Makroekonomia IIMakroekonomia II

Lidhjet ndërkombëtareLidhjet ndërkombëtare

Lidhjet ndërkombëtare – janë raportet Lidhjet ndërkombëtare – janë raportet ndërkombëtare më vendet e tjera.ndërkombëtare më vendet e tjera.

Integrimi i vendeve në ekonominë botërore Integrimi i vendeve në ekonominë botërore quhet ekonomi globale. quhet ekonomi globale.

Ekonomitë kombëtare po bëhen gjithmonë e Ekonomitë kombëtare po bëhen gjithmonë e më të ndërlidhura dhe ideja që ne po më të ndërlidhura dhe ideja që ne po shkojmë drejt një ekonomie globale po shkojmë drejt një ekonomie globale po bëhet gjithnjë e më shumë e pranueshme.bëhet gjithnjë e më shumë e pranueshme.

Po kthehemi te koncepti i ekonomive të Po kthehemi te koncepti i ekonomive të hapura dhe të mbyllura. hapura dhe të mbyllura.

Lind pyetja se si realizohet këmbimi midis dy Lind pyetja se si realizohet këmbimi midis dy vendeve?vendeve?

Këmbimi në mes të vendeve lidhet përmes Këmbimi në mes të vendeve lidhet përmes dy kanaleve :dy kanaleve :

• Këmbimi Tregtar – ku bëhet këmbimi i Këmbimi Tregtar – ku bëhet këmbimi i mallrave, dhemallrave, dhe

• Këmbimi Financiar – ku këmbehen aktivet.Këmbimi Financiar – ku këmbehen aktivet.

Bilanci i pagesave dhe kurset e Bilanci i pagesave dhe kurset e këmbimitkëmbimit

Bilanci i pagesave përfaqëson regjistrimin e Bilanci i pagesave përfaqëson regjistrimin e transaksioneve të banorëve të një vendi transaksioneve të banorëve të një vendi me pjesën tjetër të botës.me pjesën tjetër të botës.

Në bilancin e pagesave përfshihen dy llogari Në bilancin e pagesave përfshihen dy llogari kryesore:kryesore:

llogaria korrentellogaria korrente,, dhe dhe llogaria e kapitalit. llogaria e kapitalit.

Llogaria korrenteLlogaria korrente regjistron tregtinë e mirave regjistron tregtinë e mirave dhe shërbimeve, si dhe pagesat e dhe shërbimeve, si dhe pagesat e transferueshme.transferueshme.

Shërbimet përfshijnë pagesat për transportin e Shërbimet përfshijnë pagesat për transportin e të mirave, pagesat për qiratë e shfrytëzimit të të mirave, pagesat për qiratë e shfrytëzimit të nëntokës si dhe pagesat për interesat.nëntokës si dhe pagesat për interesat.

Pagesat e transferushme përbëhen prej të Pagesat e transferushme përbëhen prej të hollave të dërguara nga jashtë, dhe ndihmave hollave të dërguara nga jashtë, dhe ndihmave falas.falas.

Llogaria e kapitalitLlogaria e kapitalit regjistron blerjet dhe regjistron blerjet dhe shitjet e aktiveve si, për shembull, aksionet, shitjet e aktiveve si, për shembull, aksionet, obligacionet dhe tokën.obligacionet dhe tokën.

Llogaritë e jashtme duhet të Llogaritë e jashtme duhet të balancohenbalancohen

Thelbi i pagesave ndërkombëtare është shumë i Thelbi i pagesave ndërkombëtare është shumë i thjeshtë: individët dhe firmat duhet të paguajnë për thjeshtë: individët dhe firmat duhet të paguajnë për ato që blejnë jashtë. Nëse një person shpenzon më ato që blejnë jashtë. Nëse një person shpenzon më shumë se të ardhurat që kashumë se të ardhurat që ka,, është e nevojshme që është e nevojshme që deficiti i tij të financohet duke shitur aktive ose duke deficiti i tij të financohet duke shitur aktive ose duke marrë hua. marrë hua.

