod ostalih potrošačkih jedinica shodno njihovim potrebama.

417 - Subvencije

Subvencije su planirane u iznosu od 16,01 mil. € i sa 3,53% uče-stvuju u Tekućim izdacima budžeta za 2008. godinu, a odnose se na subvencije za proizvodnju i pružanje usluga i to:

• Subvencije Ministarstvu za ekonomski razvoj u iznosu od 7,00 mil. €. Ova sredstva namijenjena su za Vladino subvencioniranje razlike u cijeni električne energije preuzete Ugovorom o prodaji akcija Željezare a­d Nikšić;

• Subvencije Veterinarskoj upravi u iznosu od 1,81 mil. € za preven-tivne veterinarske mjere na suzbijanju opasnih zaraznih bolesti životi-nja, sprječavanje i iskorenjivanje zaraznih bolesti životinja, preventivne veterinarske mjere kao i za impementaciju Zakona o identifikaciji i registraciji goveda, ovaca i koza u Crnoj Gori, koji se realizuje uz pomoć terenske veterinarske službe;

• Subvencije Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u iznosu od 6,90 mil. €. Ova sredstva su predviđena na osnovu postojeće zakonske regulative, a posebno na osnovu Zakona o podsticaju razvoja poljoprivrede, u oblastima obezbjeđivanja prehrambene sigurnosti, izvoza specifičnih crnogorskih proizvoda, uravnoteženja regionalnog razvoja Crne Gore i uključivanje crnogorske poljoprivrede u evropske integracione tokove;

418 - Ostali izdaci

Ostali izdaci planirani su u iznosu od 5,92 mil. € i sa 1,30% učestvuju u ukupnim planiranim izdacima za 2008. godinu. Od ukupno planiranih sredstava za pokriće komunalnih naknada planirano je 4,43 mil. €. Iznos od 1,72 mil. € planiran je za Ministarstvo prosvjete i nauke za korišćenje komunalnih usluga na osnovu pravilnika o normativima za sticanje sred-stava iz javnih prihoda za ustanove koje izvode javno važeće obrazovne programe, 0,72 mil. € za komunalne usluge i takse kod Uprave policije i 0,72 mil. € za komunalne naknade kod Uprave za zajedničke poslove.

42 - Transferi za socijalnu zaštitu

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

421Prava iz oblasti socijalne zaštite

41,323,400.00 89.89

422Sredstva za tehnološke viškove

4,650,000.00 10.11

Ukupno: 45,973,400.00 100.00

421- Prava iz oblasti socijalne zaštite

Prava iz oblasti socijalne zaštite planirana su u iznosu od 41,32 mil. € i sa 6,23% učestvuju u ukupno planiranim izdacima za 2008. godinu. Predviđena sredstva namijenjena su za:

• r­ealizaciju programa dječijih dodataka u iznosu od 4,05 mil. €. Program obuhvata socijalnu zaštitu oko 19.070 korisnika;

• Boračko-invalidsku zaštitu, u iznosu od 8,90 mil. € za oko 6.453 korisnika prava boračko invalidske zaštite, kao i za subvencioniranje 2.135 najugroženijih građana s ciljem zadovoljavanja minimalnih potre-ba u električnoj i toplotnoj energiji;

• Materijalno obezbjeđenje, u iznosu od 13,30 mil. €;• Porodiljska odsustva u iznosu od 6,85 mil. €;• Tuđu njegu i pomoć u iznosu 4,60 mil. € za oko 6.335 korisnika;• Ishranu djece u predškolskim ustanovama u iznosu od 0,34 mil. €;• Izdržavanje štićenika u domovina u iznosu od 2,90 mil. €;• Ostala prava iz oblasti socijalne zaštite, u iznosu od 0,20 mil. € koja

obuhvataju, između ostalog, i osiguranje svještenika.

422 - Sredstva za tehnološke viškove

Sredstva za tehnološke viškove planirana su u iznosu od 4,65 mil. € i sa 10,11% učestvuju u ukupno planiranim transferima za socijalnu zaštitu. Ova sredstva namijenjena su za: rješavanje nerealizovanih oba-veza po Programu prestrukturiranju preduzeća i za preduzeća koja su u postupku privatizacije, za rješavanje tehnoloških viškova u jP Željeznici, r­TV Crne Gore i Pobjedi u iznosu od 3,65 mil. €, i za isplatu otpremnina za 190 lica ( 40 podoficira i 150 civilnih lica ) u iznosu od 1,00 mil. €.

43 - Transferi pojedincima, institucijama, nevladinom i jav-nom sektoru

431 - Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom, i jav-nom sektoru

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru planirani su u iznosu od 51,08 mil €. Transferi za ove namjene sa 7,80% učestvuju u ukupno planiranim izdacima za 2008. godinu.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

4311Transferi javnim institucijama

34,959,796.06 64.18

4312

Transferi nevladinim organizacijama, političkim partijama, strankama i udruženjima

7,679,852.72 14.10

4313 Transferi pojedincima 8,813,708.40 16.18

4317 Transferi opštinama 2,735,000.00 5.02

4319Transferi javnim preduzećima

285,000.00 0.52

Ukupno: 54,473,357.18 100.00

Transferi javnim institucijama planirani su u iznosu od 34,95 mil. €. Ova sredstva namijenjena su za finansiranje Policijske akademije u iznosu od 1,40 mil. €, kod Ministarstva prosvjete i nauke za finansiranje domova za učenike i studente; iznos od 16,30 mil. € za finansiranje Uni-verziteta Crne Gore, i iznos od 6,07 mil. € Ministarstvu kulture, sporta i medija za sufinansiranje programa opštinskih institucija kulture u Plu-žinama, Plavu, Pljevljima, Bijelom Polju; i kod Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja iznos od 1,15 mil. € za Institut za javno zdravlje, Ljekarsku komoru i Farmaceutsku komoru i iznos od 3,00 mil. € kod Ministarstva saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija.

Transferi nevladinim organizacijama, političkim partijama, stran-kama i udruženjima planirani su u iznosu od 7,67 mil. €. Od ovih sred-stava za finansiranje političkih stranaka, shodno Zakonu o finansiranju političkih partija (“Sl.list r­CG”, br. 33/05,47/06) namijenjeno je 2,91 mil. €, za nevladine organizacije 0,35 mil, €, Crveni krst 0,24 mil. €, Centar za iseljenike 0,14 mil. €. Komisiji za raspodjelu prihoda od igara na sreću iznos od 3,00 mil. €.

Transferi pojedincima planirani su u iznosu od 8,81 mil. € za 2008 godinu. Namijenjena su za jednokratne novčane pomoći porodicama i pojedincima koji se trenutno nađu u stanju socijalne potrebe, kao i za nabavku školskog pribora za djecu iz najugroženi-jih porodica, i to u iznosu od 1,45 mil. €; za isplatu staračke naknade nosiocu domaćinstva - poljoprivrednom proizvođaču koji je cijeli život proveo na selu a nije stekao pravo na penziju, starijem od 65 godina za muškarce, i 60 godina za žene - iznos od 2,70 mil. €; za učenike i studente koji su korisnici stipendija i povlastica za prevoz , i za korisnike pomoći i stipendija za naučno i stručno usavršavanje iznos od 1,90 mil. €.

Transferi opštinama planirani su u iznosu od 2,73 mil. €, i namijenje-ni su za realizaciju investicionih projekata ( uslovne dotacije ) shodno odredbama Zakonu o finansiranju lokalne samouprave u iznosu od 1,82 mil. € , iznos od 0,44 mil. € za poslove inspekcijske kontrole u oblasti građevinarstva koji se povjeravaju lokalnoj samoupravi.

Transferi javnim preduzećima u iznosu od 0,28 mil. € i planirani su kod Ministarstva finansija.

44 - Kapitalni izdaci

Kapitalni izdaci planirani su u iznosu od 67,23 mil. € i čine 10,14% ukupnih izdataka planiranih za 2008. godinu.

441 - Kapitalni izdaci

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

4411Izdaci za infrastrukturu opšteg značaja

2,137,600.00 3.18

4412Izdaci za lokalnu infrastrukturu

11,148,000.00 16.58

4413Izdaci za građevinske objekte

11,986,037.62 17.83

4414Izdaci za uređenje zemljišta

970,000.00 1.44

4415 Izdaci za opremu 26,444,615.34 39.33

4416Izdaci za investiciono održavanje

14,297,560.00 21.26

4417 Izdaci za zalihe 255,000.00 0.38

Ukupno: 67,238,812.96 100.00

Za izdatke za infrastrukturu od opšteg značaja planirana su sredstva u iznosu od 2,13 mil. €. Kod direkcije javnih radove iznos od 1,29 mil. € za potrebe izgradnje puta Ostrog – Ždrebaonik, i sredstva u iznosu od 0,77 mil. € opredijeljena su Upravi za vode za održavanje i unapređenje režima voda, izgradnju, održavanje i rekonstrukciju vodoprivrednih objekata, odbranu od poplava, zaštitu od erozija i bujica, zaštitu voda od zagađivanja itd.

Za izdatke za lokalnu infrastrukturu opredijeljena su sredstva u iznosu od 11,14 mil. €. Najveći dio tih sredstava planiran je kod direkcije javnih radova, i to u iznosu od 8,14 mil. €, za izgradnju lokalnih puteva, uređenje korita Ćehotine u gradskoj zoni Pljevalja, izgradnju gradske saobraćajnice u Mojkovcu, rekonstrukciju gradskih saobraćajnica u Bijelom Polju, rekonstrukciju ulice 29. novembra u Beranama, izgradnju gradske saobraćajnice u Gusinju, rekonstrukciju gradske infrastrukture na Cetinju, rekonstrukciju gradske saobraćajnice za naselje Liman – Ulcinj II faza i otplatu obaveza iz prethodnog perioda, i kod Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede iznos od 2,80 mil. €, a odnosi se na seosku infrastrukturu i ruralni razvoj, kao i na finansiranje 40 vodopri-vrednih objekata započetih u prethodnom periodu.

Za izdatke za građevinske objekte planiran je iznos od 11,98 mil. €. Iznos od 4,75 mil. € planiran je za Sredstva za rješavanje stambenih potreba i odnosi se na obaveze Komisije za stambena pitanja nastalih zbog subvencioniranja kamatne stope u projektu “1.000 stambenih kredita iz 2006. godine”, kao i za solidarnu stambenu izgradnju za zaposlene u oblasti zdravstva i prosvjete u okviru zajedničkog projekta lokalnih samouprava, Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja, Ministarstva prosvjete i nauke i Vlade Crne Gore, kod direkcije javnih radova za izgradnju osnovnih škola u Podgorici, Baru, Budvi, naselju Guke – dolovi i Gimnazije u Baru.

Za izdatke za uređenje zemljišta planiran je iznos od 0,97 mil. € i to kod Uprave za šume a odnose se na rekonstrukciju dijela zgrada koja pripada Upravi za šume i sadnja sadnica u okviru šumsko uzgojnih radova u fazama njege šume, obnove šume i sl.

Izdaci za opremu planirani su u iznosu od 26,44 mil. €. Iznos od 2,35 mil. € planiran je kod Ministarstva unutrašnjih poslova i odnosi se na nabavku kompjuterske opreme za personalizaciju centra za štampanje novih identifikacionih dokumenata, kao i opreme za javni red i bezbjed-nost a odnosi se na nabavku letjelica za protivpožarnu zaštitu; iznos od 2,90 mil. € planiran je kod Uprave policije, a odnosi se na nabavku kom-pjuterske opreme, telekomunikacione potrebe, i opreme za javni red i bezbjednost u cilju nastavka radova na projektu “VEr­INT” ; iznos od 9,83 mil. € planiran je kod Ministarstva odbrane i to za nabavku: 2 kombibusa

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

za potrebe Vojske Crne Gore, jedno putničko vozilo, 10 terenskih motor-nih vozila za antiteroristički bataljon, 15 terenskih motornih vozila niže klase za planinski bataljon, 12 transportnih vozila, nabavku ronilačke i diverzantske opreme, opremanje i modernizaciju helikoptera, izradu jedinstvenog informacionog sistema, te modernizaciju i rekonstrukciju raketne fregate u patrolni brod; iznos od 1,40 mil. € planiran je Upravi za nekretnine za nabavku 15 komada totalnih stanica, 50 računara i 10 novih terenskih vozila; iznos od 1,69 mil. € Projektu unapređenja pen-zionog sistema; i iznos od 1,80 mil. € planiran je Ministarstvu prosvete i nauke za opremu za administraciju i nastavnike, opremu za ICT učionice za škole koje su ušle u reformu i nabavku softvera i opreme za učenje na udaljenim lokacijama.

Izdaci za investiciono održavanje planirani su u iznosu od 14,29 mil. €. Iznos od 1,50 mil. € planiran je kod Uprave za zajedničke poslo-ve državnih organa i odnosi se na investiciono održavanje objekata u Crnoj Gori i 32 granična prelaza; iznos od 2,69 mil. € kod Ministarstva odbrane i namijenjen je uglavnom za zamjenu krovnog pokrivača, unutrašnje i spoljašnje stolarije, rekonstrukcije mokrih čvorova, zamjena podova, električne instalacije i sl.

45 - Pozajmice i krediti

Pozajmice i krediti planirani su u ukupnom iznosu od 3,98 mil. € i čine 0,60% tekućih izdataka budžeta za 2008. godinu.

451 - Pozajmice i krediti

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

4511Pozajmice i krediti nefinansijskim institucijama

5,003.28 0.13

4513Pozajmice i krediti pojedincima

1,830,000.00 45.92

4515Ostale pozajmice i krediti

2,150,000.00 53.95

Ukupno: 3,985,003.28 100.00

Pozajmice i krediti pojedincima planirani su u iznosu od 1,83 mil. € i cjelokupan iznos planiran je kod Ministarstva prosvjete i nauke.

Ostale pozajmice i krediti planirani su u iznosu od 2,15 mil. € kod direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća, shodno Strategiji podsti-canja izvoza koju je Vlada usvojila krajem 2005. godine.

46-Otplata dugova

Ekonomska klasifikacija

OpisPlan za 2008. godinu

% učešća

1 2 3 4

461 Otplata duga 15,690,000.00 54.50

462 Otplata garancija 600,000.00 2.08

463Otplata obaveza iz predhodnih godina

12,500,000.00 43.42

Ukupno: 28,790,000.00 100.00

461-Otplata dugaOtplata duga planirana je u iznosu od 15,69 mil. € i čini 54,49%

otplate dugova.

Za otplatu hartija od vrijednosti i kredita i rezidentima planiran je iznos od 3,02 mil. € i planiran je za Ministarstvo finansija. Naime, Strategijom upravljanja dugom Crne Gore 2005-2007. godine, kao cilj upravljanja javnog duga navedeno je smanjenje troškova zaduživanja države, odnosno servisiranje javnog duga sa najmanjim stepenom rizika. Međutim, u 2008. godini servisiraće se obaveze samo po osnovu ugovora koji nisu otplaćeni.

Za otplatu hartija od vrijednosti i kredita nerezidentima planirane su u iznosu od 12,67 mil. € i predstavljaju naslijeđene dugoročne oba-veze prema Međunarodnoj banci za obnovu i razvoj (IBr­d), Pariskom klubu povjerilaca, Međunarodnoj finansijskoj instituciji (IFC), r­azvojnoj banci Savjeta Evrope, a­nglo Yugoslav banci i Evropskoj investicionoj banci (EIB).

462-Otplata garancija

Sredstva za otplatu garancija u Budžetu za 2008. godinu planirana su, kod Ministarstva finansija, u iznosu od 0,60 mil. € ili 2,08% sredstava za otplatu dugova.

463 - Otplata obaveza iz prethodnih godina

Otplata obaveza iz prethodnih godina planirana je u iznosu od 12,50 mil. € i predstavlja 43,41% ukupne otplate dugova u Budžetu za 2008. godinu. Planirana je kod Ministarstva finansija i odnosi se uglav-nom na neizmirene obaveze iz prethodnog perioda.

47 - Rezerve

r­ezerve su planirane u iznosu od 9,20 mil.€ ili 1,38% ukupnihi izdataka budžeta. Sredstva tekuće budžetske rezerve planirana su u iznosu od 7,70 mil. €, a sredstva stalne budžetske rezerve u iznosu od 1,50 mil. €.

pomoćnik ministramr NIKOlA VuKIćEVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008.godinu, u skladu sa a­gendom eko-nomskih reformi za Crnu Goru, Ekonoms-kom politikom Crne Gore za 2008.godinu i Smjernicama za izradu Kapitalnog budžeta, nastavlja se proces realizacije kapitalnih projekata. Za Kapitalni budžet planirana su sredstva u ukupnom iznosu od 67.432.973,00 €.

Kod direkcije javnih radova Kapital-nim budžetom za 2008. godinu, plani-rana su sredstva u ukupnom iznosu od 35.642.973,00 €, od toga za realizaciju kapitalnih projekata koji su započeti u 2007.godini planirana su sredstva u izno-su od 17.276.973,00 € , kao i sredstva za nove kapitalne projekte u iznosu od 18. 366.000,00 €.

Prema tome, preko direkcije javnih radova realizovaće se u 2008. godini pored projekata koji su započeti u 2007. godini i sljedeći, novi kapitalni projekti:

- Objekat upravnih poslova Mini-starstva unutrašnjih poslova i javne uprave u Pljevljima u iznosu od 406.000,00 €.

Narušena stabilnost i dotrajalost objekta upravnih poslova, u kojem se obavljaju poslovi izdavanja indentifika-cionih dokumenata, uslovili su da tokom 2007.godine, Ministarstvo započne sa izradom projektne dokumentacije, a u 2008. godini planira se početak izgradnje objekta površine cca 370 m2 sa kotlarni-com.

Izgradnjom ovog objekta stvoriće se uslovi za implementaciju novog sistema identifikacionih dokumenata, po funkcio-nalno novim procedurama.

- Rekonstrukcija glavne gradske saobraćajnice na Žabljaku u iznosu od 650.000,00€

U cilju poboljšanja gradske infrastruk-ture i valorizacije postojećih turističkih kapaciteta direkcija javnih radova je 2005.godine započela rekonstrukciju glavne gradske saobraćajnice, od benziske pumpe do Crnog jezera. Tokom 2005.godine, završena je rekonstrukcija dijela ulice u dužini od 650 m (od benziske pumpe do raskrsnice u centru Žabljaka), tokom 2006.godine završena je rekon-strukcija ulice u dužini od 1.100 m (od hotela «durmitor» do Crnog jezera), dok se u 2008.godini planira izrada projektne dokumentacije i početak radova na rekon-strukciji dijela ulice u dužini od 1.500 m.

Treba istaći da je učešće opštine u realizaciji ovog projekta, riješavanje imov-insko pravnih odnosa.

- Osnovna škola “Risto Manojlović” i Osnovna muzička škola u Kolašinu u iznosu od 500.000,00 €.

Nedostatak adekvatnog školskog pro-stora, uslovili su početak realizacije ovog projekta.

Izgradnjom modernog školskog objekta, površine cca 4.300 m2, stvoriće se optimalni uslovi za odvijanje nastave. dio objekta biće namjenjen za potrebe Osnovne muzičke škole u Kolašinu. Tokom 2008.godine planira se izrada projektne dokumentacije i početak radova.

- Sportska dvorana u Beranama u iznosu od 700.000,00 €.

Izuzetno loše stanje, naročito krovnog pokrivača i drvene krovne konstrukcije kao i neadekvatno riješeno grijanje (objekat se grije iz kotlarnice osnovne škole cca 150 m uz velike gubitke toplote), uslovilo je početak realizacije ovog projekta. U 2008. godini planira se izrada projektne doku-mentacije i početak radova

Cilj realizacije ovog projekta je stvaran-je optimalnih uslova za rad sportskih klubova i razvijanje sporta u ovoj opštini.

- Izgradnja mini obilaznice u Plavu u iznosu od 650.000,00 €.

Nedostatak primarne saobraćajnice koja bi stvorila uslove za bolji protok i bezbednije odvijanje saobraćaja u grad-skoj zoni, uslovljava početak realizacije ovog projekta, dužine 1.100 m, sa svom potrebnom infrastrukturom. U 2008. godi-ni planira se izrada projektne dokument-acije i početak radova.

Takođe, treba istaći da je učešće opštine u realizaciji ovog projekta, riješavanje imovinsko pravnih odnosa.

Planirani projekti u Kapitalnom budžetu

za 2008. godinuljilja­na­ crnčević

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

- Nova zgrada Ministarstva odbrane, Generalštaba Vojske Crne Gore i Ministarstva inostranih poslova u iznosu od 1.350.000,00 €.

Planiranje izgradnje objekta uskovlje-no je, u prvom redu, potrebom za obez-bjeđenjem smještajnih kapaciteta za no-voformirano Ministarstvo odbrane, Ge-neralštaba Vojske Crne Gore, (čime će se povećati racionalnost, funkcionalnost i bolja komunikacija između Ministarstva odbrane i Generalštaba) i Ministarstvo inostranih poslova.

U 2008. godini planira se izrada pro-jektne dokumentacije i početak radova, na izgradnji objekta za smještaj nave-denih institucija na lokaciji u zahvatu dUP-a Nova varoš II, koja je u vlasništvu Crne Gore i čiji je korisnik Ministarstvo odbrane.

- Dječiji vrtić u Golubovcima u iznosu od 400.000,00 €.

Trenutno u Golubovcima radi jedan objekat u kom se odvija predskolško vaspitanje, i isti ne zadovoljava potrebe Golubovaca, tako da je potrebno sagra-diti novi savremeni objekat. U 2008. godi-ni planira se početak izgradnje dječijeg vrtića, površine cca 1.700 m2. r­ealizacijom ovog projekta poboljšaće se uslova za odvijanje predškolskog vaspitanja.

- Domovi zdravlja u Podgorici u iznosu od 1.300.000,00 €.

U razvoju zdravstvene djelatnosti prio-ritet se daje primarnoj zdravstvenoj zaštiti

čiji su nosioci domovi zdravlja. r­eformis-ani domovi zdravlja će, u cjelini, prom-jeniti sadržaj rada i svoju organizaciju. Istovremeno uvešće i jedinice za jačanje zdravlja i razvojne ambulante za djecu, kako bi bili pravi nosioci brige za zdravlje cjelokupne populacije.

U sklopu ovog projekta biće izvršena rekonstrukcija i adaptacija postojećih domova zdravlja Pobrežje, Nova varoš i Studentska poliklinika u Podgorici, kao i intervencije manjeg obima na objektima u Tuzima, Golubovcima, Lijevoj r­ijeci i Ublima.

Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja je tokom 2007. godine izradilo svu potrebnu projektnu dokumentaciju.

r­ealizacijom ovog projekta daje se podrška reformi organizacije domova zdravlja i stvaranje optimalnnih uslova za rad primarne zdravstvene zaštite.

- Put Danilovgrad – Spuž u iznosu od 1.170.000,00 €.

Nedovoljno bezbjedni uslovi dvosmjernog odvijanja sobraćaja na put-nom pravcu danilovgrad-Spuž uslovili su, od strane opštine danilovgrad, inicijativu i početak realizacije ovog projekta.

U 2008. godini planira se završetak radova započetih 2007. godini, na rekon-strukciji ovog putnog pravca, čime se stvaraju uslovi za bezbjedno dvosmjerno odvijanje saobraćaja.

- Nova zgrada komande u kasarni “Milovan Šaranović” u Danilovgradu u iznosu od 150.000,00 €.

Postojeće objekti i infrastruktura nalaze se u veoma lošem stanju. U Gar-nizonu danilovgrad je lociran veći broj jedinica Vojske Crne Gore. Izgradnjom novog objekta, stvoriće se uslovi za pros-torno obezbjeđivanje Komandi jedinica u kasarni.

Tokom 2008. godine, planirana je izra-da projektne dokumentacije i pribavljanje potrebnih dozvola i saglasnosti.

- upravna zgrada Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija u iznosu od 295.000,00 €.

Nedostatak kapaciteta za smještaj upravnih službi kao i bezbjednosni razlozi funkcionisanja službi ZIKS-a uslovio je početak realizacije ovog projekta.

Izgradnjom objekta, površine cca 400 m2, stvoriće se uslovi za rad uprave ZIKS-a.

Zavod za izvršenje krivičnih sankcija će tokom 2007. godine obezbjediti pro-jektnu dokumentaciju kao i sve potrebne saglasnosti i dozvolu, dok se u 2008. godi-ni planira početak izgradnje objekta

- Bazen na Škveru - Herceg Novi u iznosu od 500.000,00 €.

Nedostatak otvorenog bazena za organizovanje velikih međunarodnih takmičenja., uslovilo je početak realiza-cije ovog projekta. U 2008. godini pla-nira se izrada projektne dokumentacije i početak radova na rekonstrukciji bazena na Škveru.

Opština Herceg Novi će učestvovati u realizaciji, oslobađanjem objekta svih komunalnih doprinosa.

- Rekonstrukcija i adaptacija Ju Centra za djecu i mlade “ljubović”- Podgorica, Ju Dječiji dom “Mladost”- Bijela i Ju “lovćen” - Bečići u iznosu od 100.000,00 €.

Početak realizacije ovog projekta uslo-vljen je stvaranjem boljih uslova za bora-vak djece i omladine u ovim institucijama. Tokom 2008. godine planira se izraditi potrebna projektna dokumentacija, kako bi se stvorili uslovi, da se u narednoj godi-ni otpočne sa rekonstrukcijom i adapta-cija postojećih kapaciteta.

- Stvaranje uslova za razvoj “Pje-šačenja i biciklizma” u Crnoj Gori u klinički centa­r crne Gore

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

iznosu od 900.000,00 €.Posmatrano sa aspekta budućeg

turističkog razvoja “Pješačenje i biciklizam” (Hiking & Biking) je oblik turizma orjenti-san na prirode sa najvećim potencijalom razvoja. jedan od ciljeva revizije Master plana jeste integrisanje zaleđa i planins-kog dijela u turistički razvoj Crne Gore.

Izgradnjom nove i unapređenjem postojeće infrastrukture doprinijeće se produžetku turističe sezone, rastu zaposle-nost i prihoda od turizma kao i pozici-oniranju Crne Gore kao međunarodno konkuretne i jedinstvene destinacije za pješačenje i biciklizam.

U 2008.godini planira se izrada pro-grama i projektne dokumentacije koj-om će se sagledati sadašnje stanje infra-strukture i dati predlog za unapređenje postojećih i izgradnju novih staza.

- Postavljanje elektronskih info punktova povezanih sa portalom Ministarstva turizma i zaštite životne sredine na graničnim prelazima i unutrašnjosti u iznosu od 300.000,00 €.

Stalnim povećanjem broja stra-nih turista uočila se potreba da se već na graničnim prelazima informišu o turističkim destinacijama i sadržajima u Crnoj Gori.

r­ealizacijom ovog projekta stvorit će se uslovi da turistima na samom ulas-ku u zemlju budu dostupne sve rele-vantne informacije, i time im se olakša snalaženje.

U 2008. godini planira se izrada projekt-ne dokumentacije i realizacija projekta.

- Sanitarne deponije u iznosu od 1.545.000,00 €.

Osnovni uslov za implementaciju Zakona o upravljanju otpadom (čija se primjena očekuje u novembru 2008.godini) predstavlja izgradnja regionalnih sanitarnih deponija za odlaganje komu-nalnog otpada. r­ealizacija ovog projekta otpočeće u sljedećim gradovima: Nikšiću, Bijelom Polju, Beranama, Pljevljima, Koto-ru i Baru. Cilj realizacije ovog projekta je riješavanje jednog od prioritetnih infra-strukturnih problema u Crnoj Gori.

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine će tokom 2007. godine izraditi Projektne zadatke za izradu studija, dok se u 2008.godini planira izrada studija izvod-

ljivosti, studija procjene uticaja na životnu sredinu i glavnih projekata.

- Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u iznosu od 800.000,00 €.

Početak realizacije ovog projekta uslo-vljeno je trajnim riješavanjem problema prečišćavanja otpadnih voda u sljedećim gradovima: Herceg-Novom, Tivtu, Bud-vi, Baru, Ulcinju, Cetinju i Plavu-Gusinju. U 2008. godini planira se izrada studija izvodljivosti i studija procjene uticaja na životnu sredinu.

- Poslovna zgrada Područne jedi-nice policije u Podgorici u iznosu od 3.000.000,00 €.

Uvažavajući i inicijativu Glavnog gra-da Podgorice za izmještanje postojećeg objekta sa sadašnje lokacije, Uprava poli-cije je započela aktivnosti na realizaciji ovog projekta.

Izgradnjom ovog objekta obezbje-dit će se uslovi za rad policije, propisani novim Zakonikom o krivičnom postupku i Zakonom o policiji. Takođe, ispunit će se evropski standardi vezani za prostorije za zadržavanje, prostorije za prepoznavanje i sl., čime će se efikasnost policije podići na mnogo veći nivo od sadašnjeg.

- ulica “13 jul” u Nikšiću u iznosu od 500.000,00 €.

Gradska saobraćajnica 13. jul ukupne dužine 4,6 km predstavljala je dio starog

puta Nikšić - Podgorica, a povezuje pri-gradsko naselje Kličevo sa centrom grada. Postojeća saobraćajnica nema potreb-nu infrastrukturu, a nalazi se u stanju koje ugrožava bezbjednost učesnika u saobraćaju, tako da se rekonstrukcij-om ove gradske saobraćajnice sa svom potrebnom infrastrukturom stvaraju uslo-vi za bezbjedno odvijanje dvosmjernog saobraćaja. U 2008. godini planira se izra-da projektne dokumentacije i izvođenje radova na dijelu ulice u dužini od 450m. Učešće Opštine u realizaciji ovog projekta je riješavanje imovinsko pravnih odnosa.

- Zatvor u Kotoru i rekonstrukcija Zatvora u Bijelom Polju u iznosu od 1.500.000,00 €.

Zaključkom Vlade Crne Gore zgrada bivšeg zatvora u Kotoru biće izdata u višegodišnji zakup. dobijena sredstva od zakupa namjenski su planirana za izgrad-nju Zatvora u Kotoru i adaptaciju i rekon-strukciju Zatvora u Bijelom Polju. U 2008.godini planira se izrada projektne doku-mentacije i početak izgradnje Zatvora u Kotoru i rekonstrukcija i adaptacija Zat-vora u Bijelom Polju.

- Rekonstrukcija zgrade Skupštine Crne Gore u iznosu od 100.000,00 €.

Skupština nema dovoljan i potre-ban poslovni prostor za rad Parlamenta. r­ekonstrukcijom zgrade, stvoriće se nor-malni uslovi za rad Parlamenta. U 2008.

Gradilište poslovne zgrade Područne jedinice policije u Podgorici

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

1�

godini planira se izrada projektne doku-mentacije.

- Odjeljenje onkologije Kliničkog Centra Crne Gore u Podgorici u iznosu od 1.000.000,00 €.

Nedostatak adekvatnog prostora za smještaj bolesnika i specijalističke medicinske opreme uslovilo je potrebu za izgradnjom nove zgrade onkologije. Izgradnja nove zgrade onkologije ukupne površine 5.684 m2, koja bi bila oprem-ljena visokom tehnologijom, tj. novim aparatima za zračenje visoke energije i sistemom brahiterapije, stvorili bi se neo-phodni preduslovi za liječenje ove vrste pacijenata i smanjila potreba za odlaskom istih u kliničke centre u okruženju. U 2008. godini planira se izrada projektne doku-mentacije i početak izgradnje.

- univerzitetski centar - Berane u iznosu od 400.000,00 €.

Početak realizacije ovog projekta uslo-vljen je nedostatakom smještajnih kapa-citeta za potrebe studenata Više medi-cinske škole. r­ekonstrukcijom postojećeg medicinskog centra stvorili bi se uslovi neophodni za funkcionisanje studenskog doma u jednom dijelu objekta i praktične nastave za studente u drugom dijelu. Sadržaji će biti organizovani za 350-400 studenata u skladu sa normativima za ovu vrstu objekata (smještajni dio, zajedničke prostorije, čitaonica, van nastavne aktiv-nosti, praktična nastava, menza sa kuhinj-om, administracija). U 2008. godini planira

se početak izgradnje. - Objekat za potrebe smještaja insti-

tucija iz nadležnosti Ministarstva za ekon-omski razvoj u iznosu od 100.000,00 €.

Nakon osamostaljenja Crne Gore, Ministarstvo za ekonomski razvoj preuzelo je nadležnosti sa nivoa državne zajednice u oblasti infrastrukture kvaliteta i intelek-tualne svojine, što je uslovilo potrebu za obezbjeđenje dodatnog poslovnog pros-tora za smještaj novih institucija.

Izgradnjom ovog objekta stvarili bi se uslova za rad institucija iz resora Minis-tarstva za ekonomski razvoj i to: Instituta za standardizaciju Crne Gore, Zavoda za metrologiju, a­kreditacionog tijela, Zavoda za intelektualnu svojinu, direkcije za raz-voj malih i srednjih preduzeća, a­gencije za uređenje i planiranje prostora, Uprave za rudarstvo i Uprave za zaštitu konku-rencije. U 2008. godini planira se izrada projektne dokumentacije

- Sanacija spomen kompleksa Mauzolej Petra II Petrovića Njegoša na lovćenu u iznosu od 50.000,00 €.

Mauzolej Petru II Petroviću Njegošu na Lovćenu sagrađen je 1974. godine i nalazi se u vlasništvu države. Zbog svojih arhitektonskih i umjetničkih vrijednosti proglašen je za spomenik kulture I katego-rije i stavljen pod zaštitu zakona. Trenutno stanje objekta je nezadovoljavajuće, a u pojedinim segmentima i zabrinjavajuće jer su znatno oštećeni: prilazno stepenište, tunel čitavom dužinom, rasvjeta, zaštitni

zidovi, grobobranska instalacija i dr.Sanacijom Mauzoleja spriječit će se

dalja devastacija i sačuvati jedan od kul-turnih, istorijskih i turističkih simbola Crne Gore. U 2008.godini planira se izrada pro-jektne dokumentacije i početak izgradnje.

Kod direkcije za saobraćaj kapital-nim budžetom za 2008.godinu, planira-na su sredstva u ukupnom iznosu od 31.790.000,00 €, za realizaciju kapitalnih projekata koji su započeti u 2007.godi-ni u iznosu od 16.200.000,00 € , kao i novih kapitalnih projekata u iznosu od 15.590.000,00 €.

Kapitalnim budžetom za 2008.godinu planirana su kod direkcije za saobraćaj dva nova kapitalna projekta, i to:

- Projektovanje obilaznica i uskih grla na magistralnim i regionalnim putevima u iznosu od 4.180.000,00 €.

r­aspisaće se tenderi za izradu pro-jekata obilaznica za: Hercegnovsku rivi-jeru, Tivat, Budvu, Bar, Golubovce, Bijelo Polje, Nikšić, Kolašin.

- Treća traka i zaobilaznica oko gra-dova u iznosu od 11.410.000,00 €.

Izgradnja obilaznica za: Hercegnovsku rivijeru - lokalitet Savina, prelazak preko veriga (Kamenari - Lepetani), Tivat, Kotor, Budva (Markovići- r­adanovići), Bar, Gol-ubovci, Bijelo Polje, Nikšić, r­ožaje, Berane i Kolašin.Izgradnja treće trake: Bečići i Suto-more i most na Port Mileni u Ulcinju.

Mauzolej na Lovćenu

Zgrada Skupštine Crne Gore

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

20

Sumarna tabela kapitalnih projekata koji su planirani Kapitalnim budžetom za 2008.god.

ProjektiBudžet 2008

Budžet 2009 Budžet 2010 Budžet 2011

I. direkcije javnih radova 35,642,973.00 41,406,580.00 15,737,480.00 7,980,000.00

Projekti započeti u2007.godini

17,276,973.0011,187,080.00 4,657,480.00

Nova zgrada Vlade Crne Gore – Podgorica 2,000,000.00 3,665,600.00

Zgrada r­ektorata u Podgorici 2,365,687.00

Centar za kriminalistička vještačenja i obuku- forenzička laboratorija u danilovgradu

2,330,000.00

Instituta za javno zdravlje u Podgorici 1,748,000.00 1,000,000.00

Centri za transfuziju 500,000.00 1,000,000.00

Zgrada državnih agencija u Podgorici 2,603,286.00

Sanacija i rekultivacija jalovišta r­udnika olova i cinka u Mojkovcu

1,000,000.00 1,903,780.00 1,903,780.00

Upravna zgrada Carinarnica u Kotoru 250,000.00

Upravna zgrada Carinarnica u Podgorici 90,000.00 2,029,000.00 1,165,000.00

doma za stare osobe - Bijelo - Polje 500,000.00

dom za palijativnu njegu starih “Grabovac”- r­isan

1,140,000.00

Muzički centar - r­ekonstrukcija i adaptacija objekta doma vojske u Podgorici

1,500,000.00 1,588,700.00 1,588,700.00

r­ekonstrukcija školskog centra “Tvrtko Bijelić” Nikšić

1,250,000.00

Novi projekti u 2008.godini 18,366,000.00 30,219,500.00 11,080,000.00 7,980,000.00

Objekat upravnih poslova Ministarstva unutrašnjih poslova I javne uprave u Pljevljima

406,000.00

r­ekonstrukcija glavne gradske saobraćajnice na Žabljaku

650,000.00 900,000.00

Osnovna škola “r­isto Manojlović” i Osnovna muzička škola u Kolašinu

500,000.00 3,040,000,00

Sportska sala u Beranama 700,000.00 1,645,000,00

Izgradnja mini zaobilaznice u Plavu 650,000.00 700,000.00

Nova zgrada Ministarstva odbrane, Generalštaba vojske Crne Gore i Ministarstva inostranih poslova

1,350,000.00 5,680,000.00 5,680,000.00 5,680,000.00

dječiji vrtić u Golubovcima 400,000.00 915,000.00

domovi zdravlja u Podgorici 1,300,000.00

Put danilovgrad - Spuž 1,170,000.00

Nova zgrada komande u kasarni “Milovan Šaranović” u danilovgradu

150,000.00 1,870,000.00

Upravna zgrada Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija

295,000.00

Bazen na Škveru - Herceg Novi 500,000.00 2,845,000,00

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

21

r­ekonstrukcija i adaptacija jU Centra za djecu i mlade “Ljubović”- Podgorica, jU dječiji dom “Mladost”- Bijela i jU “Lovćen” - Bečići

100,000.00 2,025,000.00

Stvaranje uslova za razvoj “Pješačenja I biciklizma” u Crnoj Gori

900,000.00 600,000.00

Postavljanje elektronskih info punktova povezanih sa portalom Ministarstva turizma I zaštite životne sredine na graničnim prelazima u unutrašnjosti

300,000.00

Sanitarne deponije 1,545,000.00

Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda 800,000.00 250,000.00

Poslovna zgrada Područne jedinice policije u Podgorici

3,000,000.00 3,500,000.00 3,000,000.00

Ulica “13 jul” u Nikšiću 500,000.00 1,490,000.00 1,400,000.00 1,300,000.00

Zatvor u Kotoru i rekonstrukcija Zatvora u Bijelom Polju

1,500,000.00

r­ekonstrukcija zgrade Skupštine Crne Gore 100,000.00

Odjeljenje onkologije Kliničkog Centra Crne Gore

1,000,000.00 1,000,000.00 1,000,000.00 1,000,000.00

Univerzitetski centar - Berane 400,000.00

Objekat za potrebe smještaja institucija iz nadležnosti Ministarstva za ekonomski razvoj

100,000.00 2.609,200.00

Sanacija spomen kompleksa Mauzolej Petra II Petrovića Njegoša na Lovćenu

50,000.00 1,050,300.00

II. direkcije za saobraćaj 31,790,000.00 29,000,000.00 34,000,000.00 34,000,000.00

Projekti započeti u2007.godini

16,200,000.00 14,000,000.00 14,000,000.00 14,000,000.00

Put r­isan – Grahovo – Žabljak 7,000,000.00 10,000,000.00 10,000,000.00 10,000,000.00

Sanacija tunela, mostova, klizišta, kosina i zidova na magistralnim i regionalnim putevima

2,000,000.00 2,000,000.00 2,000,000.00 2,000,000.00

Mišici – Buljarica preko prevoja Kufin 2,000,000.00

Presvlačenje asfalta magistralnih i regionalnih puteva

3,900,000.00 2,000,000.00 2,000,000.00 2,000,000.00

Projektovanje dionice autoputa od Smokovca do Veruše

1,300,000.00

Novi projekti u 2008. godini 15,590,000.00 15,000,000.00 20,000,000.00 20,000,000.00

Projektovanje obilaznica i uskih grla na magistralnim I regionalnim putevima

4,180,000.00

Treća traka i zaobilaznica oko gradova 11,410,000.00 15,000,000.00 20,000,000.00 20,000,000.00

Ukupno I +II : 67,432,973.00 70,406,580.00 49,737,480.00 41,980,000.00

koordinator odsjeka za planiranje investicijalJIlJANA CRNčEVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

22

Skupština Crne Gore usvojila je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu. dio izmjena se odnosi na dosadašnje van-budžetske fondove, koji su integrisani u sistem državnog budžeta, tako da postaju potrošačke jedinice budžeta države i definišu se kao državni fondovi.

Zakonom o izmjenama u dopunama Zakona o budžetu, takođe se brišu odredbe koje se odnose na proces donošenja budžeta van-budžetskih fondova u tom smislu da se ukida nadležnost van-budžetskih fondova za donošenje godišnjeg budžeta .

Struktura izdataka državnih fondova definisana je u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za Budžet Crne Gore, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština i potrebama fondova, kako bi se obezbijedila najadekvatnija računovodstvena evidencija i jedinstvena klasifikacija, kao kod ostalih potrošačkih jedinica.

još jedna bitna promjena usled integrisanja državnih fondova u budžet države sastoji se u tome što se nedostajuća sredstva za ostvarivanje funkcija fondova neće obezbjeđivati kroz transfere prema fondovima, već iz opštih prihoda budžeta.

državni fondovi su: • Fond penzijskog i invalidskog osiguranja, • Fond za zdravstveno osiguranje, • Zavod za zapošljavanje Crne Gore, • Fond za razvoj Crne Gore i • Fond za obeštećenje.

POTr­OŠa­ČKa­ jEdINICa­Opšti prihodi

Namjenski prihodi

Sopstveni prihodi

Krediti donacije Ukupno

1 2 3 4 5 6 7 ( 2 do 6)

60101FONd PENZIjSKOG I INVa­LIdSKOG OSIGUr­a­Nja­

76,000,000 174,000,000 0.00 0.00 0.00 250,000,000

60201FONd Za­ Zdr­a­VSTVENO OSIGUr­a­NjE

37,086,111 107,468,889 0.00 0.00 0.00 144,555,000

60301Za­VOd Za­ Za­POŠLja­Va­NjE

8,316,500 21,852,800 0.00 0.00 0.00 30,169,300

60401 FONd Za­ r­a­ZVOj 0 22,312,301 0.00 0.00 0.00 22,312,301

60501 FONd Za­ OBEŠTEĆENjE 529,591 8,000,000 0.00 0.00 0.00 8,529,591

UKUPNO 121,932,202 333,633,990 0.00 0.00 0.00 455,566,192

FOND ZA ZDRAVSTVENO OSIGuRANJEklasifikacija opis Iznos % učešća411 bruto zarade i porezi na teret poslodavca 2.038.642,43 1,41412 ostala lična primanja 194.906,60 0,13413 rashodi za materijal i usluge 1.575.440,21 1,09414 tekuće održavanje 144.133,80 0,10415 kamate 272.555,43 0,19416 renta 8.345,00 0,01418 ostali izdaci 198.956,36 0,14424 ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 10.483.592,00 7,25425 ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 5.201.194,00 3,60431 transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 123.000.000,00 85,09441 kapitalni izdaci 1.337.234,17 0,93463 otplata obaveza iz prethodnih godina 100.000,00 0,07UKUPNO 144.555.000,00 100.00

Fond za zdravstveno osiguranje je pravno lice sa pravima, obavezama i odgovornostima utvrđenim Zakonom.Fond za zdravstveno osiguranje obavlja sopstvenu djelatnost koja se sastoji u pružanju zdravstvene zaštite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja

Budžet državnih fondova za 2008. godinu

nikola­ vUkićević

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

23

osiguranim licima.Fondu za zdravstveno osiguranje za djelatnost u 2008. godini planirana su sredstva u ukupnom iznosu od 144,55 mil. €.Bruto zarade planirane su u iznosu od 2,03 mil. € i odnose se na isplatu zarada zaposlenima u samom Fondu.r­ashodi za materijal i usluge planirani su u iznosu od 1,57 mil. €. Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite planirana su u iznosu od 10,48 mil.

€ i odnose se na na liječenje u zdravstvenim ustanovama u Srbiji i ostalim zemljama u inostranstvu, Vojnoj bolnici Meljine, Institutu Igalo, izdatke za vantjelesnu oplodnju, ostalu zdravstvenu zaštitu.

Prava iz zdravstvenog osiguranja su planirana u iznosu od 5,20 mil. € i odnose se na izdatke za ortopedska i druga pomagala, putne troškove i naknade na ime bolovanja.

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru planirana su u iznosu od 123,00 mil. € i to je najveća stavka u budžetu Fonda za zdravstveno osiguranje, i odnose se na izdatke zdravstvenih institucija.

Za kapitalne izdatke planiran je iznos od 1.33 mil. €.

FOND ZA OBEŠTEćENJE

klasifikacija opis Iznos % učešća411 bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 149.616,00 1,75412 ostala lična primanja 24.375,00 0,29413 rashodi za materijal i usluge 302.600,00 3,55418 ostali izdaci 3.000,00 0,04441 kapitalni izdaci 50.000,00 0,59463 otplata obaveza iz prethodnih godina 8.000.000,00 93,79UKUPNO 8.529.591,00 100.00

Fond za obeštećenje osnovan je radi obezbjeđenja sredstava bivših vlasnika za prava oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne svojine.

djelatnost Fonda je da obezbjeđuje zakonito, ekonomično i racionalno korišćenje sredstava namijenjenih za obeštećenje bivših vlasnika.Povećanje broja zaposlenih uslovljeno je novom ulogom koja je Fondu za obeštećenje dodijeljena izmjenama Zakona o povraćaju oduzetih

imovinskih prava i obeštećenju, što zahtijeva povećanje svih izdataka po tom osnovu. Iznos opštih izdataka:Bruto zarade u ukupnom iznosu od 0,14 mil. €r­ashodi za materijal i usluge 0,30 mil. € . Namjenska sredstva predviđena su za obeštećenje bivših vlasnika, a planirana su okviru pozicije rashoda - otplata obaveza iz prethodnog perioda

u iznosu od 8,00 mil. €.

FOND ZA RAZVOJ CRNE GORE

klasifikacija opis Iznos % učešća

411 bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 108.225,14 0,49412 ostala lična primanja 19.776,25 0,09413 rashodi za materijal i usluge 478.900,00 2,15414 tekuće održavanje 11.300,00 0,05431 transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 7.954.500,00 35,65441 kapitalni izdaci 39.600,00 0,18451 pozajmice i krediti 13.700.000,00 61,40UKUPNO 22.312.301,39 100.00

Fond za razvoj Crne Gore je osnovan radi podsticanja privrednog razvoja i svojinskog, proizvodnog i finansijskog prestruktuiranja privrede, razvoja tržišta kapitala i unapređenja efikasnosti upotrebe kapitala.

Fondu za razvoj Crne Gore za djelatnost u 2008. godini planirana su sredstva u ukupnom iznosu od 22,31 mil. €.Bruto zarade planirane su u iznosu od 0,108 mil. €.Najveća stavka u planu Budžeta za 2008. godinu Fonda su pozajmice drugim institucijama. Planirane su u iznosu od 13,70 mil. €. Naime, u svojoj

dosadašnjoj aktivnosti Fond je značajan dio novčanih sredstava plasirao bankama u formi oročenih depozita i na taj način dolazio do značajnih prihoda koji su u velikom uticali na pozitivne finansijske pokazatelje Fonda. dio ovih sredstava će biti usmjeren u finansiranje infrastrukturnih, dio u projekte vodosnabdijevanja i rješavanja problema otpadnih voda u skladu sa Vladinom politikom koja tretira ove oblasti.

