Mahir Kaynak - Nokta-Atışları-İsimsiz-Savaş-Devam-Ediyor

8/2/2019 Mahir Kaynak - Nokta-Atlar-simsiz-Sava-Devam-Ediyor

1/60

Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam EdiyorKitaplar, uygarla yol gsteren klardr.

UYARI:

www.kitapsevenler.com

Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar...Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarakgrdmz sitemizdekitm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesineistinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacylaekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartmaekranvebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibiformatlarda, tarayc ve OCR (optikkarakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin,hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdekie-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama

gzetilmeksizin, tamamen gnlllkesasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emeisayesinde, grme engelli kitap sevenlerinistifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veyakanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecektmyasalsorumluluklar kullanana aittir.Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir.www.kitapsevenler.comweb sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmekve kitap okuma alkanln pekitirmektir.Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz.Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleriabalardan veyaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz.Bilgi paylamakla oalr.

LGL KANUN:5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EKMADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim veedebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksahibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veyanc bir kii tek nsha olarakya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi

kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeriformatlarda oaltlmas veya dn verilmesibu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibirekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz vekullandrlamaz.Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerinbulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur."

bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir.Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Nemutlu ki, bir grmeengellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduusevinci paylaabilmektm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnztarayp,[email protected] gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz.


2/60

Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfenbu aklamalar silmeyiniz.Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaanediniz...Teekkrler.Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara.

Tarayan: Gkhan Aydner

Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam EdiyorNOKTA ATILARISMSZ SAVA DEVAM EDYORMAHR KAYNAK1934 ylnda Gaziantep'te dodu. lk ve orta renimini burada tamamladktansonra 1948 ylnda Kuleli Askeri Lisesi'ne girdi. 1953 ylnda Harp Okulu'nubitirdi ve 1957'de askerlikten ayrld. 1961 ylnda mezun olduu stanbulniversitesi ktisat Fakltesi'ne asistan oldu. 1965'te doktor, 1971'de doentoldu. 1971'de MT'e atand ve 1980'de buradan emekliye ayrld. 1982'de

niversiteye dnd. 1989 ylnda iktisat profesr olduu Gazi Universitesi'nden1993 ylnda emekliye ayrld. Evli ve ocuk babasdr. Balan, AGA,anakkale Destan (Belgesel Drama).KiuphunYeni Dnya Dzeni (Profil Yaynclk, 2006)Yeni Ortadou Haritas-Emir Grses'le birlikte (Profil Yaynclk, 2007)NOKTA ATILARISMSZ SAVA DEVAM EDYOR 'MAHR KAYNAKPROFL Mahir Kaynak, 2007 PROFL YAYINCILIKYazar/ Mahir Kaynak Kitabn Ad / Nokta Atlar simsiz Sava Devam EdiyorGenel Koordinatr / Mnir stnGenel Yayn Ynetmeni/ Cem KkKapak Tasarm / Kenan zcan Tasarm / Adem enelBask-Cilt/ Kitap Matbaas Davutpaa Cad. Eminta Kazm Dinol San. Sit.No.81/21Topkap -stanbul Tel: 0212 567 48 841. BASKI EYLL 2007 ISBN: 978-975-996-110-7PROFL: 61 STRATEJ-ANALZ : 08PROFL YAYINCILIKataleme Sk. Merili Apt. No: 52 K.3 Caalolu - STANBULwww.profilkitap.com / [email protected] Tel. 0212. 514 45 11 Faks. 0212. 51445 12Profil Yaynclk Maviaa Kltr Sanat Yaynclk Tic.Ltd.ti markasdr. Bu kitabn tm yayn haklar Mahir Kaynak ve Profil Yaynclk'a aittir.Yazarn ve yayncnn izni olmadan herhangi bir formda yaynlanamaz,kopyalanamaz ve oaltlamaz. Ancak kaynak gsterilerek alnt yaplabilir.NDEKLERBirinci BlmNOKTA ATILARI/7ikinci BlmSATRAN HAMLELER/73nc BlmSYASET KM BELRLYOR?/ 101Drdnc BlmKM GALP?/129IBirinci Blm NOKTA ATILARITRKYE PROJESHepimiz baz eyleri eletiriyoruz, ok fazla olmasa da, beendiklerimiz de var.Her eyi demokratikletirmeye balayanlar konu sknts ekmiyor. Ekonomide


3/60

snrsz sz syleme imkan var. Hedefiniz ne diye sorarsanz basit bir cevabolduunu ve bunun insan haklarna saygl, demokratik ve mreffeh bir Trkiyeolduunu syleyeceklerdir.Oysa byle bir hedef olmaz. Daha dorusu soyut hedefler hibir anlam tamaz vene.baarnz ne de yenilginizi lemezsiniz. Milli gelir rakamlar refahnznarttn, baz yasak ve snrlar kaldrmanz demokrasiye yaklatnz

gsterebilir ama dnya leindeki gelimeler sizi ciddi tehditlere maruzbrakabilir.Hedefiniz somut olmaldr. Yani gelecee ait bir dnya ngrnz ve bunun iindenasl bir Trkiye'nin mmkn olduunu kestirebilmek gerekir. Hibir lke nedemokrasiye ulamak ne de halknn refahn artrmak konusunda isteksiz olamazama sizden ok farkl politikalar izleyebilir. Bu durumda hanginizin doruyaptn nasl bilebilirsiniz? Mesela Rusya devletin etkisini artrc veekonomisindeki kilit sektrleri yabanclara kapatan bir politika izliyor. ABDterrle mcadele bahanesiyle geleneksel demokratik uygulamalarndan vazgeiyor.Fransa dnceyi aklamay yasaklyor. Bu demokrasinin bir hedef olmad,gvenlik gerekesiyle snrlanaca anlamn tayor.NOKTA ATILARISzlerimiz demokrasi kartl olarak alglanmamaldr. Gereksiz dediimiz

snrlamalar egemen gcn savunma mekanizmalardr ve demokrasi dmanolduklar iin deil konumlarn srdrmek iin aldklar tedbirlerdir.Bu durumda ilk iimiz lke iin somut hedefler koymak ve bu hedeflerin hayatngidiiyle uyumlu olmasn salamaktr. Somut hedefler ancak lkeyi dnyann birparas olarak dnmek ve dmzdaki gelimeleri doru anlayp buna uygun birlke projesi yapmakla mmkndr.Bugnk artlar ksaca yle zetlenebilir: Souk Sava'n sona ermesiylednyada var olan dengeler anlamn yitirmi ve yeni bir dzen henzkurulamamtr. Tek sper g saylan ABD'nin bu konumunu srdrmesinin zorolduu giderek yaygn bir kan haline dnyor ama ona rakip olabilecek gler,yani Avrupa, Rusya ve in henz yeterli dzeye gelemedi.Yeni denge nasl oluursa olusun lkemiz nemli bir yere sahip olacaktr. uanda ekonomik adan lkemize ynelik ilgi, uyguladmz politikalarnuygunluundan ok, nmzdeki dnem iin mevziler kazanmak amacna yneliktir vebunun AB yeliiyle bir ilgisi yoktur. Nitekim AB ile giderek artan sorunlaryaamamza ramen ilgide bir azalma gzlenmiyor.Rusya kendisini dengenin bir taraf olarak grd iin uluslararas sermayeninegemenliine izin vermiyor. AB henz nasl bir yol izleyeceine karar vermigrnmyor. ngiltere'nin nclndeki bir kanat uluslararas sermayenindesteini salamaya alrken muhafazakar diyebileceimiz bir kanat Rusyabenzeri bir politikann, yani kendine yeterli olmann peinde grnyor.Trkiye'nin tek bana bir g oda olabilmesi henz mmkn deil ama gelecekiin ngrd AB ile btnleme projesinin nnde de ciddi engeller var. Bunlarlkemizin sahip olduu ve10' MAHR KAYNAKolumsuz olduu sylenen artlardan, yani yeterli lde demokratik ya da dinfarkndan kaynaklanmyor. lkemizde uluslararas sermeyenin etkisinin artmasAvrupa iindeki muhafazakar ve bu sermayeye uzak duran kesimlerin tepkisiniekiyor ve yeni bir g odann rekabetinden rahatsz olan Rusya ile ABD'dekiulusalc Bush ynetiminin kar tavr almasna neden oluyor.Bu nedenle AB yeliini tek hedef saymak yerine dier seeneklerin detartlmas gerekiyor. Eer yeni g odaklar ABD ve Rusya olacaksa ve bunlarAB'nin yeni denge unsuru olmasn engelleyip, kinci Dnya Sava'ndan sonraolduu gibi, bu gler safnda yer almaya zorlayacaklarsa, yeni bir stratejigerekir.11NOKTA ATILARISOYUT DNCEGenliimde bir soruyu cevaplamakta ok zorlandm ve sonra cevap aramaktanvazgetim. Yaratan en bykt ve onun gcnn snr yoktu. Bunu tartmyordumama bir baln pulundan bir hayvann klna, bir bitkinin yaprandaki ince


4/60

tylere kadar her eyi teker teker planlamasnn, O'nun iin imkansz olmasabile, gereksiz olduunu dnyordum. Ve stelik benzer olanlar bile ayndeildi ve snrsz olaslklar sz konusuydu. Yaratln, snrl sayda,belki de bir sayfaya sacak formllerle ifade edilebileceini dnyordum.Birinci forml yaam balatan forml olmalyd. ? Tek olan g nce yaambalatmalyd. Ancak bu formlle tekli bir yaam sz konusu olabilirdi ve

okluu salayacak ikinci bir formle ihtiya vard. nc forml bu okluukendi iinde tutarl klmal ve birbirini destekleyecek biime sokmalyd.Ancak evrenin bireysel olarak deil kurallarla var edildii ve yle ynetildiidncesi egemen gre ters dyordu. Ayrca bu formler, varsa bile, bunlarzmenin snrlarm atn grdm ve genele uydum.Bu anm olaylara nasl baktm anlatmak iin yazyorum. Somut olaylarinceleyip bundan genel kurallara varmak yerine nce kuraln ne olduunu anlamayaalyorum ve olaylar kurduum modelin iinde deerlendiriyorum. Eer somutolaylar modelimin yanl olduunu dndrecek lye varrsa yeni bir modelkuruyorum.Aslnda herkesin kafasnda byle bir model vardr ama nce onu tartpdoruluunu kantlamakla uramaz, hatta byle bir modelinin olduunu dnmezbile. Mesela AB yeliimizin din ve medeniyet fark nedeniyle

gereklemeyeceini dnenler dnyadaki g odaklarnn bir medeniyet ve kltrmcadelesi verdiklerini ve amalarnn bu konuda stnlk elde etmek olduunuvar-12MAHR KAYNAKsayarlar ama bunun dier amalarla, mesela ekonomik ve siyasi kar salamakamacyla eliebileceini dnmezler. Bir modelleri vardr ama tutarl olupolmad irdelenmemektedir.in'in, nmzdeki dnemde, ekonomik adan ABD'yi geeceini, askeri adan bulke iin tehdit oluturacan sylerler ama in'deki kalknmann ABDtarafndan ynlendirilen uluslararas sermaye tarafndan desteklendiini gzard eder ve bunun bir eliki olacan dnmezler. Eer bu elikiyi zselerdnyadaki atmann taraflarn grebilir ve tutarl bir analiz yapma imkannakavuabilirlerdi.Trkiye'de, son zamanlarda, PKK'llara af karlmas gndeme getirilincesylenenlerin savunulmas mmkn grnyor ve siyaset savatan daha iyidirdeniyor. Ama ayn kiilerin, nceki dnemlerde, neden siyasetin yolunutkadklar ve tek yolun atma olduunu syledikleri aratrlmyor. Eer bueliki zlse sorun daha iyi anlalabilir ve her gn bir ncekinin tersikriterlerle hareket etmeyiz.ABD'nin Irak'taki diktatrle kar ktn ve oraya demokrasi getirmek iinuratn, ran'daki teokratik rejimi bir tehdit olarak algladnsylyoruz. Her ikisinin birden mevcut olduu Suudi Arabistan'dan ikayetiolmamas gzden kayor. Eer ABD bu ii petrol iin yapyorsa tedarik zorluumu ekiyordu ya da ekeceine dair bir emare mi vard?Yllarca ABD'nin SSCB'nin dman olduunu dnerek yaadk ama SSCB dalncaya da dald sylenince, en byk destei ABD verdi. Bu elikiyi zmedendnyada neyin olup bittiini anladn sanmak safdillik olmaz m?Olaylar model kurarak incelemek bizi elikilere dmekten kurtarr. Olaylartek bana incelemek yerine bir btnn iinde deerlendirebiliriz. Buradakarlaacamz en byk sorun bir takm tabularmzn da bu tartmalarda yaraalmasdr. Bundan13NOKTA ATILARI> -korkmamza gerek olmadn dnyorum. Zaten ou eskimi olan bu dncelerinyerine yenilerini koyarz ve bir sre de bunlarla idare ederiz. Belki de gnnbirinde her eyi sorgulayabilen ve bu sorgularn deer yarglarmz yok etmeyipdaha st bir dzeye kardn da anlarz.14MAHR KAYNAKLERLEME RAPORU