Rritja në rezervat zyrtare quhet edhe tepricë e Rritja në rezervat zyrtare quhet edhe tepricë e përgjithshme e bilancit të pagesave. Diskutimet përgjithshme e bilancit të pagesave. Diskutimet mund të përmblidhen në pohimin e mëposhtëm:mund të përmblidhen në pohimin e mëposhtëm:

Teprica e bilancit = rritja në rezervat zyrtare valutore = Teprica e bilancit = rritja në rezervat zyrtare valutore = teprica e llogarisë korrente + hyrja e kapitalit privat teprica e llogarisë korrente + hyrja e kapitalit privat neto.neto.

Kurset fikse të këmbimitKurset fikse të këmbimitTani do të shikojmë se si bankat qendrore, Tani do të shikojmë se si bankat qendrore,

nëpërmjet transaksioneve zyrtare, nëpërmjet transaksioneve zyrtare, financojnë ose sigurojnë mjete pagese për financojnë ose sigurojnë mjete pagese për tepricat dhe deficitet e bilancit të pagesave.tepricat dhe deficitet e bilancit të pagesave.

Në këtë kuadër, bëjmë dallimin midis sistemit Në këtë kuadër, bëjmë dallimin midis sistemit të kursit fiks dhe kursit luhatës të këmbimit.të kursit fiks dhe kursit luhatës të këmbimit.

Në një sistem të kursit fiks të këmbimit, Në një sistem të kursit fiks të këmbimit, bankat qendrore të huaja janë gati të blejnë bankat qendrore të huaja janë gati të blejnë dhe të shesin valutat e tyre me një çmim dhe të shesin valutat e tyre me një çmim fiks të shprehur me valuta tjera.fiks të shprehur me valuta tjera.

NdërhyrjaNdërhyrja

Bankat e huaja qendrore mbajnë rezerva – Bankat e huaja qendrore mbajnë rezerva – inventarëve të dollarëve dhe të artit që mund inventarëve të dollarëve dhe të artit që mund ta shesin për të marrë dollarë – për t’i shitur ta shesin për të marrë dollarë – për t’i shitur kur dëshirojnë, ose iu duhet të ndërhyjnë në kur dëshirojnë, ose iu duhet të ndërhyjnë në tregun valutor.tregun valutor.

Ndërhyrja përfaqëson shitjen ose Ndërhyrja përfaqëson shitjen ose blerjen e valutave nga bankat blerjen e valutave nga bankat qendrore.qendrore.

Kurset fleksibile të këmbimitKurset fleksibile të këmbimit

Sipas kurseve fikse të këmbimit, bankat Sipas kurseve fikse të këmbimit, bankat qendrore duhet të sigurojnë çfarëdolloj qendrore duhet të sigurojnë çfarëdolloj sasie të valutës së huaj që nevojitet për të sasie të valutës së huaj që nevojitet për të financuar balancimin e pagesave.financuar balancimin e pagesave.

Në të kundërtën, në një sistem të kurseve Në të kundërtën, në një sistem të kurseve fleksibile bankat lejojnë përshtatjen e fleksibile bankat lejojnë përshtatjen e kurseve të këmbimit për të barazuar kurseve të këmbimit për të barazuar kërkesën me ofertën për valutë të huaj.kërkesën me ofertën për valutë të huaj.

Kurse luhatës, të pastër dhe të Kurse luhatës, të pastër dhe të përzierpërzier

Në një sistem luhatës të pastër, bankat qendrore Në një sistem luhatës të pastër, bankat qendrore qëndrojnë plotësisht mënjanë dhe lejojnë që qëndrojnë plotësisht mënjanë dhe lejojnë që kurset e këmbimit ë përcaktohen lirisht në tregjet kurset e këmbimit ë përcaktohen lirisht në tregjet valutore.valutore.

Në një sistem i tillë, derisa bankat qendrore nuk Në një sistem i tillë, derisa bankat qendrore nuk ndërhyjnë në tregjet valutore, rrjedhimisht ndërhyjnë në tregjet valutore, rrjedhimisht transaksionet e rezervës zyrtare janë zero. Kjo transaksionet e rezervës zyrtare janë zero. Kjo do të thotë që, në një sistem luhatës të pastër, do të thotë që, në një sistem luhatës të pastër, bilanci i pagesave është zero: kursi i këmbimit bilanci i pagesave është zero: kursi i këmbimit përshtatet për ta bërë zero shumën e llogarisë përshtatet për ta bërë zero shumën e llogarisë korrente dhe të kapitalit.korrente dhe të kapitalit.