Pozajmice opštinama u 2008. godini planirane su na 8.000.000 €. r­iječ je o kontinuiranoj aktivnosti kojom Fond, otkupom obveznica lokalnih samouprava ili kreditnim aranžmanom, finansira realizaciju infrastrukturnih i ekoloških projekata u opštinama, saglasno Vladinoj ekonomskoj politici i ekonomskoj politici Fonda.

Ostale pozajmice i krediti u iznosu od 7 mil. € odnose se na osnovnu djelatnost Fonda, a to je kreditiranje investicionih projekata malih i srednjih preduzeća. Ova aktivnost seže od 1996. godine i kontinuirano se obavlja svake godine. Cilj ove kreditne linije je pružanje valjane finansijske pomoći malim i srednjim preduzećima, posredstvom i uz garancije poslovnih banaka. Poseban tretman u narednoj godini imaće mala i srednja preduzeća čiji se projekti realizuju na sjeveru Crne Gore, i Fond će investirati najveći dio svojih sredstava u cilju ublažavanja regionalnih disproporcija u Crnoj Gori.

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru planirana su u iznosu od 7,95 mil. €.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

FOND PENZIJSKOG I INVAlIDSKOG OSIGuRANJA

klasifikacija opis Iznos % učešća411 bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 2.240.357,50 0,90412 ostala lična primanja 270.512,50 0,11413 rashodi za materijal i usluge 1.916.000,00 0,77414 tekuće održavanje 100.000,00 0,04415 kamate 400.000,00 0,16416 renta 50.000,00 0,02418 ostali izdaci 64.000,00 0,03423 prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja 243.459.130,00 97,38431 transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 300.000,00 0,12441 kapitalni izdaci 900.000,00 0,36451 pozajmice i krediti 100.000,00 0,04473 ostale rezerve - sredstva depozita 200.000,00 0,08UKUPNO 250.000.000,00 100,00

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca su planirane na nivou od 2.24 mil. € za 2008. godinu, i odnose se na zaposlene u Fondu. Ostala lična primanja su planirana na približno istom nivou kao i za 2007. godinu, u iznosu od 0,27 mil €

r­ashodi za materijal i usluge su planirani na nivou od 1.92 mil. € i uslovljeno je promjenama cijena telefonskih impulsa, poštanskih usluga, cijena goriva, električne energije i kancelarijskog materijala.

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja planirana su u iznosu od 243,45 mil. € i odnose se na potrebna sredstva za finansiranje starosnih, invalidskih i porodičnih penzija, naknada, dodataka, penzija u stranim zemljama i doprinosa za zdravstvenu zaštitu penzionera. Prava iz PIO će se finansirati iz opštih prihoda 29 %, i namjenskih prihoda 71%.

Kapitalni izdaci su za 2008. godinu planirani u iznosu od 0.90 mil € i u ukupnim izdacima čine 0.36%. Planirana je implementacija novog informacionog sistema u Fondu koji podrazumijeva nabavku novog softvera i hardverske opreme.

Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru planirani su u iznosu od 0,30 mil. €. Naime, Fond u toku godine na osnovu Odluka Upravnog odbora opredjeljuje tokom godine određena sredstva u vidu pomoći Savezu udruženja penzionera, To su sredstva jednokratne socijalne pomoći koja se usmjeravaju penzionerima koji predstavljaju materijalno najugroženiji dio populacije.

ZAVOD ZA ZAPOŠlJAVANJE

klasifikacija opis Iznos % učešće411 bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 3.846.600,00 12,34412 ostala lična primanja 816.300,00 2,62413 rashodi za materijal i usluge 2.569.200,00 8,24414 tekuće održavanje 146.400,00 0,47415 kamate 201.000,00 0,64416 renta 34.800,00 0,11418 ostali izdaci 14.100,00 0,05422 sredstva za tehnološke viškove 6.482.800,00 20,80431 transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 11.362.100,00 36,45441 kapitalni izdaci 420.000,00 1,35451 pozajmice i krediti 4.556.000,00 14,62461 otplata duga 720.000,00 2,31UKUPNO 31.169.300,00 100.00

Zavod za zapošljavanje je javna služba sa svojstvom pravnog lica.djelatnost Zavoda obuhvata posredovanje u zapošljavanju i radnom angažovanju, preduzimanju mjera i aktivnosti u postupku sprovođenja politike

zapošljavanja i druga pitanja iz ove oblasti.Zavodu za zapošljavanje za djelatnost u 2008. godini predviđena su sredstva u ukupnom iznosu od 31,17 mil. €.Bruto zarade zaposlenih planirane su u iznosu od 3,84 mil.€.r­ashodi za materijal i usluge planirani su u iznosu od 2,57 mil. € i planirani su sa povećanjem u odnosu na 2007. godinu za 0,3%,Sredstva za tehnološke viškove planirana su u iznosu od 6,48 mil. €.Transferi su planirani u iznosu od 11,36 mil. € i obuhvataju sredstva koja Zavod za zapošljavanje angažuje za realizaciju mjera aktivne politike

zapošljavanja putem stručnog osposobljavanja i prekvalifikacije nezaposlenih lica, realizaciju programa javnih radova, zapošljavnja pripravnika iz sredstava Zavoda, posebne mjere za zapošljavanje invalidnih lica i druge aktivnosti vezane za aktivnu politiku zapošljavanja.Ova sredstva su planirana na osnovu procjene ostvarenja prihoda od taksa na radno angažovanje nerezidentnih fizičkih lica i sredstava od privatizacije.

Pozajmice i krediti planirani su u iznosu od 4,55 mil. € i odnose se uglavnom na kreditiranje samozapošljavanja.

pomoćnik ministramr NIKOlA VuKIćEVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

OSNOVNI MAKROFISKALNI INDIKATORI

U periodu 2008-2010 očekuje se prosječan nominalni rast Bruto domaćeg proizvoda (u daljem tekstu BdP-a) od 9,67 %, uz prosječan realni rast od 6,2 % godišnje. Nivo inflacije će biti 3,5 % prosječno godišnje. Suficit javne potrošnje neće biti ispod 0,90 % BdP-a prosječno godišnje. Učešće tekuće javne potrošnje u BdP-u u periodu 2008-2010 smanjivaće se po stopi 2,37 % BdP-a, uz istovremeno povećanje učešća kapitalnih izdataka na nivou od 0,43 % BdP-a, pri čemu će izdaci za Kapitalni budžet Crne Gore rasti po stopi od 1 % BdP-a godišnje. Prosječno povećanje depozita javnog sektora neće biti ispod 3,77 % BdP-a.

U sljedećoj tabeli dati su osnovni procijenjeni makroekonomski i fiskalni agregati:

Stope rasta 2008 2009 2010Nominalni rast BdP-a 11.00% 9.50% 8.50%r­ealni rast BdP-a 7.00% 6.00% 5.50%Inflacija 4.00% 3.50% 3.00%Konsolidovani uzdaci (u % BdP-a) 50.01 48.08 46.43Kapitalni izdaci (u % BdP-a) 8.07 8.60 9.21Tekuća javna potrošnja (u % BdP-a) 41.95 39.49 37.21Suficit/deficit (u % BdP-a) 0.70 0.94 1.06Povećanje/smanjenje depozita (u % BdP-a) 2.84 4.41 4.05

2008 2009 2010

2.528,963.004,602.769,21

0,00

1.000,00

2.000,00

3.000,00

mil.

€

Nominalni BDP 2008-2010

7,0%

4,0%

6,0%

3,5%

5,5%

3,0%

Struktura nominalnog rasta BDP-a

Realni rast BDP-a Inf lacija

Fiskalne projekcije su bazirane na makroekonomskom scenariju koji podrazumijeva umjeren rast ekonomskih aktivnosti i stabilan i relativno nizak nivo inflacije. Očekuje se da nivo inostranih investicija postepeno opada s rekordno visokog nivoa u 2007. godini . U periodu od 2008-2010. godine očekuje se postepeni pad nivoa bankarskih kredita . Ovo će dovesti do umjerenog pada potrošnje domaćinstava i stabilizacije investicione aktivnosti.

Smanjenje privatne potrošnje kombinovano s planiranim smanjenjem tekuće javne potrošnje obezbijediće poboljšanje platnog bilansa. Očekivano umjereno smanjenje uvoza roba kao i povećanje prihoda po osnovu izvoza roba i usluga treba da rezultira značajnim poboljšanjem trgovinskog bilansa.

Ekonomskom politikom u prethodnom periodu obezbijeđena je makroekonomska stabilnost i pokrenut je ekonomski rast. Osnovni cilj ekonomske politike u narednom periodu će biti stabilan rast privredne aktivnosti i rast životnog standarda stanovništva. Makroekonomski okvir polazi od ostvarenih rezulatata u periodu 2003-2007 godini kao i stavova, mišljenja i prognoza kako domaćih tako i eksperata međunarodnih finansijskih institucija.

Očekuje se da će realni rast BdP-a, u periodu 2008-2010 godine, biti na nivou od 6,2 % godišnje. Ova očekivanja rasta privredne aktivnosti u Crnoj Gori bazirana su na visokom prilivu stranih direktnih investicija u prethodnom periodu i očekivanjima nastavka ove tendencije u budućnosti. Visok nivo investicija se očekuje u izvođenju građevinskih radova u turizmu i unapređenju javne infrastrukture tako da se građevinarstvo i turizam izdvajaju kao dvije grane u kojima će se ostvariti izuzetno dinamične stope rasta. r­azvoj turizma sa sobom nosi i uticaj na povezane djelatnosti privredne aktivnosti sa turističkom industrijom kao što su saobraćaj, poljoprivreda i prehrambena industrija koje će dalje davati doprinos u stvaranju prognoziranog rasta.

U prilog pozitivnim očekivanjima rasta privredne aktivnosti ide i činjenica da je bankarski sektor u potpunosti povratio kredibilitet i postao jedan od ključnih nosilaca dinamiziranja privredne aktivnosti u Crnoj Gori. Značajan napredak je evidentan u ovoj oblasti poslednjih godina – što se reflektuje

Srednjoročni makroekonomski i

fiskalni okvir 2008­2010

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

kroz snažno povećanje depozita privatnog sektora, uvođenja novih međunarodnih standarda, kao i kroz napredak u osnaživanju nadzora zasnovanog na riziku i monitoringa vezano za poštovanje propisa. Kreditna aktivnost banaka u ovim uslovima postaje dodatni faktor rasta i razvoja ekonomije.

Prema podacima za prvih devet mjeseci 2007. godine javni prihodi su se ostvarili u značajno većem iznosu od planiranog uz visok rast u oblastima usluga - turizam, trgovina, poslovi sa nekretninama, finansijsko posredovanje. Pozitivni trendovi naplate tekućih prihoda nastavili su se do kraja 2007. godine i u narednim godinama. Višak tekućih prihoda budžeta nad konsolidovanim izdacima u periodu 2008-2010 godini omogućiće sniženje poreskih stopa bez ugrožavanja fiskalne ravnoteže, izmirivanje svih zakonskih obaveza, kapitalnih investicija i otplatu dugova i neizmirenih obaveza.

SREDNJOROČNI OKVIR JAVNE POTROŠNJE 2008-2010

Procjena javne potrošnje Crne Gore za 2008. godinu i srednjoročni makro-fiskalni okvir 2008-2010 urađeni su na bazi procijenjenih podataka o kretanju BdP-a i nivoa inflacije, podacima o kretanju javne potrošnje u periodu od 2003. do 2006. godine, ostvarenju javne potrošnje za prvih devet mjeseci 2007. godine, Izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore za 2007. godinu, kao i reformama javnog sektora koje su u fazi implementacije i koje se planiraju u narednim godinama. Politika javne potrošnje u naredne tri fiskalne godine zasnovana je na osnovnim ciljevima ekonomskog programa Vlade Crne Gore, procjeni fiskalnog potencijala Crne Gore i makroekonomskim trendovima za naredni period.

U skladu sa ciljevima i smjernicama ekonomske politike predviđena je dalje uravnoteženje Budžeta u 2008. godini, integracija van-budžetskih fondova u Konsolidovani račun trezora, smanjenje fiskalnog opterećenja za privredu i građane smanjenjem poreskih stopa i stopa na doprinose, nastavak implementacije Kapitalnog i Programskog budžeta i početak implementacije Srednjoročnog okvira budžetske potrošnje. U cilju što transparentnijeg i efikasnijeg sistema javnih finansija izmijenjeni su i dopunjeni »organski« Zakon o budžetu i Zakon o finansiranju lokalne samouprave.

3.1 POlAZNE PRETPOSTAVKE ZA IZRADu SREDNJOROčNOG OKVIRA JAVNE POTROŠNJEFiskalne i strukturne reforme sistema javne potrošnje u periodu 2008-2010 usmjerene su na stvaranje stimulativnog ekonomskog ambijenta

kroz smanjenje poreskih opterećenja, čime će se obezbijediti konkurentnost ekonomije i dodatno privlačenje stranih investicija. U isto vrijeme, treba obezbijediti funkcionisanje održivog zdravstvenog i penzijskog sistema. Posebna pažnja usmjerena je na smanjenje ukupnog nivoa državnog duga, uzevši u obzir da smo eurizovana ekonomija. Za izradu srednjoročnog okvira javne potrošnje , polazne pretpostavke su sljedeće:

• Stabilan makroekonomski ambijent uz prosječni realni rast BdP-a od 6,2 % u periodu 2008-2010 i prosječni nivo inflacije od 3,5 %• Integrisanje vanbudžetskih fondova u Budžet – od 01. 01. 2008. godine primici i izdaci vanbudžetskih fondova planiraće se kao sastavni dio

budžeta države. Na taj način poboljšaće se transparentost budžeta i kontrola trošenja trošenja budžetskih sredstava, a i istovremeno i likvidnost.• Postepeno smanjenje poreskog opterećenja – snižavanje stope poreza na dohodak fizičkih lica sa 15 % u 2008. na 12 % u 2009. godini i na 9 % u

2010. godini. Ova mjera posebno će uticati na stvaranje stimulativnijeg okvira za razvoj privatnog preduzetništva i povećanje konkurentnosti. • Postepeno smanjenje stope doprinosa – snižavanje stope doprinosa za zdravstveno osiguranje sa 13,5 % u 2007. godini na 12 % u 2008. godini,

dalje snižavanje na 10,5 % u 2009. i na 9 % u 2010. godini• Postepeno smanjenje stope doprinosa – snižavanje stope doprinosa za penzijsko osiguranje sa 21,6 % u 2007. godini na 21 % u 2008. godini, dalje

snižavanje na 20,5 % u 2009. i na 20 % u 2010. godini• Ograničavanje nivoa tekuće javne potrošnje predviđeno je prosječnim godišnjim smanjenjem njenog učešća u BdP-u za 1,5 % u periodu 2008-

2010. Krajnji cilj je smanjena uloga države u ekonomskom životu zemlje , što će omogućiti veću konkurentnost privatnog sektora uz povećanje ukupne zaposlenosti i rasta realnih zarada.

• Povećanje izdataka za Kapitalni budžet Crne Gore za 1 % BdP-a u periodu 2008-2010 uz zadržavanje istog nominalnog nivoa kapitalnih izdataka u Tekućem budžetu i kapitalnih izdataka lokalne samouprave. dodatna sredstva koja se planiraju za ove namjene, kroz ulaganja u infrastrukturu omogućiće stvaranje pretpostavki za brži rast i razvoj ekonomije.

• Smanjenje učešća prihoda od poreza na međunarodnu trgovinu i transakcije u BdP-u kao rezultat usklađivanja carinskog sistema sa Svjetskom trgovinskom organizacijom i EU.

• Uravnoteženi bilans konsolidovane javne potrošnje uz ostvarenje viška tekućih prihoda nad rashodima u nivou od 0,9 % BdP-a prosječno godišnje u periodu 2008-2010 i povećavanje depozita javnog sektora. Povećanje depozita omogućiće akumuliranje rezervi za kapitalne investicije i eventualne eksterne šokove koji mogu da nastupe u maloj i otvorenoj ekonomiji kao što je ekonomija Crne Gore. a­kumulirani depoziti neće se koristiti za povećanje tekuće potrošnje.

3.2 OSNOVE BuDŽETSKE POlITIKE u SREDNJOROčNOM OKVIRuU srednjoročnom okviru 2008-2010. implementiraće se sljedeće budžetske politike:Srednjoročni budžetski okvirPretpostavka za koncipiranje i primjenu srednjoročnog budžetskog okvira je reforma procesa pripreme i planiranja budžeta i uvođenje finansijskih limita

za budžetske korisnike u višegodišnjem periodu. Budžetske aproprijacije za višegodišnji period bi se bazirale na strateškim dokumentima Vlade i pojedinih resornih ministarstava u skladu sa fiskalnim okvirom ukupne javne potrošnje. Na taj način bi se uveo metod “odozgo na dolje” u procesu pripreme i planiranja budžeta. Implementacija podrazumijeva uspostavljanje limita u srednjoročnom periodu u kumulativnom iznosu, po ekonomskoj klasifikaciji, i po budžetskim korisnicima dok bi i detaljan pregled troškova bi preciziran godišnjim zakonima o budžetu. Ključna prednost uvođenja srednjoročnog budžetskog okvira ogleda se u stabilnijoj i održivoj fiskalnoj politici, većem kapacitetu za regulisanje budućih budžetskih efekata/rezultata i poboljšanoj mogućnosti Vlade da izvrši alokaciju resursa u sklopu programa i organizacionih jedinica, u skladu sa svojom politikom i prioritetima.

Konsolidovanje budžetske struktureda bi se postigla neophodna efikasnost upravljanja javnim finansijama planira se uključivanje državnih fondova u jedinstveni račun trezora, kao

i konsolidovanje javne potrošnje uključivanjem regulatornih agencija i javnih preduzeća u dijelu obrazloženja budžeta. Takođe, veća pažnja će biti posvećena funkcionalnoj analizi i strukturi budžeta. U srednjem roku predviđa se smanjenje broja direktnih korisnika budžetskih sredstava uz povećanje odgovornosti Ministarstava za koordinaciju budžetskog procesa i budžetskih korisnika u sektoru njegovih nadležnosti.

Nastavak implementacije Kapitalnog budžeta Crne GoreNastavak implementacije Kapitalnog budžeta Crne Gore uz uvođenje obaveznih aproprijacija za dvogodišnji period u Zakonu o budžetu Crne

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

Gore za 2009. godinu. U prvoj polovini 2008. godine predviđa se uvođenje plana petogodišnjih kapitalnih investicija Crne Gore na osnovu kojeg će biti predlagan i dvogodišnji Zakon o kapitalnom budžetu. U tom cilju predviđa se formiranje baze podataka o svim projektima, koji su povezani sa budžetom. Time bi se postigla adekvatna analiza fiskalnih rizika, kao i poboljšao proces donošenja odluka kod izbora prioriteta. Usvajanje novog Zakona o koncesijama i privatno javnom partnerstvu će biti značajan regulatorni okvir za upravljanje jednim dijelom investicija.

Nastavak implementacije Programskog budžetaKod implementacije Programskog budžeta u Crnoj Gori zastupnjen je model Budžetskog programa koji predstavlja glavnu aktivnost ( program) ili

grupu aktivnosti ( potprogrami) koji se realizuje preko potrošačkih jedinica. Uvedena su dva nivoa primjene Programskog budžeta koji se iskazuju preko programa i potprograma. r­eformom Programskog budžeta planira se uvođenje logične programske klasifikacije za cjelokupan budžet, kao i priprema IT sistema za monitoring i izvršenje budžeta prema programskoj strukturi. Prelazak sa linijskog na Programski budžet predviđa se u 2008 godini, tako da bi Budžet za 2009 godinu bio pripremljen sa programskom strukturom. Potpuna implementacija Programskog budžeta, koja uključuje indikatore i potpunu primjenu metoda “odozgo na dolje” u procesu pripreme i planiranja budžeta, predviđa se u srednjem roku.

upravljanje državnim dugomdržavni dug je zahvaljujući uspješnom reprogramiranju naslijeđenog duga, kao i prihodima od privatizacije znatno smanjen u poslednjim

godinama. Na kraju 2006 godine državni dug je smanjen na 701,1 mil € ili 36,3% BdP-a, uz visoke državne depozite kod banaka i Centralna Banka Crne Gore (CBCG). U uslovima povoljne likvidnosti Vlada je smanjila na minimum program emisije državnih zapisa. Novo zaduživanje se uglavnom vrši u cilju finansiranja projekata iz međunarodnih finansijskih institucija i to pretežno evropski. Neizmirene obaveze prema dobavljačima su amortizovane, dok se nove obaveze ne kumuliraju.

U sljedećoj tabeli dat je srednjoročni okvir javne potrošnje za period 2008-2010:

KONSOLIdOVa­Na­ ja­VNa­ POTr­OŠNja­

O P I SPlan 2008 Projekcija 2009 Projekcija 2010u mil € u % BdP-a u mil € u % BdP-a u mil € u % BdP-a

TEKUĆI Pr­IHOdI 1282,09 50,72 1357,83 49,03 1426,80 47,48Porezi 839,30 33,20 883,45 31,90 923,03 30,72Porez na dohodak fizičkih lica 104,73 4,14 96,33 3,48 86,23 2,87Porez na dobit pravnih lica 47,40 1,88 51,91 1,87 56,32 1,87Porez na imovinu 39,93 1,58 43,73 1,58 47,45 1,58Porez na dodatu vrijednost 432,52 17,11 462,80 16,71 490,56 16,32a­kcize 99,52 3,94 108,97 3,93 118,23 3,93Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 72,89 2,88 73,40 2,65 73,99 2,46Lokalni porezi 34,83 1,38 38,14 1,38 41,38 1,38Ostali državni prihodi 7,47 0,30 8,18 0,30 8,87 0,30doprinosi 269,95 10,68 285,12 10,29 298,42 9,93doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 172,00 6,80 187,68 6,78 203,69 6,78doprinosi za zdravstveno osiguranje 90,47 3,58 89,30 3,22 85,94 2,86doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 7,48 0,30 8,13 0,29 8,80 0,29Takse 45,45 1,80 49,77 1,80 54,00 1,80Naknade 74,36 2,94 81,42 2,94 88,34 2,94Ostali prihodi 35,85 1,42 39,25 1,42 42,59 1,42Primici od otplate kredita 17,18 0,68 18,82 0,68 20,42 0,68IZda­CI- I nivo konsolidacije 1264,37 50,01 1331,75 48,08 1395,08 46,43IZda­CI- II nivo konsolidacije 1225,99 48,50 1294,68 46,75 1360,98 45,29TEKUĆa­ ja­VNa­ POTr­OŠNja­ 1060,42 41,95 1093,59 39,49 1118,23 37,21Tekući izdaci 525,06 20,77 539,49 19,48 550,27 18,31Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 288,04 11,39 294,18 10,62 297,60 9,90Neto zarade 165,24 6,54 178,11 6,43 190,75 6,35Porez na zarade 33,01 1,31 28,34 1,02 21,89 0,73doprinosi na teret zaposlenog 46,79 1,85 45,88 1,66 45,94 1,53doprinosi na teret poslodavca 38,38 1,52 37,08 1,34 34,10 1,13Opštinski prirez 4,62 0,18 4,78 0,17 4,92 0,16Ostala lična primanja 26,61 1,05 27,54 0,99 28,37 0,94r­ashodi za materijal i usluge 128,22 5,07 132,70 4,79 136,69 4,55Tekuće održavanje 27,56 1,09 28,53 1,03 29,38 0,98Kamate 20,26 0,80 20,97 0,76 21,60 0,72r­enta 10,11 0,40 10,47 0,38 10,78 0,36Subvencije 16,60 0,66 17,18 0,62 17,69 0,59Ostali izdaci 7,66 0,30 7,92 0,29 8,16 0,27Transferi za socijalnu zaštitu 284,90 11,27 294,87 10,65 303,72 10,11Prava iz oblasti socijalne zaštite 41,59 1,65 43,05 1,55 44,34 1,48Sredstva za tehnološke viškove 11,16 0,44 11,55 0,42 11,90 0,40Prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja 216,46 8,56 224,04 8,09 230,76 7,68Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 10,48 0,41 10,85 0,39 11,18 0,37Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 5,20 0,21 5,38 0,19 5,54 0,18Transferi instit. pojed. NVO i javnom sektoru 212,32 8,40 219,76 7,93 226,35 7,53Transferi javnim institucijama 171,37 6,78 177,37 6,40 182,69 6,08Transferi nevladinim organizacijama 11,45 0,45 11,85 0,43 12,20 0,41Transferi javnim preduzećima 8,24 0,33 8,52 0,31 8,78 0,29Transferi pojedincima 21,27 0,84 22,02 0,79 22,68 0,75

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

Kapitalni izdaci 136,52 5,40 136,52 4,93 136,52 4,54Kapitalni Budžet CG 67,43 2,67 101,64 3,67 140,33 4,67Pozajmice i krediti 23,11 0,91 23,92 0,86 23,41 0,78Otplata garancija 0,60 0,02 0,62 0,02 0,64 0,02r­ezerve 14,43 0,57 14,93 0,54 13,84 0,46dEFICIT/SUFICIT 17,72 0,70 26,08 0,94 31,72 1,06FINa­NSIr­a­NjE -17,72 -0,70 -26,08 -0,94 -31,72 -1,06domaće finansiranje -30,12 -1,19 -20,43 -0,74 -21,04 -0,70 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 4,82 0,19 0,00 0,00 0,00 0,00Otplata dugova rezidentima 7,24 0,29 7,49 0,27 7,72 0,26Otplata glavnice 7,24 0,29 7,49 0,27 7,72 0,26Otplata obaveza iz prethodnog perioda 27,70 1,10 28,67 1,04 29,53 0,98Otplata stare devizne štednje 12,50 0,49 12,94 0,47 13,33 0,44Otplata po osnovu restitucije 8,00 0,32 8,28 0,30 8,53 0,28Otplata obaveza iz prethodnog perioda 7,20 0,28 7,45 0,27 7,68 0,26Inostrano finansiranje 18,69 0,74 49,02 1,77 50,25 1,67Krediti i hartije od vrijednosti 9,03 0,36 9,30 0,34 9,58 0,32 Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 21,70 0,86 22,35 0,81 23,02 0,77Otplata dugova nerezidentima 12,67 0,50 13,05 0,47 13,44 0,45donacije 1,66 0,07 31,72 1,15 32,67 1,09Projektni zajmovi 8,00 0,32 8,00 0,29 8,00 0,27Prihodi od privatizacije ili depoziti 65,50 2,59 67,47 2,44 60,72 2,02POVEĆa­NjE/SMa­NjENjE dEPOZITa­ 71,79 2,84 122,13 4,41 121,65 4,05

U periodu 2008-2010 projektovano je postepeno sniženje tekućih javnih prihoda sa 50,72 % BdP-a u 2008. godini na 47,48 % BdP-a u 2010. godini. Ovo sniženje je direktna posljedica sniženja poreskog opterećenja – sniženje stope poreza na dohodak fizičkih lica i postepeno sniženja stopa doprinosa za penzijsko i zdravstveno osiguranje.

Sporiji rast poreza na međunarodnu trgovinu i transakcije posljedica je usklađivanja carinskih stopa sa Svetskom trgovinskom organizacijom i Evropskom unijom. Za ostale prihode projektovan je rast u skladu sa nominalnom stopom rasta BdP-a.

Konsolidovani javni izdaci opadaće po stopi od 1,79 % BdP-a u periodu 2008-2010, kao rezultat sporijeg rasta izdataka od projektovanog rasta BdP-a. Za Kapitalni budžet Crne Gore je projektovan rast od 1 % BdP-a godišnje dok će ostali kapitalni izdaci (u Tekućem budžetu i kapitalni izdaci lokalne samouprave) u nominalnom iznosu biti konstantni, što znači da će njihovo učešće u BdP postepeno opadati (0,43 % prosječno godišnje) Za ostale izdatke projektovana je godišnja stopa rasta u skladu sa prosječnom stopom inflacije.

Ukupni izdaci za bruto zarade zaposlenih opadaće sa 11,39 % BdP-a u 2008. godini na 10,62 % BdP-a u 2009. godini i 9,90 % BdP-a u 2010. godini. Takođe će doći do pada ostalih primanja zaposlenih sa 1,05 % BdP-a u 2008. na 0,94 % BdP-a u 2010. godini. r­azlozi za ovo smanjenje su racionalizacija broja zaposlenih i brži rast BdP-a od izdataka za bruto zarade. r­ast bruto zarada će zavisiti od mogućnosti budžeta.

Višak javnih prihoda nad rashodima u 2008. godini projektovan je na 17,72 mil € što čini 0,70 % BdP-a. U 2009. godini višak javnih prihoda nad rashodima projektovan je na 26,08 mil € ili 0,94 % BdP-a za tu godinu, dok se za 2010. godinu višak prihoda nad rashodima projektuje na 31,72 mil € što je 1,06 % BdP-a. Shodno organskom Zakonu o budžetu, ostvarenim viškom prihoda finansiraće se otplata duga, kapitalni projekti i povećanje depozita. Sredstva depozita neće biti korišćena za finansiranje tekuće potrošnje.

Visok nivo naplate tekućih prihoda , višak javnih prihoda nad rashodima u periodu 2008-2010 omogućiće redovno izmirivanje obaveza po javnom dugu – otplatu glavnice za uzete kredite rezidentima i nerezidentima, otplatu stare devizne štednje i otplatu obaveza po osnovu restitucije. jedinice lokalne samouprave redovno će smanjivaće zaostale obaveze iz prethodnog perioda i neće doći do akumuliranja novih zaostalih obaveza.

JAVNA POTROŠNJA 2008-2010 U % BDP

50,7 49,0 47,550,0 48,1 46,442,0 39,5 37,2

2008 2009 2010TEKUĆI PRIHODI KONSOLIDOVANI IZDACI TEKUĆA JAVNA POTROŠNJA

koordinator odsjeka za makroekonomsku analizu i saradnju sa međunarodnim institucijama dr STANKO JEKNIć,

samostalni savjetnik , VlADISlAV KARADŽIć samostalni savjetnik, RADOVAN ŽIVKOVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

2�

Vlada Crne Gore je na sjednici održanoj 20. decembra 2007. godine, usvojila Strategiju razvoja unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru Crne Gore, čime su realizovani utvrđeni kratkoročni prioriteti iz a­kcionog plana za implementraciju preporuka iz Evropsk-og partnerstva. Strategijom su definisani osnovni elementi koncepta unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru, data je analiza postojećeg stanja, kao i osnovni pravci razvoja sveobuhvatnog i efikasnog sistema unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru Crne Gore. Okvirni rok za implementaciju Strategije je 5 do 7 godina. a­kcionim planom, koji je sastavni dio ove Strategije, utvrđene su aktivnosti na razvoju i implement-aciji sistema unutrašnje finansijske kon-trole u javnom sektoru koje se planiraju sprovesti u navedenom periodu.

Pojam i koncept unutrašnje finan-sijske kontrole u javnom sektoru (PIFC – Public Internal Financial Control) raz-radila je Evropska komisija, kao pomoć u razumijevanju i sprovođenju dobro razvijenih i efikasnih kontrolnih siste-ma prilikom pristupanja Evropskoj uni-ji. Naime, donošenje Strategije PIFC-a i njeno sprovođenje u organima državne uprave, jedan je od zahtjeva Evropske unije za zemlje kandidate, koji bi tre-balo da doprinese boljem upravljan-ju i korišćenju budžetskih sredstava i sredstava pristupnih fondova Evropske unije.

Osnovni elementi koncepta PIFC-e

Na osnovu međunarodno prihvaćenih standarda i najbolje prakse EU, termin “unutrašnja finansijska kontrola u javnom sektoru” (PIFC - Public Internal Finan-cial Control) podrazumijeva cjelok-upni, objedinjeni sistem koji uspostav-lja Vlada radi kontrolisanja, revidiranja i izvještavanja o korišćenju budžetskih sredstava i sredstava EU. Cilj ovog sistema je da se osigura da se javnim sredstvima (nacionalnim i sredstvima Evropske unije) ekonomično, efikasno i efektivno upravlja i da se obezbijedi njihova kontrola.

Sistem unutrašnje finansijske kontrole sastoji se od sledećih osnovnih elemena-ta:

1. Finansijskog upravljanja i unutrašnje kontrole (FMC)

2. Funkcionalno nezavisne unutrašnje revizije (Ia­) i

3. Centralne jedinice za harmonizaciju i koordinaciju sistema finansijskog upravlja-nja i kontrole i metodologija unutrašnje revizije (CHU)

Finansijsko upravljanje i kontrola (FMC) obuhvata cjelokupan sistem finan-sijskih i drugih kontrola koji je integrisan

Strategija razvoja unutrašnje finansijske

kontrole u javnom sektoru Crne Gore

Mila­ Ba­rja­kta­rović iva­na­ vUletić

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

30

u sve aktivnosti institucije, uključujući organizacionu strukturu, metode, proce-dure koje se primjenjuju ne samo na finansijske sisteme, već i na operativne i strateške sisteme korisnika budžetskih sredstva.

Primarni cilj finansijskog upravljanja i kontrole je da obezbijedi:

= uspješno ispunjavanje ciljeva i zadataka institucije;

= sigurnost, pouzdanost, pravovre-menost i cjelovitost informacija, a poseb-no finansijskih informacija;

= usklađenost poslovanja sa zako-nima, propisima, politikama, planovima i procedurama;

= zaštitu imovine; = ekonomično, efikasno i efektivno

korišćenje resursa.

Sprovođenje finansijskog upravljanja i kontrole je odgovornost svakog zapo-slenog u instituciji saglasno utvrđenim poslovnim procesima i operacijama, kao i opisu poslova svakog radnog mjesta. To znači da je neophodno za sve procese u kojima se odvijaju kontrolne aktivnosti donijeti pisana uputstva i procedure, sa kojima se jasno utvrđuje način izvršavanja procesa i odgovornost rukovodilaca i zaposlenih.

Funkcionalno nezavisna unutra-šnja revizija. Unutrašnja revizija vrši nezavisnu, stručnu i sistematsku procjenu sistema finansijskog upravljanja i kon-trola, što podrazumijeva revidiranje svih funkcija i procesa poslovanja i uspostav-ljenih kontrola. Ona objektivno prikuplja, provjerava, analizira, procjenjuje i projek-tuje podatke i izvještava menadžment o podacima na osnovu kojih se donose odluke. jedan od glavnih fokusa revizije je provjera funkcionisanja sistema FMC-a u instituciji.

Unutar EU, PIFC koncept unutrašnje revizije podrazumijeva da ovu funkci-ju treba da vrši ovlašćena funkcionalno nezavisna jedinica u okviru institucije. Ta nezavisnost podrazumijeva da je neza-visna od djelatnosti koju revidira, da je podređena neposredno rukovodiocu organa, odnosno da samostalno bez uti-caja rukovodioca odlučuje o području koje će revidirati. Funkcionalna nezavis-nost podrazumijeva da unutrašnja revizija nije dio ni jednog poslovnog procesa, odnosno organizacionog dijela, a u svom

je radu neposredno odgovorna rukovo-diocu državnog organa.

Centralna harmonizacijska jedinica je sastavni i nužni uslov uspješnog pris-tupa i razvoja sistema javne unutrašnje finansijske kontrole i ovaj koncept je postao dio samog PIFC-a.

Centralna harmonizacijska jedinica odgovorna je za razvoj i sprovođenje metodologije i standarda za sisteme FMC-a i unutrašnje revizije u javnom sektoru. Posebnu pažnju poklanja raz-voju procedura i revizorskih tragova za FMC, kao i za izradu priručnika, predloga povelje za unutrašnju reviziju i etičkog kodeksa za državne službenike uključene u unutrašnju reviziju. Ova jedinica, takođe, razvija metodologiju za procjenu rizika kojom se trebaju koristiti sve instituci-je, daje metodološke smjernice vezane za FMC i unutrašnju reviziju, procjenjuje aktivnosti jedinica za unutrašnju reviziju i FMC-a, nadgleda sprovođenje utvrđenih zahtijeva i analizira funkcije jedinica za unutrašnju reviziju i FMC-a u ministarst-vima, odnosno drugim organima državne uprave. CHU izvještava Vladu o razvoju sistema finansijskog upravljanja i kontrole i unutrašnje revizije, stepenu implemen-tacije usvojenih standarda, zajedničkim slabostima i neophodnim mjerama za njegovo poboljšanje.

Analiza postojećeg stanja unu-trašnje finansijske kontrole u javnom sektoru Crne Gore

Postojećim zakonodavnim okvirom u Crnoj Gori propisani su pojedini ele-menti FMC-a, ali nije na sveobuhvatan način propisano uspostavljanje cjelokup-nog sistema FMC-a baziranog na opšte prihvaćenim standardima unutrašnje kontrole.

Okvirni zakon postojećeg sistema FMC-a u Crnoj Gori je Zakon o budžetu, kojim se reguliše planiranje, donošenje i izvršenje državnog budžeta, budžeta lokalne samouprave, zaduživanje i izda-vanje garancija, unutrašnja kontrola, računovodstvo budžeta i unutrašnja revizija. Podzakonskim aktima, done-senim na osnovu ovog zakona, dalje se propisuju pravila, procedure i odgovo-rnosti u pojedinim fazama upravljanja budžetom. Pored Zakona o budžetu,

pojedine elemente finansijskog uprav-ljanja i unutrašnje kontrole propisu-ju i Zakon o državnoj upravi, Zakon o državnim službenicima i namještenicima, Zakon o zaradama državnih službenika i namještenika, Zakon o zaradama i ostalim primanjima funkcionera, Zakon o javnim nabavkama, Zakon o kontroli državne podrške i pomoći, kao i ostali zakoni i podzakonska akta donešena na osnovu njih.

Važan segment postojećeg sistema FMC-a u Crnoj Gori predstavljaju i jas-no definisane organizacione strukture utvrđene aktima o organizaciji i sistem-atizaciji, koje definišu odgovornost poje-dinih organizacionih jedinica i lica u insti-tucijama. Takođe, u mnogim institucijama postoje i interni akti u kojima su prop-isani pojedini poslovni procesi ili posebne aktivnosti. Za većinu poslovnih procesa nije propisan način njihovog obavljanja, što bi trebalo učiniti, kako bi se obez-bijedilo njihovo sprovođenje u skladu sa načelima zakonitosti, ekonomičnosti, efektivnosti i efikasnosti. Takođe, nijesu pripremljeni ni revizijski tragovi, koji pred-stavljaju pisane procedure koje hronološki određuju dokumentaciju i poslovni pro-ces od njegovog početka do okončanja.

Treba istaći da postojeći sistem kontrola nije adekvatno uspostavljen uzimajući u obzir ciljeve koje institucije žele ostvariti i rizike koji utiču na ostvaren-je ciljeva. Pored toga, postojeće kontrole usmjerene su na ostvarivanje zakonitosti i pravilnosti, ali ne i ekonomičnosti, efikas-nosti i efektivnosti.

Što se tiče naknadne kontrole, tre-ba istaći da jedan broj institucija ima uspostavljena odjeljenja za unutrašnju kontrolu koja vrše poslove naknadne kontrole u pogledu poštovanja zakona, podzakonskih i internih normativnih aka-ta u okviru svoje nadležnosti, kao i kon-trolu finansijskog poslovanja. Kontrole su uglavnom usmjerene na otkrivanje mogućih grešaka, odstupanja ili nepravil-nosti nakon sprovedenih aktivnosti.

unutrašnja revizija. a­ktivnosti na razvoju unutrašnje revizije u javnom sek-toru započele su donošenjem Zakona o budžetu 2001.godine, kojim je prop-isana obaveza Ministarstva finansija da vrši reviziju u dijelu: računovodstvenih dokumenata, primitaka, ugovorenih

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

31

obaveza i izdataka kod potrošačkih jedi-nica, vanbudžetskih fondova i opština. Krajem 2003.godine u Ministarstvu finan-sija formiran je Sektor interne revizije, koji kao centralizovna unutrašnja revizija obavlja poslove revizje kod svih korisnika budžeta.

Razvoj sistema PIFC u Crnoj Gori

da bi se na jedinstven način propisalo uspostavljanje cjelokupnog sistema finan-sijskog upravljanja i kontrole i unutrašnje revizije, baziranog na opšte prihvaćenim međunarodnim standardima i najboljom EU praksom, Strategijom je predviđeno donošenje Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru. Ovim zakonom će se okvirno urediti sistem unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, koji će obuhvatiti upravljačku odgovornost, finansijsko up-ravljanje i kontrolu i unutrašnju reviziju u javnom sektoru Crne Gore, kao i met-odologiju, standarde, odnose i odgov-rnosti, te nadležnosti Ministarstva finansi-ja i drugih organa u sprovođenju sistema unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru. Planirani rok za donošenje zakona je 2008.godina, a nakon toga će uslijediti izrada podzakonskih akata.

Po donošenju ovog zakona, insti-tucije javnog sektora biće zadužene da u određenom roku izrade i implementiraju: pisane procedure u formi internih akata (pravilnika) kojima će biti definisani os-novni poslovni procesi i prikazan dijagram tokova poslovnih procesa, uputstva u kojima će biti detaljno opisane poslovne operacije, a na osnovu njih i detaljni opisi svakog radnog mjesta u aktima o orga-nizaciji i sistematizaciji. Na osnovu ovih akata omogućiće se sprovođenje procjene rizika koji mogu ugroziti utvrđene ciljeve poslovanja. Na osnovu analize mogućih rizika utvrdiće se kontrolne aktivnosti koje treba uspostaviti u odnosu na veličinu rizika. O oblicima uspostavljanja ex ante, tekućih i ex post kontrola odlučiće ruko-vodilac potrošačke jedinice, uvažavajući potrebe, specifičnosti poslovanja i rezul-tate analize rizika u doglednom roku.

Imajući u vidu da je nezavisna unu-trašnja revizija jedan od elemenata unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru (PIFC), institucije javnog sektora biće u obavezi da uspostave funkcio-

nalno nezavisne jedinice za unutrašnju reviziju koje će vršiti nezavisnu, stručnu i sistematsku procjenu sistema finansijsk-og upravljanja i kontrola uspostavljenog od strane rukovodstva. To će podrazumi-jevati revidiranje svih funkcija i procesa poslovanja i uspostavljenih kontrola kod korisnika budžeta, predlaganje mjera i davanje preporuka za poboljšanje siste-ma, praćenje aktivnosti na otklanjanju uočenih problema, nedostataka i propus-ta u poslovanju, kao i savjetovanje ruko-vodstva u području procjene i upravljanja rizikom. jedinice za unutrašnju reviziju kod institucija u javnom sektoru biće direktno odgovorne rukovodiocima, radi vršenja objektivne procjene uspostav-ljenog sistema finansijskog upravljanja i kontrole. Organizaciono pozicioniranje jedinica za unutrašnju reviziju je vrlo bit-no za njenu nezavisnost u radu, tako da unutrašnja revizija po svojoj organizaci-ji nije dio nijednog poslovnog procesa, odnosno organizacionog dijela, i u svom radu isključivo je odgovorna rukovodiocu institucije. Ona je funkcionalno nezavisna, što znači da na njen rad ne mogu nega-tivno uticati rukovodioci čije se aktivnosti ispituju.

Uspostavljanje unutrašnje revizije kod korisnika budžeta vršiće se na jedan od sledećih načina:

a) formiranjem nezavisne jedinice unutar budžetskog korisnika koja će biti direktno odgovorna rukovodiocu insti-tucije.

b) formiranjem zajedničke jedinice za unutrašnju reviziju na predlog više budžetskih korisnika uz prethodnu saglas-nost ministra finansija;

c) sporazumom o obavljanju poslova unutrašnje revizije sa nadležnim državnim organom ili drugim organom odnosno jedinicom lokalne samouprave, uz pre-thodnu saglasnost ministra finansija.

Osnivanje nezavisnih jedinica za unutrašnju reviziju kod korisnika budžeta zavisiće od kriterijuma koje će propisati ministar finansija. Kao kriteriji za njiho-vo osnivanje uzeće se u obzir: finansi-jska sredstva sa kojima raspolažu, stepen rizik kojim je izložen budžetski korisnik, broj programa, organizaciona struktura i broj zaposlenih, specifičnost djelatnosti budžetskog korisnika

Sektor za internu reviziju Ministarstva finansija, koji je obavljao poslove central-

izovane unutrašnje revizije, transformisaće se u Sektor za javnu unutrašnju finansijsku kontrolu, kao centralna harmonizacijska jedinica (CHU), koja će biti odgovorna za razvoj i promociju unutrašnje kon-trole i metodologija unutrašnje revizije u javnom sektoru, na bazi međunarodno prihvaćenih standarda i najbolje prakse, za koordinaciju i implementaciju nove regulative vezane za upravljačku odgov-ornosti (FMC), kao i za unutrašnju reviziju (Ur­).

Predložene aktivnosti na uspostav-ljanju cjelokupnog sistema finansijsk-og upravljanja i kontrole, uključujući i unutrašnju reviziju, trebale bi da zadovolje i zahtijeve za upravljanje predpristupnim sredstvima Evropske unije. Osnovni način upravljanja sredstvima EU je koherentan sa generalnim principima zdravog finan-sijskog upravljanja i stoga, okvir PIFC-a obezbjeđuje važne strukture i pravila za osiguravanje transparentnog i odgovor-nog finansijskog upravljanja ovim sred-stvima.

r­azvojna strategija PIFC-a koja je istovjetna za nacionalne i EU fondove, od velike je važnosti u procesu integrisanja Crne Gore u EU. Iako je uspostavljanje PIFC-a obavezno u smislu usklađivanja sa pravnom tekovinom EU, ono nije samo uslov, nego i doprinos unapređenju odgovornosti, ekonomičnosti, efekasnos-ti i efektivnosti u korišćenju javnih sred-stava i njihovom boljem upravljanju.

pomoćnik ministraMIlA BARJAKTAROVIć

ovlašćeno službeno lice iIVANA VulETIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

32

Sveobuhvatni strateški prioritet Crne Gore su evroatlanske integracije, odnosno integracije u EU. Pored jasnog političkog opredjeljenja otvorenost i značajna pove-zanost crnogorske ekonomije sa ekonomi-jom EU i zemaljama regiona čini takvo opredjeljenje i ekonomski potpuno logičnim. Tako definisani prioriteti predstavljaju svo-jevrsno spoljašnje sidro, kojim se ekonomska politika usmjerava u pravcu povećavanja konkurentnosti ekonomije korišćenjem domaćih resursa. Takvo opredjeljenje za polazište ima intenzivnu saradnju Vlade sa Evropskom komisijom, kao i drugim međunarodnim institucijama i organizaci-jama radi stvaranja okvira koji je povoljan za kontinuitet priliva stranih direktnih investicija i stimulisanja domaćih investicija kao stubo-va ekonomskog razvoja. dugoročno stabilna i konkurentna ekonomija predvidih pravila igre je garant razvoja istinske tržišne privrede koja se zasniva na slobodnoj razmjeni svo-jinskih prava u cilju ispunjavanja jednog od kopenhaških kriterijuma pridruživanja EU. U tom okviru, Vlada je identifikovala sljedeća tri ključna razvojna prioriteta2:

• Podsticanje održivog ekonomskog razvoja, kroz rastuće ekonomske slobode i jačanje uloge privatnog sektora;

• jačanje vladavine prava kao preduslo-va izgradnje modernih institucija parlamen-tarne demokratije, i

• Poboljšanje životnog standarda građana ponudom kvalitetnijih javnih usluga, kroz efi-kasne sisteme obrazovanja, zdravstva i soci-jalne zaštite.

Kratkoročne ekonomske perspektive

Crne Gore izuzetno su povoljne. Makroeko-nomskim scenarijem je predviđeno da bi ekonomski rast u 2008. godini trebao biti održan na nivou od oko 7%, sa postepenim smanjenjem u naredne dvije godine na 6,0% u 2009. godini i na 5,5% u 2010. godini. drugim riječima, očekuje se u naredne tri godine prosječan rast ekonomije za oko 6,2 %, uz inflaciju koja bi u prosjeku trebalo da se kreće oko 3,5% dajući nominalni rast BdP od oko 9,7%. Time bi crnogorska ekonomija u 2010. godini trebala da poraste na oko 3 milijarde eura odnosno oko 4,800 eura per capita. Privredni rast bi trebalo da bude podstaknut kontinuiranom ekspanzijom u turizmu, kako direktno tako i indirektno kroz

rast građevinarstva i drugih sektora poveza-nih sa turizmom3. Očekuje se da će i stalna jaka potražnja za metalima na svjetskom tržištu nastaviti da podstiče privredni rast, iako se pretpostavke zasnivaju na postepe-nom padu cijene aluminijuma4.