5/60

AB yeliimizi herkes ok farkl amalar iin kullanyor ama bunlarn iinde AByeliini hedefleyen olduunu dnmyorum. Trkiye'deki liberal ve slamclarnoluturduu cephenin asl beklentisi egemenliin el deitirmesi ve kendilerininbrokratlarn yerine gemesinin salanmasdr. Demokratiklemenin ve ekonomikreformlarn devletin gcn snrlayaca, ynetimin halka, daha dorusu onlarnoluturduu rgtlerin eline geeceini dnyorlar. AB raporunda askerlerin

siyasi rollerinin snrlandrlmas istei, soyut bir demokrasi talebinintesinde, egemenliin el deitirmesini amalyor.Byle bir talep, ilke temelinde deerlendirildii zaman, hi de reddedilecekgibi grnmyor. AB demokratik deerlerin egemen olaca bir birliktelikolacaksa buna katlan lkelerin bu" deerlere sahip olmasndan daha doal neolabilir! Ayrca birliin yesi olunca, daha st bir kuruma devredilecek olanegemenliin kimde olacann fazla bir nemi kalmyor ve genel kuralnuygulanmas, askerlerin sivil otoriteye tabi olmas bir gereklilie dnyor.nce slamc ya da byle alglanan cephenin byk bir yanlg iinde olduunusyleme durumundayz. slam' terrn ve iddetin sebebi olarak alglayan, budini kendi deerlerine bir tehdit olarak gren Batnn lkemizdeki laik akmntemsilcisi saylan askerleri siyasetin dna itip slamc cepheyi destekler birtavr iinde olmas elikidir ve bu destein askerlerin siyasi etkinliinin

sona erinceye kadar srecei, daha sonra srann slamc cephenin tasfiyesinegelecei phe gtrmez.Trkiye'ye ynelik stratejinin u biimde oluturulduunu syleyebiliriz: lkaamada askerin siyasi etkinlii, demokrasi ve zgrlkler adnasnrlandrlacak ve kar cephe desteklenecektir. Bu srece devletin ekonomiketkinliinin snrlandrlmas ve libe-15NOKTA ATILAR!ralizm adna, ekonomiyi kontrol eden kurumlarn, zellikle finans sektrnnkontrol edilmesi elik edecektir. Burada devletin ekonomik gcnnsnrlandrlmasyla zelletirme kart bir tavr savunduumuzanlalmamaldr. Ancak devletin kendi burjuvazisini oluturmas ve nispetenbamsz bir zel sektr yaratlmas kastedilmektedir.Bu sre slamc kesimin ekonomik olarak glenmesini salad iin onlarngl biimde desteini salayacaktr. Ancak bu ekonomik g dnya leindeanlamszdr ve uluslar aras glerin yannda ihmal edilir dzeyde kalacaktr.Askerin siyasal etkinlii ve devletin ekonomik gc bertaraf edilince slamccephenin youn bir bask altna alnmas projenin ikinci aamasnoluturacaktr. Bu defa laik kesime gl bir destek verilerek siyasal slamtasfiye edilecek ve egemenlik yeni oluan uluslar aras bir yapnn elinegeecektir. Bu noktaya gelindiinde, hala AB projesi yrrlkteyse, Trkiye yeolacak deilse yeni egemenler tarafndan ynetilecektir.Bu nedenlerle lkemizdeki slamc-laik ayrmasnn yanl olduunu ve herikisinin de kaybedecei bir sreci yaadmz sylyorum.Bu gibi atmalarda taraflar ynlendirenler, kiisel olarak zenginleirler vebunun cazibesine kaplarak btn grmez ya da doru deerlendiremezler.Bir sre sonra herkesi iine alacak ve yutacak bir anafora doru srkleniyoruz.Byle durumlarda yaplacak ey tm ideolojik tartmalar, en azndan bir sre,rafa kaldrmaktr. Laikler her sabah kalkp, "Trkiye'de irtica yoktur" diyecek,dierleri de, "Din elden gidiyor" demeyecektir. slamc medya, grnte dindarama gerekte bu srecin bir paras olduu aka srtan yaynlarndan, laiklerde cumhuriyetin temel ilkelerinin tehdit altnda olduu sy-16MAHR KAYNAKleminden vazgeecektir. lkede sadece siyaset konuulacak ve siyasetin ideolojiolmadn, hatta onun bir numaral dman olduunu kabul edilecektir.Aydnlarmz deien dnya artlarna uygun yeni bir ortak ideolojiyioluturmaya alacak ve yeni Trkiye nce insanlarn dncelerinde, sonra dagerek hayatta ina edilecektir.17NOKTA ATILARIKM OLACAK?


6/60

lke gndeminin birinci srasnda kimin cumhurbakan olaca sorusu var.Aslnda sorunun cevabnn basit olduu ve meclisin setii kiinin bu makamageleceini sylemek mmkn. Ancak devletin herhangi bir makamna kimin naslgeldii konusunda bir model kurulmad, sorun teorik dzeyde incelenmedii iinhukuk kurallar iinde kalnyor ve asl belirleyici olan faktrler gz ardediliyor.

Siyasi bir makama gelmek iin bilgi, beceri, tecrbe gibi faktrler belirleyicideildir. Birok kiinin sahip olduu vasflar yeterlidir. Bugn dnyannkaderine hkmettii sylenen ABD Bakannn bu makam iin en uygun kii olmasbir yana ortalama bir vasfa sahip olduu bile sylenemez. Bu konuda birincikural hi kimsenin bu gibi makamlara kendi gcyle gelmedii, getirildiidir.Buna kahramanlar ve efsanevi liderler de dahildir.Bu gibi makamlara kimin geleceini artlar belirler. Liderler bu artlaroluturmaz ama artlar liderleri oluturur. Ayrca liderlerin dnyay dorualglayp buna gre hareket eden kiiler olmas da art deildir. ou zamanolaylarn tamamen dnda kalm, bunlar anlamam kiiler baa geebilir. Hemdnyay doru alglayan hem de lider olan kiiler ok az saydadr.Liderler bir iek gibidir. nsanlar onun gzelliinden etkilenir ama hibirzaman onu u verdii bitkiyle uramaz. iek bir sonutur ve kknden

balayarak tm bir bitkinin sembolnden ibarettir. Bu nedenle iein kimolacan anlamak iin bu toprakta hangi bitkinin yetieceini, daha dorusuyetimesine izin verileceini anlamak gerekir.Bugn cumhurbakannn kim olacana AKP karar verecek grnts hakim. Buiddiann doru olmas iin AKP'nin kurulmas ve iktidara gelmesinin iticigcnn bu partiyi oluturanlarn ol-18MAHR KAYNAKmas gerekir. Bunu syleyebilirsek gelecei de onun ekillendireceini iddiaedebiliriz.Ancak bu partinin hem kuruluunda hem de iktidara geliinde siyasi bir proje szkonusu olmad.- Sadece demokrasi, halk egemenlii, hakszla uramann tepkisigibi siyasi bir projeyi iermeyen sylemler n plandayd. Uygulanacakpolitikalarn nceden belirlenip belirlenmediini de bilemiyoruz. nk neAB'nin en nemli siyasal hedef olaca ne de ekonomik alanda kresel sermaye ilebtnleeceimiz, en azndan halk tarafndan, bilinmiyordu.nce bir tespit yapmamz gerekiyor. Kamuoyunda anlalan siyasetle dnyaya ekilveren ve gerek siyaset diyebileceimiz uygulamalar arasnda hibir benzerlikyoktur. Biz demokrasi, insan haklar, terr, zulm ve mazlumlardan sz ederizama sel gidince geride kalanlarla, yani oluan siyasi yapyla uramayz.Irak'ta olanlarla ilgileniriz ama nasl bir siyasi yapnn oluturulmakistendii, bunun yeni dnya dzenin iindeki yerini ve anlamn tartmayz.Trkiye'deki siyasi yap, i dinamiklerin zayfl ve dnyadaki gelimelerdenbyk lde etkilenmesi nedeniyle, d etkenler incelenmeden anlalamaz.Blgemizdeki siyasi yap hangi temeller zerine kurulacaktr? ABD blgede hangigle, yani ran'la m yoksa bizimle mi ittifak kuracaktr? AB, ABD'nin rakibimidir yoksa onun tamamlaycs olarak m dnlmektedir? ABD dnya zerindekidengeyi ABD-Rusya ekseninde mi kurmak istemekte yoksa in'in yeni bir dnya gcolmasn m istemektedir?Asl nemli soru dnyadaki yeni ekonomik dzen, bugne kadar olduu gibi,dnyann dier blgelerinden ABD'ye kaynak transferiyle mi srdrlecek yoksanispeten kapal ekonomik alanlar m oluacaktr? lkemizin yeni yaplanmada yerinedir?Cumhurbakann kim olaca bu sorularn cevabna baldr. Bu sorularn cevabslam'n siyasi bir ideoloji olup olmayacan da belirleyecektir.19NOKTA ATILARI. ? - ? ?Gelecee ynelik tahminlerimi yle zetleyebilirim: Bir petrol istasyonunabenzetilen Arap lkeleri aslnda bir banka grevini yapmaktadr ve uluslararassermayenin bir blmn ynlendirmektedir. Tm bat dnyasn karsna alanslamc siyasetin tasfiye edileceini ve bu lkelerde sistem deiikleri


7/60

olacan, krallklarn yerini askeri diktatrlklerin alacan, bunun birdevrim saylacan ve olumlu karlanacan dnyorum. Trkiye bu geneldnmden etkilenecektir.20MAHR KAYNAKKAZANAN NEREDE?

Erke adl kuruluun sfr maliyetle snrsz enerji retebilecei iddiaspheyle karland. Oysa insanlar uzun zamandan beri benzer birok iddiayainanyorlar ama hi kimse bundan ne kuku duyuyor ne de bu inanc nedeniyleaklsz saylmaktan korkuyor. Mesela bir sreden beri dnya, El-Kaide denen birrgtn herkese meydan okuduuna ve istedii yerde eylemler yaptna inanyorama kimse onun izini bile bulamyor. Bunun sfr maliyetle snrsz enerjiretmekten ne fark var? Fakat bana en elenceli gelen konu ABD'nin Irak'tayenildii ve ekilmek zorunda kalaca iddias. Bazlar olay Vietnam Savanaya da Rusya'nn Afganistan seferine benzetiyorlar ama oradaki savalarn birindein ve SSCB'nin dierinden ABD'nin dorudan desteini ihmal etmekte bir sakncagrmyorlar. Irak'ta ABD'nin yenilen taraf olduunu anladk ama galip tarafnkim olduunu bilmiyoruz. Eer direniiler kazand diyorsanz neden Erke'ninsfr maliyetli snrsz enerji retimini pheyle karlyorsunuz? Tarihin en

byk ve en ileri teknolojilere sahip olduu sylenen gc bir avu direniikarsnda aresizse verilenle alnan arasnda bir denge olmas gerektiininasl savunursunuz?Ayrca artk insanlarn davranlarnda rasyonellik aramak komploculuk olarakadlandrlmaya baland. Mesela yle bir soru soramazsnz: Irak Ordusu nedenABD igaline kar tek kurun atmad ve teslim oldu ama terhis edilen ordununelemanlar, daha sonra, bir direni rgtleyip savamaya baladlar? Eer igalsrecinde savasalard, yenilseler bile sulu konuma dmeyecekler ve ereflibir asker olarak hayatlarn srdreceklerdi. Yenilmi olmalar, kendileriasndan, farkl bir durum yaratmayacakt. Ama onlar asker gibi savamayreddedip neden terrist damgas yemeyi tercih ettiler? nsanlar bir gn korkakbir tavan, baka bir gn hayatlarn hie sayan bir kahraman haline getirennedir? Eer sava-21NOKTA ATILARImamalarn Saddam emrettiyse neden ABD onu yarglayp asmak istiyor?ABD'de sava balatan ya da destekleyenlerin karmza geip, "Biz yanl hesapyaptk ve bu sava kaybediyoruz" dedikleri zaman birok kiinin rahatladnve hibir eyi olmadan, almadan, dnmeden yaamann byk zaferlere imzaatmay engellemediini, aralarndan seecekleri bir avu Kurtlar Vadisikahramanyla tarihin en byk gcn yenebileceklerini hayal ettiklerinigryoruz. Hatta Ahmedinecad, "Baz byk ba hayvanlarn boynuzlarnnkesilmesinden" bahsedebiliyor. Askerlik tarihinde Erke'nin buluunu sollayangelimeler oluyor ve bildiimiz her eyin yanl olduunu gryoruz.Bunlar grdke asl yenilenin ben olduumu dnyorum. Her trl zorluklaryaarken bir eyler renmek, doru dnmenin yollarn bulmak iin uratmyllarn anlamszln, rendiklerimin hepsinin yerinin p sepeti olduunu,matematik ve mantn en geersiz metotlar olduunu anlyorum. Hangi saynnhangisinden byk olduu sorusuna "Bilinemez" demek varken bir sr karmakmatematik problemlerini zmek iin uratm yllara acyorum."Byle sava olmaz, taraflardan birine ABD dersem karsna denk bir g koymamgerekir. Eer bu g darda deilse atan taraflarn ayn lke iinde olmasgerekir" dersem, szlerimi kimseye anlatamam. Taraflar lkeler olaraktanmlamaya alm ve bir lke iindeki mcadeleyi sadece i sava olarakgrenler samaladm dnrler. Ama sylenenleri kabul edersem tm bildiim,rendiim ve doruluklarna inandm mantk kurallarn hie saymam gerekir.stelik olanlar, tutarl ve aklc olmalarna bakmadan anlatanlarn szlerinikabul edersem kendimi aptal gibi hissederim.22MAHR KAYNAKBir karar vermek zorundaym. Ya, "Sylediklerinizin hibir anlam yok. Neolduunu bilmiyorum ama byle olmayacan biliyorum ve ne olduuna ancak ne


8/60

olabilir sorusuna cevap vererek ularm" derim ve her trl dlanmayakatlanrm ya da sylenenleri aynen kabul eder aptal olmay kabul ederim.Cevabm hazr: "Doru sylemiyorsunuz."23NOKTA ATILARIKOLAY ZMLER

