& Management

May-June 2016, Vol.43 No.246 21 <<<

ตอจากฉบบทแลว

เศรษฐภม เถาชารสาขาวชาการจดการโลจสตกส วทยาลยนานาชาตพระนคร มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

คงคลงระดบการผลตทคงทไปพรอม ๆ กน จะตองมการผลตทงปเพอเกบ

สนคาคงคลงส�ารองส�าหรบชวงนน การเปลยนแปลงของอปทานยง

อาจจะเกดขนเพราะวามการผลตผลตภณฑนนแคบางชวงเวลาใน

หนงป ซงมกจะเปนการผลตอาหารทมสนคาคงคลงสงในชวงเวลา

เกบเกยว

7. เพอจะรองรบการเปลยนแปลงหรอการเกงราคา ราคา

ของผลตภณฑอาจมการเปลยนแปลงได เนองจากหลาย ๆ สาเหต

ดงนน บางบรษทจงซอในปรมาณมาก ๆ เพอรองรบการเปลยนแปลง

ราคาเหลาน

8. เพอชวยใหการผลตและปฏบตการกระจายสนคา

ราบรนมากขน กคอ เกบสนคาคงคลงไวเพอแยกกจกรรมทงสอง

ออกจากกน

9. เพอใหการบรการลกคาไดทนท ในบางตลาดทมการ

แขงขนกนอยางรนแรง บรษทตาง ๆ จะตองจดหาสนคาใหกบลกคา

ไดทนททตองการ กคอ เอาจากสนคาคงคลง

10.เพอลดความลาชาในการผลตทเกดจากการขาดชนสวน

อะไหล ประเดนนมความส�าคญ นอกเหนอจากการบ�ารงรกษาทว ๆ

ไปดวย กคอ ส�าหรบโรงงานและเครองจกรราคาแพงทเสยหาย

การมอะไหลส�ารองจะชวยลดการหยดงานในโรงงานได

11.งานระหวางผลต งานในสวนนจะชวยเหลอกระบวนการ

ผลต โดยการเกบสนคาคงคลงของงานระหวางผลตไวส�าหรบชวง

ระหวางกระบวนการ 2 กระบวนการ

สนคาคงคลงและความสามารถในการทำากำาไร

การประเมนความสามารถในการท�าก�าไรของกจการจะ

พจารณาจากตวเลขในงบการเงนถงผลตอบแทนทกจการไดรบจาก

การประกอบการ ซงประกอบดวยอตราสวนทส�าคญ 3 อตราสวน คอ

1. ก�าไรสทธตอยอดขาย (net profit margin)

2. อตราผลตอบแทนตอสนทรพย (return on assets)

3. อตราผลตอบแทนตอสวนของเจาของ (return on net

worth)

การบรหารสนคาคงคลง (inventory management)

การบรหารสนคาคงคลงซงอาจจะเปนวตถดบ (raw material)

สนคาส�าเรจรป (finished product) งานระหวางผลต (work in pro-

cess) สนคาทเปนสวนประกอบ (part) วสดสนเปลอง ใหมตนทน และ

มระดบความพงพอใจของลกคาทเหมาะสม และใหมความสมดลกน

ระหวางอปสงค (demand) กบอปทาน (supply)

ความสำาคญของการจดการสนคาคงคลง

1. เพอลดตนทนในการผลต โดยมากแลวการตดตง

เครองจกรเปนกระบวนการทมตนทนสง ดงนน การผลตจะตองผลต

เปนระยะยาวทสดเทาทจะท�าได เพอใหตนทนตอหนวยต�าลง แตเรา

กตองเปรยบเทยบตนทนตอหนวยนกบตนทนในการถอครองสนคา

คงคลงดวย

2. เพอรองรบความแปรปรวนของอปสงค อปสงค

(demand) ของผลตภณฑไมไดเทาเทยมกนตลอดไปเสมอ แตจะม

การเปลยนแปลงไปในระยะสน ๆ ตามฤดกาล เพอทจะหลกเลยงการ

ขาดสนคาคงคลง เราจงตองรกษาสนคาคงคลงส�ารอง (safety stock)