Iako su potencijalni rizici kratkoročnog smanjenja privrednog rasta dosta ograničeni, sposobnost Crne Gore za kontrolisan proces smanjivanja stope privrednog rasta će u uslovima »euroizacije«, gdje nosioci ekonom-ske politike imaju na raspolaganju ograničen diapazon instrumenata ekonomske politike, zavisiti prije svega od (I) stabilnih, odnosno konsolidovanih javnih finansija, i (II) ubrza-

Crna Gora: Ekonomski i fiskalni okvir za period

2007 ­ 2010­ GENERAlNE SMjERNICE ­

1 - Tekst je integralno preuzet iz Ekonomskog i fiskalnog programa za Crnu Goru, koji je usvojila Vlada CG na sjednici od 22. novembra 2007. godine.2 - Ekonomska politika Crne Gore u 2007: Vlada RCG, decembar 2006.3 - Izvještaji Svjetske turističke organizacije i operatora su optimistički i očekuje se da će krupne investicije u turizmu – kao što je nedavni Ugovor o obnavljanju Svetog Stefana, Ugovor o gradnji marine za mega jahte u Tivtu, očekivanja izgradnja novih kapaciteta i valorizacija nedovoljno iskorišćenih potencijala - nastaviti da se pojavljuju u narednih nekoliko godina.4 - Iako postoje predviđanja sporijeg rasta zapadnoevropskih ekonomija i SAD, očekuje se dalji rast tražnje u Rusiji, Indiji i Kini što u narednom srednjoročnom periodu nagovještava stabilne crnogorske industrijske agregate.

Boja­na­ Bošković Milora­d ka­tnić

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

33

nog nastavka strukturnih reformi, a u tom kontekstu prije svega reformi tržišta rada, reformi finansijskog sektora, i svakako refor-mi sektora javnih usluga, kao što su energe-tika i transport. Vođenjem kvalitetnih poli-tika u tim oblastima značajno se povećava konkurentnost ekonomskog sistema, a isto tako mogli bi se značajno amortizovati rizici eventualnog brzog smanjenja privrednog rasta i time doprinijeti ostvarivanju razvojnih prioriteta.

STABIlNE JAVNE FINANSIJE

Kao što je već rečeno, u uslovima »eur-izovane« ekonomije fiskalna politika je praktično jedini instrument za vođenje mak-roekonomske politike. U tom kontekstu nje-na uloga je utoliko značajnija. Ona je, naime, jedini značajan instrument kojim može eko-nomska politika djelovati kontra-ciklično, odnosno obezbjeđivati efikasno upravljan-je snažnim pritiscima tražnje. U periodima visokog privrednog rasta, kao što je sada u Crnoj Gori, to bi značilo vođenje restriktivnije fiskalne politike čime bi država doprinijela smanjenju pritisaka koji mogu rezultirati pre-grijavanjem ekonomije.

Fiskalna politika Crne Gore u 2007. godi-ni nije u cjelini iskoristila svoje mogućnosti za kontraciklično delovanje. U uslovima snažnog povećanja privrednog rasta koji su imali za posljedicu povećanje javnih pri-hoda u visini od 4 do 5 postotnih poe-na BdP-a u odnosu na prethodnu godinu, rebalansom državnog budžeta originalno predviđeni izdaci su povećani za skoro ¼ od čega je značajan dio iskorišćen za pri-jevremenu otplatu duga Svjetskoj banci, tako da je suficit ostao u visini iznad 4% BdP. Istovremeno, iako je dio povećanih izdataka namijenjen povećanju investicija, veći dio povećanja ipak je išao za povećanje tekućih troškova. Vođenje relativno ekspan-zivne politike javnih finansija očekuje se i za narednu 2008. godinu. U uslovima kada se javni prihodi predviđaju na nivou sličnom onome u 2007. godini, Vlada predviđa nas-tavljanje trenda povećavanja državnih izdata-ka izraženih učešćem u BdP. Predviđeno po većanje izdataka iz stavke tekućih troš-kova (prije svega na račun povećanja zara-da u javnom sektoru) i kapitalnih investi-cija imaće za posljedicu bitno smanjenje očekivanog budžetskog suficita. On bi prema predviđanjima trebao da se smanji na nivo ispod 1% BdP. Pri tome, potrebno je imati u vidu značajne potrebe finansiranja prije svega u domenu jačanja postojećih insti-tucija parlamentarne demokratije i izgradnje novih institucija u cilju adekvatne apsorpcije evropskog zakonodavstva kroz proces sta-

bilizacije i pridruživanja. Takođe, sve manje konkurentna državna uprava kao nosilac procesa evropskih integracija u odnosu na sve napredniji privatni sektor nameće potre-bu jačanja administrativnih kapaciteta kroz revidiranu politiku zarada.

Vlada CG je svjesna da je potrebno iskoristiti priliku koju pružaju dobra vremena za fiskalnu reformu. Neizbježnost ekonom-skih ciklusa i neminovno usporavanje eko-nomije u određenom trenutku pozicionira potrebu za stvaranjem uslova za dugoročnu produktivnost ekonomije i pored pojedinih procikličnih odluka u tom kontekstu. Stoga, sprovođenje poreskih reformi pored stvaran-ja dodatnog prostora privredi za investi-ranje ima za cilj i uspostavljanje dugoročne kontrole nad državnim rashodima shodno politici uravnoteženog budžeta. Imajući to u vidu, potrebno je kontinuirano analizi-rati srednjoročnu fiskalnu održivost koju determinišu politika zarada u javnom sek-toru, implementacija poreskih reformi radi njihovog zaokruživanja, realizacija kapitalnog budžeta odnosno definisanje odgovora na visoke zahtjeve za investicijama u infrastrukt-uru i servisiranje domaćeg duga. definisanje srednjoročnog cilja budžetske politike će pomoći usaglašavanju konkurentnih potre-ba za budžetska sredstva. Eliminisanje infra-strukturnih uskih grla zahtjevaće alokaciju sve većeg obima javno-finansijskih sredstava namijenjenih finansiranju kapitalnih inves-ticija, prije svega onih u fizičku infrastrukturu, čime će se ojačati i kapaciteti zemlje za real-izaciju standarda EU, što je moguće samo dugoročnom kontrolom tekućih rashoda. dok su još u 2006. godini sredstva za kapi-talne investicije učestvovala u javnim finansi-jama sa svega 3% BdP, to učešće bi trebalo da se poveća na preko 9% BdP u 2010. Istovre-meno, treba istaći da su kapitalne investicije u javnom sektoru veće jer uključuju ulaganja u regionalno vodosnadbijevanje na primor-ju, obnovu željezničke pruge i prenosnog segmenta elektroprivrede.

Osim toga, Vlada će nastaviti sa procesi-ma kojima je zajednički cilj poboljšanje uprav-ljanja budžetom. Značajan korak u tom kon-tekstu jeste dalja konsolidacija budžeta kroz spajanje dosadašnjih van-budžetskih fon-dova u sistem Trezora. Ne samo da će se time poboljšati upravljanje gotovinom i državnim depozitima, te povećati racionalnost javnih finansija, već će se time i povećati transpar-entnost javnih finansija. Pored navedenog, strateški okvir javnih finansija podrazumijeva implementaciju programskog budžeta kako bi se povećala efektivnost upotrebe novca poreskih obveznika. Istovremeno, imple-mentacija srednjoročnog budžetskog okvira

sa uvođenjem limita budžetske potrošnje za sve budžetske jedinice treba da obezbi-jedi realizaciju ključnih ciljeva ekonomske politike.

uBRZAVANJE NASTAVKA STRuKTuRNIH REFORMI

Podsticanje priliva stranih direktnih investicija (SdI) ; SdI su od izuzetne važnosti za razvoj crnogorske privrede. Poređenje sa drugim zemljama iz okruženja i sa novim članicama EU pokazuje da je značaj SdI za Crnu Goru veći nego kod većine ovih ze-malja. Cilj Crne Gore je privlačenje SdI za ubrzanje razvoja zemlje na svim područjima. Crna Gora, zbog svog strateškog položaja, prirodnih potencijala, najniže stope poreza na profit od 9% i kvalifikovane radne snage, ima mogućnost povećanja priliva SdI. 2006. godine Vlada je usvojila Strategiju podstican-ja stranih direktnih investicija, koja se foku-sira na ključne poluge investicione politike, targetiranje stranih investitora kroz imple-mentaciju fiskalnih, finansijskih i institucio-nalnih podsticajnih mjera, kao i na definisan-je ključnih promotivnih aktivnosti. Vlada se u stvaranju povoljnog investicionog ambi-jenta fokusira na: (I) posvećenost programu održivog ekonomskog razvoja, odgovorne fiskalne politike i stvaranja povoljnog ambi-jenta za poslovanje stranih investitora; (II) dalji razvoj finansijskih tržišta; (III) dalji razvoj i snaženje institucija za privlačenja SdI; (IV) usaglašavanje zakonskih propisa iz oblas-ti radnih odnosa sa EU standardima kao i usvajanje novih imovinskih propisa; (V) zaduživanje kod međunarodnih finansijskih institucija i koncesiona ulaganja za izgrad-nju kapitalnih infrastrukturnih objekata; (VI) stvaranje liberalizovanog fiskalnog sistema za privlačenje SdI; (VII) dalje jačanje bankar-skog sektora i finansijskih intermedijatora; (VIII) prilagođavanje strukture zaposlenih potrebama stranih investitora; (IX) reforme obrazovanja u skladu sa potrebama razvo-jnih sektora Crne Gore. daljem povećavanju SdI u zemlji treba da doprinesu i aktivnosti a­gencije za promociju investicija – MIPa­. Februara 2007. godine formiran je i Sav-jet stranih investitora, koji će imati aktivnu ulogu u kreiranju investicione politike.

< Okončanje procesa privatizacije; Crna Gora je do sada privatizovala oko 85% državnog kapitala. Ipak, nastavak privatizacije u oblasti energetike i saobraćaja prije svega je od ključnog značaja za dalji rast konkurent-nosti crnogorske ekonomije. dalja privatizaci-ja državnih preduzeća treba doprinijeti posti-zanju boljeg ekonomskog učinka, jačanju konkurentnosti zemlje i omogućiti Vladi CG

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

da ubira veći nivo državnih prihoda u cilju poboljšanja javnih usluga u obrazovnom i zdravstvenom sistemu, kao i postizanju višeg iznosa kapitalnih investicija uz nastavak poli-tike snižavanja dugova. Pored modela priva-tizacije strateškom investitoru, ući će se i u nove modele javno-privatnog partnerstva. Ukupan udio državne imovine u većim kom-panijama, čija djelimična ili potpuna privati-zacija se očekuje u sljedećih nekoliko godina (Elektroprivreda CG, Željeznice Crne Gore, jadransko brodogradilište Bijela, Plantaže, Luka Bar, duvanski kombinat Podgorica, Institut dr. Simo Milošević, HTP Budvanska rivijera, HTP Ulcinsjka rivijera) iznosi 1.078 miliona € ili 64% njihove ukupne nominalne vrijednosti. U svakoj od njih trenutno država ima većinsko vlasništvo.

< Dalje poboljšanje biznis okru-ženja i aktivna podrška malim i srednj-im preduzećima (MSP); Poboljšanje biz-nis okruženja jedan je od glavnih akcenata ekonomske politike u periodu 2007-2010. Poslovni ambijent u Crnoj Gori je značajno poboljšan tokom poslednjih nekoliko godi-na. Ipak preduzetnici su i dalje suočeni sa teškoćama, koje proizilaze iz komplikovanog pravnog i regulatornog okvira: kompliko-vane i dugotrajne administrativne proce-dure, slabe koordinacije inspekcija, dugo-trajnog i komplikovanog procesa kupovine zemljišta te prenosa nepokretne imovine, problema kod osiguranja imovine, nedo-voljno fleksibilnog tržišta rada, limitiranog pristupa finansijama za MSP, visokog učešća sive ekonomje. Buduće aktivnosti ekonom-ske politike za poboljšanje biznis okruženja u Crnoj Gori se odnose prije svega na elimi-nisanje biznis barijera ili njihovo svođenje na najmanju moguću mjeru, legalizaciju sive ekonomije i na aktivnu politiku podsticanja razvoja MSP. Predviđene mjere za eliminaciju biznis barijera odnose se na dalje olakša-nje ulaza u biznis, pojednostavljenje siste-ma licenciranja, pojednostavljivanje izlaza iz biznisa, unapređenje politike u domenu gradskog građevinskog zemljišta, ubrzanje procesa prenosa nepokretne imovine, pove-ćanje profesionalizma administracije, uvođe-nje on-line registracije i redovno ažuriranje podataka na zvaničnom sajtu Centralnog registra Privrednog suda, olakšanje pristupa dodatnim izvorima finansiranja. Na područ-ju aktivne politike podsticanja razvoja MSP mjere ekonomske politike će biti usmjerene u stvaranje stimulativnog ambijenta za razvoj MSP, jačanje različitih oblika institucionalne (nefinansijske) podrške razvoju MSP, jačanje različitih oblika finansijske podrške MSP, itd. Predviđaju se i mjere za dalje povećavanje konkurentnosti Crne Gore na području pore-za i doprinosa za socijalno osiguranje.

< Fleksigurizacija tržišta rada i smanjenje uloge države na tom području; Stopa zaposlenosti se stalno povećava dok stopa nezaposlenosti dosta brzo opada. To je prije svega rezultat ubrzanog ekonomskog razvoja ali i aktivne politike zapošljavanja koju Vlada i Zavod za zapošljavanje vode posljednjih godina. Najveći problem crno-gorske nezaposlenosti je strukturna neza-poslenost koja se ogleda u neusklađenosti između ponude i tražnje radnika po pojedin-im zanimanjima. Politika Vlade na području tržišta rada i ljudskih resursa proizilazi iz smjernica EU i temelji na Nacionalnoj strate-giji zapošljavanja 2007-2010, Nacionalnom akcionom planu zapošljavanja za 2007-2008. godinu i Programu zapošljavanja za 2007. godinu. Teži se i većoj fleksibilnosti tržišta rada kao i većoj sigurnosti, to jest, teži se flek-sigurnosti. država će se postepeno udaljiti iz tržišta rada, posebno od direktnog uplitanja u odnose između radnika i poslodavaca i uti-caja na nivo zarada. Podršku ovome će dati novi zakon o radu koji je u izradi i čije usva-janje se očekuje do kraja 2007. godine, kao i formiranje tripartitnog Socijalnog savjeta. Zakon o radu će, s jedne strane, omogućiti veću slobodu poslodavcima prilikom ugo-varanja radnih odnosa, odnosno veću fleksibilnost tržišta rada uopšte, a s druge strane radnicima ublažiti gubitak sigurnosti boljom zaštitom primanja u slučaju nezapo-slenosti i djelotvornijoj pomoći kod ponov-nog zapošljavanja. Socijalni savjet će značaj-no unaprijediti socijalni dijalog i bitna pitanja rješavati uz podjednako učešće socijalnih partnera. Nacionalna strategija zapošljavanja identifikuje tri glavna prioriteta tržišta rada i zapošljavanja: (I) povećanje zaposlenosti i smanjenje nezaposlenosti sa mjerama za podsticanje poslodavaca na otvaranje većeg broja radnih mjesta, mjerama za smanjivanje dugoročne nezaposlenosti i nezaposlenosti među mladima, mjerama za podsticanje preduzetništva, produžavanje radnog vijeka, jačanje institucija tržišta rada i podsticanje partnerstava za zapošljavanje; (II) povećanje produktivnosti i kvaliteta rada sa mjerama usmjerenim na unapređenje kvaliteta radne snage i na održavanje/održivost radnih mje-sta, (III) jačanje socijalne kohezije sa mjerama za unapređivanje/promovisanje zapošljava-nja žena, prevenciju socijalne isključenosti, prevenciju siromaštva na sjeveru Crne Gore.

< ubrzanje razvoja turizma kao jedne od najperspektivnijih grana crno-gorske privrede; Turizam je jedna od najznačajnijih i najperspektivnjih aktivnosti crnogorske privrede. Očekuje se da će se nje-gov značaj ubuduće još povećati. Turizam u Crnoj Gori tradicionalno uživa podršku Vlade, a ta se podrška u poslednjih nekoliko godina

značajno povećala. Takav stav Vlade Crne Gore se ogleda i u relevantnim strateškim i ekonomsko-političkim dokumentima, kao što je Master plan – Strategija razvoja tur-izma Crne Gore do 2020. godine. Osnovni cilj Master plana je da se putem diverzifikacije i značajnog poboljšanja kvaliteta turističkog proizvoda razvije bolja konkurentnost ovog sektora. Mjere ekonomske politike na području razvoja turizma se usmjeravaju na završetak privatizacije hotelske industrije i s tim povezano povećanje stranih direktnih investicija u turizam, u izgradnju infrastruk-ture od značaja za razvoj turizma (projekat za izgradnju vodovoda za snabdijevanje primorja vodom, infrastrukturni projekti na području saobraćaja, koji su od esencijalne važnosti za razvoj turizma), u razvoj kvali-fikovanih stručnih kadrova za turizam, koji je planiran Strategijom razvoja ljudskih resursa u sektoru turizma u Crnoj Gori, u diverzifikac-iju crnogorskih turističkih proizvoda i tržišta odnosno destinacija, u uspostavljanje tješnje saradnje između lokalnih vlasti, privatnog sektora i obrazovnih institucija. Uspostavljen je među-ministarski dijalog i konsultacije o pitanjima i problemima, koji su relevantni za turizam; svi zainteresovani akteri redovno učestvuju na sastancima koji se bave tim pitanjima.

< Dalje jačanje stabilnosti finansi-jskog sektora; Spoljno finansijsko okruženje uzdrmano nedavnim poremećajima na međunarodnim finansijskim tržištima se pogoršalo. Na taj izazov, a prije svega na vrlo brz porast kredita Centralna banka je odgovorila pooštrenjem obavezne rezerve, te nekim drugim mjerama usmjerenim u poboljšanje bankarske kontrole. Vlada će i dalje podržavati mere usmjerene u jačanje stabilnosti bankarskog sistema kao stuba cjelokupnog finansijskog sistema. Ovo je još posebno značajno zbog povećane izloženosti banaka događajima na tržištu nekretnina i tržištu kapitala. U tom kontekstu od poseb-nog je značaja predviđeno usvajanje novog zakona o bankama kojim će se obezbediti primjena najbolje međunarodne prakse. Osim toga nastaviće se i sa jačanjem super-vizije drugih segmenata finansijskog tržišta, prije svega kroz implementaciju novog zako-na o osiguranju, donošenjem svih potrebnih podzakonskih akata i jačanjem kapaciteta a­gencije za nadzor osiguranja.

< Reforma obrazovnog sisitema i sistema socijalnog osiguranja; U pre-thodnom periodu su sprovedene značajne reforme obrazovnog sistema i sistema soci-jalnog osiguranja. Implementacija novog zakonskog okvira u skladu sa strategijom reforme obrazovanja rezultirala je uvođenjem

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

novih nastavnih programa u osnovne škole, kao i većom konkurencijom u visokom školstvu uključivanjem privatnog sektora. Takođe, značajne investicije u opremu i nove školske objekte treba da stvore uslove za brzu modernizaciju ovog sektora društvenih djelatnosti. Potrebno je u narednom periodu testirati mogućnosti veće tržišne alokacije resursa u ovoj oblasti što bi trebalo da bude naredna faza reforme obrazovanja. U ranijem periodu došlo je do konsolidacije sistema socijalnog osiguranja. Sprovedena je param-etarska reforma državnog penzionog fonda u cilju ublažavanja posljedica hroničnog def-icita, a stvoreni su i uslovi za uvođenje dobro-voljnih penzionih fondova. Potrebno je raditi na odgovarajućim demografskim analizama kako bi se utvrdile mogućnosti uvođenja takozvanog drugog penzijskog stuba. Oblast zdravstvenog sistema je jedna od najos-jetljivijih i toj reformi treba pristupati pažljivo. Očigledno je da izdvajanja za zdravstve-nu uslugu na nivou ekonomije značajno prevazilaze državnu potrošnju u toj oblasti. Kroz nastavak reformi o tom sektoru, sman-jivanje broja zaposlenih i uvođenje sistema dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja treba u potpunosti konsolidovati ovaj osjetljivi sektor. Sistem osiguranja od nezaposlen-osti se reformiše u skladu sa međunarodnim standardima i opredjeljenjima Vlade da se vodi aktivna politika zapošljavanja kroz obezbjeđivanje programa prekvalifikacije i doškolovavanja. Istovremeno, ključni crno-gorski izazov postaje nedostatak radne snage pa je jedan od zadataka definisanje pitanja zapošljavanja stranaca na pricipima ravnopravnosti i otvorenosti.

< Efikasno planiranje prostorom i životnom sredinom kao ključni ele-ment održivog razvoja visokog turizma; Značajan potencijal Crne Gore za turizam praćen je sve većim pritiscima u ekološkom smislu, pogotovo duž crnogorskog pri-morja. Kako sačuvati ljepote svog prirod-nog okruženja i privući visoki turizam, a istovremeno otvoriti prostor za svestrani privredni razvoj jedan je od ključnih izazova dugoročnog održivog razvoja Crne Gore. Vlada napreduje u harmonizaciji Zakona o zaštiti životne sredine sa standardima i reg-ulativom EU, a istovremeno privodi kraju izradu Prostorni plana CG koji bi trebao da bude usvojen do proljeća 2008. godine. Novim prostornoplanskim dokumentima je potrebno otvoriti investicione šanse na principima održivog razvoja uz definisanje konkretnih mogućnosti za ekonomski razvoj i iskorišćavanje domaćih resursa. Poboljšanje održivog upravljanja životnom sredinom će posebno zahtijevati dalje snaženje institu-cionalnih kapaciteta i veće napore od onih

koje su opštine do sada pokazale kako bi se postigli dogovori o zajedničkim lokacijama za tretman čvrstog otpada i otpadnih voda. Takođe će biti neophodna značajna ulaganja u sprječavanje zagađivanja vazduha, vode i zemljišta od strane nekoliko velikih industrija koje predstavljaju »vruće tačke«, kao i u tre-nutno slabo regulisanje otpada i otpadnih voda i neodrživo upravljanje prirodnim resur-sima i morskim dobrom. a­dekvatan odgovor Vlade na ovaj izazov i očekivanje građana je u saradnji sa odgovarajućim međunarodnim institucijama, uključujući finansijske koje tre-ba da pomognu realizaciji zahtjevanih pla-nova. Vlada ne može ostati neaktivna ni kada su u pitanju globalne klimatske promjene. r­azvoj kapaciteta za odgovarajuću reakciju je moguć kroz globalne i regionalne pro-grame u kojima je potrebno učestvovati radi zaštite čovjekove sredine.

< Svestrano reformiranje ener-getskog sektora; Nastavak reforme u sek-toru energetike biće od naročitog značaja zbog važnosti ovog sektora za sveukupnu ekonomsku aktivnost. Crna Gora trenutno uvozi oko 1/3 potrebne električne energije što predstavlja jedan od značajnih razloga za veliki deficit u tekućem dijelu platnog bilansa. Situacija sa snabdijevanjem struje u Crnoj Gori, kao i velikom dijelu Zapad-nog Balkana i Evrope uopšte, postaće još značajno teža prema očekivanjima na svjets-kom tržištu energije. Osim toga proizvod-nja i prenos struje u zemlji osujećeni su starošću objekata, ograničenim ulaganjima i iscrpljivanjem imovine državne Elektro-privrede (EPCG). Kako bi efikasno odgovorila na ove izazove, Vlada Crne Gore će uskoro usvojiti strategiju razvoja energetike do 2025. godine čime će nastojati da značajno poveća investicije u energetski sektor, kao i da ubrza reformisanje sektora kao cjeline, a u tom kontekstu posebno EPCG. jedno od ključnih usmjerenja tržišno orijentisan-ih reformi energetskog sektora uključuje davanje mogućnosti nezavisnom regulator-nom organu da utvrdi tarife koje pokrivaju troškove i koje svode na minimum unak-rsne subvencije između različitih grupa. Što je posebno značajno, tarife za individualne potrošače i za najveće industrijske potrošače će morati i dalje da se povećavaju. Pored toga, potrebno povećanje tarifa će iziskivati dobro usmjerene i adekvatno finansirane programe za obezbjeđenje socijalne sig-urnosti kako bi se minimizovao uticaj na najsiromašnije slojeve. Što se restrukturiranja EPCG tiče, njegovo je osnovno usmjerenje razdvajanje cjelina proizvodnje, prenosa, dis-tribucije i snadbijevanja strujom. U tom kon-tekstu, potrebno je povezivnje novih funk-cionalnih cjelina sa strateškim partnerima

kroz privatizaciju i modele privatno-javnog partnerstva u podsticanju novih ulaganja privatnog kapitala. Osim toga više pažnje će se posvetiti poboljšanju energetske efikas-nosti u javnom i u privatnom sektoru kako bi se time smanjio pritisak na povećanje potražnje za strujom, kao i promovisanju alternativnih izvora energije.

< Reformisanje sektora transporta kao preduslova za održiv privredni raz-voj zemlje; Slično kao za energetiku i za sektor transporta karakterističan je relativno loš kvalitet infrastrukture prouzrokovan pri-je svega veoma ograničenim ulaganjima u posljednje dvije decenije, neadekvatne tarife usluge koje se odražavaju u finansijskim problemima ekonomskih subjekata u tom sektoru. Kako kvalitetna transportna infra-struktura i usluge tog sektora predstavljaju neophodan preduslov za održiv privredni razvoj Crne Gore, uključujući razvoj turizma i ravnomjerniji privredni razvoj pojedinih djelova zemlje, kao i efikasno integrisanje zemlje u EU, Vlada CG posvetiće u narednom perodu značajne napore kako bi se inves-ticije u taj sektor privrede znatno povećale. jedan dio tih investicija bi trebalo da bude finansiran iz budžeta, odnosno kredita, a u značajnom dijelu se računa i na inves-ticije privatnog sektora na bazi javno-privat-nog partnerstva te koncesija. Najveći inves-ticione aktivnosti se predviđaju u oblasti putne infrastrukture, gdje se na relativno kratak rok predviđa izgradnja/modernizacija zaobilaznica oko niza crnogorskih gradova, a na nešto duži rok najveće investicije bi trebale da budu izgradnja jadransko-jon-skog autoputa, autoputa Bar-Boljare, te puta r­isan–Žabljak. U oblasti željezničke infra-strukture glavne investicije su predviđene na modernizaciji pruge koje ide od Bara prema granici sa Srbijom. Moderizacija te pruge od strateškog je značaja ako Crna Gora želi da iskoristi potencijal Luke Bar za potreba tranz-ita robe u druge zemlje. Ubrzan proces inve-stiranja u transportnu infrastrukturu pratiće nadogradnja zakonodavstva u smislu njenog usklađivanja sa evropskim pravnim redom te jačanje svih onih državnih institucija koje su nadležne za obezbeđivanje kvaliteta trans-portnih usluga.

< Stimulisanje javno-privatnog part-nerstva i koncesija kao instrumenta za finansiranje infrastrukturnih objekata; Obzirom na velike potrebe po investicijama u različite segmente infrastrukture te osku-dicu tradicionalnih fiskalnih resursa zemlje, to jest budžetskih sredstava i zaduživanja za garancijom države, Vlada CG će se zalagati da se istraže mogućnosti za značajna javno-privatna partnerstva. Ukoliko se ostvaruju

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

na pravi način, jPP i koncesije mogu doni-jeti realne prednosti i treba ih ohrabrivati. Međutim, u isto vrijeme, jPP treba ostvarivati u konkurentnom i transparentnom okviru u kojima se adekvatno definišu prioriteti pojedinačnih investicija. U tom kontekstu Vlada će ojačati postojeći zakonski okvir za koncesije kako bi obezbijedila razumnu podjelu rizika projekta sa investitorom. Sem toga je neophodno uraditi nezavisne, obuh-vatne i rigorozne studije izvodljivosti kako bi se osiguralo da su investicije rentabilne i da Vlada ne završi sa značajnim prikriven-im obavezama na svojoj strani – ili makar da se takve obaveze kvantifikuju unapri-jed i da budu reflektovane u sveukupnom budžetskom okviru i prioritetima.

< ubrzanje regionalnog razvoja manje razvijenih dijelova Crne Gore; Iako je Crna Gora relativno mala po svo-joj teritoriji postoje značajne razlike u raz-vijenosti njezinih pojedinih delova. dok su najrazvijenija područja u primorskom dijelu i oko Podgorice, najsiromašniji su sjeverni djelovi zemlje. Smanjenje razlika u razvijenosti jedan je od značajnih ciljeva Vlade, a proces uključivanja Crne Gore u EU pružiće određene mogućnosti za ost-varivanje tog cilja. Proces pristupanja EU naime ima potencijal da poveća prostor za izvoz specifičnih poljoprivrednih proizvoda na tržište EU kao i za unaprijeđenje regional-nog razvoja kroz korištenje IPa­ fondova koji će biti na raspolaganju Crnoj Gori u periodu njenog pridruživanja EU, te kroz strukturne fondove EU u godinama nakon učlanjenja. Ipak, regionalni razvoj je moguć samo uz iskorišćavanje resursa kojima su trenutno ner-azvijena područja bogata privlačenjem stra-nih direktnih investicija i internim transferom dohodka podstaknutim domaćim investici-jama. Politika javnih finansija treba da obez-bijedi uz minimum distorzija odgovarajuće javne usluge na lokalnom nivou.

VlADAVINA PRAVA I JAčANJE INSTITuCIJA u PROCESu

PRIDRuŽIVANJA Eu

< Reformisanje administracije i jačanje vladavine prava; donošenje novog Ustava i proces stabilizacije i pridruživanja sa EU pruža jasan okvir za sveukupne napore u razvoju institucija i jačanju vlada-vine prava. U posebne izazove u toj oblasti koje je za Crnu Goru identifikovao posljed-nji r­edovni izveštaj Evropske komisije je snaženje demokratskih institucija, sveobuh-vatne reforme u cilju harmonizacije politika i zakonskih propisa te jačanje ograničenih administrativnih kapaciteta za sprovođenje zakonskog i regulatornog okvira. Vlada će

nastaviti sa sprovođenjem a­kcionog plana za prevenciju i suzbijanje korupcije i orga-nizovanog kriminala preko svoje Naciona-lne komisije. Puna implementacija a­kcionog plana stvoriće pogodnu osnovu za real-izaciju cilja jačanja vladavine prava i insti-tucija sistema parlamentarne demokratije. U tom okviru, namjeravano sprovođenje niza istraživanja o uzrocima i manifestaciji korupcije shodno međunarodno prizna-toj naučnoj metodologiji će predstavljati osnovu za nastavak pojedinih konkretnih aktivnosti. Istraživanja bi trebalo da obuh-vate oblasti sudstva i lokalne uprave, kao i obrazovnog i zdravstvenog sistema.

< Reformisanje javne uprave u kon-tekstu procesa integracije u Eu; Vlada CG je svjesna potrebe za modernizaci-jom javne uprave i njeno institucionalno prilagođavanje procesima pridruživanja u EU. Prilagođavanje državne uprave tim pro-cesima se uspostavlja kroz tri instituciona-lna mehanizma: (I) Sekretarijat za evropske integracije (SEI) koji je osnovan od prethod-nog Ministarstva za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije, kako bi se unaprijedio proces evropskih inte-gracija i njihova koordinacija unutar Vlade. Uloga Sekretarijata podrazumijeva koordi-naciju i nadgledanje procesa pridruženja EU, pravnu pomoć u procesu pridruživanja i pristupanja, koordinaciju međuresorskih priprema za pregovore i koordinaciju proc-esa pregovora sa EU, koordinaciju pripreme ključnih dokumenata koji se odnose na taj process, praćenje procesa sprovođenja sporazuma sa EU i aktivnosti zajedničkih tijela osnovanih tim sporazumima, saradnju državnih organa sa institucijama i tijelima EU, državama članicama, zemljama kandi-datima i potencijalnim kandidatima tokom procesa pridruživanja i pristupanja, sarad-nju sa tijelima Skupštine Crne Gore, sarad-nju i direktnu komunikaciju sa Misijom Crne Gore pri EU i ostalim diplomatskim i konzu-larnim predstavništvima Crne Gore u oblasti procesa pridruživanja i pristupanja EU. (II) jedinice za EU koje su formirane u svim ministarstvima i koje upravljaju i koordinišu zadatke vezano za evropske integracije u svakom od ministarstava i državnoj upravi uopšte. (III) koordinaciona tijela za proces evropskih integracija. Prvo od njih predstav-lja Kolegijum za evropske integracije, kao vrhovno političko tijelo Vlade CG koje će upravljati procesom pristupanja EU, i bavi-ti se političkim/strateškim pitanjima, kojim predsjedava Predsjednik Vlade. drugo koor-dinaciono telo predstavlja Komisija za evrop-ske integracije koja je ključno ekspertsko tijelo za horizontalnu koordinaciju procesa pristupanja, koje će se, takođe, baviti i koor-

dinacijom inostrane pomoći za pristupanje Evropskoj uniji. Treće koordinaciono telo predstavlja sedam Grupa za evropske inte-gracije koje su osnovna koordinaciona tijela zadužena za različite oblasti a­cquis-a, koja odgovaraju strukturi pododbora za Spora-zum o stabilizaciji i pridruživanju.

OSTVARENI REZulTATI

Poslije sticanja nezavisnosti u junu 2006. godine Crna Gora je ostvarila velike korake naprijed kako na političkom tako i ekonoms-kom području. Poslije intenzivnog političkog procesa u oktobru 2007. godine usvojen je novi Ustav, a u tom istom mjesecu potpisan je i Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU koji predstavlja značajan formalni korak na putu uključivanja zemlje u EU. Istovremeno, redovni izveštaj Evropske komisije o napretku zemalja kandidata s početka novembra ove godine govori o značajnom napretku kojeg je Crna Gora napravila u poslednjoj godini u cilju ispunjavanja kopenhaških kriterijuma. U tom izveštaju su jasno identifikovani i brojni izazovi na koje će biti potrebno odgovoriti u narednom periodu. Izazovi se odnose na jačanje demokratskih institucija, uključujući nastavak reforme sudskog sistema i prim-jenu mjera za prevenciju i suzbijanje korup-cije, kao i sveobuhvatne reforme u pravcu harmonizacije politika i zakonskih propisa; te jačanje ograničenih administrativnih kapac-iteta za implementaciju zakonskog i regula-tornog okvira.

Nedavno ostvareni rezultati na političkom polju oslanjaju se na dobru repu-taciju zemlje u pogledu procesa tranzicije u toku poslednje dekade. U tom periodu Crna Gora je sa uspjehom položila temelje za tržišnu ekonomiju, ojačala demokratske institucije uz postepeni razvoj kapaciteta u javnoj upravi koji će se baviti političkom i ekonomskom transformacijom. Zahvaljujući tim naporima, zemlja je obnovila makroeko-nomsku stabilnost čiji je oslonac predstav-ljalo uvodjenje njemačke marke krajem 1999. godine, a kasnije eura, kao jedinog platežnog sredstva. Euroizacija nacionalne privrede praćena stabilno vođenim javnim finansijama te strukturnim promjenama u oblasti cjenovne i trgovinske liberalizacije, privatizacije te brojnih drugih reformi bili su osnov za podsticanje privrednog rasta. Posle relativno niskih stopa privrednog rasta ost-varenih u prvim godinama ove decenije, u poslednje dve godine one su se povećale na preko 7% godišnje. Visok privredni rast u jed-nom značajnom dijelu temelji se na izuzetno velikim prilivima stranih direktih investicija koji su izraženi u relativnim iznosima, kao učešće u BdP, među najvišim u svijetu. Visok

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

privredni rast praćen je jačanjem fiskalnog položaja zemlje. Crnogorske javne finansije u posljednje dvije godine bilježile su suficit u visini od preko 3% BdP, a javni dug zemlje i dalje ostaje relativno nizak. Otvaranje proc-esa restitucije tokom 2004. godine u nared-nom periodu uticaće na nivo javnog duga iako nedavni amandmani na odgovarajući zakon ograničavaju tu komponentu duga na najviše 5 procentnih poena BdP posmatrane godine, ali će se istovremeno ino javni dug smanjiti usljed prijevremenih otkupa.

Crna Gora je danas mala otvorena eko-nomija sa BdP po glavi stanovnika od 3,700 eura per capita. To znači da je njezin BdP po stanovniku na nivou odnosno nešto veći nego u većini drugih zemalja Zapadnog Balkana, ali pak još uvjek značajno ispod nivoa novih članica EU, izuzimajući Bugar-sku i r­umuniju. Ekonomija Crne Gore je otvorena, sa ukupnom trgovinom koja čini oko 130% BdP. Zemlja je trenutno u procesu pridruživanja Svjetskoj trgovins-koj organizaciji (STO) i postala je članica Centralnoevropskog sporazuma o slobod-noj trgovini (CEFTa­) koji je, krajem 2006, proširen na zemlje jugoistočne Evrope i kojim se garantuje slobodna trgovina za oko 90% industrijskih proizvoda. Kao odraz činjenice da je mala, ekonomija je dosta usko bazirana. Usluge čine oko 60% ekonom-ske aktivnosti. Iako sačinjava možda svega četvrtinu sektora usluga, turizam je ključna komponenta ekonomije i glavni izvor rasta, naročito na jadranskom primorju. Proizvod-nja, naročito aluminijumska industrija, pred-stavlja približno četvrtinu ukupne ekonomije i više od polovine izvoza. Poljoprivreda čini oko 15% ekonomije. Pa ipak, poljoprivreda je značajan izvor prihoda za mnoge ljude u siromašnijim sjevernim djelovima zemlje.

jak privredni rast u posljednjem periodu praćen je i određenim manje povoljnim kretanjima, od kojih posebno valja istaknuti rast spoljnoekonomske neravnoteže koje se odražava u rastu deficita tekućeg bilansa. Iako je on dostigao gotovo 29% BdP u 2006. godini, to ne mora obavezno da bude uzrok za alarm. Veliki deficiti u tekućem bilansu nijesu neuobičajeni za male, otvorene eko-nomije sa slobodnim tokovima kapitala u toku perioda naglog rasta kakva je Crna Gora. Sem toga, tekući bilans Crne Gore je u velikoj mjeri podstaknut direktnim stranim inves-ticijama. Veoma visoke investicije, naročito u građevinarstvu, »usisale« su uvoz, dok su efekti bogaćenja zbog ulaganja u nekretnine podstakli visoku domaću potražnju. Eurizaci-ja ekonomije takođe otklanja rizike valutne krize, mada sa pratećim efektom da bi svaki značajniji pad stranih investicija imao velik i

direktno negativni uticaj na rast.

Uspjesi Crne Gore ostvareni kako u dije-lu stabilizacije privrede tako i u različitim segmentima strukturnih reformi upore-do sa, nakon sticanja nezavisnosti, brzim učlanjenjem zemlje u Međunarodni mon-etarni fond i Svjetsku banku početkom 2007. godine imali su pozitivan odraz i na međunarodnim finansijskim tržištima. državni kreditni rejting Crne Gore je kod jedne od vodećih rejting agencija Standard & Poor’s u proljeće ove godine poboljšan sa BB na BB+.

Glavni potencijalni rizici i izazovi za ekonomsku politiku u narednom peri-odu

Sumarno nesumnjivo dobri ekonomski

rezulati Crne Gore ostvareni u posljednjih nekoliko godina donijeli su sa sobom i nove izazove i rizike. Zemlja se tako danas suočava sa istovrsnim problemima sa kojima su se u proteklim godinama součavale i neke druge zemlje u tranziciji. Glavni potencijalni eko-nomski rizik kojem je izložena Crna Gora je naglo smanjenje privrednog rasta usljed velike zavisnosti od gibanja nekoliko sek-tora ekonomije. Među njima su najznačajniji turizam i proizvodnja metala za koje valja naglasiti da su u velikoj mjeri zavisne od globalne potražnje. Eventualne promjene na svjetskom tržištu u bilo kojem od ta dva seg-menta imale bi direktan uticaj na privredni rast Crne Gore. Slično kao i za druge zemlje u regionu dodatni rizik predstavlja i sta-lan trend povećanaja cijene energije. Iako je mogućnost za brzo smanjenje privred-nog rasta u Crnoj Gori dosta ograničena, ove mogućnosti ipak nije moguće potpuno eliminisati. Pored gore pomenutih razloga, opadanje nivoa ekonomske aktivnosti u narednom periodu mogli bi prouzrokovati i opadanje godišnjih neto priliva stranih direktnih investicija, brzi rast kredita i lične potrošnje, opadanje nivoa industrijske proiz-vodnje, rast inflacije, uočeni propusti u orga-nizaciji turističke sezone te očekivane korek-cije cijena na tržištu kapitala.

Uprkos obazrivoj makroekonomskoj politici koja je vođena u proteklom periodu, u Crnoj Gori se pojavljuju neke indikacije »pre-grijavanja« ekonomije. Cijene imovine su jako skočile. Cijene nekretnina su se dramatično uvećale i parcijalni podaci ukazuju da su cijene u turističkim oblastima već uporedive sa onima u Hrvatskoj. Slično tome, tržišna kapitalizacija na obje crnogorske berze je izuzetno brzo skočila u toku proteklih neko-liko godina. Nakon slabog rasta u zvaničnom zapošljavanju tokom nekoliko godina, stopa

nezaposlenosti je značajno opala u 2006. sa oko 19% na oko 14%, odnosno na ispod 12% krajem 2007. Tržište rada postaje sve dinamičnije uz sve kraći boravak mladih ljudi na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, ali i sve prisutnije zapošljavanje nerezide-nata. U vezi sa tim padom nezaposlenosti, brz rast plata je možda najjasniji znak da se pritisak povećava. U cijeloj ekonomiji, plate su u 2006. porasle za 16% i očigledno je da su one prebacile dobit od produktivnosti tokom nekoliko godina, iako je mogućnost potcjenjivanja rasta BdP-a realna. r­ast u platama je najevidentniji u građevinarstvu, turizmu i energetici. Nakon nekoliko godina veoma rigidne politike zarada i njihovog rea-log smanjenja u posljednje dvije godine dol-azi do povećanja zarada u javnom sektoru. Istovremeno socijalni dijalog ide u pravcu definisanja trogodišnjeg okvira zarada kako bi se obezbijedila predvidivost platnog fon-da. Istovremeno smanjenje broja zaposlenih koji plate primaju iz državnog budžeta za oko 15% u posljednje 4 godine (prije svega vojska) ipak doprinijeli da su, sveukupno posmatrano, plate u javnom sektoru opale sa nešto malo više od 13% BdP u 2003. na oko 11% BdP u 2006. Međutim, u 2007. godini je došlo do povećanja minimalne cijene rada sa 50 na 55 €, a od 2008. godine biće uvećani koeficijenti složenosti posla za 30 % za sve zaposlene u javnom sektoru tako da je proci-jenjeni fond zarada za 2007. godinu 12,25 % BdP-a, a u 2008. godini 14,5 % BdP-a.

Sadašnje dobre ekonomske performanse Crne Gore stvaraju ne samo mogućnost nego i realnu osnovu za još intenzivniji pro-ces strukturnih reformi. Iako su te reforme neophodne ako zemlja želi održati visok privredni rast ne samo na kratak, nego i na srednji period, iskustva iz mnogih dru-gih zemlja ipak upozoravaju da bi trenutno dobar ekonomski i fiskalni položaj zemlje mogao voditi do labavije ekonomske poli-tike odnosno do zaključka kako je moguće preći na opušteniju fiskalnu politiku praćenu usporenijim tempom strukturnih reformi. Povezivanje reformskih napora sa procesom evropskih integracija moglo bi predstavljati mogući okvir za obezbjeđivanje i održavanje javne podrške stabilnim javnim finansijama te nastavljanju strukturnih reformi, kako bi proizvodnja javnih dobara mogla voditi rastu životnog standarda stanovništva.

pomoćnik ministramr MIlORAD KATNIć

viši savjetnikBOJANA BOŠKOVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

Svjetska carinska organizacija je kao odgovor na izazove koji stoje pred carinskim službama u 21. vijeku pripremila odgovarajuću strategiju. Naime, globalizacija ekonomije nametnula je potrebu da se ubrza transport robe i olakša neprekidni lanac međunarodne trgovine. Takođe je nužno obez-bijediti bezbjednost pošiljki i granica i sigurnost prikupljanja i naplate fiskalnih prihoda. da bi se ti, naizgled, suprotstavljeni ciljevi uspješno ostvarivali, carinske službe se moraju prilagoditi zahtjevima savremene ekonomije.

Imajući u vidu ulogu koju carinske službe širom svijeta imaju za sigurnost granica, antiteror-izam, prikupljanje dažbina i trgovinske olakšice, Svjetska Carinska Organizacija je razvila Okvirne standarde za bezbjednost i olakšice u svjetskoj trgovini („WCO Sa­FE“ – Fr­a­ME WOr­K OF STa­N-da­r­dS TO SECUr­E a­Nd Fa­CILITa­TE GLOBa­L Tr­a­dE). Okvirni standardi su rezultat potrebe da se ustanovi međunarodni režim za unapređenje bezbjednosti i olakšica u prekograničnom kretanju roba. do sada je 147 članica SCO potvrdilo spremnost da primijeni Okvirne standarde, a među njima i sve zemlje EU.

Uprava carina je u decembru 2006. godine potpisala pismo namjera za implementaciju Okvirnih standarda.

Četiri ključna elementa Okvirnih standarda su:- Sposobnost i ovlašćenje za prijem i razmjenu elektronskih informacija o najavi pošiljke- Implementacija i sprovođenje upravljanja rizikom za selekciju roba visokog rizika koje se prim-

jenjuju na kompletan uvoz, izvoz i tranzit roba- Sposobnost i ovlašćenje za kontrolu uvoza, izvoza i tranzita roba- Uspostavljanje partnerstva između carine i poslovnog okruženja i promovisanje implement-

acije programa Ovlašćenog ekonomskog operatera.Okvirni standardi se sastoje od dva stuba (I stub Carina –carina, II stub Carina –poslovna zajed-

nica) koji se sastoje od 17 standarda za bezbjednost i olakšice svjetske trgovine, a koje članice SCO koje su se obavezale na implementaciju Okvirnih standarda treba da slijede.

Stub StubCarina-Carini Carina-privredna zajednica

1 Integrisano upravljanje lancem nabavke 1. Partnerstvo2. Ovlašćenje za pregled tereta 2. Bezbjednost3. Moderna tehnološka oprema za pregled 3. Prednosti4. Sistemi upravljanja rizikom 4. Tehnologija5. Teret ili kontejner visokog rizika 5. Komunikacije6. Elektronsko rano obavještavanje 6. Olakšice7. Ciljanje/praćenje/komunikacija8. Ocjena rezultata 9. Procjena bezbjednosti luka10. Integritet zaposlenih11. Bezbjednosni pregledi robe koja napušta teritoriju Uprava carina Crne Gore sprovodi program Vlade Crne Gore u carinskom sistemu rukovodeći se i neophodnim smjernicama koje proizilaze iz

strategije Svjetske trgovinske organizacije. Tako je izgrađen savremeni Carinsko informacioni sistem, koji je 2003. godine u potpunosti podržao novi poreski i carinski sistem. Taj sistem je građen u partnerstvu sa Svjetskom bankom i drugim važnim partnerima (Telekom Crne Gore, ZZI Ljubljana, Uprava

Modernizacija carinske službe Crne Gore kao

odgovor na savremene izazove

Miodrag radusinović

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

3�

carina Slovenije, Svjetska banka, Informa-tika Crne Gore, Čikom-Comnet Podgorica i Montora Podgorica, digit Podgorica i dr.). Istovremeno donijeta je i strategija razvoja carine Crne Gore u čijoj osnovi su jačanje integriteta, olakšanje trgovine i bezbjednost pošiljki i granica. Sa partnerima iz Svjetske banke 2002. godine uspostavljen je sistem mjerenja efikasnosti na pilot lokacijama. Pokazatelji poslovanja prikupljeni na pilot lokacijama tokom prethodnih godina, uka-zali su na visok nivo pregleda robe i nisku stopu otkrivanja prekršaja.

