I. I. FORMIMI I SHTETIT DHE FORMIMI I SHTETIT DHE ROLI I TIJ ROLI I TIJ

MMëëndimi juridiko-politikndimi juridiko-politik

Pikëpamjet ne formimin dhe Pikëpamjet ne formimin dhe zhvillimin e shtetit janë :zhvillimin e shtetit janë :

• A) A) shteti është formuar me ane te dhunës dhe është shteti është formuar me ane te dhunës dhe është mbajtur me forcë.mbajtur me forcë.

• BB) ) shteti është rezultat i kontratës shoqëroreshteti është rezultat i kontratës shoqërore

• Koncepti i par u shpreh tek MAKIAVELI dhe BODENI. Koncepti i par u shpreh tek MAKIAVELI dhe BODENI. • Koncepti i dytë shprehet nga Hobsi dhe Rusoi.Koncepti i dytë shprehet nga Hobsi dhe Rusoi.

• KONCEPTI I MAKIAVELIT KONCEPTI I MAKIAVELIT përmban embrionin e përmban embrionin e pikëpamjes për shtetin si diktaturë ne një klasëpikëpamjes për shtetin si diktaturë ne një klasë, por ai , por ai nuk lidh lindjen e shtetit me lindjen e klasave.nuk lidh lindjen e shtetit me lindjen e klasave.

• Merita e MAKIAVELIT Merita e MAKIAVELIT është themelimi i shkencës është themelimi i shkencës bashkëkohore për shoqërinë.bashkëkohore për shoqërinë.

• KONCEPTI I HOBSIT (1588-1679)-në veprën e tij LEVIATHAN KONCEPTI I HOBSIT (1588-1679)-në veprën e tij LEVIATHAN ku thekson se shteti nuk është krijes hyjnore as e ku thekson se shteti nuk është krijes hyjnore as e mbinatyrshme, por vepër e vete njerëzore.mbinatyrshme, por vepër e vete njerëzore.

• Gjendja natyrore qe i paraprin shtetit karakterizohet me Gjendja natyrore qe i paraprin shtetit karakterizohet me luftën e te gjithëve luftën e te gjithëve kundër te gjithavekundër te gjithave..

• ZHAN ZHAK RUSO (1712-1778)-sipas ZHAN ZHAK RUSO (1712-1778)-sipas Ruso shteti ka te Ruso shteti ka te drejtë te përmbys sepse pushteti suprem i takon drejtë te përmbys sepse pushteti suprem i takon popullit.popullit. Rendësi te veçanet ka teoria e kontratës Rendësi te veçanet ka teoria e kontratës shoqërore sipas së cilës shoqërore sipas së cilës kalimi i gjendjes natyrore ne kalimi i gjendjes natyrore ne gjendje qytetare është kushtëzuar me lindjen e gjendje qytetare është kushtëzuar me lindjen e pronës privatepronës private. .

• Ruso nuk lidh shkaqet e shtetit me lindjen e shoqërisë ne Ruso nuk lidh shkaqet e shtetit me lindjen e shoqërisë ne klasa.klasa.

• Shoqëria është tersi e strukturave, shtresëzimeve, Shoqëria është tersi e strukturave, shtresëzimeve, raporteve shoqërore dhe qytetare ne tersi.raporteve shoqërore dhe qytetare ne tersi.

• Shteti është institucion me organizëm dhe ndikim Shteti është institucion me organizëm dhe ndikim te veçanet shoqëror i cili ngritët nga shoqëria dhe te veçanet shoqëror i cili ngritët nga shoqëria dhe nxirret mbi sheqerinnxirret mbi sheqerin..

• Me mundësi qe anëtaret e shoqërisë ti detyroj qe me Me mundësi qe anëtaret e shoqërisë ti detyroj qe me sjelljet e veta ti përkasin sistemit juridik te shtetit sjelljet e veta ti përkasin sistemit juridik te shtetit duke marr përsipër garantimin e lirive dhe te duke marr përsipër garantimin e lirive dhe te drejtave te qytetarëve.drejtave te qytetarëve.

• Shteti i se drejtës është ai i cili brenda kufijve te normave Shteti i se drejtës është ai i cili brenda kufijve te normave kushtetuese siguron garantimin e te drejtave te njeriut.kushtetuese siguron garantimin e te drejtave te njeriut.

SHOQËRIA NJERZORE DHE SHOQËRIA NJERZORE DHE STRUKTUAR E SAJSTRUKTUAR E SAJ

KONCEPTI I SHOQËRISË NJERËZOREKONCEPTI I SHOQËRISË NJERËZORE

• Shoqëria njerëzore është Shoqëria njerëzore është koncepti koncepti kryesor i sociologjisë shkencëskryesor i sociologjisë shkencës mbi mbi shoqërinë.shoqërinë.

• Ky konceptKy koncept është ndër kategoritë më të është ndër kategoritë më të gjera dhe përdoret në gjera dhe përdoret në kuptime të kuptime të ndryshme të jetës së përditshme. ndryshme të jetës së përditshme.

• ShoqëriaShoqëria do me thënë çdo do me thënë çdo bashkësi bashkësi Brenda suazave të shoqërisë Brenda suazave të shoqërisë njerëzore do me thënë një lloj i njerëzore do me thënë një lloj i veçantë i bashkësive tjeraveçantë i bashkësive tjera..

• Në kuptimin e gjerë shoqëria njerëzore Në kuptimin e gjerë shoqëria njerëzore është është pjesë e natyrës që ka pjesë dhe pjesë e natyrës që ka pjesë dhe ligje të veta.ligje të veta.

Në shoqërinë njerëzore shfaqen Në shoqërinë njerëzore shfaqen dukuri të ndryshme të bashkësive dukuri të ndryshme të bashkësive shoqërore në forma të ndryshme shoqërore në forma të ndryshme sikurse:sikurse:•SHTETI, SHTETI, • INSTITUCIONET SHTETERORE, INSTITUCIONET SHTETERORE, •POPUJT, POPUJT, •KOMBET, KOMBET, •FAMILJA, FAMILJA, •FSHATI, FSHATI, • JETA BASHKËSHORTORE, JETA BASHKËSHORTORE, •QYTETI etj.QYTETI etj.

• Shoqëria njerëzore është Shoqëria njerëzore është unitet i marrëdhënieve unitet i marrëdhënieve për ekzistencën e shoqërisëpër ekzistencën e shoqërisë. . Me shoqëri kuptohej Me shoqëri kuptohej kategoria e ngushtë e jetës shoqërorekategoria e ngushtë e jetës shoqërore. .

• Një ndër konceptet për shoqërinë është Një ndër konceptet për shoqërinë është koncepti koncepti analitikë i cili gjendet në konceptet psikologjike analitikë i cili gjendet në konceptet psikologjike të marrëdhënieve shoqëroretë marrëdhënieve shoqërore. Teorikët mbi . Teorikët mbi konceptin e shoqërisë janë:konceptin e shoqërisë janë:

• SOROKINI,SOROKINI, • PORSONIPORSONI, , • MERTONI,MERTONI, • RAJS MILIT etj. RAJS MILIT etj.

• Pra shoqëria njerëzore është Pra shoqëria njerëzore është organizëm i gjallë i organizëm i gjallë i cili është prodhim i zhvillimit natyror që cili është prodhim i zhvillimit natyror që zhvillohet dhe ndryshon gjatë historisë së vetë.zhvillohet dhe ndryshon gjatë historisë së vetë. Shoqëria në tërësinë e vetë është Shoqëria në tërësinë e vetë është sistem i sistem i marrëdhënieve në mes njerëzve,marrëdhënieve në mes njerëzve, në mes në mes marrëdhënieve ekonomike të cilat bashkarish me marrëdhënieve ekonomike të cilat bashkarish me fuqitë prodhuese përbejnë bazën e shoqërisëfuqitë prodhuese përbejnë bazën e shoqërisë..

ZANAFILLA E SHOQËRIS ZANAFILLA E SHOQËRIS NJERËZORENJERËZORE• Shoqëria njerëzore ka lindur në procesin e Shoqëria njerëzore ka lindur në procesin e

shoqërizimit të natyrës së tij fizike. shoqërizimit të natyrës së tij fizike. • Njeriu ka qenë përgatitur me zhvillimin e Njeriu ka qenë përgatitur me zhvillimin e

mëparshëm të botës materiale. mëparshëm të botës materiale. • Nga aspekti sociologjik Nga aspekti sociologjik shoqëria në fillim ka shoqëria në fillim ka

qenë e përbërë prej grupit të vogël të qenë e përbërë prej grupit të vogël të njerëzve që mes veti kanë qenë të lidhur njerëzve që mes veti kanë qenë të lidhur biologjikishtbiologjikisht. .

• Mirëpo me zhvillimin e bazës materiale shoqëria Mirëpo me zhvillimin e bazës materiale shoqëria është rritur më tepër. është rritur më tepër.

