Polianit (idiomorf) 63 (%) MnO2 Piroluzit (toprağımsı) 63 MnO2 Manganomelan grubu 35-60 Mn8O6 Kriptomelan (K)* Hollandit (Ba)* Koronadit (Pb)* Psilomelan 35-60 (Ba-H2O)Mn5O6 Asbolan 62,5 Co.MnO.2H2O Manganit 72 MnOOH Hausmanit 35 Mn3O4 Braunit 48 Mn+2Mn6O8[SiO4] Rodokrozit 48 MnCO3 Oliganit 48 (Fe-Mn) CO3 Manganokalsit 48 (Co-Mn) CO3 Rodonit 54 (Mn5SiO3) * ( ) içindeki elementler Manganın yerini alabilirler.

      BAZİK VE NÖTR SİLİKAT KAYALARA BAĞLIDIR. HİDROTERMAL ÇÖZELTİLERDE DE BULUNABİLİR.

      FE VE MN SEDİMANTER VE BOZUNMA SÜREÇLERİ AYRILIR. SONRA BERABER ÇÖKEBİLİR.

      MN’Lİ SOLLER (SOLUTİON) Ca, Ba, Li, Pb VE K GİBİ ELEMENTLERİ ABSORBE EDEBİLİR.

      BOZUNMA YATAKLARI, Mn İÇEREN VE METAMORFİZMAYA UĞRAMIŞ SEDİMANTER YATAKLARDIR.

1.1 Kontak Pnömatolitik Yataklar:

SAYILARI VE REZERVLERİ ÖNEMLİ DEĞİLDİR

1.2 Plütonik Hidrotermal Yataklar

SAYILARI ÇOK, ÖNEMLERİ AZDIR.

ANA MİNERALLERİ: PİROLUZİT, BRAUNİT, MANGANİT, PSİLOMELAN, KRİPTOMELAN.

GANG MİNERALLERİ: BARİT VE KALSİT, V VE U ‘A RASTLANABİLİR. HEMATİT, RODOKROZİT, PLÜTONİK KAYAÇLARDA GANG OLARAK BULUNUR.

      BAZILARINA GÖRE BU TİP CEVHERLER LATERAL SEGREGASYON İLE OLUŞMUŞLARDIR.

      TABANDAN TAVANA DOĞRU SÜLFÜRLÜ CEVHERLERE GEÇİŞ GÖRÜLMESİ HİDROTERMAL OLMA İHTİMALİNİ KUVVETLENDİRMEKTEDİR.

      BU CEVHERLEŞMELERDE ZAMAN ZAMAN BOL RODOKROZİTE RASTLANIR.

      TÜRKİYE’DE BALIKESİR VE ADANA CİVARINDA BU TİP YATAKLAR VARDIR.

1.3 Mağmatojen Sedimanter Yataklar

      CEVHERLEŞMELER SPİLİT (Na İHTİVA EDEN BAZALT), KERATOFİR VE BUNLARIN TÜFLERİNE BAĞLIDIR.

      TABAKA YAPISI GÖSTERİRKEN, GENELDE TENÖR DÜŞÜKTÜR.

      İKİNCİL OLARAK SİO2 GELİMİ OLMUŞSA SİLİSLİ TİPLERİ OLUŞUR.

      BU YATAKLARDA BOL MİKTARDA RADYOLARİTE DE RASTLANIR.

      ÖNEMLİ MİNERALLERİ: PSİLOMELAN, HAUSMANİT, BRAUNİT, PİROLUZİT DİR.

      TÜRKİYE’ DE KIZILCAHAMAM, ANTALYA VE ZONGULDAK DA BU TİP YATAKLAR VARDIR. VE ANA MİNERAL PİROLUZİTTİR.

      TEHİATURA YATAKLARI VOLKANİKLERE BAĞLI EN BİLİNEN YATAKDIR.