Tokom 2006. godine se pristupilo izradi modela a­nalize rizika kao važnog elementa ostvarivanja strategije o kojoj je riječ. U sarad-nji sa Svjetskom bankom i firmom Charles Cendall & Partners iz Velike Britanije, izrađen je model a­nalize rizika koji je integrisan u carinsko informacioni sistem i u postojeću organizaciju rada carinske službe.

Uvođenje upravljanja rizikom (selek-tivnosti i praćenja) ima za cilj pružanje podrške carinskim službenicima za usmjera-vanje pregleda na pošiljke visokog rizika i istovremeno ubrzanje ostalih carinskih postupaka.

Moderni carinski postupci su zas-novani na pretpostavci da većina carinskih obveznika posluje u skladu sa pravilima i propisima, osim slučajeva gdje postoji jasna sumnja o prevari. Trgovinske potvrde/veri-fikacije, provjere i revizije koje se sprovode poslije puštanja uvezene robe u slobodan promet, kao i provjere zasnovane na riziku ili slučajne/nasumične provjere, dopunjuju rasterećene direktne preglede robe. One su se pokazale efektivnijim i takođe sman-juju mogućnosti tajnih sporazuma između uvoznika i carinika, što doprinosi jačanju kredibiliteta i smanjenju korupcije u carin-skoj službi. Isti principi primjenjuju se na provjere izvedene na granici i trgovinskog i turističkog saobraćaja.

Sistem za analizu rizika je od 24.04.2007.god. u potpunosti integrisan u organiza-cionu strukturu, operacije i postojeći carinski informacioni sistem i na raspolaganju je svim organizacionim jedinicima u Upravi carina.

Glavne funkcije Sistema za analizu rizika su:

• Prikupljanje podataka i informacija za uspostavljanje parametara i profila rizika (mehanizam definisanja, osavremenjivanja i održavanja, organizacija povratnih infor-macija);

• a­naliziranje i ocjenjivanje rizika kroz obradu podataka na deklaracijama koristeći profile rizika, obavještajne podatke i ostale izvore;

• Uspostavljanje integrisanog sistema podataka o sumnjivim licima i vozilima (uključujući brodove i plovila) koji će se

koristiti u svrhe provjere, revizije, praćenja i bezbjednosti;

• Određivanje adekvatnih mjera (stepen/broj kontrola); i

• Praćenje rezultata, pripremanje izvještaja i obezbjeđivanje povratnih infor-macija u cilju unapređivanja profila rizika.

Sam informativni sistem samo ukazuje

na mogućnost prevare i dovodi do kontrole isporuke ili vozila. On ne zamjenjuje ljud-sku procjenu. druge isporuke mogu biti pregledane, ali ishod svih kontrola, iniciran sistemom ljudske procjene biće mjeren i analiziran od strane Sistema za upravljanje rizikom.

Uvođenje Sistema za analizu rizika oslanja se na 3 osnovna multidisciplinarna nivoa: nivo za upravljanje rizikom (r­MT) za selektivnost, nivo za ciljno praćenje (TT) za bezbjednost uz podršku IT, nivo rukovodioca rizika i strateški nivo za rizik.

1. Nivo za upravljanje rizikom (r­MT) upravlja profilima rizika i ima potpuni pris-tup parametrima selektivnosti odnosno pro-cesima za odabir pošiljki visokog rizika. r­MT je razvio adekvatne odgovore na identi-fikovane rizike, upotrebom rezultata sistema i pojačava efikasnost UC uključujući te rezul-tate u analizu rizika koja se sprovodi.

Sistem upravljanja rizikom je u stanju da kombinuje različite kriterijume u profilima rizika, automatski i nezavisno da stvori okvi-re prihvatljivosti za različite parametre, da prati izvozne podatke u vezi sa određenom robom, da ukaže na slučajeve gdje isti uvoznici/izvoznici uvoze iste finalne proiz-vode, da ukaže na mogućnost prijavljivanja robe pod stavkama manje oporezovane ili regulisane tarife, i da stalno osavremenjuju podatke povezane sa carinskim postupcima kao i podatke koji se dobijaju kroz pregledi-ma nakon okončanog postupka carinjenja.

2. Sistemom baze bezbjedonosnih podataka upravlja nivo za ciljno praćenje (TT), jedan dio preventivnog i bezbjedon-osnog sektora Uprave carina i obuhvata podatke o prethodnim kršenjima propisa, obavještajne podatke iz raznih domaćih i međunarodnih izvora.

Oba sistema sadrže veliki broj visoko osjetljivih podataka. Prema tome, r­MS je pažljivo planiran u pogledu postupaka označavanja, bezbjednosti i pristupa. Struk-tura je racionalna, i relevantni podaci su dostupni samo određenim službenicima. r­azmjena podataka između ta dva pod-sistema je određena prema operativnim potrebama i zahtjevima zakonodavstva i definisana je posebnim uputstvima.

3. Zadaci nivoa rukovodioca rizika su

sljedeći:- davanje uputstava analitičarima za

praćenje prevara i krijumčarenja u trgovins-kom prometu

- Uspostavljanje i ažuriranje modula selektivnosti zasnovanog na riziku

- Procjenjivanje rezultata kriterijuma selektivnosti

- r­azvijanje i održavanje izvora infor-macija kao što su Vladini organi, a­gencije, trgovačke asocijacije, banke itd.

- Obezbjeđivanje efektne komunikacije unutar organizacije

- Osigurava postizanje planiranih rezul-tata i usmjerava napore na nove prioritete

- Sakuplja i prosleđuje podatke koji bi pomogli u procesu donošenja odluka na strateškom i upravljačkim operativnim nivo-ima.

- Nadgleda sve aktivnosti u okviru ciklu-sa upravljanja rizikom

- Pomaže u izvještavanju rukovodstva- Sakuplja ideja za poboljšanje čitave

organizacije4. Zadaci strateškog nivoa za rizik su:- Utvrđivanje cjelokupnih prioriteta koji

su u saglasnosti sa carinskom strategijom i godišnjim carinskim planom;

- Određivanje pravaca kojim treba da idu profili selektivnosti i aktivnosti ciljnog praćenja;

- a­ktivno promovisanje pristupa zasno-vanog na riziku i obavještajnim podacima u svim organizacionim jedinicama Uprave Carina;

- Visok nivo koordinacije i saradnje sa drugim Vladinim organima vezano za razmjenu obavještajnih podataka i podataka o riziku.

Primjenom modela analize rizika, tokom 2007. godine značajno su ubrzani carinski postupci. Pregledi carinske robe vođeni pro-filima rizika bili su u ukupnom broju značaj-no manji i svedeni na oko 12% ali kvalitet-niji. Tim načinom rada otkriveni su carinski prekršaji i pokrenuti upravni postupci, ali i postupci za utvrđivanje odgovornosti za učinjene nepravilnosti. To je doprinijelo da rad pojedinih segmenata službe bude trans-parentan i podvrgnut međusobnoj kontroli što ima za posledicu jačanje integriteta

Savremenim informacionim sistemom i modelom analize rizika Uprava carina je obezbijedila dobre osnove za primjenu stra-tegije Okvirnih standarda.

direktor MIODRAG RADuSINOVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�0

Poreski sistem i poreska politika predstavljaju bitan segment ukupne ekonomske politike jedne države. Finansiranje državnih, odnosno druš-tvenih funkcija i poslova zasniva se na javnom budžetu i predstavlja slo-žen sistem koji obuhvata sistem javnih prihoda i sistem javnih rashoda. Poreski sistem je, pored ubiranja javnih prihoda i instrument ekonomske regulacije. Oporezivanje utiče i na ostale segmente ekonomske politike, kao što su zaposlenost, konkurentnost, penzioni i zdravstveni sistem i druge oblasti, te je poreska politika bitan element za ostvarivanje ciljeva koji su utvrđeni aktima Vlade i najviših državnih organa.

Za ostvarivanje poreske politike jedne zemlje jedna od bitnih pret-postavki je funkcionisanje i rezultati rada poreske administracije.

Poreska uprava Crne Gore se transformiše u modernu poresku ad-ministraciju, zasnovanu na visokom stepenu dobrovoljnog izvršavanja poreskih obaveza, upravljanju naplatom poreza, intenzivnoj kontroli i efikasnoj prinudnoj naplati, sa uravnoteženim pristupom pravima i oba-vezama poreskih obveznika u skladu sa evropskim standardima.

Bitno je istaći da se država Crna Gora, težeći svom glavnom cilju, odnosno ulasku u EU, još uvijek nalazi u fazi harmonizacije domaćeg sa evropskim zakonodavstvom, te se zadaci Poreske uprave ogledaju ne samo u funkcionisanju postojećeg poreskog sistema, već i u davanju doprinosa na postizanju usaglašavanja tih zakonodavstva.

U ovom periodu nije bilo uvođenja novih poreza, povećanja po-reskih stopa, već su snižene poreske stope kod najznačajnijih poreskih oblika, to jest smanjena je stope poreza na dohodak fizičkih lica sa 15% na 12% i uvedena snižena stope poreza na dodatu vrijednost od 7%. I pored snižavanja poreskih stopa nije došlo do pada prihoda, već je ostvaren značajan rast prihoda, a koji je mnogo veći od rasta bruto druš-tvenog proizvoda.

Poreska uprava je prije početka godine utvrdila Plan rada i postavila ciljeve koji su saglasni sa ukupnom ekonomskom i fiskalnom politikom Vlade Crne Gore, prije svega sa Zakonom o budžetu, a koji se postavlja u skladu sa raspoloživim resursima, kako kadrovskim tako i materijalnim. Osnovne funkcije Poreske uprave su postizanje što većeg stepena napla-te i što većeg stepena poreske discipline, te u skladu sa zakonom propi-sanim funkcijama se utvrđuje i najracionalniji sistem rada.

Najvećim dijelom se primjenjuju efikasni administrativni postupci (inspekcijski nadzor, prinudna naplata i sl.) ali praksa je pokazala da se pružanjem dobrih usluga poreskim obveznicima ostvaruje ekonomič-nost u postupku naplate poreskih obaveza i podiže stepen poreske dis-cipline.

r­ezultati rada Poreske uprave su mjerljivi, i egzaktni podaci se mogu dobiti kroz ostvarenu naplatu, sagledavanje trenda naplate u odnosu na ra-zličite kategorije ( ostvarena naplata u prethodnoj godini, planirana naplata, upoređivanje indexa rasta naplate i indexa rasta društvenog proizvoda i sl.

pokazatelji), zatim kroz visinu utvrđenih prihoda u postupku inspekcijskig nadzora, odnosno učešće otkrivenih neprijavljenih prihoda u ukupnim budžetskim prihodima. To su direktni efekti, ali ne treba zanemariti značaj i indirektnih efekata, koji su teže mjerljivi, a koji su svakako dugoročni cilj Poreske uprave. Na primjer, kada je u pitanju postizanje poreske discipline, onda se radi o kompleksnoj kategoriji koja se može ocjenjivati sa različitih aspekata. a­ko se polazi od toga da je ostvaren veći rast naplate, onda se može govoriti i o napretku u poreskoj disciplini. Međutim, tu uvijek treba imati i drugi prilaz, potrebno je utvrditi i obuhvat poreskih obveznika, zatim, sagledati trend prometa roba i usluga i niz pokazatelja da bi se nekom vr-stom unakrsne analize došlo do valjane ocjene. Sve su to pitanja koja se tiču međuresorskih odnosa i same politike Vlade. Za sagledavanje rada Poreske uprave, prije svega najreprezentativniji su podaci o preduzetim mjerama u inspekcijskom nadzoru poreskih obveznika i ostvarenoj naplati i u konač-nom efekti tih mjera.

PODNOŠENJE I OBRADA PORESKIH PRIJAVA

Sveobuhvatne poreske reforme u Crnoj Gori, započete su 2001.go-dini, izmjenama poreskog zakonodavstva sa osnovnom namjerom da se fiskalni sistem Crne Gore prilagodi evropskim standardima.

jedna od novina u poreskom sistemu Crne Gore, svakako je i sa-mooporezivanje, kao osnovni princip u postupku utvrđivanja i naplate poreza i drugih dažbina. Samooporezivanje podrazumijeva da poreski obveznici sami utvrđuju svoje poreske obaveze, pripremaju i podnose poreske prijave u zakonom propisanim rokovima i istovremeno sa pod-nošenjem prijave vrše uplatu obaveza iskazanih u samoj prijavi. Princip samooporezivanja zasniva se na dobrovoljnom učešću poreskog obve-znika u postupku utvrđivanja poreskih obaveza.

Osnovni uslovi za uspješno funkcionisanje sistema samooporezi-vanja, osim dobrovoljnog učešća poreskog obveznika, svakako su i ak-tivnosti poreskog organa. Poreska uprava brojnim aktivnostima usmje-renim na blagovremenu informisanost poreskih obveznika o obavezi i rokovima podnošenja poreskih prijava, dostupnosti obrazaca poreskih prijava, kao i uputstava za njihovu popunu, značajno je doprinijela i do-prinosi povećanju stepena kooperativnosti poreskih obveznika.

Zakonom o poreskoj administraciji, ustanovljen je registar poreskih obveznika. r­egistracija poreskih obveznika, obavezna je za sve poreske obveznike i provodi se podnošenjem registracione prijave, prije svega prijave za opštu registraciju. Nakon toga u zavisnosti od djelatnosti koja se obavlja, kao i ostvarenog prihoda u prethodnom poreskom periodu, poreski obveznik u obavezi je da podnese prijavu za PdV registraciju, dok su obveznici koji se bave prometom akciznih proizvoda, dužni da izvrše

Funkcionisanje i rezultati rada

Poreske uprave u 2007. godini

(period januar –novembar) Mirjana Pešalj

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�1

i registraciju za akcize. Poreske prijave podnose se za sve vrste poreza posebno, na način i u rokovima propisanim zakonom kojim se uređuju pojedine vrste poreza.

Mjesečne prijave, odnosno prijave poreza na dodatu vrijednost i prijave – mjesečni obračuni akcize, podnose se u skladu sa odredbama Zakona o porezu na dodatu vrijednost i Zakona o akcizama, do 15-tog u mjesecu za prethodni mjesec.

Prijave poreza na dobit pravnih lica, podnose se, najkasnije u roku od tri mjeseca od isteka perioda za koji se obračunava porez.

Poreski period, kada je u pitanju obračun poreza na dobit je finan-sijska, odnosno kalendarska godina, osim u slučajevima likvidacije ili otpočinjanja obavljanja djelatnosti u toku godine.

Na sadašnjem nivou razvoja našeg poreskog sistema, odnosno prin-cipa samooporezivanja, postoji određeni broj poreskih obveznika, koji poreske prijave ne podnose u Zakonom propisanim rokovima.Prema takvim obveznicima - nepodnosiocima prijava, Poreska uprava, predu-zima Zakonom propisane mjere u cilju obezbjeđivanja «delikventnih prijava», odnosno naplate poreskih prihoda.

Osnovni cilj Poreske uprave je da poreske obveznike koji ne podno-se poreske prijave ili ih ne podnose blagovremeno, učini kooperativnim, a to se postiže, između ostalog, i dobro osmišljenim godišnjim planom mjera za obezbjeđivanje nepodnesenih poreskih prijava.

Obezbjeđivanje “delikventnih poreskih prijava” vrši se putem obavještenja o nepodnošenju poreske prijave (putem telefona, pisanim putem, a u određenim slučajevim i ličnom dostavom).

a­ktivnosti Poreske uprave na obezbjeđivanju delikventnih pore-skih prijava, intezivno započete u 2005.godini i nastavljene u nared-nim poreskim periodima, doprinijele su većoj kooperativnosti poreskih obveznika.

U prilog ovome su i podaci da je prijave poreza na dodatu vrijednost u 2005.godini, podnijelo 81% od ukupnog broja registrovanih obveznika, u 2006.godini, 86%, dok je u periodu decembar 2006. – septembar 2007.god-ine, PdV prijave podnijelo 90% od ukupnog broja registrovanih obveznika.

Kretanje broja podnijetih PdV prijava, kao i broja registrovanih PdV obveznika, u periodu decembar 2006. – septembar 2007.godine, u od-nosu na iste periode 2006. i 2005.godine, najbolje ilustruju sljedeći gra-fički prikazi:

Broj registrovanih PDV obveznika /upredni podatak - deset mjeseci 2005 / 2006 / 2007.

godine/

136.137

122.423

111.788

2005.god. 2006.god. 2007.god.

122.430

104.990

87.042

2005.god.

2006.god.

2007.god.

Broj podnijetih PDV prijava/uporedni podatak deset mjeseci 2005/2006/2007.god./

2005.god.

2006.god.

2007.god.

Prikazani podaci ukazuju da se poreski obveznici sve više opredjelju-ju za dobrovoljno poštovanje poreskih propisa.

Trend porasta broja podnosilaca poreskih prijava potvrđuje se i kada su u pitanju godišnje prijave, odnosno prijave poreza na dobit pravnih lica.Prijave poreza na dobit pravnih lica za 2005.godinu, podnijelo je 86% od ukupnog broja registrovanih obveznika podnošenja ovih prijava, dok je za 2006. godinu, podnijeto 91% od ukupnog broja regisovanih obveznika podnošenja ovih prijava.

Grafički prikaz koji slijedi daje uporedne podatake o broju obvezni-ka podnošenja prijava poreza na dobit u 2005. i 2006. godini, kao i uporedne podatke o broju podnijetih prijava poreza na dobit pravnih lica za 2005. i 2006. godinu.

12.05213.198

10.20811.830

2005.god. br.obveznika

2005.god. br.prijava

2006.god. br.obveznika

2006.god. br.prijava

Broj obveznika i broj podnesenih prijava /uporedni podatak 2005/2006.godina/

2005.god. br.obveznika 2005.god. br.prijava2006.god. br.obveznika 2006.god. br.prijava

Poreska uprava primarnim zadatkom smatra rad na preduzimanju mjera za obezbjeđenje delikventnih poreskih prijava, kako mjesečnih tako i godišnjih prijava. Naime, obezbjeđivanje blagovremenog po dno-šenja poreskih prijava od strane poreskih obveznika, omogućava Pores-koj upravi ažurnu i potpunu naplatu poreskih obaveza, odnosno ost-varivanj osnovnog zadataka Poreske uprave – naplatu poreza, doprinosa i drugih javnih prihoda.

Stvaranje uslova za razvoj naprednije poreske kulture, povećanja dobrovoljnosti postupanja po zakonu i poštovanja poreskih propisa jedan je od osnovnih ciljeva Poreske uprave.

Uspješno organizovanje i uspostavljanje principa samooporezivanja sa potpunim poštovanjem pravila jednaki uslovi za sve poreske ob-veznike, rezultirali su povećanje discipline poštovanja poreskih propisa od strane poreskih obveznika, prvenstveno kroz dobrovoljno i blagovre-meno podnošenje poreskih prijava.

Imajući u vidu činjenicu da je redovno podnošenje poreskih prijava i evidentiranje poreske obaveze u Informacioni sistem Poreske uprave, uslov za ažurnu naplatu tekućih poreskih obaveza, to je na osnovu re-zultata postignutih na polju naplate javnih prihoda tokom 2007 godine, moguće realno i mjeriti rezultate postignute na polju prijema i obrade poreskih prijava.

Obrada svih poreskih prijava i rješenja zakonima propisanih, potpu-no je automatizovana i odvija se po utvrđenoj dinamici.

Statistički podaci o obrađenim poreskim prijavama pokazuju trend rasta iz godine u godinu.

• Za jedanaest mjeseci 2007. godine, u sistemu Poreske uprave je obrađeno 453.368 mjesečnih poreskih prijava i 53.065 godišnjih pore-skih prijava. Navedeni broj obrađenih mjesečnih poreskih prijava poka-zuje rast za 21,71% u odnosu na isti period 2006 godine, dok je broj obrađenih godišnjih poreskih uvećan za oko 10%.

• a­naliza mjesečnih poreskih prijava koje su primljene i obrađene u 2007 godini, pokazuje najveći rast kod prijava o plaćanju poreza po odbitku (IPPO1) i mjesečnih izvještaja o obračunatim ličnim primanjima

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�2

(OPd1) u odnosu na isti period 2006 godine.

104658

141403

0 50000 100000 150000

2006.god.

2007.god.

Broj primljenih i obradjenih IPPO1 prijava /uporedni podatak 11 mjeseci 2006/2007. god./

2007.god.2006.god.

126342

138848

0 50000 100000 150000

2006.god.

2007.god.

Broj primljenih i obraðenih OPD1 prijava /uporedni podatak 11 mjeseci 2006/2007. god./

2007.god.

2006.god.

• Najveći rast kod primljenih i obrađenih godišnjih poreskih prijava bilježi prijava poreza na dobit (Pd) koji je uvećan za 20%, u odnosu na 2006 godinu.

10053

12030

0 5000 10000 15000

2006.god.

2007.god.

Broj primljenih i obradjenih Prijava poreza na dobit /uporedni podatak 11 mjeseci 2006/2007. god./

2007.god.2006.god.

Početkom 2007. godine otpočeo je rad na realizaciji Projekta »Obje-dinjena registracija i naplata», koji treba da obezbijedi adekvatnu infor-matičku podršku Zakonu o objedinjenoj registraciji.

Nov način prikupljanja i obrade podataka o obračunatim porezima i doprinosima, koji prevashodno podrazumijeva elektronsko dostavljanje prijava, njihovu obradu i ažuriranje, stvoriće uslove za jednostavnije, brže i efikasnije obavljanje funkcije prijema i obrade poreskih prijava, kako za poreske obveznike, tako i za Poresku upravu.

Implementacijom Projekta i punom primjenom Zakona o objedinje-noj registraciji stvoriće se uslovi za bolje poštovanje poreskih propisa i drugih zakona, kao i efikasniju naplatu poreza i doprinosa.

INSPEKCIjSKI Na­dZOr­

Kada su u pitanju poslovi kontrole onda je cilj da se uspješnost kon-tola maksimizira kroz dva segmenta. jedan segment predstavlja visina utvrđenih poreskih obaveza u postupku kontrola, a drugi segment je razvoj strategije dobrovoljnosti u izvršavanju poreskih obaveza. Postu-pak kontrole predstavlja složen proces i cilj Poreske uprave je svođenje na minimum neproduktivnih kontrola, odnosno stvaranje uslova da se korišćenjem metoda analize rizika i metoda izbora poreskih obveznika za kontrolu, omogući kontrola obveznika koji nemaju korektan odnos

prema svojim poreskim obavezama.

PIr­a­MIda­ r­IZIKa­

jedno od najvažnijih strateških opredjeljenja je i otkrivanje društve-no opasnih pojava, odnosno suzbijanja poreskog kriminaliteta, a prije svega organizovanih i osmišljenih kriminalnih aktivnosti u kojima uče-stvuje više lica. Poreske utaje su dvostruko štetne, prvo što one predstav-ljaju direktan gubitak prihoda, a drugo što značajno prisustvo poreskih utaja stvara lošu sliku države. r­adi se o pojavama protiv kojih se država mora organizovano boriti te se u tom pravcu mora uspostaviti i adekvat-na međuinstitucionlna saradnja.

Poreska uprava je uspostavila dobru saradnju sa drugim državnim organima, kako u zaključivanju protokola o saradnji, tako i u postupanju i davanju prioriteta u postupcima koji se odnose na konkretne pojave. Prije svega ostvarena je saradnja sa državnim tužiocem, Upravom po-licije, Upravom za sprečavanje pranja novca, Upravom za nekretnine i redovnim sudovima.

Značajnu ulogu u izboru obveznika za kontrolu imaju rješenja us-postavljana u Informacionom sistemu Poreske uprave, odnosno baza podataka o poreskim obveznicima, te informacije dobijene od drugih državnih organa, a teži se i uspostavljanju sistema razmjene podataka sa stranim poreskim administracijama, prije svega u regionu , a kasnije i sa zemljama Evropske unije.

Poreska uprava je u periodu januar – novembar 2007.godine izvršila 2731 kontrolu, te ako se ima u vidu prosječno vrijeme za vršenje kontrole od 7 dana i broj inspektora zaposlenih u Poreskoj upravi, onda se izvodi pokazatelj da je prosječno provedeno vrijeme u postupku inspekcijskog nadzora iznosilo 160 dana. Može se zaključiti da je korišćenje radnog vre-mena vršeno na adekvatan način, posebno ako se ima u vidu da inspektor određeni dio radnog vremena upotrebiti i za administrativne i druge po-slove, da ima pravo na korišćenje godišnjeg odmora i druga odsustva.

Najveći broj kontrola je izvršen kod pravnih lica i to kod društava sa ograniočenom odgovornošću koji predstavljaju dominantnu kategoriju poreskih obveznika u Crnoj Gori. Broj kontrola sa utvrđenim nepravilno-stima je iznosio 58% u odnosu na ukupan broj kontrola, te i kod ovog pokazatelja je evidentan pozitivan trend u odnosu na ranije godine, što govori da se na pravi način teži jednom od osnovnih ciljeva, odnosno svođenju na minimum kontrola bez nepravilnosti.

U postupku inspekcijskog nadzora su utvrđeni prihodi koji nijesu prijav-ljani od strane poreskih obveznika u iznosu od 32.449.520,00€. Nepravilnosti su zatečene u 1557 kontrola te su prosječno utvrđene obaveze u iznosu od 28.841,00€ po jednoj kontroli. Nepravilnosti su utvrđene za period januar –no-vembar 2007.godine, te se prihodi koji će biti utvrđeni do kraja godine mogu projektovati na približno 10% ukupno planiranih budžetskih prihoda. a­ko se ima u vidu činjenica da prihodi otkriveni u postupku inspekcijskog nadzora predstavljaju dodatne prihode budžeta, onada se može govoriti o značajnom uvećanju budžetskih sredstava u navedenom procentu.

U postupku inspekcijskog nadzora poseban značaj se pridaje najiz-dašnijim budžestkim prihodima tako da je kod poreza na dodatu vrijed-nost izvršeno 1380 kontrola, od čega 966 sa nepravilnostima, odnosno 70% od ukupnog broja kontrola, što govori da je ostvaren značajna na-predak u pravilnoj selekciji poreskih obveznika za kontrolu.

Takođe, značajan je iznos utvrđenih obaveza u postupku inspek-cijskog nadzora, a koji je više od 14 miliona €. Slična je situacija i kod inspekcijskog nadzora poreza na dohodak fizičkih lica gdje su utvrđene obaveze u iznosu od blizu 13 miliona €. Porez na dobit se utvrđuje po stopi koja je niska i ne učestvuje značajnije u budžetskim prihodima, ali iznos od 3,5 miliona eura koji je utvrđen u postupku inspekcijskog nad-zora predstavlja i finansijski značajnu stavku i ukazuje da se velika pažnja poklanja ovoj vrsti poreza. Poreska uprava polazi od toga da je osnovni cilj privređivanja profit i da će realnijim iskazivanjem profita sa jedne stra-ne ova vrsta poreza dobiti na značaju, a sa druge strane, što je možda i važnije, obezbijediće se realniji bilansi poreskih obveznika i dobiti bolja

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�3

evidencija o podacima koji utiču na formiranje poreske osnovice i kod druge vrste poreza.Poreski inspektori pored vršenja inspekcijskog nadzora obavljaju i druge poslove koji su od značaja, odnosno sastavni dio drugih postupaka koji se

vode u Poreskoj upravi. Posebno se mogu izdvojiti provjere osnovanosti zahtjeva za povraćaj PdV-a koje su izvršene u 689 slučajeva i gdje nije prizanto pravo na povraćaj zahtijevanog poreskog kredita u iznosu od 925.935,00€, zatim se vrše provjere evidentiranje prometa preko poreske registar kase, kojih je tokom ove godine bilo 2893 a nepravilnosti su utvrđene kod 2069 poreskih obveznika. U ovom postupku najčešće su izricane kazne za prekršaj, a bilo je slučajeva i privremenog zatvaranja objekata i oduzimanja robe.

Plan rada Poreske uprave sačinjava se tako da se dinamika kontrola prilagođava pojačanim sezonskim aktivnostima, odnosno periodu u kojem se odvija ljetnja i zimska turistička sezona. Turistička sezona je specifična po mnogim obilježjima u odnosu na ostali period godine, sa aspekta privređivanja, a samim tim i sa poreskog aspekta, ali se kao suštinska pitanja naglašavaju višestruko uvećanje obveznika u sezoni, složenija struktura obveznika, značajno prisustvo nerezidentne radne snage, obavljanje niza usluga koje su povezane samo sa odvijanjem turističke sezone, pojava velikog broja lica koja obav-ljaju djelatnost kao sporedno zanimanje, u prvom redu se misli na izdavaoce ležajeva. U najkraćem su opisane specifičnosti sezone i pojave koje je teško precizno evidentirati, te se postupak inspekcijskog nadzora dopunjava i sa drugim postupcima, kao što je kontakt putem medija, neposredan obilazak lokacija na kojima se obavlja djelatnost, pozivanje obveznika putem telefona i sl., te se na taj način obezbjeđuje što veći stepen registracije obveznika, od-nosno dobrovoljno podnošenje poreskih prijava. U svakom slučaju osnovni cilj je da se kroz postupak inspekcijskog nadzora obezbijede dodatni prihodi, odnosno u što više slučajeva utvrde neprijavljeni prihodi.

r­ezultati rada inspekcijskog nadzora u turističkoj sezoni se mogu sagledati sa više aspekata. Naredna tabela ilustruje rad porekih inspektora u sezoni, a podaci se odnose na područne jedinice Bar, Budva i Herceg Novi.

r­ed. O P I S 01.06.-30.09.2007 01.06.-30.09.2006. 01.06.-30.09.2005.

br. 1 2 3 41. Br­Oj KONTr­OLa­ 2040 2136 1233

2.UTVr­ĐENE OBa­VEZE U

POSTUPKU INSPEKCIjSKOG Na­dZOr­a­ 8.672.568 6.616.092 4.108.250

2.1. porez na promet 34.872 43.987 23.1452.2. porez na dobit 256.175 73.221 60.0102.3. lična primanja 3.459.652 377.297 326.6252.4. porez na dodatu vrijednost 4.888.196 4.606.009 3.698.4702.5. akcize 1.497.628 2.6. porez na dohodak fizičkih lica 14.345 2.7. kamate 33.673 4.505

3. Br­Oj Pr­EKr­Ša­jNIH Pr­Ija­Va­ 1812 1.509 9784. Br­Oj Kr­IVIČNIH Pr­Ija­Va­ 2 4

5.Br­Oj Za­Br­a­Na­ OBa­VLja­Nja­

djELa­TNOSTI17 14 2

6. Pr­INUdNa­ Na­PLa­Ta­ 105.114 105.542 48.2427. Pr­OMET UTVr­ĐEN SNIMa­NjEM 17.400.509 8.777.704 7.666.455

8.IZLa­ZNI PdV UTVr­ĐEN

SNIMa­NjEM2.458.555 1.293.026 1.113.935

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Ostvareni rezultati pokazuju pozitivan trend, odnosno značajan rast utvrđenih prihoda, kako ukupnih prihoda tako i njihove strukture. r­ast utvrđenih prihoda je ilustrovan i grafički, a grafikoni iskazuju strukturu ostvarenih prihoda i prikaz rasta prihoda u odnosu na isti period pret-hodne godine.

PP PD PLP PDV A PDFL K U K

01.000.0002.000.0003.000.0004.000.0005.000.0006.000.0007.000.0008.000.0009.000.000

Ostvareno VI-IX 2006 Ostvareno VI-IX 2007

PP

PD

PLP

PD

V A

PD

FL K

U K

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

Ostvareno VI-IX 2006 Ostvareno VI-IX 2007

Grafički prikaz je jednostavan osvrt na rezultate rada, odnosno ilu-strativni podaci koji ukazuju na uspješnost u radu i u dijelu inspekcij-skog nadzora.

Međutim, rezultati se mjere kroz neke preciznije metode, kroz po-vratne informacije iz postupka inspekcijskog nadzora, kroz upoređiva-nje rezultata sa procijenjenim rizikom, kroz dalje ponašanje poreskog obveznika nakon postupka inspekcijskog nadzora i niz drugih parame-tara, a čiji je cilj unapređenje rada Poreske uprave.

Evidentno je da iz godine u godinu postoji napredak, te da rezultati kontrole posmatrani samostalno i u kombinaciji sa rezultatima drugih sektora Poreske uprave mogu se ocijeniti uspješnim.

SPr­OVOĐENjE I OSTVa­r­ENjE Na­PLa­TE

Postupci naplate predviđeni su odredbama Zakona o poreskoj ad-ministraciji, koji se u Sektoru za sprovođenje naplate, putem uputstava za rad, pretvaraju u operativnu aktivnost filijala za naplatu, na terenu. Međutim, tendencija koju Poreska uprava i Sektor za sprovođenje na-plate u okviru nje, već nekoliko godina unazad sprovodi, sastoji se u unaprjeđenju što većeg stepena kooperativnosti poreskih obveznika, što ima za posljedicu veći stepen naplate javnih prihoda.

Mora se naglasiti da se prilikom preduzimanja aktivnosti iz svoje nadležnosti, Poreska uprava uz primjenu pune transparentnosti i profe-sionalizma u radu u potpunosti prilagođava modernoj evropskoj upra-vi. dinamičan protok informacija od i ka poreskim obveznicima, pred-

stavlja uobičajen, tj. svakodnevan način rada u Poreskoj upravi. Ovo iz razloga što blagovremeno evidentiranje svih promjena na analitičkim računima poreskih obveznika, koji se vode u Informacionom sistemu Poreske uprave, predstavlja preduslov da se u svakom momentu, ima pregled utvrđenih i naplaćenih obaveza, po svim poreskim oblicima i za sve registrovane poreske obveznike.

Fiskalna 2007.godina, predstavlja vrlo uspješnu poslovnu godinu, u svakom pogledu, kada su u pitanju aktivnosti Poreske uprave, a pre-vashodno u naplati javnih prihoda.Već u prvom polugođu 2007.godine, ostvareni rezultati u naplati javnih prihoda, prevazilazili su planom zacr-tane okvire, što se nastavilo i u drugom dijelu 2007 godine.

Za prvih deset mjeseci 2007.godine, ostvarena bruto naplata pore-za i doprinosa i drugih javnih prihoda, iznosila je 569.355 mil. €. U odno-su na ostvarenu bruto naplatu za isti period prethodne godine, došlo je do povećanja naplate za 29%. U strukturi ostvarene naplate – u odnosu na isti period prethodne godine – naplata poreza povećana je za 36%, i iznosila je 334.517 mil. €, dok je naplata doprinosa za obavezno socijal-no osiguranje, povećana za 21%, i iznosila je 234.838 mil. €.

Ostvarena bruto naplata – uporedni podaci januar – oktobar

2006/2007

vrsta ostvareno 2006 ostvareno 2007 indeks

porezi 246.317 334.517 136

doprinosi 194.775 234.838 121

ukupno 441.092 569.355 129

246.317

334.517

194.775

234.838

441.092569.355

0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000

porezi

doprinosi

ukupno

ostvareno 2006 ostvareno 2007

r­ezultati naplate za prvih deset mjeseci 2007.godine, obuhvataju i rezultate u naplati prihoda ostvarenih tokom ljetnje turističke sezone, koja je ove godine, zbog veoma dobre posjećenosti domaćih i stra-nih turista, bila veoma uspješna. r­ealizovana naplata u ovogodišnjoj turističkoj sezoni veća je za 30,57% u odnosu na sezonu 2006.godine.Takođe, povećan je i broj poreskih obveznika koji djelatnost obavljaju sezonski, i to za 24,78% u odnosu na sezonu 2006.godine. Činjenica da Crna Gora predstavlja veoma primamljivu turističku destinaciju, uticala je na izrazito pojačan promet roba i usluga u ljetnjim mjesecima, a time i na veća poreska zahvatanja.

do 31.08.2007. godine, Poreska uprava se efikasnom organizacijom svojih aktivnosti u sezoni, već približila ostvarenju potpune naplate po-reza po osnovu paušalno utvrđenih obaveza od samostalne djelatnosti, koji predstavlja najčešći oblik oporezivanja u sezoni, kad su u pitanju ‘’ mali ‘’ poreski obveznici.

Kako je zbog dobrih vremenskih prilika u toku septembra 2007. godine , tj. u podsezoni , omogućeno poreskim obveznicima nastavak obavljanja djelatnosti, to se i dinamika rada po već uhodanim principi-

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

ma u Poreskoj upravi nastavila. Ovo je rezultiralo dobrim efektima, tako da je na dan 30.09.2007. godine, procenat naplate poreskih obaveza u paušalnom iznosu iznosio 97,38 %.

da bi se sagledao ukupan rezultat naplate javnih prihoda u 2007. godine, kao parametar uspješnosti uzima se ostvareni rezultat u pret-hodnoj godini.

a­nalizirajući efekte za prvih deset mjeseci 2007.godine, evidentno je da su izuzetno dobri rezultati naplate u odnosu na isti period 2006.godine, ostvareni kod :

• Poreza na dobit pravnih lica (naplata ovih prihoda veća je za 164%, i iznosila je 29.689 mil.€),

Bruto naplata poreza na dobit, uporedni podaci januar – okto-bar 2006/2007.god.

PU PG NK BR BD HN BP BA PV

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

porez na dobit-uporedno 2006/2007

Ostvareno 2006 Ostvareno 2007

• Poreza na promet nepokretnosti (naplata ovih prihoda veća za 228%, i iznosila je 32.597 mil. €),

Bruto naplata poreza na promet nepokretnosti, uporedni po-daci januar – oktobar 2006/2007.god.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

PU PG NK BR BD HN BP BA PV

porez na promet nepokretnosti-uporedno 2006/2007

Ostvareno 2006 Ostvareno 2007

Ekspanzivan promet nepokretnosti koji je započeo tokom prošle godine u Crnoj Gori, značio je i povećanje obima posla u svim po-dručnim jedinicama Poreske uprave, a naročito u regionu primorja, zatim i sjevernog dijela Crne Gore. Veliki broj ugovora koji je pristizao od strane osnovnih sudova, koji vrše ovjeru ugovora i ugovori koje su same stranke dostavljale Poreskoj upravi, zahtijevao je preduzimanje aktivnosti na novoj organizaciji posla u okviru filijala za naplatu, po-dručnih jedinica Poreske uprave. Naravno, da je cilj ovih aktivnosti bio brzo, efikasno i kvalitetno utvrđivanje i naplata poreskih obaveza po ovom osnovu.

• Koncesionih naknada (naplata ovih prihoda veća je za 48%, i izno-sila je 20.139 mil.€),

Bruto naplata koncesionih naknada za korišćenje prirodnih dobara, uporedni podaci januar – oktobar 2006/2007.god.

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

PU PG NK BR BD HN BP BA PV

koncesije-uporedno 2006/2007

Ostvareno 2006 Ostvareno 2007

• PdV-a, domaće tržište (naplata ovih prihoda veća je za 23%, i izno-sila je 88.156 mil.€),

Bruto naplata poreza na dodatu vrijednost, uporedni podaci januar – oktobar 2006/2007.god.

PU PG NK BR BD HN BP BA PV

010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.00090.000

PDV/domaće tržište/-uporedno 2006/2007

Ostvareno 2006 Ostvareno 2007

• a­kciza (naplata ovih prihoda veća je za 24%, i iznosila je 71.011 mil. €).

Bruto naplata akciza, uporedni podaci januar – oktobar 2006/2007.god.

PU PG NK BR BD HN BP BA PV

0

20.000

40.000

60.000

80.000

akcize-uporedno 2006/2007

Ostvareno 2006 Ostvareno 2007

Izloženi rezultati obavezuju i zahtijevaju dalji kontinuitet aktivnosti Poreske uprave, kako pozitivni trendovi naplate javnih prihoda, ne bi prešli u stagnaciju ili opadanje.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Pr­EdUZIMa­NjE MjEr­a­ Pr­OTIV KOr­UPCIjE

Utvrđivanje, kontrola i naplata su osnov-ne nadležnosti Poreske uprave, čije ostvare-nje zahtijeva zakonito ponašanje zaposlenih u ovom Organu.

Ostvarivanje takvog nivoa ponašanja, zahtijeva sprovođenje svih aktivnosti utvr-đenih a­kcionim planom za sprovođenje Pro-grama borbe protiv korupcije i organizova-nog kriminala.

Poreska uprava je u tekućem periodu realizovala sve zadate aktivnosti i svoj rad učinila transparentnim.

Etički kodeks službenika i namještenika uposlenih u Poreskoj upravi, uručen je svim zaposlenim, objavljen je na Web strani i ogla-snim tablama svih organizacionih djelova.

Poreski obveznici i građani mogu besplatnim pozivom telefonskog broja 9707, tokom 24 sata, prijaviti sve nepravilnosti u radu poreskih obveznika i poreskih službe-nika, a na Web strani istaknut je i «pulsirajući baner» s pozivom za prijavljivanje korupcije. do sada prema ovom broju bilo je ukupno 777 poziva, ali nijedan se nije odnosio na koruptivno ponašanje zaposlenih. Periodični izvještaji o pozivima prema ovom broju i vrsti prijava objavljuju se putem Web strane.

Poseban vid javnosti rada ovog Organa ogleda se i u rješavanju zahtjeva za slobo-dan pristup informacijama, shodno Zakonu o slobodnom pristupu informacijama, kojih je do sada podnešeno 54 i svi su propisno riješeni, a nije izjavljena nijedna žalba. Vodič za slobodan pristup informacijama u posje-du Poreske uprave, sa potrebnim izmje-nama i dopunama, obzirom na promjenu zakonske regulative i kadrovske promjene u Poreskoj upravi, dostupan je javnosti preko Web strane.

Pored navedenih aktivnosti, Poreska uprava je u cilju ostvarivanja i zaštite prava građana na Web strani objavila dva «Oba-vještenja građanima», letak «Korupcija» i Nalog direktora za dosljedno sprovođenje kontrolno-nadzorne aktivnosti uposlenih, koja je utvrđena Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Poreske upra-ve. Ustanovljen je poseban vid kontrole na horizontalnom i vertikalnom nivou. Naime, u područnim jedinicama sistem kontrolno-nadzorne aktivnosti ustanovljen je putem nadzora nad radom zaposlenih od strane pretpostavljenih službenika, a rad inspektora kontroliše se i od strane kontrolora kvaliteta, supervizora, a potom i od strane Sektora za praćenje sprovođenja poreskih propisa, in-spekcijski nadzor i upravni postupak, Glav-nog poreskog inspektora, pa sve do nivoa direktora Poreske uprave. do sada nije uočen nijedan slučaj korupcije.

Odjeljenje za unutrašnju kontrolu, u skla-du sa Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji i Pravilnikom o radu interne kontrole, izvršilo je analizu Izvještaja o radu Poreske uprave za period januar-septembar 2007. godine i dalo pozitivnu ocjenu, koja je takođe javno objavljena, putem Web strane. Ni od strane ovog Odjeljenja nijesu utvrđene, niti indikovane radnje zaposlenih sa elemen-tima korupcije.

Saradnja sa ostalim državnim organima, u okviru zakona i potpisanih Sporazuma o međusobnoj saradnji, odvija se na zavidnom nivou. Tako je, primjera radi, samo u zadnjem tromjesečju od strane Uprave za sprječava-nje pranja novca, dostavljeno 64 zahtjeva za provjeru, odnosno dostavu podataka, a postignuti dogovor sa Upravom carina da se jednom mjesečno elektronskim putem dostavljaju carinski podaci na korišćenje u postupcima inspekcijskog nadzora, takođe se uspješno realizuje.

Pored učešća službenika Poreske up-rave na seminarima u organizaciji Uprave za kadrove, u organizaciji Konsultantske kuće Ca­Fa­O održana je jednodnevna prezentacija na temu «Sprječavanje korupcije», a polaznici su bili 20 rukovodećih i ovlašćenih službenika. U istoj organizaciji i na istu temu održana je trodnevna obuka za 14 poreskih inspektora i službenika Odjeljenja za unutrašnju kon-trolu.

Mišljenje poreskih obveznika i građana o radu Poreske uprave, poštovanju zakonitosti i etičkog odnosa uposlenih prema radnim obavezama, bitan je pokazatelj adekvatnog sprovođenja a­kcionog plana. Stoga je Po-

reska uprva putem Web strane sprovela tri ankete kao «pitanje nedjelje» i na ukupno 16, do sada objavljenih pitanja, građani su se po-zitivno izrazili o radu i preduzetim mjerama Poreske uprave u borbi protiv korupcije.

direktorMIRJANA PEŠAlJ

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Sumirajući rezultate Uprave za nekret-nine u 2007. godini možemo konstatovati da je Uprava ostvarila korektne rezultate imajući u vidu svu složenost i obim poslova i radnih zadataka koji su utvrđeni Zakonom o državnom premjeru i katastru nepokretnosti i drugim pratećim zakonima i podzakon-skim aktima koji se sprovode u Upravi za nekretnine.

2007. godinu posebno karakteriše povećanje broja predmeta u radu Uprave za 20% i povećanje broja zahtjeva državnih organa i organa lokalne samouprave za izra-du i korišćenje naših podataka.

Uprava za nekretnine u 2007. godine je obradila 56.639 predmeta u upravnom postupku, donijela i sprovela 48.464 pravos-nažna rješenja, i izdala 196.564 listova nepo-kretnosti i 50.127 uvjerenja, a broj izdatih listova nepokretnosti povećan je za 40%.

Uprava za nekretnine je, u ovoj godini sopstvenim snagama uz učešće profesora na Studijskom programu-Geodezija, blagov-remeno, u skladu sa Zakonom o državnom premjeru i katastru nepokretnosti predložila Srednjoročni program radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za period 2008-2013.godine i Glavni projekat osnivanja kata-stra neporketnosti na područjima opština Podgorica, Bijelo Polje, a­ndrijevica i Berane ukupnoj površini od 52.141 ha i Godišnji plan radova na premjeru i izradi katastra neporketnosti za 2008. godinu;, intezivno se radi na realizaciji programa digitalne karte 1:25000 u saradnji sa Vladom japana, a u završnoj fazi je izrada projekata, i to: Glavni projekat osnovnih radova; Glavni projekat osnivanja katastra nepokretnosti za područje opština Cetinje i Nikšić ukupno 88.208 ha (na trasi jadransko-jonskog puta; Glavni proje-kat osnivanja katastra vodova za gradove Bar i Pljevlja; Glavni projekat izrade državne kar-te 1:5000 za područje Herceg Novog, Tivta, Kotora, Budve, Bara i Ulcinja; Glavni projekat premjera državne granice; kao i izrada pod-zakonskih akata i modernizacija informacio-nog sistema, što sve zajedno čini osnov da se na organizovan i planski način u narednoj 2008. godini radi u Upravi.

Cijenimo, da i ovom prilikom treba istaći

podršku Ministarstva finansija i Vlade Crne Gore koji su uz blagovremeno usvajanje ovih dokumenata i obezbjeđivanje dodatnih sredstava kroz rebalans Budžeta za 2007. godinu, omogućili Upravi da se pripremi i realizuje dio poslova iz Srednjoročnog pro-grama radova i Zaključaka Vlade za utvrđene prioritete, kao što su izrada podloga za auto puteve.

a­ktivnosti Uprave na izradi katastra nepokretnosti na područjima opština Pod-gorica, Bijelo Polje, a­ndrijevica i Berane, naišla je na veoma dobar odziv građana i državnih organa odnosno svih imaoca prava, što će nam omogućiti kvalitetnu realizaciju Glavnog projekta.

