GVILELMI RENR. GRA VERTI

AD

MARCELLINI VITAM THUCYDIDIS

OBSERVATIONES CRITICAE.

Qui anctor dicitur vitae Thucydidis Graecae plenioris,Mllrcellinus, qua fuerit aetate, patria, vita, etsi certisexputari non possit neque l'atiocinationihus nequc con­ieetnris: tamen rhetor certe fnit posteriorihus imperii Ro­mani saeculis, non mediocriter quidam imhutus antiquo­ram utrinsqlle populi scl'iptornm leetiolle, neque contem­nenda tinctu& doctrina rhetoricli, sed contorti homo in­Ilenii et confnsi" quo nativam, (Jua plane carebat, simpli­citatem magniloquentiae el (Juaesit<te cuiusdam eiegulltiaefueo compensare studehat, e labentium natura litterarum.Etenim quae de Thucydidis vita et scriptis ihi disputantur,non temere congesta sunt hine Wine el pro arbitrio C011­

sarcinata, sed cx anti(!uioriblls hausta fontihus, virisquepraestantibns doctrina Re studio inqllirendi uceurato, etl1istoriarum scriptoribus ipsis et eiusmodi hominibufI erll&ditis, qlli Alexandrinorum ex scholis philologiam duxe­rant. Inter qnos Hermippus est el; Polemo, lland exignain historicis rebus auctoritate llterque, llt patebit inclui­renti in eos 10co8. quos congessit G. I. Vossius <lc H. Gr.,da Hermippo I. 16. p. [05., de Polemone I. 18. p. lJ 9. sqchquihus, nt in toto operepraestantissimo permultll ctsupplenda sunt et corrigenda, a<tdendi sunt de Pole­mone nosl.ri scriptoris Iod duo; praeterell Didymi scriptis et

12

170

Aulylll usus est grummlltieorum, qui commentariOll llcripse­rant da Thneydide. Deillde opera HelJanici, Herodoti, Xeuo­phontis, Philisti, Tbeopompi~ Timaei, aliorum, manu ver­saverat Ilssidua. Temerarium est ergo nec uHa rationecomproJJatum, siquis Mareellinum ut nullius fidei homi­Dem despieiat~ propterea quod parurn pateat , quis iUefuerit, quando scripserit ct «(uarum ad auctoritatem. Recteautern maioris hUl}c~:lihellllm operis partem esse ex einsinitio viri docti ratioeinati sunt: ac mauifestum est exipso indiee: Mapxslvlvlpov :n:spt ,,/;ov eov'KvlilOov ßlov xal

't"l;S lllew; aVTov a:n:u 't"i/c; {)I.r;t; ;vrrpcupift; :n:apsxp0l.ll. Quo­cum eouvenit quae in codice Palatino inseripti<J est:Mapxsl."'{vov elf "/;6'1V slt; eovxvol8il'V uX0lvlwp :n:sf!t ,,/;OV plov,,/;OV eovxv8l8ov xat 't"1/t; ,,/;013 I.orov Uieat;: refert eam PoppoVol. H. P. I. p. 25. Idem vero Marcelliuus insignis esteo quod certa quaedam l'hetorum placita, in schoHs tradisoHta, tenet anxie, ex iisque iudicia sua moderatur;quoll doctus, philosophus, eleganti sermone excellensyult "ideri, eoque nomille nonnunqllam egregie apparetridiculus. Quod quidem imprimis ei aeeidit quum pullioiudutus philosophieo reeonditae doctrinae sententias im­miscet )'crum<{ue eausas simulato aeumine stndet expli­eare, Thucydidem seilieet suum imitaturus. Qa.o factum

est, ut eerta (llUiedam indolis nota: et quasi 7:v:n:Ot; quidamin hae scriptinncnla expressus sit satis dare. Lege .modo

initinm" qnod tale est I Tüjv D.r;ft0u~eVOvt; ,.,vu'l:'at; rli'fli'V1/"I "" 'I I , , , R 'I _

fl'1i'Vovt; ",/i,L6J1J I\,0rrov ,,/;8 "at. ar6JVfrJV, uvftt'0VI\,l':V"/;t,,WV "/;s

xal 8Lxa'VLxw'V 'V01lfuf.,,/;6J'V f.tf:lT"/;o-b~ r8P0ft~'VOvt; "at !xa'Vwt; 6ft"

epoer,';:i;e'V"/;a(j, 65l!a AOt1l:QV "at 7:rop eovxvitl80v 7:/i,Iv/i,,,/;w'V 6'P,,/;Ot;

'II,(,tT(XlTTilvaL. Ac praecipue formulas adamnt quasdam, phi­losophieo sermoni proprias: vel ut §. 2 r. 611'l:'7jTEOV 8e, 3'ui,,;l "al Aaxlii'iaLfw'VloLt; :n:ap'lfi)r.s xal &Iv/..Ott;, s;o'V 'A~m}ar.ott;

, ~ ~,' \ .,;- I C I \,fl'0VOt~ {}tuopal, "aL :n:al! "XEW(,J'V fLap",apsw. xal, lverOf/-€1I

ön 01;" O;l1X01rW; xal "/;oi~ c/f../t.,OLS :n:C<f!sIX'" uxo:n:ot; ra~ ;'v

171

a~(,l ·.1/'v aA~~;H;w~',V ..Gi" :rr:~art:t&(iroV uvrrpohj,at, S~~Q<; in1lV 'A~f/'jJalo'Vc; :rr:poc; 7:0 XP1;ULftOV a:n;arreÄ,A.ov<J;ac; "/;0 ßav~

'l:v''jJ .:rsv(jsu~aL, ~a~ Ursw :rr:o~J.t.i1tt<;, ro<; 1/ll'siC; ihnx11Uaf'sV,ov vtxJ1uav.sc;· (JLO :rr:äut :rr:aVlliXllv, ex 'ni<; <J;WV 71'o~J,vlv uv",,·

<{lrovtac; ~l'/Pro/fSVOil ~p "nil aAl'/~sla<; ,ca.t.iÄ,ll'l};w. 7:0 r&.po,aapec; e';eAe7xs<J;at 1:(;')V 71'oUdJV UVVq,(JoVuIl uv!-,-pGwll'f.Vides ptlsillum philosophum, qui quae sanus quisque oeu·lis perspieit nullo negotio, festivo ornatu ridicule comptatanquarn rniracula producit: nihil est enlm tam l'idicu­lurn quam ineptus philosoI,lms. Similia autem multa:§. 4. aA,~V ovx &v sl71'Ot Tb(;, 7:t a'!hcfl 71'po<; 00v'XviJli:Jwv;

~ern r&.p 0';;.0(; 7:0V'l:1J'V erVrrSPJ1t;. Poetarn agit §. 23.: sU<J;pa.

1'~rl'/US (je a!?x€xaXOV a!?x~l' 71'apa'A.&.flJJ'P. hominem eh'ganw

tem §. 5. laudatn Aescbyli fragrnento tragicl1m spirante inre satis exili. Tlmcydidem rllrsus §. 55.: 6 rar ..ol:; d:pt­O"l:OU; B71'aWov/fevo<; :)tal XBX{}tll'epllv <Jo';a'V 'A.afJl1p avt.irpa·n;­

..OP st<; ..bv ~:n;et..a xeOVOl' xex<J;1/'l:at <J;~v "tt:t~P, ov xtv(fv.

'Pevovuup e';aA.etp~iivat'·'{6iC; e71'tltplvoverw. rhctor(l1ll §. 37. 5.,eum vero ne9:ue indoctum nec insipientern: non eni 111

contemnenda monuit qu.aetlam, velnt ilJud de Herodoto eiL'3'Jvlrr;w rap s:n;oll'/uS 'A.orvJV 6JC; 71'1!0uv,:n;o:n;o~tar; /fti'A.AoP ~$Ef!

allf!'f/7optac;, el illud quod Tbucydidem 'l:OV v'I};l'/'Auv xa~a~

:It""!,Ja ppaumtov dieit ~ll'Awliat 6Jr; OP7:a <J;(~ ftSre5u :rr:pa71'ovuI.

'l:OV ,<ouo{n;ov :rr:o'A.ef'o'V, siquidem 7:0 tLa7s5o<; non solumgravitalem inteHiges, lled universam beUi nahtrum gfan­

diorem ac tristem; vcllem tamen in eo constitisi>ct, neoaddidisset quod videt unusquisque qui priora legit: v)v ra!!«t 71'!?&l;et<; /fert.i'Aat, )tGt~ .bv 71'fpl. uv..rop ~71'ps71'e AOrOViot;eevat '<ai<; :rr:pt.il;euw. In iis 'luae seqnuntur rhetor ap­paret eruditissimus scholarumque <logrnatill apprime instru­etns. Ac stolim conspicis rursull1 <J;O'iJ ;eGt'A.A,(.,:n;t'0Il'EVOV §. 40.:'l'Pa ('16 f1')jfJt ..o.j,~ &,A.Aovt; &'rvolir; xaqa;ercr,!?ac;, ~er~t Sn _.. ,ue TOV 71'Otr;rtuelov,/;(X, §. 45.: lJn (Je o13ire Se'.voq)(;)/i.6c; eernv,

ö X17.f!a;enlP f!'0Pov oVxl. ~oq:. l',t'aedare fero (!jux philoso-

172

phatur, <Inum octavum librum a ThucyJiJe paullnm aegro­tante consoriptum esse dixit1 §. 44.: &USliVOVV'I:O~ ~A U6Jf-!'/X­

'l:O~ ß~ax:6 'I:L "at Q A,01'LUf-!'O~ Q..TOV6J7:liPO; slv/Xf, rpLA.li"i· f-!'1'''eo1ira~UVf-!'']';Cx'UXO'l)UW ,*A,A,~A,OL'; ß 'l:li A,0rHYfLO.; ,,/Xt. ..0 UC,Jf-!'IX.