TerminologjiaTerminologjia

Gjuha e kurseve të këmbimit mund të jetë Gjuha e kurseve të këmbimit mund të jetë shumë e ngatërruar. Veçanërisht, termat shumë e ngatërruar. Veçanërisht, termat nënçmimi e mbiçmimi nënçmimi e mbiçmimi ( kurse ( kurse fleksibile të këmbimit )fleksibile të këmbimit ) dhe dhe zhvlerësimi zhvlerësimi e rivlerësimi e rivlerësimi ( Kurse fikse të këmbimit ),( Kurse fikse të këmbimit ), përsëriten në çdo diskutim për tregtinë përsëriten në çdo diskutim për tregtinë dhe financën ndërkombëtare.dhe financën ndërkombëtare.

NjëNjë zhvlerësimzhvlerësim ndodh kur çmimi i valutave të huaja ndodh kur çmimi i valutave të huaja sipas regjimit të kurseve fikse rritet me akt zyrtar.sipas regjimit të kurseve fikse rritet me akt zyrtar.

E kundërta e zhvlerësimit, E kundërta e zhvlerësimit, r ivlerësimirivlerësimi ,, ulja e ulja e çmimit të çmimit të valutave të vendit tonë në krahasim më vendet tjera.valutave të vendit tonë në krahasim më vendet tjera.

Nënçmimi Nënçmimi – një valutë nënçmohet kur në sistemin e – një valutë nënçmohet kur në sistemin e kurseve luhatëse, bëhet më pak e shtrenjtë në terma kurseve luhatëse, bëhet më pak e shtrenjtë në terma të valutave të huaja.të valutave të huaja.

Mbiçmimi Mbiçmimi – një valutë mbiçmohet kur bëhet më – një valutë mbiçmohet kur bëhet më shtrenjtë në termat të parasë së huaj. shtrenjtë në termat të parasë së huaj.

Matja e kursit real të këmbimit dhe Matja e kursit real të këmbimit dhe dollari amerikandollari amerikan

Kursi real përfaqëson raportin e çmimeve të Kursi real përfaqëson raportin e çmimeve të huaja ndaj çmimeve të brendshme të huaja ndaj çmimeve të brendshme të matura nga e njëjta valutë.matura nga e njëjta valutë.

Kursi real i këmbimit mat aftësinë Kursi real i këmbimit mat aftësinë konkurruese të një vendi me tregëtinë konkurruese të një vendi me tregëtinë ndërkombëtare.ndërkombëtare.

Kursi real i këmbimit = ePf

P

Ku P dhe Pf përfaqësojnë respektivisht nivelet e çmimeve brenda dhe jashtë dhe e përfaqëson çmimin në dollarë të valutës së huaj.

Vini re që, deri Pf përfaqëson çmimet e huaja, si p.sh. çmimet e matura në € dhe kursi i këmbimit matet si kaq dollarë për €, atëherë numëruesi shpreh çmimet e jashtme të matura në dollarë, dhe derisa në këtë rast, në emërues niveli i çmimeve të brendshme matet me dollarë, atëherë kursi reali i këmbimit shpreh raportin e çmimeve të jashtme ndaj atyre të brendshme.

Teoria Sasiore e parasëTeoria Sasiore e parasë

Teoria sasiore e parasë në formën e saj më Teoria sasiore e parasë në formën e saj më të plotë pohon se niveli i çmimeve është të plotë pohon se niveli i çmimeve është përpjestimor ndaj stokut monetar. përpjestimor ndaj stokut monetar.

Neutraliteti i parasëNeutraliteti i parasë

Paraja është neutrale kur ndryshimet në Paraja është neutrale kur ndryshimet në stokun monetar çojnë vetëm në ndryshime stokun monetar çojnë vetëm në ndryshime të nivelit të çmimeve, pa ndryshuar të nivelit të çmimeve, pa ndryshuar variablat reale ( produkt, punëzënie, variablat reale ( produkt, punëzënie, norma e interesit).norma e interesit).

Lëvizja e kapitalitLëvizja e kapitalit

Kapitali është plotësisht i lëvizshëm Kapitali është plotësisht i lëvizshëm nga pikëpamja ndërkombëtare kur nga pikëpamja ndërkombëtare kur investitorët mund të blejnë aktive me investitorët mund të blejnë aktive me shpejtësi, me kosto të ulët shpejtësi, me kosto të ulët transaksionesh, në shuma të transaksionesh, në shuma të pakufizuara dhe në çdo vend që të pakufizuara dhe në çdo vend që të duan.duan.

