Embed Size (px)
DESCRIPTION
k
Citation preview
1
Universiteti i Prishtinës ”Hasan Prishtina” UNIVERSITAS STUDIORUM PRISHTINIENSIS Nëna Terezë, p. n., 10000 Prishtinë, Kosovë
Tel: +381-38-244183URL: http://www.uni-pr.edu Fax: +381-38-244187Mail: [email protected]
FAKULTETI MJEKËSISË
SYLLABUS
I PROGRAMIT MËSIMOR
MAMI
CIKLI AKADEMIK
2013 – 2016
Prishtinë, 2013
2
HYRJE
Infermierët e diplomuar në profesionin shëndetësor të infermierit, janë punonjës të cilëve u përkasin detyrat (kompetencat) dhe përgjegjësit në ofrimin e ndihmës së përgjithëshme infermierore në përgjigje të problemeve shëndetësore të individit dhe të komunitetit, njëherit janë të aftë të ofrojnë kujdes infermieror parandalues, kurues, qetësues dhe rehabilitues. Infermierët janë operatorë që kryejnë me autonomi profesionale veprimtari të drejpërdrejta në parandalimin, në kurimin, në mbrojtjen e shëndetit individual dhe kolektiv, duke kryer funksionet e përcaktuara nga profili profesional relativ dhe nga kodi etik, duke përdorur metodologji të planifikimit për objektivat e kujdesit infermieror. Funksionet e tyre kryesore janë parandalimi ndaj sëmundjeve, ndihma ndaj të sëmurëve, ndaj të handikepuarve, të moshave të ndryshme dhe edukimi shëndetësor. Infermieria:
o marrin pjesë në identifikimin e nevojave shëndetësore të individit dhe të komunitetit, o identifikojnë nevojat e kujdesit infermieror të individit dhe të komunitetit dhe formulojnë
objektiva relative, o planifikojnë, drejtojnë dhe vlerësojnë ndërhyrjen e ndihmës së infermierit, o garantojnë aplikimin korrekt të udhëzimeve/recetave diagnostiko-terapeutike, o veprojnë në mënyrë individuale dhe në bashkëpunim me profesionistë tjerë shëndetësorë e
socialë, o ndihmojnë në krijimin e personelit mbështetës dhe bashkëpunojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë
në përmirësimin e rolit të tyre profesional dhe në kërkimet shkencore. Infermierët mund të kryejnë aktivitetin e tyre në strukturat shëndetësore, publike ose private, në spital, në terren dhe në ndihmën në shtëpi, të varur ose të pavarur. Programi i studimeve Programi i studimeve në infermieri është 3 vite (180 ECTS) i ndarë në 6 semestra (1 semester ka 30 ECTS). Te gjitha lendet janë të ngarkuara me vlerën e ECTS, dhe se një (1) ECTS është e barabartë me 30 orë mësimi. Në fund të studimeve 3 vjeçare studenti mbron punën e Diplomës. Kurrikula e plotë përmban 5.400 orë mësim në total, nga të cilat 1.870 orë në auditor (ligjërata, seminare, ushtrime seminarike, ushtrime laboratorike) nga 45 minuta, 2.515 orë praktikë në institucionet shëndetësore (ambulancë, spital, klinikë), dhe 1.015 orë për vetëmësim. Në çdo vit akademik studentët kryejnë në semestrin e parë 15 javë mësimore dhe në semsetrin e dytë 15 javë mësimore. Java mësimore = 30 orë (6h/ditë), Java e praktikës = 40 orë (8h/ditë). Studentët, në përfundim të ciklit akademik, do të marrin Diplomën Bachelor, listën e notave dhe të krediteve për çdo lëndë dhe Programin Mësimor.
3
Skema programore
Viti I ST Orë VM ECTS
Semestri I L S SE LP CE CP SOC Mësimdhënësi
Anatomi dhe Fiziologji me Patofiziologji O 70 25 95 180 6 Prof. Dr. Ibrahim Behluli; Prof. Dr. Hysni Daka; Prof. Dr. Halil Ahmetaj
Mamia në Kontekstin Psikosocial O 75 15 90 180 6 Msc. Anita Sadiku
Shkencat Natyrore dhe Farmakologjia O 80 20 25 105 210 7 Prof. Dr. Muharrem Jakupi; Prof. Ass. Ymer Halimi; Prof. Dr. Rexhep Hoxha
Mbrojtja e Shëndetit O 45 55 10 110 210 7 Prof. Ass. Ilir Begolli
Anglishte e Mamive O 10 30 60 120 4 Prof. Hysen Kasumi
Gjithsej në semestrin e I-rë 260 20 35 135 10 460 900 30
Shëndeti Riprodhues dhe Etika O 40 5 45 90 3 Prof. Assoc. Naser Ramadani Msc Fatime Zeneli
Mamitë dhe Praktika e Mamive I O 80 95 90 280 545 810 27 Msc Shqipe Tahiri
Gjithsej në semestrin e II-të 120 5 95 90 280 590 900 30
Gjithsej në vitin e parë 380 20 40 230 90 290 1050 1800 60
Viti II ST Orë ECTS
Semestri I L S SE LP CE CP SOK
Bazat e Mjekësisë Klinike dhe Ndihma e Parë O 60 15 75 150 5 Prof. Dr. Ejup Pllana; Prof. dr. Avdyl Krasniqi
Obstetrika dhe Gjinekologjia O 75 15 90 180 6 Prof. Asoc. Myrvete Paqarada
Kujdesi për Fëmijën e Sëmurë O 75 10 25 30 170 310 450 15 Prof. Dr. Mehmedali Azemi
Përgjegjësitë Ligjore dhe Profesionale të Mamive O 60 55 60 120 4 Prof. Dr. Syheda Latifi
Gjithsej në semestrin e I-rë 270 25 40 30 170 535 900 30
Mamitë dhe Praktika e Mamive II O 40 35 330 405 480 16 Msc Shqipe Tahiri
Shëndeti si Vlerë O 85 15 30 160 290 420 14 Prof. Ass. Ilir Begolli
Gjithsej në semestrin e II-të 125 50 30 490 695 900 30
4
Total in Viti II 395 75 70 30 660 1230 1800 60
Viti III ST Orë VS ECTS
Semester I L S SE LP CE CP SOK
Hyrje në Metodologjinë Kërkimore OS
30 15 15 45 90 3 Prof. Asoc. Merita Berisha
Mamitë dhe Praktika e Mamive III O 40 20 90 510 660 810 27 Msc Shqipe Tahiri
Gjithsej në semestrin e I-rë 70 35 40 90 510 705 900 30
Lëndë zgjedhore të përgjithshme *(3 lëndë zgjedhore) I 270 9
Lëndë zgjedhore *(3 lëndë zgjedhore) IS 30 270 9
Punim Diplome * O 15 55 50 120 380 12
Gjithsej në semestrin e II-të 900 30
Gjithse në vitin e III-të 1800 60
Shkurtesat: L
Ligjërata
S Seminare US Ushtrime seminarike PL Praktike laboratorike PK Praktike klinike VS vetstudim ECTS European Credit Transfer System (credit points)
Viti III ST Orë
Semester II L P S US PL PK KP SOK VS ECTS
Lëndë të përgjithshme zgjedhore 270 9 Mësimdhënësi
Gjuha Gjermane p[r Infermieri LZP 20 25 90 3
Didaktika e edukimit shëndetësor LZP 20 25 90 3 Prof. Asoc. Naser Ramadani
Praktikumi në Shkencat Kompjuterike LZP 0 45 90 3 Prof. Asoc. Merita Berisha
Menaxhimi në Shëndetësi LZP 30 15 90 3 Prof. Ass. Ilir Begolli
Bashkëpunimi ndërprofesional LZP 30 60 180 3 Dr. Sc. Drita Zajmi-salihu
5
Gjenetika dhe Biologjia Molekulare LZP 20 25 90 3 Prof. Dr. Muharrem Jakupi
Perspektiva e Kujdesit Mjekësor LZP 10 35 90 3 Prof. Ass. Ilir Begolli
Informatika në Shëndetësi LZP 45 90 3 Prof. Asoc. Merita Berisha
Lëndë zgjedhore Profesionale 270 3
Retorika dhe Argumentimi i Mamive LZPr 15 30 90 3 Prof. Ass. Afrim Blyta
Hyrje në Zhvillimin e Personalitetit LZPr 45 90 3 Prof. Ass. Vera Kukaj
Shëndeti i Gruas Shtatzën në Situata Emergjente
LZPr 30 15 90 3 Prof. Asoc. Fehmi Zeqiri
Infeksionet në Shtatzëni dhe në periudhën Perinatale
LZPr 30 15 90 3 Prof. Dr. Shefqet Lulaj
Studimet Feministe dhe Mamitë LZPr 30 15 90 3 Prof. Dr. Zeqir Dervishi; Msc. Naime Brajshori
Shëndeti i Gruas LZPr 15 30 90 3 Prof. Asoc. Syheda Latifi
Siguria e Barnave në Shatzëni dhe gjatë Laktacionit
LZPr 30 15 90 3 Prof. Hasime Qorraj;
Investigimi dhe Diagnostikimi për Maminë
LZPr 30 15 90 3 Prof. Asoc. Fehmi Zeqiri
Gjidhënia dhe Laktacioni LZPr 20 15 10 90 3 Prof. Dr. Mehmedali Azemi
legjenda:
LZP-Lëndë zgjedhore të përgjithshme
LZPr- Lëndë zgjedhore profesionale
6
Planprogrami Mami Përshkrim i shkurtër i lëndës ANATOMIA DHE FIZIOLOGJIA ME FIZIOLOGJI PATOLOGJIKE Përshkrimi i lëndës:
Studenti do të përvetësojë njohje me ndërtimin antomik dhe funksionin normal të organizmit të njeriut
si dhe mekanizmat e shfaqjes dhe zhvillimit të çrregullimeve sipas sistemeve.