ไวระดบหนง

3. เพอรองรบเวลาในการอปทาน (เวลาน�า) ชวงตางๆ

สนคาคงคลงส�ารองสวนอนจะถอครองไว เพอใชรองรบชวงความ

ลาชาในการจดสงจากซพพลายเออร (supplier)

4. ตนทนในการจดซอ มตนทนในการบรหารสวนหนงท

เกยวของกบการสงซอ และเพอทจะลดตนทนสวนน เราจะตองถอ

ครองสนคาคงคลงเพมเตม เราจ�าเปนทจะตองเทยบตนทนในการ

บรหารสวนนกบตนทนในการถอครองสนคาคงคลง ดงนน เราจง

ตองใชการค�านวณปรมาณสงซอทคมคาทสด (Economic Order

Quantity: EOQ)

5. เพอฉวยโอกาสสวนลดจากปรมาณการสงซอ ผลตภณฑ

บางชนจะมราคาตอหนวยถกลงถาซอในปรมาณมาก ๆ

6. เพอรองรบการเปลยนแปลงตามฤดกาล การเปลยน-

แปลงเหลาน อาจมสาเหตจากอปสงคทผลตภณฑมความนยมในบาง

ชวงเวลาเทานน การจะรองรบความเปลยนแปลงเหลานและรกษา

เทคนคการบรหารจดการ

การขนสงและสนคา ตอนจบ

Management&

>>> 22 May-June 2016, Vol.43 No.246

จากรปท 4 จะเหนวา ก�าไรสทธตอยอดขาย คอ รายได

หกลบออกจากคาใชจายในการด�าเนนงาน โดยรายได ประกอบดวย

ยอดขายสนคาหรอบรการ คา Royalties คาดอกเบยรบ และรายได

อน ๆ สวนคาใชจายในการด�าเนนงาน ประกอบดวย คาโสหยอน ๆ

คาแรงงาน คาวตถดบ คาภาษ คาบรการลกคา คาบ�ารงรกษา คาวจย

และคาใชจายอน ๆ ซงการทมสนคาคงคลงมากเกนไป จะท�าใหความ

สามารถในการท�าก�าไรลดลง ดวยเหตผลทส�าคญ 2 ประการ คอ

1. ก�าไรสทธลดลงจากการทมตนทนเกยวของกบการม

สนคาคงคลงเพมขน เชน คาใชจายในการเกบรกษาสนคาคงคลง

คาประกนภย คาภาษ ตนทนสนคาเสอมสภาพ และสนคาเสยหาย

2. การทมสนคาคงคลงมากท�าใหยอดรวมของสนทรพยสง

ซงจะสงผลใหอตราการหมนเวยนของสนทรพย (asset turnover)