Povećanje poslova u Upravi nije pratilo i povećanje broja izvršilaca već su svi ovi pos-lovi i radni zadaci realizovani sa istim brojem izvršilaca kao i 2006.godine, što znači ukup-no 350 zaposlenih, što je veoma mali broj zaposlenih za ovaj dio dosadašnjih zadataka i planirani dio poslova za period 2008-2013. godina, s toga je u toku izrada nove sistema-tizacije kojom ćemo predložiti najmanje 420 izvršilaca za 2008. godinu, da bi mogli rea-lizovati utvrđene prioritete Vlade i Godišnji

plan radova za 2008. godinu. 2007. godinu posebno karakteriše

donošenje i implementacija Zakona o drža-vnom premjeru i katastru koji je stupio na snagu 02.06.2007. godine. r­azlozi za donošenje Zakona sadržani su u potrebi da se otklone određeni problemi i nedostaci koji su uočeni u primjeni dosadašnjeg zako-na koji se primjenjivao samo pet godina, a u međuvremenu su se desile mnoge prom-jene, povećali zahtjevi privrede i građana za većom efikašnoću javnog sektora i budućih programa i projekata u oblasti modernizaci-je katastarskog sistema u državi Crnoj Gori. Zakon je usaglašen sa propisima zemalja Evropske unije i njime je izvršena nadograd-nja postojećeg i stvaranje novog ambijenta i stvaranje uslova za rad privrednih društava, i preduzetništva (privatnih geodetskih organi-zacija) i razvoj tržišne i privredne konkurenci-je u obavljanju poslova državnog premjera; stvaranje uslova za unapređenje i dogradnju postojećih i korišćenje novih informacionih tehnologija u prikupljanju podataka; kontroli procesa izrade i održavanja državnog prem-jera i kvaliteta pružanja usluga korisnicima katastarskih podataka; izrade katastra vodo-va odnosno korisnika podzemnih infrastruk-turnih sistema; uvođenje registra kućnih bro-jeva, ulica i trgova; izrada državne karte; održavanje državne granice i usaglašavanje sa drugim zakonima u pravnom sistemu Crne Gore.

U dosadašnjoj primjeni Zakona uočili smo niz slabosti u datim zakonskim rješenjima i Uprava će blagovremeno uraditi predlog prema Ministarstvu finansija za otklanjanje uočenih manjkavosti.

Uprava za nekretnine je u skladu sa Zakonom o državnom premjeru i katastru nepokretnosti pripremila i Srednjoroč-ni program radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za period 2008. - 2013. godine koji je u 2007. godini uradila Uprava za nekretnina, Vlada Crne Gore usvoji-la odlukom broj 03-5982 od 27.07.2007. godine, koji predstavlja istovremeno i stra-tegiju i program kojim se usmjerava razvoj državnog premjera i katastra nepokretnosti za Crnu Goru u sljedećih pet godina i kojim

Aktivnosti Uprave za nekretnine

za 2007. godinu

Mićo orla­ndić

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

je utvrđena vrsta i obim programskih radova, kao i sredstava i izvori za njihovu realizaciju.

Program je urađen, prije svega, saglasno odredbama Zakona o

državnom premjeru i katastru nepokretnosti (“Službeni list r­CG”, broj 29/07), u potpunosti uvažava važeće dodirne propise u kojima je sadržana obaveza Uprave za nekretnine u pogledu izvršenja pojedinih radova iz oblasti državnog premjera i katastra nepokretnosti i poštuje obaveze i zadatke koji proističu iz već usvojenih državnih strateških razvojnih dokumenata, zahtjeva velikog broja korisnika katastarskih podataka formulisanih i upućenih Upravi za nekretnine u toku izrade Programa, kao i preporukama iz inostranih dokumenata i regulativa za ovu oblast.

Ciljevi Programa su definisani prema novim funkcionalnim rješenji-ma iz Zakona o državnom premjeru i katastru nepokretnosti i njegov finansijski iskaz iznosi 52.969,127,00 € u narednih pet godina.

Srednjoročni program se realizuje kroz Godišnji plan rada koji usva-ja Ministarstvo finansija i sadrži detaljnu specifikaciju radova i način, metode i sredstava za njegovu realizaciju.

Uprava za nekretnine je otpočela realizaciju Srednjoročnog progra-ma radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za period 2008. – 2013. godine tako što je izradila Projekat osnivanja katastra nepo-kretnosti na područjima opština Podgorica, Bijelo Polje, Andrije-vica i Berane, i sprovela uspješno kampanju na animaciji svih imaoca prava na području ovih opština.

Projekat je urađen u skladu sa prioritetima utvrđenim na osnovu zahtjeva proisteklih iz Strategije razvoja saobraćaja Crne Gore u dijelu koji se odnosi na izgradnju a­utoputa Podgorica – a­ndrijevica, Berane – Bijelo Polje, odnosno iz zahtjeva da se obezbijede podaci kao osnova za sprovođenje eksproprijacije za izgradnju a­utoputa i istovremeno da se izrade digitalni katastarski planovi sa visinskom predstavom terena kao osnovna geometrijska podloga za izradu tehničke dokumentacije za izgradnju a­utoputa (idejnog i glavnog projekta). Projekat je usvojen od strane Ministarstva finansija aktom broj 07-6971/1 od 27.09.2007.godine, a Komisija za reviziju projekta nije imala primjedbi na Projekat.

Projektom je utvrđeno da se na planiranoj trasi a­utoputa osnuje katastar nepokretnosti u 17 katastarskih opština područja opštine Bijelo Polje na površini od 26.397ha, 3 katastarske opštine područja opštine Berane na površini od 3.177ha, 3 katastarske opštine područja opštine a­ndrijevica na površini od 2.195ha i 14 katastarskih opština područja opštine Podgorica na površini od 20.372ha, odnosno u ukupnoj pov-ršini od 52.141ha.

r­adovi na osnivanju katastra nepokretnosti po Projektu su u toku a cjelokupna realizacija Projekta će biti završena do 31.12.2008. godine.

r­ad na Projektu je omogućio da se direkciji za saobraćaj 19.12.2007. godine blagovremeno predaju neophodne geodetske podloge. r­ado-vi na osnivanju katastra nepokretnosti na nepremjerenim djelovima opština: Podgorica, Bijelo Polje, a­ndrijevica i Berane, izvešće se od stra-ne stručnjaka Uprave za nekretnine, kao i stručnjaka izvan Uprave na poslovima kontrole tehničke dokumentacije i nadzora nad izvođenjem radova.

Ovi radovi spadaju u najsloženije radove u ovoj oblasti i iskustva u njihovoj realizaciji će se koristiti i na izvršenju sličnih radova na preo-stalom dijelu r­epublike, saglasno Srednjoročnom programu. Njihovo ostvarenje u planiranom roku donijeće značajne uštede sredstava planiranih za ovu namjenu.

Uprava za nekretnine u skladu sa odredbom člana 4 stav 3 Zakona o državnom premjeru i katastru nepokretnosti (“Službeni list r­CG”, broj 29/07) pripremila je i dostavila Ministarstvu finansija Godišnji plan radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za 2008. g., na usvajanje čija će realizacija prije svega zavisiti od odobrenih finansij-skih sredstava, jer je Srednjoročnim programom radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za period 2008-2013. godine predviđeno 16.339.540,00 €.

Glavni projekat osnivanja katastra nepokretnosti za područje opšti-na Cetinje i Nikšić obuhvata ukupno 88.208 ha (na trasi jadransko jonskog puta).

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

U okviru Međunarodne aktivnosti Uprave neophodno je istaći veoma dobru saradnju sa Njemačkom organizacijom GTZ i zajednički rad i pomoć u realizaciji određenih projekata Uprave; početak saradnje sa Njemačkom Upravom pokrajine Brandenburg, zatim uspostavljenu saradnju sa Svjetskom bankom i zajednički rad na više projekata čija se realizacija očekuje u 2009. godini. Posebno je značajno da je Uprava za nekretnine postala punopravni član EuroGeographics-a na kongresu koji je održan u dubrovniku od 19-24.10.2007. godine. EuroGeographics je organizacija koja okuplja našu struku iz 54 zemlje.

da bi se mogao dodatno sagledati obim poslova i radnih zadataka Uprave dajemo i pregled najznačajnijih korisnika i podataka koje je za njih pripremila i predala Uprava za nekretnine u godini koja je za nama.

PREGlED KORISNIKA I DOSTAVlJENIH PODATAKA

dr­Ža­VNI Or­Ga­N OPIS POSLOVa­

Ka­BINET Pr­EdSjEdNIKa­Cr­NE GOr­E

• Izvod iz digitalnog plana (K.O. Njeguši, K.O. Kotor)• Orto-foto Lovćen

MINISTa­r­STVO FINa­NSIja­• Izvod iz digitalnog plana za K.O. Šas i opštinu Ulcinj• Vlasničku struktura za područje Valdanos• Snimanje putnog pravca r­vaši dodoši i r­vaši-karuč u ukupnoj dužini od 13.1 km

MINISTa­r­STVO Za­ EKONOMSKI r­a­ZVOj

• Iz podataka digitalnog plana u analognoj i digitalnoj formi izdati su sledeći podaci: zahvat Velike plaže, K.O. Buljarica, područje a­da Bojana i područje Valdanos, kao i veći dio KO opštine Cetinje• Iz podataka orto foto izdati su sledeći podaci: Ulcinj za zahvat Velike plaže, Buljarice, područje a­da Bojana i područje Valdanos. • Vlasničku strukturu za zahvat Velike plaže, područje a­da Bojana i područje Valdanos

MINISTa­r­STVO TUr­IZMa­ I Za­ŠTITE ŽIVOTINE Sr­EdINE

• Iz podataka digitalnog plana u analognoj i digitalnoj formi izdati su sledeći podaci: zahvat Velike plaže, K.O. Buljarica, područje a­da Bojana i područje Valdanos, kao i veći dio KO opštine Cetinje• Iz podataka orto foto izdati su sledeći podaci: Ulcinj za zahvat Velike plaže, Buljarice, područje a­da Bojana i područje Valdanos. • Vlasničku strukturu za zahvat Velike plaže, područje a­da Bojana i područje Valdanos

MINISTa­r­STVO OdBr­a­NE

• Izvod iz digitalnog plana opštinu danilovgrad (dwg)• Orto-foto za područje GUP danilovgrad• Geodetsko snimanje vojnog kompleksa u Golubovcima, danilovgradu i Tivtu u ukupnoj površini od P=101 ha.

MINISTa­r­STVO UNUTr­a­ŠNjIH POSLOVa­ I ja­VNE UPr­a­VE

• Geodetsko snimanje Policijske akademije u danilovgradu u ukupnoj površini od P=3 ha

dIr­EKCIja­ Za­ Sa­OBr­a­Ća­j

• Izvod iz digitalnog plana i izdati su sledeć podaci: put Žabljak – Šavnik, put opštna Bijelo Polje, put opštna Kolašin i dio KO Šavnik • Skenirani analogni planovi za potrebe: put opština Bijelo polje, put opštine Kolašin i dio KO Šavnik• Priprema terena za aerotofogrametrijsko snimanje putnog pravca Podgorica – Veruša - dužine 36 ha • Određivanje kontrolnih tačaka i dopune sadržaja geodetske situacije na putnom pravcu Podgorica – Veruša - P = 2.880 ha • Eksproprijacija putnog pravca – Bečići – r­afailovići i putnog pravca - dragalj Polje - Grahovo – u ukupnoj dužini od P=8.6 ha

dIr­EKCIja­ ja­VNIH r­a­dOVa­ • Izvod iz digitalnog plana za opštinu Mojkovac

TENdEr­SKa­ KOMISIja­ VLa­dE • Vlasnički podaci za područja K.O.Buljarica, Velika plaža, a­da Bojana i Valdanos

Za­VOd Za­ STa­TISTIKU • Podaci o ukupnoj površini po kategorijama zemljišta u opštini Kolašin

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�0

OPŠTINa­ OPIS POSLOVa­

POdGOr­ICa­

• Izvod iz digitalnog plana zahvata GUPa Tuzi• Orto-foto zahvat GUP-a Tuzi• Geodetska situacija Kombinata aluminijum• Priprema elaborat eksproprijacije za sledeće lokacije: južni Bulevar, ulica Piperska, ulica

Milonja Pavlovića, ulica v Proleterske ulica Orjenska ulica IX Crnogorske i ulica 13 jul u ukupno dužini od 5.5 km

• Priprema i snimanje terena za izradu sledećih dUP-a : južni bulevar, Stari aerodrom, Stara varoš, Nova varoš, Morača (Kasarna), Zagorič III i IV, Momišići zona a­, Uprava prihoda, Zlatica B, Blok 14 Kasarna Zagorič, Mirtovina- Ibričevina u ukupnoj površini od P=627.85 ha

ULCINj

• Izvod iz digitalnog plana za sledeća područja Pinješ, Ulcinjsko Polje • Orto-foto plan za navedene zahvate područja Pinješ, Ulcinjsko Polje• Vlasnička struktura za K.O. Ulcinj i K.O. Ulcinjsko Polje• Priprema i snimanje terena za izradu sledećih dUP-a: Pinješ, Port Milena u ukupnoj površini

od P= 80 ha• Geodetska situacija bulevara Ulcinj- donji što u ukupno dužini od 1.1 km

Ba­r­• Priprema i snimanje terena za izradu dUP-a: Bar i Sutomore u ukupnoj površini od P=214 ha• Geodetsko snimanje zahvata linije dUP Valdanos u ukupnoj dužini 6.8 km

BUdVa­• Izrada snimanja urbanističkih parcela i uzimanja podataka kontrole o zgradama u ukupnoj

količini od 3 zgrade i 3 parcele

KOTOr­ • Izvod iz digitalnog plana za veći dio KO• Vlasnička struktura za navedene KO

HEr­CEG NOVI• Izvod iz digitalnog plana izdati su sledeći podaci: Bajer, Bijela, Srbina, Topla, Meljine,

Đenovići i Njivice

BIjELO POLjE • Izvod iz digitalnog plana za veći dio katastarskih opština, K.O. Majstorovina, K.O. Njegnjevo, K.O. Potkrajci i K.O. r­asovo)

TIVa­T • Izvod iz digitalnog plana za područje opštine Tivat • Orto-foto za područje opštine Tivat

CETINjE • Izvod iz digitalnog plana za područje opštine Cetinje• Orto-foto za područje opštine Cetinje

Ža­BLja­K • Izvod iz digitalnog plana izdati su sledeći podaci: Ko Motički Gaj, K.O. Borje i K.O.Žabljak

da­NILOVGr­a­d• Izvod iz digitalnog plana za K.O.Kujava i K.O.Slap• Orto-foto za KO Kujavu i Slap• Vlasniču strukturu za KO Kujavu i Slap

MOjKOVa­C• Izvoda iz digitalnog plana za K.O. Tutići • Geodetsko snimanje promjena na terenu

BEr­a­NE • Izvod iz digitalnog plana K.O. Berane

PLa­V • Izvod iz digitalnog plana K.O. Plav i KO Gusinje

Uprava za nekretnine je izradila projekte digitalnih geodetskih planova i karata, ortofoto planova i digitalnih modela terena iz podataka aerofoto-grametrijskog snimanja i to za:

Na­ZIV Pr­OjEKTa­ Vr­STa­ POSLa­

1. Bar 1: 25 000 Visinska predstava terena Zahvat: Politička opština Bar – 50 500 hektara

2. Bar 1:10 000Visinska predstava terena,ortofoto Zahvat: Politička opština Bar- 50500 hektara

3. Ulcinj 1:25 000Visinska predstava terenaZahvat: Politička opština Ulcinj- 25900 hektara

4. Ulcinj 1:5 000Ortofoto-stanje 2007 za potrebe urbanizma.Zahvat: 5700 hektara

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�1

5. Bjelasica 1:10 000Visinska predstava terena i ortofoto r­ 1:10 000Izrađeno 14 listova razmjere 1:10000.Zahvat: 45000 hektara *završeno 18000 hektara

6. Cetinje –dUPOrtofoto i vertikalna predstava terena 1:1000Zahvat: grad Cetinje-dUP Obod 120 hektara

7. Bar 1:1 000-dUP

Visinska predstava terena i orotofoto-za potrebe opštine Bar – za izradu planske dokumentacije (dUP-ovi). Horizontalna predstava terena- Evidentiranje promjena u odnosu na postojeće digitalne katastarske planoveZahvat :djelovi katastarskih opština dobre Vode – 180 hektara, Pečurice – 340 hektara, Kunje – 480 hektara (Ukupno: 1000 hektara)

8. Crna Gora 1:25 000

*u saradnji sa jICa­-om, a­gencijom japanske Vlade za međunarodnu saradnju

Projekat Izrade digitalnih TK 1:25000 -definisan model podataka-Usvojen topografski kljuc za razmjeru 1:25000-Usvojen novi referentni sistem UTM 34 u skladu sa standardima -Sticanje iskustva u samostalnoj izradi karata razmjere 1:25000-Transfer tehnologija za izradu topografskih karata i GIS podataka. Projekat u radu.

Zahvat: teritorija Crne Gore -13 812 km².

9. Premjer 2007

Uspostava katastra nepokretnostiPočetak realizacije projekta premjera za djelove političkih opština Podgorica, a­ndrijevica, Berane i Bijelo Polje. Zahvat: 52000 hektara

11. a­utoput Smokovac-Uvač 1:1 000

Izrada situacionih geodetskih podloga u razmjeri 1:1000.Zahvat: 3000 hektara

12. Žabljak 1:2 500Visinska predstava terena r­ 1:2500Zahvat: K.O. Borje II, K.O. Njegovuđa, K.O. Krs

13. Cetinje 1:5000 Visinska i horizontalna predstava terena 1:5000Zahvat: djelovi K.O. Kobilji do, Trešnjevo, Prentin do,Bata i Grab -2000 hektara

Osim toga Uprava za nekretnine je izdavala podatke za potrebe ostalih korisnika:

KOr­ISNICI USLUGa­ OPIS POSLOVa­

jP Željeznica Crne Gore• Izvod iz digitalnog plana za katastarske opštine na teritoriji opština Podgorica, Nikšić, danilovgrad, Mojkovac, Kolašin, Bar Bijelo Polje

jP r­egionalni vodovod Budva• Izvod iz digitalnih podataka za K.O. područje opština Podgorica, Bar, Budva i Ulcinj• Vlasnička struktura za zahvat u primorskim opštinama

jP Nacionalni parkovi • Izvod iz digitalnog plana za područje Skadarskog jezera

Turistička organizacija Žabljaka • Orto-foto plan područja Žabljaka u analognoj formi

a­rhitektonski fakultet• Izvod iz digitalnog plana (K.O. Žabljak Crnojevića, K.O. Vranjina i K.O. Godinje)• Orto-foto za navedeno područje

Uprava za nekretnine ostvarila je, takođe, saradnju i sa drugim državnim i sudskim organima i prema njihovim zahtjevima postupala ažurno i u skladu sa Zakonom.

direktorMIćO ORlANDIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�2

Uprava za sprečavanje pranja novca (USPN) uspješno je odbranila početkom decembra Izvještaj o napretku u ovoj oblasti pred Komitetom Savjeta Evrope zaduženog za jačanje borbe protiv pran-ja novca i finasiranja terorizma- MON-EYVa­L-om u čije je punopravno članstvo primljena tokom juna 2007. godine.

Uprava je prema pozitivnim pravnim propisima organizovana kao adminis-trativni tip finansijsko-obavještajne službe, što znači da je u njenoj isključivoj nadležnosti prosleđivanje predme-ta (u kojima postoji osnov sumnje da je izvršeno krivično djelo pranja nov-ca i finansiranja terorizma) nadležnim državnim organima (policiji i tužilaštvu).

Tokom ove godine Uprava je prosli-jedila nadležnim državnim organima 42 predmeta u kojima je postojao osnov sumnje da je izvršeno krivično djelo pranja novca i 5 predmeta u kojima je postojao osnov sumnje da je izvršeno neko drugo krivično djelo. Privremeno je blokirano 17.581.000 eura.

Skupština Crne Gore je 29. novem-bra 2007. godine usvojila novi tekst Zakona o sprečavanju pranju novca i finansiranju terorizma. Taj pravni akt usaglašen je sa međunarodnim stan-dardima sadržanim, između ostalog, i u direktivi III EU i Konvenciji UN protiv korupcije.

Novim zakonom predviđene su bitne novine, od kojih su najznačajnije:

- kompletna obrada i praćenje kli-jenata,

- pravljenje analize rizika za određe-ne kategorije klijenata i vrste transak-cija,

- utvrđivanje stvarnog vlasnika prav-nog lica (lice koje ima 25% vlasništva ili uticaja kod pravnog lica),

- posebno praćenje politički ekspo-niranih lica,

- zabrana poslovanja sa »kvazi« ban-kama ili bankama koje sa njima posluju,

- stalno praćenje računa rizičnih klijenata u određenom vremenskom periodu i kontinuirano izvještavanje o tome,

- kompletna identifikaciju klijenta kod uspostavljanja poslovnog odnosa, kao i povremeno inoviranje,

- nadzor nad pojedinim zakonskim obveznicima koji do sada nijesu imali organ državne uprave koji bi vršio nad-zor nad njihovim poslovanjem (agencije za prodaju nekretnina).

Takođe, u okviru normativne djelat-nosti pristupljeno je usklađivanju pod-zakonskih akata sa novim zakonom.

r­anije, u martu ove godine, dopun-jen je set novih indikatora sumnjivih transakcija. Tim aktom potpunije je regulisana oblast prepoznavanja sumnji-vih transakcija, što je bio razlog da se ovlašćena lica i zamjenici zakonskih obveznika podrobnije upoznaju i obuče kako da koriste dopunjenu listu indika-tora i na šta posebno da obrate pažnju. U vezi s tim, Uprava je u saradnji sa kan-celarijom UNdP-a u Crnoj Gori organizo-vala dvodnevni seminar u Igalu.

Tokom 2007.godine poseban značaj posvećen je jačanju međunarodne saradnje. U tom smislu potpisani su sporazumi o saradnji sa Portugalom, r­usijom i Poljskom (ranije je potpisa-no 8 ugovora o međusobnoj saradnji). Pored tog načina, Uprava posredstvom EGMONT sigurnosnog veba, svakod-nevno sarađuje sa preko stotinu finan-sijsko-obavještajnih službi (članicama EGMONT grupe).

direktorPREDRAG MITROVIć

Rezultati Uprave za sprečavanje pranja novca

u 2007. godini

Predra­G Mitrović

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�3

Uprava za antikorupcijsku inicijativu je svoje aktivnosti do novembra 2007. godine vršila u skladu sa nadležnostima utvrđenim Uredbom o organizaciji i načinu rada drža-vne uprave („Sl. list r­CG”, br. 54/04, 78/04, 06/05), kojom je propisano da Uprava za antikorupcijsku inicijativu vrši poslove koji se odnose na: propagandno-preventivno djelovanje u cilju suzbijanja korupcije; pred-laganje Vladi zaključivanja i primjene evrop-skih i drugih međunarodnih standarda i instrumenata iz oblasti antikorupcijske ini-cijative; unapređenje transparentnosti pos-lovnih operacija; vršenje drugih poslova koji proizilaze iz članstva u Paktu stabilnosti za jugoistočnu Evropu i u drugim međuna-rodnim organizacijama i institucijama, kao i druge poslove koji su joj određeni u nad-ležnost.

Izmjenu navedene uredbe u članu 25, Vlada Crne Gore usvojila je krajem novemb-ra 2007. godine, i on sada glasi »Uprava za antikorupcijsku inicijativu vrši poslove upra-ve koji se odnose na: propagandno-pre-ventivno djelovanje, kao što su podizanje nivoa javne svijesti o problemu korupcije i sprovođenje istraživanja o obimu, pojavnim oblicima, uzrocima i mehanizmima nastanka korupcije; saradnju sa nadležnim organima u cilju izrade i implementacije zakonodavnih i programskih dokumenata od značaja za prevenciju i suzbijanje korupcije; saradnju sa nevladinim i privatnim sektorom u cilju suz-bijanja korupcije; saradnju sa državnim orga-nima u postupku po prijavama korupcije koje Uprave dobija od građana i drugih subjekata; predlaganje Vladi zaključivanja i primjene evropskih i drugih antikorupcijskih međunarodnih standarda i instrumenata; praćenje implementacije preporuka Gru-pe zemalja Savjeta Evrope za borbu protiv korupcije (Gr­ECO); koordinaciju aktivnosti koje proizilaze iz primjene Konvnencije Uje-

dinjenih Nacija protiv korupcije, vršenje dru-gih poslova koji proizilaze iz članstva u Paktu stabilnosti za jugoistočnu Evropu i u drugim međunarodnim organizacijama i institucija-ma, kao i druge poslove koji su joj određeni u nadležnost«.

Tokom 2007. godine, Uprava za antiko-rupcijsku inicijativu je, u realizaciji svojih oba-veza, pored Programa rada Vlade CG, stavila akcenat na a­kcioni plan za sprovođenje Programa borbe protiv korupcije i organizo-vanog kriminala, a­kcioni plan za implemen-taciju preporuka iz Evropskog partnerstva za Crnu Goru, i izvještaj Gr­ECO-a.

1. PROPAGANDNO – PREVENTIVNE DJELATNOSTI

jula 2007. godine, u skladu sa Progra-

mom rada za 2007. godinu, Vlada CG je usv-ojila Izvještaj o realizaciji projekta »jačanje institucionalnih kapaciteta Uprave za antiko-rupcijsku inicijativu, za postupanje prilikom prijave krivičnih djela korupcije«. U okviru ovog projekta, u Upravi je otvoren telefon za prijave korupcije, a radilo se i na izadi i distri-buciji brošura i postera, kao i na postavljan-ju bilborda, sa osnovnim informacijama od značaja za prevenciju i suzbijanje korupcije. Tokom 2007. godine, Uprava je preko ovog telefona primila 40 prijava za koruptivna krivična djela. Uprava je nastavila sa objavlji-vanjem oglasa u dnevnim novinama, putem kojih su se građani pozivali da prijave korup-ciju i aktivno učestvuju u njenom suzbijanju, kao i nastavila sa drugim vidovima antiko-rupcijske kampanje.

U saradnji sa Ministarstvom prosvjete

i nauke, tokom maja i juna 2007. godine,

Realizovane aktivnosti Uprave za antikorupcijsku inicijativu u 2007. godini.

vesna­ ra­tković

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

održane su četiri edukativne sesije na Uni-verzitetu »Mediteran«, Univerzitetu Crne Gore, Filozofskom fakultetu i Fakultetu za državne i evropske studije. Tom prilikom sprovedeno je istraživanje o stavovima stu-dentske populacije kada su u pitanje prepo-znavnje korupcije i načini za njeno suzbijanje. Urađeni su i rezultati ovog istraživanja koji su dostupni na sajtu Uprave. Takođe, postavlje-ni su posteri i obezbijeđeni informatori na mjestima gdje se predaju dokumenta za pri-jem u učeničke i studentske domove (Pod-gorica, Cetinje, Nikšić, Kotor, Plužine, Bar). Pored toga, Uprava za antikorupcijsku inici-jativu je potpisala Memorandum o saradnji sa Univerzitetom »Mediteran«, o buduć-im zajedničkim aktivnostima na prevenciji korupcije. Tokom nove akademske godine, nastavilo se sa predavnjima u visokoškol-skim ustanovama na temu borbe protiv korupcije: Univerzitet »Mediteran« - Pravni fakultet, Fakultet za poslovni menadžment u Baru i Policijska akademija u danilovgradu. U saradnji sa Komisijom za utvrđivanje kon-flikta interesa, predstavnici Uprave su tokom 2007. godine održali osam predavanja koja su bila posvećena javnim funkcionerima, predstavnicima medija i civilnom sektoru.

Povodom 9. decembra, Svjetskog dana borbe protiv korupcije, Uprava za antikorup-cijsku inicijativu je, u saradnji sa kancelari-jom Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNdP) i Organizacijom za bezbjednost i saradnju u Evropi (OSCE), Misija u Crnoj Gori, organizacijom konferencije za štampu, obilježila ovaj dan. U sklopu preventivnog djelovanja, Uprava za antikorupcijsku inici-jativu, u saradnji sa UNdP-em i Nansen dijalog centrom, organizovala je predavanje na temu (10. decembar 2007) „Korupcija u pravosuđu“. Ovo predavanje je prvo u nizu koje će se realizovati u susret planiranim istraživanjima o uzrocima, manifestacija-ma i posledicama korupcije u oblastima pravosuđa, obrazovanja i lokalne samou-prave. U okviru javne kampanje, Uprava je u saradnji sa UNdP-em, pripremila brošuru »O korupciji – antikorupcijske mjere i aktivnos-ti«, kao i odgovarajući poster.

Imajući u vidu potrebu da se fenomen korupcije, njeni pojavni oblici i oblasti u kojim se javlja detaljno prouče, Uprava za antikorupcijsku inicijativu je Programom rada Vlade za 2007. godinu zadužena da sprovede istraživanje o korupciji. U sarad-nji sa UNdP-em i Ministarstvom finan-sija, utvrđene su tri oblasti koje će biti obuhvaćene istraživanjem (sudstvo, lokal-na samouprava i obrazovanje). Ekspertsku podršku u realizaciji istraživanja pružiće Kancelarija UN protiv narkotika i kriminala (UNOdC). r­ezultati istraživanja, čiji početak se očekuje u 2008. godini, biće prezen-

tovani javnosti.

2. UNUTRAŠNJA ORGANIZACIJA UPRAVE

Tokom 2007. godine, Uprava je izvršila reviziju postojeće organizacije i sistematizo-vanih radnih mjesta. U skladu sa obavezama koje proizilaze iz a­kcionog plana za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala i drugih dokumenata, Vlada CG je utvrdila novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Uprave, kojim je broj siste-matizovanih radnih mjesta sa šest povećan na deset, a zaposlena su i dva nova služ-benika.

U cilju osnaživanja kapaciteta Uprave u pogledu odnosa sa javnošću, priprem-ljen je predlog projekta koji je dostavljen a­mbasadi Holandije u Beogradu. Projekat je odobren, novembra 2007, a biće realizo-van u saradnji sa Misijom OSCE-a u Crnoj Gori, tako da će Uprava biti u mogućnosti da organizuje obuku za zaposlene iz oblasti odnosa sa javnošću.

U vezi sa radom Nacionalne komisi-je za praćenje primjene a­kcionog plana za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, Uprava je na svom sajtu otvorila poseban segment – Nacionalna komisija, koji sadrži sva dokumenta koja se odnose na rad Nacionalne komisije, na našem i engle-skom jeziku.

3. REGIONALNA I MEđUNARODNA SARADNJA

U vezi sa dokumentima SE o borbi protiv korupcije, Uprava za antikorupcijsku inicijativu je u saradnji sa Ministarstvom pravde pripremila Predlog Zakona o potv-rđivanju dodatnog protokola uz Krivično-pravnu konvenciju o korupciji, koji je Sku-pština CG donijela novembra 2007. godine. U saradnji sa Ministarstvom finansija, Uprava je pripremila Predlog Zakona o potvrđivan-ju Građanskopravne konvencije o korup-ciji, koji je Skupština CG donijela decembra 2007. godine.

Usaglašenost nacionalnog zakonoda-vstva sa UN Konvencijom protiv korupcije je obaveza utvrđena u a­kcionom planu za implementaciju Evropskog partnerstva za CG i a­kcionom planu za sprovođenje Programa borbe protiv korupcije i organizo-vanog kriminala. U realizaciji ove obaveze, Uprava je zatražila podršku Programa za razvoj Ujedinjenih nacija (UNdP) i Kance-

larije protiv narkotika i kriminala (UNOdC). Finansijsku podršku pruža UNdP, u okviru projekta »Capacity Building of local NGOs to Participate in a­nti-Corruption Initiative in Montenegro«, a ekspertsku UNOdC. U okviru postojećeg projekta Uprava je obez-bijedila ekspertsku analizu o usklađenosti četiri zakonska teksta sa Konvencijom UN-a: Krivičnog zakonika i Zakonika o krivičnom postupku, Zakona o javnim nabavkama i Zakona o konfliktu interesa. Mišljenja eks-perata su stručnoj javnosti prezentovana na Konferenciji održanoj 11. i 12. oktobra o.g. u Podgorici. Uprava je dostavila Vladi CG infor-maciju o sprovedenim aktivnostima, koja je usvojena na sjednici od 22. novembra o.g. U skladu sa zaključkom sa ove sjednice, Uprava je navedenu informaciju dostavila Nacionalnoj komisiji za praćenje primjene a­kcionog plana za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala.

juna 2007. godine, Uprava za antiko-rupcijsku inicijativu je izvršila obavezu Crne Gore koja proizilazi iz Memoranduma o saradnji između vlada članica SPa­I-a u bor-bi protiv korupcije u jugoistočnoj Evropi i prenijela iznos od 24,000.00 € namijenjenih za rad r­egionalnog sekretarijata SPa­I-a u Sarajevu. Ova sredstva su bila obezbijeđena budžetom Uprave za 2007. godinu.

Crna Gora je oktobra 2007. godine bila domaćin XI sastanka r­ukovodne grupe a­ntikorupcijske inicijative Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu (SPa­I), koji je bio posvećen budućnosti a­ntikorupcijske inici-jative, posebno nadležnostima r­egionalne kancelarije u Sarajevu, kao i koracima koje je potrebno preduzeti u skladu sa potpisivan-jem i primjenom Memoranduma o saradnji u borbi protiv korupcije, koje su zemlje čla-nice potpisale aprila 2007. godine. Takođe, na ovom sastanku usvojeni su Strategija i a­kcion plan SPa­I-a za 2008. i 2009. godinu, buduća struktura i rukovođenje r­egionalnim centrom u Sarajevu, i odlučeno da će Crna Gora u naredne dvije godine predsjedavati ovom inicijativom. Istovremeno, usvojen je novi naziv Inicijative – r­a­I – r­egionalana a­ntikorupcijska Inicijativa, koja je sukcesor dosadašnjeg SPa­I-a.

direktorVESNA RATKOVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Zakonom o javnim nabavkama (“Sl.list r­CG”, br.46/06), utvrđeni su poslovi sistema javnih nabavki i uspostavljeni su mjesto i uloga novog organa uprave - direkcije za javne nabavke. U tom sistemu Zakonom je određeno je da direkcija vrši posebno sledeće poslove:

- učestvuje u pripremi zakona, podzakonskih akata i drugih propisa o javnim nabavkama;

- utvrđuje odgovarajuće standardne formulare za primjenu ovog zakona;

- prati i analizira ostvarivanje sistema javnih nabavki, sa stanovišta usaglašenosti sa pravom Evropske Unije i predlaže mjere kojima se obezbjeđuje ta usaglašenost;

- daje prethodnu saglasnost naručiocima na odabir vrste postupka u slučajevima predviđenim ovim zako-nom;

- pruža savjetodavne i konsul-tantske usluge za oblast javnih nabavki naručiocima, kada oni to zatraže;

- učestvuje i sarađuje u organizovan-ju obuke kadrova za vršenje poslova javnih nabavki;

- objavljuje pozive za javno nad-metanje i odluke o dodijeljenim ugov-orima na internet stranici tog orga-na uprave u slučajevima predviđenim ovim zakonom;

- unapređuje sistem informisanosti naručilaca i ponuđača o propisima o javnim nabavkama i objavljuje i vrši distribuciju odgovarajuće stručne lit-erature;

- priprema model tenderske doku-mentacije i ugovora za tipične javne nabavke;

- inicira i podstiče razvoj prakse elektronskih nabavki i komunikacija u oblasti javnih nabavki;

- ostvaruje međunarodnu saradnju sa institucijama i stručnjacima u oblasti javnih nabavki;

- obavještava nadležne organe o slučajevima kršenja postupaka javnih nabavki za koje sazna u vršenju poslova iz svoje nadležnosti;

- priprema, objavljuje i ažurira listu obveznika primjene zakona na svojoj internet stranici;

- vodi propisane evidencije - prati postupke javnih nabavki

- izdaje biltene o javnim nabavka-ma;

- dostavlja Vladi godišnji izvještaj o javnim nabavkama do 31 maja, za pre-thodnu godinu.

Naznačena ovlašćenja direkcije bliže su određena djelokrugom poslo-va utvrđenim Uredbom o izmjenama i dopunama Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave (odredbe člana 42 a Uredbe“ Sl. list r­CG”, br. 72/06 od 24. 11. 2006. godine).

direktor direkcije imenovan je 31. maja 2007. godine. Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji direkcije za javne nabavke utvrdila je Vlada Crne Gore, na sjednici od 26. jula. 2007. godine, tako da je direk-cija počela sa radom sa samo dva državna službenika preuzeta iz Uprave za zajedničke poslove državnih organa, koji su do tada vršili poslove javnih nabavki. Faktički, direkcija je počela sa radom 1. avgusta 2007. godine.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaci-ji i sistematizaciji direkcije utvrđeno je 15 službeničkih i namješteničkih mjesta i to direktor direkcije, jedan pomoćnik direktora i 13 državnih službenika i namještenika, od čega je do sada pop-unjeno ukupno 12 mjesta, odnosno 3 izvršioca još nijesu popunjena.

U Sektoru za javne nabavke, sa pomoćnikom direktora sistematizova-no je 7 izvršilaca koji vrše poslove iz osnovne djelatnosti, a ostala mjesta predstavljaju prateće namješteničke

Rad Direkcije za javne nabavke

u 2007. godini

Mersa­d MUjević

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

poslove organizovane u okviru Službe za opšte poslove i finansije.

Tokom avgusta i septembra 2007. godine direkcija je, pored poslova utvrđenih djelokrugom, istovreme-no morala sprovesti niz aktivnosti koji predstavljaju materijalnu i tehničku osnovu za rad, a koji se odnose na obezbjeđenje smještajnog pros-tora, obezbjeđenje prostorija potreb-nom radnom i tehničkom opremom i popunom određenog broja državnih službenika i namještenika.

Kako je jedna od osnovnih aktivnos-ti direkcije objavljivanje poziva za sprovođenje postupaka javnih nabavki na sajtu djN, neophodno je bilo prven-stveno uspostaviti Web-sajt, što je i učinjeno u septembru 2007. godine, ali zahtijeva dalju nadgradnju i kreiranje u smislu novih tehničkih mogućnosti i savremenijih tehničkih rješenja. S tim u vezi, ova aktivnost je praktično sva-kodnevi posao i ogleda se u stalnom praćenju, usmjeravanju i objavljivanju poziva za javno nadmetanje. U 2008 godini planirano je, u zavisnosti od obezbijeđenih sredstava, uspostavljanje novog softverskog rješenja za ove i ostale poslove direkcije.

Svakodnevno, direkciji se obraća veliki broj obveznika primjene Zakona za davanje saglasnosti za sprovođenje pregovaračkih postupaka propisanih članom 23 Zakona, pri čemu je direk-cija cijenila ispunjenost traženih uslo-va i obavezivala podnosioce zahtje-va, da u slučajevima ispunjenosti tih uslova obezbijede ostvarivanje principa transparentnosti, konkurencije i ravno-pravnosti kao osnovnih proklamovanih načela javnih nabavki. do sada je, orjen-taciono, direkcija postupala u preko 300 zahtjeva podnosilaca i odbila zahtjev u prosječno jednoj četvrtini slučajeva. Najčešći nedostaci uočeni u podnijetim zahtjevima odnose se na nepoznavanje sistema javnih nabavki i nedovoljnoj obučenosti naručilaca i službenika za javne nabavke u tom sistemu, što je i realno očekivati s obzirom na prilično komplikovane procedure koje zahtije-va savremeni sistem javnih nabavki. Uvidjevši odmah te probleme, direkcija je uspostavila kontakte sa ekspertima

međunarodnih organizacija i instituci-ja kao što su SIGMa­/OECd i Evrop-ska agencija za rekonstrukciju, koje su izrazile spremnost da daju dopri-nos u usavršavanju znanja o sistemu javnih nabavki primjenom Zakona o javnim nabavkama u Crnoj Gori, a u svijetlu zakonodavstva Evropske Unije i njenih preporuka, stavova i direktiva. U tom kontekstu, pored sastanaka sa zaposlenim u direkciji, u koordinaciji direkcije i navedenih institucija održan je seminar u prostorijama Uprave za kadove tokom novembra 2007 godine, čija tema je bila obuka službenika koji prate procese javnih nabavki u vladinim i i drugim javnim institucijama, koji je obuhvatio preko 50 učesnika. Planiran je nastavak tih aktivnosti tokom januara i februara 2008. godine, kada je i zaka-zan naredni seminar. Uspostavljen je sistem regionalne saradnje, a planirano je i održavanje regionalne konferencije na temu javnih nabavki i uspostavljanje saradnje sa relevantnim institucijama iz Brisela.

U okviru ostalih aktivnosti, kontinu-irano je postupano po zahtjevima za skraćenje roka u postupcima javnih nabavki sa 26 na 15 dana, ali je stav direkcije u ovim slučajevima bio prilično rigorozan i samo u strogo određenim slučajevima krajnje hitnosti je dozvol-javan, dakle ne i u slučajevima javnih nabavki roba, radova i usluga pokrivenih na širokom tržištu ponuđača, kada se hitnost i ne predviđa Zakonom.

Pored toga, sastavljen je i objavljen Vodič o slobodnom pristupu informaci-jama direkcije u kome su precizira-ni telefonski brojevi, faks i e-mail za obraćanje subjekata radi ostvarivanja njihovih prava i obaveza. Objavljena je lista obveznika primjene Zakona o javnim nabavkama (preko 950 obvezni-ka) i u toku je prikupljanje podata-ka o službenicima za javne nabavke obveznika primjene Zakona.

r­edovno su održavani sastanci na kojima su pružane savjetodavne i kon-sultantske usluge o primjeni Zakona o javnim nabavkama (lično u prostori-jama direkcije preko 50) i svakodnevno putem telefona, čime je znatno uspora-van i otežavan rad službenika o čemu u narednom periodu treba naći adekvat-

nije i primjerenije rješenje.Za samo nekoliko mjeseci takođe je

dato preko 50 pisanih mišljenja ili sug-estija u odnosu na primjenu pojedinih konkretnih određenja Zakona o javnim nabavkama i podzakonskih propisa donijetih na osnovu tog zakona.

Koje su prioritetne aktivnosti Direkcije u narednoj godini?

a­kcionim planom za jačanje administrativnih kapaciteta za imple-mentaciju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, predviđen je dalji razvoj administarativnih kapacita Crne Gore u oblasti državne uprave, pri čemu je poseban akcenat dat jačanju admini-starativnih kapaciteta u oblasti javnih nabavki. Crna Gora je saglasno ovom dokumentu dužna da dokaže da je sposobna da primijeni obaveze koje se odnose na javne nabavke, odnosno da je direkcija za javne nabavke obezbije-dila sve preduslove za normalan rad i da funkcioniše sa adekvatnim ljudskim kapacitetima.

Novim sistemskim rješenjima strogo su odvojeni poslovi direkcije za javne nabavke i Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, koja je samo drugoste-peni organ u postupku odlučivanja po žalbama ponuđača na postupke javnih nabavki i ispituje pravilnost primjene zakona po kom osnovu predlaže pre-duzimanje mjera i zauzimanje stavova, kao i utvrđuje načelne stavove za jedin-stvenu primjenu zakona. Ostali poslovi sistema javnih nabavki su u nadležnosti direkcije za javne nabavke, što predstav-lja veliku novinu u odnosu na rješenja do donošenja novog Zakona o javnim nabavkama.

Takođe, radnim dokumentom Evropske komisije za 2006. godinu, u dijelu tretiranja borbe protiv korupci-je i mjesta i uloge direkcije za javne nabavke, izričito je određeno da će dalje suštinske promjene u oblasti javnih nabavki će biti zahtijevane da bi se sistem uskladio sa standardima Evropske unije. a­kcenat se ponovo daje tome, da treba ojačati administartivne kapacitete i sistem za monitoring i kon-trolu aktivnosti (ukljućujući i finansi-jsko upravljanje i nezavisnu funkciju

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

kontrole i revizije izvan sistema javnih nabavki) a posebno, ojačati direkciju za javne nabavke i obezbijediti joj sredstva za obavljanje poslova kontrole i koordi-nacije. U tom smislu, obuka za poslove javnih nabavki za privrednike i javna tijela u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama trebaju da budu od najveće važnosti.

Polazeći od toga i ocjene Evrop-ske komisije da je u najvećoj mjeri Zakon o javnim nabavkama Crne Gore usaglašen sa direktivama evropskog zakonodavstva, u narednom periodu treba se usredsrediti na aktivnosti ka što dosljednijoj primjeni Zakona i u tom cilju, što većoj edukaciji kadrova koji se bave poslovima javnih nabavki, kao i što boljoj dostupnosti informacija o spro-vedenim postupcima nabavki. Osnovni i prioritetni zadatak direkcije u 2008 godine biće, pored redovnih aktivnosti kontinuiranog praćenja i objavljivanja poziva za javno nadmetanje i odlu-ka o dodijeljenim ugovorima o javnim nabavkama - uključujući i sačinjavanje i vođenje odgovajućih evidencija, dalje jačanje obučenosti subjekata nosi-laca sistema javnih nabavki i posebno službenika za javne nabavke o primjeni rješenja Zakona i u tom cilju aktivnije i učestalije organizovanje seminara i drugih oblika edukacije. U planu daljih aktivnosti je, takođe, osmišljavanje, pri-prema i izdavanje publikacija, časopisa, brošura i druge stručne literature za koje aktivnosti će direkciji biti neo-phodna i adekvatna stručna podrška međunarodnih subjekata, uključujući i iskustva zemalja u okruženju, kao i domaćih eksperata.

Važna aktivnost biće usmjerena ka kreiranju adekvatnog softverskog rješenja, koji će pokriti praćenje svih poslova i aktivnosti direkcije, iako ovak-vo rješenje podrazumijeva izdvajanje značajnih sredstava, tako da i u ovom pravcu očekujemo značajnu pomoć reprezentativnih subjekata.

Uspostavljanje novog softverskog rješenja omogućiće rad na razvoju elek-tronskog sistema javnih nabavki, čime bi sistem javnih nabavki u Crnoj Gori bio unaprijeđen i povezan sa evrop-skim sistemom. Očekuje se značajna podrška direkciji u realizaciji te obaveze

u okviru IPa­ programa podrške EU, što je moguće konkretnije realizovati tek u 2008 i 2009 godini.

Ostale prioritetne aktivnosti nametaće sama primjena Zakona o javnim nabavkama i konkretne aktivnos-ti direkcije u njegovoj svakodnevnoj primjeni, a u svijetlu daljih preporuka i kretanja procesa iz Evropskog part-nerstva.

Koji su to do sada najčešće uočeni problemi u radu Direkcije?

Sami početak implementacije Zako-na o javnim nabavkama, zbog njegove obimnosti, složenosti postupka javne nabavke i obimne dokumentacije sa zahtijevanim sistemom izvještavanja o sprovedenim postupcima, sam po sebi predstavlja najveću teškoću za nesmetano funkcionisanje i razvoj aktivnosti direkcije za javne nabavke. Iz tog razloga, osnovni zadatak direkcije i u narednom periodu biće usmjeravanje svih učesnika procesa na adekvatnu primjenu Zakona o javnim nabavkama i odgovarajućih podzakonskih doku-menata. jedna od narednih aktivnosti biće usmjerena na probleme vezane za primjenu pojedinih podkriterijuma vrednovanja u postupku izbora najpo-voljnije ponude za dodjelu ugovora o javnim nabavkama, a na koje su uka-zali pojedini naručioci, tako da će te teškoće u radu na primjeni Zakona u koordinaciji direkcije, sa relevantnim ekspertima i predstavnicima resornih ministarstava i organa uprave biti pred-met posebnog sagledavanja u okviru aktivnosti na eventualnim izmjenama i dopunama podzakonskih propisa, u slučajevima ocjene opravdanosti tih izmjena odnosno dopuna.

Podrška stručnjaka međunarodnih institucija, takođe bi pokrila određene nedostatke stručnog iskustva u konkret-nom i svakodnevnom radu i suočavanju sa stalnim problemima u radu, tako da će direkcija u narednom periodu pokre-nuti adekvatne inicijative za prisustvo tih stručnjaka u realizaciji svakodnevnih aktivnosti ovog organa.

Probleme takođe predstavlja i nedo-voljna tehnička opremljenost direkcije, ali će u tom pravcu takođe biti pre-

duzete odgovarajuće inicijative sa rele-vantnim subjektima, kako u zemlji tako i u inostranstvu.