QuiJ autenl? Cave deeipiaris. Nuper partem horum ip­llornm, quae perplaeent, eam quae incipit a §. 55., Mareel­lino abiudicarunt 1 atque alii neseio eui donavel'lmt. Egovem nuHa opera a me impetro, ut haee non eiusJem essehominis mihi persuadeam <lui pI'ion elaboravit: 0 r..tf? XIX.f!/X'lt7:lIf! f-!'6vop o'l1xt ßorj. Atque iniquum est ee1'te He super­eiliusum, siquis rbctorem Qmnium elcgantissimum, in quoexornata est acumine philosophieo el ingenio poctioo doe­trina rhetoriea, Hude velit nurrafe quae pauoula de auelo­ris vita eognosci pos!>unt, ne<Iue audere sunm de eius in­genio operumque praestantia iudicium, summi ilIud eertefacieudum :quum praesertim idem nee iuniores paullo ho­mines neglexecint, sed in omnibus eiusmodi vitarum 1ibrisca solell.t esse ratio, ut primnm de auetoris vita, dein deoperum eius virtutihus exponatur: quae eadem huius eritcommentarii1 si priores seetiones quadraginta quinque Mal'­ceUino permiseris. Neque vero ulterius progredi poteris.NaJn quae llequuntur §. 45 1 G,'n:eS/xvli 8$ - €P "11 8rt1"?l'repetitio iuest eOfnm, quae §. 5 r - 53. uberins disputataerant. Idem magis etiam insigne est in seqnentiblls ten:tov

~$ Sn ••.. (cf. §. 2.1.5.), in quibus adeo haee verha ~Lb

"o:~ ,*n:exSd"li'l:(it~ 'H~ KA.svw~ ~IXt 6)'; f-!'efL~,:6,;IX a.'l1..0P elt;t1re~

n:/XVt'IXXOV pllgnant oum iIlis <Iuae §. 26. dicta sunt: lrpa1j;/i(l'ovC1' o15..c,) fLvl/utltaltwp ..01.e; 'A5ij'Pa.lo&f,; (qnoJ forsihm con­tra Dionysium monetllf Halicarnassensem de TIme. iud.

p. 920'1 ad Pomp. epist. p. 774.), all~ rp~A,IXA.~511~ u']v "ai..~ fLt"!?~Ot;, et re oit-.e Klac,w n:/Xp' /X'I3'ivl oiJ,;e Bf!/Xuliro:r,;

o (f'V~u(>o~ar,; Ct.t"LOr,; a1CEA.Ct.vue hoUJoplCt.~, 6J'; &:11 '1'OV

(J"l)rrl!(~cpe(,)e; öf!SL~ofLtipov. Molt nova incipit de ingenioeius displltutio, Post<Iuam hio tluoque de vita Thucydidis

173

dictum erat, eaqne salis copiosa: el disserunlnr similiaprioribus; mentio fit Gorgiae Leontini, cuius in Thncy­dide imitationem lVIareellinus cx. Antyllo commemoraverat§.56. Diflert antem nimium quantum hnins hominis di­ccndi ratio a fueos~ Mareellini doctrina, nt vel sola sntunprodat auctorem. At, videsls, demlo ingreditur similisdissertatio §. 54. sqq., ae rllrsuS primnm da vita auet.oris,t.um de operis eius ex.cellentia dicitllf, congruentel' max.i­mam partem lVIarcellino, propriis tamen novisque quihus­dam sententiis, nec iis omnino despicieDdis; sermone hocquoqne magnopere diverso ac rhetorem significante doetum.

Quae quum ita sint, haud falso tres huins libelli par·tes distinguere videor, (luarum prior iantum Marcellini 8it,§. [- 44., reliquae duae aliorum hominum ignotornm, eMarcellino partim compositae, nt prooemia interpretandoTlmeydidi (cluod de ultera evineunt haee verba §. 5~. &lta~&; fl'epoc; f7nite1,1J "Hea(T6fl'e~a), postea vero in cocliceadseriptae antitluiori libello a doeto quodam domino, pro­pterea quod quaedam in iis nova inessent, nt in tertia aetatis Thucydidis definitio, in altera (luae do fahulis dieun·tur, eaec!ue in nnum deniqne confectae corpusculum: iaqnod in taliJm,s seholiast.aI'mu scriptionihus saepe factumesse constat, neglectll 'lulle adscripta fuerat voeula &A1G)~.

Neque fugit hueusque aecurute inspicientes, hune libellume diversorum auctornm reliquiis esse consnrcinatum: sedvidit primus viI' aoetus quidam, cuius non ndditmn nomenest, in diario Iitterario Hasensi Tom. IV. p. 249" a Fa­brici,o laudatns BibI. GI'. Vol.lI. p. 72 [., qui tamen secuntlaeparticulae initium eonstituit §. 46., quod fieri nequit, tel'·tine §. 50., quod ipsum perturhat iostum Ol,dincm. Hoctarnen neqne hodie capere mo fateor, qoi faetuIu sit, utHeilmannus, prodentissimus alioqni viI', in commentatiollcde Thueydidis inseoio ac diccndi genere, in qua mullaceterum egrogie atqne Reute, Dec nimia l'el'hontm ahnn-

1i4

dantia, clisseruntnr, p. X. (- LXVIII. ed. nov.) hunc ni­millm putet honorem haberi Mafcellino, quocl, quouiamrepetantlll' J)is ac tel' eadem et secum pugnantia proferan­tur, iude diversos aliquis auctores velit statllel'e: fl'lmnvisenim MarceHinus, impeditae llOmo mentis fuerit, tali modoineptit scriptor nullus, nedum rhetor erudilus. Popponisautem cur non sequar iudicium (Vol. 1. P. I. p. 21.), exiis quae disputavi apparet.

lam vero, quem iure hoc nomine VOCllre Heer, Mar~

cellillus quum primarius Dobis exstet fons atque nberrimus,ex quo ca, quae~de Thncydide sciri possunt, lllluriantur:dolendum est certe, qnoll haecce commentatio non tantumex quo primus eam edidit Aldus, lacunis corruptelisquedepravata multis atque ingentibus in Ittcem prodiit, verumnec postquam Casau)oni ingenium ac doctrina emendavitlloDuulla, alia e1 Suida supplevit, virorum doctorum quis­quam diglH\LllS est oporam in ea ponere emendatricern.Quod qui(lem adeo YCfUm est, ut, quunqllam collato nl1~

lleT etiam novo codice Palatino, ne allti(Iuiorum quidemope coniecturarum vitiis eam pnrgarint, sed depravata(luam emendata exIlihere lllainerint. Qaare quum ego,obJata forte tructandae eins paullo accuratius occasione,looos llonnullos emendationc haud impl'obahili restituissemihi viderer, at<Iue de vita Thucydidis, nondnm ca sutisdHigenter pertractata, quaedam O)Jllervasse noviter: ad~

modum acceptum fuiL quod l10e loeo exiles hasee copillsexplieulldi data est potestas. Itaque lege et indien.

10 ipso opuscuJi initio Marcelliuus postquamd~ TllU­cydide se esse dichtrum ennntiavit, tanto eUIll interpi'ete di.ßnulll esse his verbis eloCfuitnr: '3tol-Dg ra(1 0 d.v~(J ..ix,vau;

"at ?t&."'l8~ lorGJv ?taL d'X.(Jbßelq. 'Jt"/?artux"'c,1')J ?tat cr"l]a"'lJfli:r 'lCalcrvp.ßovlabg 'lea! '3tav'lJrvf!~XCt.br; {;'3tO~€(J'scrw. Ubi quid, (IuaesQ,lloc est '3tol-Dr; 0 dV11P cr'T;ea'T;llrlCf, excellit imperio (. quasi'f!Jfo haee scriptoris vhtus esset: neo illud., opinoT, spec"

175

tavit, quoc1BrasidllS TlmcYllidi helli duci Amphipolin praeri­puit (Thne.IV. 104-.). Neque expeditur difficultas BO (loodnuper ex Suida Y. 6ovr..vlSilS11r; et eod. Pal. vu)gavit Poppo,(J'7;l!CAirrjrlo:.tr;, imo magis etiam impeditur. Et quales (Jvp..­

~ov"Ao:.l? Sensit Casanbonus, qni (J'Vp,ßovÄevuxo:ir; 1'1'01'0­suH: nec suffieit ad Suidam relegasse, qui ant ipse corrnp­tus est in hoc quoque 10eo, aut corr~ptum exseripsit !i.hrum. Illud probarem , nisi (J'Cf!a'fiT/rlo:.t offenderent. Emen­dandnm censeo: '1toliJr; rap, b d'lJllf! - "at. (J'fipa'fir;rtxo:.ir; (Jvll­

povÄo:.tr; (aut, si mavis eum Suida, (Jvp,povllatr; ,) "o:.t. no:.Jl1/')'v­

ptl{o:.it; vnoSea'ea'tv. Nempe intelligit l'hetor tales imprimis ora­tianes, quaIes sunt Arcllidami prior (I. Ba. sq(!.), Periclis prior(I. 140. sqq.), tertia (I1. 60. 8qq.), Niciae qua helium Siculumdis8uadet (Il. 9. sqq.), AIcibiadis, qua suadet (U. J 6. sqq.),Hermocralis prior (IV. 59' sqq.) , aItera (VI. 55. sqq.). ll­lustrat quid sihi voluerit ipse §. 42., quem locum quillCasdubonus respexerit nullus duhito: ll;atpeTroc; ite 'I 60v­

'X'ViflJov [rpaqnl] lv 'fioit; "pc(Jt.v !>tlteenp VnO']l;;I:il:'fie~, ..iji p,s"u'Vp.ßovle'V'fitxcii, if~a T6JV (j").,&Jv itl1~tnr0f!tI;;V, $')"qv 'fiiic; IIla­'fitnhw 'Kat 6"Ro:.lVJv tv 7:ij 'fipl'fi?]I, 7:(;) Je $a"11rvp~'Kcii if~~.,t' j... I. ~ j.