Gazetedeki bir makaleyi ilgiyle okuyorum. Yaz Rus gizli servisinin, Putin'emuhalif eski bir ajan zehirlediini anlatyor. Olayn nasl cereyan ettiikonusunda hibir phe yok. Yemeine konulan nkleer bir madde ile eski ajanzehirleniyor ve bir sre sonra hayatn kaybediyor. Ajann eitli fotoraflar,kullanlan maddenin onu nasl etkilediini ve nasl trajik bir durumasrklediini apak gsteriyor. Zaten bu konularda sabkal olan Rus gizliservisinin ayn metotlar kullanarak muhalifleri bertaraf etmee balad ifadeediliyor. Nitekim baka bir muhalif kadn gazetecinin de ldrldn hepimizbiliyoruz.Olay annda zlm grnyor. Elimizde herhangi somut bir delilin olmas dagerekmiyor. ldrlen muhalifse bunu Putin tezgahlamtr deniyor ve kullanlanmaddenin sradl hemen bir gizli servis balantsn artryor.Benzer bir durumu 11 Eyll saldrlarndan sonra da yaamtk. Binalara arpan

uaklarn El-Kaide tarafndan ynlendirildiini olaydan hemen sonra rendik.Zanllarn arabalarnda bulunan dini kitaplar, uak kullanma klavuzlarherhangi bir pheye yer brakmayacak ekilde terristlerin kimliklerineulamamz salyordu.lkemizde zdemir Sabanc suikastnn failleri dakikalar iinde tespit edildi veilk tespiti deitirecek hibir yeni olguya rastlanmad. Bu olaydan sonra birazdaha gayret etselerdi olay gereklemesinden nce aydnlatacaklard dediimihatrlyorum.Son derece profesyonel ve dnyann en tecrbeli gizli servislerinden biri olduusylenen bir rgt kendisini hemen ele vermi ve sust yakalanmt. Oysabunlarn kendilerini ok iyi gizledikleri, yaptklar eylemleri zmenin okkarmak bir bilmeceye cevap bulmaktan daha zor olduu dnlrd. Oysa, hemenherkes, her olayda da yaananlar tm ayrntlaryla renmiti.Rus gizli servisine atfedilen bu eylemi ve anlatlanlar olduu gibi kabuledersem kendimi aldatlm hissedeceim ama baka bir24MAHR KAYNAKyorum yapsam ya gerekleri saptrmakla itham edileceim ya da komplo teorisiyapmakla sulanacam. Oysa bu eylemin bir roman konusu olacak kadar ilginolduu syleniyor, hikayenin baka trl anlatmnn n kesiliyor.Oysa kolay zmler genelde yanltr. ki kii kavga eder ve biri dierinildrrse bunu karmak bir yan yoktur ama bir gizli servisin eylemleri herzaman nceden hesaplanr ve sorumluluu bakalarna yklemek iin inandrcsenaryolar hazrlanr. Eer bir gizli servis dorudan sorumluluk yklenmekyolunu semise bu karsndakilere gzda vermek amac tar. Bu durumdabertaraf edilen kiinin kurban edilmesi herhangi bir kayp anlam tamaz.Ajann ldrlmesinin bir gizli servis ii olduu en byk ihtimaldir ama hangigizli servisin tezgah olduunu anlamak iin biraz daha dnmek gerekir.nce her muhalif bertaraf edilmez hatta muhalif olmak bir bakma insanlarnhayatn garanti altna alr. nk bir muhalifin bertaraf edilmesininiktidar'zan altnda brakacan herkes bilir. yleyse byle bir itham gzealmak iin ortadan kaldracanz kiinin bu riske deer olmas gerekir. Eskiajann byle bir neme sahip olduunu gsteren herhangi bir bilgiye sahipdeiliz. Oysa byle bir kiiyi ortadan kaldrp suu Rus gizli servisineyklemek bakalarnn iine yarayabilir. Bylece Rus muhaliflerini korkutur,onlar koruma altna almak bahanesiyle istediiniz biimde kontrol eder vekullanrsnz. stediiniz kiilere muhalif damgasn vurup bertaraf ederfaturay Rus gizli servisine kesebilirsiniz.Her gl devlet ya da iktidar kendi muhaliflerini yaratr ve kontrol eder. Aksihalde bu alan baka gler tarafndan doldurulur. Bu nedenle muhalif g birayak ba deil desteki olarak alglanmaldr. Bu durum sadece byk devletlerve gler iin geerlidir.


9/60

Kolay zmler peinde komak yerine olayda baka bir servisin, meselangilizlerin parmak izini aramak daha doru olabilir.25NOKTA ATILARISANAL GEREKLERGemi yzyllarda evinde huzur iinde yaayan insanlar bir gn, belki de hi

haberleri yokken, adna dman dedikleri, askerlerin saldrsna urar,kendilerine ait olduunu dndkleri her eyi kaybeder, ldrlr, kadn vekzlarna tecavz edilirdi. Mallar yama edilir, topraklar ellerindenalnrd. Kutsal saydklar ibadethaneleri en rezil eylemlerin yapld,insanlarn boazlandklar yerler olurdu.Herkesin byle davranmad, baz dmanlarn igal ettikleri yerlerdekiinsanlarn canlarn ve mallarn balad, inanlarna sayg gsterdiklerisylenirdi ama onlar da bir yandan bu asil davranlar sergilerken dier yandanrakip olacan dndkleri kardelerini bodururdu. Herkesin gerek sandkurallar bir anda .anlamszlar ve kuralszlk kural haline gelirdi.Gnmzde bunlarn tarih olduu, artk bu gibi davranlara geni halkkitlelerinin tepkisi, kurallar koruyan kurumlarn varl nedeniylebavurulamayaca dnlebilir ve eer Irakl deilseniz hakl

grnebilirsiniz. Ama orada hem sradan insanlar her eyini kaybetmekte hem dekarde saylmas gereken Saddam idam sehpasnda can vermektedir.Ama szmz bunlar gzler nne sererek genel gidiin benzetiine iaret etmekdeildir. Asl sorun bizleri bir zrh gibi koruduuna inandmz bakakurallarn da bir anda yok olabileceidir.Aybanda maan alan bir kii, taksitlerini der, markete gidip al veriiniyapar, bir evde oturur, doalgaz musluu onun iin hazr beklemektedir. Yz binkiiyi besleyemeyecek bir alana doluan on iki milyon insan her eyi nndebulabilmektedir. Btn bunlar var olan ekonomik yap ve onun kurallartarafndan gerekletirilmektedir. Elinizde para denilen bir kat parasylasizin eko-26MAHR KAYNAKnomiye katknz llmekte ve bunun bedeli denmekte, siz de bu katlaistediklerini alabilmektesiniz. Size son derece doal ve gerek gelen bu dzenaslnda bir uzlamaya dayanr ve bir kurgudur. Gnn birinde bu kurallarabirileri uymazsa ya da tm bu kurallar etkileyecek bir g bunlar geersizsayarsa ne olur?Amacm bir felaket senaryosu yazmak ve gnn birinde insanlarn a ve plakkalabileceklerini iddia etmek deildir. Ancak bu kurallarn dokunulmazolmadklarna, birilerinin bunlar kullanabileceine iaret etmek istiyorum.Toplumun yaps ve ekonomik ilikiler karmak hale geldike bunlar kontroledebilecek konumda olanlar hepimizin yaamn bir anda deitirebilirler.Bu, bilgisayarlarla ynetilen bir mekanizmann hackerler tarafndan saldryauramasna benzer. Kendi iinde tutarl ve dzgn ileyen mekanizma bir andasiyah bir ekrana dnebilir.Bu durumda lkelerin siyasi snrlar iinde bir ekonomik gvenlik salamalardnlebilir. Oysa bu yolun geerlilii yoktur ve bu her lke iin byledir.ABD kendi snrlar iinde gvenli olamayacan bildii iin dnyann heryerinde var olmaya almaktadr. Siyasi snrlar dnda bir ekonomik gvenlikalan yaratmak tek zm olarak grnmektedir ve bugn yaanan karmaa veatmann temelinde bu endie vardr.Trkiye'de ekonomik tartmalar byme, enflasyon, bte, d ticaretkonularyla snrldr. Baar ve baarszlklarn ls de bu konulardakiperformans olmaktadr. Oysa ekonomi politikanz yanl bir denge modeline dayalise, eski alarda dman igaline urayan insanlar kadar aresizkalabilirsiniz.Szlerim serbest rekabet dzenine kartlk ve, mesela, devletilii savunmakolarak alglanmamaldr. Girilen savata ne ordunun miktarn ne de sahip olunansilahlar tartmyorum. Sorum sadece doru bir strateji izlenip izlenmediikonusundadr.27


10/60

NOKTA ATILARITrkiye kresel ekonomiyi savunmakta ve bunun bir paras olmann yeterli gvenve istikrar salayacan dnmektedir. Bu dnce yanlsa ve buna kartolan bir cephe giderek glenmekteyse bir gn kylerinize kadar onlarngirdiklerini ve tm deerlerinizin inendiini grebilirsiniz. nce modelimizitartalm.

28MAHR KAYNAKDN VE SYASETSon zamanlarda laiklik- irtica eksenindeki tartmalar youn- ' larken 28ubat sreci de yeniden gndeme tand. Baz yazarlar radikal slam'demokratik bir izgiye ektii iin olaya olumlu yaklarken dierleri bunungereksiz olduunu ve toplumun i dinamiklerinin her trl radikalizmiengelleyebileceim ileri srdler.Her dnce ve yarg onun olutuu n kabuller ve varsaymlar doru olduusrece anlamldr. lkemizdeki gelimeler hakknda dinin ynetime etkinliiasndan bakarak syledikleriniz baka n kabuller erevesinde tamamenanlamsz hale gelebilir ve ben dinin ve dini deerlerin topluma egemenklnmasnn bir ama deil bir ara olduunu dnyorum ve tm gelimeleri

siyasi sonularyla deerlendirmek gerektiine inanyorum.Ne lkemizde ne de dnyada dinin n plana kmas toplumun kendi dinamiklerininsonucu deil. Yani insanlar kendiliinden dine ynelmediler ve siyasetiler bunubir veri kabul edip stratejilerini buna gre belirlemediler. Din g odaklarnnplanlar ve politikalar erevesinde nem kazand ve ngrlen bir izgidegeliti. Daha ak bir ifadeyle dinin ilahi boyutu giderek nemsizleirkensiyasi boyutu baat hale geldi. Ayrca tm ideolojiler bir hedef deil toplumukontrol edebilmek ve akln yerine inanlar egemen klarak mutlak bir itaatsalamak amac tar. nsanlar byk bir hapishaneye tklm gibidir ve onusnrlayan duvar maddi olanlardan daha katdr. Etraf ideolojik ya da dinikutsallarla evrilen insan bu izgiyi aamaz, amak isteyenler yok olurlar.Kald ki dinin radikalini demokrat olandan ayrmak kolay deildir. Milli grnradikal, yerine gelenlerin demokrat olduunu syleyenler sadece kiisel deeryarglaryla ya da ait olduklar evrenin karlaryla bu yargya varmaktadr.Dini kimlii n plana kan iki farkl hareketi birbirinden ayran tek ey dinebaklar de-29NOKTA ATILARIil dnyaya baklardr. Milli gr ABD kart bir politika izlerken yerinegelenler srekli vurguladklar kresel ekonomik dnya gryle n planaktlar.Ayrca radikal slam' saf d ettii iin desteklenen demokrat slamclargenel izgilerini deitirmediler, hatta laik kesimin birok syleminibenimseyerek ideolojilerinden dn verdiler. Ancak bu yumuama yetmemi olmalki irtica tehdidi tekrar gndeme tand ve bir darbe ihtimalinin bile olduusylenir oldu. Madem bu iktidar irticaya dn veriyordu bunu yeni mi farkettiniz? Daha nceleri, onun geliinde ayaklarna krmz hallar serenler desiz deil miydiniz?Trkiye'de ne kendilerini slam'n savunucusu olduunu ne de laiklii korumakistediini syleyenlere inanyorum ve sylediklerinin arka planndakipolitikalarla ilgileniyorum. Laiklerin cenaze namazlarnda saf tutmalarn,dindarlarn laik ve demokratik Trkiye'nin savunucusu olduklar sylemlerinitebessmle izliyorum. Bir sre sonra birbirinin ayns olsalar bile aralarndakimcadelenin bitmeyeceini biliyorum.Ancak iki tarafn asla vazgemeyecekleri ortak bir yanlar var. Halkn dnyasorunlaryla ilgilenmesini ve zm aramalarna katlanamazlar. nsanlar bukonuda o kadar artlanmtr ki, siyasetle ilgilenmeyi bir ideolojiye sahipolmak sanrlar ve sorunlara zm aramak gibi bir dertleri yoktur. Zaten halksorunun dindar ya da laik olmak olduunu sanmaktadr. Oysa herkesin problemiayndr ve onlar bu problemi belki de hi duymamtr.28 ubat srecini sebeplerinin ve sonularnn dindarlk ya da laikliikorumakla bir ilgisi yoktur ve istenen siyasi sonulara ulalmtr. Bugn


11/60

irticann yeniden gndeme tanmas da tamamen siyasi nedenlere dayanmaktadr veiktidarn kreselci politikalarna kar kan uluslararas gler bu atmaytahrik etmektedir. Eer30MAHR KAYNAKbu uluslararas gler olmasa laiklerimiz alak sesle itirazlarn srdrmeye

devam edecekti.28 ubat srecinin, benim iin, karanlk tek noktas kald: Erbakan'ngelimeleri fark etmesi gerekirdi ama adeta hz kazanmasn salayacakdavranlar sergiledi. O da bu byk oyunun iinde miydi? Bilemiyorum.31NOKTA ATILARI.' ?SMSZ SAVAGemite yaadmz savalarn hem bir ad vard hem de taraflarn kimlerolduunu, niin savatklarn bilirdik. Gnmzde eskilerin sonularnaratmayacak deiikler yaratacak bir mcadelenin iindeyiz ama bu savan neadn ne taraflarn ne de niin yapldn biliyoruz. Hatta savata myzyoksa bir bar dneminde miyiz kestirilemiyor.