Anatomi normale (forma dhe ndërtimi i trupit të njeriut, duke filluar nga qelizat, indet, organet dhe sistemet e organeve) b) Anatomia topografike e trupit të njeriut; ndarja e saj në zonat (rajonet), topografia dhe marrëdhëniet nervore dhe elementet vaskulare , bazuar në pikat e tyre ne sipërfaqe të trupit dhe udhëzimeve të prekshme dhe konvencionale.
Anatomia funksionale; ndërlidhja e formës se trupit dhe funksionet e sistemit të organeve.
Anatomia klinike; problemet më të zakonshme klinike të organeve dhe trupit në përgjithësi dhe rrugët më të sigurta për të eliminuar ndërhyrjen e tyre.
Të miratojë emrat latine sipas terminologjisë anatomike (Nomenklatura anatomike 1998) që do të
ndihmojnë ata per të komunikuar në mënyrë efektive .
Plani mësimor i lëndës së Fiziologjisë dhe Fispatologjisë bazohet në konceptin e përmbajtjes së mësimit
klinik të orentuar të Fakultetit të Mjekësisë. Kjo lendë mund të konsiderohet si urë lidhëse në mes
disiplinave mjekësore paraklinike dhe atyre klinike. Përmes mësimit të kësaj lënde studentët marrin
bazat shkencore për kuptimin e mekanizmave të zanafillës së sëmundjeve të veçanta dhe shenjave të
tyre, të cilat do ti vërejnë më pas në lëndët klinike. Përmes kësaj lënde mund të njihen faktorët e
vaçantë etiologjik, posaçërisht vetitë e tyre të cilat mund të inicojnë procesin patologjik. Kjo lendë
ndihmon të fitohen njohuri mbi mekanizmat patogjenikë, të cilët janë të përbashkët për sëmundjet e
shumta dhe njëherit zhvillohet kuptimi për qasje integrative të procesit patologjik te i sëmuri e jo vetëm
kah organet e veçanta të sëmura.
Qëllimet e mësimit: janë njohja e studentëve me ndërtimin dhe funksionin normal të indeve,
organeve dhe krejt organizmit si dhe me çrregullimet e funksioneve fiziologjike të organizmit si pasojë e
veprimit të shkaktarëve të ndryshëm patologjik.
-Rezultatet e të nxënit të lëndës: Me përfundimin e lëndës, studentët do të jenë në gjendje të: kuptojnë përmbajtjen e lëndës, objektin e studimit dhe rëndësinë e saj dhe aplikimin e saj në jetën e përditshme. të njihen me ndërtimin dhe funksionin themelor të njeriut, t’i dallojnë ndryshimet dhe faktorët e ndryshimeve në trupin e njeriut.
Format/ Metodat e mësimdhënies Ligjerata, seminare, punë praktike laboratorike
Literatura: Alush Gashi, Agim Vela: Osteologjia, 1984 Agim Vela Sadi Bexheti: Sistemi nervor qendror, 1987
7
Alush Gashi: Kafazi i kraharorit, 1989 Hilmi Dauti, Bajram Nuraj: Kombliku, 1995 Bajram Nuraj: Sistemi nervor periferik, 1998 Agim Vela, Bajram Nuraj: Koka dhe Qafa, 2000 Agim Vela: Abdomeni, 2001 Totozani D. etj. Anatomia Normale e Njeriut (për Infermierinë), Tiranë 2001. The Human Body An Introduction to Structure and Function 2004 Çakëri L., Bregu R. Fiziologjia Mjekësore, Tiranë 2000. Vander’s- Fiziologjia Humane 2013 Fiziologjia Mjekësore (Hall Guyton) Anatomia dhe Fiziologjia. Seeley-Patton-Tate, Botimet Sorbona Milano Artan Shkoza: Fiziologjia e njeriut
Teksti “Fispatologjia” nga autorët: Stjepan Gamulin, Matko Marushiq dhe Sllavko Kërvarica. i përkthyer
në gjuhën shqipe në vitin 2001. Si dhe botimi i 6-të i përtërirë, 2011.
Teksti Praktikum i Fiziologjisë Patologjike” nga autorët: Mazllum Belegu, Halil Ahmetaj, Ymer Mekaj,
Hakif Hoxha, Neshet Rizvanolli, Shqipe Devaja-Kumnova, Burim Neziri. Prishtinë, 2002
McCance LK me bp. Pathophysiology-the biologic basis for disease in adults and children, ed. 6, St.
Louis, 2010, Mosby.
Stephen J. McPhee, Vishwanath R. Lingappa, and William F. Ganong McPhee Pathophysiology of
Disease: An Introduction to Clinical Medicine, 4th Edition
OkDoKeY Handbook of Pathophysiology (January 15, 2001): by Springhouse Corporation
MAMIA KONTEKSTI PSIKOSOCIAL Përmbajtja: Kjo temë do t’iu mundësojë studentëve ti adresojnë çështjet shëndetësore si ato sociale, psikologjike dhe mendore të përjetuara nga gratë dhe familjet e tyre gjatë shtatzënisë, lindjes, paslindjes dhe përkujdesjes së hershme prindërore. Qëllimet e mësimit Kjo temë do t’iu mundësojë studentëve të hulumtojnë çështjet sociale dhe mendore shëndetësore të përjetuara nga gratë. Studentët do të fitojnë njohuri dhe shkathtësi që lidhen me kryerjen e ekzaminimit fillestarë dhe referimit në praktikën akusherike. Rezultatet e pritura nga mësimi Me përfundimin e kësaj teme nxënësit do të jenë në gjendje të: • Përshkruajnë se si çështjet sociale dhe psikologjike kanë ndikim mbi gratë dhe familjen e tyre, • Shpjegojnë politikat e kujdesit dhe ofrimit të shërbimeve, • Shfrytëzojnë mjetet e përshtatshme psiko-sociale për vlerësim në praktikën e mamive, • Demonstrojnë cilësitë e të diplomuarit në Universitetin e Prishtinës. Metodat e mësimdhënies
8
Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video gjirimeve, praktikat laboratorike (ushtrimet) dhe workshop-e të organizuara me grupe të vogla të nxënësve. Literatura
Dr. Begolli I. - Edukimi Shëndetësor, Prishtinë 2001
Ascroft B, Joensuu M, Kitinoja H, Kurki R, LatvasaloL. Pallaveshi L,Ylitalo M.1999 Tiranë. Individi, Mjedisi, Shëndeti,dhe Kujdesjet Infermierore. Kapitulli i VI
Tomja A, Basha E, Pula A.(ribotim) 2004. Tiranë. Bazat e Infermieristikës së Përgjithshme. Kapitilli i III.
F. De Bartolomeis, Psikologjia, pedagogjia, sociologjia, në praktikën sanitare, Sorbona, Milano, 1984.
SHKENCA NATYRORE DHE FARMAKOLOGJIA Përmbajtja Ky modul përmban informacione që kanë të bëjnë me molekulat, enzimat dhe proteinat, dhe funksionet e tyre në qelizë. Kjo temë do të mundësojë që konceptet bazike të finalizohen me interpretimin e fenomeneve në Fizikën Mjekësore, si nga pikëpamja fizike ashtu edhe nga ajo statistike, duke përdorur njohuritë dhe teknikat kryesore të shkencave kompjuterike dhe fizikës. Pjesa tjetër e këtij kursi fokusohet në konceptet farmakologjike të rëndësishme për praktikën e avancuar të infermierisë. Kursi fillimisht do t’iu mundësojë studentëve të kuptuarit e parimeve themelore farmakologjike të tilla si farmakokinetika, farmakodinamika, metabolizmin e barnave dhe marrëdhëniet dozë/ veprim. Qëllimet e mësimit Qëllimi është që studentët të dinë: Proceset themelore të fenomeneve biologjike përmes studimit të përbërjes strukturore, biokimike dhe funksionit qelizor, duke përfshirë planifikimin, zbatimin dhe vlerësimin e metodave diagnostike dhe teknike që lidhen me hulumtimet gjenetike. Të pajisë studentët me konceptet themelore të fenomeneve në Fizikën Mjekësore, nga pikëpamja fizike dhe teknikat kryesore të fizikës dhe shkencave kompjuterike. Të fitojnë njohuri në lidhje me mekanizmat e veprimit të barnave, efektet farmakologjike, kundër-indikacionet, efektet anësore dhe dozimin. Rezultatet e pritura të mësimit Me përfundimin e kësaj teme studentët do të jenë në gjendje të: • Njoftohen me ndërtimin dhe funksionin themelor të biologjisë, • Kuptojnë elementet themelore të biologjisë strukturore, • Kuptojnë elementet strukturore themelore të organizatës, dhe ndërveprimet e saj fizike dhe kimike,
9
• Interpretojnë ekuilibrin dinamik dhe pavarësinë e molekulave në trupin e njeriut, • Kuptojnë konceptet klinike të farmakoterapisë, • Kuptojnë konceptet e formave farmaceutike, • Dinë llogaritjen dhe dozimin e barnave. Metodat e mësimdhënies Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video xhirimeve dhe videoprojeksioneve, praktikë (ushtrime) dhe workshop-e të organizuara me grupe të vogla të studentëve. Literatura
Biologjia e pergjithshme (General Biology) - Lekë Gjiknuri dhe Tefta Rexha, Tiranë, 2004.
Biologjia Humane- Luan Memushi, Tirane, 2006.