ลดลง ท�าใหโอกาสของการลงทนในสนทรพยอนลดลง นอกจากน

ยงท�าใหอตราผลตอบแทนตอสวนของเจาของลดลงไปดวย

จงมความจ�าเปนทจะตองมการบรหารจดการ การขนสงและ

การบรหารจดการสนคาคงคลงไปพรอมกน โดยใชกลยทธทส�าคญ

คอ Mill Run, Cross Docking, HUB & SPOKE และ Roll-on-Roll-off

ระบบการขนสงแบบ Milk Run เลยนแบบมาจากระบบการ

ขนสงนมในประเทศสหรฐอเมรกา โดยทในทก ๆ เชาของวน ฟารมนม

จะจดรถรบ-สงนมไปจอดรออยทหนาบานในแตละหลง ทมการน�าขวด

นมเปลามาวางไวหนาบานตามจ�านวนทตองการเพอเปนสญลกษณ

วาบานหลงนตองการรบนมจ�านวนกขวด หลงจากนนรถรบ-สงนมจะ

น�าขวดนมใหมมาเปลยนใหกบลกคา แลวท�าการเกบขวดนมเปลากลบ

ขนรถไปยงฟารมนม ซงจะเปนอยางนในตอนเชาของทก ๆ วน ดงแสดง

ในรปท 5

ปจจบนระบบอตสาหกรรมไดมการประยกตใชรปแบบการ

ขนสงแบบ Milk Run กนมากขน โดยทบรษทฯ จะสงรถไปรบวตถดบ-

สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา (supplier) ตาง ๆ แลวน�ามา

สงใหกบบรษท ทงนเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ

วตถดบมากยงขน ดงแสดงในรปท 6

ปจจบนการจดสงหรอหนวยงานดานการขนสงในระบบ

อตสาหกรรม แบงออกไดเปน 2 ระบบดวยกน คอ

1. ระบบMilkRun คอ ระบบทบรษทผผลต (manufacturer)

จดรถบรรทกมารบวตถดบ-สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา

(supplier) เอง ซงบรษทผผลตทรเรมใชระบบนแหงแรก คอ บรษท

โตโยตา จ�ากด

2. ระบบNonMilkRun คอ ระบบทผจดหาวตถดบ-สนคา

(supplier) จะจดสงวตถดบ-สนคาไปใหกบบรษทผผลต (manufac-

turer) เอง ซงโดยทวไปแลวบรษทผผลตสวนมากจะนยมใชระบบน

MilkRun เปนรปแบบการจดการงานจดสงทบรหารโดยบรษท

ผผลต (manufacturer) ท�าการสงซอวตถดบหรอชนสวนเพอน�าไปใช

ท�าการประกอบ ซงความสามารถในการบรรทก การออกแบบ Supply

Part ของ Milk Run Delivery System จะตองยดถอหลกทางดานการ

เคลอนยาย หรอจดสง (logistics) โดยมหวขอหลก ดงน

➠ Cyclic Rotation รปแบบการจดสงจะตองเปนลกษณะวง

รอบ สามารถหมนเวยนได

▲ รปท 4 แสดงสวนประกอบของกำ�ไรสทธตอยอดข�ย (net profit margin)