• Në një shoqëri Në një shoqëri kultura është e pazhvilluar dhe kultura është e pazhvilluar dhe zhvillohet dal nga dal kur bëhet ndarja shoqërore zhvillohet dal nga dal kur bëhet ndarja shoqërore e punës.e punës. njerëzore paraqitet si bashkësi njerëzore paraqitet si bashkësi prodhuese e njerëzve dhe mbetet prodhuese e njerëzve dhe mbetet

• Shoqëria e tillë gjer sot e sa të eksitojë shoqëria. Shoqëria e tillë gjer sot e sa të eksitojë shoqëria.

• Kapërcimi i njeriut prej një faze në fazën Kapërcimi i njeriut prej një faze në fazën tjetër do me thënë me shoqërizimin e ti tjetër do me thënë me shoqërizimin e ti është kryer është kryer nëpërmjet procesit të nëpërmjet procesit të punës shoqërore.punës shoqërore.

• Rolin vendimtar në Rolin vendimtar në paraqitjen e paraqitjen e shoqërisë e ka luajtur punashoqërisë e ka luajtur puna. .

• Puna shoqërore ka shkaktuar te njeriu Puna shoqërore ka shkaktuar te njeriu ndërrime biologjikendërrime biologjike në strukturën e tij në strukturën e tij por në të njëjtën kohë edhe në por në të njëjtën kohë edhe në strukturën psikike.strukturën psikike.

• Njeriu duke ndryshuar Njeriu duke ndryshuar natyrën e natyrën e jashtmejashtme ka ndryshuar edhe ka ndryshuar edhe vetën e tijvetën e tij. .

• Me punë njeriu ka ndikuar në natyrë por Me punë njeriu ka ndikuar në natyrë por edhe puna ka ndikuar së tepërmi.edhe puna ka ndikuar së tepërmi.

RAPORTI I NATYRËS ME RAPORTI I NATYRËS ME

SHOQËRINËSHOQËRINË • Shoqëria njerëzore fillon me paraqitjen e njeriut pra me Shoqëria njerëzore fillon me paraqitjen e njeriut pra me faktin e formimit të njeriut si qenie sociale. faktin e formimit të njeriut si qenie sociale.

• Natyra është tërësi e botës materialeNatyra është tërësi e botës materiale në kohë dhe në kohë dhe hapësirë e cila gjendet në lëvizje dhe në ndryshim të hapësirë e cila gjendet në lëvizje dhe në ndryshim të përhershëm me llojllojshmërinë e saj. përhershëm me llojllojshmërinë e saj.

• MMëë natyrë nënkuptohen natyrë nënkuptohen yjet, planetët duke përfshirë edhe yjet, planetët duke përfshirë edhe planetin tonë dhe dukuritë në të si malet, pjesët e maleve, planetin tonë dhe dukuritë në të si malet, pjesët e maleve, detërave, qeniet e gjalla , bimët dhe shoqëria njerëzore.detërave, qeniet e gjalla , bimët dhe shoqëria njerëzore.

• Sociologjia konstaton lidhshmërinë e ngushtë në mes Sociologjia konstaton lidhshmërinë e ngushtë në mes shoqërisë dhe natyrës.shoqërisë dhe natyrës.

• Njeriu është vepër e natyrësNjeriu është vepër e natyrës dhe rrjedhave jetësore më dhe rrjedhave jetësore më të cilat është i lidhur drejtpërsëdrejti. Shoqëria njerëzore si të cilat është i lidhur drejtpërsëdrejti. Shoqëria njerëzore si pjesë e natyrës në kuptimin e gjerë është organizëm që ka pjesë e natyrës në kuptimin e gjerë është organizëm që ka veti dhe veti dhe ligësitë e veta dhe si e tillë i nënshtrohet ligësitë e veta dhe si e tillë i nënshtrohet ligjeve të saj.ligjeve të saj.

• Puna njerëzore si veprimtari e dobishme në shoqëri lidhë Puna njerëzore si veprimtari e dobishme në shoqëri lidhë natyrënnatyrën me me shoqërinëshoqërinë. . Pra siç shihet Pra siç shihet ekziston ekziston ndryshimindryshimi në mes në mes natyrësnatyrës dhe dhe shoqërisëshoqërisë por nga ana por nga ana tjetër eksiton edhe tjetër eksiton edhe marrëdhëniamarrëdhënia në mes në mes natyrës dhe natyrës dhe shoqërisëshoqërisë..

NJERIU SI QENIE NJERIU SI QENIE SHOQËRORESHOQËRORE

• Shoqëria bashkëkohore dhe njeriu sotëmShoqëria bashkëkohore dhe njeriu sotëm është është rezultat i rezultat i zhvillimit historikzhvillimit historik ndryshimi i madh në ndryshimi i madh në mes shoqërisë njerëzore dhe grupeve tjera të mes shoqërisë njerëzore dhe grupeve tjera të gjallesave eksiton në zhvillimin dhe përmirësimin gjallesave eksiton në zhvillimin dhe përmirësimin e njeriut organeve si dhe të sjelljeve të tij e njeriut organeve si dhe të sjelljeve të tij

• Njeriu si qenie shoqërore ndërrohet shpejtNjeriu si qenie shoqërore ndërrohet shpejt, , ndërsa grupet e ndërsa grupet e shtazëve mbetën pa pa ndryshime për një kohë të gjatëndryshime për një kohë të gjatë. .

• NjeriuNjeriu ndryshohet si ndryshohet si qenie shoqërore më qenie shoqërore më shpejtshpejt ndërsa si ndërsa si qenie biologjike më me qenie biologjike më me ngadalësingadalësi. Ajo çka bënë njeriu dallon prej . Ajo çka bënë njeriu dallon prej qenieve tjera me të cilën vetë njeriu bëhet qenie qenieve tjera me të cilën vetë njeriu bëhet qenie shoqërore është e vetmja qenie që shoqërore është e vetmja qenie që disponon me disponon me aftësi të vetëdijshmeaftësi të vetëdijshme. .

• NjeriuNjeriu vepron në mënyrë të vepron në mënyrë të vetëdijshmevetëdijshme në në natyrë ndërsa natyrë ndërsa qeniet tjera në mënyrë qeniet tjera në mënyrë iinstikiktivenstikiktive gjë gjë që shpreh luftën për ekzistencë. shpreh luftën për ekzistencë.

• Puna e njerPuna e njeriutiut është është ndryshim i ndryshim i natyrësnatyrës dhe dhe ka rëndësi të shumanshme. ka rëndësi të shumanshme.

• Vetëdija Vetëdija është zhvilluar paralelisht me është zhvilluar paralelisht me ndryshimin e njeriut dhe kushteve ndryshimin e njeriut dhe kushteve shoqërore të jetës së tij. shoqërore të jetës së tij. Vetëdija e Vetëdija e njeriut prej zanafillës së saj është njeriut prej zanafillës së saj është prodhim shoqërorprodhim shoqëror dhe do të mbetet e dhe do të mbetet e tillë gjer sa të ekzistoj shoqëria njerëzore.tillë gjer sa të ekzistoj shoqëria njerëzore.

• Kultura ndikon në formimin e Kultura ndikon në formimin e sjelljeve të sjelljeve të individitindividit. Kultura mund të kuptohet si . Kultura mund të kuptohet si rregullator i veprimtarisë njerëzorerregullator i veprimtarisë njerëzore..

PËRKUFIZIMI I KOMBITPËRKUFIZIMI I KOMBIT• Rreth kuptimit te Rreth kuptimit te fjalës kombfjalës komb, japin , japin kombet e bashkuarakombet e bashkuara e e

cila si organizatë u themelua më 1945 dhe e quajti cila si organizatë u themelua më 1945 dhe e quajti UNITED UNITED NATRIONS. NATRIONS.

• Qysh prej mesit të shek XIX në Qysh prej mesit të shek XIX në universitetin evropianuniversitetin evropian lidhur me lidhur me çështjet e kombitçështjet e kombit kanë studiuar edhe studentët kanë studiuar edhe studentët arab të cilët e përdoren konceptet si SAB SAM dhe VATAN. Në arab të cilët e përdoren konceptet si SAB SAM dhe VATAN. Në debatin politik të SHBA-ve nocionet UNION dhe debatin politik të SHBA-ve nocionet UNION dhe CONFEDERATION parapëlqeheshin para nation. CONFEDERATION parapëlqeheshin para nation.

• Sot në Zvicrën gjermane thuhet BUND (Sot në Zvicrën gjermane thuhet BUND (lidhja federatelidhja federate) ) ndërsa në Zvicrën franceze thuhet ndërsa në Zvicrën franceze thuhet conferedation.conferedation.