Teškoće će moguće predstavljati i Zakonom uspostavljen sistem kon-trole postupka javnih nabavki, s obzi-rom da direkcija ima prevashodno pre-ventivnu ulogu i obezbjeđenje trans-parentnosti u sprovođenju postupaka javnih nabavki i sprečavanju mogućih slučajeva korupcije kroz pravilnu prim-jenu Zakona ali ne i mogućnosti da represivno djeluje u slučajevima even-tualnih prekršaja i krivičnih djela koji su predmet akcija drugih državnih orga-na, kao što je državna revizorska insti-tucija, državni tužilac, Poreska uprava, Uprava za antikorupcijsku inicijativu, Uprava za sprječavanje pranja novca i drugi organi kojima direkcija može, u slučaju prijavljene sumnje, samo inici-rati odgovarajući postupak pred tim organima.

direktorMERSAD MuJEVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

27. decembar 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade Crne Gore povodom utvrđivanja Predloga zakona o državnoj imovini i usvajanja Izvještaja o radu Operativnog tima za suzbijanje nele-galne trgovine cigaretama za jedanaest mjeseci 2007. godine

- …Vlada Crne Gore je definisala Pred-log zakona o državnoj imovini, usaglašen sa novim Ustavom, koji podrazumijeva da o raspolaganju najvrjednijim resursima odlučuje Skupština. “…Zakonom pravimo distinkciju između dobara od opšteg inte-resa i ostale državne imovine. Zakon kao dobra od opšteg interesa prepoznaje prirod-na bogatstva i dobra u opštoj upotrebi koja ne mogu biti u privatnoj svojini, dok ostala mogu. Prirodnim bogatstvima, poput ruda, nafte, gasa, termalnih i mineralnih izvora i voda, morske obale ili vodotoka od značaja za državu, kao i dobrima u opštoj upotrebi, što obuhvata puteve, aerodrome, vazdušni prostor, luke, lukobrane ili željezničku infra-strukturu, rasloplažu Vlada u ime države ili opštine i mogu ih davati koncesionarima ili u dugoročni zakup. Ostala dobra od opšteg interesa mogu biti i u privatnoj svojini. Zako-nom je predviđeno da će o raspolaganju državnom imovinom odlučivati Skupština, na predlog Vlade, i to za imovinu opština vrjedniju od 30 miliona EUr­ i državnu iznad 300 miliona. Vlada je razmatrala i rad Operativnog tijela za suzbijanje nele-galne trgovine cigaretama do decem-bra, zaključivši da je sivo tržište svedeno na oko deset odsto. “…Budžetski prihodi su, uključujući porez na dodatu vrijednost,

carine i akcize na nivou od oko 18 miliona EUr­, to je procjena do kraja godine, što kad imamo u vidu stepen potrošnje ovih proiz-voda u Crnoj Gori odgovara udjelu sivog tržišta od nekih desetak odsto”.

20. decembar 2007. godine: Izja-va ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade Crne Gore povo-dom utvrđivanja Zakona o svojinsko-pravnim odnosima i usvajanja uredbe o usklađivanju nomenklature carinske tarife za 2006. godinu

- „...Predlogom zakona o svojinsko-pravnim odnosima se prvi put kodifikuje ta oblast i strancima pruža mogućnost da postanu vlasnici nepokretnosti. Ovim su ispunjeni uslovi da se na narednoj sjed-nici Vlade utvrde Predlog zakona o državnoj imovini i izmjene i dopune Zakona o eks-proprijaciji, čime će biti ispunjene obaveze iz Ustavnog zakona. Zakonom o svojinsko pravnim odnosima se uvode i nova rješenja hipotekarnog prava, odnosno mogućnost da se hipoteka upiše i na objekte u izgrad-nji. To je kvalitetan iskorak koji će omogućiti dalje dinamično razvijanje, prije svega građevinskog sektora. Vlada je ovim zako-nom nastojala da ponudi mogućnost da stranci postaju vlasnici nepokretnosti u Crnoj Gori i da pretvori prava iz društvene svojine u svojinska, kao što su to uradile druge zemlje u regionu. Pravo upravljanja, korišćenja i tra-jnog korišćenja prerasta u pravo svojine i na taj način ćemo zaokružiti i učiniti katastarske knjige do kraja jasnim, posebno iz ugla priva-tizacije. Pravo svojine za nekretnine koje su bile obuhvaćene bilansima pri privatizaciji biće moguće pretvoriti kroz odgovarajući upravni postupak. Za ostale će oni koji ih koriste u poslovne svrhe moći da iskoriste pravo preče zakupnine ili kupovine. Vlada se, i pored različitih pogleda na taj prob-lem, opredijelila za rješenje iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju EU i omogućila stranim građanima i pravnim licima da stiču pravo svojine kao i domaća lica. Zadržali smo odredbu kojom se drugim zakonom može izuzetno na određenim područjima

propisati gdje nije moguće steći ovo pravo svojine, ali smo cijenili da, imajući u vidu nova ustavna rješenja, koja su doduše bila i stara, i Sporazum o stabilizaciji i asocijaciji, ne možemo ničim uvoditi barijere kada je u pitanju trgovina nekretninama i da bi to bilo ograničavanje prava svojine naših građana. usvojena je i uredba o usklađivanju carin-ske nomenklature za narednu godinu, što je uslov da se od 1. januara primjenjuju trgovinske odredbe Sporazuma o stabili-zaciji. „...Nema nikakvih promjena stopa, već samo usklađivanje nomenklature sa ugradn-jom elemenata koji su sadržani u Sporazumu o stabilizaciji i asocijaciji, ali je to neophodan uslov za njegovu primjenu...“

19. decembar 2007. godine: Izlaganje ministra finansija Igora lukšića na Okru-glom stolu o ekonomskim slobodama i razvoju Crne Gore u Crnogorskog aka-demiji nauka i umjetnosti (CANu)

- ...“ Suština koncepta ekonomskih slobo-da je da se pogura preduzetništvo i ekonom-ski razvoj i da se time stvore uslovi za one pojedince koji su na margini društva. Zemlje koje se najbrže razvijaju primjenjuju koncept slobode pojedinca da raspolaže dohotkom, svojinom, bira zanimanje, a suština države je da to zaštiti i da ne komplikuje pretjeranom regulacijom. država treba da im pomogne i omogući da realizuju ono što je njihovo svo-jinsko pravo...“. Po ekonomskim slobodama, Crna Gora je na 60. mjestu, a 141 zemlja je rangirana. … »

18. decembar 2007. godine: Izlag-anje ministra finansija na Završnoj kon-ferenciji projekta podrške Evropske unije Monstatu

- ...“ Statistički sistem predstavlja jedan od osnovnih fundamenata za vođenje eko-nomske politike, kao i neophodan preduslov ozbiljne i na činjenicama zasnovane komuni-kacije sa okruženjem. Samo statistički sistem, koji generiše pouzdane podatke omogućava i donošenje valjanih i pravovremenih odlu-ka, i samo onaj statistički sistem koji je

Aktivnosti ministra finansija

u 2007. godini

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

zasnovan na međunarodnim standardima i međunarodno prihvaćenoj metodologiji omogućava uporedivost, a samim tim i punu integraciju u okruženje. Zbog toga, jačanje statističkog sistema i njegovu reformu doživljavam kao jedan od najznačajnijh iza-zova, koji nam predstoje. Efikasan statistički sistem zasnovan je, prije svega, na vrlo pre-ciznoj, pravovremenoj i standardizovanoj komunikaciji između institucija sistema. Lid-erstvo i koordinacija od MONSTa­Ta­ svakako da je neophodna i nezamjenjiva, međutim ona može dati prave rezulatate, samo uko-liko je i zasnovana na koordinisanom radu, posvećenosti i sinergiji svih činilaca našeg statističkog sistema.

11. decembar 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade Crne Gore povodom utvrđivanja Predloga zakona o finansiran-ju predizborne kampanje na izborima za predsjednika Crne Gore, gradonačelnike i predsjednike opština; Predloga zakona o finansiranju političkih partija; Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave i Pred-loga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na promet nepokretnosti

- ... Predloga zakona o finansiranju predizborne kampanje na izborima za predsjednika Crne Gore, gradonačelnike i predsjednike opština: „Za finansiranje kampanje za izbor predsjednika Crne Gore, iz budžeta će biti izdvojeno od 0,05 do 0,1 odsto ili od 330 do 650 hiljada eura. Za pokriće dijela troškova za finansiranje kam-panje izdvaja se novac iz tekućeg budžeta, novac će po ovom predlogu zakona biti raspoređivan po deset odsto linearno svi-ma, nakon utvrđivanja liste kandidata, 40 odsto kandidatima koji osvoje više od 10 odsto glasova, a 50 odsto onom koji osvoji najviše glasova. Fizička lica mogu za finansi-ranje kampanje uplatiti najviše 2000 eura, a pravna najviše 10 hiljada eura. Ovaj predlog je u ovom segmentu usaglašen sa preporu-kama Savjeta Evrope. To bi trebalo dodat-no da poveća transparentnost potrošnje budžetskih sredstava za finansiranje izborne kampanje. To važi i za Zakon o finansiranju

političkih partija. I ovaj zakon, koji takođe prati preporuke Savjeta Evrope, predviđa da se finansiranje političkih partija izdvoji od 0,2 do 0,4 odsto tekućeg budžeta. Njime je omogućeno i da se za finansiranje rada političkih partija prikupljaju sredstva - najviše 2000 eura godišnje od fizičkih lica, a od pravnih 10 hiljada eura. U izbornoj kam-panji predviđeno je da se 0,15 odsto tekućeg budžeta odvaja za finansiranje kampanje za redovne izbore. dvadeset odsto se linearno raspoređuje, a 80 odsto u skladu sa osvojen-im mandatima. Postoji mogućnost da se još 0,05 odsto tekućeg budžeta kada budemo imali redovne izbore opredijeli dodatno. To su vezana budžetska sredstva, pod uslo-vom da se iz privatnih izvora obezbijedi duplo veći iznos. Ove predloge zakona smo donijeli po ubrzanom postupku jer sma-tramo da i Parlament treba da ih donese naredne dvije sedmice, zbog hitnosti. Sredi-nom januara se očekuje raspisivanje izbora za predsjednika države. Upravo zbog toga je neophodno bilo da se utvrdi finansijski okvir za finansiranje ove kampanje. u izmjenama i dopuna Zakona o finansiranju lokalne samouprave napravljen je takozvani rediza-jn Egalizacionog fonda. Novim rješenjem je predviđeno da se 11 odsto poreza na doho-dak ustupa ovom Fondu umjesto dosadašnjih 10. Njemu će biti ustupljeno i 20 odsto pri-hoda poreza na promet nepokretnosti. One opštine koje su manje moćne, moći će da računaju na značajnija sredstva iz Egaliza-cionog fonda. Predlog Zakona o porezu na promet nepokretnosti Vlada je ponovo usvojila u neizmijenjenom obliku, nakon što ga je Parlament jednom odbio. I ovaj pred-log predviđa povećanje ovog poreza na 3 odsto i Vlada još jednom hoće da provjeri da li je moguće utvrditi ovaj predlog…”

4. decembar 2007. godine: Minis-tar finansija Igor lukšić primio novopo-stavljenog direktora i regionalnog koordinatora Svjetske banke za zemlje Jugoistočne Evrope Jane Armitage, direk-tora i regionalnog koordinatora SB za zem-lje Centralnoistočne Evrope i Baltika Orsal-iju Kalantzopoulos i stalnog predstavnika Svjetske banke u Crnoj Gori Jan-Petera Oltersa

- ...Tokom razgovora razmijenjena su mišljenja o dosadašnjoj realizaciji zajedničkih projekata, kao i o predstojećim projektima u okviru dogovorene četvorogodišnje strate-gije Svjetske banke za Crnu Goru. Pred-stavnici Svjetske banke su izrazili spremnost za dalje ulaganje u razvoj sektora turizma i zaštite životne sredine, poljoprivrede, kao i unapređenje socijalne politike i povećanje efikasnosti energetskog sektora. Takođe, sagovornici su ocijenili da su potrebna ulag-anja u lokalnu infrastrukturu, uz neophodnu izradu prostornih planova da bi se valo-rizovali potencijali pojedinih područja. Mini-star Lukšić je najavio usvajanje Zakona o bankama, kao i Zakona o radu kojim će se značajno unaprijediti i učiniti fleksibilnijim tržište rada. r­azmijenjena su mišljenja o ključnim privatizacionim procesima u Crnoj Gori, sa akcentom na finansijski sektor koji će nakon privatizacije osiguravajućih društava biti gotovo u potpunosti zaokružen. Mini-star Lukšić se zahvalio g-đi Kalantzopoulos na dosadašnjoj uspješnoj saradnji i podršci razvojnoj politici Crne Gore i ujedno poželio dobrodošlicu novopostavljenom direktoru g-đi jane a­rmitage.

16. novembar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić primio otpravnika poslova delegacije Evropske komisije u Crnoj Gori Klajva Rambolda

- ...Tokom razgovora razmijenjena su mišljenja o političkoj i ekonomskoj situaciji u Crnoj Gori, sa akcentom na nedavno usva-janje Ustava, kao i potpisivanje i ratifikaciju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju. Gos-podin r­ambold je ocijenio da je Crna Gora na dobrom putu kada je riječ o ekonoms-kom rastu i održivosti sistema, izražavajući istovremeno spremnost da pruži pomoć na implementaciji standarda u procesu ispunja-vanja obaveza iz Sporazuma. Ministar Lukšić je informisao sagovornika o aktuelnim tokov-ima u procesu prilagođavanja zakonodavst-va sa regulativom Evropske unije i posebno ukazao na značaj predstojećeg usvajanja seta imovinskih zakona. Sa zakonodavnog aspekta, rekao je ministar Lukšić, narednih nekoliko godina biće veoma dinamične, zahtijevaće intenzivnu komunikaciju sa

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�0

Evropskom komisijom i njenim ekspertima, kako bi Crna Gora na što efikasniji način pris-tupila kandidaturi za članstvo...

16. novembar 2007. godine: Potpisan bilateralni Sporazum između Vlade Crne Gore i Vlade SR Njemačke u okviru Parisk-og kluba povjerilaca

- Ministar finansija Crne Gore dr Igor Lukšić i ambasador Sr­ Njemačke Tomas Šmit, potpisali su Sporazum između Vlade Sr­ Njemačke i Vlade Crne Gore o preuzimanju Sporazuma o preuzimanju, smanjivanju i reprogramiranju spoljnjeg duga, sklopljenog 15. marta 2002. godine između vlada Sr­ Njemačke i Sr­ jugoslavije i o njegovoj ist-odobnoj izmjeni.

r­iječ je o bilateralnom sporazumu sa Sr­ Njemačkom, u okviru Pariskog kluba povjeri-laca. Bilateralnim Sporazumom između Vlade Sr­ Njemačke i Vlade CG preuzima se dug Crne Gore, ustanovljen Sporazu-mom između vlada Sr­ Njemačke i Sr­j, koji je potpisan 15. marta 2002. Odred-bama novog Sporazuma mijenjaju se samo određene odredbe dosadašnjeg, dok ostale značajne odredbe koje definišu kamatnu stopu, otplatni period, datume plaćanja, ostaju važeće iz Sporazuma iz 2002. godine. U cilju realizacije tog Sporazuma potpisana su i dva tehnička sporazuma sa njemačkim kreditorima, KfW bankom i njemačkom agencijom za osiguranje Euler Hermesom. Njemačka je inače najveći povjerilac Crne Gore u okviru Pariskog kluba, sa ukupnim iznosom duga od oko 44,7 mil. eura. Na osnovu odredbi Usaglašenog zaspisnika sa zemljama Pariskog kluba o konsolidaciji spoljneg duga bivše Sr­j, potpisanog 28. decembra 2001. u Parizu, Sporazumom je predviđena mogućnost da potraživanja Oda­ (zvanična razvojna pomoć) u dogovoru vla-da Sr­ Njemačke i Crne Gore, može biti pred-met konverzije dugova u korist projekata za zaštitu i očuvanje čovjekove okoline, suzbi-janje nemaštine i unapređenja obrazovanja. Kod Njemačke, Oda­ krediti iznose oko 13,2 mil. eura, nalaze se u portfoliu KfW banke i taj iznos može biti predmet konverzije duga. Sporazum sa Sr­ Njemačkom je treći bilat-eralni sporazum koji je Crna Gora potpisala

za članicama Pariskog kluba od proglašenja nezavisnosti, poslije sporazuma sa Italijom i a­ustrijom.

9. novembar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić i šef Kancelari-je Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) Marek lorinc potpisali su danas u Podgorici ugovor o garanciji za Projekat „CRNOGORSKI REGIONAlNI VODOVOD”

- Evropska banka za obnovu i razvoj odobrila je crnogorskom preduzeću za regionalno vodosnabdijevanje zajam od 15 miliona eura, kako bi podržala rehabilitaciju i izgradnju regionalnog vodovodnog sistema, kojim bi se iz Skadarskog jezera obezbijedila voda za piće za opštine na crnogorskom pri-morju. Taj projekat koji je razvijen u bliskoj saradnji sa Svjetskom bankom, obezbijediće dugoročno održivo rješenje vodosnabdi-jevanja primorskih gradova i predstavljaće dobru osnovu za proširenje crnogorskog turističkog potencijala. Evropska banka za obnovu i razvoj finansiraće rehabilitaciju i izgradnju sjevernog dijela sistema koji će obezbijediti vodosnabdijevanje Budve, Tivta, Kotora i Herceg Novog, dok će Svjetska banka finansirati izdvajanje vode iz Skadarsk-og jezera, njenu preradu, i izgradnju glavnog, kontinentalnog i južnog dijela mreže, kojim će se obezbijediti vodosnabdijevanje Bara i Ulcinja. EBr­d kreditni program ima i garan-ciju crnogorske Vlade. Podijeljen je na dva zajma u periodu od dvije godine, kako bi se prilagodio profilu investicionih potreba zem-lje. Ministar Lukšić:

...Teško je obuhvatiti značaj projekta «r­egionalni vodovod» za Crnu Goru, pošto on predstavlja bitan preduslov njenog budućeg ekonomskog razvoja...“. Pošto je turizam glav-ni rastući sektor u Crnoj Gori, obezbjeđivanje sigurnog i neprekidnog vodosnabdijevanja na primorju je od strateškog značaja za zemlju, pa je tome Vlada i dala najviši prior-itet. Marek Lorinc: “...Ovim programom Banka daje podršku glavnim infrastrukturnim potre-bama u zemlji, što pruža dobre izglede za kontinuiran rast u sektoru turizma, na način koji će omogućiti turizam visoke klase...”.

8. novembar 2007. godine: Izjava

ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade Crne Gore povodom utvrđivanja Predloga zakona o Budžetu Crne Gore za 2008. godinu, Predloga zakona o bankama i Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zarada-ma državnih službenika i namještenika

- “… Budžet za 2008. godinu iznosi skoro 1,2 milijarde EUr­. Očekujemo da će budžet za narednu godinu biti u blagom suficitu, od oko 6,5 miliona EUr­, a konsolido-vana javna potrošnja, u nešto većem, od oko 18 miliona EUr­. Budžet polazi od nekoliko makroekonomskih indikatora koji su ocijen-jeni kao relevantni za njegovu pripremu u narednom trogodišnjem periodu. Procjenju-jemo da će prosječni realan rast ekonomije iznositi oko 6,2 odsto godišnje, a očekivani godišnji nivo inflacije 3,5 odsto prosječno. Prosječni nominalni rast bruto domaćeg proizvoda (BdP) u naredne tri godine treba da iznosi oko 9,7 odsto.

Očekujemo da suficit javne potrošnje u naredne tri godine neće biti niži od 0,9 odsto BdP-a prosječno godišnje. Kapitalni budžet bi godišnje trebao da raste po stopi od jedan odsto BdP-a. Plan za narednu godinu je da BdP iznosi 2,53 milijardi EUr­, 2009. 2,77 milijardi, dok bi 2010. mogao dostići tri mili-jarde. U iznos budžeta prvi put su uračunati prihodi državnih fondova – penzijskog i invalidskog osiguranja (PIO), zdravstva, za restituciju, razvoj i Zavoda za zapošljavanje, čija je procijenjena potrošnja za narednu godinu 456 miliona EUr­. Predlog zakona o budžetu za narednu godinu biće za nekoliko dana upućen parlamentu koji bi o njemu tre-balo da se izjasni do kraja decembra. Vlada je usvojila i izmjene i dopune Zakona o zara-dama državnih službenika i namještenika kojim je predviđeno povećanje njihovih plata za 30 odsto. Ovim zakonom su stavljene van snage uredbe kojim su precizirani dodaci za posebne uslove rada i utvrđen varijabilni dio zarade kojim treba da se stimulišu zaposleni prije svega u aktivnostima na realizaciji pro-evropske agende. Vlada je na današnjoj sjed-nici usvojila i Predlog zakona o bankama čiji je cilj da uvede nove standarde u bankar-skoj superviziji. To je i odgovor na sugestije Međunarodnog monetarnog fonda i Svjetske

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�1

banke da se što prije usvoji takav zakon i na moderan način reguliše ova oblast. Kreditna ekspanzija i najava novih velikih investicija čini da ovaj sektor treba da bude nadziran prema najmodernijim standardima...”

26. oktobar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić i šef Kancelarije Evropske banke za obnovu i razvoj Marek lorinc potpisali su danas ugovor o garan-ciji za Projekat hitne sanacije željezničke infrastrukture

Evropska banka za obnovu i razvoj obezbijedila je 15 miliona eura Željeznici Crne Gore za sanaciju infrastrukture, kako bi pomogla implementaciju Programa nužne rehabilitacije i poboljšala efikasnost željezničkog sistema. Željeznica je ključna regionalna veza koja ne obezbjeđuje samo nakraći put od Srbije do jadranskog mora, već i najjeftiniju kopnenu rutu koja povezuje a­lbaniju sa ostalom evropskom mrežom. Navedeni kredit obezbijeđen je garancijom crnogorske Vlade.

Sredstva kredita biće realizovana u narednom trogodišnjem periodu, od kojih će se prvi realizovati u 2007. godini u iznosu od 6 miliona €, drugi u 2008. u iznosu od 5 miliona €, a treći u 2009. u iznosu od 4 mil-iona €, tako da limiti za godišnja zaduženja države ne budu prekoračeni.

23. oktobar 2007. godine: Ministar finansija Crne Gore dr Igor lukšić govorio na Generalnoj skupštini uN u okviru Kon-ferencije o finansiranju razvoja i imple-mentaciji Monterejskog konsenzusa

- “…Iskorak Crne Gore ka postizanju međunarodno dogovorenih Milenijumskih razvojnih ciljeva je bio veoma pozitivan, obzi-rom da je u potpunosti u skladu sa evropskim procesima integracije. Crna Gora je potpisala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju 15.

oktobra 2007. godine i na taj način započela novo poglavlje u svojoj istoriji, ne samo u smislu političkog, već i ekonomskog tržišnog i fiskalnog razvoja. Ovakav zakonodavni okvir će nam omogućiti da promovišemo održivi razvoj i implementiramo strategije za smanjenje siromaštva. Crna Gora je posti-gla makroekonomsku stabilnost i visok rast. U protekle tri godine očekivani realni rast Bruto društvenog proizvoda je 7%, niska stopa inflacije, 2-3%, a projektovan je nivo državnog duga od 35%BdP-a. Takođe, u pro-tekle dvije godine, ostvaren je suficit Budžeta CG u visini od 4%BdP-a, kao i značajan priliv stranih direktnih investicija. Priliv stra-nih direktnih investicija predstavlja veoma važnu osnovu za uspješan protok znanja, vještina i tehnologija i smanjenje siromaštva, što je naglašeno i u Izvještaju Generalnog sekretara. Crna Gora je prepoznala da je najveći izazov zemalja u razvoju da privuku strane direktne investicije, koje će maksi-malno doprinijeti dugoročnom razvoju, ali je i ostvarila niz aktivnosti kojim će obezbijediti održivost ekonomskog razvoja. Crna Gora prepoznaje da je njen primarni zadatak raz-voj adekvatnih administrativnih kapaciteta, kreiranje i implementacija strategije razvoja, postavljanje prioriteta i vremenskih rokova za njihovu implementaciju. r­azumijemo da su pitanja iskorišćavanja domaćih resursa i ujedno stranih investicija, u poslednjoj fazi tranzicije, od posebne važnosti za Crnu Goru, kao malu mediteransku zemlju...”

21. oktobar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić učestvuje na Godišnjim sastancima Svjetske banke i MMF-a

- Ministar finansija dr Igor Lukšić susreo se sa gospodinom Murilom Portugalom, zamjenikom izvršnog direktora MMF-a i gos-podinom a­heom Bakerom, izvršnim direk-torom holandske konstituence MMF-a, kao i sa gospodinom Shgegom Katsuom, pot-predsjednikom Svjetske banke, gospođom Orsalijom Kalancopulos, direktorom za region i gospodinom Hermanom Vajfelsom, izvršnim direktorom holandske konstituence u Svjetskoj banci. Tema razgovora je bila stanje javnih finansija u Crnoj Gori u svijetlu nedavne Misije MMF-a, kao i planovi koje Vlada CG ima u oblasti strukturnih reformi tržišta rada, nastavka privatizacije i daljeg poboljšanja poslovnog okruženja. Sagovor-nici su razgovarali i o strukturi budžeta za narednu godinu, kao i o politici Centralne banke Crne Gore u odnosu na ubrzan kredit-ni rast. Tokom sastanaka sa predstavicima MMF-a dogovorena je tehnička pomoć u oblasti statistike, tržišta kapitala i osiguran-

ja. Predstavnici Svjetske banke su izrazili spremnost za dalje finansiranje razvojnih projekata u Crnoj Gori u skladu sa nedavno usvojenom strategijom saradnje za naredni četvorogodišnji period..

9. oktobar 2007. godine: Izlaganje ministra finansija dr Igora lukšića na otvaranju XI sastanka Rukovodne grupe Antikorupcijske inicijative Pakta stabil-nosti za Jugoistočnu Evropu (SPAI)

Na ovom sastanku biće razmatrana pitanja od izuzetnog značaja za a­ntikorup-cijsku inicijativu, a posebno nova Strategija SPa­I-a i njena implementacija u r­egionu, kao i buduća struktura i rukovođenje r­egional-nim sekretarijatom u Sarajevu. Ovo će biti posebna prilika da članice SPa­I-a izaberu novog Predsjedavajućeg, koji će, po prvi put, biti osoba koju su upravo kandidovale uvažene članice. Nadalje, usvojiće se a­kcioni plan za 2008. i 2009. godinu koji će biti okosnica antikorupcijskih mjera i aktivnosti zemalja članica, predstavljajući nacionalne i regionalne prioritete u borbi protiv korup-cije.

Kada su u pitanju prioriteti Crne Gore u narednom periodu, svakako treba pomenuti ostvarivanje pune implementacije a­kcionog plana za sprovođenje Programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Na pre-ventivnom planu, posebno treba naglasiti, da se do kraja godine očekuje sprovođenje istraživanja o fenomenu korupcije, njenim pojavnim oblacima i posledicama.

20. septembar 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom usvajanja Informacije o otkupu tranše konsolida-cionog zajma Međunarodne banke za obnovu i razvoj (IBRD)

‘Crnogorska Vlada će u naredne dvije sedmice dogovoriti sa Svjetskom bankom

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�2

sva pitanja u vezi sa tehnikom prijevremene otplate jedne ili dvije tranše kredita, a u narednom periodu i plaćanje dugova pre-ma japanu, Velikoj Britaniji, Švedskoj, dans-koj i Norveškoj. Vlada je usvojila Informacija o otkupu tranše konsolidacionog zajma Međunarodne banke za obnovu i razvoj (IBr­d) vrijedne oko 19 miliona EUr­. Taj kon-solidacioni zajam plaćen je u ponedelj ak. Vla-da je, nakon analize strukture spoljnjeg duga i uporednih budžetskih ušteda, odlučila da prijevremeno otplati jednu tranšu konsolida-cionog zajma IBr­d. 2001. godine je tadašnja Savezna r­epublika jugoslavija prilikom regu-lisanja članstva u Svjetskoj banci potpisala šest konsolidacionih zajmova od kojih se tri odnose na Crnu Goru. Tranše za kredite iznose 19,1 miliona EUr­, 46,5 miliona i 21,6 milion EUr­. Budžet bi do 2031. godine pri-jevremenom otplatom uštedio od 24,3 do 28,1 milion EUr­. Prijevremenom otplatom duga prema japanu od oko 300 hiljada EUr­ bili bi stvoreni uslovi da se u potpunosti regulišu odnosi sa tom državom i da even-tualno u narednom periodu bude korišćena mogućnost povoljnih kreditnih aranžmana

13. septembar 2007. godine: Izjava ministra finansija dr Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom utvrđivanja Predloga zakona o izmjenama i dopu-nama Zakona o Budžetu Republike Crne Gore za 2007. godinu i Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nevla-dinim organizacijama

„Izmjenama i dopunama Zakona o budžetu predviđeno je povećanje ovo-godišnjeg budžeta sa 617 miliona EUr­ na 749 miliona. Prema procjenama, ovogodišnji prihodi će iznositi 750 miliona EUr­, od čega izvorni 740 miliona, a ostatak projektni zaj-movi i pozajmice. Predviđeno je povećanje tekućih izdataka za 30 miliona EUr­, od čega se na bruto zarade odnosi 20 miliona, dok su rashodi za materijal i usluge povećani oko sedam miliona EUr­. Od značajnijih povećanja planira se uvećanje transfera za socijalnu zaštitu jer je potrebno početi sa sprovođenjem Progama djelimičnog subven-cionisanja računa za struju za najugroženija domaćinstva. do kraja godine se planira otplata dvije rate duga Svjetskoj banci od po 20 miliona EUr­. r­azmatramo mogućnost

da tranšu koju namjeravamo da platimo u decembru uvećamo od tog iznosa, što bi dodatno smanjilo javni dug.

« …Vlada je na sjednici usvojila i izm-jene i dopune Zakona o nevladinim orga-nizacijama jer je primijećeno da neke od njih izbjegavaju plaćanje poreza na taj način što se bave privrednim djelatnostima, koje ne bi trebalo da obavljaju. U saradnji sa nevladinim organizacijama dogovoreno je da one mogu i dalje da obavljaju privrednu djelatnost, ali da ukoliko im godišnji pri-hod prelazi četiri hiljade EUr­ ili 20 odsto od ostvarenog u prethodnoj godini, tada moraju registrovati preduzeće. Cilj je da NVO zaista obavljaju onu misiju za koju su se opredijelile, a ne da to bude pokrivač za poresku evaziju…«.

7. septembar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić primio direktora FOS-a Rusije Viktora Zubkova i direktora uprave za sprečavanje pranja novca mr Predraga Mitrovića

’Sagovornici su izrazili zadovoljstvo povodom potpisivanja Sporazuma o sarad-nji između crnogorske Uprave za spečavanje pranja novca i FOS-a r­usije, kojim će biti pre-cizno uređena pitanja ukupne saradnje dvije finansijsko - obavještajne službe i usposta-vljena efikasna razmjena informacija. Tokom razgovora, razmijenjena su mišljenja o spro-vedenim ekonomskim reformama u Crnoj Gori i ukupnim trendovima u crnogorskoj ekonomiji. direktor FOS-a r­usije, gospodin Zubkov je kazao da je detaljno informisan o radu crnogorske Uprave za sprečavanje pranja novca i podršci koju ta institucija ima od Ministarstva finansija, a dosadašnju saradnju i komunikaciju sa Crnom Gorom ocijenio veoma uspješnom. r­azmjena iskus-tava između dvije Vlade doprinosi cilju koji sporazum definiše - unaprijeđenoj i efikas-noj metodologiji obrade složenih predmeta, naglasio je gospodin Zubkov. Takođe je pozi-tivno ocijenjen dogovor crnogorske Uprave za sprečavanje pranja novca i FOS-a r­usije da se, u cilju obostranog unaprijeđenja spe-cijalizovanih službi i efikasne razmjene infor-macija, organizuje posjeta analitičara crno-gorske Uprave Moskvi i ruskih analitičara FOS-a Crnoj Gori...’

5. septembar 2007. godine: Potpisi-vanje ugovora sa poslovnim bankama u cilju realizacije Projekta «250 stambenih kredita»

‘Predstavnici Vlade Crne Gore i pet crno-gorskih banaka potpisali su Ugovor o rea-lizaciji projekta pod nazivom «250 stam-benih kredita» koji se odnosi na zaposlene u državnoj upravi i one koji primaju pla-te preko Fonda za zdravstvo. Projektom je predviđeno da zaposlenima u državnoj upra-vi bude ponuđeno 200 stambenih kredita, a 50 onima koji primaju plate preko Fonda za zdravstvo.

Ugovor su potpisali ministar finansi-ja Igor Lukšić, predsjednik Vladine stam-bene komisije Suad Numanović i generalni direktori Crnogorske komercijalne, Societe Generale - Podgoričke, Hypo a­lpe a­dria i Prve banke Crne Gore, Milka Ljumović, Mladen r­abrenović, Kristijan Toetl, Velimir Bogdanović, kao i predstavnik NLB Monte-negrobanke dino r­edžepagić. Iz Vlade je objašnjeno da je to nastavak projekta iz prošle godine kada je dodijeljeno hiljadu stambenih kredita. Maksimalan iznos kredita je povećan sa prošlogodišnjih 30 hiljada EUr­ na 50 hiljada, a produžen je i rok otplate sa 20 na 30 godina. Kamatna stopa biće sedam odsto, a država će plaćati tri procenta.

Ministar Lukšić: “…Očekujem da će Vladina subvencija dostići ukupno 360 hil-jada EUr­ ako bude realizovani krediti u maksimalnom iznosu. Nama je veoma važno da nastavimo ovaj projekat, kako bismo u saradnji sa poslovnim bankama proširili mogućnost rješavanja stambenih pitanja, što u Vladi doživljavamo kao jedan od krucijalnih zadataka u cilju podizanja standarada…”. Generalni direktor Hypo a­lpe a­dria Banke, Christian Toetl: Čast nam je i zadovoljstvo da učestvujemo u ovom projektu, jer on, osim biznisa ima i socijalni aspekt. - “Sigurni smo

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�3

da ovaj projekat ima budućnost”. Uslovi za prijavljivanje u ovogodišnjem projektu biće dužina radnog staža, nepostajanje stam-benog prostora i broj članova domaćinstva. Ministarstva i organi uprave biće dužni da sa korisnikom kredita potpišu neku vrstu ugovora koja će ga obavezivati da provede određeno vrijeme u toj instituciji, kako se ne bi dešavalo da napusti posao nakon rješavanja stambenog pitanja…’

28. avgust 2007. godine: Potpisiv-anje ugovora o finansiranju Projekata održivog razvoja turizma (MSTDP) i i ugovora o finansiranju Projekta ‘’Ener-getska zajednica Jugoistočne Evrope APl 3 – Projekat za Crnu Goru’’

Ugovore su potpisali ministar finasija Igor Lukšić i stalni predstavnik SB za Crnu Goru jan-Peter Olters, kao i gradonačelnik Ulcinja Gzim Hajdinaga i izvršni direktor javnog preduzeća r­egionalni vodovod-Crnogorsko primorje Zoran Bošnjak. Kredit namijenjen podršci održivog razvoj turizma vrijedan je deset miliona USd, a njime će biti finasirani projekat poboljšanja u planiranju korišćenja prostora i zaštita delte rijeke Bojane–Bune.

Njime su predviđene i investicije u pro-jekat prevođenja vode iz Skadarskog jezera za opštine Bar i Ulcinj i turističke zone Velika plaža i Valdanos. Sa devet miliona USd, koje je SB Crnoj Gori odobrila početkom jula, biće finansiran energetski prenosni sistem, prim-jena progama liberalizacije tržišta električne energije i pristupanje regionalnom tržištu, u skladu sa sporazumom o formiranju enegetske zajednice jugoistočne Evrope. Crna Gora ima mogućnost da kredite počne da otplaćuje za deset godina, a rok njihove otplate je 20 godina. Ministar Lukšić: “…Svjetska Banka će finansirati gradnju južnog kraka regionalnog vodovoda, koji u skladu sa programom Vlade treba da bude završen 2010.godine, a za sjeverni kredit će odobriti Evropska investiciona banka. a­ranžman za energetiku podrazumijeva izuzetno važne investicije u prenosni sistem i poboljšan-je kvaliteta napajanja električne energije u pojedinim područijma, kao i stvaranje uslova za primjenu sporazuma o Energetskoj zajed-nici i nabavku opreme za dodatna ulaganja u Hidroelektranu Perućica.

Gospodin Olters je kazao da su pro-jekti rezultat vrlo bliske i stalne saradnje između SB i Crne Gore. “Osnovni izazov u kreiranju ekonomske politike je obezbjeđen-je okruženja koje će podstaći i omogućiti povećanje produktivnosti i održivu stopu ekonomskog rasta na srednji i duži rok. Crna Gora ima značajan potencijal i sve neophod-ne faktore da bi održala dinamičnu sto-pu rasta i osigurala poboljšanje standarda. U crnogorskom turizmu postoji ogroman potencijal, koji može biti dobro iskorišćen samo pod uslovom da se prateća infra-struktura poboljša i da se sačuvaju obilježja Crne Gore koje je čine privlačnom turistima. SB namjerava da podrži Vladu u uspješ-noj izradi i primjeni objedinjenog pristupa upravljanju obalnim područjima kako bi se smanjila degradacija prostora, a u isto vrije-me podržao razvoj visokoodrživog turizma u skladu sa principima zaštite životne sredine. dovoljna količina električne energije je drugi faktor od ključnog značaja za politiku kojom će se osigurati dinamična i održiva stopa ekonomskog rasta…”

26. jul 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom utvrđivanja Pred-loga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu, Predloga zakona o doprinosima za obavezno socijalno osi-guranje, Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na promet nepokretnostima, Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dodatu vrijednost i Izvještaja o radu operativnog tima za suzbijanje nelegalne trgovine cigaretama

„...Crnogorska Vlada usvojila je danas izmjene i dopune Zakona o porezu na

promet nepokretnosti prema kojima će stopa te dažbine od naredne godine biti povećana sa dva na tri odsto. Ministar Lukšić saopštio je da će uskoro biti pripremljene i izmjene i dopune Zakona o finansiranju lokalnih samouprava, gdje će se promijeniti struktura dijeljenja prihoda od nepokretno-sti. »Od dijela koji je do sada išao budžetu, 20 odsto biće usmjereno ka Egalizacionom fondu. Tako će ta proporcija biti 30 na prema 70, odnosno veći dio prihoda ići će opšti-nama. Prema procjenama prihodi budžeta će, nakon što počne primjena veće stope poreza na nepokretnosti, biti povećani za pet miliona EUr­ godišnje.“ Vlada je utvrdila i izmjene i dopune Zakona o porezu na dodatu vrijednost (PDV) tako što će niža stopa od sedam odsto važiti i za usluge u marinama i za računarsku opremu, s ciljem da se stimuliše razvoj nautičkog turizma i informatičkog društva. »Niža stopa PdV-a je za usluge u marinama uvedena zbog pro-cjene da bi Crna Gora mogla biti jedna od najkonkurentijih destinacija za razvoj nau-tičkog turizma. To je fin način da Crna Gora, uz Zakon o jahtama, privuče ljude zainte-resovane za razvijanje nautičkog turizma. Niže stope PdV-a će važiti do ulaska Crne Gore u Evropsku uniju, ukoliko sa Evropskom komisijom ne bude dogovoreno drugačije. druga važna promjena u Zakonu o PdV-u je stvaranje zakonskog osnova da se od nared-ne godine uvedu takozvani fiskalni terminali odnosno GPS veza između ugostiteljskih i maloprodajnih objekata sa poreskim kasama sa Poreskom upravom...“. „...Prema usvoje-nom Predlogu Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje stvaraju se uslovi da se od naredne do 2010. godi-ne postepeno obore stope doprinosa. Tako će 2010. godine na jedan EUr­ zarade, biti obračunato oko 51,52 centa svih poreza i doprinosa. To će Crnu Goru svrstati među najkonkurentije u regionu i šire. Kombino-vana stopa doprinosa koje plaća poslodavac i zaposleni, biće, kako je dodao, 30 odsto, od čega će 20 odsto biti penzijsko i inva-lidsko osiguranje, devet odsto zdravstveno, a jedan odsto ide Zavodu za zapošljavanje. Za paušalce, odnosno taksiste, pijačne pro-davce i slično, koji ostvaruju ispod 18 hiljada EUr­ prometa godišnje, stopa doprinosa biće obračunata tako što će osnovica za obračun biti 60 odsto od prosječne zarade. Time će njihova poreska opterećenja iznositi oko 70 EUr­ mjesečno, što je daleko povoljnije nego do sada.“ Vlada je usvojila i Predlog izmje-na i dopuna Zakona o budžetu kojim se stvaraju pretpostavke da se dva zakona koja su do sada paralelno egzistirala stope u jedan. »...Zakon o zaduživanju javnog sekto-

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

ra u najbitnijim odredbama će sada postati dio Zakona o budžetu. Značajna izmjena je to da se stvaraju uslovi da naredne god-ine budžet bude konsolidovan i, tako da će parlament verifikovati cjelokupnu javnu potrošnju, osim opštinske. U narednoj fazi svi će biti priključeni na konsolidovani račun, kada se stvore pretpostavke za to, pa će tih pet državnih fondova umjesto davanja nalo-ga bankama, davati naloge trezoru i plaćanja će se obavljati sa jednog mjesta...“. Vlada je na sjednici usvojila i Izvještaj o radu Ope-rativnog tima za suzbijanje nelegalne trgovine cigaretama u prvih šest mjeseci. Izvještaj pokazuje izuzetne i efekte iznad očekivanja implementacije a­kcionog plana za suzbijanje nelegalne trgovine cigaretama. »...Finansijski efekat u odnosu na prošlu je godinu takav da možemo govoriti o uvećen-ju od četiri puta, prihodi od akciza prošle godine su bili nešto ispod milion EUr­ dok su u prvih šest mjeseci oko četiri miliona. Prihod od akciza, sa PdV-om i carinama iznose 5,7 miliona EUr­. r­egistrovani legalni promet je 524,5 tona u poređenju sa prošlo-godišnjim 274,5, pri čemu je kod uvoznih cigareta to utrostručeno.

23. jul 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić razgovarao sa direkto-rom i regionalnim koordinatorom Svjet-ske banke za zemlje Jugoistočne Evrope Orsalijom Kalancopulos

- Sagovornici su ocijenili da su potreb-na ulaganja u lokalnu infrastrukturu, uz neophodnu izradu prostornih planova, da bi se valorizovali potencijali pojedinih područja. Ministar Lukšić je naglasio da politika racio-nalne budžetske potrošnje, uz ekonomski razvoj koji je praćen snažnim investicio-nim zamahom, daje suficit koji se koristi za dodatno smanjenje poreskog opterećenja, u cilju postizanja dugoročne konkurentno-sti ekonomskog sistema. Gospođa Kalan-copulos je ocijenila da su sveukupni eko-nomski rezultati i pokazatelji u Crnoj Gori veoma pozitivni, izrazivši spremnost Svjetske banke da, u okviru Strategije saradnje od 2007 - 2010, što efikasniji pomogne Crnoj Gori da realizuje kapitalne projekte i ciljeve. Obostrano je izraženo zadovoljstvo povo-

dom predstojećih zajedničkih aktivnosti na pospješivanju ekonomskog rasta, koji će se ostvariti jačanjem uloge privatnog sektora i daljom izgradnjom institucija i zakonskih pravila, koja će biti u skladu sa međunarod-nim standardima.

12. jul 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom usvajanja Izvještaja o stanju javnog duga Republike Crne Gore, na dan 30. jun 2007. godine

- javni dug Crne Gore na kraju juna izno-sio je 768 miliona EUr­ ili 35,6 bruto domaćeg proizvoda (BdP), a Vlada očekuje da će se do kraja godine smanjiti. Na kraju marta javni dug je iznosio 870,7 miliona EUr­ ili 40,4 BdP-a. Taj iznos uključivao je i 75,3 miliona EUr­ dugova javnih preduzeća. Ministar Lukšić : « …Spoljni dug Crne Gore iznosi 510,1 milion EUr­ ili 23,7 odsto BdP-a, a unutrašnji 257,9 miliona EUr­ ili 12 odsto. Čak 85 odsto spolj-nog duga čini naslijeđeni iz ranijeg perioda, dok u unutrašnjem prevladavaju obaveze za staru deviznu štednju i restituciju, koje su u odnosu na stanje sa kraja prošle godine, porasle. Obaveze za restituciju su sredinom godine iznosile 99,5 miliona EUr­. Treba imati u vidu da je ukupan iznos do sada emitova-nih obveznica značajno viši, oko 130 miliona EUr­, ali je dio toga zatvoren kroz privatiza-ciju, jer su one korišćene na tržištu, tako da je neto nivo obaveza oko 96 miliona. Značajno je porastao dug lokalnih samouprava, iako su neke više zadužene opštine bolje ostvari-vanje budžeta iskoristile za otplatu obaveza. Stanje duga na kraju godine pokazaće oba-ranje obaveza po ovom osnovu… ». « … Zaostale budžetske obaveze koje su 2003. premašivale 100 miliona EUr­ pale su krajem juna na 3,2 miliona. dodatno smanjenje javnog duga očekujemo zbog aktuelne nove tranše otplate stare devizne štednje, prijevre-mene isplate duga Svjetskoj banci i daljeg pada drugih stavki zaduženja.

28. jun 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom Predloga zakona o stečaju i likvidaciji društva za osiguranje i Informacije o otkupu konsolidacionog zajma Međunarodne banke za obnovu i razvoj (EBRD)

... Crnogorska Vlada je odlučila da u avgustu, prije isteka za to planiranog roka, otplati dio dugovanja Međunarodnoj banci

za obnovu i razvoj (IBr­d), od oko 20 miliona EUr­, čime se smanjiti javni dug za skoro jedan procentni poen bruto domaćeg proi-zvoda (BdP). “…Vlada se odlučila na prijevre-menu otplatu dijela duga zbog ovogodišnje likvidnosti budžeta. Crna Gora trenutno Svjetskoj banci, čiji je dio IBr­d, duguje oko 261 milion EUr­. Sa IBr­d je prije šest godi-na potpisan Ugovor o reprogramu dugova tadašnje Sr­j, a Crna Gora je tada preuzela oko 270 miliona EUr­ obaveza….” “…Vlada će ove godine još jednom razmatrati pitanje dugova Svjetskoj banci, s obzirom na to da u decembru dospijeva redovna rata za otplatu pojedinih obaveza prema toj insti-tuciji. Ukoliko se nastave trendovi likvidnosti, razmotrićemo da možda još jednu od tri tranše otplatimo. Ovo je u svim zemljama koje to rade signal ohrabrujuće ekonomske politike, stabilnosti sistema i valjane fiskalne politike. To je vrlo dobar signal investitorima koji su zainteresovani za ulaganja u Crnu Goru…”. Vlada je usvojila i Predlog zakona o stečaju i likvidaciji društava za osigu-ranje, čime je zaokružila zakonsku infras-trukturu u toj oblasti. “…Predlogom zakona nastojali smo da uvažimo specifičnosti even-tualnog stečajnog ili likvidacionog postu-pka osiguravajućih društava. Očekujem da Skupština uskoro izabere Savjet a­gencije za nadzor osiguranja, kako bi počela izrada podzakonskih akata…”.