▲ รปท 6 แสดงระบบก�รขนสงแบบ Milk Run ของระบบอตส�หกรรม

กำ�ไรสทธ

ค�ใชจ�ย

ในก�รดำ�เนนง�น

ร�ยได

➢ ค�โสหยอน ๆ

➢ ค�แรงง�น

➢ ค�วตถดบ

➢ ค�ภ�ษ

➢ ค�บรก�รลกค�

➢ ค�บำ�รงรกษ�

➢ ค�วจย

➢ ค�ใชจ�ยอน ๆ

➢ ยอดข�ยสนค� หรอบรก�ร

➢ ค� Royalties

➢ ค�ดอกเบยรบ

➢ ร�ยไดอน ๆ

▲ รปท 5 แสดงระบบก�รขนสงแบบ Milk Run ของฟ�รมนมในประเทศสหรฐอเมรก�

Management&

May-June 2016, Vol.43 No.246 23 <<<

➠ Short Lead Time ในการ Supply Part จะตองสนมาก

แมนย�ากบการผลตทแทจรง

➠ High Loading Efficiency รถบรรทกมขดความสามารถ

ในการบรรทกสง

➠ Flexible to Change สามารถยดหยนในรปแบบการ

จดสงได

การสงสนคาผานคลง (cross docking) เปนกระบวนการท

ตอเนองในการน�าสนคาจากผผลตเพอทจะไปถงจดมงหมายสดทาย

ซงผาน Cross Dock โดยปราศจากการเกบสนคาและวสดภายใน

คลงสนคา ซง Cross Docking เปนวธการหนงในระบบบรหารการจด

การเชงโลจสตกส โดยมหลกการ คอ การน�าสนคาทมาจากสถานท

ผลตทหลากหลายน�ามารวบรวมไวใน Cross Dock และสนคาจะถก

เคลอนยายจาก Cross Dock ไปยงจดมงหมายในแตละแหงตาม

ล�าดบ กระบวนการไหลของวธการ Cross Docking ดงรปท 7

CrossDock จงเขามามบทบาทและเปนปจจยส�าคญตอการ

สนบสนนรปแบบการขนสง ซง Cross Dock จะท�าหนาทส�าคญ ดงน

1. เปนสถานเปลยนถายสนคาของรถบรรทกสนคา(termi-

naltrucktransfer) ท�าหนาทในการเปลยนถายสนคาจากพาหนะหนง

ไปอกพาหนะหนง ในรปแบบการขนสงสนคา ทงทเปนประเภท

เดยวกนและแตกตางกน เชน จากรถบรรทกหนงไปเปนอกรถบรรทก

หนง หรอจากรถบรรทกหนงไปเปนการขนสงทางรถไฟ หรอบรรจสนคา

เขาตคอนเทนเนอร เพอจดสงสนคาไปทางเรอ หรอทางอากาศ เปนตน

คอ ท�าหนาทเปนสถานในการขนถายสนคาระหวางการเปลยนรปแบบ

การขนสง

2. บรรทกและขนถาย(loading&unloading) คอ ท�าหนาท

รวบรวม คดแยกสนคา และกระจายสนคา ทงบรเวณตนทาง หรอ

ปลายทาง และท�าหนาทในการจดเกบชวคราวของสนคากอนการสงมอบ

3. เปนสถานในการรวบรวมขอมลขาวสาร (information

center) เพอเชอมโยงการผลตและการสงมอบสนคาจากผผลตไปสผรบ

สนคา

4. เปนศนยบรรจและคดแยกสนคาเพอการน�าเขาและ

สงออก(inbound&outbound) ซงกรณเชนน จะมการท�าทศลกากร

คลงสนคาเพอรอการสงมอบ ซงจะท�าหนาทในการรบสนคาจากเรอ

หรอเครองบน แลวน�ามาจดเรยงกอง หรอจดเกบเพอรอการขนสงหรอ

สงมอบ

5. ศนยรวมสนคา (regional hub) ท�าหนาทเปนสถาน

รวบรวมและกระจายสนคาประจ�าภาค คอ เปนสถานเปลยนถาย

สนคาจากพาหนะหนงไปอกพาหนะหนง (intermodal linkage) โดย

หนาทหลกจะท�าหนาทเปนศนยเปลยนถายและกระจายสนคาเพอ

เชอมโยงระหวางภาค หรอจงหวด

Hub&Spoke โดยท Hub คอ การใชประโยชนเชงพนทในการ

เปนจดศนยกลางโลจสตกสเชอมโยงกจกรรมทางเศรษฐกจ ซง

เกยวของกบระบบโลจสตกสทงหมดไวอยางเปนระบบ อนประกอบไป

ดวย การขนสง การเคลอนยายสนคา-บรการ ขอมลขาวสาร และการ

เคลอนยายทน มความพรอมเกยวกบโครงสรางพนฐาน ระบบ

คมนาคมขนสงและระบบสาธารณปการ สวน Spoke คอ ซ หรอ

เสนทาง เพอเชอมโยงกจกรรมทางเศรษฐกจไปยงจดศนยกลาง (hub)

หลกการของแบบจ�าลองปญหาโครงขายแบบ Hub คอ Hub หมายถง

จดทใชรวมการไหลของ Node อน ๆ และจดกลมใหมเพอสงตอไปยง

Hub (หรอ Node) อน หรอท�าการสงตอไปยงจดหมายปลายทางของ

สนคานน สามารถแยกเปน 2 ระดบ คอ

1. Hub Level Network เปนระดบของการเชอมโยงระหวาง

จดศนย (hub) กบจดศนยกลาง (hub)