      GEREK OLUŞUMLARI GEREK CEVHERLEŞMELERİ BAKIMINDAN DEMİR YATAKLARINA ÇOK BENZERLER.BAZILARI Fe, BAZILARI Fe + Mn , BAZILARI Mn YATAKLARIDIR.

      ÖNEMLİ MİNERALLERİ: PSİLOMELAN, KRİPTOMELAN, PİROLUZİT VE ASBOLAN DIR.

      BOZUNMA İLE OLUŞAN ÖNEMLİ Mn CEVHERLEŞMELERİ DAHA ZİYADE LATERİTİK (BOZUNMA ARTIĞI) OKSİTLİ CEVHERLERDİR.

      METAMORFİK YATAKLARDA BOZUNMA ARTIĞI YATAKLAR ARASINDA SIKI İLİŞKİ VARDIR. METAMORFİK OLANLAR BAZEN PRİMER OLARAK İŞLETİLEBİLİR.

      MN ULTRABAZİKLERİN BOZUNMASI İLE DE ZENGİNLEŞEBİLİR.

      JEOKİMYASAL DAVRANIŞLARININ BENZERLİĞİ SEBEBİYLE FE VE MN SIKSIK YANYANA BULUNUR. METAMORFİKLERİN BOZUNMASI ESNASINDA İSE ÇEŞİTLİ ORANLARDA AYRILIRLAR. BU AYRIŞMADA CO2

ROLÜ ÖNEMLİDİR.

      MN , CO2 Lİ SULARDA DAHA KOLAY ÇÖZÜNMEKTEDİR. FE,

DEMİRHİDROKSİTE, MN, MN-HİDROKSİTE DÖNÜŞÜR. FE-HİDROKSİT BAZİK ELEKTROPOZİTİF, MN-HİDROKSİT İSE ASİDİK VE ELEKTRONEGATİFTİR.

BU SEBEPLE TEKRAR BİRBİRLERİNİ ÇEKEREK FE-MN JELLERİ OLUŞTURUR.

      ÇÖKELME ESNASINDA ÇEŞİTLİ ELEMENTLERİ DE BÜNYELERİNE ALABİLİRLER.

      JEOKİMYASAL DAVRANIŞLARININ BENZERLİĞİ SEBEBİYLE FE VE MN SIKSIK YANYANA BULUNUR. METAMORFİKLERİN BOZUNMASI ESNASINDA İSE ÇEŞİTLİ ORANLARDA AYRILIRLAR. BU AYRIŞMADA CO2

ROLÜ ÖNEMLİDİR.

      MN , CO2 Lİ SULARDA DAHA KOLAY ÇÖZÜNMEKTEDİR. FE,

DEMİRHİDROKSİTE, MN, MN-HİDROKSİTE DÖNÜŞÜR. FE-HİDROKSİT BAZİK ELEKTROPOZİTİF, MN-HİDROKSİT İSE ASİDİK VE ELEKTRONEGATİFTİR.

BU SEBEPLE TEKRAR BİRBİRLERİNİ ÇEKEREK FE-MN JELLERİ OLUŞTURUR.

      ÇÖKELME ESNASINDA ÇEŞİTLİ ELEMENTLERİ DE BÜNYELERİNE ALABİLİRLER.

      BAZİK VE ULTRABAZİKLERDEN LATERİTİK BOZUNMA İLE OLUŞAN MN YATAKLARI ÇEŞİTLİ ORANLARDA CO-Nİ-CR İÇERİRLER.

      BÖYLE BİR BOZUNMA İLE KRİPTOMELAN, PSİLOMELAN, MANGANOMELAN, PİROLUZİT OLUŞABİLİR.

      GANG OLARAK İSE KUVARS VE KALSEDON OLUŞABİLİR.

3.1. Denizel Sedimanter Mn Yatakları

      BUNLAR YA KARALARDAN ÇÖZELTİ HALİNDE GELİP ÇÖKELMİŞLERDİR, VEYA DENİZ TABANINDAKİ KAYAÇLARDAN OLUŞMUŞLARDIR.