..oi; l'JI:t'fiacpwv 'j('fiA,. uhi vides etiam quae sint navl1rvpt'Kai

~']I;o~euett;.

Quod seqnitur inde a §. 5., Pllerecydis fragmentnm, nonsolum in fine vulnere lllhorat, eoque insanahili, ot videtur,propterea maxime quod lVIiltiadis Chersonesitae }later Cy­pselns quem in illa maiorum serie Jocum obtinuerit, nonperspicitur, sed nomina etiam continet plura singularia,COITupta llaud dubie aliquantnm, ut "OAtO<;, A{;WII.':;, T'lS­CP6Jv. Quae qllomodo emendanda sint, snspicari quidempossis, seire non possis. Ilind antem seio, formam Domi­nis 'Enll1'V%o~ esse Dullam, ac veram 'En;l(jcl{or; esse 1'esti­tuendam.

Lacunis depravata sunt eum aliae hui!ls Iibelli partes,tum vero imprimis ea qnae sequitur iode a §. 15. QUiU'UUI

1i6

q,lUm ex. Sllida quasdam explel'et Casallbonns, etiam postverha &;:;r;OrpSiJrSb {je inseruit ~al ..Ot1'l:OVl; :>!:al. Ac sane ex­

cidisse tale qnid opus est. At vero pro eo qnod statiru ha­bes cf1;pa"'I1'(II;, Aldina, Florentina, Basileensis exbibentx{t'nlrof!ot;, Palatillus codex. ~a"liroq,;ot;: ' quae mira sanenotionum esset confusio. PoHus in prioribus excidit, puto,..0';'$ ~a';l1r&tJ0vt; '!al, unde adscripta serins vox. ~a"?lr6(l0~

'VCI'a veram e legitima sede expnUt ipsaqne non legitimamoccupavit.

Seqllitllr locus salis celeber §. 15. sqq., c1e patris Thu­cydidis nomine, qni taUs legitur: naf!euxs (J' IIp.LP 'rl1pr.t"l61t;a..f:rCOt; ~t.';'1ITW, p.1/iJsp.lap P.P?/P.l1P 7t"!if!t ..oV repovr; nsnlWl/­ftepOr;, p.~ atporop.sv (Je ';OVTO, 8,;(, "Opolol; Ö na';llP a.ln;ol

iU'rt, ..l'iI; /Aev nf!Im/l; uv1i\,a~11t; ';0 f! tX0i>ul1r;, "ll~ (Je itsvre­pa.t; ';0 1. ai5n/ rap 1/ rqa1nl, (,)t; "at Ati)vP.&2 O'o"sl" IIp.r.tp­'1:11..ab. 8';b rap "0f!o16r; €lT<r;W, *U"~/vl1 (Jl1"oL ;/ enl ..011-r;r.tqJ0v 0'.'1),.013 ~StfteVl1, ~p~o: 7tsxct\?aX,;ab 00vxviH81/t; '0\?6"ov'Al~fto-üO'W<; B1J~(UJe ~el,-r;ab. %\?ö<; raq Tar<; MS"~'rlO'b ") nVA.-abt;:l!alovp.evabt; BO'rip SV KoO,,'ll .0: xalovp.ßva Kbp.GJ1na fW~P.GI'u)t,

~'P~a lJs[,xvvrab 'HpoiJd..ov :>!:IXI 0ovxvijliJov -r;ctrpOt;. e'ÖplO'xs';Glt'" ~ J ~ M ~ , '" I " ~ , , ' .. ' , ~,ull",ovu..b-r;QV t",..tOtoov re'PDVr; OP1:'61;. "SV0t; rap OVuStr; li?tcb

Sr.tn'1:S,;lu. IGlU quum ceteri scriptores uno ore OlUues pa­trem Thucydidis 'VOlopov nominent, "OpOAO'P nnl1us~ eadem­

<lue scriptura aplld ThueydidelU IV. 104. in omnihus eutetcodicibus: Hs exorta cst inter viros doctos, eo quod colum.uae illi permnltulU trihuendnm censebant, ita ut ipse G. I.Vossius Inst. Or.II. 15. 5., de Hist. GI'. I. 4., eumque seeu-

*) Verissime sie emelltl,wit Henr. Stephanus, simulque Casaubo­nus, e }lausallia et nostrae vitae Iods aliis, pro vulgato nIfEAtq(dt,

quoll llcscio (lua pertinacitate rcvoeavit POI>PO Vol. I. P. I. p.318.Sed nilllinllu hoc mud est, ({Hotl 11osb'lI aetate eotliculll lcctioni vel

cOl'ruptissimac inhaerere ({ualll certis summorulU 'ViI'orum ememla­tiollibuI vitia tollert: 11laluut.

117

tus Fahl'idus BibI. GI'. Tom. H. p. 722. ca. HarI., Marcel­lillO Re Didymo, ut putabant, fideutes vel'um DomeD cre­diderint esse '''O~OA,01'. Tu vel'o ipsa quae adscripsi verbaconsidera paulIo accuratius. Quid enim sigllificent iHaf,(il'!l1! rap n rpacp~ nfLaf!T'l1T(}l? Verternnt quidem haeescriptura serius depravata est. At aftap'!lavsw apud Grae­cum hominem ullum esse depral'are, nego cOllfidenter.Ac pone, fieri posse, qllod DOll potest: quam a])surde itaIoquetur: »pater eins 01'01118 fnit; baee enim scripturapostea depravata est. ({ Quorsum enim? et in quidnam (le­

pravata? - Igitur 'ifLapT'll'!lal. nibil est nisi falsa est, ge·nuina vocabuli significatione, ac Passivi Perfecti forma, ut

'R:S1roLrJfte~'oc; proxime: qui quidem Passivi pro Medio atcIueActivo usus apud scriptores notae vel opLirnae non est in­frequens. Quodsi hoc vermu est, pertur)Jatllm' hahes to­tum locum: »pater eius Orolus fuit: haee enim scripturafalsa est. « Haerentem te video. Sed supersunl quae au·geant angustias. Quid enim est, quad ipse Marcellinus,cIuamvis acriter Me "O\?OA,OV defendens, aliis Iods quatuorcurn ceteris patrocinatur 0101'0: §. 2, 0ovxv8l871r; - '0 A, 0­~ ov ft81' 'R:po1jA,~e 'R:/),-r:poc;, ';~1l e:n:WllVftll11' ~X01'TOC; &'R:O

'0 A, <> p 0 V TOV 0PtfU6)'P ßau~A,J6)t;. eundem "'O~opo1' dicit§. 1 I., Thllcydidis pü.trem rursus §. i8. Deinde mirandumesset certe, si Marcellinus, (Iuum tanhl cliligentia Thucy­didem perlegisset autun, memoriaque probe teueret, itl cluodperspicitnr ex permultis (luibns Thueydidea latldat Iocis,illillS non meminisset loci, ubi se ipse scril'tor vocat T01' 'OA,O­~ov. Nihil enim inteHexernnt qui verhis ft'll(JefLl<:x/p ftvf,fLll1lne~t '!loi) rlvovr; 'R:e'R:o~l;ftl1JoC; eum iUius revera non memi.nisse volebant compl'obare: huee enim ad eins eum lVlil­tiadis gente consanguinitatem spectant. Ac tenuisse emumente illa Thucydidis verba, sine ulla .dubitatione'demou­stralur §. 25., uhi ex. ipso scriptore eandem iIlam nurra·tionem I'afert, ud quam ea pedinent. Denique etiam hoc

1i8

miraliQnem faeit, qu-ocl iclem epigramma, qua adversarioseonflltare vult MareeUinns, qnum a duohlls aliis hiogra­phis Iaudetur, "OA0L'0l1 exhihet, non "O{'OAOll, a tertiaeparticillae auctore ignoto §. 55., vel potillS ab Aotyllogrammatieo doctissimo, CUillS ipsa verba dari iude a 7tat