• Këta shembuj nga gjuha politike e një vendi të vogël evropian Këta shembuj nga gjuha politike e një vendi të vogël evropian siç është siç është ZvicraZvicra na japin parandjenjën e kohës së gjatë që do na japin parandjenjën e kohës së gjatë që do të duhet që evropianet ti quajnë të duhet që evropianet ti quajnë BASHKIMI EVROPIANBASHKIMI EVROPIAN SHTETSHTET OSE OSE KOMBKOMB. Procesi i bashkimit evropian në fund të . Procesi i bashkimit evropian në fund të shek XX ndodhej në procesin fillestar. Diplomatët dhe shek XX ndodhej në procesin fillestar. Diplomatët dhe ushtarakët me çështjen kombëtare merren me Evropën ushtarakët me çështjen kombëtare merren me Evropën kryesisht kryesisht burokratët dhe teknokratët në Brukselburokratët dhe teknokratët në Bruksel..

• Fjala natioFjala natio do të thotë do të thotë bashkësi e fisitbashkësi e fisit. . • Akademia e Francës e përkufizonteAkademia e Francës e përkufizonte kombin kombin si tërësi e të si tërësi e të

gjithë gjithë banorëve të të njëjtit shtet të të njëjtit vend qe banorëve të të njëjtit shtet të të njëjtit vend qe jetojnë në të njëjtin ligj dhe që përdorin të njëjtën jetojnë në të njëjtin ligj dhe që përdorin të njëjtën gjuhëgjuhë. .

• Teologu dhe filozofi gjerman Teologu dhe filozofi gjerman FREDERIK FREDERIK shkonte më tej me shkonte më tej me postulimin e tij të postulimin e tij të pastërtisë etnikepastërtisë etnike që kishte si rrjedhim ndarjen dhe që kishte si rrjedhim ndarjen dhe kufizimin nga të tjerët. kufizimin nga të tjerët.

• PENANIPENANI theksonte se theksonte se kombi është kombi është një shpirt një princip mendornjë shpirt një princip mendor..

• Përkufizimi i JOSIF për kombin deklaron Përkufizimi i JOSIF për kombin deklaron se se revolucioni rusrevolucioni rus është një bashkësi është një bashkësi e qëndruar e njerëzve të lindur e e qëndruar e njerëzve të lindur e ngritur mbi bazën e bashkësisë së ngritur mbi bazën e bashkësisë së gjuhës jetës ekonomike që shpreh gjuhës jetës ekonomike që shpreh bashkësinë e kulturës.bashkësinë e kulturës.

KOMBI I SHTETIT DHE KOMBI I KOMBI I SHTETIT DHE KOMBI I KULTURËSKULTURËS• Kombet mund të ndahen në kombe të Kombet mund të ndahen në kombe të shtetit shtetit

dhe kome të dhe kome të kulturëskulturës dhe si dhe si t të tilla mbështeten ë tilla mbështeten mbi pasuri të caktuara mbi pasuri të caktuara kulturorekulturore që është që është përjetuar dikur bashkërisht dhe si e tillë përjetuar dikur bashkërisht dhe si e tillë mbështet në fuqinë bashkuese të një mbështet në fuqinë bashkuese të një historie e historie e të një kushtetute të përbashkët politiketë një kushtetute të përbashkët politike. .

• Shkallës së kombit të shtetitShkallës së kombit të shtetit i shërbejnë i shërbejnë shtetet historike si shtetet historike si FrancaFranca, , Britania e madheBritania e madhe,, SHBASHBA dhe dhe ZvicraZvicra. .

• Sipas revolucionitSipas revolucionit Francës kombi u kuptua si Francës kombi u kuptua si njësi politike qytetare të barabartë përpara njësi politike qytetare të barabartë përpara ligjitligjit... Në literaturë autorët interpretimin e . Në literaturë autorët interpretimin e komit të shëtit e quajnë komit të shëtit e quajnë koncept perëndimorkoncept perëndimor, , kurse konceptin e kulturës konceptin kurse konceptin e kulturës konceptin evropianoqëndror.evropianoqëndror.

• Grupet etnike që ishin të pakënaqur me Grupet etnike që ishin të pakënaqur me shtetin shtetin e quajtën vetën kombete quajtën vetën kombet për të arritur, njohje për të arritur, njohje kombëtare si p.sh kombëtare si p.sh sllovenëtsllovenët dhe dhe kroatët.kroatët.

ÇFARË ESHTE ETNIJAÇFARË ESHTE ETNIJA• NATHAN dhe DANIEL japin etnicicetin si përkufizim NATHAN dhe DANIEL japin etnicicetin si përkufizim

nocionnocion këtë. Ka një far ligjimiteti kur vëren se disa këtë. Ka një far ligjimiteti kur vëren se disa forma identifikimi që mbështeten në realitetin forma identifikimi që mbështeten në realitetin shoqëror të ndryshëm nga njëri tjetri si shoqëror të ndryshëm nga njëri tjetri si fejafeja,, gjuha gjuha prejardhja kombëtareprejardhja kombëtare kanë të gjitha diçka të kanë të gjitha diçka të përbashkët. përbashkët.

• Së bashku me antropologun dhe sociologunSë bashku me antropologun dhe sociologun ENTONI ENTONI etninë mund ta emërtosh me një frazë të veçan si një etninë mund ta emërtosh me një frazë të veçan si një grup social të cilat kanë kujtime të përbashkëta grup social të cilat kanë kujtime të përbashkëta nga e kaluara të cilat grupi i kultivonnga e kaluara të cilat grupi i kultivon. .

• Etinciteti i ka rrënjët e veta në Etinciteti i ka rrënjët e veta në mitetmitet,, kujtimetkujtimet,, vlerat vlerat dhe dhe simbolet e përbashkëtasimbolet e përbashkëta. .

• Për këtë arsye Për këtë arsye Etinciteti Etinciteti nuk është diçka statike nuk është diçka statike sikur supozojnë disa studiues të jetës shoqërore. sikur supozojnë disa studiues të jetës shoqërore.

• Sipas BOSSAN Etinciteti i ka Sipas BOSSAN Etinciteti i ka rrënjët lokalerrënjët lokale dhe për dhe për këtë arsye duhet bazuar me civilizime që përhapen këtë arsye duhet bazuar me civilizime që përhapen në zona më të mëdha. në zona më të mëdha.

• Feja gjuha zakonet dhe kulturaFeja gjuha zakonet dhe kultura janë në janë në gjendje të ndërtojnë vetëm një gjendje të ndërtojnë vetëm një identitet etnikidentitet etnik. . Kjo pasi që në etnicitet bëjnë pjesë simbolet dhe Kjo pasi që në etnicitet bëjnë pjesë simbolet dhe kulturat të cilat mund të ndryshojnë formën e kulturat të cilat mund të ndryshojnë formën e tyre konkrete. tyre konkrete.

• A është kombi dhe etnia të njohura A është kombi dhe etnia të njohura sipas të drejtës ndërkombëtaresipas të drejtës ndërkombëtare

• Ka autorëKa autorë të cilët thonë se në një të cilët thonë se në një komb jetojnë komb jetojnë disa grupe etnikedisa grupe etnike të tjerët thonë se të tjerët thonë se populli populli përbehet nga disa kombepërbehet nga disa kombe. .

• Sociologë të ndryshëm e shikojnë Sociologë të ndryshëm e shikojnë kombin si kombin si dukuri të epokës modernedukuri të epokës moderne ndërsa ndërsa etnicitetin si etnicitetin si mbeturinë e bashkësisë tradicionale në mbeturinë e bashkësisë tradicionale në shoqërinë moderneshoqërinë moderne. Historia evropiane na . Historia evropiane na mëson që vetëdija dhe baza etnike mund të mëson që vetëdija dhe baza etnike mund të ndryshojnë në rrjedha të kohës. ndryshojnë në rrjedha të kohës. Teza e SmithitTeza e Smithit tregon se tregon se shumica e shteteve kombëtare evropiane kanë prejardhje etnike. .

• Në rastin eNë rastin e Francës Francës mund ti injorosh mund ti injorosh etnitëetnitë ose ose kombetkombet vetëm e vetëm e shikon shikon gjuhën si kriter vendimtargjuhën si kriter vendimtar. .

• Shteti dhe kombi janë identikëShteti dhe kombi janë identikë vetëm vetëm në raste të rrallanë raste të rralla. .

• Shteti kombëtar mbështet mbi një Shteti kombëtar mbështet mbi një grup etnik apo kombësi e cila ka grup etnik apo kombësi e cila ka arritur që të arritur që të fitoj në bashkësinë fitoj në bashkësinë ndërkombëtare njohje më të ndërkombëtare njohje më të drejt ndërkombëtare Sovran dhe drejt ndërkombëtare Sovran dhe i kufizuar territorialisht.i kufizuar territorialisht.