      KARADAN GELMİŞ DENMESİNİN SEBEBİ ANDEZİTLERDİR. ANCAK FE GETİRİMİ AÇIKLANAMAMAKTADIR.

      DENİZEL MN YATAKLARINDA DA FE YATAKLARI GİBİ KIYIDAN İTİBAREN DEĞİŞİM VAR.

PİROLUZİT-MANGANİT-RODOKROZİT-SİLİKATLAR

Eh yüksek

Eh Azalır

Piroluzit (oolitik Mn yatağı )

Manganit (kil ve ince sedimanlar)

Rodokrozit (çok ince kil ve sedimanlar)

O2

OH

karbonat

Silikat

Rodonit

3.2 Gölsel Yataklar

      YER ALTI SU SEVİYESİNİN ALTINDA ÇÖZÜNEN Mn’ NİN ÇEŞİTLİ YOLLARLA GÖLLERE ULAŞMASIYLA OLUŞMUŞLARDIR.

4.1 REJYONAL METAMORF YATAKLAR

      MN ŞİST VE MN-KUVARSİTLER OLARAK İKİ GRUPTUR. İKİNCİ GRUP SİLİKATLARDIR.

      1. GRUPTA: BRAUNİT, BİXBİYİT(Mn-Fe)2O3 7Ti,Co , SİTPARİT(Mn-Fe)2O3 ,

HOLLANDİT, HAUSMANNİT, JACOPSİT DİR.

      2.GRUPTA İSE: Mn-GRANAT, TEFROİT, Mn-EPİDOT, RODONİT, Mn-OLİVİN, Mn-DİYOPSİT, Mn-HORNBLEND BULUNUR. KUVARSİT VE GNAYSLAR DA GÖRÜLÜR.

      Mn ŞAPKASI OLUŞABİLİR. MİNERALLERİ PİROLUZİT VE PSİLOMELANDIR. % 45-55 Mn

      MN-KUVARSİT VE ŞİSTLER İÇİN BREZİLYA-G.AFRİKA, SİLİKATLAR İÇİN HİNDİSTAN

4.2. Polimetamorf Yataklar4.2. Polimetamorf Yataklar

      PREKAMBRİYEN YAŞLI LEPTİT VE HELEFİN TİP (BOL KUVARS+PLAJİOKLAZ) KAYAÇLARA BAĞLI, 150 Yİ AŞKIN MİNERAL VARDIR.

      PREKAMBRİYEN YAŞLI LEPTİT VE HELEFİN TİP (BOL KUVARS+PLAJİOKLAZ) KAYAÇLARA BAĞLI, 150 Yİ AŞKIN MİNERAL VARDIR.

MANGAN CEVHERLERİ KULLANILDIKLARI YERE GÖRE

A) METALURJİKB) KİMYA ENDÜSTRİSİC) PİL ENDÜSTRİSİ.CEVHERLERİ A-METALURJİK CEVHERLER

A) OKSİT VE KARBONATLI MN CEVHERLERİ: Mn en az % 44, Mn/Fe oranı en az 6, SiO2 en fazla % 15, P maximum % 15

B) MN +FE OKSİT CEVHERLERİ:

Mn +Fe en az % 40-60, SiO2 en fazla % 25, P maximum % 3.

Eğer Mn + Fe>% 35 ve Mn de %20-30 İSE ÇELİK ENDÜSTRİSİNDE KULLANILIR.

-KİMYA ENDÜSTRİSİ CEVHERLERİ: İÇİN PİROLUZİT TERCİH EDİLİR. TENÖR MİN.%70-80 OLMALIDIR.

-PİL ENDÜSTRİSİ CEVHERLERİ : İÇİN MN NİN %80 DEN AZ OLMAMASI VE KİMYASAL AÇIDAN AKTİF OLMASI GEREKİR.