ITb~All (Je ad e:rr:LfpafLf:Lan, inillria praetermissum est, atqueab alteri1l6 vitae scriptore anonymo §. IÖ. Qnid igitnrnet? Emendandnm est: et qni(lem, ut ego mihi persna­sum llabeo, hac ratione: f:Ln arvorof:LBll (JA -rovoo, On "0 I. 0­

fl 0'Ö 0.0" "O{'OM'Ö Ö :rr:a-rnp aVTt{J tlT·d, 'l;J1'Ö fLh. :rr:Pro"lllölTv'),'),a~if'Ö ..d (? 6X0{,lT'll'Ö, -r11'Ö ;U (jBV1:-tPGt'Ö -r(, l. aiJr'll ra{',j r~(Up~, 6J~ 7tal l:ullvfLGJ Gonet, ?7fLa{'''ll-r(U. {j-r~ rap" 0 '), 0­

po 'Ö eunll, ,j a".~A'll (J1llol, 11 l:n:2 7:0V -racp01J a'!J-cov :lte~fLllln,

tll~(x "exa!?au-ra~ 0o'VnvlJl(J'f/~ '0'), 0p0 v 'A'),tfL0{yUW~ 6v~a(Je

"el,-rIXt. " ..I.. Sie omnia iusto procedllnt ordine: ac manetqnidem illud, qno(l nonnulli palrem "O!?olov dixerant; Hlivero, similitudine litterarum ad tmnsponendum deeepti,]llanissime l'efeHnnlnr testimonio columnae, satis ntiquecerto. Neque ineusabis., opinm', audaeiam quod el bisnomen 'Opolo1J in 'Olopov mutaverim, et "Olopo~ ov"

verba ineulcaverim, si quantis laennis corrl1ptelisque hiopraeeipue loeus Iaeeratns misere iaceat, reputaveris. Pro­xime post (Jone:t o;;v -rLUW a!i<Iuid deest; alias IacuDas modomonstravi. Ac paullulum progrediens alind in ulcus inci­des: ut enim sana putem verba lp~a (JBl~vv-raL 'H{'o3'ol"OV

:lfal @ovxv3'llJov -ra<po~, a nie impetrabit nemo: nequeeniIn adeo socordi animo fuit rhetor iste, ut, quum statimsuhiecturus esset ~evo'Ö rap 0'113'El<; tuet ;,a:n:-re-con, Herodo­tum ~evov fnisse non reeordaretnr: uee de Herodoti sepul­ero Athenis exstructo quidqnam Dotum est: eerte nomeneius ant male sane inculcatum est aut ex ignotiore cor­ruptum :;;:). Ac fu,cillime quidem "Olo(lo~ ov~ per simile

. *) Olfcmlcrunt quitlcl11 ctiam in "crbis c15qldltEra'L d''1AOvon rai!

1i9

verbum prox,imum "OP0A.O~ intercidit: quoc1 (!'.Ulm factllmerat, scriha aliquis semidoctlls ic1em nomen quod eorrup­tum opinabatnr, bis corrigendum censebat. Namque tritllmesse 1111no librum a grammatieo aliqllo, manurnque passumcmendaturientem, non solum multis scri pturae diserepan·t.iis patet, sed perspieitnr evidentissime ox. eod ice Pala­tino, qni verbis pro arbitrio transpositis ac siugulari scribendigenere aliisque variis lectionibus in diversnm a ceteris ma­gnopere abit.

Qnod §. 18. Clt Hermippo traditnr, Tbucydidem etiameum Pisisb:atidis affinitatis vinculo iunotum fuisse (id quodetiam seholiasta affirmat Thucydidis ad I~ 20.), pro com­mento reieetum est, ut iude quidem orto qllod Thueydi­des Hipparehum tyrannnm oecisum esse ab Harmodio ct Ari­8togitone bis negarit; quales quidem eoniectllras facenlmore scholiastarnm non ita est difBeile. Praestat veroquum recte ilIud I:lermippum tradidisse ac vere poteritevinci. Scribit aulem ita Plutarchus SoIone p, 85. D.:'rov ~e. ~OA(in>tZ rpIXQ'W &1t'o8si;IX~ -roili ~t1CIXUTIX~ 6Tt (l>lAlXtO~

1Cal EvpvQ'tZltl1(; A~IXVT()(; 'VtQl, 'A9~vllQ't 1t'OAtT'lllIXIi ftS-rIXA.lX­~01'-rllli, '1laf!ß(joQ'IXv T1/'1I vijU01J IX1h;o'lli, "al 'XIX-rql'X1/(TIX'P 0 ft6V

tV BplXVp65v/' -rf{t; ,ATTtiolli, <1 (je sv MeA.lTjt xat ~fffHJ'P i7<m­'Pvft01J (l>tAalov Tmv (l>tAai:(Jwv lxo'l'Q'w, 89sv?11J IIstQ'lQ'zopIX­

'rQIi. At Herodotus VI. 55.: s~'V'PtZQ'1:IiVS 1tlXl MtAn<i~'ll1i 6K'l'~ßAOV, 66)1' oixll1t; T's'iJpt'1l1t'OTPOrpO'V, T'a ft81J avixlX911V d1t"AilX1COV 1:S 'Xat Alrlvl1r; rSrOV/iJr;, Ta ~e 1'S6JTSpCl. 'A'iJ'llVIXiQ~,

Mt},.ndc1'ov rillovS' (JJl1:wS', ae pro (JJl7:ldS' legcre 6JJI iubet Poppo: lnC­

!ins fortasse post. OJl1:(dS' addideris 6Jv, qttippe quod facmime exci­derit pl'opter"Utteras wS'. Potest tamen taUs qlloqlle Partieipii .wPomissio comnlode ferri, stl'lIctttrae genere apml Graeeos satis ob­vio, (nt apud Thneydidclll, qnem imital'i studet noster, veInt1. 10. 1ft!1tobpeE "[~!l lId.) ac Latinis utis frcqucntato, ut Ncpoti

Dione: multonllu annorum tyrannis magnol'Um 0lJum Imtabatur,

180

q)~A-alD'V 'Laii AtaYTOi 'J'Ca~8(}(; reYOlLeVOV 'J'Cprfn:O'l> ..~~ or"l'1lö7:a{;T1/t; ·A~1/palov. Consenlit omnino Pberecydes apudMarceU. §. 5., ubi tamen corruptum est nomen W'A-alae;,

qnod corrigendum esse vidit ",Vesselingius ad Herod.. 1.I.Qlloniam autem !lhilaeus idem el: in Pisistrati pago avuset in gente Miltiadis, adeo nt in pago MeUte hahitavissedicatur apud Plutarcllllm et 'J'C!?OC; ,<ate; M~A,.lqb 'J'C.vA.a~C; f«e­rint gentis l\Iiltiadiae monuments: iure aIiqnis coniiciataffines hac ratione horum virorum excellentinm fuisse fa­milias. Attamen qunm 8ijl;t0C; dicantur W~A-at~af, apud Plu­tarchum atque alios cl'lOque, nnde in pagorum tahulam60S recepit COl'sinius F. A. T. I. p. 246., Donnihil duhiirestahat. Quod quidem tum demum remotum est, qnnm ex­ponentem sibi me coniecturam m68m Niehuhrius feeit cer­tiorem, plures qui iJij/:L0f, dicantnr 8pud ipsos veteres, no·mine in lira" termillante, non fuisse iNI;t0'l.lC;, sed gentes,atque eO permagnum pagOrum minui numernm, eumquemullo maiorem co qU6m Clisthenes esse voluerit, ceutnmconstituells. bm vero aHa etillm expeditul' difficultas.Tradit Pllusanias1. 23.: Olpoßtov ~prov tCT'l:lp eie; BO'l.lxv(1lir1/v

\ '0'1 1 ' .1, 'rn \ l' 0" f.1''7:()'/l MJpO'V X~l'jrT"01J' '1'lIT~ql;ta rar ti1J~Xl'jqev W0t"tOc; xaT-

eA-~eip tt; 'Al:hivac; Bov"vi'lltfrl'v. Quid enim, qnum exn­lihns post l)elli finem omnihus reditns datns sit (qnodXenophon quoque tradit Hellen.lI. 2.20.,25.), singulad opuserat plel)iscito ad Thncydidem revocandum? Evidens hocest, et recte illteUexit Kruegerus qu0r:.ue in Comment. crilcl hist. da Thnc. part. postr., adiectis ipsins editioni Histo­riographicorum Dionysii HaI., p. 248. Ac rectissime qui­dem eo i1Je explicat, <luod Pisistradidam fnisse Thucydi­dem tradiderunt Hermippus et scholiasta Thucydidis, elapud Marcellinnm §. 52. Zopyrus, Pilochoro et DemetrioPhalereo anctOl'ilJUs, Atbenienses scrirlsit reditum parmisisseeXlllibl1s, ct quidam I;te..a ..~P 7j7:7:ay "nP tu '2ueeAlq, (quaepel'mutatio cst cllm clalle nd AcgQS Humen) 'J'CAi;v '7:{.)V nt~·

181

(J't(J''C'paTt~alP. lIocigitur ntmc quidam· conhmctis PJu­larchi 1000 cl Herodoti eviq.enlins est malto, omniqae,opinor, libernm dubitatiollc.