Ymer Halimi; Fizikë mjekësore me Biofizikë, FM. Prishtinë, 1997.;
Marenglen Spiro; Teodor Karaja; Fatbardha Babani; Biofizika, Tiranë 2001;
Hoxha R, Krasniqi Sh. Jakupi A. regjistri i Barnave i Kosves 2011, Prishtinë
Florika Mandro, Majlinda Zahaj, Sonila Jani, Shezai Braho (red.) Bazat e farmakologjisë klinike : për studentët e Sh.L.I Tiranë : Lilo, 2007
MBROJTJA E SHËNDETIT Përmbajtja Ky modul prezanton organizimin, financimin dhe ofrimin e kujdesit shëndetësor në shtetin e Kosovës, duke përfshirë rolin e politikave publike, mbrojtjes dhe rregullativat ligjore. Qëllimet e mësimit Qëllimi është që studentët të dinë: • Perspektivën e politikave shëndetësore dhe mjetet analitike për të kuptuar politikat kombëtare që kanë të bëjnë me mjedisin (do të jetë i integruar gjatë gjithë kursit). • Çështjet kryesore të politikave dhe konstruktin bazë për analizë duke përfshirë shpenzimet kombëtare shëndetësore dhe strategjitë për kontrollin e kostos. • Qasjen ndaj pacientëve dhe pabarazitë shëndetësore, cilësinë e kujdesit shëndetësor si dhe përmirësimin e performancës dhe politikave të fuqisë punëtore. Rezultatet e pritura të mësimit Me përfundimin e kësaj teme studentët do të jenë në gjendje të kuptojnë: • Organizimin dhe funksionimin e sistemit të kujdesit shëndetësor, • Procesin e reformimit të kujdesit shëndetësor, • Drejtimet e ardhshme dhe tendencat e zhvillimit të kujdesit shëndetësor, dhe • Ndikimin e politikave inovative në praktikën e avancuar, ofrimin e shërbimeve dhe rezultatet shëndetësore.
10
Metodat e mësimdhënies Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video xhirimeve dhe videoprojeksioneve, si dhe workshop-e të organizuara me grupe të vogla të studentëve. Literatura
Edukimi Shëndetësor”- Ilir Begolli 2001
Prof.dr Isuf Dedushaj: Epidemiology, Principles and Practice, Prishtinë, 2010,
Prof.dr Isuf Dedushaj: Immuno prophylaxis Prishtinë, 2002.
Jekel, Katz, Elmore.: "Epidemiology, Biostatistics and Preventive Medicine"
Roshi, E, Hyska J, Bara P, Burazeri G, Kuneshka L,: "Statistics", Tirana, 2004
Concepts of discourse, the book in manuscript
SHËNDETI RIPRODHUES DHE ETIKA Përmbajtja Kjo temë do të pajisë studentët me një sfond të gjerë për kujdesin shëndetësor riprodhues, pasqyrimin etik dhe rëndësinë e etikës profesionale. Qëllimet e mësimit Qëllimi i kësaj teme është që t'u ofrojë studentëve njohuri mbi parimet shkencore që karakterizojnë problemet shëndetësore të nënave dhe të porsalindurve, në të vërtetë me kujdesin shëndetësor riprodhues. Përveç kësaj, tema synon të zhvillojë edhe aftësitë dhe njohuritë mbi etikën profesionale në praktikën e mamive. Rezultatet e pritura të mësimit Me përfundimin e kësaj teme, studentët pritet të jenë në gjendje të demonstrojnë njohuri mbi kujdesin shëndetësor riprodhues. Përveç kësaj ata do të jenë në gjendje të interpretojnë pasqyrim etik të profesionit të mamive në komunitetin profesional dhe shoqëror. Metodat e mësimdhënies Organizimi teorik dhe praktik të mësuarit (me metoda moderne interaktive, seminare, punë në grupe të vogla). Literatura Melnyk BM, Fineout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing and healthcare. A guide to best practice.Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2005. Polit DF, Hungler BP. Nursing research. Principles and methods. 5th edition. Philadelphia: J.B. Lippincott Company,1995. Ethical guidelines for nursing research / International Council of Nurses. - Geneva : ICN, cop. 1996.
11
Researching health care consumers : critical approaches / edited by Jennifer Burr and Paula Nicolson. - Basingstoke ; New York, N.Y. : Palgrave Macmillan, 2005. MAMIA DHE PRAKTIKA E MAMISË- I Përmbajtja Njohja e parimeve themelore në fushën e obstetrikës dhe gjinekologjisë, funksionimin fiziologjik dhe anatominë e sistemit gjenital, të shoqëruar me faktorët endogjen dhe ekzogjen të tilla si aplikimi i normave sanitare. Qëllimet e mësimit Kursi ka për qëllim që studentët të zhvillojnë aftësitë e tyre menaxhuese në praktikën e kujdesit klinik në struktura të ndryshme, duke demonstruar qasje individuale dhe sistematike në menaxhimin kujdesit ndaj pacientëve, familjeve dhe profesionistëve tjerë shëndetësor. Rezultatet e pritura të mësimit Pas përfundimit të këtij kursi, studentët do të jenë në gjendje të: • Vlerësojnë, planifikojnë dhe zbatojnë kujdesin, • Menaxhojnë punën e tyre në mënyrë të pavarur, • Krijojnë raporte korrekte në mes të profesionistëve për të siguruar ofrimin e kujdesit efektiv, • Ndërmarrin strategji për të përmirësuar ofrimin e kujdesit shëndetësor, •Demonstrojnë strategji të komunikimit në mesin e kolegëve, pacientëve, familjeve dhe agjentëve tjerë, • Pajisen me njohuri bazike për shkencat që kanë të bëjnë me aftësitë dhe praktikën e mamive. Metodat e mësimdhënies Organizimi teorik dhe praktik i të mësuarit (me metoda moderne interaktive, seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura
The fundamental nursing Process, Lippincot, 2007. Advance Nurse, USA, 2008 Or Nurse, Usa 2008 Surgical Nursing, Lippincot, 2000.
BAZAT E MJEKËSISË KLINIKE DHE NDIHMA E PARË Përmbajtja Përshkrimi i sëmundjeve të ndryshme interne dhe kujdesit shëndetësor. Hyrje dhe njohuri mbi sëmundjet kardiovaskulare, respiratore, gastrointestinale dhe endokrine, si dhe sëmundje të tjera të sistemeve të ndryshme të organeve. Lënda do të fokusohet ne ndihmën e parë mjekësore dhe rolin e mamive në ndihmën e parë.
12
Qëllimet e mësimit Studentët do të jenë në gjendje të aplikojnë njohuritë teorike dhe praktike, d.m.th. përshkrimin dhe të kuptuarit e specifikave të zhvillimit dhe organizimit të shërbimeve patologjike si dhe trajtimin e pacientëve me sëmundje interne dhe sistemike. Sensibilizimi dhe zhvillimi i aftësive të kujdesit për vlerësimin, diagnostifikimin, planifikimin dhe ndërhyrjet tek pacientët me sëmundje të brendshme. Rezultatet e pritura të mësimit Pas përfundimit të kursit, studentët do të jenë në gjendje të:
ë lëndën, rëndësinë e saj si dhe aplikimin e saj në jetën e përditshme, ë aftësitë për ekzaminim klinik të pacientit me sëmundje interne,
Aplikojnë metodat subjektive (historia) dhe ato objektive për ekzaminimin e pacientit, Fitojnë njohuri mbi sëmundjet internistike, metodat themelore për diagnostikim, monitorimin
klinik si dhe trajtimin e këtyre sëmundjeve. Metodat e mësimdhënies Organizimi teorik dhe praktik i të mësuarit (me metoda moderne interaktive, seminare, punë në grupe të vogla). Literatura
Boon A.N, Colledge R.N,Walker B.R, Hunter J. Davidson's Principles and Practice of Medicine, 20th Edition, International edition, 2006
Kumar P, Clark M. Clinical Medicine, 6th Edition, International edition, 2005
Grup Autorësh. Parimet e Mjekësisë së Përgjithshme. Tiranë, 2002
Fauci A, Braunwald E et all. Harrison’s Principles of Internal Medicine, 17th Edition, International edition, 2008
OBSTETRIKA DHE GJINEKOLOGJIA Përmbajtja: Përshkrimi i njohurive themelore në fushën e obstetrikës dhe gjinekologjisë me reflektim në punën praktike të mamive, si dhe prezantim i rolit të mamisë në procesin e lindjes. Qëllimet e mësimit: Studentët do të njihen me natyrën gjithëpërfshirëse të mamive dhe ndikimet e shoqërisë, qeverisë dhe kulturës në lindjen e fëmijës. Rëndësia e vlerësimit kritik të bazuar në prova praktike do të jetë më e theksuar. Rezultatet e pritura të mësimit Pas përfundimit të kursit, studentët do të jenë në gjendje të: • Aplikojnë parimet e kujdesit praktik të mamive, • Forcojnë raportet në mes të mamive dhe profesionistëve të tjerë shëndetësor,
13
• Ofrojnë kujdesin themelor të mamive për grupin e përzgjedhur të klientëve / pacientëve • Organizojnë program kujdesi për gratë me shtatzëni normale; • Përshkruajnë rolin e mamive në të gjitha fushat e punës së mamive; • Bëjnë analizë kritike, socio-ekonomike dhe socio-politike për gratë shtatzëna; • Debatojnë për çështjet e përjashtimit social dhe rezultatet lindjes; • Demonstrojnë aftësitë për të praktikuar profesionin e mamisë; • Identifikojnë çështjet etike që ndikojnë në procesin e lindjes dhe maminë; Metodat e mësimdhënies Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video gjirimeve, praktikat laboratorike (ushtrime) dhe workshop-et e organizuara me grupe të vogla të studentëve. Literatura
Asistencë infermieristike dhe obstetrike në zonën materno-infantile. Rrugë asistenciale me gruan, foshnjen dhe familjen. E Patricia di Giacomo dhe Luiza Anna Rigon. Shtëpia Botuese: Ambroziana.
Bimbashi A. Gliozheni O. Tiranë 1998. Hemoragjië e Paslindjes Obstetrika dhe gjinekologjia nga Adolfo Allegra për përdorimin e Shkollave të Obstetrikës
dhe e infermierëve Profesional. Shtëpia Botuese: McGraë-Hill; Libri: Itali-Milano Niko Veizaj, Rezarta Lalo (Petani), Nikita Manoku (red.) Sëmundjet e shtatzanisë dhe
sëmundjet gjinekologjike : për studentët e Fakultetit të Infermierisë Tiranë : Toena, 2006 Fauci A, Braunwald E et all. Harrison’s Principles of Internal Medicine, 17th Edition,
International edition, 2008 KUJDESI PËR FËMIJËT E SËMURË Përmbajtja:
Futja e njohurive themelore për kujdesin shëndetësor të fëmijëve të të gjitha moshave, si dhe rolin e mamive në kujdesin shëndetësor të fëmijëve.
