Makroekonomia - Ligjerata 9

8/10/2019 Makroekonomia - Ligjerata 9

1/26

LigjerataLigjerata 99

--INFLACIONINFLACION


2/26

DisaDisaDisaDisa nganganganga ObjektivatObjektivatObjektivatObjektivat kryesorekryesorekryesorekryesoreMakroekonomikeMakroekonomikeMakroekonomikeMakroekonomike te tetete QeveriseQeveriseQeveriseQeverise

1. Niveli i lart i prodhimit dhe i normave t larta t rritjesekonomike.

2. Shkalla e lart e unsimit a unsia e ult.

3. Stabiliteti i mimeve.

4. Zhvillim i balancuar rajonal

5. Bilanc i ekuilibruar pagesash


3/26

Mjetet/Instrumentet e qeverise perrealizimin e politikave makroekonomike

Politika Fiskale

Politika e t ardhuravePolitikat e marrdhnieveekonomike me botn e jashtme


4/26

RaportiRaportiRaportiRaporti papunesipapunesipapunesipapunesi- ---inflacioninflacioninflacioninflacionDy objektivat kryesore makroekonomike te qeverive ne bote jane:

1- punezenia e plote dhe2- stabiliteti i cmimeve

Cdo qeveri duhet te mundohet te stabilizon cmimet dhe ne te njejten kohe te krijojvende te reja te punes.

Per te arritur keto dy objektiva, qeveria duhet te kupton lidhjen apo raportin mespapunesise dhe inflacionit.

Ne perpjekjet e qeverive per te ulur ne minimum papunesine, ata mund te shkaktojne nerritje te inflacionit.

Pra ne afatin e shkurter, mendohet te kete nje lidhje negative mes papunesise dhe

inflacionit.


5/26

Ulje e vlers s Paras Efekti m i keq prshkak t inflacionit


6/26


7/26

Inflacioni dhe pasojat ne ekonomi


8/26

Papunesia dhe pasojat e saj


9/26

BurimetBurimetBurimetBurimet e eee inflacionitinflacionitinflacionitinflacionitMbizotron pikepamja se inflacioni tenton te jeteinercial, dmth me norma te pandryshuara perderisane ekonomi nuk kane ndodhur ndryshime terendesishme ne anen e kekrkeses dhe oferetes.

te inflacionit dallojme:

1. Inflacioni inercial2. Inflacioni nga kerkesa dhe3.Inflacioni nga oferta


10/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni inercialinercialinercialinercialInflacioni inercial quhet ndryshe infacion i parashikueshem ose i pritshem , perderisanorma e inflacionit eshte e qendrueshme , per sa kohe nuk ndodhin ndryshime ne anen eofertes dhe te kerkeses agregate.

Natyra inerciale e inflacionit shpjegohet me natyren inercilae te pritjeve te agregateveekonomike , te pershtatura keto ndaj inflacionit aktual ose prezent.

Prirja per ritme te qendrueshme inflacioni lidhet me menyren e percaktimit te cmimeve dhe pagave. ur pagat e cm met rr ten s pe t, e paras o en qe te rr ten e e ne

ardhmen, agjentet ekonomike perfshijne pritjet e tyre per te ardhmen.

Inflacioni jo gjithmone qendron ne norme konstante sepse ekonomia here pas heregoditet dhe shkakton ndryshime ne normen e inflacionit:

sezona e dobet ne bujqesi,ndryshimet e kurset e kembimit valutor,ndryshimet ne produktivitetin e punes dhe ngjarjet e tjera ekonomike.

Kur ndodhin fenomene te tilla ne ekonomi, pritjet e agjendeve ekonomik mund tendryshojne , pra ndryshon edhe norma e parashikuar e inflacionit.


11/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni nganganganga kerkesakerkesakerkesakerkesaEshte inflacion qe rezultonnga nje rritje ne kerkesen agregate.

Ka shume faktor qe ndikojne ne kerkesen agregate, por me te rendesishmit

prej tyre qe japin nje rritje te ndieshme jane:- rritja ne oferten e parase dhe rritja e shpenzimeve qeveritare(G) per te blere mallra dhe sherbime.

Kur kerkesa agregate rritet,kurba e kerkeses agregate zhvendosetdjathtas (lart) pozicionit te saj fillestar duke na dhene nje ekuiliber te ri tenivelit te pergjithshem te cmimeve dhe te GDP reale.

Ngritja e nivelit te cmimeve do te shoqerohet me ngritjen e nivelit tepagave dhe do te jap nje impuls te ri rritjes se nivelit te pergjithshem tecmimeve, pra, Inflacionit.