22. jun 2007. godine: Ministar finan-sija dr Igor lukšić izabran za potpreds-jednika Borda Guvernera EBRD-a

- …Predsjednik Evropske banke za obno-vu i razvoj (EBr­d), g-din jean Lemierre uputio je pismo ministru finansija, dr Igoru Lukšiću kojim ga obavještava i čestita na izboru za potpredsjednika Borda Guvernera EBr­d-a za 2007. i 2008. godinu. Predsjednik EBr­d-a je u pismu istakao da izborom ministra Lukšića na ovu funkciju, EBr­d podvlači značaj koji guver-neri ove banke pridaju skorašnjoj nezavis-nosti r­epublike Crne Gore i njenom prijemu u članstvo EBr­d-a. Bord Guvernera EBr­d-a je, na sjednici održanoj 25. oktobra 2006. godine, potvrdio da je r­epublika Crna Gora ispunila uslove za članstvo u ovoj banci, nakon čega je Generalni sekretar EBr­d-a izdao certifikat o prijemu Crne Gore u članstvo Banke. Na Godišnjem sastanku EBr­d-a, koji je održan u Kazanu (r­uska Federacija), od 19. do 22. maja 2007. godine, ministar Lukšić se susreo sa predsjednikom EBr­d-a, gospodinom Lemierr-om, gdje su i razgovarali o budućim

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

odnosima Banke i Crne Gore…

11. jun 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić razgovarao sa potpreds-jednikom Vlade i ministrom finansija Kra-ljevine Holandije Wouterom Bosom

- Crnogorske ekonomske reforme nakon osamostaljivanja bile su zaista impresivne, ali institucionalni okvir je još izazov, ocijenio je ministar finansija Holandije Vuter Bos. Holan-dija predstavlja interese Crne Gore i još 12 zemalja u Svjetskoj banci i Međunarodnom monetarnom fondu.

“…Kao predstavnici Holandije imamo posebnu odgovornost da pomognemo ovim zemljama i podržimo njihove reforme…”. Ministar finansija Igor Lukšic očekuje da pos-jeta predstavnika Holandije, na bilateralnom nivou i u okviru MMF-a, pomogne Crnoj Gori u posljednjoj i najtežoj fazi tranzicije, u kojoj na red dolaze reforma tržišta rada, penzijskog sistema i energetskog sektora. “…Bez obzira što je Crna Gora nedavno odlučila da ne zaključuje formalni aranžman sa MMF-om, stavovi tih institucija i Vlade se poklapaju. To što u ovom trenutku nijesmo ušli u formalni aranžman neće ugroziti odnose sa MMF-om, naprotiv…”. “…Crna Gora ima vremena da nakon potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju Evropskoj uniji još jednom raz-motri zaključivanje formalnog aranžmana sa MMF-om. MMF bio je, sada je i biće tu i dalje da nam ogromnim iskustvom pomogne da prođemo kroz poslednji dio tranzicije…”.

30. maj 2007. godine: Press konferen-cija ministra finansija Igora lukšić – Akti-vnosti Operativnog tima na suzbijanju nelegalne trgovine cigaretama

... Početni (dosadašnji) rezultati Opera-tivnog tima su veoma pozitivni. U periodu januar - maj u odnosu na uporedni period prošle godine ostvaren je visok porast pro-

meta cigareta u legalnim kanalima. Porast prometa uvoznih cigareta je utrostručen. Obim prodaje cigareta je u navedenom periodu, naime, povećan sa 263,5 t na 485,7 t ili za 84,3%. Na domaćem tržištu cigareta sve je veći broj novih uvoznih brendova, što je znak da inostrani proizvođači, takođe, mijenjaju svoj odnos prema našem tržištu. Shodno povećanom obimu legalne proda-je cigareta značajno su povećani budžetski prihodi po osnovu akciza, carine i PdV-a. Za prvih pet mjeseci 2007. ukupni prihodi od akciza su iznoslili 2.283.935,53 €, dok je u uporednom periodu prošle godine prihod bio 822.435.93 €. Svi organi su u dosadašn-jem periodu sproveli veliki broj kontrola i izrekli veliki broj kazni…”.

24. maj 2007. godine: Izjava ministra finansija Igora lukšića nakon sjednice Vlade CG povodom utvrđivanja Predlo-ga zakona o završnom računu Budžeta Republike Crne Gore za 2006. godinu...

„… Vlada Crne Gore usvojila je Predlog zav ršnog računa budžeta za prošlu godinu, prema kojem je ostvaren suficit od preko 85 miliona EUr­. Budžetski suficit je činio 4,4 odsto BdP-a, a iskorišten je za otplatu duga na osnovu pozajmica, kredita, stare devi-zne štednje i obaveza iz prethodnih perioda. Suficitom su otplaćeni i neto iznosi duga na osnovu ino kredita. Ukupni budžetski primi-ci iznosili su 587,4 miliona EUr­, a izdaci 580 miliona EUr­…”. “…Završni račun osim detalj-nog obrazloženja izdataka i primitaka budže-ta uključio je i vanbudžetske fondove, opštin-sku potrošnju, koja je obuhvaćena čini mi se skoro stoprocentnom tačnošću…”. “…Bruto domaći proizvod Crne Gore je prošle godi-ne, prema najnovijim procjenama baziranim na zvaničnim podacima Monstata, iznosio 1,9 milijardi EUr­. Konsolidovana budžetska potrošnja, koja je uključila i fondove i opštine, iznosila je 45,78 odsto BdP-a, nešto iznad onoga što je Vlada planirala, prije svega jer je za dva do tri procenta poena povećana potrošnja u lokalnim samoupravama, odnos-no opštinama. Tako da je bez njih potrošnja značajno niža i ispod 40 odsto BdP-a…”.

23. maj 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić učestvovao na Godišnjoj skupštini Evropske banke za obnovu i razvoj u Kazanu

Na sastanku Borda guvernera, ministar Lukšić je u svojstvu Guvernera Crne Gore u EBr­d-u predstavio aktuelne političke i eko-nomske procese u Crnoj Gori, kao i plan dalje saradnje sa EBr­d-om. On je istakao značaj saradnje Crne Gore sa EBr­d-om, posebno kada je u pitanju dalji razvoj infrastrukture i

iznio stav da dobit Banke treba iskoristiti za veću tehničku pomoć, u cilju izrade projektne dokumentacije i studija, što je od poseb-nog interesa za male zemlje. U razgovoru sa prvim zamjenikom predsjednika EBr­d-a Varel Fremanom i njegovim saradnicima, ministar Lukšić se zahvalio na dosadašnjoj saradnji i izrazio očekivanje da će EBr­d u nared-nom periodu pomoći Crnoj Gori u izradi studija, planova i programa-u formi tehničke podrške i ekspertize, kao preduslova daljeg investiranja u infrastrukturne projekte. Tokom sastanaka potpisan je Protokol o trogodišnjoj saradnji između Crne Gore i EBr­d-a, kojim je definisana finansijska podrška EBr­d-a na projektima izgradnje r­egionalnog vodovoda i rekonstrukcije željezničke infrastrukture, u ukupnom iznosu od 30 miliona eura, za nared-ni trogodišnji period.

4. maj 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić na sastanku predstavnika Vlade i Saveza sindikata Crne Gore

- …Ministar finansija Igor Lukšić pojasnio je da kroz novi Zakon o radu treba definisati neka rješenja poput uvođenja najniže zarade ili satnice. On je dodao da u ovom trenutku visoke račune za januarsku struju Vlada ne može vezati za minimalnu cijenu rada.

“…Cijena rada će ove godine biti uveća-na skoro deset odsto i ovu priču možemo nastaviti za narednu, ali vezivanje za jedan parametar nije realno, jer bi to zakompliko-valo socijalni dijalog i ne bi brzo i jednostav-no mogli naći odgovarajuća rješanja…”.

15. april 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić na Proljećnom zasijedan-ju Svjetske banke i MMF-a

- … Na sastanku sa potpredsjednikom Svjetske banke Shigeo Katsuom i direktorom za jugoistočnu Evropu Orsaliom Kalantzo-poulos razmatrana je realizacija tekućih pro-jekata koji se implementiraju uz podršku

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Svjetske banke. Posebna pažnja posvećena je novom četvorogodišnjem okviru sarad-nje (Country Partnership Strategy) kojim će biti definisani projekti koje će Svjetska ban-ka finansijski podržati u narednom perio-du u iznosu od 40 miliona dolara. Projekti će prvenstveno biti fokusirani na: nastavak dosadašnje saradnje u izgradnji regional-nog vodovoda, razvoj energetskog sekto-ra kroz projekte unapređenja energetske efikasnosti, jačanje kapaciteta za pripreme Crne Gore za članstvo u Evropskoj uniji i druge. Na sastanku sa gospodinom Majklom depplerom, pomoćnikom izvršnog direk-tora Međunarodnog monetarnog fonda i gospodinom Grejemom džastisem, šefom misije Međunarodnog monetarnog fonda za Crnu Goru razmatrana je mogućnost defini-sanja i sadržaj eventualnog budućeg progra-ma. Fokus razgovora odnosio se na oblast javnih finansija, strukturne reforme, posebno u oblasti tržišta rada i podršku nastavku pro-cesa privatizacije. Ministar Lukšić je razgo-varao i sa gospodinom Hermanom Wijffel-som, izvršnim direktorom u Svjetskoj banci holandske konstituence koja zastupa intere-se Crne Gore. Tom prilikom razgovarano je o trenutnoj političkoj i ekonomskoj situaciji u Crnoj Gori, kao i o daljim budućim oblicima saradnje Crne Gore sa Svjetskom bankom i Međunarodnim monetarnim fondom.

27. mart 2007. godine: Konferencija za novinare ministra finansija dr Igora lukšića povodom odluke kreditne agen-cije “Standard and Poors” da unaprijedi kreditni rejting Crne Gore

- Kreditna agencija Standard & Poor’s povećala je kreditni rejting Crne Gore sa dosadašnjeg BB pozitivnog na BB plus (BB+). “…To je snažan zamah investicione akti-vnosti, poboljšanje u javnim finansijama, kao i njihova procjena da smo u prošloj godini premašili realni rast bruto domaćeg proizvoda (BdP), odnosno da je on iznad osam odsto…”. “…Oni očekuju da će plani-rane reforme socijalnog osiguranja, nastavak procesa privatizacije, strane direktne inve-sticije i ulaganje u infrastrukturu uticati da u narednom srednjoročnom periodu rast BdP-a bude u prosjeku oko šest odsto…”. Ministar Lukšić je naveo da su “analitičari te agencije istakli da nedavno parafiranje Spo-razuma o stabilizaciji i prijem u Partnerstvo za mir generalno utiču na poboljšanje inve-sticionog ambijenta u Crnoj Gori. Kao znača-jan faktor ocjenjuju i snažan priliv stranih direktnih investicija koje utiču na pokrivanje trgovinskog debalansa. Povećanje kreditnog rejtinga je samo korak ispod investicionog

rangiranja, što vjerujem da ćemo, uz nasta-vak ovakve politike, vrlo brzo dostići…”.

15. mart 2007. godine: Ministar finan-sija Igor lukšić razgovarao sa zamjenikom specijalnog predstavnika generalnog sek-retara uN i šefom četvrtog stuba uNMIK-a Paulom Acdeom, šefom Kancelarije uNMIK-a u Beogradu Fayezom Rishegom i generalnim direktorom Kosovske carinske službe Naimom Hurgulicom.

… Tokom razgovora razmijenjena su mišljenja o modalitetima daljeg jačanja veza između Kosova i Crne Gore u oblasti ekonomske saradnje, evropskih integracija, upravljanja granicama i drugih pitanja veza-nih za obostrani, sveukupni progres. Ministar Lukšić je ukazao na značaj regionalne eko-nomske saradnje, pogotovo u oblasti carin-ske politike, imajući u vidu izuzetan značaj te oblasti u eliminisanju sive ekonomije, obezbjeđivanju priliva prihoda r­epubličkog budžeta, kao i obezbjeđivanju različitih meh-anizama sigurnosti. On je informisao sagov-ornike o sveukupnim rezultatima na tom planu i iskazao spremnost Vlade Crne Gore za unapređenjem saradnje sa zemljama u sus-jedstvu u okviru sprečavanja ilegalne trgov-ine i kriminala na graničnim prelazima. U cilju daljeg jačanja institucionalne i posebno ekonomske saradnje između Kosova i Crne Gore, sagovornici su dogovorili intenzivniju razmjenu informacija i podataka povodom svih razmatranih pitanja, sa akcentom na mogućnost definisanja Protokola o saradnji sa Upravom carina i Poreskom upravom.

5. mart 2007. godine: - Formiran je Operativni tim za suzbijanje ilegalne trgovine cigaretama, čijim radom ruko-vodi ministar finansija.

Članovi su rukovodioci: Uprave carina, Uprave policije, Poreske uprave, a­gencije

za duvan, r­epubličke tržišne inspekcije i Komunalne policije Glavnog grada. Svaki od navedenih organa dužan je da preduzima pojačane mjere i aktivnosti iz okvira svoje nadležnosti u kontinuitetu, sve dok se tržište cigareta ne dovede u red. da bi sadržaj mjera bio sveobuhvatan i integrisan na svim nivo-ima, u ovu akciju biće uključene i sve lokalne samouprave.

2. mart 2007. godine: Crna Gora zvanično postala članica holandske konstituence u Grupi Svjetske banke i Međunarodnom monetranom fondu

- Ministar finansija dr Igor Lukšić primio je pozdravno pismo ministra finansija Holandi-je g-dina Gerrit Zalm-a i guvernera Centralne banke Holandije g-dina Nout Wellink-a, kojim je Crna Gora zvanično postala članica hol-andske konstituence u Grupi Svjetske banke i Međunarodnom monetranom fondu. Kako se u pismu navodi izvršni direktori holandske konstituence iskazali su spremnost da zastu-paju interese Crne Gore prilikom kreiran-ja politika saradnje sa Bankom i Fondom, uvjereni da će Crna Gora svojim prisustvom obogatiti sastav konstituence i unaprijediti regionalnu saradnju obzirom da su članice i Bosna i Hercegovina, Hrvatska i r­epublika Makedonija. Pored zemalja iz neposrednog okruženja članice holandske konstituence su i Bugarska, Kipar, Izrael, r­umunija, Ukrajina, Moldavija... delegacija Ministarstva finansija učestvovaće na prvom narednom zasijedan-ju holandske konstituence koje će se održati početkom maja u Moldaviji.

6. februar 2007. godine: Ministar finansija Igor lukšić razgovarao sa amba-sadorom Holandije Ronom van Dartelom

- Ministar Lukšić je ukazao na već neko-liko godina prisutnu makroekonomsku sta-bilnost u Crnoj Gori, smanjenje javnog duga i javne potrošnje, suficit budžeta u protekloj godini, obaranje poreskih stopa i veoma povoljan fiskalni balans.

On je naglasio da je potrebno dalje dje-lovati u pravcu smanjenja javnog duga i jav-ne potrošnje, graditi mehanizme za imple-mentaciju penzionih i zdravstvenih reformi, investirati u infrastrukturu, podići kvalitet

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

usluge u turizmu i nastaviti proces privati-zacije. a­mbasador dartel je ocijenio da je za Crnu Goru u predstojećem periodu veoma važan proces evropskih integracija, pove-zivanje sa susjednim zemljama u regionu, kao i privlačenje stranih investicija. U okviru razgovora o nedavnom prijemu Crne Gore u MMF i Svjetsku banku, a u kontekstu članstva u SB unutar holandske konstituence, razma-trana je mogućnost daljeg unapređenja bila-teralne saradnje, organizovanja sastanaka i intenzivnije komunikacije sa Ministarstvom finansija Holandije.

2. februar 2007. godine: Ministar finansija Igor lukšić razgovarao sa direk-torom Misije uSAID-a za Crnu Goru i Srbi-ju Kitom Simonsom i šefom Kancelarije uSAID-a u Crnoj Gori Džoom Tagartom

- Tokom razgovora razmijenjena su mišljenja o dosadašnjim projektima u Crnoj Gori, sa akcentom na saradnju sa Bearing-Point-om u okviru programa ekonomskih reformi koji se, prema obostranoj ocijeni, uspješno realizuje zajedničkom koordina-cijom aktivnosti. U tom kontekstu, direktor Misije USa­Id-a, g-din Simons izrazio je inte-resovanje povodom prioritetnih programa Ministarstva finansija za 2007 godinu, kao i tekućih aktivnosti i projekata, posebno u dijelu realizacije ekspertske pomoći u Sek-toru za trezor i budžet. Predstavnici USa­Id-a uputili su i čestitke povodom prijema Crne Gore u Međunarodni monetarni fond i Svjetsku banku, ocjenjujući da je integracija u sistem međunarodnih ekonomskih odno-sa, potvrda makroekonomske stabilnosti i ostvarivanja razvojnih prioriteta Crne Gore, kao i dodatna mogućnost brže i efikasnije realizacije ciljeva u narednom periodu. G-din Simons i g-din Tagart su izrazili spremnost za pružanje dalje finansijske i stručne podrške, u cilju daljeg jačanja partnerstva izmedju USa­Id-a i Vlade CG. Ministar Lukšić je kazao da je USa­Id jedan od ključnih partnera Vlade CG, pogotovo na planu sprovođenja ekonomskog programa i izrazio uvjerenje da će u narednom periodu, prilikom rješavan-ja i revidiranja određenog broja preostalih važnih pitanja u zakonodavnoj oblasti, kao što je oblast osiguranja i restitucije, pomoć i

podrška USa­Id-a biti veoma dragocjena.

31. januar 2007. godine: Ministar finansija Igor lukšić razgovarao sa nacio-nalnim direktorom i regionalnim koordi-natorom Svjetske banke za zemlje Jugo-istočne Evrope, Orsalijom Kalancopulos, šefa odjeljenja za Crnu Goru u sektoru za Jugoistočnu Evropu i Zapadni Balkan, Roberta Jauncey-a i stalnog predstavnika Svjetske banke u Crnoj Gori, Silviju Mauri.

Tokom razgovora razmijenjena su mišl-jenja o dosadašnjoj realizaciji zajedničkih projekata, kao i mogućnostima saradnje u okviru postavljanja četvorogodišnje strate-gije Svjetske banke za Crnu Goru. Ministar Lukšić je informisao sagovornike o sveukup-nim aktivnostima Vlade CG na planu realiza-cije projekata i postavljanja novih programa, sa akcentom na proces izrade revidirane a­gende ekonomskih reformi, koja bi mogla biti postavljena kao a­genda razvoja do 2010 godine, u smislu obuhvatanja i koordinacije Strategija mnogih segmenata, kao što je upravna reforma, obrazovanje i ostale. On je ukazao da Vlada CG u završnoj fazi razma-tranja modela finansiranja ključnih projekata kao što su Sistem regionalnog vodosnadbi-jevanja i energetske efikasnosti, i istakao da je među prioritetima nastavak procesa dalje reforme u oblasti obrazovanja i zdravstva. Pored finansijske i pomoći u smislu istraži-vanja koje su Vladi Crne Gore obezbijedile Ida­ i IBr­d, grupa SB će posredstvom IFC-a i MIGa­ nastaviti podršku u cilju pospješivanja investicija u privatnom sektoru u Crnoj Gori. Fokus strategije SB, najvjerovatnije će biti na pružanju podrške Crnoj Gori na putu učlanjenja u Evropsku uniju, promovisanju razvoja i otvaranja novih radnih mjesta, kroz investicije u turističku infrastrukturu, u skla-du sa principima održivog razvoja i zaštite životne sredine.

24. januar 2007. godine: Ministar finansija dr Igor lukšić razgovarao sa Kla-udijom Viezzolijem, direktorom Evrop-ske banke za obnovu i razvoj za zemlje Zapadnog balkana i novoimenovanim šefom kancelarije EBRD za Crnu Goru, Marekom lorincom

- Predstavnici EBr­d-a izrazili su najprije zadovoljstvo povodom regulisanja članstva Crne Gore u EBr­d-u oktobru prošle godine i imenovanja ministra Lukšića za Guvernera u toj instituciji, i ukazali na interes Banke za intenziviranjem saradnje, radi sagledavanja prioriteta Vlade Crne Gore i definisanja dvo-godišnje strategije na nivou r­epublike. G-din Viezzoli je naglasio da EBr­d želi da pojača prisustvo u Crnoj Gori, najprije kroz sagleda-vanje stanja u različitim oblastima, kao što je turizam, energetski sektor, infrastruktura, vodosnadbijevanje i dr., i ukazao da je Banka posebno fokusirana na saradnju sa privatnim sektorom, imajući u vidu veoma značajne dosadašnje rezultate u realizaciji te vrste podrške i projekata ostalim manjim zemlja-ma u regionu. Ministar Lukšić je ocijenio uspješnom realizaciju dosadašnjih projekata sa EBr­d-om, kao što su r­ekonstrukcija a­ero-droma CG i rehabilitacija dijela putne mreže i kazao da je u interesu Crne Gore da, nakon realizacije članstva u EBr­d-u, intenzivira pro-ces definisanja ključnih projekata, koji bi se mogli najprije odnositi na r­egionalni sistem vodosnadbijevanja i željezničku infrastruktu-ru. Novoimenovani šef kancelarije za Crnu Goru Marek Lorinc je kazao da je interes EBr­d-a da poboljša investicije u 2007.godini, podsjetio da je do sada uloženo 40 miliona eura i izrazio namjeru Banke da u nared-nom periodu djeluje u širokom spektru, što podrazumijeva otvorenost za sve predloge prilikom sastavljanja dvogodišnje strategije.

www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu

Pr­ SLUŽBa­portparol,

ANA MIlJANIćasistent portparola, BIlJANA BATAKOVIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

“Imajući u vidu dosadašnju dinamiku donošenja zakonskih propisa, kao i činjenicu da je veći dio Programa rada Vlade CG za 2007.godinu bio fokusir-an na sistemske zakone iz nadležnosti Ministarstva finansija, realno je očekivati ostvarenje još povoljnijeg i stabilnijeg ekonomskog ambijenta u narednoj godini.”

UVOD

U periodu od 1.januara do 31.decem-bra 2007. godine, pored izrade jednog od ključnih dokumenata Vlade CG - Budžeta za 2008. godinu, pripremljeni su mnogo-brojni značajni zakonski projekti, u cilju uspostavljanja dodatne makroekonomske stabilnosti, unapređenja i efikasnijeg funk-cionisanja finansijskog sistema Crne Gore, kao i harmonizacije sveukupne regulative sa pravom Evropske unije. Ministarstvo finansija je, prije svega radi daljeg razvoja poreske i carinske politike, zatim reforme bankarskog sektora, tržišta kapitala i imov-insko-pravnih odnosa - uspostavljanja još stabilnijeg okvira za privlačenje stranih ula-ganja, pored brojnih zakona, izradilo i zavi-dan broj podzakonskih akata, analitičkih studija i izvještaja, čime su istovremeno realizovani kapitalni segmenti iz Programa rada Vlade za 2007.godinu.

Imajući u vidu dosadašnju dinamiku donošenja zakonskih propisa, kao i činjenicu da je veći dio Programa rada Vlade CG za 2007.godinu bio fokusiran na sistemske zakone iz nadležnosti Ministarstva finansija, realno je očekivati ostvarenje još povoljnijeg i stabilnijeg ekonomskog ambijenta u nared-noj godini.

u okviru svih sektora Ministarstva finansija, od 1. januara do 31. decem-bra 2007. godine procesuirani su sljedeći zakoni:

< Iz nadležnosti Sektora za budžet u 2007. godini pripremljeni su sljedeći zakoni: Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o

budžetu za 2007. godinu, Izmjene i dopune Zakona o Budžetu i Zakon o budžetu Crne Gore za 2008. godinu.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu za 2007. godinu usvo-jen je u Skupštini Crne Gore u oktobru 2007. godine zbog: promjene strukture i ostvaren-ja primitaka usljed izmjene makroekonomsk-og okvira, promjene strukture zarada usljed primjene minimalne cijene rada, primjene Zakona o zaradama i drugim primanjima nosilaca pravosudnih i ustavnosudskih funk-cija, primjene Izmjena i dopuna Granskog kolektivnog ugovora za oblast prosvjete, primjene Izmjena i dopuna Granskog kolek-tivnog ugovora za oblast kulture, primjene Granskog kolektivnog ugovora za zdravstve-nu i socijalnu djelatnost, povećanja sredstava za tekuće izdatke, povećanje sredstava za transfere za socijalnu zaštitu, povećanja sred-stava za transfere institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru, povećanja sredstava za kapitalne izdatke, povećanje sredstava za pozajmice i kredite, povećanja sredstava za otplatu dugova i povećanja sredstava za rezerve.

Izmjenama i dopunama Zakona o budžetu koje je Skupština Crne Gore usvo-jila u novembru 2007.godine, reguliše se donošenje budžeta, evidencija i upravljanje budžetom, pripremanje i planiranje budžeta, izvršenje budžeta Crne Gore, budžeta opština, zajmovi i garancije, unutrašnja kon-trola, računovodstvo budžeta, državni trezor, poslovi budžeta i unutrašnja revizija. Takođe,

tim Zakonom je definisan novi institucional-ni položaj vanbudžetskih fondova koji se sad zovu državni fondovi. Materija koja tretira javni dug je sada u potpunosti obuhvaćena ovim Zakonom i predloženo je ukidanje Zakona o zaduživanju i upravljanju dugom javnog sektora.

Zakon o budžetu za 2008. godinu kojim se utvrđuju ukupna budžetska sred-stva za 2008. godinu, usvojen je u Skupštini Crne Gore u decembru 2007.godine. Budžet za narednu godinu iznosi skoro 1,2 milijarde EUr­. Budžet za narednu godinu će biti u blagom suficitu, od oko 6,5 miliona EUr­, a konsolidovana javna potrošnja, u nešto većem, od oko 18 miliona EUr­. Budžet pola-zi od nekoliko makroekonomskih indikatora koji su ocijenjeni kao relevantni za njegovu pripremu u narednom trogodišnjem perio-du. Procjenjujemo da će prosječni realan rast ekonomije iznositi oko 6,2 odsto godišnje, a očekivani godišnji nivo inflacije 3,5 odsto prosječno. Prosječni nominalni rast bruto domaćeg proizvoda (BdP) u naredne tri godine treba da iznosi oko 9,7 odsto. Oče-kujemo da suficit javne potrošnje neće biti niži od 0,9 odsto BdP-a prosječno godišn-je. Kapitalni budžet bi godišnje trebao da raste po stopi od jedan odsto BdP-a. Plan za narednu godinu je da BdP iznosi 2,53 mili-jardi EUr­, 2009. 2,77 milijardi, dok bi 2010. moga dostići tri milijarde. Konsolidovani jav-ni izdaci za narednu godinu iznosiće 48,23 odsto BdP, a tekuća javna potrošnja, kada se izostave kapitalni izdaci, 41,8 odsto. Na značajan rast javne potrošnje, odnosno kon-solidovanih javnih izdataka uticala je odluka o povećanju zarada. To, u kombinaciji sa redovnim korekcijama penzija zbog usklađi-vanja sa zaradama, nosi troškove za javnu potrošnju od oko 100 miliona EUr­ za nared-nu godinu. U budžet za narednu godinu su ugrađene i očekivane promjene u poreskoj politici odnosno smanjeni doprinosi za soci-jalno osiguranje i povećanje stope poreza na nepokretnosti. r­ashodi u budžetu za nared-nu godinu iznose oko 663 miliona EUr­ i, u odnosu na ovu, veći su za 33 miliona. Kapi-talni budžet za narednu godinu planiran je

Zakonodavna aktivnost Ministarstva finansija u

2007. godini

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

na oko 67,4 miliona EUr­, dok je ovogodišnji iznosio ispod 35 miliona.

U iznos budžeta prvi put su uračunati prihodi državnih fondova – penzijskog i inva-lidskog osiguranja (PIO), zdravstva, za restitu-ciju, razvoj i Zavoda za zapošljavanje, čija je procijenjena potrošnja za narednu godinu 456 miliona EUr­.

< Sektor Državnog trezora je pri-premio i Vladi, sredinom maja 2007. godine, dostavio Nacrt zakona o završnom računu Budžeta Republike Crne Gore za 2006. godinu, čiji je predlog Vlada utvrdila 25. maja i proslijedila Skupštini, koja ga je donije-la početkom decembra 2007. godine.

Predstavnici Sektora državnog trezo-ra su u toku 2007. godine učestvovali u pripremi Predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o Budžetu, koji je Skupština Crne Gore donijela krajem novembra 2007. godine. Ovim zakonom su uključeni vanbudžetski fondovi u kon-solidovani račun Trezora i definišu se kao državni fondovi i imaju tretman potrošačke jedinice Budžeta države i nadležnosti za donošenje budžeta ovih fondova prelaze u nadležnost Skupštine. Tim zakonom stavlja se van snage zakon o zaduživanju i upravljan-ju dugom javnog sektora, a posebnim poglav-ljem predloženog zakona definišu zajmovi i garancije, čime je normativno regulisanje ove materije objedinjeno na jednom mjestu - regulisano jedinstvenim propisom, te stoga nijesu vršene izmjene i dopune Zakona o zaduživanju i upravljanju dugom javnog sek-tora - kako je to bilo definisano Programom rada Vlade za 2007. godinu.

U toku 2007. godine Sektor državnog trezora je aktivno učestvovao u izradi Zakona o izmjenama i dopunama Zako-na o zaradama državnih službenika i namještenika, koji je usvojen u Skupštini CG, u decembru 2007.godine. Ovim zakonom se predlaže povećanje koeficijenta fiksnog dijela zarada za 30% državnim službenicima i namještenicima, stimulisanje zaposlenih sa posebnim referencama, podjednako vrednovanje poslova sa istom složenošću, odgovornošću, značajem i uslovima rada, te normativno regulisanje zarada jedinst-venim propisom (stavljanje van snage uredbi kojima su utvrđeni dodaci na zarade, a čija rješenja su uglavnom ugrađena u predloženi tekst zakona).

< Iz Sektora za poreski i carinski sistem pripremljena je sledeća regula-tiva:

Zakon o poreskim savjetnicima (“Službeni list r­CG”, br.26/07).

Ovim zakonom ustanovljava se novo zanimanje poreski savjetnik kao nezavisno i samostalno profesionalno zanimanje, koje bi bilo od pomoći poreskim obveznicima i

carinskim dužnicima kod pružanja savjeta iz oblasti poreskog i carinskog zakonodavstva. Poreski savjetnici imaju ovlašćenja da umjes-to poreskih obveznika podnose poreske pri-jave (za plaćanje PdV-a, poreza na dobit, poreza na dohodak fizičkih lica i drugih pore-za), kao i da zastupaju poreske obveznike pred upravnim i sudskim organima, a carin-ske dužnike pred sudskim organima.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o Carinskoj tarifi (“Službeni list RCG”, br.17/07), Ovim zakonom izvršeno je usaglašavanje aktuelnog Zakona o carins-koj tarifi sa Međunarodnom konvencijom o harmonizovanom sistemu naziva i šifarskih oznaka robe, koja je stupila na snagu 1. janu-ara 2007. godine (HS 2007) i sa Kombinova-nom nomenklaturom Evropske Unije, a što je jedan od uslova za prijem naše zemlje u Svjetsku trgovinsku organizaciju. Carinska tarifa (Prečišćen tekst ) - objavljen “Službeni list r­CG”, br.56/07.

Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje

Ovim zakonom na jedinstveni način uređuje se sistem finansiranja obaveznog socijalnog osiguranja koji bi obuhvatio sva tri oblika doprinosa (za penzijsko i inva-lidsko osiguranje, za zdravstveno osigu-ranje i za osiguranje od nezaposlenosti) kojim se ujednačavaju osnovna rješenja u pogledu obveznika doprinosa i osnovice za obračunavanje i plaćanje tih doprinosa.

Predloženim zakonom vrši se smanjenje stope doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i doprinosa za zdravstveno osigu-ranje, s tim što to smanjenje treba da se realizuje postupno i da te stope od 2010. godine iznose 20% za penzijsko i invalid-sko osiguranje, odnosno 9% za zdravstveno osiguranje. Prema predloženom rješenju, fis-kalno opterećenje prosječne bruto zarade zaposlenih u Crnoj Gori u 2008. godini bi iznosilo oko 70%, u 2009. godini oko 60%, a 2010. godini oko 50%.

Predložena zakonska rješenja trebalo bi da imaju pozitivne efekte na poslodavce iz oblasti privrede zbog smanjenja stopa dopri-nosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i doprinosa za zdravstveno osiguranje, koji padaju na teret poslodavca, koje se za nared-ni trogodišnji period procjenjuje na iznos od 15,0 mil.€. Smanjenje stope doprinosa za zdravstveno osiguranje - dio koji pada na ter-et zaposlenog imaće za posledicu povećanje neto zarada zaposlenih. Ova stopa od 2010. godine treba da se smanji za 46,6%, odnos-no sa postojećih 7,5% na 4,0 %.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dodatu vrijednost

Ovim zakonom predlaže se smanjenje

stope PdV-a za određeni broj proizvoda od značaja za životni standard građana, (meso, brašno, živa stoka) sa 17% na 7%. Za isporuku hljeba predlaže se primjena nulte stope do kraja maja 2008. godine.

U cilju podsticanja razvoja nautičkog turizma i primjene informacionih tehnologi-ja predlaže se primjena snižene stope PdV-a od 7% na usluge servisiranja u marinama i računsku opremu. Ova povlastica bi se prim-jenjivala do pristupanja Crne Gore Evropskoj Uniji. Takođe, predmetnim zakonom izvrše-na su i određena usklađivanja jednog broja postojećih rješenja sa direktivom Evropske Unije ( direktiva 112/06/EC od 28. novembra 2006. godine o zajedničkom sistemu poreza na dodatu vrijednost ).

Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samoupra-ve

Glavne izmjene aktuelnog Zakona o finansiranju lokalne samouprave odnose se na kriterijume za raspodjelu sredstava Ega-lizacionog fonda kao i obim sredstava koji se opredjeljuje tom fondu. Naime, prema predloženim rješenjima, Egalizacioni fond bi se formirao iz prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica u visini od 11% ukupno naplaćenih prihoda po tom osnovu (do sada se usmjeravalo 10% ) i prihoda od poreza na promet nepokretnosti u visini od 20% ukupno naplaćenih prihoda po tom osnovu. Prihodi od poreza na promet nepokretnosti su novi prihodi za Egalizacioni fond i oni čine značajnu novinu, jer će doprinijeti da se prihodi Egalizacionog fonda povećaju za više od 50% u odnosu na postojeća rješenja. Osnovni kriterijumi za raspodjelu sredstava Egalizacionog fonda su fiskalna sposobnost opštine (na osnovu koje bi se opredjeljivalo 90% sredstava Fonda) i budžetske potrebe opština na osnovu kojih bi se opredjeljivalo 10% sredstava Fonda. Pravo na korišćenje sredstava Fonda utvrđivalo bi se na osnovu ocjene fiskalnog kapaciteta opštine u odno-su na prosječni fiskalni kapacitet svih opština u godini koja prethodi godini za koju se vrši egalizacija.

Opštine čiji je prosječni fiskalni kapacitet niži od prosječnog fiskalnog kapaciteta za sve opštine imale bi pravo na fiskalnu ega-lizaciju ustupljenih prihoda od nacionalnog poreza na dohodak fizičkih lica do nivoa pro-sjeka za sve opštine . Za ustupljene prihode od nacionalnog poreza na promet nepokret-nosti i koncesionih naknada za korišćenje prirodnih bogatstava fiskalna egalizacija bi se vršila do nivoa prosjeka opština koje su stekle pravo na korišćenje sredstava Egaliza-cionog fonda. Procjena je da bi za egalizaciju ustupljenih nacionalnih poreza i naknada trebalo opredijeliti oko 30% sredstava Ega-lizacionog fonda, dok bi se preostali iznos sredstava (70%) koristio za egalizaciju lokal-

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�0

nih fiskalnih prihoda (lokalnih poreza, taksa i naknada), a u zavisnosti od procjene fiskalne sposobnosti svake opštine u odnosu na prosječnu fiskalnu sposobnost svih opština. Sredstva opredijeljena po osnovu kriterijuma budžetskih potreba (10% sredstava Fonda) dijelila bi se fiksno 30% , a 70% na osnovu površine i dužine lokalnih puteva opština koje imaju pravo na korišćenje sredstava Fonda, u srazmjeri 50% : 50%.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na promet nepokret-nosti

Ovim zakonom predloženo je povećanje stope poreza na promet nepokretnosti, sa postojećih 2% na 3%, a što ima za cilj ostva-renje većeg obima prihoda od poreza na pro-met nepokretnosti. Prihodi po ovom osnovu pripadaju državnom Budžetu i budžetima opština u srazmjeri 50% : 50%.

Predloženim rješenjem stvaraju se pret-postavke da se dio prihoda po ovom osnovu opredijeli Egalizacionom fondu koji je u funk-ciji finansijskog ujednačavanja manje razvije-nih opština, a što će biti posebno uređeno Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave.

Takođe, izrađena je i Uredba o vrsti, visini i načinu plaćanja naknade za usluge carin-skog organa („Službeni list r­CG”, br.04/07), Pravilnik o izmjenama i dopunama Pravilni-ka o obliku, sadržaju, načinu podnošenja i popunjavanja carinske deklaracije i zbirne prijave („Službeni list r­CG”, br.16/03, 43/04, 2/05, 14/05 i 48/07), kao i Pravilnik o poseb-nim mjerama carinskog nadzora i carinskom postupku za robe koje se koriste za snadbi-jevanje prevoznih sredstava u međunarod-nom saobraćaju („Službeni list r­CG”, br.78/06 i 57/07). Vlada CG je usvojila i Uredbu o usklađivanju nomenklature carinske tarife za 2008.godinu, a u toku su aktivnosti oko pripreme Predloga Zakona o izmjenama i dopunama Carinskog zakona.

< Iz Sektora za korporativne i imo-vinsko pravne poslove, pripremljena je sljedeća zakonska regulativa:

Predlog zakona o svojinsko-pravnim odnosima (utvrdila Vlada CG u decembru 2007.godine, upućen Skupštini CG)

Predlogom zakona o svojinsko-prav-nim odnosima se prvi put kodifikuje ta oblast i strancima pruža mogućnost da postanu vlasnici nepokretnosti. Zakonom o svojinsko pravnim odnosima se uvode i nova rješenja hipotekarnog prava, odnosno mogućnost da se hipoteka upiše i na objek-te u izgradnji. To je kvalitetan iskorak koji će omogućiti dalje dinamično razvijanje, prije svega građevinskog sektora. Vlada je ovim zakonom nastojala da ponudi mogućnost

da stranci postaju vlasnici nepokretnosti u Crnoj Gori i da pretvori prava iz društvene svojine u svojinska, kao što su to uradile druge zemlje u regionu. Pravo upravljanja, korišćenja i trajnog korišćenja prerasta u pravo svojine i na taj način ćemo zaokružiti i učiniti katastarske knjige do kraja jasnim, posebno iz ugla privatizacije. Pravo svoji-ne za nekretnine koje su bile obuhvaće-ne bilansima pri privatizaciji biće moguće pretvoriti kroz odgovarajući upravni postu-pak. Za ostale će oni koji ih koriste u pos-lovne svrhe moći da iskoriste pravo preče zakupnine ili kupovine. Vlada se, i pored različitih pogleda na taj problem, opredije-lila za rješenje iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju EU i omogućila stranim građa-nima i pravnim licima da stiču pravo svojine kao i domaća lica. Zadržali smo odredbu kojom se drugim zakonom može izuzetno na određenim područjima propisati gdje nije moguće steći ovo pravo svojine, ali smo cijenili da, imajući u vidu nova ustavna rješenj, i Sporazum o stabilizaciji i asocijaciji, ne možemo ničim uvoditi barijere kada je u pitanju trgovina nekretninama i da bi to bilo ograničavanje prava svojine naših građana. Vlada očekuje da će ovo rješenje značajno popraviti konkurentski položaj Crne Gore i stvoriti uslove za dinamičan nastavak priliva stranih direktnih investicija.

Predlog zakona o državnoj imovini (utvrdila Vlada CG u decembru 2007.godine,upućen Skupštini CG)

Vlada Crne Gore je definisala Predlog zakona o državnoj imovini, usaglašen sa novim Ustavom, koji podrazumijeva da o raspolaganju najvrjednijim resursima odlučuje Skupština. Zakonom je napravl-jena distinkcija između dobara od opšteg interesa i ostale državne imovine. Zakon kao dobra od opšteg interesa prepoznaje prirod-na bogatstva i dobra u opštoj upotrebi, koja ne mogu biti u privatnoj svojini, dok ostala mogu. Prirodnim bogatstvima, poput ruda, nafte, gasa, termalnih i mineralnih izvora i voda, morske obale ili vodotoka od značaja za državu, kao i dobrima u opštoj upotrebi, što obuhvata puteve, aerodrome, vazdušni prostor, luke, lukobrane ili željezničku infra-strukturu, raspolažu Vlada u ime države ili opštine i mogu ih davati koncesionarima ili u dugoročni zakup. Ostala dobra od opšteg interesa mogu biti i u privatnoj svojini. Zako-nom je predviđeno da će o raspolaganju državnom imovinom odlučivati Skupština, na predlog Vlade, i to za imovinu opština vrjedniju od 30 miliona EUr­ i državnu iznad 300 miliona. U narednom peirodu potrebno je usaglasiti ko će zastupati državu u imovin-sko-pravnim poslovima umjesto državnog tužioca, koji u skladu sa novim Ustavom to više ne može da radi.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju (“Službeni list RCG”, br. 49/07).

Ovim zakonom u kontinuitetu se obezbjeđuje uređenje uslova, načina i pos-tupka povraćaja prava svojine i drugih imo-vinskih prava i obeštećenja bivših vlasnika za prava oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne svojine, koji su važili u dosadašnjoj primjeni ovog zako-na.

Zakonom se formiraju, umjesto opšinskih, tri regionalne komisije za vođenje prvostepenog postupka, i to u Podgorici, Baru i Bijelom Polju, koje će preuzeti doku-mentaciju od dosadašnjih opštinskih komi-sija. Komisija u Podgorici formira se za teri-torije opština Podgorica, danilovgrad, Nikšić, Šavnik, Plužine i Cetinje; Komisija u Bijelom Polju rješavaće po predmetima za teritorije opština Bijelo Polje, Berane, Kolašin, a­ndrije-vica, Plav, r­ožaje, Mojkovac, Pljevlja i Žabljak; a Komisija u Baru pokriva teritorije opština Budva, Herceg Novi, Tivat, Kotor, Bar i Ulcinj. Prvostepene komisije formiraju se na nivou Ministarstva finansija. Iz tog razloga, drugos-tepeni postupak izmiješta se iz Ministarstva finansija, a izmjenama i dopunama Zakona predviđeno je formiranje Komisije za žalbe koju imenuje Vlada CG.

Novina u Zakonu je što postoji više načina isplate iznosa obeštećenja, i to: obve-znice, novčana sredstva i otkup duga, kao i plaćanje poreza po ovom osnovu. Svaki građanin koji dobije rješenje opredjeljuje se kod Fonda za obeštećenje da li će koristiti obveznice ili će mu se obeštećenje isplaćivati u novcu.

Obeštećenje u novcu isplaćuje se u jednogodišnjim ratama, čija se isplata vrši 15. jula svake godine po konačnim rješenjima dostavljenim Fondu za obeštećenje do 31. decembra prethodne godine, a dinamiku i način isplate obeštećenja utvrđuje Vlada CG. Opredjeljenje zakona je da iznos ukupnog obeštećenja koji se isplaćuje bivšim vlasnici-ma godišnje ne može biti veći od 0,5 % Bru-to domaćeg proizvoda (BdP) iz prethodne godine za koju je on zvanično poznat prema podacima nadležne institucije za statistiku, dok ukupan iznos obeštećenja po ovom zakonu ne može preći 10 % dBP-a za period njegove primjene.

*U toku je izrada Uredbe o procjeni vri-jednosti i utvrđivanju naknade za oduzetu imovinu.

Predlog zakona o državnom premje-ru i katastru (“Službeni list r­CG”, br. 29/07)

r­ealizacijom ovog Zakona za cijelu te-ritoriju Crne Gore biće na savremen i kva-litetan način obezbijeđeno: Sigurnost vla-sništva i zakupa; Zaštita državnog interesa;

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�1

Garancije za dobijanje kredita; Osnov za oporezivanje zemljišta i imovine; Monito-ring tržišta zemljišta; Smanjenje sukoba interesa; Sprovođenje zemljišne reforme; Unapređenje urbanističkog planiranja i Vođenje zemljišne politike - sistemom sta-tističkih podataka.

U okviru ovog zakona doneseni su podzakonski akti (“Službeni list r­CG”, br. 29/06 i 61/01): Pravilnik o izradi i održavanju katastra nepokretnosti i Pravilnik o održavanju državnog premjera nepokretnosti.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o eksproprijaciji (utvrdila Vlada CG u decembru 2007)

Ustavnim zakonom za sprovođenje Ustava predviđeno je da se Zakon o eks-proprijaciji (“Službeni list r­CG”, broj 55/00) uskladi sa novim Ustavom, što je osnovni razlog za donošenje Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o eksproprijaciji, i to u smislu da se riječ “tržišna” zamijeni riječju “pravična”.

Takođe je članom 5 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o eksproprijaciji uveden i rok u kome je moguće podnijeti zahtjev za deeksproprijaciju nepokretnosti, ukoliko korisnik eksproprijacije ne realizuje najmanje jednu trećinu vrijednosti predviđenih rado-va, što se cijeni kao opravdano i racionalno rješenje u realizaciji ove norme.

< Iz Sektora za privredu, finansije, međunarodnu saradnju i sistem igara na sreću, pripremljena je sljedeća regu-lativa:

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o igrama na sreću

Prema važećem Zakonu o igrama na sreću (»Službeni list r­CG«, br. 52/04) poslove državne uprave u oblasti igara na sreću vršilo je Ministarstvo finansija. Međutim, iskustva u primjeni važećeg zakona, uka-zala su na potrebu razdvajanja, odnosno podjelu nadležnosti na Ministarstvo finansija i organ uprave nadležan za igre na sreću, a u cilju obezbjeđivanja efikasnog, racional-nog i učinkovitog obavljanja poslova u ovoj oblasti. Takođe, došlo se do stanovišta da je potrebno pooštriti uslove za dodjelu konce-sije za priređivanje igara na sreću u kazinima, te je uvedena jednokratna naknada u iznosu od najmanje 1.000.000 €.

Zakon o obaveznom osiguranju u saobraćaju (»Službeni list r­CG«, broj 46/07)

Ovim zakonom urediće se oblast oba-veznog osiguranja u saobraćaju, u skladu s direktivama Evropske unije i konvencijama međunarodnih organizacija u saobraćaju. Izdvajanjem obaveznih osiguranja u sao-braćaju u poseban zakon, ukazuje se na

značaj ovog osiguranja i omogućava se nje-gova lakša primjena.

Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o nevladinim organizacijama

Ovaj zakon ima za cilj preciziranje odred-bi u pogledu uslova pod kojima NVO može neposredno obavljati privrednu djelatnost. Takođe, obezbjeđuje se efikasniji finansi-jski i upravni nadzor nad privrednim djelat-nostima NVO, s obzirom da su u praksi prisutne česte zloupotrebe NVO radi obavl-janja privrednih djelatnosti. Ovim zakonom pokušavaju se eliminisati situacije kojima se narušava slobodna utakmica na tržištu, vrši poreska evazija, a istovremeno značajno narušava ugled i integritet NVO u društvu. U saradnji sa nevladinim organizacijama dogovoreno je da one mogu i dalje da oba-vljaju privrednu djelatnost, ali da ukoliko im godišnji prihod prelazi četiri hiljade EUr­ ili 20 odsto od ostvarenog u prethodnoj godini, tada moraju registrovati preduzeće.

Zakon o stečaju i likvidaciji društava za osiguranje

Ovim zakonom urediće se postupak stečaja i likvidacije društava za osiguranje. S obzirom na specifičnost postupka spro-vođenja stečaja i likvidacije, razriješiće se pitanja: otvaranje stečajnog postupka, postu-pak stečaja, uslovi za imenovanje stečaj-nog upravnika, obavještavanje, mirovanje postupka, redosljed namirenja iz stečajne mase itd.