NACIONALIZIMI DHE SHTETI NACIONALIZIMI DHE SHTETI

MODERNMODERN • Për një kohë të Për një kohë të gjatë sociologëtgjatë sociologët nuk i kanë kushtuar nuk i kanë kushtuar vëmendje fenomenit të vëmendje fenomenit të nacionalizimitnacionalizimit. . Mendimtarët Mendimtarët klasik social si MARKS DURKEM dhe ËEBERIklasik social si MARKS DURKEM dhe ËEBERI nuk nuk paraqiten vlerësime për paraqiten vlerësime për nacionaliziminnacionalizimin. .

• MarkesiMarkesi mendonte se mendonte se nacionalizimi do të zhduket nacionalizimi do të zhduket gjatë zhvillimit socialgjatë zhvillimit social. .

• DyrkemiDyrkemi ka shkruar pak për ka shkruar pak për nacionalizmin nacionalizmin. . • Disa mendimtar cekin se Disa mendimtar cekin se nacionalizimi paraqet nacionalizimi paraqet

diçka që i përket më tepër të kaluarësdiçka që i përket më tepër të kaluarës së sat se sa së sat se sa së ardhmes. së ardhmes.

• Llojet e nacionalizmit janë:Llojet e nacionalizmit janë:• NACIONALIZMI KLASIKNACIONALIZMI KLASIK ka të bëjë me nacionalizmin ka të bëjë me nacionalizmin

që shoqërohet me që shoqërohet me lindjen e shtetit-komblindjen e shtetit-komb..• NACIONALIZIMI POSTOKOLONIALNACIONALIZIMI POSTOKOLONIAL ka të bëjë me ka të bëjë me

lëvizjet dhe idetë nacionaliste që shfaqen ne vendet lëvizjet dhe idetë nacionaliste që shfaqen ne vendet evropiane evropiane Brenda shteteve të formuaraBrenda shteteve të formuara. . Nacionalizmi luajti rol në luftërat kundër Nacionalizmi luajti rol në luftërat kundër kolonizimit.kolonizimit.

• NACIONALIZMI NENKULTURORNACIONALIZMI NENKULTUROR ka ka të bëjë me të bëjë me format e kundërta format e kundërta nacionaliste që zhvillohen nacionaliste që zhvillohen Brenda shteteve të formuaraBrenda shteteve të formuara. .

• Nacionalizmi ndërkulturorNacionalizmi ndërkulturor në një në një far mënyre far mënyre ndal globalizmit të ndal globalizmit të jetës sociale dhe ekonomike.jetës sociale dhe ekonomike.

• Në mënyrë të përgjithshme Në mënyrë të përgjithshme nacionalizimi siguron një ndjenjë nacionalizimi siguron një ndjenjë përkatësie në një botë ku shumë përkatësie në një botë ku shumë baza tradicionale janë shkatërruar.baza tradicionale janë shkatërruar.

Sovraniteti i popullit dhe shteti Sovraniteti i popullit dhe shteti juridikjuridik

• Shteti juridikShteti juridik kuptohet si madhësi vlerash, si kuptohet si madhësi vlerash, si shtet të barazisë dhe lirisë, do ta lidhë shtet të barazisë dhe lirisë, do ta lidhë edhe ligjvënësin që përpiqet të ndryshojë edhe ligjvënësin që përpiqet të ndryshojë kushtetutën e në këtë mënyrë edhe vetë kushtetutën e në këtë mënyrë edhe vetë sovranitetin e popullit me vlerat themelore sovranitetin e popullit me vlerat themelore të çdo rendi paqedashës kushtetuestë çdo rendi paqedashës kushtetues. .

• Sepse edhe një shumicë aq e madhe duhet të Sepse edhe një shumicë aq e madhe duhet të njohë kufijtë e saj.njohë kufijtë e saj.

• Në idenë mbi shtetin juridikNë idenë mbi shtetin juridik, parimit dinamik, , parimit dinamik, sipas së cilit vlen sipas së cilit vlen vullneti i popullit, parimit vullneti i popullit, parimit demokratik të vendosjes së shumicësdemokratik të vendosjes së shumicës, i , i shtohet njëkohësisht edhe një parim tjetër statik, shtohet njëkohësisht edhe një parim tjetër statik, vetëm pas plotësimit të të cilit sigurohet vetëm pas plotësimit të të cilit sigurohet realizimi i lirisë së individit dhe mbrojtja e realizimi i lirisë së individit dhe mbrojtja e pakicave, e kështu edhe e demokracisë. pakicave, e kështu edhe e demokracisë.

• PPërmes shtetit juridikërmes shtetit juridik dokumentohet që dokumentohet që demokracia bazohet mbi botëkuptimet e demokracia bazohet mbi botëkuptimet e përbashkëta dhe pajtimin e të përbashkëta dhe pajtimin e të gjithë qytetarëve gjithë qytetarëve për respektimin dhe ruajtjen e të drejtave për respektimin dhe ruajtjen e të drejtave themelore. themelore.

• Vetëm në këtë mënyrë mund të sigurohet Vetëm në këtë mënyrë mund të sigurohet ekzistenca e saj afatgjatë.ekzistenca e saj afatgjatë.

• Përderisa shumica e Përderisa shumica e protestuesveprotestuesve nuk nuk janë të janë të dhunshëmdhunshëm, është një pjesë e , është një pjesë e protestuesve protestuesve radikalëradikalë, të cilët në mënyrë , të cilët në mënyrë aktive provokojnë dhunën në aktive provokojnë dhunën në demonstratademonstrata, duke gjuajtur gjësende apo , duke gjuajtur gjësende apo duke shkatërruar pasuri. Ata e devijojnë duke shkatërruar pasuri. Ata e devijojnë qëllimin e protestave, sepse e tërheqin qëllimin e protestave, sepse e tërheqin pjesën më të madhe të medieve drejt tyre, pjesën më të madhe të medieve drejt tyre, gjë për të cilën gjë për të cilën shumica mendojnë që shumica mendojnë që është fatkeqësi.është fatkeqësi.

Globalizmi dhe demokraciaGlobalizmi dhe demokracia• Tradicionalisht, pjesëmarrja politike ka linjën e saj Tradicionalisht, pjesëmarrja politike ka linjën e saj

ndarëse në ndarëse në kufijtë nacionalëkufijtë nacionalë, vendimet që ndikojnë në , vendimet që ndikojnë në jetët e njerëzve bëhen në bazë të jetët e njerëzve bëhen në bazë të territoreve territoreve specifikespecifike..

•   Në kohën e globalizimitNë kohën e globalizimit shumë vendime dhe shumë vendime dhe rezultatet e tyre rezultatet e tyre shtrihen përtej kufijve kombëtarshtrihen përtej kufijve kombëtar. .

• Veç kësaj, faktorët e mëdhenj global, siç janë kompanitë Veç kësaj, faktorët e mëdhenj global, siç janë kompanitë multinacionale dhe organizatat ndërkombëtare janë të multinacionale dhe organizatat ndërkombëtare janë të përgjegjshme për ndërrimet e arritura socio-ekonomike përgjegjshme për ndërrimet e arritura socio-ekonomike në botën tonë.në botën tonë.

• GlobalizimiGlobalizimi po ashtu mund të ndihmojë për po ashtu mund të ndihmojë për shpërndarjen e demokracisëshpërndarjen e demokracisë, duke i bërë më të , duke i bërë më të arritshme për të tjerët teknologjitë e reja dhe informatat. arritshme për të tjerët teknologjitë e reja dhe informatat.

•   Pakujdesia e demokracisë në këtë botë të Pakujdesia e demokracisë në këtë botë të globalizuarglobalizuar, ku vendimmarrja shpesh është në duart e , ku vendimmarrja shpesh është në duart e forcave ekonomikeforcave ekonomike apo apo instituteve të fuqishmeinstituteve të fuqishme, , është përgjigje e një grupi më të madh ndërkombëtar të është përgjigje e një grupi më të madh ndërkombëtar të lëvizjeve sociale të kohëve tona- lëvizjeve sociale të kohëve tona- lëvizja antiglobalistelëvizja antiglobaliste. .

• Adhuruesit eAdhuruesit e antiglobalizimit antiglobalizimit protestojnë për një numër protestojnë për një numër qëllimesh, qëllimesh, përfshirë këtu mbrojtjen e përfshirë këtu mbrojtjen e ambientit, faljen e borxheve, të ambientit, faljen e borxheve, të drejtat e kafshëve, mbrojtjen e drejtat e kafshëve, mbrojtjen e fëmijëve, antikapitalizmin, paqen fëmijëve, antikapitalizmin, paqen dhe të drejtat e njeriutdhe të drejtat e njeriut. .

• E përbashkëta e tyre është ndjenja se E përbashkëta e tyre është ndjenja se botës së botës së globalizuar i mungon globalizuar i mungon iniciativa demokratikeiniciativa demokratike. .

• Mënyra themelore e kësaj lëvizjeje Mënyra themelore e kësaj lëvizjeje është demonstrimi masiv. është demonstrimi masiv. 