Doctores fnisse Thncydides Anaxagoram pl1i1osophumet Antiphontem rhetorem, l\iarcelJinus tradit §. 22. DaAntiphonte testant«r qui vitam Antipho~tis scripsit (ReiskiiOrator. Au. VII. p. 605.), alter Thuoydidis hioßrlll)hnsanonymus, Saidas, ;Hennogenes. Pugnat antem manifestQPsendo-Plntarchns vit. X. Rhetornm in Antiph. T. H.p. 8h. E.: KatxlA.to~·':3's ~'P '1;(P ~S!?t ain:ov U'IWTarp.aTf>

€Jo'IYXvitiitov '1;OV uvrrpfX«Jlro~ f:ta~'1;kp 'ieitf!fXlpe'1;ott r510lle­1JCU, €~ ro'P t~otulelkott 'lCotf}' otv,/;6l /) 'Apr:t«Jilw (VIII. 68.).Qnod primnm per tempornm rationes tieri neqnit: namdecem fere annis Antiphon Thncydidem aetate praeee<le­hat, quum ipse natus sit 01. LXXV. I. vel 2., hic 01.LXXVII. 2. Ac magis absurdum propterea est, quod Thu­cydides summo loco orlns lndimagisterio funetus est nnUo.Quapropter nt Caeeilio ingentem Imnc errorem tribnamcnm Gottlehero, ad Plat. Menex. c. 5., non addncor: fnitenim Caeeilins ille rhetor et philologlls doetissimus, Dio­llysii Halicarnassensis familiaris, ae singnlurem Ji~rum

scripserat de Antiphonte, ut a tali eum er1'o1'e, qua raHonesvitae illius llniversue perturbari deberent ao distorqueri,sibi cavisse safis certo possis affirmare. Quid quaeris? Do­cent ipsa Plutarclli verJJa, latere hic vitium: « quoniamThncydicles Antiphontem laudat, Antiphon discipulus fueritThncydidis necesse est.» Namqne ut illud merito daturpietati, siqnis ipse scriptis inclareseens magistros suos lan­dihus fert, seqne sua iIlis dehe1'~ profitetnr: ita imllulitnmerit boc, siquis e landihus, quibns alter alterum extollit,bunc illius dise;ipulum fnisse coniiciet. Iam voro aogustiisillis chronologicis addnetus Taylol'Us Leet. Lys. (v. Reisk.Oral. GI'. Vel. VI. p. 27 r.) lJt;r&uuotAop legi iassit pro E-tfX­

Slirl/1J, in COllicihus VulcohH eL Turnehi, quorum varias

182

lecliones Wecllclianlle editioni habes adinnctas, eam emen­dutam lectionem inveniri opinatus: idque ambuhus ample­xus est Petri van Spallo persona i!ldutns Ruhnkenins, inlJissert, da Antiphollte (Reisk, Orat, Vol, Vll, p, 805,). Atvero illlle scriptunle disCl'epantiae, .editionnm margini olimadscl'iptue, incertum est admodum utrum revera ex codi.cibns ex:cerptae sint, an iogen 10 debeantur virornm illornmdoctissimornm, sive omnes sive ex parte. Sin anlern reveraex codice aliquo iIla lectionis varietas enotata est, mirenostram confirmal emendationem , qua apud Plutarchuml}ro fJ'ft~11T~P reslituimus ')Ga.~r,r?1'1l1)'lI, vocabulo apnd po­steriores imprimis scriptorcs de doctol'e admodum usitato,ut xo;~17rellT2-a~de docendi munerc: quod quidem el in (La.­

~lj'l:~" cOl'rumpi et usitatiOl'C verbo a~ad.(nux.A.Or; in margineaxplicari commode potarat: ilIud fieri posse, evincit locusAristidis 01'. adv. Lept, §. 40., ubi Marcianl1s liher g~'l/rov,

-vel'um il;'l/1?Jt"ov Vaticanns. Photio antem quid sit faden·dum, qui cod. CCCIX. p. 486. ed. BeH. eandem lectionemexhibet, in medio reliuquo: potest enim et ipse corruptusesse, l)otest ex corrl1pto codice huusisse, quod ilIaiamaetate accidit saepissime.

Quod nostro tempore faceTe solent qui llcriptorem aH­quem edllnt antiquum, ut summis eum laudibus efferant,omnique ratione' excellenlem ostendant, atqllc quidcfllid op­probrii ab aliis coniectuID in eum est, etiamsi non ininste,ut ab eo amoveant summa ope enital1tnr: idem iam Mar­cellinum videml1s institnisse, turn infra inde a §. 55. vir­tutes Thucydidis exponentem non siue facnndia nec doetri­na, tum $. 26. sqq. illud evincere conantem, eum Don

scripsisse iratum patriae propter ca qaae ipsi acciderint'illcommoda, sed veritati stnduisse, ae temperanti fuisseanimo: qua iu 1'e aut contra DionysinID Hai., ut SUpr!1

suspicatus sum, aut contra nliulu cIuem proeliahU'. Quodut magi;; ex.tollat, ponit exempla aliorurn scriptorum, 1I11i

183

aut ira ant studio veritllti minus consllIl1erillt. In bis com­memorat etiam Philistum: , ~l;\t<TTot; <Ye Tcp pe~j ßwpvulc!t

-ruZt; i\,6rutt; -n;oAe11'ei. Quod verum non est nlla ratione.Constn! enim inter omnes, PhiJistum iuniori Dionysio .ma­xime lamiliarem, in eo omDa studiull~ collocussc suum,ut caInmnias ab illo amoveret alque ei, quacunqlle possetmtione patrocinaretur. Eam vero controversium ego sieexistimo to!li optime posse, ut emendes: ~ii\,tu'f;ot; tU 'H:;

l'erp Iltop'Vulrp 'Colt; Ä,0rOtt; u 'V ~t -n; 0 Ä, s tt e r. SyHaha U'VEL facHeex.cidit scrihae vel incuria vel in rariore vocabulo ignoran­tia. Saepissime ellim in codd. l,raepositiones a lihrariisomisslle reperiuntur: qUIl ex observatione Hermannns egre~

gie re8tituit IOCllm Aristophanill Nub. 1577.; cf. enod. ibov. 985. Ex. eodem antem usu frequenter dicuntur O"VEL11'a­

xef;p, uvpar&Jvl~eO"~aL, similiu.Qnae veternm ~criptornm plerisque evenit ma)a sors,

ut de vita eorum perpauca sciamns nec ea satis certa, de eaThncydicles non est <lIIOd queratur. Plul'ima enim testi­moniis tide dignis possnnt tirmad: controversia est in pau­cis. Quorum in numero praeeipueJ referenda sunt quaeseire cupias de morlis eius et tempore el loco. Ac fuit eade re apnd ipsos vetares clissensio: MarceHinlls §. SI. sCl<!.

quosdam refert Cl'edidillse, Thucydidem in TIll'acia diemohisse suprcmum i Didymum vero ex. Zopyri testimonioscrihere, Athenis ilIum perisse morte violenta. IIlos dOCU­mentum inde affel're, quod eorpns eins Athenis non sithllmatum: hoc enim indicari ~xpl(i' in tomnlo eins posito,Ci. more Alheniensium: ..oii XEP01X.l.rplov (je "OV'CO 1'11!b(l~O"fLa

elvac, t-n;txwl]tQV :>tal 'V6fLtfLOP 'A'C..~xov r.c:l:iv t~l 'CoLa'hp

8v~'Cvxlq, U'CEA.EVTI1XO.6)'/l "ai fL~ BP 'A~~paLt; ..acpeV'l;6i'V.

Est antem quirl sit lxpwp primum explicandum: qua in remire hallucinati suut viri docti, ut Petilus ad leges Atticas

p. 562. Res cx duohull Eustalhii Iocis plane potest eon­

fici. Is euim ad Oll. L. G'f' p. 1614. :>ta.l ' A~?ipai:(n ijj"

18.4

inquit, XEVOTdt:plOV 'TCowihmJi; 7:6)11 ev ~aA.ao-O'l1 &''TCOA.AV­

(-tlv(,JV 'itIXTlfeO'av, Cjk,eO'l, 'TCe~ t "l'OV aiA.~aTo'V, ,,(Xl cprohoiiv­TE(j "l'piTOV av"l'&)v "l'~ oV0E-ta"l'a, oiJ'Ow(j ä'TCEXWpOVV. Idemalio Ioco atl Oe!. r. 553. p. 1472. init. tX!?~OV dieit non­nnnquam significare idem quod !'lT"l'lw, malum. Quo­cum facit Hesychius v. 'hpla: "at 't'a· op2-a ~'{;ha 'Oa B'TCl·

'Offr; ':Jl:pvE-t')l1]r; "at ':Jl:~&J!?ar;. ubi cf. quas Iaudat Alhertius,scholiastam Homeri et Eustathium tertio Ioe~. Cenota­phil1m ergo eOrllm qui in mari perieranf, malo insignieba­tur, apte vero ae iuste: quod mox in omnes alibi quamdomi mortuos tl'anslatum est. Quodsi usitatns iIle Atlle­niensinm mos erat, ae revera in Thucydie!is tumulo malusconspiciebatur, sane non levi argumento se tuebantur iIliqui eum Athenis interisse negabant. Obstinate vero repu­gnaJrdnt alii, co usi documento, qUO(~ exules Athenas redisse<liserte dieerent Philochorus et Demetrills. Atque haetenusquidem perspieitur utrorumque argumentatio. Quod vcrosequitul', oml1ia perturhat: i1&) de Z&)'TCvpav Ar;lJE~v V0E-t{;w,·U.rOvTa 7:0VTOV sv 0poJx!/ u:l:EAev'Oi1Xeva~, xdv &'li.r,2-evew

'P0E-tl~ll Kpan1!;:ltor; avn)v. Qui enim modo ThucydidemAthenis mortuum esse affirmavit, iam Thraciam ponit.