Qëllimet e mësimit:
Zgjerimi i njohurive për organizimin e kujdesit shëndetësor të fëmijëve, të të gjitha moshave;
Njohja e nocioneve të ndryshme për vitalitetin e fëmijëve;
Informimi për ushqimin e fëmijëve të shëndetshëm dhe të sëmurë. Shprehur kryesisht tek të porsalindurit, me sëmundjet e të gjitha sistemeve (trakteve) të trupit të fëmijës;
Marrja e njohurive rreth situatave emergjente më të shpeshta dhe fëmijët e aksidentuar;
Gjatë ushtrimeve praktike (afër pacientit) studentët të jenë në gjendje të dinë diagnozën, metodat diagnostikuese dhe trajtimin e sëmundjeve infektive.
Rezultatet e pritura të mësimit:
14
Pas përfundimit të kursit, studentët do të jenë në gjendje të: • Shpjegojnë të ushqyerit e fëmijëve të shëndeteshëm dhe të sëmurë; • Të analizojë çdo sëmundje sipas sistemeve; • Shpjegojnë urgjencat dhe aksidentet e fëmijëve. Metodat e mësimdhënies Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video gjirimeve, praktikat laboratorike (ushtrime) dhe workshop-et e organizuara me grupe të vogla të studentëve. Literatura Bebeci D. 2006. Pediatria. Tiranë Prof.dr L.Zergolern , Pedijatrija 1, 2 Nelson, Textbook of Pediatrics Koncepte të Kirurgjisë Pediatrike” nga Luigi Perreli: “Kirurgjia Pediatrike: afrim dhe trajtim i
fëmijës me probleme kirurgjike” nga Gian Battista Parigi. Nelson – Thelbi i Pediatrisë, Shwarc: Pediatria e bazës. Asistencë infermieristike dhe
obstetrike në zonën materno-infantile. PËRGJEGJËSITË LIGJORE DHE PROFESIONALE TË MAMIVE Përmbajtja: Njohja me punën profesionale dhe legjislative të mamive në kujdesin shëndetësor dhe shpjegimi i çështjeve etike dhe ligjore që ndikojnë në punën praktike të mamive. Qëllimet e mësimit:
Përcaktimi i lidhjeve mes shëndetit mendor dhe legjislacionit;
Ballafaqimi me provat e ekspertëve në gjykatat civile dhe penale;
Vlerësimi dhe trajtimi i personave me çrregullime mendore apo pacientëve të ngjashëm shkelës të ligjit, të cilët nuk kanë kryer ndonjë vepër penale;
Pajtueshmëria me ligjin, drejtësinë penale dhe punën praktike të mamive;
Ngjarjet në kontekstin e zhvillimeve shoqërore dhe politike në praktikën e mamive. Rezultatet e pritura të mësimit: Pas përfundimit të kursit, studentët do të jenë në gjendje të: • Bëjnë racionalizimin e shërbimeve të mjekësisë ligjore përmes forcimit të mekanizmave koordinues dhe strukturave të menaxhimit efektiv; • Të identifikojnë lidhjet mes shëndetit mendorë dhe strukturave ligjore; • Të kryejn aktivitetet e kujdesit të mamive në përputhje me ligjin, drejtësinë penale dhe punën praktike të mamive; • Studentët e degës së mamisë, hulumtues mjeko-ligjor, do të fitojnë njohuri në lidhje me thelbin e përcaktimit të shkakut të lëndimeve dhe mekanizmit të vdekjes.
15
Metodat e mësimdhënies
Mësimi është i rregullt dhe i organizuar në formën e leksioneve në grupe të mëdha duke përdorur metodat bashkëkohore të mësimdhënies si një diskutim interaktiv, përdorimin e video gjirimeve, praktikat laboratorike (ushtrime) dhe workshope-et e organizuara me grupe të vogla të studentëve. Literatura
F.Batalli – Mjekesia Ligjore, 1985, Prishtine
S. Meksi –Vdekjet nga dhuna , Tirane, 2005
B. Knight – Forensic Pathology, 1991.
B. Knight – Forensic Patology, 1991.
G. Maurice Godwin - Criminal psychology and Forensic thechnology 2001;
Barry A. J. Fisber – Crime science investigation 2004.
Vincent J. Dimaio – Forensic Pathology, 2001.
MAMITË DHE PRAKTIKA E MAMIVE - II Përmbajtja: Kjo temë është një studim i kontekstualizuar i punës praktike të mamive. Studentët do të njoftohen me një sërë çështjesh që ndikojnë në praktikë. Do të prezantohen koncepte të cilat do t’iu mundësojnë studentëve të kuptojnë lidhjet ndërmjet aspekteve fizike, mendore, sociale dhe shpirtërore të grave, dhe se si kjo është e lidhur me kujdesin ndaj grave dhe familjeve të tyre. Tema mbulon çështje të tilla si historinë e degës së mamisë, praktikën bashkëkohore të mamive, politikat e sistemeve shëndetësore, kujdesin primar shëndetësor, çështjet ligjore dhe etike. Qëllimet e mësimit: Kjo temë është projektuar për të ndihmuar studentët të reflektojnë mbi sfondin historik të degës së mamisë, për ti dhënë një kuptim praktikës së mamive në shoqërinë e sotme Kosovare në kontekst të tendencave kombëtare dhe ndërkombëtare. Në praktikën bashkëkohore të mamive në Kosovë do të ekzaminohen politikat dhe sistemet shëndetësore duke përdorur kornizën e kujdesit primarë shëndetësor. Do të të hulumtohen çështjet ligjore dhe etike që e mbështesin praktikën e mamive. Studenti ka mundësi të vlerësojë konceptet dhe analizoj në mënyrë kritike ofrimin e shërbimeve në degën e mamisë. Do të jetë një komponent praktike e lidhur me gjendjen e grave që ata i përcjellin gjatë tërë vitit. Rezultatet e pritura të mësimit: Pas përfundimit të këtij kursi, studentët do të jenë në gjendje të: • Shqyrtojnë dhe analizojnë në mënyrë kritike historinë e degës së Mamisë, e cila e ka formëzuar sot rolin e mamisë në Kosovë dhe Evropë; • Të identifikojnë supozimet dhe konceptet në histori që kanë ndikuar në rolin e mamisë;
16
• Hulumtojnë lidhjen midis ngjarjeve historike dhe atyre aktuale në praktikën e mamive sot; • Të vlerësojnë praktikën aktuale ndërkombëtare të mamive, si dhe marrëdhëniet e saj me praktikën lokale dhe ndërkombëtare të mamive; • Të shqyrtojnë politikat dhe sistemet shëndetësore që ndikojnë në praktikën e mamive; • Të analizojnë në mënyrë kritike konceptet e kujdesit shëndetësor parësor që lidhen me praktikën e mamive; • Të shqyrtojnë çështjet ligjore dhe etike që kanë ndikim në praktikën e mamive. Metodat e mësimdhënies Organizimi teorik dhe praktik të mësuarit (me metoda moderne interaktive; seminaret, puna praktike në grupe të vogla). Literatura The fundamental nursing Process, Lippincot, 2007. Advance Nurse, USA, 2008 Or Nurse, Usa 2008 Surgical Nursing, Lippincot, 2000. Kujdesjet infermierore te Sëmundjet Infektive, M. TUSHE, E. HABIBI. G. STRONI, A. PILACA
SHËNDETI SI VLERË Përmbajtja Në këtë temë studentët do të analizojnë shëndetin e popullatës, duke marrë parasysh faktorët social dhe strukturorë të shëndetit si dhe faktorët politik, mjedisor, gjeografik dhe ekonomik. Qëllimet e mësimit Qëllimi i modulit është që studentët të aplikojnë njohuritë mbi shëndetin e popullsisë dhe parimet e praktikës profesionale nëpërmjet zhvillimit të të kuptuarit të faktorëve kyç që ndikojnë mbi shëndetin e popullatës dhe strategjitë për të ndikuar në rezultatet shëndetësore për individët dhe komunitetet. Ky kurs do të ofrojë njohuri për shëndetin si vlerë në kontekstin e perspektivës sociale, psikologjike dhe ekonomike. Rezultatet e pritura të mësimit: Pas përfundimit të këtij kursi, studentët do të jenë në gjendje të: • Demonstrojnë njohuri mbi shëndetin dhe sëmundjet nga perspektiva shëndetësore e popullatës; • Artikulojnë imperativat ndërdisiplinore, ndër-sektoriale dhe globale për shëndetin; • Të identifikojnë dhe të kuptojnë përcaktuesit (determinantat) e shëndetit në raport me sjelljen dhe përfitimet e shëndetit; • Të aplikojnë njohuritë e shëndetit të popullsisë dhe parimeve të parandalimit të sëmundjeve, promovimin e shëndetit dhe ndërtimin e kapaciteteve të komunitetit; • Të shfrytëzojnë dhe të aplikojnë dëshmitë më të mira aktuale si dhe epidemiologjinë në shëndetin e popullatës;
17
• Hulumtojnë çështjet ligjore dhe etike që kanë ndikim në praktikën e mamive. Metodat e mësimdhënies Organizimi teorik dhe praktik të mësuarit (me metoda moderne interaktive; seminaret, puna praktike në grupe të vogla). Literatura The fundamental nursing Process, Lippincot, 2007.
