Manevi Dan1§manl1k ve Rehberlik (Cilt-11)

Editorler

D0

em Degerler Egitimi Merkezi

© Eserin Her Tiirlii BasIID Hakl:a Anl~ah Olarak Ensar Ne§riyat' a Aittir.

Dem Yaymlan Ensar Ne~riyat Tic. A.~. Organi.zasyonudur.

ISBN: 978-605-4036-74-5 TAKIM NUMARASI: 978-605-4036-72-1

KitabmAd.i Manevi D~manhk ve Rehberlik

(Cilt-Il)

EditOrler

Do~. Dr. Ali Ayten Do~. Dr. Mustafa Kot;

Prof. De Nuri Tmaz

Yaym Koordinatorii Furkan Erdogdu

Kapak & Sayfa Tasannu Nuray Yiiksel

Basla-Cilt

Yeti§tirme Yurtlan ve BSRM'lerde Manevi Dam§manhk

ve Rehbetlik

(Bursa ve ~anhurfa Omekleri)

Asude Co~kunsever*

Giri~

· Sosyal bir varhk olan insan, ya~anu boyunca farkb. konularda manevi d~manhga gereksinim duymaktad.ir (Alt~, 2000). Ergenlik ise geJ¥m donemleri i

188 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Son ytllarda di.inyada, c;ocuk istisman konu.Sunda yaptlan

MANEVi DAN1$MANLIK VE REHBERLiK 189

bik tepkiler, bedeniyle a§m ugra§ma, hm;mb.k, yerinde duramama, huzur-suzluk gibi belirtiler stl.

190 MANEVi D~ VE REHBERLiK

Sosyal ya§amda ergenler ait olma duygusu ile kendilerinin ve b~kalannm snurlanru ayrrt etmekte de zorlanma.ktachr (Erol, 2004). Yaptlan bazi ara§b:rn)alarda, kurumda kalan ergenlerde salchrgan.1¥

MA:NEVi DANI$MANLII< VE REHB.ERLiK 191

Ergenin hayah anlarnlandrrma sfuecinde yi.iklemelerini etkileyen fak-

torlerden biri de dini ,inanc;landlr. ~iinkii dinler, belirli bir diinya gorii§ii ortaya koyarak, inananlarm fiziksel ve sosyal diinyalannda meydana gelen

olaylarm "ni

192 MANEVi DANI$MANLil< VE REHBERLiK

Yill

MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 193

(Karata§, 2009). Yeti9ti.rme yurtlan ve BSRM'lerde orseleyici ya9anblara

maruz kalnu§ ergenlerle r;ah9mak igne ile kuyu kazmak gibidir. Ozellik-

le istismara ugrayan daru9amn, ya9achgi travmayi dini daru9manla ilk payla9b.gmda daru§marun ona gosterecegi yakla§rm

194 MANEVi DANl$MANLIK VE REHBERLi:K

4. Yogun Su~uluk Duygusunu Azaltmak ip.n Dogru Bilgilenclirme: istis- . mara ugrayan ergen; damgalanma, su

MANEvi DAN1$MANLIK VE REHBERLiK

Ozgiiven Eksikligi

Sosyal ili~ki Sorunlan

Sorunlan Onemsemiyor

Top lam

6

7

6

52

11,5

13,5

11,5

195

Sosyal hizmet kurumlannda kalan ergenlerin ya§adtl

196 MANEvIDANI$M.ANUK VE REHBERLiK

lerin, Bursa Sosyal Hizmet Kurumlan'nda kalan ergenlere gore daha c;ok orseleyici ya§anb.ya.maruz kaldigi (cinsel istismar, ensest vb.) bulunmu§tur.

4. Ergenlerin Dini Yiil

MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 197

Bunda da Var Bir Ha- ---..i1~ar Bir 2 7,7 ~Derim Hayir Den.m--_ iS}Tan Ederim 3 11,5 isyan Ederim Once isyan Sorua

3 11,5 Once isyan Sonra

Tovbe Ederim Tovbe Ederim

1 3,8

~ .........__ 1 ~,8

I

198 MANEVi: DANI$MANLIK VE REHBERLiK

~mda olan bu durumdan dolayi "giinahkar" olmadigi konusunda daru§a- _ ru bilgilendirmeli ve ona destek olmahdu. Dini daru§man, istismar magdu-runun benlik saygisuu gii~endirmede, onun gii~ii yanlanru ortaya 9kanp peki§tirmede, onu oldugu gibi kabul edip saygi gostererek daru§ana destek olabilir. Bu durum, kendini kotii ve kirli hisseden, ba§kasuun saygisma layik olmadiguu dii§iinen magdur ergenler i9.n c;ok onemlidir (~arata§, 2009).