Ekuilibri në tregun e të miraveEkuilibri në tregun e të mirave

Rritja në kërkesën për import që vjen nga një dollar Rritja në kërkesën për import që vjen nga një dollar rritjeje në të ardhurat quhet prirje marxhinale për rritjeje në të ardhurat quhet prirje marxhinale për import. Prirja marxhinale për import mat funksionin e import. Prirja marxhinale për import mat funksionin e një dollari shtesë të të ardhurave që shpenzohet për një dollari shtesë të të ardhurave që shpenzohet për importe.importe. i

LM

IS

YY0

i0

0

E

Tani, një rritje në shpenzimet autonome, Ĭ –Ĭ’ rrit nivelin e të Tani, një rritje në shpenzimet autonome, Ĭ –Ĭ’ rrit nivelin e të ardhurave prej Y në Y’, dhe rritja e të ardhurave qon në ardhurave prej Y në Y’, dhe rritja e të ardhurave qon në zhvendosjen e kursës IS – IS’. Rritja e të ardhurave rrit zhvendosjen e kursës IS – IS’. Rritja e të ardhurave rrit kërkesën për para, rritja e kërkesës për para qon në rritjen kërkesën për para, rritja e kërkesës për para qon në rritjen e normës së interesit dhe ne normës së interesit dhe në ë fund kemi uljen e fund kemi uljen e shpenzimeve për investimeshpenzimeve për investime.( .( Ĭ = Ă).Ĭ = Ă).

iLM

IS

YY0

i0

0

E

IS’

Y’

i'

E

Y*

if

BALANCIMI I BRENDSHEM DHE I BALANCIMI I BRENDSHEM DHE I JASHTEMJASHTEM

Teprice

papunesi

Deficit

papunesi

Deficit

mbimunesim

Teprice

mbimpunesi

i

Mundell-Fleming- levizja perfekte e kapitalit-Mundell-Fleming- levizja perfekte e kapitalit-kurset fiksekurset fikse

Ne kushtet e kurseve fikse dhe levizjes perfekte te Ne kushtet e kurseve fikse dhe levizjes perfekte te kapitalit, nje vend nuk mund te ndjeke kapitalit, nje vend nuk mund te ndjeke politike te pavarur politike te pavarur monetaremonetare

IS

LMi

i=ifE

LM`

E`

Rritjae ofertes monetare,- ule normat e i – del kapitali jashte – bie vlera e valutes vendore - BQ shet deviza terhjeke parat vendore nga qarkullimi-LM kthehet ne pozicionin e saj fillesatar.

BP=0

Ekspansioni monetar-pa efekt ekonomik

Politika fiskale ka efekt te plote kurë kurset jane fikse??

Nençmim

i

i=ifE

IS

Nese normat vendore te interesit bien – kemi dalje te kapitalit- valuta jone nençmohet dhe anasjelltas

Mbiçmim

Produkti

LEVIZJA PERFEKTE E KAPITALIT –KURSET LEVIZJA PERFEKTE E KAPITALIT –KURSET FLEKSIBILEFLEKSIBILE

IS`

i

i=ifE

IS

Rritja e kerkeses nga te huajt, IS zhvendoset- normat e interesit rriten- kapitali I huaj vershon ne vend- valuta jone mbiçmohet- prodhimi bie

Produkti

PERSHTATJA NDAJ NJE TRONDITJE REALEPERSHTATJA NDAJ NJE TRONDITJE REALE

E`

Politika fiskale pa efekt

IS

LMi

i=ifE

LM`

E`

Rritjae ofertes monetare,- ule normat e i – del kapitali jashte – bie vlera e valutes vendore – eksporti rritet - IS zhvendoset lart

i=if

EKSPANSIONI MONETAR-KURSET FLEKSIBILE

Politika monetare ka efekt te plote ??

E``

Y0 Y1

POLITIKA NE DEM TE VENDEVE TE TJERAPOLITIKA NE DEM TE VENDEVE TE TJERA

Devalvimi I valutes vendore - mallrat tona Devalvimi I valutes vendore - mallrat tona me te lirame te lira