Quapropter Poppo Vol. I. P. I. p. 5 I. pro 0lJeJxli eorrigen­dum 'A't''t'~xfi putavit. At<lue selltentiae quidem eo fietsatis: (luod quum negat Dahlmannus Quaest. histor. T. H.p. 2 J 6. not., tOtUlll 10cuUl non satis aecurate pertraetassevidetur. Verum autcm, ut omittam, tum 'A2-ljvat<; scriptu­rum Marcellinum fnisse, ut supra, haee mira est emendandivia, ut nuHa ipsorul11 verborUlll hahita ratione, quod perselltentiam requiritur, corrigas. Ac mihi cluidem videtnr,post vel'lmm 'P0fLl~ro excidisse 0';;: « ego vero ineptire pntoZopyrnm, qui neget Thucydidem in Thraeia obisse.» Incausa fnit (jJ postremmn verbi praecedentis. Neqlle ita in­audita est, quamvis videalut', omissio particulae negativaein codicihllS tam Gmccis (p.tam Latinis, rIuod duhilanti iu

185

qnovis scriptore ostEmdent variae leetiones. Praeterell an­tem aHnd est, in qno haereo. Quorsnm enim haee: u&v

&A,17~SVSW 'Pof!'l~11 Kp&:-n:n::n:ol) av..ov-? Fuit is aeqnaHsThueydidi, si vara. prodidit Dionysius HaI. de Thue. lud.p. 847. Qua: ergo ratione testari poterat, Zopyrnm, cluimulto post vhdt (ileque enim Zopyro Byzantio, qui Ptole­maai Philadelphi aetate vixit, antiquior < Dotus est quisqnamqui tale quid t~adere potuerit: v. Vass. de Hist. GI'. 111.p. 4~4. sq.) , de Thucydide vera narrasse? Neque etiamvivos scriptores landaTe antiqui solehant; nec iam tum tem­poris dodas de magnornm virorum vitis commentationeselahorahant, quales .Alexandrinorum setate. Quid ergo?An eorruptum diccmus nomen Kp&n:n;:n;o~? an avpa'X~­

aa~ apl1d Dionysium? aut corltortam put!llJimus locutionemMarcellini &A,'I~SVew 'J!op.i'sw pro ..0 av.o A,erew? an maleeum cepisse Didymum, qui nihil nisi idem af6rmasse Cra­tippnm tradiderit? Non liquet: mittamns ergo. lam quodnd quaestionem iUam aUinet ipsam, Plntarchus ab eorumparte stat, qui in l.'hracia obisse eum asseverabant. Sieenim Cimone p. 480. D. : <"al "slvsvTiiaa~ p.t'P e'P '2.~a:n;"ii

-!lAll (..oii.o a' ea..i "ii~ 0eq'ltru; xwelo'P) lerem~, q}VVSV~5t~. I

ixsi,' p.viip.a. ;$' av.oi> , "lD'V le~1}&:'Vwv llt~ ,,;/,v 'A....~'Xll'P 'ltO-

f!'tO'~i'VTWV,itel'X'Pv"lX~ :n:apa "o'V 'Elv:n;~'Ptxrl~ ..ij<; KlftllWOt; aO'sA,­1>ii~ ..(ÜpoP. Obscurius paullo Pausauias 1.23.: 'Itala;' i'lOl.ocpo­'JITJ~e'P"b, 0':; 'lta..;in, p.'Vijp.a ea<w ov :n:oppw :l1?VlvroP MsA,t..li'Jwv.sed dixeris tamen eum .Athenis illterfectllln cogitasse. .Atvero videntl1r sua ipsorum doctrina decepti esse qui bocstatnerent. Nam quod in eo omne PODllllt rei pondns,ut Atheniensas reditum exulibus perm~llisse finito ])eJIodemonstrent, Philocboro advocato et Demetrio (apud Mar­eell. l. 1.), id satis ostendit putasse eos, nagare qui secusiudiearent, Thucydidem unquam ab e::dlio esse l'evocatl1m.Quod tamen nihil urgebat ut faeerent. ' Poterat enim iHeredisse, mox antem, qlloniam bonn sua atque aurifodinas

13

in Thl'aeia reli({llerat, eamque diuturna c01l1ll101'atiolleposset habem patriam, eocIem reversus esse ae per vimohisse.. Ducit bue iJlud (Iuoqne, quod non Athcnis eUll1interisse, cluancluflrn diversis Iods, alii quoqlle auctoresduo memoriae prodiderunt. Apoilodol'US enim apud Ste­plHuH.lm Eyz. v. II()(p7tck!?v)p eUlll Parparolle Aeoliae urhemortuum esse sC.I·jpsit; Timaeus in Sicilia (1\la1'ce1l. §.53.):

ex. Cjuihos falsum fluidem maxime 110c est; at habitavisscper tempus in Sicilia Thucydidem, id quod idelIl. tradide­1".1t Thnaeus (Mure. §. :26.), nec cum Marcellino neo cumviris e\oetis reiecerirn: poterat enim ilIue se coululisse dumcxsul in Tbraeia lluhebat domicilium, villendae terraecausa memorahilis: poterat eupidine incendi Siciliae co­

gnoscendae, tum maxime quum ea insula, antea quoqueeonspicua, reeenti Atl1eniensium c]ade funestissima atcluein omne reliquum llotabili insignior multo erat facta, certequae Thucydides ipse de hellis Siculis seripsit, summopere(J.,'v'];o-+~(;(V significare 'Videlltur; atque credes faeile, virnmtanta omnia aceuralione perscrutantem non neglexisse ilIudIJraeeeplum, a eunetis historiarum scriptorihus i pso anti­<luioribus ol>servatum, nosse dchere terras qui (Heere dejis vere cupiat. Verum haee aceipe, ut plaeet. Mihi antemiIla dispulandu er8nt ad substruendcun quaestioni fllnda­mentum ei, ud quam proprie tClldeham. Quae quidemest de eo tempore quo Thncydides opus istud praeelammelaboraverit: quaeum alia coniuugi debet, baee, qua illelletate decesserit. NiInirum natus est Thueydides, e no­tissima Pillnphilae computatiolle (apud GeH. N. A. XV. :25.),01. LXXVII. 2.: eui convclliunt, quodEusebius florentemeins !letalem ponit 8(1 01. LXXXVII. 3., eluod Praxipl1anellapull l\'lareelliuum §. '29. aequales eins fuisse seribit Pla­tonern eomicum, Choerilum epicum, Agathonem tragicum,aHa. Est autem pulsus in cxilillm anno J)elli octavo (Thuc.IV. 104. 5({. coll. V. :26)? 01. LXXXIX. 1.: atqui exul

187

rnit per viginti annos (Tb. V. 26.): rediit ergo 01. XClV.J., exiguo post finitum bellum tempore, annos nalus sexa­ginta septem ferme. Quae si eertll sunt, nt videntur utique,

esse, quid fiet Marcellino, qni §. 54.: ASrli7:Ub (f' UV1:0V-

, '"' • Po' '\ \ I "" Q' .. 'KQ:vuuO'-"ab TOV l;'WV 'V:n;/J!? 7:a :lt8VnjXOP7:a 8'011' ( nls emmsauae mentis enm, qui ultra annnm sexagesimum septimumvitam e:dendit, plus quinquaginta annis natum obisse dicet 1Neque tamen tanti est hoc testimonium, ut eo fretus reli­quas computatiolles multo ce1'tio1'es contemnas, K1'negerumseeutus ad Dionysii HaI. Hilitor. P.91.: praesertim quumhnius quidem Dllrrationis qui auctor ci sit, prodat nemi­nem, sed simplici 'A0rf? trihuat. Hinc neque Do{lwellumsequor, qui in Anna!. Thucyd. vocabulum :ltliV1:~;tO~'.u

ex numeri octoginta signo ':It corruptum esse coniecit,eocIuc octoginta amplius llnn01'um aetalem Thncydidi ad­iudicavit. Sec1 cQuside1'a quae mirae tratioeioationes e1 bacconiectura progenitae sinto Qnoniam enim tredeeim adminimum aonos finito heHo superstitem fnisse Thucydidempntabant, ea adducti, relicta computatione multo probabi­liore: aBis praeterea rationihns Donnullis indagntis postreditnm demnm elahonu'e opus suum coepisse statuerunt,quos inter Poppo quoqlle est Vol I. P. I, p. 50. sqq. Quaquidem de 1'e ego longe seeUS iudico. Cicero {Ie Ol'at. H.15.: «hos libros, inquit, turn scripsisse dieitur, (Iuum are puhJiea remotus, atque, id (Inod optimo euique Athenisaceidere solitnm est I in exilium pulsus est.» hlem Plu­tarchus de Exil. p. 605. C.: ~al ra~ 7:01e; :lta-l,tnolc;, 6JC;

~O~XIW, U~ MoiiO'Ub 7:a xa",l~0'7:a 7:rop aVP1.'an.,haw :lt~l

~O"~fLGn:IX:ra qJvrrw 'AaßovO'cx,b O'vVlil/70V €:ltB7:Ef,,6Uav. E>ov"v '

lil.JT/I) 'A'iJT/vaiol) avverpa'1'B 7:QV ':ItOA.6~toV 7:()J1J ITeAo:n;oPv1;ulrov

xal 'A'iJ1/valwv (quae ipsius Thneydidis verha sunt prima)b E>eaxl1 ZB!?! 7:~V ~XaTI:1:~v illT/v. Idem affirmat Ma1'cel­linns §. 25., qni famam adeo perceperat, snbplatano TIlu­cydidem scripsisse. Neque eliter, nisi si contOfllueas, verba

188

il'lSius TlmcyJidis possunt accipi 0ovxvlilirf/r; ,A~?1vaior;,

i:;'vvirpa.yB 7:0V n6lBfLov, - apl;afLliPOr; tlil2-Vr; xa~~u'CafLe1'o'V

x. 'C. l., quae non dixisset, si primis tantum !ineis (lommen·tarios descripsisset. 1am- Vel'Q fiDem helli commemorat ipse

non uno IQeQ, velnt 1. 13. h11 (j' itr'Cl fLaAttr7:lX 'Cl!taXOUta ir;'Cirv 'CBAev'Cflv 'Coiilie 'Co';; 1OoA~f:L0V ou 'A/LeWoxAi/c; "2af:Llotr; nA~E.