Predlog zakona o bankama - u Sku-pštinskoj proceduri

Ovim zakonom, u cilju usaglašavanja i razvoja bankarske regulative s razvojem i specifičnostima bankarskog sistema i priv-rednim i finansijskim trendovima u Crnoj Gori, obezbijediće se zakonske pretpostavke za širenje bankarskog tržišta, uvođenjem u bankarski sistem filijala stranih banaka bez statusa pravnog lica, unaprijediti rješenja važećeg zakona, kao i stvoriti pravni prostor za postepenu tranziciju ka međunarodnim standardima (EU direktivama i preporukama Ca­d III Bazel II). Novi zakon o bankama je veoma važan i namjera je da time uđemo u novu fazu razvoja bankarskog sistema i implementaciju tzv. bazel dva standar-da upravljanja rizikom, bankarskim aktivom, pasivom itd.

To je prije svega posao Centralne banke koja ima glavnu riječ kada je u pitanju pripre-ma tog propisa. Zakon o bankama daje opšti okvir iz kojega proizilazi mogućnost Cen-tralne banke da donosi podzakonske akte na bazi kojih bi ona uvodila pojedine standarde.

Takođe, u okviru Programa rada Minis-tarstva finansija izrađen je Predlog zakona

o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorizma.

Zakon o sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma

r­azlog za donošenje novog Zakona predstavlja potreba preciziranja i razrade važećih rješenja, koja je proistekla iz prakse u periodu primjene važećeg zakona, kao i usklađivanje sa III direktivom 2005/60/ Evropskog Parlamenta i SE od 26. oktobra 2005. godine. Navedena direktiva iziskuje uvođenje politički eksponiranih lica u sis-tem zaštite od pranja novca i finansiranja terorizma, kao i primjenu mjere pojačane kontrole kod svih obveznika, u određenim slučajevima.

* * *

Intenzivnom aktivnošću svih relevantnih institucija, kroz usvajanje i implementaciju, kako zakona, tako i strategija i tekućih pro-grama, uz podršku međunarodne zajednice, definisan je razvojni interes u strateškim sektorima i napravljen je vidan napredak u formulisanju jasnih poslovnih pravila. r­efor-me nastavljaju u skladu sa čvrstim opred-jeljenjem za razvijanjem novih i podizan-jem funkcionalnosti postojećih institucija, uz promovisanje principa transparentnosti - u pravcu veće efikasnosti i prilagođenosti sis-tema potrebama građana, biznisa i društva u cjelini.

Nakon nedavnog potpisivanja Sporazu-ma o stabilizaciji i pridruživanju i usvajan-ja Ustava, niz usvojenih sistemskih zakona svakako stvara stabilnu podlogu za dalji rad i suočavanje sa brojnim izazovima u pro-cesu harmonizacije sveukupne regulative sa pravom Evropske unije u 2008. i narednim godinama.

portparolANA MIlJANIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�2

KRETANJE SPOLJNJEG DUGA U TOKU 2007. GODINE

državni dug na kraju 2007. godine izno-si 737,2 mil. eura ili 32,4% bruto domaćeg proizvoda (BdP). Unutrašnji dug iznosi 275,1 mil. eura ili 12,1% od BdP-a, dok spoljni dug iznosi 462,1 mil. eura ili 20,3% od BdP-a.

Spoljni državni dug smanjen je u toku 2007. god. i u nominalnom i u proporcio-nalnom iznosu u odnosu na BdP, za 41,9 mil. eura ili za 4,9% BdP (za 2006. god. BdP je 2003 mil. eura). do smanjenja je došlo uslijed prijevremene otplate tri tranše kon-solidacionog zajma Međunarodne banke za obnovu i razvoj (IBr­d) u ukupnom iznosu od oko 59 mil. eura, kao i redovnih otplata glavnice u iznosu od oko 12 mil. eura.

a­ngažovanje sredstava iz postojećih kredita povećala su stanje duga za 27,6 mil. eura, i to kod Međunarodne organizacije za raz-voj (Ida­), Kreditne banke za razvoj (KfW), mađarskog i poljskog robnog kredita, kao i prvo povlačenje sredstava iz kredita sa Societe Generale bankom za nabavku IT opreme za škole.

Prijevremene otplate kredita su real-izovane uslijed ostvarivanja budžetskih pri-hoda znatno iznad planiranih u toku ove godine, kao i zbog raspoloživih depozita, koji su na 30. novembar 2007. godine izno-sili oko 220 milion eura. S obzirom da razlika između kamata koja se dobija na depozite i troškova servisiranja tranši kod IBr­d zajmova iznosi, u zavisnosti od kre-tanja kamatnih stopa, oko 1,5%, uštede po osnovu otkupa su značajne, dok za otku-pljene zajmove budžetske uštede po osn-ovu plaćanja kamata iznose ukupno oko 35 mil. eura do kraja amortizacionog perioda 2031. god. Ministarstvo finansija se odlučilo na otkup tranši IBr­d, jer su to ino krediti sa najvišim troškovima servisiranja, kamatna stopa je 5,8%.

U 2007. god. prijevremeno je otplaćena i obaveza prema japanskom kreditoru METI iz Pariskog kluba u iznosu od 300,000 eura i planira se prijevremene otplata kod svih kreditora iz Pariskog kluba, čija su potraživanja ispod 1 mil. Sdr­.

U cilju formalno pravnog razgraničenja obaveza između Srbije i Crne Gore pre-ma povjeriocima iz Pariskog kluba u 2007. god. potpisani su bilateralni sporazumi sa a­ustrijom, Njemačkom i japanom, dok je sporazum sa Sa­d-om usaglašen, a u toku su pregovori sa Francuskom, Holandijom i Švajcarskom.

Sporazum sa Njemačkom predviđa mogućnost otpisa duga prema KfW, odnos-no zamjene duga za određeni projekat, u iznosu do 13 mil. eura, dok Sporazum sa japanom otvara mogućnost eventual-nog korišćenja niskokamatnih jenskih Oda­ kredita.

U toku 2007. god. potpisani su ugovori i očekuju se prva povlačenja kreditnih sred-stava vezanih za realizaciju sledećih pro-

Državni dug ­ 31. decembar, 2007. godine

nemanja Pavličić

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�3

jekata: regionalni vodovod sa Svjetskom bankom (Ida­ uslovi) u iznosu od 6.6 mil. specijalnih prava vučenja (SPV) ili oko 10 mil. dolara; energetika sa Svjetskom bank-om u iznosu od 6,3 mil.

SPV ili oko 9 mil. dolara; energetika-trafostanice sa KfW-om u iznosu od 5,4 mil. eura; faza III otpadne vode za primorske opštine sa KfW-om u ukupnom iznosu od 28 mil. eura; željeznička infrastruktura u iznosu 6 mil. eura sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj (EBr­d); regionalno vodos-nadbijevanje sa EBr­d-om u iznosu od 8 mil. eura. Ugovor za projekat rehabilitacija HE Piva u iznosu od 16 mil. eura je usaglašen i očekuje se potpisivanje. Kod aranžmana sa Svjetskom bankom i KfW-om za pro-jekat otpadne vode Crna Gora se javlja kao zajmoprimac, dok će se posebnim ugovo-rom definisati odnos između Crne Gore i korisnika sredstava, EPCG-om, jP r­egion-alni vodovod i opštinom Ulcinj. Kod ostalih aranžmana Vlada Crne Gore je garant za uredno izvršavanje obaveza.

Takođe, očekuje se potpisivanje ugov-ora za projekte EIB iz aranžmana potpisanih za vrijeme SCG, a koji su se odnosili na pro-jekte EIB u Crnoj Gori. Naime, ostalo je još nepovučeno 13 mil. eura i to, za projekte iz oblasti puteva 4 mil. eura, rekonstrukcije aerodroma 1 mil. eura, otpadne vode 5 mil. eura i energetike 3 mi. eura, i ova sredstva će se posebnim ugovorima angažovati u toku naredne godine.

U cilju regulisanja neriješenih dužničkih pitanja u toku 2007. god. održani su pregov-ori sa vladama Libije, Češke i Slovačke i bankom UBS, u čijem se portfoliu nalaze a­PI obveznice (a­lternative Participation Instru-ments) obveznicama u okviru Londonskog kluba povjerilaca. dug prema vladama ove četiri zemlje, uključujući i Kuvajt, Crnoj Gori je pripao po osnovu raspodijele nealoci-ranog duga (5,88% od 38% za Srbiju i Crnu Goru), i shodno Sporazumu o pitanjima suk-cesije iz Beča 29. juna 2001. god riješava se usaglašenim stavovima u okviru Komiteta za podjelu finansijske aktive i pasive bivše SFr­j. Što se tiče a­PI obveznica pokušava se naći mogućnost bilateralnog rješavanja ovoga pitanja, jer je kreditor, UBS banka, do skoro insistirao na multilateralnom okviru za rješenje. Ukupan iznos obaveze po osnovu neriješenih dužničkih pitanja vjerovatno će iznositi oko 1% BdP-a.

Podaci navedeni u tabeli 1. pokazuju bruto državni dug CG, dok kod potraživanja najznačajniji je dug r­uske Federacije prema CG u iznosu od 18 mil. dolara, sporazum pot-pisan 27 aprila ove godine, i priliv deblokira-nih sredstava iz procesa sukcesije od oko 2,5 mil. dolara. Takođe, prilikom izračunavanja iznosa neto zaduženja Crne Gore treba uzeti

u obzir depozite Ministarstva finansija koji iznose na dan 15. decembar 2007. god. oko 150 mil eura, uključujući i 38.477,689 unci zlata, bez depozita državnih fondova.

KRETANJE UNUTRAŠNJEG DUGA U TOKU 2007. GODINE

Unutrašnji dug u toku ove godine je, za razliku od spoljnjeg duga, uvećan za 78 mil. eura, prije svega zbog rasta obaveze po osnovu restitucije. U odnosu na kraj prošle godine učešće unutrašnjeg duga u ukupnom dugu poraslo je sa 28,1% na 37,3% BdP. U potpunosti su isplaćene zaos-tale budžetske obaveze, dok su državni zapisi otkupljeni. Kod stare devizne štednje izvršena je četvrta rata isplate i dug je umanjen za 8,7 mil. eura, dok je počela i isplata štednje građana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van Crne Gore i do sada je isplaćeno oko 1,4 mil. eura po ovom osnovu.

Obaveza po osnovu restitucije uvećana je za čak 73,1 mil. eura u posljednjih dvanaest mjeseci. do sada su donijeta pravosnažna rješenja u ukupnom iznosu od 162,9 mil. eura od čega je 8,3 mil. eura isplaćeno u gotovini, a obveznica je otkupljeno u vrijednosti od 29,2 mil. eura. Odredbama Zakona o izmjenama i dopunama zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenja određena je gornja granica ukupnog iznosa obaveza do 10% BdP-a, kao i godišnje plaćanje po osnovu ove obaveze do 0,5% BdP. a­žurirano je i stanje obaveza opština, naime uključene su i zaos-tale budžetske obaveze, tako da je stanje

duga u odnosu na kraj 2006. god. poraslo za 32,3 mil. eura.

državni dug sa javnim preduzećima iznosi 855,8 mil. eura ili 37,6% BdP. U pre-thodnoj regulativi, Zakon o zaduživanju i upravljanju dugom javnog sektora posma-trao je isključivo dug javnog sektora, koji je, osim duga centralne vlade, opština i državnih fondova, uključivao i dug preduzeća u većinskom državnom vlasništvu, dok izm-jenjeni opšti Zakon o budžetu definiše pojam državni dug u skladu sa terminologi-jom evropskog sistema integrisanih eko-nomskih računa, ESa­-95. Naime, po termi-nologiji ESa­-95, posmatra se isključivo dug vlade tj. general government sector debt, dok se u vladin sektor (general government sector) uključuju sve jedinice koje proiz-vode za pojedinačnu i kolektivnu potrošnju i većinom su finansirane od strane obaveznih plaćanja drugih jedinica, u principu onih koje učestvuju u podijeli nacionalnog dohotka. Vladin sektor, po ESa­-95 obuhvata četiri podsektora: centralnu vladu, vladu država ili regija (ako postoje), lokalne vlade i socijalne fondove, i njihov dug se shodno definiciji smatra dugom vlade. Protokol iz Ugovora o Evropskoj uniji iz Mastrihta, 1992 god., definiše ukupan dug vlade kao bruto stanje duga po nominalnoj vrijednosti na kraju fiskalne godine, konsolidovan između vladinih sektora.

KRETANJE I ODRŽIVOST DRŽAVNOG DUGA U NAREDNOM PERIODU

Projekcije za naredni trogodišnji period zasnovane su uglavnom na makrofiskal-

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

nim kretanjima za 2008 - 2010. god., kao i procjenama novog zaduženja. Pretpostavke su sledeće: obaveze po osnovu restitucije dostići će zakonski limit od oko 10 % BdP-a u 2008. godini; obaveza po osnovu devizne štednje kod nerezidentnih banaka iznosiće oko 20 mil. eura (do sada obaveza je dosti-gla 22,4 mil. eura i tokom sledeće godine biće utvrđena tačan dug po ovom osn-ovu); obaveze opština ostaće na sadašnjem nivou; po osnovu uključenja državnih fondova u sistem trezora unutrašnji dug povećaće se za oko 1% BdP-a. Kod procjene unutrašnjeg duga nije unijeta obaveza po osnovu štednje kod privatnih banaka (dafi-ment, jugoskandik), jer za sada nije doni-jeta odluka za se kompenzuju štediše po ovom osnovu, a procjenjena obaveza je oko 9.5 mil. eura. Takođe, pretpostavlja se da će se program prijevremenog otkupa, koji je otpočeo ove godine, nastaviti i u toku 2008. godine u iznosu od dodatnih 46 mil. eura. Nova zaduženja i izdate garan-cije i transferni zajmovi su projektovani u skladu sa dogovorenim okvirom saradnje sa međunarodnim i bilateralnim kreditorima, i sredstva će se koristiti za projekte iz oblasti otpadnih voda, regionalnog vodosnadbi-jevanja, putne i željezničke infrastrukture i energetike. Kretanje ino duga u narednom periodu urađeno je pod pretpostavkom idealnog povlačenja sredstava kredita, tj. u godini potpisivanja biće povučena cjelok-upna raspoloživa sredstva. Takođe, pret-postavlja se da će za dio duga koji je garantovan Vlada preuzeti otplatu, npr. kod željeznice, i da će se sa r­azvojnom bankom Savjeta Evrope potpisati krediti u ukupnom iznosu od 9 mil. eura. U tabeli 2. za period 2008 do 2010 god. pretpostavili smo da će ukupna obaveza po osnovu nerješenih dugovanja (Libija, Češka, Slovačka, Kuvajt i a­PI obveznice) iznositi oko 25 mil. eura.

a­naliza održivosti javnog duga, koja je sastavni dio nacrta Strategije upravljanja dugom 2008 - 2010 god., testirala je kre-tanje duga u slučaju više varijabli, kretanja BdP, budžetskog bilansa i kamatnih stopa i osnovni rezultat analize je da je državni dug Crne Gore, odnosno po novoj termi-nologiji državni dug, u principu održiv, i samo u slučaju negativnog kretanja BdP i budžetskog deficita u dužem roku mogu se javiti određeni problemi. r­izici koji se tiču samog duga su uglavnom niski. Poslije usvajanja Strategije od strane Vlade Crne Gore rezultati a­nalize održivosti duga biće objavljeni. Valutna i kamatna struk-tura državnog duga Crne Gore je povoljna. Cjelokupan unutrašnji dug je u eurima, sa kamatnom stopom od 2% kod obaveza po osnovu restitucije i stare devizne štednje. Od ukupnog iznos spoljnjeg duga samo se

dio obaveza Pariskog kluba (26% duga u USd, a 3% u ostalim valutama), dug prema a­nglo-Yugoslav banci (u USd) i Ida­ krediti (u Sdr­) ne servisira u eurima, tako da je 89% ino duga u eurima. Po fiksnoj kamatnoj stopi servisira se oko 77% ino duga i kamat-na stopa se kreće od 2%, ili čak ispod 2% kod robnih bilateralnih kredita, do 5,80%. Kod «novih» zaduženja, kamatna stopa je povoljna, formira se uglavnom sa maržom od 0,5% do 1% iznad kamate koje se odo-bravaju ino kreditorima, a koji se sa rejtin-gom a­a­a­ zadužuju na međunarodnom finansijskom tržištu.

Osim povoljne valutne i kamatne struk-ture kredita, krediti koji ulaze u državni dug imaju grejs period i dug period dospijeća koji iznosi više od 12 godina u prosjeku, tako npr. kod IBr­d otplata je do 2031. god., do 2024. god. odnosno 2041. god. kod povjeri-laca iz Pariskog kluba, dok «nova» zaduženja imaju grejs 2 do 10 godina i otplatu od 10 do 20 godina. Crna Gora takođe, što je značajno za nova zaduženja, ima pristup koncesionalnim kreditima, npr. u prethodne dvije godine potpisani su aranžmani sa KfW-om, Vladom Poljske, Vladom a­ustrije, Vladom Mađarske - Projekat obrazovanja u ukupnom iznosu od oko 84 mil. €

Što se tiče kretanja državnog duga uključujući i preduzeća u većinskom državnom vlasništvu, u toku 2008. god. dug javnog sektora dostići će 1,085.5 milijarde eura, 2009. god. 1,128.5 mld. eura i 2010. god. 1,117.5 mld. eura, opet pod pret-postavkom idealnog povlačenja sredstava, što do sada nije bio slučaj uglavnom zbog prirode projekata. Procjena kretanja duga javnog sektora ne uzima u obzir promjenu zaduženosti preduzeća kod domaćih sub-jekata.

r­adi komparacije nivoa zaduženosti, učešće duga u BdP, treba navesti da na primjer u 27 zemalja Evropske unije u 2006. god. taj procenat je iznosio 61,7%, dok je za 13 zemalja euro zone čak 69%. Inte-resantno je da nove članice (10 zemalja koje su 2004. god. postale članice EU i Bugarska i r­umunija) imaju, osim Poljske, ispod 30% učešća duga u BdP-u. Pribaltičke države imaju daleko najmanje procentual-no učešće (Estonija čak 4,4%), dok sa druge strane Italija i Grčka imaju preko 100% učešće javnog duga u BdP. Karakteristično je takođe, da osim Malte i Kipra sve manje zemlje članice EU imaju učešće do 30%, i to je sa stanovišta održivosti duga značajno, jer manji sistemi, posebno bez mogućnosti emitovanja sopstvene valute, su manje fleksibilni u pogledu servisiranja obaveza po osnovu duga.

Određivanje samog nivoa državnog duga kao neodrživog je problematičan i

zavisi od zemlje do zemlje (stepen indus-trializacije, diverzifikovanosti ekonomije, fis-kalne fleksibilnosti itd.). Prema istraživanjima, u 55% slučajeva, državni dug u godini prije prestanka servisiranja duga bio je na nivou nižem od 60% BdP, dok je u 35% slučajeva udio duga u BdP bio niži od 40%. Prosječan nivo državnog duga u zemljama u raz-voju, u godini prije prestanka otplate duga (defolta), iznosio je oko 50% BdP. Inače, dužničke krize bile su česte od 19. vijeka do početka 2. svjetskog rata, kada su u pros-jeku i desetak zemalja godišnje objavljiivale defolte, a npr. u ’30 i ’40 godinama prošlog vijeka za vrijeme velike depresije i preko 15 zemalja godišnje. Od tada slijedi značajan pad dužničkih kriza, svega po par zemalja godišnje, i tek početkom ’90 defolti po bankarskim kreditima su nešto učestaliji.

Kod odnosa između spoljnjeg i unutrašnjeg duga razvijene zemlje imaju približno isto učešće u ukupnom dugu, dok je kod zemalja u razvoju taj odnos oko 3:1 u korist spoljnjeg duga, i glav-ni razlog je stepen razvijenosti domaćeg tržišta kapitala. Inače, pojam unutrašnji dug je vezan uglavnom za obaveze servisiranja u domaćoj valuti, i u tom slučaju država ima veće mogućnosti prilikom servisiranja ovih obaveza, uglavnom emitovanjem novca ili povećanjem poreskih stopa. U Crnoj Gori procenat unutrašnjeg duga u ukupnom dugu je 37,3 %, i ima tendenciju rasta zbog obaveza po osnovu restitucije, ali uslijed relativno duge ročnosti i niske kamate, iako se servisira u eurima, smatra se održivim.

koordinator odsjeka za upravljanje državnim dugom,

analizu zaduženosti, upravljanje gotovinom i

odnose sa inostranstvomNEMANJA PAVlIčIć

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Konsolidovana javna potrošnja u periodu januar-decembar 2007. godine procijenjena je na iznos od 1.069,75 mil.€. Procjena je urađena na osnovu preliminarnih podataka o izvršenju Budžeta Crne Gore, Fonda PIO i Zavoda za zapošljavanje i podataka o izvršenju budžeta Fonda za zdravstveno osiguranaje i lokalnih samouprava za devet mjeseci 2007. godine i trendovima iz prethodnih godina. Procijenjeni nivo javne potrošnje finansiran je iz poreza u iznosu od 777,61 mil €, taksi 39,79 mil.€, doprinosa 288,34 mil.€, naknada 88,66 mil. € i ostalih primitaka 68,82 mil.€. U istom periodu planirani su prihodi od poreza u iznosu od 714,73 mil.€, prihodi od taksi 36,73 mil.€, prihodi od doprinosa 249,89 mil.€, prihodi od naknada 87,31 mil € i ostali primici u iznosu od 58,24 mil.€.

Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim iznosima za period januar-decembar 2007. godine, pokazuju porast od 10,28 % ( tekući prihodi ) , prihodi od poreza 8,80 %, taksi 8,33 %, naknada 1,54 %, doprinosa 5,54% , dok su ostali primici 18,2 % veći od planiranog iznosa. Bolja naplata tekućih prihoda omogućila je otplatu dugova domaćim i međunarodnim finansijskim institucijama u iznosu od 121,30 mil €, što je 31% više u odnosu na planiranih 92,60 mil €, dok je otplata neizmirenih obaveza iz prethodnih godina 46,97mil €, što je 76,4 % više u odnosu na planiranih 26,63 mil €. Sve dospjele obaveze su uredno servisirane.

OPISPlan

januar-decembar

Ostvarenje januar-

decembar

% ostvarenja

% BdP

Tekući prihodi 1.145,77 1.263,54 110,28 55,47Porezi 714,73 777,61 108,80 34,14Porez na dohodak fizičkih lica 92,34 106,75 115,61 4,69Porez na dobit pravnih lica 40,29 39,08 96,98 1,72Porez na imovinu 28,34 41,18 145,30 1,81Porez na dodatu vrijednost 369,71 393,17 106,35 17,26a­kcize 85,95 94,54 110,00 4,15Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 63,88 68,50 107,23 3,01Lokalni porezi 28,48 27,65 97,07 1,21Ostali prihodi 5,75 6,74 117,23 0,30doprinosi 249,89 288,34 115,38 12,66doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 135,38 173,49 128,15 7,62doprinosi za zdravstveno osiguranje 107,59 106,86 99,32 4,69doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 6,93 7,64 110,19 0,34Takse 36,73 39,79 108,33 1,75a­dministrativne takse 11,77 11,04 93,77 0,48Sudske takse 8,87 10,53 118,72 0,46Boravišne takse 1,88 1,76 93,44 0,08Lokalne komunalne takse 10,51 11,12 0,00 0,49Ostale takse 1,91 3,47 181,47 0,15Naknade 87,31 88,66 101,54 3,89Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 7,25 5,89 81,20 0,26Naknade za korišćenje prirodnih dobara 5,67 6,79 119,79 0,30Ekološke naknade 5,27 5,26 99,85 0,23Naknade za priređivanje igara na sreću 7,59 7,46 98,31 0,33Naknade za korišćenje građevinskog zemljišta 8,09 9,03 111,72 0,40Naknada za izgradnju i održavanje lokalnih puteva 4,50 4,17 92,79 0,18Naknada za puteve 8,31 9,52 114,53 0,42Ostale naknade 37,72 37,47 99,33 1,64Ostali prihodi 46,05 56,44 122,57 2,48Prihodi od kapitala 14,40 16,65 115,64 0,73

Procjena konsolidovane javne potrošnje u Crnoj Gori za

period I – XII 2007. godine

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 11,56 11,39 98,54 0,50Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 7,90 16,01 202,71 0,70Ostali prihodi 12,19 12,38 104,21 0,54Primici od otplate kredita 11,06 12,70 114,87 0,56

Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 7,76 8,35 107,73 0,37Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 3,30 4,34 131,66 0,19

Izdaci 1.053,78 1.069,75 101,52 46,96Tekuća javna potrošnja 887,56 908,24 102,33 39,87Tekući izdaci 528,92 520,13 98,34 22,83Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 300,13 292,42 97,43 12,84Neto zarade 170,49 167,60 98,30 7,36Porez na zarade 34,44 33,13 96,20 1,45doprinosi na teret zaposlenog 46,80 45,16 96,49 1,98doprinosi na teret poslodavca 44,19 42,45 96,08 1,86Opštinski prirez 4,22 4,08 96,75 0,18Ostala lična primanja 32,67 32,52 99,54 1,43r­ashodi za materijal i usluge 121,07 116,34 96,09 5,11Tekuće održavanje 27,16 26,21 96,50 1,15Kamate 20,73 26,58 128,21 1,17r­enta 5,97 5,35 89,64 0,23Subvencije 13,85 13,63 98,42 0,60Ostali izdaci 7,34 7,09 96,53 0,31Transferi za socijalnu zaštitu 252,83 286,93 113,49 12,60Prava iz oblasti socijalne zaštite 40,11 39,47 98,39 1,73Sredstva za tehnološke viškove 10,31 11,27 109,35 0,49Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 4,72 4,72 0,00 0,21Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 2,92 2,92 100,00 0,13Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru

78,32 77,24 98,62 3,39

Transferi javnim institucijama 40,33 40,47 100,35 1,78Transferi nevladinim organizacijama 10,72 10,27 95,87 0,45Transferi pojedincima 18,55 18,40 99,19 0,81Transferi javnim preduze’ima 8,73 8,10 92,78 0,36Kapitalni izdaci 166,22 161,51 97,17 7,09Pozajmice i krediti 9,80 8,43 86,07 0,37r­ezerve 15,58 15,48 99,36 0,68deficit/Suficit 91,99 193,79 210,65 8,51Finansiranje -91,99 -193,79 210,65 -8,51domaće finansiranje -58,19 -79,66 136,90 -3,50

Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 3,04 7,27 239,66 0,32Otplata dugova 24,60 32,05 130,30 1,41Otplata obaveza iz prethodnog perioda 26,63 46,97 176,40 2,06Otplata stare devizne štednje 10,00 7,91 79,13 0,35

Inostrano finansiranje -53,94 -82,24 152,47 -3,61Krediti i hartije od vrijednosti -57,95 -83,35 143,83 -3,66 Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 10,05 5,90 58,75 0,26

Otplata dugova 68,00 89,25 131,26 3,92donacije 4,01 1,10 27,57 0,05Prihodi od privatizacije ili depoziti 65,65 71,78 109,34 3,15

Povećanje/smanjenje depozita 45,51 103,66 227,77 4,55

Procijenjena javna potrošnja u 2007. godini 1.069,75 mil € odnosno 46,96 % BdP-a. Učešće tekuće javne potrošnje (konsolidovana javna potrošnja umanjena za ukupne kapitalne izdatke - Kapitalni budžet CG , kapitalni izdaci u tekućem budžetu i kapitalni izdaci fondova i opština) u 2007. godini procijenjeno je na 908,24 mil € što čini 39,87 % BdP-a za 2007. godinu.

Tekući gotovinski suficit javne potrošnje za period januar-decembar 2007. godine planiran je u iznosu od 91,99 mil.€,a ostvaren je suficit od 193,79 mil.€ što čini 8,51 % procijenjenog BdP-a za 2007. godinu. Suficit je najveći kod Budžeta Crne Gore u iznosu od 168,45 mil. € , dok je kod Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaren suficit u iznosu od 2,41 mil.€. Zavod za zapošljavanje je ostvario deficit od 0,50 mil €, Fond zdravstva je ostvario suficit u iznosu od 10,98 mil. € i lokalna samouprava suficit u iznosu od 12,45 mil. €. Povećanje depozita u 2007. godini procijenjeno je na 103,66 mil €.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

1. BUDŽET CRNE GORE

Prema preliminarnim podacima, primici Budžeta Crne Gore za period januar-decembar 2007. godine iznose 798,97 mil €. Izvorni prihodi Budžeta za period januar-decembar 2007. godine iznose 790,94 mil € i veći su za 8,13 % u odnosu na planirane. Konsolidovani izdaci budžeta za 12 mjeseci tekuće godine iznose 622,49 mil € i niži su u odnosu na plan za 2,98 %.

Prihodi po osnovu poreza iznose 708,02 mil € i veći su za 8,32 % u odnosu na planirane. Više ostvarenje u odnosu na plan evidentno je kod svih vrsta poreza osim kod poreza na dobit pravnih lica – 96,98 % u odnosu na plan a najvećeje kod poreza na promet nepokretnosti – 145,30 % u odnosu na plan.

Prihodi po osnovu taksi iznose 18,38 mil €, što je za 4,94 % više u odnosu na planirani iznos; Prihodi po osnovu naknada iznose 22,90 mil €, što je 4,94 % više u odnosu na planirani iznos. Ostali državni prihodi iznose 36,12 mil €, što je 6,05 više od plana. Primici od otplate kredita ostvareni su u iznosu od 5,52 mil €, što je u odnosu na plan povećanje od 20,70 %.

U sljedećoj tabeli dat je konsolidovani bilans Budžeta Crne Gore za 2007. godinu:

OPISPlan januar-decembar

Ostvarenje januar-

decembar% ostvarenja

Tekući prihodi 731,45 790,94 108,13

Porezi 653,61 708,02 108,32

Porez na dohodak fizičkih lica 73,87 85,40 115,61

Porez na dobit pravnih lica 40,29 39,08 96,98

Porez na imovinu 14,17 20,59 145,30

Porez na dodatu vrijednost 369,71 393,17 106,35

a­kcize 85,95 94,54 110,00

Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 63,88 68,50 107,23

Ostali porezi 5,75 6,74 117,23

Takse 17,52 18,38 104,94

a­dministrativne takse 9,99 9,15 91,62

Sudske takse 7,09 8,66 122,16

Boravišne takse 0,43 0,56 130,09

Naknade 21,68 22,90 105,58

Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 4,33 2,99 68,92

Naknade za korišćenje prirodnih dobara 2,75 3,73 135,47

Ekološke naknade 2,35 2,20 93,47

Naknade za priređivanje igara na sreću 4,67 4,40 94,14

Naknada za puteve 5,40 6,46 119,68

Ostale naknade 2,18 3,12 143,39

Ostali prihodi 34,06 36,12 106,05

Prihodi od kapitala 13,96 15,07 0,00

Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 9,98 10,14 101,64

Prihodi koje org. ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 3,57 3,86 108,21

Ostali prihodi 6,55 7,05 107,63

Primici od otplate kredita 4,58 5,52 120,70

Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 4,58 5,52 120,70

Izdaci 641,59 622,49 97,02

Tekući izdaci 363,23 354,87 97,70

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 199,94 192,95 96,50

Neto zarade 113,39 110,70 97,62

Porez na zarade 21,58 20,74 96,09

doprinosi na teret zaposlenog 31,74 30,13 94,93

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

doprinosi na teret poslodavca 30,31 28,58 94,28

Opštinski prirez 2,91 2,81 96,57

Ostala lična primanja 17,50 17,24 98,53

r­ashodi za materijal i usluge 80,39 75,40 93,80

Tekuće održavanje 21,25 20,64 97,16

Kamate 19,68 25,14 127,78

r­enta 5,50 4,94 89,78

Subvencije 13,27 13,07 98,48

Ostali izdaci 5,71 5,48 95,93

Transferi za socijalnu zaštitu 46,43 44,75 96,38

Prava iz oblasti socijalne zaštite 39,81 39,19 98,43

Sredstva za tehnološke viškove 6,62 5,56 84,04

Transferi institucijama pojedinicima NVO i javnom sektoru 132,83 128,62 96,83

Transferi javnim institucijama 30,50 30,80 100,99

Transferi nevladinim organizacijama 6,87 6,71 97,67

Transferi pojedincima 8,41 7,93 94,20

Transferi r­epubličkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja

64,34 61,16 95,06

Transferi r­epubličkom fondu za zdravstveno osiguranje 11,38 11,38 66,74

Transferi zavodu za zapošljavanje 7,60 7,60 27,57

Transferi opštinama 2,50 2,09 38,34

Transferi javnim preduzećima 1,24 0,96 6.266,59

Kapitalni izdaci 80,26 77,39 96,43

Pozajmice i krediti 6,30 6,02 95,51

Otplata garancija 2,11 0,00 0,00

r­ezerve 10,43 10,84 103,98

deficit 89,86 168,45 187,46

Finansiranje -99,01 -168,45 170,13

domaće finansiranje -44,50 -63,24 142,11

Otplata dugova rezidentima 14,00 15,33 109,53

Otplata obaveza iz prethodnog perioda 20,50 39,99 195,08

Otplata stare devizne štednje 10,00 7,91 79,13

Inostrano finansiranje -56,65 -81,55 143,94

Krediti i hartije od vrijednosti -57,25 -81,62 142,55

Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 5,75 2,54 44,14

Otplata dugova nerezidentima 63,00 84,15 133,57

donacije 0,60 0,07 11,49

Prihodi od privatizacije ili depoziti 6,72 5,43 80,81

Povećanje/smanjenje depozita -4,58 29,09 -635,71

Prema preliminarnim podacima u 2007. godini ostvaren je suficit budžeta u iznosu od 168,45 što je 87,46 % više nego što je planirano budžetom po rebalansu. Zahvaljujući boljoj naplati izvornih prihoda i visokom suficitu, otplata neizmirenih obaveza i otplata dugova rezidentima i nerezidentima izvršena je u mnogo većem iznosu nego što je planirano: Otplata neizmirenih obaveza izvršena je u iznosu od 39,99 i u odnosu na planiranih 20,5 to je povećanje od 95,08 %; otplata dugova rezidentima je izvršena u iznosu od 15,33 što je povećanje od 9,53% u odnosu na plan; otplata dugova nerezidentima je izvršena u iznosu od 84,15 mil € što je povećanje od 33,57 % u odnosu na plan. Povećanje depozita na kraju 2007. godine iznosilo je 29,09 mil €.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

��

2. FOND PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA

Potrošnja Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja za period januar - decembar 2007. godine ostvarena je u iznosu od 235,13 mil.€. Potrošnja Fonda finansirana je iz doprinosa u iznosu od 173,84 mil.€, ostalih prihoda 2,54 mil.€ i transfera iz državnog budžeta 61,16 mil.€. Ukupan nivo tekućih prihoda za 2,41 mil.€ je veći od ostvarene potrošnje(suficit). Povećanje depozita na kraju perioda je 14,85 mil. €.

OPISPlan januar-decembar

Ostvarenje januar-

decembar% ostvarenja

Tekući prihodi 136,38 176,39 129,34doprinosi 135,38 173,84 128,41

doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 135,38 173,49 128,15Ostali doprinosi 0,00 0,35 0,00

Ostali prihodi 1,00 2,54 254,39Prihodi od kapitala 0,00 1,33 0,00Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 0,00 0,00 0,00Ostali prihodi 1,00 1,21 121,37

Izdaci 200,71 235,13 117,15Tekući izdaci 5,23 5,98 114,32

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 2,27 2,05 90,37Neto zarade 1,35 1,31 96,72Porez na zarade 0,28 0,00 0,00doprinosi na teret zaposlenog 0,32 0,38 118,82doprinosi na teret poslodavca 0,27 0,32 119,19Opštinski prirez 0,04 0,04 85,94

Ostala lična primanja 0,27 0,31 115,10r­ashodi za materijal i usluge 2,00 2,69 134,52Tekuće održavanje 0,16 0,18 111,08Kamate 0,40 0,60 151,09r­enta 0,05 0,05 92,87Ostali izdaci 0,08 0,10 122,42

Transferi za socijalnu zaštitu 194,76 228,55 117,35Prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja 194,76 228,55 117,35

Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 0,30 0,36 121,44Transferi nevladinim organizacijama 0,00 0,24 0,00Transferi pojedincima 0,30 0,12 41,57

Kapitalni izdaci 0,10 0,14 144,43Pozajmice i krediti 0,17 0,08 44,12Otplata obaveza iz prethodnog perioda 0,00 0,02 0,00r­ezerve 0,15 0,00 0,00

deficit 0,00 2,41 0,00Finansiranje 0,00 -2,41 0,00

domaće finansiranje 0,00 -0,01 0,00 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 0,00 2,00 0,00Otplata dugova 0,00 2,01 0,00

Inostrano finansiranje 0,00 0,00 0,00Prihodi od privatizacije 7,20 12,46 173,00Transferi 64,34 61,16 95,06Povećanje/smanjenje depozita 7,20 14,85 206,23

U ovom periodu planirani su prihodi od doprinosa u iznosu od 135,38 mil.€, ostali prihodi 1,00 mil.€ i transferi od državnog budžeta 64,34 mil.€. Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da su u ovom periodu, tekući prihodi Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja ostvareni u iznosu većem od postavljenog planom za 29,34 %. Konsolidovani izdaci fonda izvršeni su sa 117,15 % u odnosu na plan, zbog isplate još jedne penzije u decembru 2007. godine..

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�0

3. FOND ZA ZDRAVSTVENO OSIGURANJE

Sredstva isplaćena za zdravstvenu zaštitu, koja se finansira preko Fonda za zdravstvo, za period januar- decembar 2007. godine, prema prelliminarnoj projekciji Ministarstva finansija, iznose 115,92 mil.€. Fond za zdravstveno osiguranje nije dostavio Ministarstvu finansija preliminarne podatke za 2007. godinu, pa je uzeta pretpostavka da će izdaci biti 100 % izvršeni. Na osnovu izvršenja za prvih devet mjeseci 2007. godine, korekcije zarada za zdravstvene radnike u zadnjem kvartalu 2007.g. izdaci bi mogli biti veći za 5-10 mil.€. u odnosu na prikazane. Nakon dobijanja konačnih podataka od Fonda izvršiće se neophodna korekcija. Potrošnja Fonda finansirana je iz doprinosa u iznosu od 106,86 mil.€, ostalih prihoda 8,62 mil.€, primitaka od otplate kredita 0,04 mil € i transfera iz Budžeta Crne Gore 11,38 mil €

OPISPlan januar-decembar

Ostvarenje januar-

decembar

% ostvarenja

Tekući prihodi 109,04 115,52 105,94doprinosi 107,59 106,86 99,32

doprinosi za zdravstveno osiguranje 107,59 106,86 99,32Ostali prihodi 1,45 8,62 593,73

Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 1,45 8,62 593,73Primici od otplate kredita i sredstva prenesena iz prethodne godine 0,00 0,04 0,00

Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 0,00 0,04 0,00Izdaci 115,92 115,92 100,00

Tekući izdaci 99,18 99,18 100,00Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 70,33 70,33 100,00

Neto zarade 40,47 40,47 100,00Porez na zarade 9,05 9,05 100,00doprinosi na teret zaposlenog 10,23 10,23 100,00doprinosi na teret poslodavca 9,80 9,80 100,00Opštinski prirez 0,79 0,79 100,00

Ostala lična primanja 9,75 9,75 100,00r­ashodi za materijal i usluge 18,47 18,47 100,00Tekuće održavanje 0,41 0,41 100,00Kamate 0,21 0,21 100,00

Transferi za socijalnu zaštitu 7,65 7,65 100,00Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 4,72 4,72 100,00Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 2,92 2,92 100,00

Transferi institucijama pojedinicima nevladinom i javnom sektoru 5,40 5,40 100,00Transferi javnim institucijama 5,38 5,38 100,00Transferi pojedincima 0,02 0,02 0,00

Kapitalni izdaci 3,69 3,69 0,00deficit 4,50 10,98 244,07Finansiranje -4,50 -10,98 244,07

domaće finansiranje 0,00 1,48 0,00 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 0,00 2,88 0,00Otplata dugova 0,00 1,40 0,00

Prihodi od privatizacije 0,00 0,01 0,00Transferi 11,38 11,38 100,00Povećanje/smanjenje depozita 4,50 12,47 277,19

Tekući prihodi Fonda su odnosu na plan ostvareni sa 105,94 %, zahvaljujući prihodima od sopstvene djelatnosti. Procjena Ministarstva finansija je da je Fond za zdravstvo za period januar- decembar 2007. godine ostvario suficit u iznosu od 10,98 mil. € i povećanje depozita u oznosu od 12,47 mil.€.

4. ZAVOD ZA ZAPOŠLJAVANJE

Konsolidovani izdaci Zavoda za zapošljavanje za period period januar- decembar 2007. godine iznose 23,92 mil.€. Obaveze Zavoda za zapošljavanje finansirane su iz doprinosa u iznosu od 7,64 mil.€, ostalih prihoda 0,42 mil.€, taksi 3,47 mil € i transfera iz državnog budžeta 7,60 mil.€. Ukupan nivo tekućih prihoda za 0,50mil.€ manji je od ostvarene potrošnje , a nedostajuća sredstva finansirana su iz donacija 0,35 mil. € i prihoda od privatizacije 3,77 mil €.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�1

OPISPlan januar-decembar

Ostvarenje januar-

decembar

% ostvarenja

Tekući prihodi 12,64 15,82 125,23doprinosi 6,93 7,64 110,19

doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 6,93 7,64 110,19Takse 1,91 3,47 181,47

Ostale takse 1,91 3,47 181,47Ostali prihodi 0,50 0,42 84,02

Prihodi od kapitala 0,44 0,26 58,65Ostali prihodi 0,06 0,16 286,99

Primici od otplate kredita 3,30 4,30 130,45Primici od otplate kredita datih drugim institucijama 3,30 4,30 130,45

Izdaci 23,71 23,92 100,90Tekući izdaci 7,83 7,58 96,80

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 3,56 3,46 97,38Neto zarade 1,94 1,99 102,60Porez na zarade 0,53 0,41 75,89doprinosi na teret zaposlenog 0,53 0,54 100,94doprinosi na teret poslodavca 0,46 0,47 101,10Opštinski prirez 0,09 0,06 71,45

Ostala lična primanja 0,77 1,01 131,38r­ashodi za materijal i usluge 2,93 2,62 89,64Tekuće održavanje 0,40 0,16 38,88Kamate 0,10 0,28 282,31r­enta 0,06 0,03 48,15Ostali izdaci 0,02 0,01 86,17

Transferi za socijalnu zaštitu 3,66 5,68 155,27Sredstva za tehnološke viškove 3,66 5,68 155,27

Transferi institucijama pojedinicima NVO i javnom sektoru 7,92 8,56 108,06Transferi pojedincima 7,92 8,56 108,06

Kapitalni izdaci 1,60 0,34 21,33Pozajmice i krediti 2,70 1,76 65,30

deficit -3,47 -0,50 14,42Finansiranje 3,47 0,50 14,42

domaće finansiranje 0,00 0,00 0,00Inostrano finansiranje 0,00 0,35 0,00

donacije 0,00 0,35 0,00Prihodi od privatizacije 6,00 3,77 62,89Transferi 7,60 7,60 100,00Povećanje/smanjenje depozita 2,53 3,62 143,32

U ovom periodu planirani su prihodi od doprinosa u iznosu od 7,64 mil.€, ostali prihodi 42 mil €, takse 1,91 mil.€ i transferi od državnog budžeta 7,60 mil.€. Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da su za 12 mjeseci 2007. godine tekući prihodi Zavoda za zapošljavanje ostvareni u iznosu višem od iznosa postavljenog planom za 25,23 %, dok je izvršenje budžeta Zavoda u skladu sa planom za 2007. godinu.

5. LOKALNA SAMOUPRAVA

Procijenjeni konsolidovani izdaci lokalne samouprave za dvanaest mjeseci 2007. godine iznose 155,19 mil €. Potrošnja je finansirana iz poreza u iznosu od 69,59 mil.€, transfera 2,77 mil.€, taksi 17,94 mil.€, naknada 65,77 mil € i ostalih prihoda 11,57 mil.€. Tekući prihodi iznose 164,87 mil €. Konsolidovani bilans pokazuje suficit od 12,45 mil €.

Ostvareni iznosi upoređeni sa planiranim pokazuju da su, za 12 mjeseci 2007. godine, tekući prihodi u lokalnoj samoupravi ostvareni u iznosu većem od postavljenog planom - 105,5 % od plana, dok su konsolidovani izdaci izvršeni sa 97,97 % u odnosu na plan. Povećanje depozita na kraju 2007. godine procijenjeno je na 43,63 mil €, zahvaljujući prihodima od privatizacije.

Godi­šnji­ i­zvještaj Mi­ni­s­tar­s­tva fi­nans­i­ja Cr­ne Gor­e / 2007.

�2

OPISPlan januar-decembar

Ostvarenje januar-dec.

% ostvarenja

Tekući prihodi 156,27 164,87 105,50Porezi 61,12 69,59 113,86

Porez na dohodak fizičkih lica 18,47 21,35 115,61Porez na imovinu 14,17 20,59 145,30Lokalni porezi 28,48 27,65 97,07

Takse 17,30 17,94 103,69a­dministrativne takse 1,78 1,89 105,82Boravišne takse 1,45 1,20 82,47Lokalne komunalne takse 10,51 11,12 105,82

Naknade 65,63 65,77 100,21Naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa 2,92 2,90 99,43Naknade za korišćenje građevinskog zemljišta 8,09 9,03 111,72Naknada za izgradnju i održavanje lokalnih puteva 4,50 4,17 92,79Ostale naknade 35,54 34,34 96,63

Ostali prihodi 9,05 8,74 96,67Novčane kazne i oduzete imovinske koristi 1,59 1,25 78,99Prihodi koje organi ostvaruju vršenjem svoje djelatnosti 2,88 3,53 122,67Ostali prihodi 4,58 3,96 86,45

Primici od otplate kredita 3,18 2,83 89,05Primici od otplate kredita datih drugim nivoima vlasti 3,18 2,83 89,05

Izdaci 158,41 155,19 97,97Tekući izdaci 53,45 52,53 98,28

Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 24,04 23,63 98,29Neto zarade 13,34 13,14 98,52Porez na zarade 2,99 2,94 98,19doprinosi na teret zaposlenog 3,97 3,87 97,53doprinosi na teret poslodavca 3,35 3,29 98,32Opštinski prirez 0,39 0,38 98,42

Ostala lična primanja 4,38 4,20 95,97r­ashodi za materijal i usluge 17,28 17,14 99,23Tekuće održavanje 4,95 4,83 97,56Kamate 0,34 0,34 98,42r­enta 0,36 0,34 94,82Subvencije 0,58 0,56 97,05Ostali izdaci 1,54 1,50 97,56

Transferi za socijalnu zaštitu 0,33 0,31 92,55Prava iz oblasti socijalne zaštite 0,30 0,28 93,11Sredstva za tehnološke viškove 0,03 0,03 86,83

Transferi institucijama pojedinicima NVO i javnom sektoru 18,42 17,20 93,34Transferi javnim institucijama 4,45 4,29 96,43Transferi nevladinim organizacijama 3,85 3,32 86,40Transferi pojedincima 1,89 1,77 93,37Transferi opštinama 0,74 0,68 91,23Transferi javnim preduzecima 7,50 7,14 95,27

Kapitalni izdaci 80,58 79,95 99,22Pozajmice i krediti 0,63 0,58 92,13r­ezerve 5,00 4,63 92,70

deficit 1,11 12,45 1.123,44Finansiranje -1,11 -12,45 1.123,44

domaće finansiranje -13,69 -17,89 130,67 Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 3,04 2,39 78,80Otplata dugova 10,60 13,30 125,51

Otplata obaveza iz prethodnog periooda 6,13 6,98 113,89Inostrano finansiranje 2,71 -1,04 -38,48

Krediti i hartije od vrijednosti -0,69 -1,73 249,51 Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 4,30 3,37 78,25Otplata dugova 5,00 5,10 102,04

donacije 3,41 0,69 20,20Prihodi od privatizacije 45,73 50,11 109,58Transferi 3,24 2,77 85,47Povećanje/smanjenje depozita 35,86 43,63 121,66

koordinator odsjeka za makroekonomsku analizu i saradnju sa međunarodnim organizacijama, STANKO JEKNIć samostalni savjetnik, VlADISlAV KARADŽIć

samostalni savjetnik, RADOVAN ŽIVKOVIć,viši savjetnik , IVA VuKOVIć