Kjo dukuri njihet ne teorine ekonomike me emerinSpiralja Cmimi-page-inflacion , apo rritje e shkallezuar e inflacionit,


12/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni nganganganga kerkesakerkesakerkesakerkesa

Nje kerkese agregate e rritur ndaj ofertes te kufizuar, qone shume shpejt ne rritjen enivelit te pergjitshesm te cmimeve, pra ne inflacionin nga kekresa.


13/26

RritjaRritjaRritjaRritja eeee shkallezaurshkallezaurshkallezaurshkallezaur e eee inflacionitinflacionitinflacionitinflacionit

Kur norma e papunesise eshte nen nennennen nivelinnivelinnivelinnivelin natyrornatyrornatyrornatyror tetetete sajsajsajsaj (shume e ulet), do te kete mungese tepunetoreve. Pagat fillojne te rriten dhe lakorja AS (SAS Oferta agregate ne afatin e shkurter) do tezhvendoset majtas apo lart pozites saj fillestare.


14/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni i iii vazhdueshemvazhdueshemvazhdueshemvazhdueshem nganganganga kekresakekresakekresakekresa

NeNeNeNe rastrastrastrast se ADse ADse ADse AD vazhdonvazhdonvazhdonvazhdon tetetete rritetrritetrritetrritet (te zhvendoset djathtas nga AD1 ne AD2), per arsye te ndryshme(p.sh. Rriten shpenzimet qeveritare ne nje kampanje elektorale, apo per te mbuluar deficitin buxhetoremitohen para me shume, ateher ekonomia do te pasoje nje njenjenje inflacioninflacioninflacioninflacion tetetete vazhdueshemvazhdueshemvazhdueshemvazhdueshem nganganganga kerkesakerkesakerkesakerkesa.


15/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni nganganganga kostojakostojakostojakostoja ( (((inflacioniinflacioniinflacioniinflacioni i iii ofertesofertesofertesofertes) )))

Inflacioni nga kostoja shfaqet kur rriten cmimet e produketeve per shkak te rritjesse kostove te tyre.

Inflacioni nga kostoja mund te ndodh si rezultat i veprimit te faketoreve temeposhtem:

a) nje rritje me e madhe e pagave se sa produktiviteti i punesb) nje rritje ne kursin e kembimit te monedhes e cila rrite koston e materialeve teimportuara

c) nje rritje ne koston e lendeve te para te importuara per shkaqe te faketoreve te jashtem si psh. rritja e cmimit te naftes (psh ne vitet 1973 dhe 1980 nga OPEK)d) nje rritje ne taksen indirekte

E vecanta e inflacionit nga kostoja eshte rritja e cmimeve ne kushtet e renijes

ekonomike.

Pra, kur ekonomia eshte poshte kufirit te zenies se plote ne pune ne kushtet kurkemi inflacion nga oferta, ndodhe qe bashkohet inflacioni me papunesine.

Kriza financiare dhe kriza e borxheve ne Eurozone.


16/26

InflacioniInflacioniInflacioniInflacioni nganganganga kostojakostojakostojakostoja

Ekonomia eshte poshte kufirit te zenies se plote ne pune, ne kushtet kur kemiinflacioni nga oferta, ndodhe qe te bashkekzistojne inflacioni me papunesine.


17/26

RaportiRaportiRaportiRaporti papunesipapunesipapunesipapunesi inflacioninflacioninflacioninflacion. ... LakorjaLakorjaLakorjaLakorja eeee FilipsitFilipsitFilipsitFilipsit ((((PhilipsitPhilipsitPhilipsitPhilipsit) )))

Punezenia e plote dhe stabiliteti i cmimeve jane dy objektivat qendroremakroekonomike te cdo qeverie.

Per kete qellim qeverite duhet te luftojne ne te dy krahet, kunder papunesisemasive dhe kunder inflacionit. Cka ndodh me inflacionin kur qeveria merr masaper uljen e papunesise ose anasjellates?

Nje model teorik te raportit papunesi-inflacion e jep lakorja e Philipsit, ngaekonomistiWilliam Phillips.

Ai gjeti nje lidhje reciporoke midis papunesise dhe ndryshimit ne page dhe kjo lidhjerezultoi te ishte NEGATIVE.

Midis papunesise dhe inflacionit cila prej ketyre smundjeve te kurohet meperparsesi? Kjo eshte sfida qe ofron kurba e Philipsit per hartuesit e politikaveekonomike ne periudha afatshkurtera.