Souk Sava dneminde taraflarn savunduklar ideolojiler belliydi. imdimcadelenin ideolojilerinden biri gibi grnen slam atmann her iki yanndada yer alyor. ran, ABD ve kapitalizm kart olarak grnrken, Trkiye Batile atma bir yana onun bir paras olmak iin ura veriyor. AB tarafolabilecek konumda bile deil. Kendi iindeki atma ve farkllama onu birtaraf olacak yerde mcadelenin alan haline getiriyor ve taraflarn hepsinibarndryor.Ayn ey lkemiz iin de geerli. Biz atmann taraf deil alankonumundayz. Bu savan sonunda biz hem yenilen hem de galip gelen taraftaolacaz. Ancak bunu sylemek iin taraflarn kimler olduunu belirlemekgerekir. Trkiye'deki laik- slamc kartlnn dnya zerinde karl yok.Bu taraflardan hangisi hangi lkeler tarafndan destekleniyor ya da, en azndan,beeniliyor bilinmiyor.Sorun bu yeni mcadelenin eskilerinden tamamen farkl nitelikte olmasndankaynaklanyor. Gemite bir lke hasm ile atrken halk, bireysel dnce vetercihleri ne olursa olsun, bu dmana kar savard ve kar gelenlerihanetle sulanrd. Bugn her lkenin vatandalar birbiriyle savaan farklglerin yannda yer alyor ve bu doal karlanyor. Mesela ABD'de Irak'yenmenin ne anlama geldiini kimse bilmiyor, yani ABD galip gelirse nasl birIrak olacann tanm yok.32; MAHR KAYNAKTrkiye byle bir atmadan habersiz gibi grnyor ve alageldii kavramlarlayaamn srdryor. Bize gre baz Avrupa lkelerinin haksz, ifte standartldavranlar nedeniyle amacmza ulaamyoruz ama AB de lkemizin neminibilemedii iin kaybediyor.Bu bak asyla hibir eyi anlayamayz. Bir gerilla savandaki gelenekselordu birliklerine benziyoruz. Karmzda niformasndan ayrt edebileceimiz birdman aryoruz ama dierlerinden grn hi farkl olmayan ancak vurupkamasyla hasmmz olduunu anladmz gerillalar karsnda gibiyiz. Herkesinliberal olduu dnyamzda ideolojilerine bakarak lkeleri farkllatramyoruz.Dinlerini kriter olarak alsak ayn din ve mezhebin mensuplar her kampta varlar.Taraflar, bildiimiz kavramlarla aklayamyoruz ama onlar tanmlayacak yenikriterler bulamadmz iin bir elikiler dnyasnda bocalayp duruyoruz.Karmzda bizimle ihtilaflar olan bir AB var ama onun bir kanad mttefikimizgibi davranyor ve her admmzda bizi destekliyor. Tm dnyay bir yana brakpsadece AB ile ilgilendiimizi varsaysak iki kampn olduunu gryoruz. Bir yandauzlaamadmz Fransa-Almanya ekseni dier yanda bizimle ayn izgide grnenngiltere ve yandalar var. Bu durumda bile bir soru cevapsz kalyor.ngiltere bizi mi destekliyor yoksa biz mi ngiltere'nin politikalarnnsavunucusuyuz?


12/60

Tony Blair'in ani ziyareti, bazlarna gre, Trkiye'nin AB'den uzaklamasnengellemek iin yaplyor. Bu doru bir tehis ama amac, bizim hedefimizeulamamz iin verilen bir destek mi yoksa ngiltere, AB iinde, kendisiylebirlikte hareket edeceinden emin olduu nemli bir lkeyi yannda bulundurmakm istiyor? Yani biz AB iindeki ngiltere kanadnn bir manivelas konumundamyz?

33NOKTA ATILARIDurumu ematik olarak ve kabaca yle zetleyebiliriz: Artk birbirinden farkldevletlerden sz edilemez. Her devletin iinde dierlerinin iindeki gruplarlabirlikte hareket eden odaklar var. siyasi gelimeler bu durumun bir yansmasndan ibaret. Mesela Fransa-Almanyaekseninin, lkemizdeki etkisini iktidar lehine kullanmas beklenemez. Bunakarlk ngiltere iktidar ayakta tutmak iin btn gcn harcayacaktr ve ennemli etki arac ynettii parasal kaynaklardr. ABD iin de benzer bir analizyaplabilir ve hangi kanadn kimi destekleyecei ngrlebilir.34MAHR KAYNAKYEN BRAB

nsan bir eyi anlatrken ounlukla nndeki nesneyi deil kendini anlatr.Szlerimiz analiz yeteneimizi, kullandmz kavramlar derinliimizi ve bakamz ilgilerimizi aa vurur. lkemizde AB hakknda sylenenler AB'den okbizi anlatyor.Bize gre adaletsiz, ifte standartlar olan Fransa-Almanyaekseni, lkemizin nemini kavrayamad iin byk g olma ansn kaybediyor,kck bir devletin, Kbrs Rum ynetiminin kaprislerini engellemeyerekkendisini ikinci snf bir g olmaya mahkum ediyor.Bize gre baz lkeler kk dnr ve incir ekirdeini doldurmayacaknedenlerle byk frsatlar heba edebilirler. Kuzey Kbrs'taki izolasyonlarkaldrmayarak Ortadou'ya uzanan, enerji kaynaklarna ulamalarnda nemli birkpr oluturacak bir lkeyi, yani Trkiye'yi dlayabilirler.Dar grllkle itham ettiimiz lkeler yeni kurulmu ya da iddias olmayanlkeler deil. Tarih boyunca ayn sahnede yer aldmz, adeta i ieyaadmz , sahneyi terk etseler bile tarih sayfalarnda yer almaya devamedecek lkeler.Ama bir baka AB lkesi bu sulamalarn hibirini hak etmeyen bir tavrsergiliyor ve gzmzde bir byklk abidesine dnyor. ngiltere tm olumsuzgrlere ramen lkemizin yannda yer almaya devam ediyor. Ona, gelecei gren;lkeleri, nyarglarla deil, gerek boyutlaryla deerlendiren, lkemizinnemini kavrayarak yeliimizle AB'yi byk bir g yapmak isteyen bir devletolarak gryoruz.Bize gre bir dncenin doruluunun tek kriteri vardr. Bizimki gibi olandorudur deilse, yanltan da te, tutarsz, nn gremeyen bir aklnrndr.Bu deerlendirmeler Fransa ve Almanya inisiyatifinin gerekelerini anlatmyorama bizim uluslararas ilikilere nasl baktmz35NOKTA ATILARItanmlyor. Bize gre stratejinin, lkelerin gelecek tasavvurlarnn dilikileri belirlemekte herhangi bir rol olamaz. Bu ilikiler hakllk vehakszlk, gn birlik karlar dorultusunda belirlenir.Olaya baka bir adan da baklabilir ve karmza tamamen farkl bir durumkabilir.AB blgesel bir ekonomik ve siyasal btnleme modelidir. Oysa Trkiye, ok akbir biimde ifade ettii gibi, kresel politikalar izlemektedir. Kreselcilikleblgesel g olma birbiriyle zt iki kavramdr ve yan yana gelemezler. Yakresel politikalar izlersiniz ya da blgesel g olmak isteyen bir birliegirersiniz. Bunlar atele su gibidir ve yan yana bulunamazlar.ngiltere, AB'nin blgesel bir g olmasndan ve dier byk glerle bu ynylefarkl olmasndan yana deildir. Byle bir AB iinde inisiyatifin Almanya veFransa'da olacan grmekte ve kendisini ikinci plana atacak bir model yerine,kreselci glerle birlikte ve onun merkezi konumunda olaca yeni bir


13/60

yaplanmay tercih etmektedir. Bu g hem ABD'nin hem de Rusya'nn dnda,onlardan farkl olabilir ama inisiyatif kresel ekonomik gte olacaktr. Bugcn sahip olduu ekonomik stnlk onun dierleriyle rekabetini salayabilir.Aksi halde silah stnl olan ve enerji kaynaklarn kontrol eden ABD veRusya'daki ulusalc eilimlerle baa klamaz. Bu durum ngiltere'yi de kreseloyuncu konumuna getirecektir. Aksi halde Avrupa, Souk Sava dneminde olduu

gibi, ABD ve Rusya stnlne dayanan bir model iinde yer almak zorundakalacaktr.AKP iktidar bu modeli benimsemitir, hatta varlk nedeninin bu projeyigerekletirmek olduu sylenebilir. erde izledii ekonomik ve siyasalpolitikalarn bu amaca ynelik olduunu sylemek mmkndr.36MAHR KAYNAKTrkiye'nin AB'ye ye olmasna kar kanlar, kresel ekonomik gcn kontrolnegirmek yerine, kuruluundan beri var olan, bamsz bir AB dncesinigerekletirmek istemektedir. Bu gcn, bugnk artlar altnda, ABD veRusya'nn ncln engelleyemeyeceklerinin bilincindedirler ama kreselcilerinegemenlii yerine, bunlarn var olduu bir dnya iinde olmay tercihetmektedirler.

Bizim AB yeliimiz, lkedeki iktidarn kaderi, dnyann gelecei bu byk oyunukimin kazanacana bal olarak ekillenecektir.37NOKTA ATILARIYEN BR AKPBir heykeltra nne ald kocaman bir mermeri yontuyor ama nceden neyapaca konusunda bir tasavvuru, bir izimi yok. inden geldii gibi ya daolsa olsa byle olur diyerek mermere ekil vermeye alyor. inin heraamasnda kenara ekilip eserine bakyor ve tekilerin yaptklarndan daha iyiolduunu dnyor. Etraftan bakanlar da benzer biimde altklar iin genelhakknda bir ey syleyemiyor ama, "eki yle vurulmaz, mermerin urasn fazlayonttun ya da burasn daha az yontmalydn" deyip duruyorlar.AKP kurulu aamasnda ve seimlere girerken kresel bir ekonomi izleyeceini,hedefinin AB ile btnlemek olduunu sylemiyordu. Bu gizli bir gndeminkamuoyundan karlmas anlam da tamyordu. O sadece iktidara gelmeyi velkeyi ynetmeyi istiyordu ve bunu bakalarndan daha iyi yapacan ilerisryordu. lkemizde siyasi partilerin ne yapacaklar ve nasl bir yolizleyeceklerini anlatmak ve bu programn onaylanmasn istemek adeti yoktu.Halkn ikayet ettii konular sralanr ve bunlarn zme kavuturulacasylenirdi ama yaplan iler her zaman bir srpriz olurdu. zal anaridenikayet edilen bir dnemin sonunda iktidara gelmi ama lke ekonomisini daak hale getirmiti. Oysa bu konu kamuoyunda hi tartlmamt. AKP'ninkreselci bir ekonomi politikas izleyeceini, belki kendileri de dahil, hikimse bilmiyordu. O gne kadar Milli gr tannan bir grubun iinden gemiletam tezat oluturan bir uygulama kmt.lkenin sorunlarnn zld syleniyordu. Mesela enflasyon dm, dvizsknts alm, hzl bir kalknma salanmt. Mermer para parayontulmutu, her vuruun doru olduu savunuluyordu ama kimse btne bakmyordu.lkemizde yaygn olarak kullanlan metot nce btnn planlanmas ve paralarnbuna uygun olarak yaplmas deildi. Doru ve iyi olduuna inanlan paralarimal edilir ve bunlarn birlemesinden iyi bir btn oluaca varsaylrd. Birkamyon motorunun, lks bir arabann gvdesine38MAHR KAYNAKmonte edildii, dier aksamnn baka bir aracnkine benzediine skrastlanrd.AKP kreselci bir ekonomi politikas izliyor ama blgesel bir btnleme modeliolan AB yesi olmaya alyordu ve bu iki tavrn birbirinin zdd olduunudnmyordu, AB yesi olacak ama silahlarn ABD'den alacak, d politikada ABDile paralel bir yol izleyecekti. Ayrca tm blge lkeleriyle iyi ilikilerkurmak srekli tekrarlanan bir d politika ilkesiydi.


14/60

nmzdeki dnemde bu elikilerin ortadan kalkaca sylenebilir. zlenenekonomik politikann siyasi sonular dourduu, lkenin d politikasn ipotekaltna ald ve bu politikann, yalnz iktidar deil, gelecek tmynetimleri.dar bir sokakta yrmek zorunda brakaca anlalacak. Ayrca ifadeedilen d politikayla ekonominin ald eklin bize empoze ettii yolunbirbiriyle uyumad grlecektir.

lke siyasetini etkileyen i ve d g odaklarn gelecek iin yle bir senaryodndkleri sylenebilir: Erken bir seim istenmemektedir. nk yeni birseimin sonucu Babakan Erdoan' cumhurbakan olmaya zorlayacaktr ve budurumda partinin, bugne kadar d politikaya ve ekonomi ynetimine yn verenkadronun eline gemesi engellenemez. Oysa iktidar uzlamayla bir cumhurbakansemeye zorlamak mmkn grnmektedir. Bunu gerekletirmek iin seim ncesindebask uygulamak seim sonrasndan daha kolay grnmektedir.Cumhurbakan uzlamayla seildikten sonra muhtemelen ne alnm bir genelseim yaplacaktr. Bu aamada AKP'nin d politikasn ve ekonomisini ynetenkadrolarn zayflatlmas ve yeni kadrolarn farkl bir tercihi yanstmasbeklenir. Yani AKP'ye bir alternatif yaratmak yerine onu yeniden dzenlemeninuygun olduu dnlmektedir.Eer dnyay anlayan, uygun politikalar retebilecek ve halk yanna alabilecek

bir oluum mmkn olsayd o tercih edilebilirdi. Olmaynca var olan deitirmekuygun grlm olabilir.39NOKTA ATILARIBZ KMZ?Son gnlerde insanlarn kendinden saydklaryla baka olduklarn dndklerikiiler arasnda cinayetle de sonulanan gerginlikler yaanyor. Bu durumdainsanlar kar karya getiren nedenlerin ne olduunun bilinmesi nemkazanyor.Bir insan tanmlayan ve dierlerinden ayran zellikler bireysel deildir, yanikendi tercihleriyle belirlenmez. Yaadmz toplum nerdeyse tm deeryarglarmz belirler. Uruna canmz bile feda ettiimiz her ey evretarafndan belirlenir. stelik bu yarglar srekli deildir. Bir toplumuoluturan bireyler kendi dlarnda oluan artlar sonucu eski deerlerininemli lde kaybedebilir ve yepyeni bir deerler sistemini kabul edebilir.Dnn Sovyet vatanda komnizm iin mcadele ederken bugn kapitalist deerlersisteminin bir paras haline dnmtr ve bu bir nesil iindegerekleebilmitirOsmanl tebaas olan halkmzn o gnk deer yarglar ve dnce biimi ilebugn arasnda hemen hemen hibir benzerlik kalmamtr. Farkl din ve soydangelenleri yabanc saymayan ve onlarla birlikte yaamay doal sayan bir kltrninsanlar bugn yabanc saydklaryla bir arada yaamay bir tehlike sayar halegelmitir.nsanlar bu deiimi kendi ilerinde deil dsal etkiler nedeniyle yaamtr.Osmanl halknn ne Mslman kesimi dierlerinin uzaklamasn ne degayrimslimler topraklarn terk etmek istemitir. Galipler ok uluslu birdevlet yapsnn Osmanl misyonun devam etmesi anlamna geleceini dndklerive bunu tasfiye etmek istedikleri iin nispeten homojen bir lkeye raz olmularve yeni devleti kuranlar bu dn vermek zorunda olduklarn dnmlerdir.Szlerim gemii yarglamak ve eletirmek amac tamamaktadr. Sadece olanlarnne anlama geldiini aratrmak ve deiimin40MAHR KAYNAKbireylerin iradesini aan sebeplerden, siyasi artlardan kaynaklandna iaretetmek istiyorum.Son zamanlara kadar uyuyan farkllklar neden birden bire su yzne kmayabalam ve zellikle bir Krt kimlii sorunu ortaya kmtr? Bu, bireylerinkendi i dnyalarndaki bir deiimin sonucu mudur yoksa yeni siyasi artlar mbu farklln ortaya kmasn gerektirmitir? Eer byleyse yeni siyasalartlar nedir ve hangi amaca ulama peindedir?Bugnk devletler sistemi Birinci Dnya Sava'nda olumu, kinci Sava kkdeiikliklerle yapy korumu sadece nfuz alanlar yeniden belirlenmitir.