• Prandaj, në shkurt të vitit 2002, disa aktivistë Prandaj, në shkurt të vitit 2002, disa aktivistë organizuan mbledhjen në organizuan mbledhjen në Forumin Social Forumin Social Botëror në Porto Alegre në BrazilBotëror në Porto Alegre në Brazil, si një , si një alternativë të demonstratave masive alternativë të demonstratave masive shpërthyese. shpërthyese. 

• Duke ushtruar të drejtën e tyre për t’u Duke ushtruar të drejtën e tyre për t’u mbledhur, shoqëria civile ka provokuar një mbledhur, shoqëria civile ka provokuar një debat publik mbi qeverisjen demokratike debat publik mbi qeverisjen demokratike globaleglobale, mbi , mbi demokratizimin e demokratizimin e marrëdhënieve ekonomike ndërkombëtare marrëdhënieve ekonomike ndërkombëtare dhe pjesëmarrjen e shoqërisë civile në dhe pjesëmarrjen e shoqërisë civile në institucionet ndërkombëtareinstitucionet ndërkombëtare. .

• Lëvizja thërret për vëmendje ndaj rrezikut Lëvizja thërret për vëmendje ndaj rrezikut konstant që liberalizmi ekonomik mund të konstant që liberalizmi ekonomik mund të minojë themelet e tij, me liritë civile dhe minojë themelet e tij, me liritë civile dhe politike, duke u politike, duke u tallur me rëndësinë e të tallur me rëndësinë e të drejtave ekonomike dhe socialedrejtave ekonomike dhe sociale. .

• Megjithëse ndryshimet e pamjes në Megjithëse ndryshimet e pamjes në të të cilën vendimmarrja cilën vendimmarrja ndërkombëtarendërkombëtare bëhet edhe një bëhet edhe një valë e re e pjesëmarrjes duket se valë e re e pjesëmarrjes duket se është një është një ëndërr e pazakontë, ëndërr e pazakontë, aktorët (e rinj) global në mënyrë aktorët (e rinj) global në mënyrë të shtuar duhet të japin llogari të shtuar duhet të japin llogari se çka janë duke bërë në saje të se çka janë duke bërë në saje të përkujdesjes së rritur publike përkujdesjes së rritur publike dhe po ashtu janë të detyruar të dhe po ashtu janë të detyruar të mendojnë për mënyra të reja të mendojnë për mënyra të reja të përfaqësimit demokratik, përfaqësimit demokratik, transparencës dhe përgjegjësisëtransparencës dhe përgjegjësisë

Vështirësitë e shtetit Vështirësitë e shtetit juridikjuridik• Ky zhvillim i shtetit modern juridikKy zhvillim i shtetit modern juridik është është

kritikuar shpesh nëpërmjet etiketimit të tij si kritikuar shpesh nëpërmjet etiketimit të tij si ""shtet i rrugës gjyqësoreshtet i rrugës gjyqësore", duke synuar në ", duke synuar në këtë mënyrë vënien në pah të plogështisë së këtë mënyrë vënien në pah të plogështisë së mënyrës procedurale të shtetit juridikmënyrës procedurale të shtetit juridik..

• Kontrolli gjyqësor i veprimit administrativ Kontrolli gjyqësor i veprimit administrativ bazohet në kushte të rëndomta para së gjithash bazohet në kushte të rëndomta para së gjithash mbi kontrollin e rregullave të përcaktuara të mbi kontrollin e rregullave të përcaktuara të procedurës dhe kompetencave. procedurës dhe kompetencave.

• Ai që dëshiron mbrojtjen e shtetit juridik e Ai që dëshiron mbrojtjen e shtetit juridik e në këtë mënyrë edhe sigurimin e lirisë dhe në këtë mënyrë edhe sigurimin e lirisë dhe barazisë,barazisë, duhet të pajtohet me plogështinë, e duhet të pajtohet me plogështinë, e madje edhe me ekzistencën e madje edhe me ekzistencën e mundësisë së mundësisë së keqpërdorimit të shtetit të rrugës ligjore keqpërdorimit të shtetit të rrugës ligjore dhe ta paguajë çmimin për ligjësimin e dhe ta paguajë çmimin për ligjësimin e raporteve tona të përditshmeraporteve tona të përditshme..

• Me këtë pra nuk duhet kërkuar heqja e shtetit Me këtë pra nuk duhet kërkuar heqja e shtetit juridik, por së uljen e çmimit të tij.juridik, por së uljen e çmimit të tij.

Zhvillimi i shtetit juridikZhvillimi i shtetit juridik• Në shtetin modern juridik askush nuk duhet të Në shtetin modern juridik askush nuk duhet të

gjykojë në dobi private.gjykojë në dobi private. Për këtë arsye, palët në konflikt, Për këtë arsye, palët në konflikt, që prej kohësh janë munduar që mbi konfliktin e tyre të që prej kohësh janë munduar që mbi konfliktin e tyre të gjykojnë gjykatës të pavarur. gjykojnë gjykatës të pavarur.

• Kjo vlente veçanërisht për kundërshtimin mes qeverisë dhe Kjo vlente veçanërisht për kundërshtimin mes qeverisë dhe nënshtetasve të saj. nënshtetasve të saj.

• Kërkesa për pavarësinë e gjykatësve dhe monopolin e tyre Kërkesa për pavarësinë e gjykatësve dhe monopolin e tyre gjatë zbatimit juridik, gjatë zbatimit juridik, historikisht ka qenë një ndër historikisht ka qenë një ndër kërkesat e para dhe më urgjentekërkesat e para dhe më urgjente, me të cilën , me të cilën nënshtetasit u ngritën në nënshtetasit u ngritën në luftën e tyre për liri luftën e tyre për liri individuale kundër përpjekjeve të princërve për individuale kundër përpjekjeve të princërve për krijimin e një gjykate të varur prej tyrekrijimin e një gjykate të varur prej tyre. .

• Në këtë angazhim u vunë bazat e shtetit të sotëm Në këtë angazhim u vunë bazat e shtetit të sotëm juridikjuridik. .

• Dokumentet më të reja të historisë kushtetuese Dokumentet më të reja të historisë kushtetuese britanikebritanike, jo rastësisht merren me vërtetimin e përsëritur , jo rastësisht merren me vërtetimin e përsëritur të të drejtave për liri të shtresave dhe me sigurimin e tyretë të drejtave për liri të shtresave dhe me sigurimin e tyre....

• Me këtë synohej mundësimi i sundimit të ushtruar përmes Me këtë synohej mundësimi i sundimit të ushtruar përmes gjykatësve të pavarur i drejtësisë kundrejt gjykatësve të pavarur i drejtësisë kundrejt pretendimeve pretendimeve apsolutiste për pushtet të mbretit. apsolutiste për pushtet të mbretit.

• Këtij qëllimi i shërbyen edhe e Këtij qëllimi i shërbyen edhe e ashtuquajtura Magna Charta ashtuquajtura Magna Charta Libertatum e vitit 1215 dhe para së Libertatum e vitit 1215 dhe para së gjithash Habeas Corpus Act e vitit gjithash Habeas Corpus Act e vitit 1679, e cili parasheh në mënyrë 1679, e cili parasheh në mënyrë rigoroze marrjen në pyetje të të rigoroze marrjen në pyetje të të arrestuarve nga ana e gjykatësve arrestuarve nga ana e gjykatësve brenda një afati të caktuar kohor.brenda një afati të caktuar kohor.

Ndryshimet rapideNdryshimet rapide • Ndryshimet rapideNdryshimet rapide që erdhën si rezultat i rënies së që erdhën si rezultat i rënies së

Perandorisë OsmanePerandorisë Osmane, botën e fillim shekullit të 20-të e , botën e fillim shekullit të 20-të e kishin kishin nxitur për territore të rejanxitur për territore të reja. .