V. 26. hi/ i'fe ir; 7:ov'Co z-a ;iJf:L1Oav'Ca ireve7;o nolef:Llf inz-m"al etl(olT~. ]li!ueis(Iue verbis interiectis: &d rap ~rrore ~€P,V'IJ'

/Lat, xal al!;I';Op,€VOV 'Cov nol€/Lov xal p,exptr; o.v hele{;'Ci/ue,

1Of!0ef'ef!0/Levop f>nO 1Ool1.OOv -Sn Trir; evvea S'Ci/ lieGt r6'llelT~a&

" , R' "", "" , , , ~ '''' " -aV<f;Ov. Enel:'UtlV Ul:' ULa navz-or; av'Cov, a&UiVaV0f:Levor; 'Ce l]lt':'1 I l 1 , , tl , R 1 ';f

?jJl,~x~q- "al- npo<;Bxmv 'CI)'V rV())fL'I1V, on(,)<; axp~l:'Br; 't't e~lTOp,ab.

quae verba ct ipsa virtun indicant talem, qui per totumhellum non iuvenis quidem vixerit, sed tamen non debili­tatus senectute': id quod apprime congruit cum ea quamseeuti sumus temporum ratlone. Atqui si necatus est Thu'cydides aliquanto post reditum Sll1lm, qua tandem 1'ationein primo adeo libro llelli finem potent commcmonirc?Statuendum ergo videtur, 116eflle in Tbracia eURl historialllelabo1'asse sed uude tantum Htteris consignasse quae singulacompererit, brevissime ac sine uIfo o1'oatl1, nea statimpost reditum obisse. Verum enimvero cogita, quas indifficultates iam revolvari8. Non lugeam illud, Lucianum,(Iui in libello de longaevis cnnctos enumerat et reges dn­cesque et philosophos , poetas, rheto1'e8, historieos, gran­daeva senectute insignes, plane non ponere Tbncydidem,qnamvis bio llobilis scriptor sit multoquo multis 8Iiis, quoscommemol'at, nobilior: qui serupnlus idem de Herotlotopotest moveri. Erit fortasse qui etiam hoc argumentumvelit infringere, si contendam, non posse nlla rationeThucydidis id opus senis puta1'i !,eptuagenarii vel octogcna­rH, Guins <ludum evanuerint vi1'es; quum tota dispositioDllatque enarratione, el praecipue orationum ,'igore sllmmopereinsigni, vir oatcndatur egl'egia aetatis ingeuiique florens

189

Dlatnl'itate. Sed }we, qnacso, ,pe1'pende, qUllm fnisse ab­snrdull plltandus sit Thucydides, qni linum in ipso belliinitio SC1'ihendnm iIlud sibi proposnisset, id quod ipsumtestari vidimus, atql1e hUle oped totam vilam addixissetsua~, rat exceUentia maximope1'e captus, ut non arrJWtcY(LOI,

er; 'Ob :;r;a~axpif(la a~otSew, sed ~'Oii""a ec; ael proponere vo­lue1'it, qni hnins, inqnam, ope1'is perfectionem in inee1'­tum distnlisset tempus, qnadraginta bdli iuitio aunos un­tus. Quis euim hem linem certo ipsi praedixerat, quoddiutnrnum fore persnadebant omnia? quis, non diutnrnillster novem annis (V. 26.)? NIl,m tam demelltem fuisse opi­naris, ut sllpe1'stitem se iHi fore crediderit sine dllbita­lione? Quid? (luod nihil prorsus causae erat, cur finemhelli exspectaret: cuneta potins nt statim accingeretursuadehant, sedes quieta, olinm, ad exquirendam verita­tem omnis generis facultates. - Intelligis haud dubie,staudum esse in vetenlm tcstimoniis, qui in Thraeia hi5to­riam eum clahorasse affirmant. Ac facHe quidem ea inda­gabitnr ratio, qua quomodo finem ])elÜ ipso primo com­memorare lihro potuerit explicetur. Ne(Iue enim editi suntipso vivo Tbncydide, quum non essent ad finem perducti,neque Dune sint, sed postea editi a Xenopllonte: quoddisertis verbis affirmat Diogenes L. H. 57' Poterat ergosl:riptor supriere atque elimare (Iu~ecuDqne videbatur,postAaqne inserere qnse postes facta erant. Neque iasemel tantum evenit apud antiquos I sed in Aristotelis im­primis et Theopbrasti libris conspieuum est, de (luihusvera edocuit Niehuhrius.

ltaque si haec neminem movebunt, nt veterum testi­moniis reiectl's panio post reditum interisse , scripsisse inThracia Thucydidem neget: muIto minus movehunt, quaspraeterea attule~ullt rationes duas: alteram, post martemdemum Archelai , quae 01. IlCllitlit XCV. I., Thllcydidemillclaruisse tradi a Pl'axiplmuc aIHld Marcellinum §. 50., al-

/

190

teram, qUQd mllntionem fccerit (111. I r6.) ~ruptionis Aet­oae ignium tertiaa, quae foerit C:' XCVI. Quas levi ne­sotio evertam. Mittam euim, non idoneum auctorem essePmxiphanem rei contra multos alios testes statuendae~

quippe hominem prorsus ignotum. Aio autem primum,corruptum esse hunc locum, ac nomen Arcllelai regis, cuinunquam cum Thucydide negotii fnerat aliquantillum, utgloriam eius nec tollere posset DCC deprimere, ad, supe­1'lora pertinere, uhi de aequalihns Thucydidis dieitur,quaqua ratione. Deinde, si depravata esse haee verbaoegaveris, ipsa te conficient: nam nequennt certe intelligide viro ipso, sed debent de eins opere, in quo solo gloriaeius vertebatur: quod quum non editnm sit ante ipsiusmortem, necesse est decesserit aliquanto anteOlympiademeam ipsam nonagesimam quilltam. De tertio argumento,qllO permotus, ut videtur, etiam Dahlmallnus Thucydidemseptuaginta quinque ad minimnm annorum attigisse stat'nitaetatem Quaest. histor. T. 11. p. 217., sufliciet ad Dorvil­linm provocasse, qni 'l7U 'ii(Jdrepov pBvfta, hoc est e tl'ihus "altel'nm, accidisse docuit 01. LXXV. 4., tertillm 01. LXXX. 2.,Siculis p. 24 I.: cui addas Heynium Exc. X. ad Virg. Aen. III.

Relietis tandem his quaestionihus p1'ogrediens ulterius,in verba olfendo nmumlla, quae me aliquantnm tor8e1'unt,§. 55.: ~llAOO'l7~~ (je rerovev ö 001)X1)(jl(jll~ -.> aua<{>wi; BA"I f '" 1 ~ ,I , ~ "a 1 ., Q",eroov avr;p f'3n'l7ll{} Bi; , wa ftll 'iiCXUW BLll t'a'l7Dt; "'1;'/'" nan-quam enim BInd llroov potest ad rerOVBV refeni, maletamen habet coniunctio haec dnorum memhrorum dissimi­li11m , adclitnmqlle nomen uvvp. Corrigendllm putQ Uua.­!ji6i.; lJ~ 'J"sr13LV &p~p (!live 0 &lI~p) l']'Cll'C1j(jBVEC, X'1;'A. Ceterumquae sequuntllr verba 1va ft~ m:xuw elll PIX'I70i;, sumta esseJlemo vidit ex epigrammate in Thucydidem (Anal. ßrunck.T. IlI. p. 265,), cnins hexametri alterins initium hoc est:'!lft~ ra~ oi> ']'Cap'1:euO'c, pa1:6r;.

In laudihus ingenii ThUl~ydidis, quod praecilJlle in om-

191

tionihus eernatur, haec verba leguntur §. 58.: •••. (L()'Po,;

6 O'vff!!afBVe; U;Bvpl .B ft1/f!'llfopla.; 'Hat 'tSA8lroe; inol1jO'sj, 'I t '''' 1 ., \ t ,'tpS"t'(,< 'Hsepa/l,a~rov xah Q~a~fil~O'sroe;, roC1'tS 'HaL C1"t'aC1S~ vnonL-

n"t's~1J'(Jnsfil tO"d Aorrop"t'e'Aslew d?tIDV. Ad quem locmnPoppo p. 529.: »Interpretantur, inqait, ut acl cerium cau­sae statum revocari pDssint.« Scilicet· non satis intelle­1isse videtar (!uid sit C1TtiO'~e;. Est anlern vere status cau­sae, locutione rhetarien.. hQe est id (laod 61 pl'ima eon­fiictione nascitur, genus quaestionis, ut interpretaturQuintilillnus I. O. IH. 6., qui locns ea de re elassicu'3 est;pallllo diverse Cicero Top. 15.; cf. Herrnogenem 'neet u'1:fi­

C1SroV; argnm. ad Demostb. Leptin. p. 2, Wolf. et au Ae­schinis 01'. in Ctesiph. At v:rconln"t'sw est revocari posse udaliquid, pl'orsus ut Germanieum: sie ipse noster §. 42.:tl;cup&"t'ro<; ae 1i €)OV7tvl'i!aov sv 7:oie; "t'r.~C1},P e~itsC1W {,1no:rcl.