Advance Nurse, USA, 2008
B.Preza, etj, Parimet e mjekësisë Interne, vëllimi I, II, 2002, Tiranë
Fejzi Alushi, Ymer Hoxha (red.) Sëmundjet e brendshme: për studentët e Fak. të Infermierisë Vlorë: Triptik, 2008
Dr. Begolli I. - Edukimi Shëndetësor, Prishtinë 2001
HYRJE NË METODOLOGJINË E HULUMTIMIT Përmbajtja Studenti familjarizohet me çështjet metodologjike dhe procesin e kërkimit shkencor veçanërisht hulumtimin cilësor dhe sasior. Ky modul synon të përgatisë studentët për praktikën e ndërmarrjes së hulumtimeve të cilësisë së lartë në ofrimin e kujdesit shëndetësor. Ata do të përmirësojnë njohuritë e tyre në lidhje me parimet e etikës profesionale dhe do të vetëdijësohen për pyetjet specifike të cilat shfaqet në fushën e shëndetit dhe kujdesit në infermieri. Objektivat: Studenti do të njihet me paradigmat hulumtuese dhe metodat hulumtuese të cilat e informojnë infermierinë dhe praktikën e kujdesit shëndetësor, si dhe njihet me rëndësinë dhe karakteristikat e punës kërkimore dhe hulumtuese për infermieri; Me përfundimin e suksesshëm të këtij moduli studentët do të jenë në gjendje të:
Zhvillojnë ekspertiza në projektimin e kërkimeve cilësore dhe sasiore, me referencë të veçantë për çështjet e marrjes së mostrave, qasjes, etikës dhe korrektësisë;
Bëhen të aftë në përdorimin e një game të teknikave për mbledhjen dhe analizën e të dhënave cilësore dhe sasiore;
Zhvillojnë njohuritë dhe aftësitë esenciale për përhapjen efektive dhe vlerësimin e hulumtimit kualitativ dhe kuantitativ.
Rezultatet e pritura të mësimit:
Njohja e metodologjisë së hulumtimit dhe qasjeve të ndryshme kërkimore;
Kualifikim për hulumtim të pavarur sasior dhe cilësor;
18
Studentët do të jenë në gjendje që në mënyrë të pavarur të formojnë dhe raportojnë në mënyrë aktive vrojtimet dhe rezultatet e tyre, dhe të përfshihen në botimin e projekteve kërkimore në fushën e shëndetit dhe kujdesit infermieror.
Të mësuarit dhe metodat e mësimdhënies:
Ligjëratat, seminaret. Literatura: Melnyk BM, Fineout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing and healthcare. A guide to best practice.Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2005. Polit DF, Hungler BP. Nursing research. Principles and methods. 5th edition. Philadelphia: J.B. Lippincott Company,1995. Ethical guidelines for nursing research / International Council of Nurses. - Geneva : ICN, cop. 1996. Researching health care consumers : critical approaches / edited by Jennifer Burr and Paula Nicolson. - Basingstoke ; New York, N.Y. : Palgrave Macmillan, 2005. MAMITË DHE PRAKTIKA E MAMIVE - III Përmbajtja Kjo është tema e fundit për kursin dhe mund të ndërmerret vetëm nëse të gjitha temat e tjera të identifikuara si para-rekuizita janë përfunduar me sukses. Kjo temë vazhdon të zhvillojë aftësitë e analizës kritike që lidhet me praktikën e mamive. Përmbajtja e temës mbulon çështjet profesionale që lidhen me menaxhimin e një ngarkese në punën praktike grupore, rekomandimin për përshkrimin e recetave, referimeve dhe urdhërin për teste patologjike. Trajnimi emergjent në situata kritike të nënave dhe foshnjeve do të mbulohet. Komponenti i praktikës do të përfshijë një bashkëpunim midis mamive, grupit të grave që përcillen gjatë shtatëzanisë, lindjes dhe periudhës së paslindjes. Objektivat Qëllimi i kësaj lënde është që t’ju mundësojë studentëve të demonstrojnë praktikat kompetente dhe të sigurta të mamive që transmetohet përmes një baze dhe dëshmie të fuqishme të njohurive. Nga studentët pritet t’i përdorin burimet e mësimit brenda ambientit të tyre klinik të mësimit për tu siguruar se praktika e tyre është në përputhje me nivelin fillestar të një mamie. Rezultatet e pritura të mësimit Në përfundim të kësaj teme, nga studentët pritet që: •Të organizojnë praktikën e tyre; •Të ofrojnë kujdes të sigurt dhe kompetent ndaj femrave dhe familjeve të tyre; •Të demonstrojnë shpjegim klinik për kujdesin e tyre si mami; •T’i japin prioritet ofrimit të kujdesit si mami, duke u siguruar që të jetë në kohë dhe efikas; •Të menaxhojnë në mënyrë efektive numër të madh pacientësh; •Të krijojnë dhe mbajnë marrëdhënie konstruktive me të gjithë anëtarët e ekipit shëndetësor; •Të bashkëpunojnë në vendimmarrje që ndikon në kujdesin nga femrave dhe familjeve të tyre;
19
•Të kuptojnë dallimin midis rolit të studentit dhe rolit të mamisë së kualifikuar, dhe të jenë të përgatitur që të bëjnë ndryshimin/ tranzicionin; •Të demonstrojnë Standardet Evropiane të Kompetencës për Mami. Të mësuarit dhe metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i të mësuarit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura
Asistencë infermieristike dhe obstetrike në zonën materno-infantile. Rrugë asistenciale me gruan, foshnjën dhe familjen. E Patricia di Giacomo dhe Luiza Anna Rigon. Shtëpia Botuese: Ambroziana.
es
e infermierëve Profesionalë. Shtëpia Botuese: McGraw-Hill; Libri: Itali-Milano së dhe
sëmundjet gjinekologjike: për studentët e Fakultetit të Infermierisë Tiranë: Toena, 2006 LËNDËT E PËRGJITHSHME ZGJEDHORE GJUHA GJERMANE PËR MAMI Përmbajtja: I udhëzuar për studimin e përvetësimit të gjuhëve të huaja në komunikim me shkrim, lexim dhe në të folur. Fokusi kryesor do të jetë në mësimin e termeve specifike që kanë të bëjnë me fushën e mamisë. Qëllimi i të mësuarit: Qëllimi është që studentët të dinë: •Konceptet kyçe të antropologjisë kulturore duke iu referuar në veçanti antropologjisë mjekësore dhe profesionit të mamisë; •Linjat themelore të teorive kryesore dhe metodat e hulumtimit; •Theksimin korrekt të fjalëve, formimin e fjalive si dhe përdorimin e gramatikës së kësaj gjuhe. Rezultatet e pritura të mësimit: Pas përfundimit të këtij kursi, studentët do të jenë në gjendje të:
Përdorin terme relevante në një gjuhë të huaj. Lexojnë materiale të ndryshme në gjuhën e huaj. Përdorin fjalorin si duhet dhe të hulumtojnë në literaturë të gjuhës së huaj.
Metodat e mësimdhënies
20
Organizim teorik dhe praktik i të mësuarit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura German Language for Medicine, Dentistry, Pharmacy and Defectology Grammer Spectrum III Headway Intermediate DIDAKTIKA E EDUKIMIT SHËNDETËSOR Përmbajtja Kjo lëndë shpjegon metodat didaktike të përgatitjes dhe prezantimit të edukimit shëndetësor për infermiere/mami. Qëllimet e mësimit
T’ju ofrojnë studentëve mundësi për t’i zhvilluar shkathtësitë praktike të mësimdhënies me ndihmën e shokut/shoqes dhe me vetëvlerësim;
T’ju ofrojnë studentëve njohuri më të mira rreth burimeve të mësimdhënies duke përfshi metodat e prezantimit, ekzaminimit dhe vlerësimit të rezultatit;
Të caktojnë qëllime dhe objektiva për përvojën e mësimdhënies së studentit dhe të diskutojnë me mentorin e fakultetit;
Të mësohen me teknikën e vetëvlerësimit e cila do të analizohet së bashku me mentorin e fakultetit dhe/ose me grupin;
Të zhvillojnë një mjet vlerësues, p.sh. kuiz apo aktivitet grupor, për edukimin shëndetësor të studentëve.
Rezultatet e pritura të të mësuarit: Pas përfundimit të këtij mësimi, studentët do të jenë në gjendje të:
Organizojnë dhe sqarojnë materialin në atë mënyrë që të mund të kuptohet edukimi shëndetësor;
Përpunojnë një raport me pacientë dhe popullatë dhe të krijojnë një ambient të përshtatshëm për mësim;
Reflektojnë dhe vlerësojnë në vazhdimësi metodat e veta të edukimit shëndetësor;
Shfaqin kreativitet në përgatitje dhe prezantim të materialeve didaktike. Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive; seminarë, punë praktike në grupe të vogla). Literatura
21
Robert J. Bensley, PhD Western Michigan University, Michigan; Jodi Brookins-Fisher, PhD Central Michigan University. Community Health Education Methods: A Practical Guide, Third Edition. PRAKTIKA NË SHKENCAT KOMPJUTERIKE Përmbajtja Kjo lëndë përshkruan qasjet praktike për aplikimin e teknologjisë kompjuterike në rutinën ditore të punës për infermieri/mami. Qëllimet e mësimit Qëllimi është që studentët të dinë:
Informatikën e infermierisë/mamisë;
Sistemin informativ të spitalit;
Kompjuterët si mjete për kujdesin ndaj pacientëve. Rezultatet e pritshme të të mësuarit Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të jenë në gjendje të dinë:
Bëjnë karrierë në informatikën e infermierisë;
Përgatitje edukative duke përdorë informatikën për infermieri;
Organizimin e informatikës;
Të njohin dhe menaxhojnë informatën;
Të qasen përmes databazës bibliografike;
Të mbajnë të dhënat e kompjuterizuara të pacientëve. Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura Computers in Nursing – Bridges to the Future, Lippincott, Linda Q. Thede Handbook of Informatics for Nurses & health care Professionals, Toni Hebda, Patria Czar & Cynthia Mascara. MENAXHIMI NË SHËNDETËSI Përmbajtja: Ky modul ofron konceptet themelore të menaxhimit shëndetësor dhe kujdesit shëndetësor, zhvillimin e kujdesit shëndetësor në vendin tonë dhe në botë, metodologjinë e matjes së shëndetit dhe faktorët më të rëndësishëm që ndikojnë në shëndet, karakteristikat themelore të shëndetit të njeriut, pabarazitë shëndetësore gjinore, sëmundjet, gjendjet dhe grupet me rëndësi mjekësore sociale.