• Në fillim,Në fillim, grekët grekët dolën me kërkesa për toka të dolën me kërkesa për toka të AnadollitAnadollit, , ermenët synonin pjesën lindore të ermenët synonin pjesën lindore të TurqisëTurqisë,,

• arabët donin shpërblime nga Britaniaarabët donin shpërblime nga Britania, sepse ata , sepse ata kishin kontribuar në rrëzimin e Perandorisë Osmane, kishin kontribuar në rrëzimin e Perandorisë Osmane,

• hebreje në Palestinëhebreje në Palestinë, , • turqit këmbëngulnin për Dardanelet dhe grykën e turqit këmbëngulnin për Dardanelet dhe grykën e

BosforitBosforit, , • sllavët,sllavët, të ndihmuar nga të ndihmuar nga rusët dhe të nxitur nga rusët dhe të nxitur nga

vendimet e Bizmarkutvendimet e Bizmarkut, dëshironin shtrirje më të , dëshironin shtrirje më të madhe në madhe në BallkanBallkan, ,

• Egjipti kërkonte të krejt çka ishte përreth NilitEgjipti kërkonte të krejt çka ishte përreth Nilit, etj. , etj. • Nga ana tjetër, Nga ana tjetër, anglezëtanglezët, ndjenin se ata duhet të , ndjenin se ata duhet të

ndajnë ndajnë trofeun sipas interesave të vetatrofeun sipas interesave të veta, , • francezëtfrancezët nuk harronin betejat e tyre për nuk harronin betejat e tyre për MediteraninMediteranin, ,

• rusëtrusët mendonin se gjeografikisht kanë të mendonin se gjeografikisht kanë të drejtë pjesëmarrjeje në rajondrejtë pjesëmarrjeje në rajon, ndërsa, ndërsa

• gjermanët,gjermanët, duke ndihmuar Evropën duke ndihmuar Evropën në të kaluarën në lufta kundër në të kaluarën në lufta kundër osmanlinjveosmanlinjve, nuk ndjeheshin mirë të , nuk ndjeheshin mirë të mbetet vetëmmbetet vetëm spektatorë nga jashtë. spektatorë nga jashtë.

• AmerikanëtAmerikanët, vetëm pas leximit të fjalimit , vetëm pas leximit të fjalimit 14 pikësh që e kishte bërë 14 pikësh që e kishte bërë

• presidentit Woodrow Wilsonpresidentit Woodrow Wilson të vitit të vitit 1918, u kyçen në procesin e përcaktimit të 1918, u kyçen në procesin e përcaktimit të kufijve të interesave gjeostrategjike në kufijve të interesave gjeostrategjike në Lindje të Mesme.Lindje të Mesme.

• vetmja vlerë e madhe që ka rëndësi është vetmja vlerë e madhe që ka rëndësi është ari i ziari i zi\", e \", e jo edhe pesha e civilizimeve që kanë dalë nga atje. jo edhe pesha e civilizimeve që kanë dalë nga atje.

• Konstatimet e dy autorëve të lartpërmendur se Konstatimet e dy autorëve të lartpërmendur se ngjarjet s'kanë për të përfunduar shpejtngjarjet s'kanë për të përfunduar shpejt, sepse , sepse ato po kalojnë \"ato po kalojnë \"nga revolucioninga revolucioni deri në deri në demokracidemokraci\", sipas nesh, qëndron po aq sa edhe \", sipas nesh, qëndron po aq sa edhe konstatimi jonë se, megjithatë ka një konstatimi jonë se, megjithatë ka një ngjashmëri të ngjashmëri të madhe ngjarjesh mes fillimit të këtij shekulli me madhe ngjarjesh mes fillimit të këtij shekulli me historinë e fillimit të shekullit të kaluarhistorinë e fillimit të shekullit të kaluar. .

• Gjithashtu, ndryshimet politike që kishin ndodhur në Gjithashtu, ndryshimet politike që kishin ndodhur në fund të shekullit 19 nuk dallojnë shumë nga ato që fund të shekullit 19 nuk dallojnë shumë nga ato që ndodhën në Evropë në fund të shekullit 20.ndodhën në Evropë në fund të shekullit 20.

• Në fakt, ai trend politik ishte vetëm fillimi i një Në fakt, ai trend politik ishte vetëm fillimi i një gjeostrategjike të re që po qëndronte si re shiu mbi gjeostrategjike të re që po qëndronte si re shiu mbi hemisferën politike të globit. hemisferën politike të globit.

• Frika e arabëve nga realizimi i idesë për Frika e arabëve nga realizimi i idesë për bashkimin e Evropës e detyroi presidentin bashkimin e Evropës e detyroi presidentin francez, Fransua Miteran të thërret konferencën francez, Fransua Miteran të thërret konferencën ndërkombëtare të ashtuquajtur 12+22, ku ndërkombëtare të ashtuquajtur 12+22, ku morën pjesë 12 shtete të Evropës dhe 22 arabe morën pjesë 12 shtete të Evropës dhe 22 arabe ku edhe iu bë me dije arabëve se ky bashkim i ku edhe iu bë me dije arabëve se ky bashkim i vendeve të Evropës nuk do të jetë në dëm të vendeve të Evropës nuk do të jetë në dëm të shteteve arabe. shteteve arabe.

• Rënia e Rënia e Bashkimit SovjetikBashkimit Sovjetik e fill e fill pas saj edhe e pas saj edhe e Jugosllavisë së Jugosllavisë së TitosTitos, që konsiderohej si peshojë , që konsiderohej si peshojë mes botës mes botës socialistesocialiste dhe asaj dhe asaj perëndimoreperëndimore, së bashku me , së bashku me influencën e \"Solidarnostit\" të influencën e \"Solidarnostit\" të Leh Leh Valencës në Evropën LindoreValencës në Evropën Lindore, e , e cila përkrahej pa masë edhe nga cila përkrahej pa masë edhe nga VatikaniVatikani, ,

• pastaj pastaj bashkimi i dy Gjermanivebashkimi i dy Gjermanive, , që i dha një ngjyrë që i dha një ngjyrë krejtësisht të re krejtësisht të re EvropësEvropës, janë ngjarje thuajse , janë ngjarje thuajse identike me ato që kishin ndodhur identike me ato që kishin ndodhur një shekull më parënjë shekull më parë..

• AAtëherë kur tëherë kur Perandoria Osmane, si Perandoria Osmane, si superfuqi e botës po i numëronte superfuqi e botës po i numëronte ditët e fundit të ekzistimit të sajditët e fundit të ekzistimit të saj. . Fundi i këtyre dy superfuqive, edhe Fundi i këtyre dy superfuqive, edhe pse në një periudhë kohore një pse në një periudhë kohore një shekull mes vete, nxiti interesimin e shekull mes vete, nxiti interesimin e shteteve të tjera, të reja shteteve të tjera, të reja shtrirje shtrirje dominuese nëpër botëdominuese nëpër botë..

• TraziratTrazirat, , problemet ekonomikeproblemet ekonomike, , sociale dhe tani revolta e gjerë mbase sociale dhe tani revolta e gjerë mbase e armatosur në disa shtete arabee armatosur në disa shtete arabe, janë , janë vetëm vetëm nisja e ndryshimeve të rejanisja e ndryshimeve të reja, , mbase të gjata që kanë për të ndodhur. mbase të gjata që kanë për të ndodhur.

• Nëse historia është një \"marrë dhe Nëse historia është një \"marrë dhe dhënie\" mes shteteve, veçanërisht nëse dhënie\" mes shteteve, veçanërisht nëse ajo konsiderohet \"CV\" e popujve të ajo konsiderohet \"CV\" e popujve të mëdhenj, mëdhenj, atëherë ecuria e ngjarjeve atëherë ecuria e ngjarjeve atje, pikërisht për shkak të influencës atje, pikërisht për shkak të influencës së interesave të këtyre shteteve, së interesave të këtyre shteteve, situatat mund të komplikohet edhe situatat mund të komplikohet edhe më tepër.më tepër.

• IraniIrani, i cili kishte të drejtë të krenohej me , i cili kishte të drejtë të krenohej me të qenit eksportuesi i parë i të qenit eksportuesi i parë i naftës në naftës në Gjirin PersikGjirin Persik, në vitin 1950 e pagoi , në vitin 1950 e pagoi shtrenjtë shtetëzimin e aseteve të shtrenjtë shtetëzimin e aseteve të kompanisë \"Angleze-Iraniane\" të Petrolit.kompanisë \"Angleze-Iraniane\" të Petrolit.

• Pas rrëzimit të qeverisë së Pas rrëzimit të qeverisë së Musaddekut,Musaddekut, e e sidomos pas sidomos pas ardhjes në pushtet të një ardhjes në pushtet të një qeverie tjetër pro perëndimoreqeverie tjetër pro perëndimore, e cila , e cila tani do të kishte kujdes ndaj tani do të kishte kujdes ndaj interesave interesave globale në vendin e vetglobale në vendin e vet, ekonomia , ekonomia iraniane mundi të ngrihet përpjetëiraniane mundi të ngrihet përpjetë, por, , por, jo më si më parë. jo më si më parë.

• Në lojë, tani ishte futur Në lojë, tani ishte futur Arabia SauditeArabia Saudite, , shteti më i pasur në shteti më i pasur në Gjirin PersikGjirin Persik, me , me udhëheqësit e vet politikë më të pasur udhëheqësit e vet politikë më të pasur në botënë botë, vend nga i cili, për të cilin dhe , vend nga i cili, për të cilin dhe rreth të cilit më së shumti rreth të cilit më së shumti fitohet në botëfitohet në botë. .