15/60

Ancak yaadmz yeni mcadele sonunda devletler sisteminde de nemlideiiklikler olaca ve bu deimenin lkemizi de etkileyecei anlalmaktadr.Biz her deiikliin aleyhimize olaca duygusunu yaarz ama neden byleolacan, aksinin mmkn olup olmadn sorgulayamayz. nce duygulardan uzakbir biimde gelecei tahmine, yeni dzende bizim iin ngrlen modelin neolduunu ve bunu ne lde etkileyebileceimizi irdelemek zorundayz. Bu konuda

bizi rasyonellikten uzaklatran gemiteki deiimin klmeyi de berabergetirmi olmas ve bu nedenle her deiimi olumsuz alglamamzdr. Sre ikifarkl modeli ngrebilir. Ya daha da klmemiz istenmektedir ya da bugnkyapmzda deime beklenmektedir. Yllar nce yazdm bir makale "ByyerekKleceiz" baln tayordu ve nfuz alanmzn genileyeceini ama buetkiyi baka glerle paylaacamz ngryordum. Belli bir miktarda boya dahafazla suya kartrlrsa boyayaca su miktar artar ama boyann rengi alrbenzetmesini yapmtm. Etki alannn genilemesi farkl soy ve dindenkimselerle iyi ilikiler iinde olmay gerektiriyordu. Kuzey Irak'taki insanlaraKrt deyip lkemizdekilerin kimliini reddedemezdik. Alan daha geni tutarsakok farkl kimlik-41NOKTA ATILARI

lerle yan yana gelecektik. Ya boyadmz yer bize yeter deyip iimizekapanacaz ya da boyamzn kalitesini, yani ynetme gcmz artrp renginalmasn engelleyeceiz. Ama ne yaparsak yapalm farkllklar reddetmekansna sahip olmadmz bilmek zorundayz.42MAHR KAYNAKG YETMEZBirinci Dnya Sava sonunda Osmanl dald ve iinden bir ok devlet kt. Buarada ngiliz stihbaratnn bir eleman bir efsane haline geldi ve Lawrenceisimli ajann birok Arap lkesinin kuruluunda nemli rol oynad sylendi.Bir arkeolog kisvesiyle geldii blgede Arap direniini rgtlemi, atmalarakatlm ve bir hret olmutu. Biz tarihi kahramanlarn yazdn dndmziin, onun kiisel yeteneklerini n plana kardk ve ngiliz Gizli Servisininsava boyunca oynad rol incelemedik. Bir sava sadece askerlerleyrtlmyordu ve onu destekleyen ekonomik, siyasi ve zellikle istihbaratfaaliyetleri vard.in bir baka boyutu da gzmzden kat. ngiliz ajann dili, dini, soyublgedeki insanlardan farklyd. Ama ngiliz servisi hibir ortak noktasolmayan insanlar kendi amalar iin kullanabiliyordu. Oysa biz, eer birblgede ibirlii yapacak kiiler ararsak bize benzeyenleri seiyorduk. En kkbir farkllk ibirliini engellemeye yetiyordu. Irak'a gelen ABD'nin Krtlerlehibir ortak noktas yoktu ama onlarn en yakn mttefiki olabiliyordu. Biz iseTrkmenlerin dnda yanda dnmyorduk.Zaten gnmzde de insanlarn soylarna bakp sadk olup olmadklarna kararvermiyor muyduk? nsanlarn Sabetay, dnme olmalar, soylarnda yabancsaydmz kiilerin bulunmas onlara gvenmememiz iin yetiyordu. Byle dneninsanlarn kendileriyle hibir sosyolojik ortak yan olmayan insanlarlaibirlii yapmas mmkn myd? Ancak benzerlik kendimizi nasl tanmladmzabalyd. Ayn soydan gelmeyi nemli sayanlarn tercihiyle dinin gerek birortak yan olduunu dnenlerin tercihi farklyd ve biz ok eitli sadakatkriterlerine sahiptik. Ama genel olarak dladklarmzn daha ok olduusylenebilirdi.Bazlar, "Trk'n Trk'ten baka dostu yok!" derken dierleri, "Irak'taMslmanlar ldrlyor!" diye feryat ediyordu. Yani43NOKTA ATILARIbakalarnn akbetlerinin bizi ilgilendirmediini ilan ediyorduk. Bu bile bizisadece bakalarndan uzaklatrmakla kalmyor, kendi aramzda bileyabanclamann sebebi oluyordu.MT Mstear Emre Taner altmz sylerim dndaki beyanatyla biroumuzuartt. Ne irticadan ne de blc terrden sz ediyordu. Buna karlk kreselglerin dnyada nemli rol oynadn, nmzdeki dnemde birok ulus devletin


16/60

varln srdremeyeceini ifade ediyordu. Ama asl vurgusu olaylar dardanizleyip, sonularn kabul ederek geleceimizin teminat altna alnamayacayd.Olaylara seyirci kalmadan nasl rol oynanabilir? lk akla gelen, mesela, KuzeyIrak'ta yaananlara mdahale etmek olabilirdi ve askerlerimiz blgeyegirebilirdi. Ancak Taner'in szleri, doru yorumlanrsa, baka bir eyinkastedildii anlalr. Askeri operasyonlara atf yaplmadan, MiT'in bu

konularda yapc rol oynamas isteniyordu.Bugne kadar bir tehdidi ortadan kaldrmaktan ibaret olan mcadele anlaymzndeimesi, siyasi faaliyetleri etkileyerek onun ynn istenilen bir yneevrilmesi de seeneklerden biri olmalyd. Mesela Kuzey Irak'ta her trlyaplanmann karsna kmak yerine bizimle ortak amalar olan yaplanmalardesteklenebilirdi.Bu lkemizde yaygn olan anlaylarda kkl bir deiiklii gerektiriyor.Mcadelede hasm yok etme anlay yerine onu deitirme, etkisizletirme , iatmalara srkleme de bir yol olabilir. Bu ise ancak istihbarat rgtlerininetkili olaca bir alandr.Souk Sava dneminde byle bir ihtiyacn duyulmam olmas lkemiz asndanbir eksikliktir ve bir ok anarik faaliyetler bu yolla engellenebilirdi. imdiise en etkili ve maliyeti dk metot budur ve Tekilatn bu ihtiyaca cevap

verecek biimde rgtlemesi, eitilmesi bir gereklilik olarak ortayakmaktadr. evrede bu alanda en etkili olabilecek lke Trkiye ikenbakalarnn istihbarat ok etkin olarak kullanmas ama bizim sadece silahlazm aramamz yanltr.44MAHR KAYNAKASKER HAREKATSilahl kuvvetlerin kullanld operasyonlar tekdze deildir ve birbirlerindennemli farkllklar gsterirler. Bir devlete kar kullanlan askeri g,temelde, kar tarafn direnme gcn krmak ve teslim olmaya ya da uygun birbar kabule zorlamak amac tar. Dman topraklarndaki her yer ve herkeshedeftir. Japonya'ya atlan nkleer bombalarn hedefi, sava sresinceAvrupa'nn yerle bir edilen ehirleri askeri tesisler deildir.Her askeri harekat baka tedbirlerle desteklenir. Hasmn ekonomik gc yokedilmeye allr, uygun ittifaklar yapmas engellenir, lke iindeki muhalifgruplar desteklenir. Ancak en belirleyici unsur askeri gtr.Silahl kuvvetler barn devam, i isyanlarn bastrlmasnda da kullanlrama byle durumlarda bir savata kullanlan metotlar uygulanmaz. Artk snrszbir g kullanm sz konusu deildir ve olayn sosyal ve siyasi boyutu nplandadr.En riskli askeri harekat bir i atmann ya da isyann bastrl-masdr.Kullanlan askeri g hem bir taraftr hem de karsnda . dman olaraktanmlanan bir devlet, yoktur. Tahrip edilen her ekonomik deer, sarf edilenkaynaklar, kaybedilen insanlar bakasnn deil lkenin zararnadr. Bu, bylebir harekatn yaplmamas gerekir anlamn tamaz ancak i atmalarn zelbir harekat tr olduu anlamndadr. Byle bir harekatta iki gr her zamanrekabet halindedir. Bazlar harekatn caydrc olacak kadar sert olmasnisterken dierleri katlmalar cazip olmaktan karmakla yetinip atmaykrkleyen nedenlerin ortadan kaldrlmasn savunur. Genelde birincilerevatansever, ikincilere korkak, ibirliki gibi sfatlar yaktrlr.u anda gndemimizdeki sorun Kuzey Irak'a askeri bir harekatn yaplpyaplmayacadr. Grnen sebep blgedeki terr r-45NOKTA ATILARIgtnn yuvalarnn ortadan kaldrlmas olsa bile, hem siyasilerinbeyanatlarnda hem de medyada Irak'n gelecei ve oluacak yeni siyasi yapkonusundaki endielerin daha arlkl olduu anlalyor. yleyse ncegelecein Irak'n tasarlayp tavrmz ona gre belirlememiz gerekir.Trkiye'nin bu konuda herhangi bir ngrsnn olmad, sadece temennilerinidile getirdii ancak bu temennilerin gerekleme ansnn olmad anlalyor.Bazlar Irak'n e blneceini sylyor. Ben ikiye blnm bir Irak'n dahamuhtemel olduunu dnyorum. ii ve Snni olarak ayrlan Irak'ta Gneydeki


17/60

devletin ingiltere'nin kontrolnde kalacan ve nmzdeki dnemde rkayrmna dayanacan sandm atmada Arap-ran farkllamasnn n planakarlacan tahmin ediyorum. Trkmenler bir blgede younlamad, mezhepbirlii olmad iin bu iki blge arasnda dalaca ngrlyor, ABDKerkk'n etnik yapsn deitirirken buray Krtletirme politikas izlemektenok, Kuzeyde kalmasn salamaya alyor. Aksi halde blge ii kontrolnde

kalabilir ve tm petrole onlar sahip olurlar diye dnyor.Siyasi yap ile ilgili deerlendirmelerim yanl olabilir ama bu, analizinoluacak siyasi yapdan bamsz yaplmasnn ciddi yanllklara sebep olacagereini deitirmez. nce siyasi yap belirlenir sonra izlenecek politikannne olacana karar verilir.Trkiye'nin Kuzey Irak'a ynelik askeri operasyon ifte karakterlidir. Siyasiadan yabanc bir lkeye yaplan bir harekat iken sosyolojik adan bir ioperasyondur. Bunun bir ynn n plana karp, yabanc bir lkeden lkemizeyaplan terr saldrlarn durdurmak ya da blgede oluacak yapda Trkmenleringz ard edildiini sylemek sorunun teki boyutunun ortaya karaca sorunlarakatlanmay gerektirir.46MAHR KAYNAK

Byle bir harekat ok boyutlu etkiler yaratr. Bir yandan i bar tehditedecek sonular yaratrken dier yandan Kuzey Irak'ta oluabilecek tepkiler tmABD modelinin deitirilmesi sonucunu dourur.Benim amdan byle bir operasyon uluslararas bir harekat deil lke iindekibir operasyon karakteri tamaktadr ve bunun gerekleri yerine getirilmelidir.

47NOKTA ATILARISI DEVLETDerin devletin tartld gnmzde bunun kart olarak bir de s devletinvarolmas gerekir. -Devletin derinlii nasl llr? Derin devlet grnenden farkl bir yap mdryoksa onun grnmeyen yz mdr?ki yze yakn bamsz devletin olduu varsaylan gnmzde bunlar arasndakifark sadece byklk, zenginlik ve g gibi gzlenebilen eyler midir yoksabaka bir kriter onlar birbirinden tamamen farkllatrp ayr kategorilere misokar?Her devletin belirgin vasf bamszldr. Ancak bu kavram hibir somuttasavvuru ifade etmez. O da zgrlk gibi grecelidir. Her insann bir zgrlkalan vardr, hapisteki bir adam bile bakalar tarafndan snrlandrlamayanbir zgrlk alanna sahiptir. stediini dnr, hayal kurar, arkmrldanr, kk tercihler yapabilir. Bamszlk bir renk gibidir ve aktankoyuya bir sr tonlar vardr.Her devlet kendisini snrlayan artlar iinde hareket eder ve bu durum en bykolan iin de geerlidir.Bamszln en nemli gstergesi artlara gre karar vermekten te bu artlardeitirecek gce sahip olmaktr. kinci aamada artlar deitiremese bile buartlarn ne olduunu deerlendirebilmektir. Eer hem artlarn ne olduunukendiniz belirleyemiyor ve onlar siz deerlendiremiyorsanz bamszlnzsadece szden ibarettir.Gnmzde dnyadaki en byk tehdidin terrizm olduu syleniyor ve bunlarlanasl mcadele edileceinin yolu da bakalar tarafndan gsteriliyor. Biz isebu srecin iinde nasl tavr almamz gerektiini dnyoruz. Eer birisi hemterrizmi yaratyor hem de mcadele biimini belirliyorsa ve bu onun hedeflerineulamak iin kulland bir yol ise dierlerinin bamszl bir ekildenibarettir.48MAHR KAYNAKDnyay yneten ve yn veren glerin kullandklar metot fazla karmakdeildir. nce tartlmasnn gnah ya da ihanet olduuna inanlacak bir dmanyaratmak gerekir. Gemite komnizm, gnmzde terrizm bu amalakullanlmaktadr. Hi kimse bunu tartamaz, tartanlar dman safna konur.