22
Qëllimet e mësimit Përmes këtij studimi, studenti do të fitojë njohuri mbi: • Menaxhmentin shëndetësor, • Sistemin shëndetësor dhe të sigurimit social, • Ekonominë shëndetësore, • Sistemin e informimit shëndetësor, • Vendin dhe rolin e mjekësisë familjare në mbrojtjen e shëndetit të njeriut, • Promovimin e edukimit shëndetësor, • Bashkëpunimin ndërkombëtar të shëndetit dhe organizimin e kujdesit shëndetësor në
rastet e emergjencave. Rezultatet që priten nga mësimi: Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të dinë: •Të vlerësojnë dhe krahasojnë statusin shëndetësor të popullatës dhe faktorëve që ndikojnë
përmes treguesve shëndetësor; •Të krijojnë një opinion që do t’ju ndihmojë që në punën e tij/saj të ardhshme të kujdesen për
komunitetin si tërësi; •Të kontribuojë në mbrojtjen dhe avancimin e shëndetit; •Të kuptojnë nevojën e qasjes multi-disiplinare dhe punën në ekip; •Shkathtësitë intelektuale •Kalkulimin; •Analizimin e të dhënave; •Qasjen logjike; •Ndërgjegjësimi i pabarazive në statusin shëndetësor; Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, video gjirime dhe ushtrime laboratorike si dhe workshop-e me grupe të vogla të studentëve. Literatura Dedushaj I. Humolli I., Ramadani N. Parimet themelore të epidemiologjisë në shëndetësinë publike, Universiteti i Prishitnës 2010 Prof. dr Isuf Dedushaj: Epidemiologjia, Parimet dhe Praktika, Prishtinë, 2010 Prof. dr Isuf Dedushaj, Prof Dr Isme Humolli: Epidemiologjia speciale e sëmundjeve ngjitëse, Universiteti i Prishtinës, Prishtinë, 2005. Prof Dr Naser Ramadani: Epidemiologjia moderne, Prishtinë, 2005.
23
BASHKËPUNIMI NDËRPROFESIONAL Përmbajtja: Kjo lëndë përshkruan bashkëpunimin në mes të profesionistëve shëndetësorë, rregullatorëve, edukatorëve dhe shoqatave profesionale. Qëllimet e të mësuarit: Qëllimi është që studentët të dinë:
Kujdesin ndërprofesinal të përqendruar në klient, bashkëpunimin midis klientëve, infermiereve dhe profesionistëve tjerë shëndetësorë që punojnë së bashku në nivele të sistemit individual, organizativ dhe të kujdesit shëndetësor. Informimi në vendimmarrje duke vënë në funksion praktikat më të mira të udhëzimeve, protokolleve dhe burimeve do të mbështes bashkëpunimin ndërprofesional;
Si të punohet në ekipe të profesionistëve të kujdesit shëndetësor e cila do të sigurojë që pacientët të mund t’i qasen ofruesit më të përshtatshëm të kujdesit shëndetësor në kohën dhe në vendin e duhur;
Përdorimi i vlerësimeve të demografisë dhe statusit shëndetësor tek klientët do të sigurojë rëndësinë e shërbimeve shëndetësore, duke përfshirë identifikimin e profesioneve adekuate shëndetësore. Trendet e shëndetit të popullatës monitorohen për të vlerësuar ndikimin e shërbimit të ofruar.
Kujdesi i bashkëpunimit ndërprofesional ndaj drejtësisë sociale, barazisë dhe përcaktuesve të shëndetit; mbështetja ndaj promovimit të shëndetësisë; dhe promovimi i kujdesit të bazuar në komunitet si dhe kujdesi ndaj sëmundjeve akute.
Rezultatet e pritura nga mësimi
Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të jenë në gjendje të dinë se:
Shkathtësitë e të dëgjuarit aktiv dhe ato të komunikimit efektiv lehtësojnë shpërndarjen e informatës si dhe vendimmarrjen.
Për të mbështetur dhe ruajtur bashkëpunimin ndërprofesional, në kontekstin e planifikimit, rekrutimit, vendit të punës dhe edukimit ndërprofesional për të mbështetur burimet njerëzore;
Alokimet e financimeve afatgjata që mbështesin infrastrukturën e nevojshme dhe kërkesat e teknologjisë informative të bashkëpunimit ndërprofesional;
Të njohin kornizën për ekipet ndërprofesionale ku përfshihet sigurimi detyrues për profesionistë të kujdesit shëndetësor që është e pavarur nga sigurimi detyrues i punëdhënësit;
Të njohin kornizën rregullatore që u mundëson të gjithë profesionistëve shëndetësorë të përdorin njohuritë, shkathtësitë dhe përvojën e tyre ta kthejnë në praktikë në fushëveprim të plotë dhe të njohin proceset e vendimmarrjes dhe rolet përbrenda bashkëpunimit ndërprofesional;
T’i njohin standardet që garantojnë si ndëroperimin ashtu edhe qasjen nga profesionistë adekuatë ndaj të dhënave elektronike të shëndetësisë;
24
Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura Enhancing Interdisciplinary Collaboration in Primary Health Care Initiative. (2005). The principles and framework for interdisciplinary collaboration in primary health care. Ottawa: Author. Retrieved from http://www.eicp.ca/en/principles/ sept/EICP-Principles World Health Organization. (2010). Framework for action on interprofessional education and collaborative practice. Geneva: Author. Retrieved from http://whqlibdoc.who.int/hq/2010/WHO_HRH_HPN_10.3_eng.pdf BIOLOGJIA MOLEKULARE DHE GJENETIKA Përmbajtja: Tema e kësaj lënde ka për qëllim t’ju jap studentëve njohuritë themelore të cilat do të shërbejnë si themel për profesionin e tyre si dhe për absorbim më të madh të rasteve të mëtutjeshme. Qëllimet e mësimit Përmes kësaj lënde, studenti do të fitojë njohuri mbi molekulat, enzimat, proteinat dhe funksionimin e tyre në qelizë. Do të mësojë edhe mbi funksionin kryesor të qelizave si dhe mbi rolin e gjeneve në trupin e njeriut. Njoftimi i studentit me parimet themelore të gjenetikës dhe përdorimi i këtyre parimeve për të analizuar fenomene të ndërlidhura me shkencën mjekësore është objektivi kryesor. Të mësohen studentët për përdorimin e parimeve të këtyre shkencave dhe teknologjisë moderne për të vlerësuar konfigurimet e mëdha fiziologjike dhe patologjike mjekësore. Qëllimi është që studentët të mësojnë proceset themelore të fenomenit biologjik përmes studimit dhe strukturës, përbërjes biokimike dhe funksionimit të qelizës; teknikat diagnostikuese dhe teknike të planifikimit, zbatimit dhe vlerësimit të ndërlidhura me hulumtimet gjenetike. Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të fitojnë:
• Njohuri mbi funksionet kyçe të qelizave dhe rolit të gjeneve në trupin e njeriut, • Njohuri mbi parimet themelore gjenetike dhe përdorimin e këtyre parimeve për të
analizuar fenomenet e ndërlidhura me shkencën, • Si t’i përdorin parimet e këtyre shkencave dhe teknologjisë moderne për të vlerësuar
konfigurimet e mëdha fiziologjike dhe patologjike mjekësore. Metodat e mësimdhënies
25
Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura
Bruce R. Korf Human Genetics and Genomics, 3rd Edition
Basic Human Genetics-Text Only - 2nd edition 1999.
Biology : Exploring Life, Cell Biology and Genetics, Volume I : Chapters 1-17 - 2nd edition PERSPEKTIVA E KUJDESIT MJEKËSOR Përmbajtja: Kjo lëndë përshkruan kuptimet kulturore të ndërlidhura me shëndetin dhe sëmundjet; debatet politike të ndërlidhura me kujdesin shëndetësor, prodhimin e njohurive mjekësore dhe vendimmarrjen shëndetësore; si dhe strukturën e institucioneve sociale që përbëjnë industrinë e kujdesit shëndetësor; Qëllimet e mësimit Përmes kësaj lënde, studentët do të fitojnë njohuri në:
Anketa për kuptimin social të shëndetit dhe sëmundjes,
Strukturimi social i ndeshjeve biomjekësore,
Struktura e industrisë së kujdesit shëndetësor,
Qasjet alternative ndaj organizimit të kujdesit shëndetësor dhe marrja në konsideratë e të dyja barrierave për ndryshim dhe për drejtime të reja të mundshme.
Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të fitojnë njohuri lidhur me:
Si ndryshon jetën dhe identitetin e njerëzve përvoja e një sëmundjeje;
Si duhet vlerësuar rreziqet dhe benefitet e teknologjive të reja mjekësore;
A është i mundshëm bashkëpunimi në mes të mjekëve dhe infermiereve;
A është qëllim praktik sistemi i drejtë i sigurimit shëndetësor;
Kush duhet të vendosë për mosmarrëveshjet etike që kanë të bëjnë me trajtimet, teknologjitë dhe procedurat mjekësore;
Çfarë rolesh mund të luajnë infermieret/mamitë në reformimin e kujdesit shëndetësor dhe hulumtimeve biomjekësore; Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive, seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura Aronowitz, Robert. 1991. “Lyme Disease: The Social Construction of a New Disease and Its Social Consequences.” Milbank Quarterly 69
26
Kleinman, Arthur, and Don Seeman. 2000. “Personal Experience of Illness.” Pp. 237-238 only in Social Studies in Health and Medicine, ed. Gary L. Albrecht, Ray Fitzpatrick, and Susan C. Scrimshaw. London: Sage. Fox, Renée C. 2000. “Medical Uncertainty Revisited.” Pp. 409-425 in Handbook of Social Studies of Health and Medicine, edited by G. L. Albrecht, R. Fitzpatrick and S. C. Scrimshaw. London: Sage. Relman, Arnold S. 2008. “Industry Support of Medical Education.” Journal of the American Medical Association 300(9): 1071-1073. INFORMATIKA NË SHËNDETËSI Përmbajtja Informatika shëndetësore dhe ajo e infermierisë përshkruan kërkesat inxhinierike, zhvillimin e sistemit informatik dhe zbatimin.