• Përveç pasurisë që ka, së bashku me atë Përveç pasurisë që ka, së bashku me atë principatën që kinse e sundonte principatën që kinse e sundonte Husein bin AliHusein bin Ali, gjyshi i mbretit të tanishëm , gjyshi i mbretit të tanishëm të të JordanisëJordanisë, ky shtet kishte , ky shtet kishte kontribuuar kontribuuar më së shumti në ndryshimin e më së shumti në ndryshimin e politikave dhe sunduesve në politikave dhe sunduesve në atëhershëm.atëhershëm.

• Arabia e saudëve me 9 milionë fuqi Arabia e saudëve me 9 milionë fuqi naftë prodhim në ditë,naftë prodhim në ditë, d.m.th. d.m.th. një e një e nënta e prodhimit botërorë të naftësnënta e prodhimit botërorë të naftës, , sot sundohet nga sot sundohet nga Abdullahu mbret, Abdullahu mbret, mbretëria e të cilit për nga mosha mbretëria e të cilit për nga mosha është më e re se vet Abdullahuështë më e re se vet Abdullahu. .

• Nëse ka moral në politikëNëse ka moral në politikë, e që duhet të , e që duhet të ketë, dhe nëse ky mbret ka nënshkruar ketë, dhe nëse ky mbret ka nënshkruar ndonjë marrëveshje me ndonjë marrëveshje me UashingtoninUashingtonin që që do ta ndihmonte të mbetej në pushtet, ajo do ta ndihmonte të mbetej në pushtet, ajo marrëveshje do ta ndihmonte vazhdimin e marrëveshje do ta ndihmonte vazhdimin e tij në tij në postin që e kapostin që e ka, sikur më parë , sikur më parë Fejsali, i cili për dallim nga sulltan Abdul Fejsali, i cili për dallim nga sulltan Abdul Mexhidi kishte nënshkruar një marrëveshje Mexhidi kishte nënshkruar një marrëveshje me britanikët për me britanikët për lejimin e hebrenjve të lejimin e hebrenjve të ktheheshin në Palestinë. ktheheshin në Palestinë.

• \"Shërbëtori i dy shenjtërive\", trashëgimtari i \"Shërbëtori i dy shenjtërive\", trashëgimtari i fronit nga Fahdi, sigurisht se do të kalojë më fronit nga Fahdi, sigurisht se do të kalojë më mirë se Musadeku i Iranit në vitin 1950 dhe mirë se Musadeku i Iranit në vitin 1950 dhe të tjerët që nuk përfillin politikat globale, e të tjerët që nuk përfillin politikat globale, e ndër ta edhe Asadi i Sirisë dhe Muammer al ndër ta edhe Asadi i Sirisë dhe Muammer al Gadafi në Libi.Gadafi në Libi.

• Që nga viti 1805, atëherë kur Që nga viti 1805, atëherë kur gjenerali shqiptar gjenerali shqiptar Mehmet Ali PashaMehmet Ali Pasha (lexo: \"pasha\" e barabartë (lexo: \"pasha\" e barabartë me \"gjeneral\") u caktua për guvernator të me \"gjeneral\") u caktua për guvernator të EgjiptitEgjiptit dhe i cili këtë vend e dhe i cili këtë vend e sundoi plot 43 sundoi plot 43 vjetvjet, dinastia shqiptare për 170 vjet sundimi la , dinastia shqiptare për 170 vjet sundimi la gjurmë të pashlyeshme në gjurmë të pashlyeshme në vendin e faraonëvevendin e faraonëve. .

• S\ka dyshim se S\ka dyshim se shqiptarëtshqiptarët, në një formë apo , në një formë apo tjetër, janë tjetër, janë pjesëmarrës direkt dhe relevantë pjesëmarrës direkt dhe relevantë të modernizimit të Egjiptittë modernizimit të Egjiptit, , rrjedhimisht rrjedhimisht Lindjes së MesmeLindjes së Mesme. .

• Falë shqiptarëve, Egjipti është vendi i parë arab i Falë shqiptarëve, Egjipti është vendi i parë arab i cili kishte filluar të cili kishte filluar të modernizohej sipas modelit modernizohej sipas modelit të shteteve evropiane.të shteteve evropiane.

• Kombi ynëKombi ynë, së bashku me kombet e , së bashku me kombet e tjera të tjera të EvropësEvropës, dha kontribut me rëndësi në gjeopolitika, , dha kontribut me rëndësi në gjeopolitika, aq më shumë si aq më shumë si faktor politik, sidomos përgjatë faktor politik, sidomos përgjatë pesë shekujve sa zgjati sundimi i perandorisë pesë shekujve sa zgjati sundimi i perandorisë osmane.osmane.

• Nëse mes viteve Nëse mes viteve 1915-1925 shqiptarët dhe 1915-1925 shqiptarët dhe Evropa kishin ndihmuar Lindjen e Mesme të Evropa kishin ndihmuar Lindjen e Mesme të merrte frymë tjetër faremerrte frymë tjetër fare, kësaj radhe a do të jetë , kësaj radhe a do të jetë në gjendje ky kontinent, por kësaj radhe me në gjendje ky kontinent, por kësaj radhe me Uashingtonin, të kontribuojnë jo vetëm në Uashingtonin, të kontribuojnë jo vetëm në demokratizimin e rajonit, por edhe në demokratizimin e rajonit, por edhe në përcaktimin e vijës politike nëpër të cilën do përcaktimin e vijës politike nëpër të cilën do të ec Lindja e Mesme edhe në shekullin që të ec Lindja e Mesme edhe në shekullin që jemi?jemi?

• Shumë do të kisha dëshiruar që në pyetjen e sapo Shumë do të kisha dëshiruar që në pyetjen e sapo shkruar të ishte përmend direkt edhe shkruar të ishte përmend direkt edhe faktori faktori shqiptar shqiptarët, sepse indirekt, pa shqiptar shqiptarët, sepse indirekt, pa mëdyshje, do të jemi pjesë relevante mëdyshje, do të jemi pjesë relevante përcaktore edhe e politikave globale. përcaktore edhe e politikave globale.

• Nëse në fillim të shekullit 20, kombi Nëse në fillim të shekullit 20, kombi ynë së bashku me kombet tjera të ynë së bashku me kombet tjera të Evropës ndikoi në shpërbërjen e Evropës ndikoi në shpërbërjen e Perandorisë OsmanePerandorisë Osmane, apo në fillim të , apo në fillim të viteve 90-ta të shekullit të kaluar në viteve 90-ta të shekullit të kaluar në shkapërderdhjen e shkapërderdhjen e ish-Jugosllavisë, ish-Jugosllavisë, atëherë në pjesën e parë të shekullit 21 atëherë në pjesën e parë të shekullit 21 për çfarë dhe si mund të jenë për çfarë dhe si mund të jenë shqiptarët të rëndësishëm në politikat shqiptarët të rëndësishëm në politikat globaleglobale? ?

• Mendoj, Mendoj, shqiptarët nuk duhet të shqiptarët nuk duhet të harxhojnë tepër energji me problemet harxhojnë tepër energji me problemet e brendshmee brendshme, shumicën e të cilave vetë po , shumicën e të cilave vetë po i krijojnë. Në vend të kësaj, i krijojnë. Në vend të kësaj, shqiptarët shqiptarët duhet të fokusohen në faktorizimin e duhet të fokusohen në faktorizimin e vetvetes për politikat globalevetvetes për politikat globale. .

• Ne kemi energji, kemi edhe miq të cilët duan Ne kemi energji, kemi edhe miq të cilët duan të na ndihmojnë, neve ndoshta na nevojitet të na ndihmojnë, neve ndoshta na nevojitet vullneti për të qenë ne, ne.vullneti për të qenë ne, ne.

Traktati i Westphalisë (Treaty of Traktati i Westphalisë (Treaty of

Westphalia) si fondament i EvropësWestphalia) si fondament i Evropës • Çështja e dyteÇështja e dyte ka te beje me rritjen e ndervaresise ka te beje me rritjen e ndervaresise

ekonomike te kombeve dhe opsioni korrespondues, ekonomike te kombeve dhe opsioni korrespondues, ndërvarësia dhe ndërvarësia dhe qeverisshmeria politike e botesqeverisshmeria politike e botes. . Edhe ky fenomen është i fundit. Edhe ky fenomen është i fundit. Nga Paqja e Nga Paqja e Vestfalise (1648)Vestfalise (1648) e me mbrapa, kuadri politik i e me mbrapa, kuadri politik i marrëdhënieve marrëdhënieve ndërkombëtare është konstituuar ndërkombëtare është konstituuar ne Perëndim nga shtetet kombëtare. Globalizimi i ne Perëndim nga shtetet kombëtare. Globalizimi i ekonomisë e ka prishur ketë kuadërekonomisë e ka prishur ketë kuadër. .

• Ka provokuar një dobësim te Shteteve dhe Ka provokuar një dobësim te Shteteve dhe institucioneve te lidhura me to: institucioneve te lidhura me to: Te sindikatave dhe Te sindikatave dhe sistemeve te “shtetit social” qe formojnë bazën e sistemeve te “shtetit social” qe formojnë bazën e fuqisë se te Majtësfuqisë se te Majtës. .