ikinci olarak ergenlerin c;ogu; ya§ad.tl

M;ANEVi DANISMANLIK VE REHBERLiI< 199

Aynca dini yiiklemeler, ki{;inin sebep ii.zerinde c;ok az denetimi oldu-gu duru.mlarda daha stllayi abartmalan ya§achklan sorunun

biiyiil

200 1V1ANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Tablo 6: Ergenlerin Ya~adiklan Olumsuzluklan Dini A9dan Yorumlamas1

GenelDurum Frekans Yiizde

Kader 9 . 17,3

imtihan 21 40,4

Allah Sevdigi Kuluna Dert Verirmi~ 4 7,7

Allahtan Gelmi~tir (Kabullenme) 4 7,7

Kader Olamaz Benim Sm;um, Hatam 2 . 3,8

Her $eyde Bir Hayrr Vardrr 1 1,9

Once isyan Sonra Allaha Stguurun 3 5,8 I

' Neden Ben Diye isyan Ederim 7 13,5

Biimiyorum 1 1,9

Top lam 52 100,0

Ara§trrmada ergenlerin genel yill

MANEvi DANI~MANLIK VE REHBERLiK 201

Allah Sevdigi Kulu-7,7

Allah Sevdigi 2 7,7 2 Kuluna Dert

na Dert Verirmi§ Verirmi~

Allahtan Gelmi§fu Allah tan

(Kabullenme) 3 11,5 Gelm.i§fu 1 3,8

(Kabullenme)

Kader Olamaz Be- Kader Olamaz 0 0,0 Berti.m Sw;um, 2 7,7

niln ·sw;um, Hat~ Ha tam Her $eyde Bir Hayrr

1 3,8 Her ~eyde Bir 0 0,0 Vardrr Hayrr Vardrr -Once isyan Sonra

2 7,7 Once isyan Sonra 1 3,8 Allaha S1guunm Allaha S1grmnm Neden Ben Diye

3 11,5 Neden Ben Diye 4 15,4 isyan Ederim Isyan Ederim

Bilmiyorum 1 3,8 Bilmiyorum 0 0,0

To.elam 26 100,0 To.elam 26 100,0

Kurumlara gore degerlendirildigmde "Ba§uta olumsuz bir olay ge!di-ginde dini ac;1dan bunu nastl yorumlarsm?" sorusunu yeti§tirme _yurdu ve

BSRM' de kalan ergenlerin c;ogunun, "imtihan" olarak yorumladlgi bulun--inu§tur. Kurumlar arasmdaki farklilik; BSRM' de kalan ergenlerin, yeti§tir-

me yurdunda kalan ergenlere gore daha

202 MANEvt DANI$MANLIK VE REHBERLiK

mu~tur. Kabullenmenin BSRM' de kalan ergenlerde daha az olmas1 ya~achk-

Ian orseleyici ya~mtmm yoguruugundan kaynaklanabilir.

Tab lo 8:· Kurum ve $ehir Birlikte Degerlendirildiginde Ergenlerin Y~adigi Olumsuz OlaY!.Dini A9dan Yoru:mlamas1 Bursa Yeti§tirme