Databazat
Siguria e cilësisë së sistemeve informatike në spitale
Sistemet inteligjente
Drunjtë e vendimeve në kujdesin infermierik dhe shëndetësor (Decision trees in health and nursing care)
Telemjekësia
Informatika biomjekësore
Sistemet, organizimi dhe proceset e punës së informatave të spitaleve Objektivat: Studentët do të jenë në gjendje të marrin pjesë aktive në zhvillimin e sistemit informativ të spitalit. Rezultatet që priten nga mësimi Studenti kupton rëndësinë e informatës, sistemeve informative dhe teknologjisë informative në kujdesin shëndetësor dhe të infermierisë; kupton rëndësinë e infermierëve kryesorë në procesin e zhvillimit të sistemeve informative për infermieri; është në gjendje të përdorë teorinë dhe praktikën e zhvillimit të sistemeve të informatikës Metodat e mësimdhënies Ligjërata, punë seminarike, workshope. Literatura: M.J. Ball et all. Nursing Informatics: Where carring and Technology Meet. 3rd ed./ New York: Springer-Verlag, 2000. L. Burke, B. Weill. Information Technology for the Health Professions. 2nd ed./ Prentice Hall, 2004. T. Hebda et all. Handbook of Informatics for Nurses and Health Care Professionals. 3rd ed. / Prentice Hall, 2004.
27
E. Turban et all. Introduction to Information Technology. 3rd ed./ Wiley, 2004 LËNDËT ZGJEDHORE SPECIALISTIKE RETORIKA DHE ARGUMENTIMI PËR MAMI Përmbajtja: Kjo lëndë përqendrohet mbi studimin e argumentit dhe retorikës në mënyrë që t’ju ndihmojë studentëve të bëhen dëgjues dhe prezantues më të mirë të argumenteve. Edhe pse ndeshemi me argumentin çdo ditë, ende ka nevojë për zbulim në këtë fushë të pasur të ndërveprimit njerëzor. Drejt këtij qëllimi, kjo orë mësimore do të mbulojë disa fusha në teorinë dhe praktikën e argumentit që kanë për qëllim t’ju ndihmojnë në analizimin dhe prezantimin e argumenteve të të gjitha llojeve. Qëllimet e mësimit Në përfundim të kësaj lënde, studentët pritet të jenë në gjendje të:
Hetojnë definicione të ndryshme të retorikës dhe argumentit në kujdesin shëndetësor;
Kuptojnë strukturën e argumentit duke mësuar modelet e analizimit të argumentit në kujdesin shëndetësor;
Përkrahin të menduarit kritik dhe shkathtësitë analitike. Do të jenë në gjendje të identifikojnë një rast, të vlerësojnëi në mënyrë kritike një situatë, të krijojnë një qëndrim dhe ta mbrojnë atë ndaj përgënjeshtrimit;
Rezultatet e pritshme të të mësuarit: Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të fitojnë njohuri rreth:
Argumentit dhe Retorikës;
Definimit se çka është Argumenti dhe çka është Retorika;
Historisë së Retorikës dhe Argumentimit;
Induksionin dhe Deduksionin në argumentimin e detajuar;
Praktika me Induksion;
Përgënjeshtrimi;
Si të debatohet rreth Argumentimit. Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimnxënies (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura Ziegelmueller, G. and Kay, J. (1997). Argumentation: Inquiry and Advocacy. Third Edition. Boston: Allyn and Bacon. Keith, W. and Lundberg, C. (2008) Essential Guide to Rhetoric. Boston: St. Marten’s Press.
28
HYRJE NË ZHVILLIMIN E PERSONALITETIT Përmbajtja: Kjo lëndë sqaron në thellësi informatat rreth personaliteteve. Kjo lëndë ofron njohuri më të mira për njerëzit përreth, si dhe më shumë rreth asaj se kush jeni ju dhe si keni arritur të bëheni ky që jeni. Qëllimet e të mësuarit: Në përfundim të kësaj lënde, nga studentët pritet që të jenë në gjendje të marrin informata mbi:
Hyrjen në zhvillimin e personalitetit;
Personaliteti, trashëgimi, ambienti dhe situatat në zhvillim;
Fazat e zhvillimit;
Tiparet themelore të personalitetit;
Zhvillimi moral;
Çfarë lloj personaliteti jeni;
Personaliteti dhe zgjedhja e karrierës;
Ndryshimi i personalitetit. Rezultatet e pritshme të të mësuarit : Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të:
• Përshkruajnë se si zhvillohet një personalitet. • Definojnë fazat e zhvillimit të personalitetit. • Përshkruajnë tiparet themelore të personalitetit. • Përshkruajnë si zhvillohen moralet. • Definojnë llojet e personalitetit. • Përshkruajnë teoritë e Jung-ut rreth zhvillimit. • Përshkruajnë se si ndikon personaliteti në zgjedhjen e karrierës. • Përshkruajnë metodat për ndryshimin e personalitetit tuaj. • Përshkruajnë çrregullimet në personalitet. • Përshkruajnë se si të punohet në ndryshimet në personalitet, dhe
Metodat e mësimdhënies Organizim teorik dhe praktik i mësimnxënies (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura Mischel, W., Shoda, Y., & Ayduk, O. (2008). Introduction to Personality. (Eighth Edition). John Wiley& Sons, Inc. Mischel, W. (1968). Personality and Assessment. New York: Wiley. (Republished in 1996 by Erlbaum)
29
Cervone, D. & Shoda, Y. (1999). The Coherence of Personality. New York: Guilford. SHËNDETI I GRUAS SHTATZËNË NË SITUATA EMERGJENTE Përmbajtja: Studentët do të studiojnë shëndetin e gruas dhe se si bebet janë në rrezik nga burimet fizike, psikologjike, sociale dhe patologjike dhe se si ata do të ndërmarrin veprimet më të duhura për të ulur rrezikun në mënyrë të efektshme. Rreziqet përfshijnë abuzimin me substanca, ku përfshihet alkooli, droga dhe duhani, anomalitë e lindura, sëmundjet ngjitëse, riprodhimi me asistencë, trajtimet në emergjenca, abuzimi fizik dhe neglizhenca, si dhe sëmundjen e të porsalindurve. Qëllimet e të mësuarit: Në përfundim të kësaj lënde, nga studentët pritet të jenë në gjendje të:
Përgatisin studentët për mami që të ofrojnë kujdes të bazuar në dëshmi për shëndetin e gruas në raste emergjente, duke reflektuar në rritje të kujdesit për bebet e rrezikuara. Studenti do të zhvillojë shkathtësi të arsyeshme të shëndosha klinike dhe do të jetë në gjendje të reflektojë në praktikën e tyre.
Rezultatet e pritshme të të mësuarit : Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të mësojnë si të:
• Përshkruajnë ndikimet e prenatale tek bebet; • Sqarojnë patologjinë e kushteve të zakonshme që e vënë beben në rrezik; • Identifikojnë bebet që janë në rrezik për arsye fizike, psikologjike, sociale dhe
patologjike; • Përshkruajnë kujdes të duhur për bebet në rrezik; • Diskutojnë dimensionet ligjore dhe etike të kujdesit për një bebe në rrezik; • Përshkruajnë farmakologjinë e barnave të përzgjedhura që zakonisht u jepen bebeve në
rrezik. Metodat e mësimdhënies: Organizim teorik dhe praktik i mësimit (me metoda moderne interaktive; seminare, punë praktike në grupe të vogla). Literatura
Teksti i gjinekologjise Rrahim Gjika – Tirane
Gjinekologjia Vol. I. Gliozhen –Tirane
Atllasi i operacioneve
M.Goulon, Mjekesia e urgjencës, vëllimi I,II,III, 1996, Tiranë
B.Preza, etj, Parimet e mjekësisë Interne, vëllimi I, II, 2002, Tiranë
30
INFEKSIONI NË SHTATZËNËSI DHE PERIUDHËN PERINATALE Përmbajtja Njohuritë e infeksioneve më të zakonshme gjinekologjike gjatë shtatzënisë dhe pas lindjes, si dhe menaxhimi i tyre. Qëllimet e të mësuarit Në përfundim të kësaj lënde, nga studentët pritet të jenë në gjendje të:
Identifikojnë mikroorganizmin që mund të shkaktojnë infeksion mikrobial gjatë periudhës para-lindjes dhe të lehonisë;
Njohin metodat dhe masat për parandalimin e infeksionit;
Njohin si të administrojnë trajtimet farmakologjike për shërim të infeksioneve të para-lindjes dhe të lehonisë;
Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të mësojnë: • Si t’ju ndihmojnë mamive të kujdesen për pacientët me sëmundje infektive në periudhën para-lindjes, e në veçanti menjëherë pas lindjes; • Si të përshkruajnë farmakologjinë e barnave të caktuar që u jepen zakonisht gjatë infeksioneve; • Të njohin metodat për parandalimin e infeksionit gjatë periudhës së shtatzënisë dhe gjatë periudhës së para-lindjes ; • Të marrin njohuritë themelore në kontrollin e infeksionit; Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike, si dhe workshop-e me grupe të vogla të studentëve. Literatura
Henry Jacques Garrigues Puerperal Infection
Walvekar Manual of Perinatal Infection
Infections in Obstetrics and Gynecology STUDIMET FEMINISTE DHE MAMIA Përmbajtja: Në këtë lëndë do të hulumtohen disa tema shëndetësore nga perspektiva feministe. Qëllimet e të mësuarit Në përfundim të kësaj lënde, nga studentët pritet të jenë në gjendje të dinë:
31
Në çfarë mënyrash ndikojnë akset e diferencave, siç janë gjinia, seksualizmi, kategoria, paaftësia dhe mosha, në të cilat dikush ndien dhe përjeton shëndet dhe qasja të cilën dikush e ka në informata shëndetësore dhe në kujdesin shëndetësor;
Çka nënkuptojmë me frazën “përcaktuesit socialë të shëndetit” apo “dallimet racore në shëndet”? A janë homofobia apo transfobia apo vendi ku dikush jeton të ndërlidhura me statusin shëndetësor të dikujt apo me rrezikun shëndetësor të dikujt;
Politikat Shëndetësore Feministe. Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të këtij mësimi, studentët do të fitojnë njohuri rreth: • Aktiviteteve të rrjeteve joformale të shëndetit dhe organizatave formale dhe teorinë; • Kuptimi i specifikave historike, politike dhe kulturore të çështjeve të shëndetit, praktikat, shërbimet dhe lëvizjet e ndërlidhura me gjininë; • Politika feministe e shëndetit; • Diversifikimi i çështjeve të zbuluara si qendrore përbrenda lëvizjes së shëndetit të gruas, formimi i koalicioneve të reja, vazhdimin e shfrytëzimit të njohurive të fituara përmes hulumtimit ndër-kulturor, si dhe kuptimi i marrëdhënieve në mes të çështjeve të shëndetit lokal dhe dinamikës globale. Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike dhe workshop-e me grupe të vogla të studentëve. Literatura Öhman, Ann (2008): Global public health and gender theory: The need for integration. Scandinavian journal of public health, Epstein, Steven (2003): Sexualizing Governance and Medicalizing Identities: The Emergence of ‘State-Centered’ LGBT Health Politics in the United States. Sexualities 6, no. 2: 131-171. SHËNDETI I GRUAS Përmbajtja: Rishikim i çështjeve madhore shëndetësore që kanë të bëjnë me shëndetin e gruas sot, duke u përqendruar në ndikimet sociale, kulturore dhe mjekësore. Qëllimet e të mësuarit Pas përfundimit të kësaj lënde, studenti do të jetë në gjendje të:
Përshkruajë faktorët socialë, kulturorë dhe psikologjikë që kanë ndikim në kujdesin shëndetësor të gruas
Vlerësojnë në mënyrë kritike hulumtimin fushor për shëndetin e gruas.