• Ne këto dekada, një peshe te veçante ka marre fuqia e Ne këto dekada, një peshe te veçante ka marre fuqia e pafundme e korporatave pafundme e korporatave shumëkombëshe, 50 prej shumëkombëshe, 50 prej te cilave figurojnë nder njëqind subjektet te cilave figurojnë nder njëqind subjektet protagoniste te skenës botërore, bashke me 50 protagoniste te skenës botërore, bashke me 50 Shtete kombëtareShtete kombëtare. .

• Kjo fuqi është zmadhuar me procesin e Kjo fuqi është zmadhuar me procesin e globalizimit financiar dhe me ndërtimin e një globalizimit financiar dhe me ndërtimin e një tregu financiar botëror, ne gjendje për tregu financiar botëror, ne gjendje për ndërhyrje te shkëlqyer për nga fuqia dhe ndërhyrje te shkëlqyer për nga fuqia dhe shpejtësiashpejtësia

• Dhe a ka krijuar kjo, një gjendje te rrezikshme Dhe a ka krijuar kjo, një gjendje te rrezikshme kaosikaosi. Shenja me e dukshme e . Shenja me e dukshme e një gjendjeje një gjendjeje kaotike është kriza e besimit ne një sukses te kaotike është kriza e besimit ne një sukses te globalizimitglobalizimit, , te parashikuar nga sondazhet e te parashikuar nga sondazhet e opinionit pas euforisë se viteve Nëntëdhjetaopinionit pas euforisë se viteve Nëntëdhjeta; dhe ; dhe pyetjes ne rritje për ndërhyrje proteksioniste. pyetjes ne rritje për ndërhyrje proteksioniste.

• Përgjigja e se Majtës për ketë çështje duhet te kaloje Përgjigja e se Majtës për ketë çështje duhet te kaloje ne dy sense, te kundërta me atë proteksionist. ne dy sense, te kundërta me atë proteksionist.

• Nga njëra ane, ne rindërtimin e një Nga njëra ane, ne rindërtimin e një sistemi sistemi financiar dhe monetar botëror kete here te financiar dhe monetar botëror kete here te modeluar mbi linjat e propozimit te bere nga modeluar mbi linjat e propozimit te bere nga Keynes, për një sistem monetar autentikisht Keynes, për një sistem monetar autentikisht botërorbotëror, sesa nga ai , sesa nga ai amerikan te përqendruar ne amerikan te përqendruar ne supremacine e dollaritsupremacine e dollarit qe atëherë mbizotëronte qe atëherë mbizotëronte

• Nga ana tjetër, mbi ndërtimin e objekteve te reja Nga ana tjetër, mbi ndërtimin e objekteve te reja botërore mbikombëtare, te formuara nëpërmjet botërore mbikombëtare, te formuara nëpërmjet rigrupimit te Shteteve Kombëtare pak a shume rigrupimit te Shteteve Kombëtare pak a shume homogjene. homogjene.

• Bashkimi Evropian është paradigma e këtij opsioni, i Bashkimi Evropian është paradigma e këtij opsioni, i mbetur përgjysmë për faj te miopisë se një te Majte mbetur përgjysmë për faj te miopisë se një te Majte nacional-liberale e tipit Bler ose nacional-stataliste e nacional-liberale e tipit Bler ose nacional-stataliste e tipit Fabius. Mbi ketë teme forcat socialiste evropiane tipit Fabius. Mbi ketë teme forcat socialiste evropiane kane treguar “driteshkurtesine” e tyre. kane treguar “driteshkurtesine” e tyre.

Çështja e trete është e lidhur me dy te parat: Çështja e trete është e lidhur me dy te parat: Plotfuqishmëria e ekonomisëPlotfuqishmëria e ekonomisë. Tashme, . Tashme, ekonomia ekonomia dominon te gjithë jetën sociale nëpërmjet një dominon te gjithë jetën sociale nëpërmjet një tregu totalitartregu totalitar. .

• Historia e kapitalizmitHistoria e kapitalizmit mund te gjurmohet si mund te gjurmohet si penetrimi i radhës i tregut ne “polis”, si element i penetrimi i radhës i tregut ne “polis”, si element i jashtëm, ne jashtëm, ne antikitet antikitet dhe ne dhe ne mesjetemesjete, me strukture , me strukture dominuese politike, me dominuese politike, me shfaqjen e borgjezisë ne shfaqjen e borgjezisë ne Shtetet e reja kombëtareShtetet e reja kombëtare; dhe, ne fund, me ; dhe, ne fund, me sistem botëror te globalizuarsistem botëror te globalizuar..

• TreguTregu, fillimisht i lidhur me , fillimisht i lidhur me lirinë politikelirinë politike, , sjell (kur behet totalitar) jo vetëm pasoja sjell (kur behet totalitar) jo vetëm pasoja ekologjike te papërballueshme, por ekologjike te papërballueshme, por edhe pasoja sociale qe shkojnë e edhe pasoja sociale qe shkojnë e kërcënojnë themelet e vete tregut dhe kërcënojnë themelet e vete tregut dhe lirisëlirisë. .

• Thuajse çdo gjë ne treg, thoshte Durkheim, Thuajse çdo gjë ne treg, thoshte Durkheim, është me natyre jo tregtareështë me natyre jo tregtare. Ka dashur te . Ka dashur te thotë, thuajse çdo gjë është futur ne një thotë, thuajse çdo gjë është futur ne një atmosfere besimi mes marrëveshjeshatmosfere besimi mes marrëveshjesh. .

• Kjo vlente për një treg ne marrëdhënie Kjo vlente për një treg ne marrëdhënie sociale. Vlen me pak për tregjet financiare, sociale. Vlen me pak për tregjet financiare, abstrakte ne operacione, i mënjanuar ndaj abstrakte ne operacione, i mënjanuar ndaj mirëkuptimit dhe objekte manipulimi. mirëkuptimit dhe objekte manipulimi. Ku Ku zhvillohen, nen emrin e konkurrencës se zhvillohen, nen emrin e konkurrencës se lire, operacione te fshehta dhe lojëra lire, operacione te fshehta dhe lojëra komplekse me rendësi te madhe komplekse me rendësi te madhe strategjike (dhe kriminale).strategjike (dhe kriminale). Tregjet, ashtu Tregjet, ashtu si hyjnitë antike, administrojnë fatin. si hyjnitë antike, administrojnë fatin.

• HendekuHendeku mes fuqisë mes fuqisë ekonomike ekonomike dhe fuqisë dhe fuqisë politike politike është rritur deri ne atë pike sa e ka është rritur deri ne atë pike sa e ka bere bere sistemin social mjaft te dobëtsistemin social mjaft te dobët. .

• Përgjigja përmes një reagimi shtetëror do te Përgjigja përmes një reagimi shtetëror do te ishte e gabuar. ishte e gabuar. Ajo e drejte qëndron ne Ajo e drejte qëndron ne ndërtimin e një sistemi te ri social, me te ndërtimin e një sistemi te ri social, me te diferencuar dhe ne gjendje te thithe diferencuar dhe ne gjendje te thithe “shokun” dhe te shprehe preferencat “shokun” dhe te shprehe preferencat kolektive me te pasura: kolektive me te pasura:

• NNjë sistem te cilit, krah një tregu jë sistem te cilit, krah një tregu efektivisht efektivisht konkurrues, te mbrojtur nga mësymjet konkurrues, te mbrojtur nga mësymjet monopoliste dhe paudhësitë korporative, monopoliste dhe paudhësitë korporative, dhe një Shteti me eficent si programues dhe një Shteti me eficent si programues sesa si drejtues, t’i bashkohej një sistem i sesa si drejtues, t’i bashkohej një sistem i trete autoqeverises demokratik, ne trete autoqeverises demokratik, ne gjendje te drejtoje ne forme te gjendje te drejtoje ne forme te përqendruar një sektor te pasur me përqendruar një sektor te pasur me shërbime kolektive. shërbime kolektive.

• Qe një shoqëri te mos mbetet mes Qe një shoqëri te mos mbetet mes antagonizmitantagonizmit te te ShtetitShtetit dhe dhe TregutTregut, dhe kontestimit reciprok te , dhe kontestimit reciprok te dështimeve te tyre, do te duhej dështimeve te tyre, do te duhej një force kohezive dhe një force kohezive dhe riintegruese e komunitetitriintegruese e komunitetit, jo e , jo e bazuar mbi shkëmbimin dhe bazuar mbi shkëmbimin dhe drejtimin, por mbi drejtimin, por mbi reciprocitetinreciprocitetin: : Një “ekonomi e re e dhurimit”.Një “ekonomi e re e dhurimit”.

•Faleminderit për Faleminderit për vëmendjevëmendje!!!!!!