18/60

Mesela PKK Trkiye iin bir dmandr ama birisi kp, "Bu ne biim g ABD,Trkiye, ran, Suriye, blgedeki feodal yap bunun karsnda. Bu kadar bykglerin kar koymasna ramen nasl ayakta kalyor?" sorusunu soramaz. Ayney El-Kaide iin de geerlidir. Hi kimse ABD ile Irak'n glerini mukayeseedip, "Byle bir sava olmaz. Gler arasndaki eitsizlik byle bir atmayanlamsz klar" diyemez. Aslnda dnya leinde bir mcadele vardr ama bunun

ne sebebini ne de kimler arasnda olduunu, dar bir kadronun dnda kimsebilmez.Yneten g dman belirledikten sonra herkes onunla savamaya balar. kinciaamada her lkede, oynayaca role uygun olarak artlar yaratlr. Gerekirsedincilik ya da milliyetilik gibi akmlar desteklenerek ya da yaratlarak olkenin kar koyma refleksi ekillendirilir. lke dmanyla mcadele ederkendaha byk bir projenin bir paras olarak kullanldnn farkna varmaz.Osmanl Birinci Dnya Savana kendisine ait hibir hesab gerekletirmekamacyla girmedi ya da ne srlen gerekeler tamamyla kendi dndayd. kinciDnya Savandan sonra Demokrasi Cephesine katldmz sylendi ama bu bizimtercihimiz deil paylam plannn bir sonucuydu.Bir lkedeki derin devlet, o lkenin gc ve byklne gre, bazen hemartlar belirler hem de izleyecei politikalar. Ya da artlar belirleyecek

gc yoktur ama onu bamsz olarak deerlendirip tavrn belirler.49NOKTA ATILARITrkiye bir okyanus kadar byk deildir ve onun derinliklerine sahip olamaz amaen azndan bir denizdir. Bu denizin kysnda kumdan kaleler yapp oyalanmak dammkndr aklarnda yelken amak da. Derin devlet devlete ramen politikabelirleyip onu uygulayanlar deil o lkeyi evreleyen artlar kendisideerlendiren ve ne yapacana karar veren akldr. Nasl bir devlet olduunuzaiki kritere bakarak karar verebilirsiniz. artlar belirleme gcnz varsa bykolursunuz, artlarn ne olduunu kendiniz deerlendiriyorsanz bamsz.50MAHR KAYNAKKURULUBir cihazn iyi alp almadn sorgularken ilk yaplacak ey onun dorubir projeye uygun olarak ve iyi imal edilip edilmediini aratrmak olur. Yaniretimde bir hata varsa onun dzgn ilemesi mmkn deildir. Bugn ynetenlerinpolitikalar, dnya grleri ve uygulamalardaki isabet byk tartmalara nedenolurken devletin kurumsal yaps, lkemizin dnya zerindeki yeri ve rolnn neolduu ve buna uyan bir yaplanmann var olup olmad sorgulanmamaktadr.Tartlmas gereken ilk konu demokrasideki farkllamalarn bir rekabeti miyoksa bir iblmn m temsil ettiidir. Egemen gre gre bu kesin birfarkllamadr ve siyasi partiler lkenin ynetimi, gelecei,ittifaklar vebenzeri konularda birbirinden ayrlmaktadrlar. lke ynetimi, evreartlarndan bamsz olarak, bu rekabetin sonucu olarak ve halkn tercihleriylebelirlenir.Halkn tercihlerinin nasl ekillendii tartma ddr. Onu belirleyenfaktrlerin, hava durumu gibi, bamsz olarak olutuu ve bunlara mdahaleedilemeyecei varsaylr.Balang noktamz bu konuyu akla kavuturmak, yani devletin ve onu ynetengcn tek mi yoksa rakip glerin mcadelesi sonucu mu belirlendiini saptamakolmaldr. Eer devlet tek ise ve onu yneten g tarihsel olarak belirlenmise,uygulanacak politikalar bu gcn tercihlerini yanstr ve siyasi partiler hembir iblmn temsil eder hem de uygulamalarn etkinliini salar. Yanidnyadaki deien artlara gre siyasi partiler konumlarn yeniden belirler veen uygun yntemi temsil edecekler iktidara tanr. Devlet bir canl varlkgibidir, devamldr ve deiimi bir gelimeden ibarettir.Eer devlet tek deilse ve srekli farkl g odaklarnn kontrolne giriyorsahenz kurulu tamamlanmamtr ve siyasi mcadele devleti kontrol edecek gcnbelirlenmesi amacn tar.lkemiz bu aamadadr ve mcadele, sanldnn aksine, siyasi iktidar elegeirmek ya da deien artlara gre farkl bir grn-51


19/60

NOKTA ATILARIt sergileyen ama tek bir gc temsil eden kiilerin ynetime getirilmesi deildevletin yeniden tanmlanmas srecidir. Bunda anormal bir durum yoktur. Ancakiktidar mcadelesi grnts iinde kendini yeniden tanmlamaya almak birdalma srecinin balamas anlamn da tar ve tehlikeli olan budur.Dnya artlarnn deitiini kabul etmek zorundayz. Gnmzde, dnyann her

yerinde, ekonomiyi kontrol edenler siyasi iktidarlar belirlemektedir. Rusyabrokratik gcn bu mcadeleyi kazanamayacan anlam, brokratik gcnegemenlii savunmak yerine kendi kontrolnde bir ekonomik g yaratmann dahadoru olduunu grmtr. Kendi yaratt ekonomik gcn denetiminin dnakmamasn salamak, baka glerle ibirliine girmesini engellemek iin naslbir mekanizma kurduunu bilmiyoruz ama grne baklrsa kendi iinde tutarldavranan, Rusya'nn dnya leindeki politikalarn uygulayan bir ekonomik yapoluturmutur. Yani Rusya'da egemen g deimemi sadece yeni artlara uyan birgrnme brnmtr.Trkiye'de ise brokratik g yeni bir aktrn ekillenmesinde rol almak yerinekendi gcn srdrmeye almaktadr ama bu bir imkansz gerekletirmekgibidir. Ayrca altndaki zeminin kaydn ve bu zeminde ayakta kalmann mmknolmadn fark etmemektedir. Bu ok ciddi bir risktir ve en kk bir

sarsntda hem devleti bugne kadar, doru ya da yanl, uygulamalaryla ayaktatutan g kalmayacaktr ve yerine kimin gelecei ise belirsizliinikorumaktadr. Ayrca brokratik g yeni gelien ve kayna ekonomik olanoluuma kar bir tavr alarak tm etkileme imkanlarn kaybetmekte, bunaeklenen dinsel faktrlerle daha da zayf bir konuma dmektedir. in daha dailgin yan bugn ne karlanlar, srecin sonunda, tasfiye edilmeye mahkumdurve yepyeni bir yap lkemizi kontrol edecektir. ki taraf atacak, nckazanacaktr. kisi yan yana gelebilse tarihe farkl bir yn verebilirlerdi.52MAHR KAYNAKTEHDTDTP Diyarbakr l Bakan- Trkiye'nin Kerkk'e yapaca bir saldryDiyarbakr'a yaplm sayacaklarn ilan etti. Bu, Trkiye asndan,Diyarbakr'la Kerkk'n benzer statde olduu anlamn da ieriyordu. Buszlerin tepkiyle karlanmas yerine nasl bu noktaya geldiimizi tartmanndaha doru olacan dnyorum.Trkiye, balangtan beri, Krt sorununun tartlmasna izin vermedi. Birkacmleye sktrlm, slogan dzeyindeki szlerin dna klmasn terredestek olarak alglad. Uygulanan politikalarn bu sonucu douraca belliydiama bildiinden, daha dorusu bilmediinden, amad.PKK hareketini lke ii bir sorun deil lkeye kar bir hareket olarakalglad. Trkiye snrlar iinde ayr bir Krt devleti kurulabileceinidnd. Oysa ayrlk bir hareket bir etnik grubun tm snf ve katmanlarnnkatlmyla ve dardan desteklenmesiyle mmkn olabilirdi ama bu iki art daolumamt. Blgede gerek gc temsil eden airetler bu harekete karyd veasl eliki airetlerle PKK arasndayd. Zaten byle olmasayd airetlere, buhareketle mcadele iin, rol verilmez ve bir korucu ordusunun kurulmasgerekleemezdi.D destek tek bir kaynaktan beslenmiyordu. ABD ve Avrupa lkeleri hareketikontrol etmeye alyorlard ve birbiriyle rekabet iindeydi. Dikkatli bir gz,terrle mcadele adna yaplan eylemlerin bir ksmnn bu rekabetin bir parasolduunu grebilirdi. Ama biz her eyin terrle mcadele adna yapld sandk.ABD'nin Irak' igalinden sonra artlar hzla ABD lehine geliti. Kuzey Irak'taairet temeline dayal bir ynetim olutu ve bu g PKK'y kontrol altna ald.Artk snf atmas sona ermi ve etnik temelde bir birliktelik salanmt.Ancak Krt hareketini yneten akl PKK'y bir marka olarak srdrmeye devametti. Bylece olumsuz her davrann faturas bu rgte karlyor ve aslhareket bu rtnn arkasna gizlenebiliyordu. Mesela DTP'nin airet yapsnn myoksa PKK'nn m kontrolnde olduu bilinmiyordu. Meru bir53NOKTA ATILARI


20/60

siyasi partiydi ve blgedeki etkinlii tartlmazd ama olumsuz bir hareketlekarlanca bunu PKK'ya atfediyorduk. Bazlar ise onun tamamen PKK kontrolndeolduunu dnyordu. Eer blgeye siyasi adan egemen olan bu parti hasmsaydmz bir gcn kontrolne getiyse airet yaps iinde oluturulankorucular da bunlarn silahl bir rgt haline dnmemi miydi?lkeyi ynetenlerin szlerinden bir ey anlamak mmkn deildi. Bazlar Kuzey

Irak'taki ynetimin PKK azyla konutuunu sylerken bir bakas PKKmilitanlarnn paral askerlere dntnden sz ediyordu. Resmi azlarPKK'nn elinde Amerikan meneli silahlar bulunduunu sylyor, bir ABD yetkilisiIrak'a verilen 360 bin silahn kaybolduunu ifade ediyordu. At izi it izinekarmt ve birbirine zt szler havada uutu.Ortada bir sorun vard ama bunun ne olduunu kimse bilmiyordu. Yetkililerinszleri aydnlatc deil her eyi daha mulak hale getirecek biimdeydi. Tehiskoyamadmz bir hastala are arayan doktor durumuna dmtk. Bilinmeyeninverdii korkuyu yayorduk. Genelkurmay Bakan Sn. Bykant lkemizinkuruluundan beri en byk tehditle karlatn sylyor ama bunun neolduunu kimse bilmiyordu.phesiz devletin bildiklerini bilmem sz konusu deildir ama dnya artlarnabakarak bir deerlendirme yapabilirim. lkemizin byk bir risk altnda olduu

kansnda deilim. Dnya yeniden ekillenmekte ve her lke iin yeni bir gelecekbelirlenmektedir. Benzer risk ve belirsizlikler, bata ABD olmak zere, her lkeiin geerlidir ve en kt durumda olann biz olmadmz dnyorum. Hattadoru bir stratejiyle daha iyi bir konuma gelmemizin mmkn olduunusyleyebilirim. Blgedeki durumun, bizden daha ok, bilmedikleri sulara yelkenaan Krtleri kayglandrmas gerekir. Onlara kar, sert tavrlar sergilemekyerine, yaknda duyacamz imdat arlarna nasl cevap vereceimizi dnsekdaha iyi olur.54MAHR KAYNAKYEN TRKYE DZENYeni bir dnya dzeninden sz edilirken bunun lkemize nasl yansyacakonusunda belirgin bir fikre sahip deiliz. Eskiden beri blc bir hareketinvarlndan haberdarz ve bununla mcadele ediyoruz ama bu daha Souk Savadevam ederken balamt ve bugnk deiim srecinin bir paras saylpsaylmayaca da bilinmiyor.Yeni bir yaplanmann tm hakknda bir tasavvurunuz yoksa blmlerinin ne ieyarayacan, hangi aamada olunduunu kestiremezsiniz. Akl yrtme nceproblemin ne olduunu tespitle balar daha sonra bunun zm konusundataraflarn neler yapmak istediini ve hangi aamalardan geerek hedefeulalacan tahmin etmek gerekir. Bizim modelimiz tek tarafl bir ABDinisiyatifinin olduu ve nndeki kk engelleri aarak amacna ulaacabiimindedir. Irak' dize getirir, ran' heveslerinden vazgeilirse ortadasorun kalmayacak deriz Bu tablo iinde lkemizle uramak iin bir sebepgrnmemektedir ancak ABD'nin bu kk sorunlar zmek iin Krtlere ihtiyacolduunu ve onlarn desteini almak iin bamszlk hediye etmek istediinidnyoruz. Bu model btnyle yanltr ama imdilik bu ereve iinde kalpbamsz bir Krt devletinin ne ie yarayacan tartalm.Bu konuda Barzani'nin aklamalarn dinlerken ve bamsz bir Krt devletifikrine herkesin almas gerektiini iitirken lkemizde nemli bir kiinin,eski cumhurbakan Evren'in, Trkiye'nin merkezden ynetiminin imkansz halegeldii, bu yzden eyalet sistemine geilmesi gerektiini sylediini duyuyoruz.Bu var olan bir tartmaya katlmak biimde deil, bu tartmay balatmakamacyla syleniyor.55NOKTA ATILARIEyaletlerin hangi yetkilerle donatlacan bilmiyoruz ama iki konunun nemliolduu grlyor. nce grnte byle bir dzenlemeye lkenin bir ihtiyacolduu sylenmesine ramen konunun Gneydoumuzla ilgili olduu apak. Bylebir dzenlemenin, ok zorunlu olsa bile, Gneydoumuzla ilgili bir srhesaplarn yapld, Krdistan'n snrlarnn tartld bir dnemde