Vlerësojnë rreziqet dhe beneficionet e ndërlidhura me praktikat shëndetësore që aktualisht aplikon nga gratë.
32
Bëjë krahasime dhe vlerësime ndër-kulturore të praktikave dhe procedurave mjekësore të ndërlidhura me shëndetin e gruas.
Analizojë ndikimin e lëvizjes së shëndetit të gruas dhe parimeve feministe mbi statusin dhe kujdesin e shëndetit të gruas si dhe rolet e ofruesve të kujdesit shëndetësor ndaj grave.
Hulumtojë procese specifike të sëmundjeve që ndërlidhen me gratë. Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të përfitojnë njohuri rreth:
Zgjedhjeve të lindjes së fëmijës, shtatzënisë në moshën e adoleshencës
Fertilitetit, kujdesit gjinekologjik, parandalimit dhe trajtimit të STD
Kujdesit prindëror dhe kujdesit profesional shëndetësor
Gratë dhe depresionin
Gratë, çrregullimet në ushqim dhe abuzimet me substanca
Dhunës kundër grave dhe nga gratë, femrave të mbyllura, pafuqisë, varfërisë dhe për të pastrehët
Stileve alternative të jetesës, çështjeve kulturore
Menopauzës dhe problemeve shëndetësore të Moshës Mesatare (HRT)
Grave dhe sëmundjeve të zemrës
Femrave të moshuara dhe shëndetit, paragjykimeve në moshë, osteoporozës
Grave dhe problemeve të punës
Mbrojtjes shëndetësore dhe promovimit përgjatë jetëgjatësisë
Problemeve shëndetësore të grave në të ardhmen Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike dhe punëtori me grupe të vogla të studentëve. Literatura Kolander, C. A., Ballard, D. J., & Chandler, C. R. (2008). Contemporary Women’s Health Issues for Today and the Future. 3rd ed. New York, NY: McGraw-Hill SIGURIA E BARNAVE GJATË SHTATZËNISË DHE LAKTACIONIT Përmbajtja: Kjo lëndë ka për qëllim që t’i pajis studentët me njohuri rreth përdorimit të barnave gjatë shtatzënisë dhe gjatë periudhës së gjidhënjes si dhe kategorizimin e tyre në kategori A,B, C, D dhe X. Qëllimet e mësimit
33
Kjo lëndë do të ekzaminojë udhëzimet për kërkesa terapeutike, këshillime dhe menaxhim të barnave gjatë shtatzënisë dhe gjatë gjidhënjes. Studentët do të hulumtojnë rrezikun në bazë të kategorive të barnave të ndryshme për foshnjat gjatë shtatzënisë dhe gjidhënjes. Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të përfitojnë: • Njohuri rreth përdorimit të sigurt të barnave gjatë shtatzënisë dhe gjidhënjes; • Do të demonstrojnë njohuritë e tyre të klasifikimit të sigurisë në barna të ndryshme nëpër kategori A, B, C, D dhe X; • Diskutojnë metodat e edukimit farmaceutik tek gratë shtatzëna të ndërlidhura me sigurinë në përdorimin e barnave; • Ndërlidhin kompleksitetet e përdorimit të barnave dhe ndikimet që ndikojnë në ushqimin me gji; • Ofrojnë këshillime për mamitë dhe për menaxhimin e barnave gjatë shtatzënisë dhe ushqimit me gji. Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike dhe workshop-e me grupe të vogla të studentëve. Literatura Farmacia Klinike me Farmakoterapi. Prof. Dr. Hilmi Islami, Prof. Dr. Mentor Disha Dosage Calculations made incredibly easy; LWW Klinicka Ispitavanje lekova. Vrhovac. Zagreb INVESTIGIMI DHE DIAGNOZAT PËR MAMI Kjo lëndë do t’i përgatis Mamitë e kualifikuara që t’i zhvillojnë kompetencat në hetime dhe teste diagnostikuese që kërkohen në praktikën e mamive. Qëllimet e mësimit Deri në fund të kësaj lënde, studenti i mamisë do të jetë në gjendje të rregullojë, analizojë dhe aplikojë procedurat hetuese dhe diagnostikuese për të përkrahur vlerësimin dhe menaxhimin e tyre të grave përgjatë viteve pas lindjes së fëmijës (përfshihen periudha para mbetjes shtatzënë, periudha para-lindjes, puna dhe kujdesi në lindje dhe pas lindjes). Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të: • Demonstrojnë njohuri rreth hetimeve dhe diagnostikimeve të përdoruara nga mamitë;
34
• Mbledhin informata (objektive dhe subjektive) për t’i rregulluar hetimet për testim diagnostikues; • Aplikojnë vendimmarrjen e tyre për t’i rregulluar hetimet dhe testimet diagnostikuese; • Monitorojnë dhe rishikojnë hetimet dhe praktikat diagnostikuese. Mamia do të monitorojë dhe rishikojë praktikën vetanake dhe do të monitorojë dhe rishikojë efektshmërinë e gruas apo rezultatit të foshnjës së tyre; • Sqarojnë përgjegjësitë e mamisë kur kërkojnë procedura diagnostikuese; • Referojnë gratë tek profesionistë tjerë shëndetësorë kur është e nevojshme për testime të mëtutjeshme diagnostikuese; • Praktikojnë përbrenda kufijve ligjorë dhe profesionalë të ndërlidhur me përfshirjen e hetimeve dhe diagnostikimeve në praktikat e mamisë. Të zhvillojnë testimet në Pika Kujdesi kudo që të jetë e mundshme dhe e përshtatshme. Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike dhe workshope me grupe të vogla të studentëve. Literatura B. Straus Klinicka biokemija, 2000, Zagreb, N. Tietze. Textbook of clinical chemistry, 2004. Thomas M.Devlin. Textbook of Biochemistry.Wiley-Liss, 2006. GJIDHËNJA DHE LAKTACIONI Përmbajtja: Kjo lëndë ka për qëllim që t’i pajis studentët me njohuri të forta rreth ushqimit të foshnjave. Kjo temë ndërlidhet me rregullimet psikologjike të gruas gjatë shtatzënisë dhe me nevojat e saja ushqyese. Kjo temë gjithashtu i adresohet njohurisë që kërkohet për ushqim ndaj foshnjave të sapolindura dhe atyre në rritje. Do të ekzaminohet të ushqyerit ndaj foshnjës, si përmes gjirit ashtu edhe përmes të ushqyerit me qumështë formule. Qëllimet e të mësuarit Kjo lëndë do të ekzaminojë udhëzimet për kërkesat ushqyese, këshillime dhe menaxhment. Studentët do të hulumtojnë nevojat ushqyese tek të porsalindurit dhe tek foshnjat. Do të ekzaminohet të ushqyerit me gji dhe do të adresohet roli i mamisë në promovimin dhe mbrojtjen e të ushqyerit me gji. Rezultatet që priten nga mësimi Pas përfundimit të kësaj lënde, studentët do të: • Demonstrojnë njohuritë e tyre lidhur me shkencën e të ushqyerit të njeriut dhe biokimisë ushqyese për gratë dhe bebet në vitin e lindjes së fëmijës; • Njohin problemet e ndërlidhura me ushqimin për gra në popullsi specifike;
35
• Diskutojnë metoda për ushqimin e foshnjave; • Sqarojnë 10 hapat deri tek ushqimi i suksesshëm me gji; • Ndërlidhin kompleksitetet e të ushqyerit me gji dhe ndikimet që prekin të ushqyerit me gji; • Ofrojnë këshillime për mamitë dhe menaxhim të ushqyerjes së foshnjave. Metodat e mësimdhënies Mësimdhënia është e rregulluar dhe e organizuar në formë të ligjëratave në grupe të mëdha duke përdorë metoda moderne të mësimdhënies si diskutim alternativ, duke përdorë video dhe praktika (ushtrime) laboratorike dhe workshop-e me grupe të vogla të studentëve. Literatura Asistencë infermieristike dhe obstetrike në zonën materno-infantile. Rrugë asistenciale me gruan, foshnjen dhe familjen. E Patricia di Giacomo dhe Luiza Anna Rigon. Shtëpia Botuese: Ambroziana. Obstetrika dhe gjinekologjia nga Adolfo Allegra për përdorimin e Shkollave të Obstetrikës dhe e infermierëve Profesional. Shtëpia Botuese: McGraë-Hill; Libri: Itali-Milano L. Stang, Shëndeti riprodhues dhe parandalimi i shtatëzanisë, 2006. Tiranë Prof.dr L.Zergolern , Pedijatrija 1, 2 Nelson, Textbook of Pediatrics