:n;"t'e~. iteram $. 41. ov')(, v-;n;O:;rl:rc"t'Sh pB"t'P(Y 't'""l. hm veronon salla sunt' verba floSTa xEepaAalej)'J) "at a~O!L!!tC11J6)C;: namTa xlJcpaAata sunt it~ai.r.senr;, el; lhal/?sen<; fit :ltsepala;lo~<;:

ut infra §. 41. AeroflosP (j't'h aAA.' 1/. uvrrpaep~ xsepa).alo~r;

o'ta~!!SiTa~ ?tat tn}. silJo<; &"drlJ"t'a~ P1/'t'0f!~xll<;. Atque inspicemodo rhetores ,Graecos, velut Hermogenem ,in hac re totu.Quare aut delendum est verbum xat, ant, quod magisprobo, transponendum est ita: t;SV!!5 7:1; (lllf!'11roplar; xa~

'1 t " ,,' '1 t .. I I h'fS/I,SLror; snOhllUS "ab f!'1J"t'a xsepa/l,aw)~ o~a~pl;us(')<;. am aee:bene habent. At non hene, quae suhsequnntur: lJnsf! tO'Ti

16rftJV 7:eAelwv IJtXIDV. Nam quod a<1 certnm (luaestionis ge­nus orationes possunt revucari, id earum nOll imago est,sed virtus. Accedit, quod #:;rlJp tO''t't A,0frov 't'lJleunv ShCli'W

dicendnm erat, non lJ:;rsp. Quapropter ego sie prorsnsc1istimo, emendandum esse: 8n8(! fO''t'i l6rrov 't'elelro-v ()~XIJUw.

, Vindicat anctori !lIlO Marcemnus librum octavum, 1d­que rectissime; flltetur tamen non similem eom esse cete­ris. Quod excusat his verhis (§. 44): I!,,;:;,C'P x~l Urof~lw

I , "" t 1 \ ''I t "" ' , , , ~roi) (J;O'iJ8PIia'rEp01,J :n;~fpaa''t'(J;~ XHb OMrOp xaiJO't'~ applfJC1TWP,

a-o"CII'P rpalvs"Cal- uV'P.e~s,xOJ~. Ubi et xa'A ct I/AlrQ'P molestasunt. Sensernnt difIiCllltatem editores: e quihlls Bekkernso"Alrov coniecit: Optime si strttctllra expediretllf. Corri-'

d t • ö.' . 'f'I, , • ." e>.tgen 11m es ,: aUiVeYliU~lif!0'V 1Os't'f!au~al- ,;:a~ O"'VfOY, naNo'n

II'~A.. )l scriptus est langui<lius paullo', in<le quod debilioremeum eomposuisse apparet. « Dictum est na.' bllrov ut xa~a.

ßpaX:6 Platoni Tim. p. 27. 1Oav"Cs~ Buol- :/tat xan~ ßVax,v 0'00-t t n" t ., - ,

rpPOUVY7i~ ELS~BXOVUW - ",BOY ast 100V na"'OVI7W, "a'l:a ELb-'Xf!lw eidem Sophist, p. 2!ir. Similiter eum substantivo saepe'Xa.lX praepositionem cOlliuogoot adverbii notione COOl alij·,tum varo imprimis Thucy<lides, quem solet nQstal' imitari,ut xa"ClX "CaX0t;, aliaque permnlta.

Hactenus qllae ad Marcellinum adnotanda hababamipsllm. Restant quaedam ad spnrias libelli partes obser­vanda: qllae quidam paucioriblls expediam.

TlX as 'l:WY Ilt..Amv g~ tnöv, traditur §. 45., 1O!?arELa-rn

a'Pa1Ol11!?O~ 8 'l:ll eIl6:n;oEL1Oo~ "al Ö aevopliiv, or~ uvva1t"'l:n

'l:~'V <EA.A.l1Vt,;:~'V ~u'l:o!?lav. Ubi quidem ~ <EU'lv"Xll &O''l:Optl'h

et d idem sunt subiectnm; atqlle omnino structura non pla­cet. Cui nisi novam explicationem adhibueris atquc speciemrei o~Dino immutantem, legenduDl dixerim ö~ uvpa1t"'l:st,

Similiter Jeve vitium, sed tamen vitium, suhest in his verMs§. 46.: ,;:at a:ll;t"'::,7<,)V, dl~ P'llI7W', iv.jj epq'X:y, 1:'0 xdA.A.o~ t'Xai'l:ii<; I7Vrr(Jlx.p~<; I7vVSS11xtV. Quod Thucydides ipse non {Heitusquam, non magis quam quae se(luuntur. Corrige ergo ~

rpauw.Missa quae §.48. est lacuna in verhis xat rap dlvQfLaO'tv,

in qllibus sententia facHe supplcri potest e1 ipso scriptore,'Verha non P05SU~t, ,.d locum devenio vicinum, ipsumquoque corruptum, §.49' Namque <luctor quum Thucy­didem fabl1hlS solum ad explicandam veritatent inserere do­cnit, dUQhus exemplis aliis hoc adiungit: xat ö 'A'}.'Xwx.lwvars umppovstv ELV'1/ELovl3f:Jl3~at, t1J~a 'l:a 1:if~ q6JP(]Oqf:JP'T/~ ai!­

"Cov V1luov<; :ll;O'S/;' Quae et structura carent et SCIlStl. Locus

193

Thucydidis est 11. I02. ~ nota fabula: I) 8' ~:n:O(lro:v, dJ<; tpaa'l,

p,6/;,~<; xa'l:8VOlla'e .'l:q1l :n:po<;xooa'W TaV'l:llP 'l:OV 'AXeA.epov, ­"al "a.l;n)r.ta'~el~ l~ ..ov~ :n:ept OLpux8a<; ..61fov<; lilllvaa''l:lJva'8x.... Äi. Ad Sllßsum ergo recte Casaubonu8 supplevit ita:Kal, ö 'A'Ax/;Laloov 88 0 'A/;L<f>~apeoo /;L1I?I/;LOveVe'l:Q:cr" ~p~a '7:ck.'.!tepl TOP'AXeÄif?o'P "al '7:a~ :n:vo av'l:ov 'Pija'ov~ ta''l:Op8/;. Sedrecipere in teX/tum non debebat Henr, Stephanlls, in editionesecunda. Ac si co qnod sanll,S redditlls est Alcmaeo, insulaenon solnm incultae essent, sed etiam factae, stare 1'o'85e pu­btrem poster~tts sententiae memhrum, contortins quidem il­lud paullo, s8.(1 quod tamen sensu non careret. Nune itarestituendum hune loenm censeo: xalo 'At.'I/;/;Laloo'P Ih;' (ntlJ.'l:8 po1>itum sit pro 8'1:t, tempora sigoi6cato 1000 rei ipsinssimpliciter) €a'GJq'>povet, fWr,/;L0VBVemt ~v~a 'l:0c 'l:if<; U(i)<ppou,(,­Vll~ a'l1z:o'l.l V)lO'OVt; 1ro..ei: oL1l:11'1:Oc~, vel, si mavis,'V~O'Ovl; ol'ltl~lit.

Quod verissime scriptor iste in Thucydide axtollit §. 5r.,in dellignandill hominnm ingeniis ac')norihus praeoipnameius vim ccrni ae virtutem, exemplis hoc modo collustrat:~01fs/' fOV'/l 1rDfp' otV'l:'q) <PP0'Pll!l'ot II8pt'ltA.iov~, "al KliGwoGo'lllC. ot8' 6'1:/' &v e'l:n:o/, 'l:tG', 'AA'lttßta8ov 'V86'1:'I1'1:a, @s/;Lt(J"l:O~

'XUo'V~ <,n;a:vm, Nt1l:lov Xf,1'lU'l:6'1:1l.a, 8etu,,8at/;L0'Plap, f?lJ'!:vXla'Pf1sXtJl, I,~'X8/J,aG', "al, d'AAot /;Lvpta. In quibns duo sunt, quaeanimum meum acriter olfendullt, 0efuu'l:oxA.iov~ 7t'a'V'l:ll< eiNtlllov e.J'I;'vxlot: neque aoim '1t:&.V'l:a seu omnla 'Iuisquamsie vocavit virtutes omnes ae vitia, llc<luC IJvz:vXla alfeetioest animi, quam orationibu8 exprimere possit scriptor velInllxime egregius. ltaque, quanquam da pl'iore ilIo certoprouuntiare lubricum possit videri, sie tamen emendarioptima arbitror, ut serihatur "O'if8t rov'P '1t:ap' a.JTl}> <ppo­'jIll~a IIliptxA.lo'V<; ~ott K/;,lrovo~ ovx ot8' lI,'I:/' dv et:n:Ot 'l;'t<;,'AA'lttßLCiCio'/) 'Vso'l:ll'1:a, eS~tu.o'ltAi oVG :n:a'PovtJrla'V (eam veronon nimis malevolo aecipiendam sensu, nt saepenumero)N~1(lov Xf!'I1O"l:d.ll'l:a, (teta'tCiatfLOvlav, sv'ifvxlav /;Lexp~ ~t'lt8­

).taro, "al (j;/vAa ftvpla.