2. Spoke Level Network เปนระดบของการเชอมโยง

ระหวาง Node กบ Hub

ดงแสดงระบบ Hub & Spoke ในรปท 8

จากรปท 8 ขางบน แสดงการเปรยบเทยบระหวางรปแบบ

การขนสงแบบเดมกบการขนสงโดยการประยกตใช Hub & Spoke จะ

เหนวา การขนสงรปแบบเดมจะเปนแบบตางคนตางขน ซงถามโรงงาน

ผผลต (manufacturer) จ�านวน 3 โรงงาน แตละโรงงานตองบรการ

▲ รปท 7 แสดงกระบวนก�รไหลของวธก�ร Cross Docking

▲ รปท 8 แสดงก�รเปรยบเทยบระหว�งรปแบบก�รขนสงแบบเดมกบก�รขนสง โดยประยกตใช Hub & Spoke

Management&

>>> 24 May-June 2016, Vol.43 No.246

ลกคา จ�านวน 3 รายจะใชเสนทางการขนสงถง 3 เสนทางตอหนง

โรงงานผผลต ท�าใหตองใชทรพยากร เพอรองรบ 3 เสนทางทส�าคญ

คอ รถบรรทก คาประกนภย คาน�ามน คาจางคนงานขบรถ คาเสอม

สภาพของถนน และคาน�าชา-กาแฟส�าหรบเจาหนาท ซงถามถง 3

โรงงานคาใชจายเหลานกจะมผลรวมทเพมมากขนถง 3 เทาตวทจะ

สงผลตอตนทนระบบโลจสตกส แตเมอมาประยกตใชกลยทธ Hub &

Spoke จะเหนไดวามการรวมศนย (hub) ของการขนสงเกดขน

ดงแสดงในภาพท 3 กลาวคอ 3 โรงงานผผลตดงกลาวจะขนมารวมท

ศนย (hub) แลวขนสงดวยกนโดยใชการขนสงทางน�า ทางรถไฟ หรอ

ทางทอ แลวรวมศนย (hub) อกครงหนง เพอขนสงไปยงลกคา ซงจาก

การประยกตใชกลยทธ Hub & Spoke โดยเปนการรวมศนยเพอ

ประสานระบบการขนสงท�าใหใชเพยง 7 เสนทางจาก 9 เสนทาง ท�าให

ประหยดทรพยากรไดถง 2 เสนทาง สงผลตอตนทนโดยรวมของระบบ

โลจสตกสทลดลงจากการรวมศนย (hub) และแยกกนขนสงไปให

ลกคา (spoke)

การใหบรการขนสงโดยเรอ Roll-on-Roll-off เปนความรวมมอ

ระหวาง รสพ. และ บทด. ในการใหบรการขนสงชายฝงระหวาง

แหลมฉบง-สงขลา โดยใชเรอ Roll-on-Roll-off ดงแสดงในรปท 9

จากรปท 9 จะเหนวาการขนสงโดยใช Roll-on-Roll-off

ซงเปนความรวมมอระหวาง รสพ. และ บทด. ในการใหบรการชายฝง

ระหวางทาเรอแหลมฉบง-ทาเรอสงขลา จะมงเนนท Reliable คอ

ความนาเชอถอ ทใหบรการทกวนออกจากทาถงปลายทางตามก�าหนด

เวลา และ Security คอ ความปลอดภย ซงจะสงผลใหสามารถลด

ตนทน (cost reduction) ทส�าคญ คอ

ระยะเวลา ถาขนสงโดยรถบรรทกใชเวลา 24 ชวโมง แตทาง

เรอใชเวลา 18 ชวโมง เวลาลดลง 6 ชวโมง

ตนทน ถาขนสงโดยรถบรรทกใชตนทน 380 บาท/ตน แตทาง

เรอใชตนทน 340 บาท/ตน ตนทนลดลง 40 บาท/ตน

น�ามน ถาขนสงโดยรถบรรทก ซงใชน�ามนดเซลจะใชน�ามน

12 ลตร/กโลเมตร (30 คน) แตทางเรอซงใชน�ามนเตาจะใชน�ามน 1

ลตร/กโลเมตร (1 เทยว/30 คน)