Frekans Yiizde ~anhuda Yeti§tir-

Frekans Yiizde Yurdu meYurdu Kader 2 15,4 Kader 2 15,4

Imtihan 5 38,5 imtihan 5 38,5 Allah Sevdigi Ku- Allah Sevdigi Kulu- i

luna Dert Verirmi~ 1 7,7

na Dert Verirmi§ 1 7,7

Allahtan Gelm.i§tir 1 7,7

Allahtan ~tir 2 15,4

(Kabullenme) (Kabullenme) Kader Olamaz

Kader Olamaz Be-Benim Su91II\, 0 0,0

nim Su\Uffi, Hatam 0 0,0

Ha tam Her $eyde Bir Ha-

0 0,0 Her $eyde Bir Hayu

1 7,7 yrrVardtr Vardir Once isyan Sonra

0 0,0 Once isyan Sonra

2 15,4 Allaha S1guunm Allaha S1j?;rmmn Neden Ben Diye

3 23,1 Neden Ben Diye

0 0,0 isvan Ederim isyan Ederim

Bilnriyorwn 1 7,7 Bilmiyorum 0 0,0

Toe lam 13 100,0 ToElam 13 100,0

Bursa BSRM Frekans Yiizde ~anhurfa BSRM Frekans Yiizde

Kader 2 15,4 Kader 3 23,1

imtihan 6 46,2 imtihan 5 38,5 Allah Sevdigi Ku-

1 7,7 Allah Sevdigi Kulu-

1 7,7 luna Dert Verirmi§ na Dert Verinni§ Allahtan Gelmi§tir

1 7,7 Allahtan Gelm.i§tir

0 0,0 (Kabullenme) (Kabullenme) Kader Olamaz

Kader Olamaz Be-Benim Su91II\, 2 15,4

nim Su

MANEVi DANI;>MANLIK VE REHBERLiK 203

Neden Ben Diye 0 0,0

Neden Ben Diye 4 30,8

~anEderim isyan Ederim Jilmiyorum 0 0,0 Bilmiyorum 0 0,0

Toe lam 13 100,0 Toe lam 13 100,0

Bursa ve $anhurfa Yeti§ti.rme Yurdu degerleri.clirildigi.nde, Bursa Yeti§tir-

me Yurdu'nda kalan ergenle:rin ya§adtl

204 MANEvi DANI~MANLIK VE REHBERLiK

Tablo 9: $ehir ve Kurum Birlikte Ele Ahnchgmda Ergenlerin Kaderi Yorumla.malan

Bursa Yeti§tirme Fre- $anhurfa, Fre-Yiizde Yiizde

Yurdu kans Yeti§tirme Yurdu kans

Ya§adtl

MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 205

edilmi§tir. $anhurfa'da her iki kurumda kalan ergenler Bursa'ya gore kaderi "Ya§acW

206 MANEvi D~ VE REHBERLiK

Tablo 11: Kurumlara GOre Ergenlerin Sabn Yorumlamas1

Yeti~tirme Yurdu Frekans Yi.izde BSRM Frekans Yiizde

Aktif Bii Eylem 14 53,8

Al

MANEviD~ VEREHBERLiI< 207

"Sence tovbe etmek ne demektir?" sorusuna yeti§ti.rme yurtlan ve BS-RM'lerde kalan ergenlerin verdikleri yarutlar, birincil ve ikincil degerlendir-

Jlle kapsammda degerlendirildi. Bazi ergenlerin (%9,6) tovbe sorusuna (hata-run farktna vannak, bir daha yapmamaya soz vermek) §eklinde yarutlayarak birincil degerlendirme kapsarrunda yorumlac:hgi goriilmektedir. Ergenlerin c;ogunun (%90,4) tovbeyi (af dilemek, hatalardan vazge9Ilek, giinahlardan

annmak, hatayi tekrara etmemek i9fl c;aba hareamak, kotiiliiklerden uzak durmak) §eklinde yaru.tlayarak ikincil degerlenclirme kapsarrunda yorumla-d.Jgi goriilmektedir.

Tablo 13: Kuramlara Gore Ergenlerin Tovbeyi Yorumlamasi

Yeti§tirme Yurdu . Frekans Yiizde BSRM Frekans Yiizde

Birincil 4 15,4

Oegerlendirme Birincil Degerlend.i.rme

1 3,8

ikincil 22 84,6

Degerlend.i.rme Degerlend.i.rme ikincil

25 96,2

Top lam 26 100,0 Toplam 26 100,0

Kurumlara gore degerlendirdigimizde, "BSRM' de kalan ergeruer

(%96,2), yeti§tirme yurdunda kalan ergenlere (%84.6) gore daha c;ok tovbeyi "hatalardan vazge9Jlek, bir daha yapmamak" §eklinde eylemsel yorumla-

maktachr. Travmarun biiyiitiicil etkisi, bireyi daha fazla eylemsel di,i§iinceye yonlendirebilir.

Ara?hrma·da Bursa BSRM' de kabrrNA: (17 ya§mda iivey babasmdan fizil

208 MANEVi DANTI;>MANLIK VE REHBERLiK

$ehirlere gore degerlendirdigimizde, $anhurfa Sosyal Hizmet Kurum-lan' nda kalan ergenlerin "Tovbeyi" daha fazla ikincil degerlendirme ile ey-lemsel ol_arak yorumladtl

MANEvi DAN1$MANLII< VE REHBERLiK 209

dir. Ulkemizde dini daru§manhk ve rehberlik alarunda a~an lisans ve tezsiz yi.iksek lisans boliimleri vardt.r, ancak saytlan yeterli degilclir, yay-gutla§hnlmalldrr.

3. Manevi d~manltk ve rehberlik boliimlerinde verilecek egitimde; din psikolojisi, din egitimi, pastoral psikoloji, dini d~manltl< teknikleri, travma egitimi vb. egitimler verilmelidir. Dini daru§manhk ve rehberlik boltirniinde teorik derslerin yarunda ogrericilerin uygulamayi tecrtibe edecegi sosyal hizmet alanlarma yonelik stajlar konulmalidrr.

4. Dini da.Il.l§manhl

210 MANEvi DANI~MANLIK VE REHBERLiI<

Kaynak~a

Adler, A. (2003). Ya§amzn anlmm ve amacz. (K. $ipal,

lv1ANEvi DANI$MANLII< VE REHBERLiK 211

Eskin, M. (2011). Sorun qozme terapisi. Ankara: HYB Yaymlan.

Erol, N. (2004). Yuvalar sonmun mu yoksa c;ozfuniin mu parc;as1?. R. Uslu (Ed.). Koruma altmdaki qocuklar i

212 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Mullen P. E., Martin J. L., Romans S. E. ve Herbison, R G. (1996) The long-term impact of the physical, emotional, and sexual abuse of children: a commu- ~ nity study. In: Child Abuse Neglect (ss. 7 -21).

Ovayolu, ·N., Uc;an, 0. ve Serindag S. (2007).