18/26

LakorjaLakorjaLakorjaLakorja e Philipsite Philipsite Philipsite Philipsit

Rritja e pagave %(Infla cion i)

Lakorja e Philipsit tregonlidhje inverze n mes t

inflacionit dhe papunsis.Sugjeron se nse qeveriadshiron t ul inflacionin, kjo

2.5%

Papunsia (%)

o s p e n rr en epapunsis dhe e kundrta:

trade-off n mes tinflacionit dhe papunsis.

1.5%

6%4%LP1


19/26


20/26

LakorjaLakorjaLakorjaLakorja e Philipsite Philipsite Philipsite Philipsit - --- zhvendosjazhvendosjazhvendosjazhvendosja

Rritja e pagave %(Infla cioni )

Nj zhvendosje majtat e

lakores se Philipsitrezulton me nj normm t lart t inflacionin3.0%

Papunsia (%)

t shoqruar mepapunsi m t ult.1.5%

6%4%LP1

LP2


21/26

LakorjaLakorjaLakorjaLakorja e Philipsie Philipsie Philipsie Philipsit tttProblemet:

N vitet e 1970-ta: Inflacioni dhe papunsia u rritnnjkohsisht

s ag ac on


22/26

LakorjaLakorjaLakorjaLakorja eeee philipsitphilipsitphilipsitphilipsit nenenene peridhuenperidhuenperidhuenperidhuen afatgjateafatgjateafatgjateafatgjateNe periudhen afatgjate tregon lidhjen midis inflacionit dhepapunesise kur norma e inflacionit aktuale eshte e barabarte menorem e pritshme te inflacionit.

Ne periudhen afatgjate lakorja e philipsit behet plotesishteinelastike ne madhesine e normes nat rore te a unesise.


23/26

LakorjaLakorjaLakorjaLakorja e Philipsite Philipsite Philipsite Philipsit (LP)(LP)(LP)(LP) nnnn afatinafatinafatinafatin eeee gjategjategjategjate

Inflacioni LP n afat t gjat

1. Gjendja fillestare: i=1% dhe u=7%

2. Qeveria ndrmerr masa pr zvoglimin e u, menj politik fiskale ekspansionit duke ezhvendosur AD djathtas.

3. Ulet u, por rritet i n 2%. Nse rriten pagat,firmat e ulin punsimin dhe kthehet prap u=7%.

4. Kundr ktij zhvillimi, qeveria prap ndrhyn,duke zvogluar u, por duke rritur i=3%.

Papunsia

LP1

LP2LP3

5. Nse pagat prshtaten ndaj ksaj rritje n i,ather norma e papunsis prap kthehet nu=7% pasi firmat largojn puntort nga puna.

7%

2.0%

1.0%

3.0%


24/26

AS-AD

InflacioniAS1AS2

4.0%

T ardhurat

AD1

2%

U = 4%

AD2

U = 3%

3.75%


25/26

KonkuluzioniKonkuluzioniKonkuluzioniKonkuluzioni

Hipoteza mbi lidhjen reciproke ne mes papunesise dhe inflacionit, cmimet dhepagat tentojne te akselerohen kur papunesia eshte nen normen natyrore,njihetsi hipoteza e normes natyrore te papunesise.

Pra, per aq kohe sa papunesia eshte nen normen natyrore, inflacioni do te rritet. Ekunderta do te ndodhe neqoftese do te kemi papunesi te larte. Ne kete rastinflacioni do te tentoje te ulet, per aq kohe sa qe papunesia eshte mbi normennatyrore.

Dy perfundime te rendesishme rrjedhin nga norma natyrore e papunesise:1. qeveria me politikat e saja aktive dhe pasive ne tregun e punes mund te qojeposhte normen natyrore te papunesise per nje kohe te gjate pa shkaktuar njespirale ngritese te pages dhe cmimeve

2. Qeveria mund te zgjedhe nje papunesi te ulet me kosto te inflacionit me telarte e ne rritje, ose nje inflacion te ulet me kosoto te nje papunesie te larte.Por , gjithashtu mund te perpiqet ta mbaje papunesine ne nivelin e saj natyror,duke siguruar edhe nje inflacion te qendrueshem.


26/26

LiteraturaKREU 20 FAQE 353 364 - Ahmet Manellari, SuloHadri, Dhori Kule, Stefan Qirici: Hyrje n ekonomi,Shtpia botuese Pegi, Tiran 2007

Prezentimi nga ligjerata do t shperndahet tek studentt.

DETYRE SHTEPIE: Te gjitha pyetjet ne faqe 363-364

Documents

Makroekonomia - Ligjerata 9