บทสรป

เนองจากในปจจบนประเทศไทยมตนทนโลจสตกสประมาณ

18 เปอรเซนต ตอ GDP ซงเปนสดสวนทคอนขางสง โดยมตนทน

คาขนสงสนคา และตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง เปนองค-

ประกอบหลก ซงรปแบบการขนสงม 5 รปแบบทส�าคญ คอ ทางรถ

บรรทก ทางรถไฟ ทางอากาศ ทางน�า และทางทอ สวนคลงสนคา

(warehouse) คอ การเปนจดพกในการเคลอนยายของสนคาผาน

โซอปทานถงลกคาปลายทาง โดยมวตถประสงคการถอครองสนคาท

แตกตางกน ซงสนคาทถกจดเกบในคลงสนคาเรยกวา สนคาคงคลง

(inventory) ประกอบดวย วตถดบ (raw material) สนคาส�าเรจรป

(finished product) งานระหวางผลต (work in process) สนคาทเปน

สวนประกอบ (part) และ วสดสนเปลอง โดยมกลยทธทนยมใช

บรหารจดการการขนสงและสนคาคงคลงไปพรอมกนทส�าคญ คอ

ระบบการขนสงแบบ Milk Run โดยทบรษทจะสงรถไปรบวตถดบ-

สนคาทบรษทของผจดหาวตถดบ-สนคา (supplier) ตาง ๆ แลวน�ามา

สงใหกบบรษท ทงนเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารจดการ

วตถดบมากยงขน การสงสนคาผานคลง (cross docking) คอ การน�า

สนคาทมาจากสถานทผลตทหลากหลายน�ามารวบรวมไวใน Cross

Dock โดยปราศจากการเกบสนคาและวสดภายในคลงสนคา และ

สนคาจะถกเคลอนยายจาก Cross Dock ไปยงจดมงหมายในแตละ

แหงตามล�าดบ Hub & Spoke หลกการของแบบจ�าลองปญหาโครง

ขายโดยท Hub หมายถง จดทใชรวมการไหลของ Node อน ๆ และ

จดกลมใหมเพอสงตอไปยง Hub (หรอ Node) อน ๆ หรอท�าการสงตอ

ไปยงจดหมายปลายทางของสนคานน การใหบรการขนสงโดยเรอ

Roll-on-Roll-off เปนความรวมมอระหวาง รสพ. และ บทด.ในการให

บรการขนสงชายฝงระหวางแหลมฉบง-สงขลา โดยใชเรอ Roll-on-

Roll-off เพอเพมประสทธภาพโดยรวมของระบบโลจสตกสและ

โซอปทาน

เอกสารอางอง

1. สนน เถาชาร. (2551). การบรหารจดการระบบโลจสตกสโดยใชกลยทธ

Milk Run. Industrial Technology Review,14 (183), 123-128.

2. สนน เถาชาร. (2554). บรหารจดการระบบโลจสตกสดวยกลยทธ HUB

& SPOKE. Industrial Technology Review, 17(225), 100-105.

3. สนน เถาชาร. (2555). แนวทางประเมนประสทธภาพโซอปทานดวย

การประยกตใชตวแบบอางองการด�าเนนงานโซอปทาน

4. Supply Chain Operation Reference Model (SCOR Model). Indus-

trial Technology Review, 17 (ฉบบพเศษ), หนา 74-80.

5. http://www.thailandindustry.com/guru/view.php?id=3398&

section=9&rcount=Y

6. https://www.wikipedia.org/

▲ รปท 9 แสดงเสนท�ง Ro-Ro ทใหบรก�ร