21/60

yaplmas zamanlama asndan yanl. Aslnda yanllk bizim alglamamzda.nk aklamann zamanlamas, konu Gneydoumuzla ilgili olduu iin, isabetli.kinci konu bu aklamann bir siyaseti ya da dnce reten bir kesimdengelmeyip eski bir asker ve devlet adamnn azndan yaplmas. Bylece ilktepkilerin olumsuz olmas, zellikle TSK'nin iddetli bir reaksiyon gstermesiengellenmek istenmitir. in hafiyelik ksmyla ilgilenenler aklamaya neden

olan grmenin gazetecinin inisiyatifi yle mi yapldn yoksa sradan birmlakat iinde szn gelii mi sylendiini merak edebilirler.Bir syleiden hareket ederek gelecee ynelik tahminlerde bulunmann anlamszolacann farkndaym. Ama tablonun btn bizim iin nasl bir gelecekngrldnn ipularn vermektedir. niter devlet, eklen korunsa bile, enazndan ok kltrl bir yapya dneceiz. Eyaletlerin corafi kriterlere greyaplyor gibi grnmesine ramen kltrel farkllklara da iaret ediyor. Bufarkllklar belli siyasi eilimleri de youn biimde aksettiriyor. Baka birkritere gre belirlenebilir miydi sorusuna ekonomi temel alnamaz myd diyecevap verebiliriz. nmzdeki yllarda bu eyaletlerin, ayn zamanda, farklsiyasi eilimlerin younlat blgeler haline geleceini greceiz. Benzersiyasi eilimler arasnda bile ciddi ton farkllklar oluacak bir blgeninmilliyetisi dierindeki-ne benzemeyecektir.

56MAHR KAYNAKEyaletlere tannan yetkiler bu ayrmann boyutlarn belirleyecek, zellikleblgesel seimlerle oluan yerel ynetimlere tannan imkanlar gerek tabloyu nekaracaktr.Sorun Gneydoumuzla ilgilidir ve bunu bir Trkiye meselesi yapmann anlamyoktur. Eer bir dzenleme yaplacaksa bunu baka bir klfa sokmak maliyetiartrmaktan baka bir ie yaramaz. lkeyi eyaletlere blp, belli bir blge iintalep edilen ayrcalklar tm lkeye yayarak zel bir dzenleme yaplmadgrnts vermee almak yerine olay cesaretle ele alp bir zm aramakgerekir.57NOKTA ATILARISONULARDAN SEBEPLERElkemizde siyasi olaylarn ters ynden analiz edildiini dnyorum. nce birhareketin ideolojisi, kadrolarna baklyor ve buna dayanarak bu hareketinhedefi, kayna bulunmaya allyor. Bu yol srekli hata yapmamza nedenoluyor. Mesela byk bir devlet adam olduundan phe edilmeyen Celal Bayarlkemize ynelik bir komnist saldrnn olduunu dnm ve politikalarn butemele dayandrmtr. Daha sonra gelen siyasetiler de, benzer bir analizle 12Mart ve 12 Eyll ncesinde komnist bir kalkmann olduunu dnmlerdir.Gnmzdeki tartmalar irtica-laiklik eksenine yerletirilmi, rejimindeitirilmek istendii baz evrelerin korkusu haline gelmitir. En genelanlamyla siyaset bir ideoloji kavgasndan ibaret saylmaktadr.Ben bu yaklamn tamamen yanl olduunu dnyorum ve eer analizim doruysayaplan tm siyasi analizler ve buna dayanarak oluturulan politikalar geersizhale geliyor.Bir siyasi hareketin uygulad politikalarn yarataca sonular tahmin ederve buradan hareketle kaynan bulmaya alrsanz ok farkl sonularavarrsnz. Mesela milliyeti hareketler lkede uluslararas g odaklarnnetkinliini artrmakla sonulanyorsa, komnist eylemler sa glendiriyorsa vebu sonular nceden kestirilebiliyorsa hareketin ideolojisine hizmet ettiisylenebilir mi? Bu konuda "biz mcadele ettik ama artlar uygun olmad, bazer gleri nmz kesti" mazereti gerein bir ifadesi midir yoksa hareketiplanlayanlar zaten bu sonular ngrp projelerini buna gre mihazrlamlardr?Bir politikann ya da siyasi hareketin ideolojisinin ve sylemlerinin hibiranlamnn olmadn dnyorum ve uygulanan politikalarn hangi sonulardouracana bakarak onlar deerlen-58MAHR KAYNAK


22/60

diriyorum. Yani grnen sebeplere bakarak sonular tahmin etmek yerinegerekleecek sonularn ne olduunu kestirerek sebepleri bulmaya alyorum.Bu adan baknca birok siyasi hareketin ideolojisi ve ilan ettii hedeflerintam tersi olan amalara hizmet ettiini, stelik bunlarn, ou zaman, bilinlibir politikann eseri olduunu dnyorum.Sol muhalefetin sosyal ve kltrel alanlara sktrlmasn, alternatif bir

ekonomik ve d politika retmemesini, sylemlerinin tekil davranlareletirmekle snrl olmasn ve bir model nermemesini solun etkisizletirilmekistendii biiminde yorumluyorum.Trkiye'deki slamc hareketin kapitalist dncenin kitlelere mal edilmesininbir arac olarak kullanldn, dinin farkl bir dnya alglamas ve bunadayanan alternatif bir model retmek amac tamadn gzlemliyorum. Bupolitikalar liberal sa bir siyasi akm tarafndan uygulansayd ne deiirdisorusuna cevap bulamyorum. Yani soyut dzeyde slamc siyaseti liberal sa birhareket olarak alglyorum.Eer bu politikalar uygulayanlarn bilinli bir tercihi ise ve ideolojilerinisadece bir ara olarak kullandklarnn farkndaysalar bir sorundan szedilemez. lkenin gelecei hakknda bir projeksiyonlar vardr ve buna ulamakiin ideolojileri bir ara olarak kullanmaktadrlar deriz. Hedeflerini halka

aka sylemektedirler ve nereye varmak istediklerini kitleler bilmemektedirlerama kendilerinin bunlarn bilincinde olduklarn kabul ederiz. Eer ynetenleruyguladklar politikalarn sonularn hesaplamyor, sadece izledikleri yolunkendilerini baarl yapacan dnmekle yetiniyorlarsa sonucun herkes iinbir srpriz olmas kanlmazdr.Herkes "zlediimiz yol doru" derken ben varlacak yerin ne olduunu kestirmeyealyorum. Szlerini doru sayanlara ve bunlar savunanlara gidecekleri yerinne olduunu bilip bilmedik-59NOKTA ATILARIlerini soruyorum. Gemite solun ve bamszln kavgasn verenlerineylemlerinin bizi dndklerinin tam tersi yne gtrdn, lkeninblnmemesi iin verdiimiz mcadelenin ve katlandmz fedakarlklarn bizifederasyon tartmalarna kadar getirdiini, stelik bunlarn hi beklemediimizazlarca ifade edildiini grmezlikten gelemeyiz. Ben yaplanlarn doru olupolmadn ancak ulalacak sonulara gre deerlendiriyorum. Hep istemediinizsonulara ulatysanz izlediiniz yol yanl demektir.60MAHR KAYNAKHEDEFNZ NE?Gnmzde byk bir deiim yaandn ve bu srecin hzlanarak devam edeceianlalyor. Bu bizim irademiz dnda geliiyor ve onu ne ynlendirebiliyoruzne de durdurmak imkanna sahibiz. Ayrca buna direnmenin bir faydas olmadn,deiime ayak uydurmayanlarn, dnda kalanlarn sahneyi terk ettiklerinibiliyoruz. Ancak byle bir deiimin olmadn dnenler olduu gibi deiiminyn ve younluu konusunda da ok farkl yaklamlar var. Byk bir ounluknmzdeki seimlerin bundan ncekilerin bir benzeri olduunu ve yeniyneticilerimizi semekten ibaret bir srecin banda olduumuzu dnyor.Devletin st dzeyinde yer almak isteyenlerin dnyaya baklarn, nasl birgelecek ngrdklerini ve bu amala nasl bir yol izleyeceklerini bilmiyoruz.Kim hangi makama daha yakn sorusu gndemimizin ilk srasnda yer alyor. Birisibu makama gelebilecekse, yapacaklarnn ne olduunu bilmesek de hatta bu kiininajandasnda bir proje olmasa bile seim sonularn tahmin ediyoruz. Onudestekleyenler de ulalacak sonucun kendilerine neler getireceini dnmekleyetiniyor, hi . kimse nasl bir lke tasavvur ettiini, buna naslulalacan tartmyor. Byle bir yaklamla ulaacamz yer bizimirademizin dnda belirlenir. Kiiler nce bir makama gelmenin hesaplarnyapar, daha sonra da orada kalmak iin urar.Milliyetiler, savunduklar eyin objektif bir tanm olmamasna ve herkesinkendine gre bir millet tarifi yapmasna ramen, dnyadan bamsz bir yolizlenmesinden yana olduklar anlalyor. Kendilerinden saydklaryla dayanmaiinde olmak, bu tanma girmeyenleri, yaptklar ne olursa olsun, dlamak


23/60

eilimindeler. nce kiinin ya da onlarn rgtlenmesinin ne olduuna bakyor vebuna gre davrann belirliyor. Dnya birbirinden ayrk, uzlamaz ikikategoriye ayrlyor ve bizden olanlarla olmayanlar olarak snflandrlyor.61NOKTA ATILARIKreselciler ulus devletlerin tarihe gmleceklerini, dnyann bir btn olarak

ynetileceini bunun hem kanlmaz hem de faydal olduunu dnyor.Oysa dnyadaki deimenin ynn tahmin edebilsek, bunu etkilemek ve sadecebizim iin deil tm insanlk adna daha iyi bir yne gitmesi iin bir projeyesahip olsak ve ynetim kademelerine buna uygun kiileri getirebilsek abalarmzdaha anlaml olur, lkemizin konumuna uygun bir rol oynam oluruz.Bu kiileri farkl bir biimde deerlendirmeyi gerektirir. Artk soru bu kiininne olduu deil, ne yapacadr ve projemize en uygun kiinin kazanmas deilgrevlendirilmesi anlamn tar. Bu seimi bir yar saymann yanl olduu,yaplmas gerekenin en uygun kiinin, bu biz olmasak bile, bu makamagetirilmesidir. Yani eer siyasetilerimiz, "Ne i olsa yaparz abi "diyenlerden deilse ve her biri belli bir yn ve projeyi temsil ediyorsa,lkemiz iin bir gelecek modelimiz varsa iimizden en uygunu grevlendiririz.nmzdeki cumhurbakanl ve genel seimler hem bir frsat hem de bu

frsatlarn hoyrata heba edildii bir sre olabilir. Eer hem kendimizin hemde seeceimiz kiilerin birer fani olduunu, yanl hesaplarn getireceiikballerin birer hsrana dnebileceini bilirsek artlarn lkemizin nnecmerte sunduu imkanlar sonuna kadar kullanr ve, inandmz stn deer neise, ona hizmet etmi oluruz. Ya da, "Uygunsuzlarn kaderi tasfiye olmaktr"ilkesinin hayata gemesinin bir vesilesi oluruz.nce bir geleceime ynelik bir proje zerinde tartalm ve bir yol haritasizelim. kinci aamada bu hedefe varmak iin en uygun figrleri tanmlayalm vedeerlendirmelerimiz kime iaret ediyorsa onu grevlendirelim. Siyasete ynverenler de ayn yolu izleyerek yeni iktidarn yolunu asnlar. Tek hatamzmodelimizin yanl olmas olabilir ama deilse, hem modelimizin hem de kadronunuygunsuzluu risklerinin birinden kurtulmu oluruz. Eer doru bir model deseebilirsek lkemizin gelecei hem bizi hem herkesi mutlu edecektir.62MAHR KAYNAKSZLKlkemizin ekonomik olarak bymesi bir yandan yeni istihdam imkanlar yaratrkendier yandan teknolojideki gelimeler daha az insanla ayn retimin yaplmasnsalyor. Tarmda alr gzken ve gizli isizler olarak adlandrlanlarehirlere g ediyor ve byk bir isiz kitlesi ehirlerin varolarndolduruyor. Bunlarn bilinen yollarla istihdam ok uzak bir ihtimal. Ancak bukiilerin yaamlarn bir biimde srdrecekleri de apak. Hrszlk, kap-ka,dilencilik ya da yasa d iler bu insanlarn yeni meslekleri haline geliyor.Bir sektr haline gelen bu faaliyet dalnn zabta tedbirleriyle engellenmesimmkn deil. Bunlar yaamak zorunda ve yapacaklar baka bir ey yok. Ya dabirini engelleseniz kuyrukta bekleyen binlercesi var.Geerli iktisat retisi bir insann retime katks kadar pay almasnngryor. retim srecinin dnda kalann pay almas mmkn deil. Bukiilerin sosyal yardmlarla yaamas kaynaklarn israf anlamna geliyor.lkemiz, bu problemin zm iin deilse bile, etkilerinin daha az hissedilmesiiin sosyal yardmlara arlk veriyor ve retim sreci dnda kalan bir okinsan bu yardmlarla yayor. Emeklilik fonlarna yatrdklarndan ok fazlasnmaa ve salk yardmlar olarak alanlar, bunlarn yaknlar, emeklilikkavramnn tesinde kaynak tketiyor.Bireyi temel alan geerli iktisat teorisi bununla snrl olmayan sorunlarazm bulamyor. Ancak bilinen sosyalist iktisat gr de bir alternatif olmaiddiasn kaybederek sahneyi terk ettii iin ortaya kan sorunlar, teorik birtemele dayanmadan, pratik tedbirlerle zlmeye allyor.Akademik hayata baladm yllarda, yani krk yl akn bir sre nce,alternatif bir iktisat gr ina etmek istiyordum ve bu amala bireyi temelalan bir analiz metodu yerine ekonomik bir btnn davranlarn incelemek veteoriyi, bir devlet de diyebilece-


24/60

63NOKTA ATILARIimiz, iktisadi btn zerine kurmay dnyordum. Metodum tekilden btnedeil btnden tekile olacakt. Mesela kullanlacak teknolojiyi firmalar deilekonomiye yn veren ve btn ynetenler karar verecek, firmalar bunlarkullanmaya ynlendirecekti. Karar veren bireylere hibir eyi empoze etmeyecek

ama fiyat, maliye, para politikalaryla bunlarn kullanmasn salayacakt.Ancak lkemde dnmek hindilere zg bir davran sayld ve hizmetin tektr vatan kurtarmak olduu iin dndklerimi brakp bekleneni yapmakzorunda kaldm. Eer dnmeye devam etseydim yle bir model gelitirirdim:Karar verenler o gnk fiyatlarla bir deeri olmayan ama lkenin gelecei iinyararl grdkleri alanlarda isiz kalmaya mahkum olanlar istihdam ederlerdi.Mesela aalandrma, toprak slah, evre dzenlemesi gibi ileri, asgarisermaye mal kullanarak, bu kiilere yaptrrlard. Bu iletmelere eitimcilerkatlr ve alanlar daha sonraki alma hayatlarna hazrlarlard.Firmalarn vasfsz ya da az vasfl ii istihdam birka yl ileriye atlr vebu kaynaktan salanrd. Bylece bugnk piyasa deeri sfr olan ama gelecekteherkese parasal getiri salayacak bir ortam yaratlrd. Yani insanlar deeryaratacak ama bunun parasal ifadesi ancak gelecekte oluacakt. Toplumsal

olarak dnldnde yasa d yollarla toplumun kaybettiklerinden belki dedaha az kaynakla bu iin yrtlmesi mmkn olabilirdi ya da biraz fedakarlakatlanlabilirdi. Bunun bteye getirecei yk karlanamaz boyuttaolmayacakt ve kaynaklarn farkl bir tahsisi yeterli olacakt. Mesela emeklilikdaha ileri yaa alnacak, zaten aileye yaplan yardmlarla karlanan salkharcamalar sadece ad deitirmi olacakt. nsanlara niversitelerdekullanmayacaklar bilgiler vermek yerine bir meslek sahibi olmalarsalanacakt.Pratik zmleri fazla nemsemiyorum ama ekonomiyi tekilden btne analiz etmekyerine tersinden bakmann, btnden tekile inmenin hasreti iimi szlatyor.64MAHR KAYNAKYIKILI VE KSonular ayn olsa bile ykl ve k farkl iki sreci ifade eder. Biryap, herhangi bir d etki olmadan, bir anda yerle bir olabilir. Bu birktr ve onu hazrlayan sebepler uzun zaman iinde olumutur. D grnbile gven vermeyen, bir projeye dayanmadan rk malzemeyle yaplan bir binannk yadrganmaz. Ancak heybetli duruuna, kkl bir gemie sahip olmasnaramen ken yaplar da vardr. Kimse binann rdn fark etmemitir ya dabelirtileri ciddiye almamtr.yi bir yap, d etkilerle bir blm yklsa bile, kmez. Tmden yok oluancak hibir blmn tayacak istinat noktalarnn bulunmamas halindemmkndr. Mesela Irak'ta gzlenen durum bir ktr ve geride dz bir arazidenbaka bir ey kalmayacak ve yeni yap eskisinin izlerini tamayacaktr. nkbir takm insanlarn snd bir adr andran yapnn ne temelleri vard nede onu ayakta tutacak tayc elemanlara sahipti.Bir devleti ayakta tutan iskeleti devlet aygt ve halkdr. Halk bir malzemegibidir ve devletin yaptrc zellii olmadan bir btn oluturamaz. Yanidevletsiz millet olmaz ama bir devlet kendi milletini oluturabilir. MeselaABD'nin ya da Osmanl'nn halk ancak devletiyle tanmlanabilir. Araplar ise,her devlete gre tanmlanan saysz halk haline gelmitir.Bir devletin iki nemli dayana ekonomisi ve brokrasisidir. Eer ekonomisibaka bir gcn kontrolnde ise onun etkisi her kararnda hissedilir. Bugn ABDkendisine rakip olmas muhtemel iki gcn, yani Avrupa ve in'in enerjikaynaklarn kontrol ederek etkisizletirmek istemektedir ve bugn yaadmzmcadelenin z budur. Yani ekonomi de bir yap gibidir ve onu tayacakunsurlardan temel unsurlardan biri olmazsa kebilir. Enerji olmadan ekonomidensz edilemez ve onu kontrol eden egemen konuma gelir.65NOKTA ATILARIHibir lke kendi iine kapal bir ekonomiye sahip deildir. Ancak d ekonomikilikilerin sadece rakamlarla ifade edilmesi ciddi bir yanlgdr. Mesela


25/60

Trkiye'nin ithalatnn, byk lde, ara ve yatrm mallarndan olumas,tketim ve lks mallarn az olmas bazlar iin olumlu saylrken benim iintersi bir tablo ok daha makbul saylrd. Keke kpek, kedi mamas, kozmetikrnleri ve lks mallar ithal etseydik ama hi deilse ara mallarn bizretseydik ok daha mutlu olurdum. Bir kriz annda bizim ekonomimiz ker amabizden fndk, fstk, havlu, gmlek alan yaamaya devam eder ve tatilini kriz

sonrasna erteler. Ekonomide alt dzeyde de olsa, halkn yaamasn salayacakbir dzeyin gvenli hale getirilmesi; krizlerin sathta karlanmasn veekirdein zarar grmemesini salayacak bir yapnn oluturulmas gerekir.Bir devleti ayakta tutan ynetimdir. Siyasetiler ve brokrasi bu binannkarkas gibidir. Onlarn sadece salam olmas yeterli deildir, ayrcabirbirlerine skca balayan ke yaplarna ihtiya vardr. Kolonlar vestunlar uygun biimde yaplan ama birbiriyle balantsz duran bu elemanlarhibir ie yaramaz ve en kk bir sarsntda yap yerle bir olur. u sradakarlatmz manzara budur ve her eleman kendisinin ne kadar salam ve glolduunu syleyerek gvence vermeye almaktadr.Baz insanlar var olan yapdan ikayet ederler ve ellerine kazmay krei alaraksandan solundan dzeltmeye kalkarlar. Bir yap projeye balanmadan, hesapyaplmadan deitirilmeye kalklrsa, yaplan ne olursa olsun ke hizmet

eder. Eer birisi vatan kurtarmak istiyorsa devleti ele geirmeden bu iekalkmamaldr. eteleerek lkeye hizmet etmek mmkn deildir, hedefleri veona yn veren inan ve ideoloji ne olursa olsun bir ykm ekibinden baka birey olamazlar.Cumhurbakanl makam devleti oluturan elemanlarn birbirleriyle balantiinde olmasn salar ya da bu ban var olduunu gsterir. Buray bir yaryeri haline getirmekten kanmak ve gl bir simgeye dntrmek gerekir.66MAHR KAYNAKDEOLOJNN CAZBESTrkiye'de siyaset ideoloji merkezlidir ama byle oluunun onu siyaset olmaktankardnn farknda deiliz. Cumhurbakanlndan genel seimlere kadar siyasigelimelerin hepsinde tartmann ana ekseni, taraflarn ideolojikyaklamlardr. Yani nce yolumuz belirlenir ve onun gtrd yere gideriz.Oysa insann nce hedefini belirlemesi sonra oraya gtrecek yolu semesigerekmez mi? 1980 darbesi ideolojik tartma ve atmalarn bir sonucuydu amabyk bir ekonomik deiime yol at ve lkemiz dnya ekonomisiyle btnlemeninilk admlarn att. Bu sonucu ne tarttk ne de ngrdk. AKP iktidar bubalangcn ileri bir safhasn oluturdu ve kresel ekonominin bir parasolduk. Bunu da ne biz ne uygulayanlar biliyordu.Gelimelerin siyasi sonularn hibir zaman tartmadk. Kazanan ve kaybedeninideolojiler olduuna o kadar emindik ki, siyasi sonular alt sralarda bile yeralmad. Krt sorunu da sadece demokrasi erevesinde konuuldu ve bir kltrntalepleri olarak ileri srld. Siyasi deerlendirmeler ise blclkle snrlkald ama kimse byle bir blnmenin, eer ama buysa, hangi siyasi amalarahizmet edeceini tartmad. Byle bir analiz yapmay deneyenler ise, gnngereklerinden bamsz, "Bat zaten bizi blmek istiyor, gemitebaaramadklarn imdi yeniden deniyorlar" gibi soyut bir hedeften sz ettiler.Byle bir yaklam soruna tepe taklak bakmak anlamna geliyordu. Yani ncesiyasi hedefler belirlenir ve bu amaca en uygun olan ideoloji kullanlr ilkesiyerine ideolojiler hedef, sonular yan rndr dendi.Siyasete ncelik tanyarak analiz yaparsak ok farkl bir manzaraylakarlarz. Herkese fantezi gibi gelecek birka soru sorabi-67NOKTA ATILARIliriz: Eer 1980 darbesi olmasa ve Trkiye izledii ekonomik politikaysrdrse, Batnn ekonomik kontrolne girmese ve SSCB ile ilikilerinisrdrseydi SSCB'deki deiime gerek kalr myd? SSCB'deki deiim birideolojinin iflas sonucu muydu yoksa dengenin SSCB aleyhine deimesi mi bylebir yol izlenmesini gerekli klmt? Bu kadar da olmaz diyeceinizi tahminettiim bir soru daha soracam. 12 Martta sol giriim baarl olsayd 1973Arap-Israil sava olur muydu? Trkiye byle bir atmada Araplar ve


26/60

dolaysyla Avrupa'y destekleyecei iin ABD'nin petrol fiyatlarn artrmasve parasal sorunu kendi lehine zmesi mmkn olur muydu?lke sa-sol, laik-slamc gibi konularla urarken benim Trkiye'dekigelimelerin dnya dengeleriyle ilgili olduunu ve nemli etkiler yarattnsylememin ne kadar abes olduunu biliyorum. Byle dndm iin itibar veirtifa kaybettiimin de farkndaym. Ancak baka trlsn de beceremiyorum ve

bir taraf ba rtsn yasaklarsak dierinin de inancmza uygun giyinirsek tmsorunlar zlm olacak iddiasna katlamyorum. Herkes atan taraflarideolojisine ve bunun simgesi saylan giysisine gre tanmlarken ben onlarplak gryorum. Byle baknca da taraflar deiiyor ve arka plandaki godaklar grnr hale geliyor.Bu adan baknca Trkiye'deki ulusalc- slamc saflamasnn yapay olduunu,her iki cephede de kar saflar temsil eden glerin bulunduunu gryorum.Ulusalc cephede kar cepheyi glendirmek iin savaanlar olduu gibi diertarafta da potansiyel ulusalc diyebileceimiz bir grubun varlndan szedilebilir. 1980de sol saylan gruplarn daha sonra liberal kanatta yer almasnabenzer bir durumla karlaabiliriz ve saflar arasnda ciddi kaymalarn olduunugrebiliriz. Analiz metodumuzu deitirip ide-68

MAHR KAYNAKolojik ayrmlar yerine dnyadaki farkllamann benzerinin lkemizde deyaandn, kabul edip cepheleri bu kritere gre belirlemek daha salklsonular almamza yarar ve cumhurbakan da buna gre belirlenir.Biz satran talaryla dama oynuyoruz ve ah ile piyonu ayn deerde gryoruz.Veziri bir piyonla deiebiliyoruz. Ama sonu satran kurallarna grebelirleniyor.69NOKTA ATILARINEHRN K YAKASInsanlar nehrin bir yakasnda durur ve br iin deerlendirmeler yaparlar amabr yakas olmadan nehrin bir su birikintisine dneceini dnmezler.stelik iki yakas da olmayan bir nehirden sz edilemez, suyun varl bile farkedilmez. ki yakas da dik ve sert olan nehirler, eer suyu da bolsa,aldayarak akar ve nne geleni sprp gtrr. ki yaka birbirinin tamtersinde yer almasna ramen bir arada bulunmazlarsa nehir olumaz.Sosyal ve siyasi olaylarda bir nehir gibidir ve ancak iki zt tarafnbulunmasyla grnr hale gelir, artlara gre sertleir ya da lml bir seyirizler.Biz bir olay incelerken onun sadece bir yanna bakar, deerlendirmeler yapar,iyi ya da kt olduuna karar veririz. Oysa onlar bir btn oluturanparalardr ve ikisini bir arada grmeden doru bir yargya varamayz. Amilliyetilii olmadan B olmaz, bir dini grn . ne kmas ve desteklenmesidierinin ykseliini tetikler.Eer bir sosyal ya da siyasi akm tehlike saylrsa onun bask altna alnmasnaallr, hatta kart gr desteklenerek dierinin etkisizletirileceidnlr. Oysa bu bir zm olmak bir yana sreci hzlandran bir roloynamaktan daha baka bir.ie yaramaz. Bu durumda

Documents

Mahir Kaynak - Nokta-Atışları-İsimsiz-Savaş-Devam-Ediyor