ΚΟΖΑΝΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2006

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤA FORUM ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΥΛΕΣ:athos.edo.gr και www.athos.gr

ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ: ΝΙΚΟΣ ΚΟΠΕΛΙΑΣ

Κείμενα από τα forum των ιστοχώρων:athos . edo . gr www . athos . gr

Φωτογραφίες από διάφορες ιστοσελίδες και το προσωπικό μου αρχείο Βιβλιοδεσία - σχόλια:Νίκος ΚοπελιάςΚοζάνη Ιούνιος 2006 Διανέμεται δωρεάν μέσω του ιστοχώρου:nikolaos.6te.net

2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 6Μαρτυρία του συντονιστή της σελίδας athos.edo.gr (g_aggelos) 8

Εισαγωγικό μήνυμα.............................................................................................. 8Οι εμπειρίες από το Αγ Όρος............................................................................. 9

Η σιωπή, ο Λόγος και η ζωή των Μοναχών...............................................10Δειλινό στο Όρος..............................................................................................12Ανάβαση στο δικό μου Θαβώρ......................................................................14

Μαρτυρία ενός ανώνυμου επισκέπτη της σελίδας athos.edo.gr 18Οδοιπορικό στο Άγιο Όρος (1) ..........................................................................18Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (2)...........................................................................24Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (3) ..........................................................................32Οδοιπορικό στο Άγιο Όρος (4) ..........................................................................36Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (5)...........................................................................42

Κώστας, μέλος της σελίδας athos.edo.gr 51Μαρτυρία ενός ακόμη ανώνυμου επισκέπτη της σελίδας athos.edo.gr 52

Απάντηση του συντονιστή της σελίδας athos.edo.gr .................................. 54Ηλίας από την Πάτρα μέλος του ιστότοπου www.athos.gr 56

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [1].................................................................56ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [2].................................................................60ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [3].................................................................64ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [4].................................................................69

Διαχειριστής της πύλης www.athos.gr (admin) 74Πρόνοια της Παναγίας ώστε να μη χαθούμε................................................74

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τα κείμενα αποτελούν εμπειρίες των μελών και των επισκεπτών των ιστοχώρων athos . edo . gr και www . athos . gr . Όταν τα διάβασα για πρώτη φορά, πίστεψα ότι αποτελούσαν την πιο γνήσια περιγραφή του Αγίου Όρους, που θ’ άξιζε τον κόπο να διαβάσουν, όσοι και όσες δεν είχαν την τύχη να πάνε ακόμη ή δεν μπορούν να πάνε, ώστε να νοιώσουν κι εκείνοι ένα μέρος απ’ τα συναισθήματα που νοιώθει ένας ευλαβικός προσκυνητής του Αγίου Όρους. Έτσι συνέλεξα τις εμπειρίες αυτές από τους δύο παραπάνω ιστότοπους, τις βιβλιοδέτησα και πρόσθεσα φωτογραφίες, που προέρχονται από τον Ηλία από την Πάτρα, μέλος του ιστότοπου www . athos . gr , από το προσωπικό μου αρχείο απ’ τις επισκέψεις μου στο Όρος το Νοέμβριο 2005 και τον Μάιο 2006, κι από διάφορες ιστοσελίδες, κι έχουν χρησιμοποιηθεί ήδη και στο βιβλίο «Τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους». Ευχαριστώ ιδιαίτερα τους φίλους, που αποφάσισαν να μοιραστούν μαζί μας τις προσωπικές τους εμπειρίες από το Άγιο Όρος μέσω του Διαδικτύου, κι έτσι έγιναν αφορμή για το βιβλίο αυτό. Υπόσχομαι, με τη βοήθεια του Θεού και την ευλογία της Παναγίας, να το συμπληρώσω με ότι καινούργιο βρω στο Διαδίκτυο, με νέες φωτογραφίες, αλλά και με τις δικές μου εμπειρίες, μόλις βρω χρόνο και λόγια για να τις περιγράψω. Νίκος ΚοπελιάςΚοζάνη Ιούνιος 2006

5

6

Μαρτυρία του συντονιστή της σελίδας athos.edo.gr (g_aggelos)(Το μήνυμα αυτό γράφτηκε σε απάντηση ενός άλλου από ένα μέλος της σελίδας, που λέγεται Σάββας, ετοιμαζόταν να πάει για πρώτη φορά στο Άγιο Όρος και ρωτούσε τι πρόκειται να συναντήσει εκεί).

Εισαγωγικό μήνυμα

Φίλε μου Σάββα, οι συγκυρίες της ζωής, πολλές φορές δεν μας αφήνουν να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Έτσι και εγώ, όταν προσπάθησα να επισκεφτώ το Άγιον Όρος, αντιμετώπισα πάρα πολλές δυσκολίες για να το πετύχω. Έστελνα συνεχώς fax στην Ι.Μ. Βατοπαιδίου (γι' αυτήν είχα ακούσει πάρα πολλά και σε αυτήν ήθελα να πάω), αλλά οι απαντήσεις ήταν αποκαρδιωτικές. Δηλαδή, μου λέγανε ότι μπορούν να με φιλοξενήσουν μετά από 3 μήνες, και για μία μόνο ημέρα (πράγμα που ήταν ΄δύσκολο να γίνει για έναν που μένει στην Αθήνα και θέλει 8 ώρες ταξίδι για να φτάσει στην Ουρανούπολη). Μετά από πολλά fax και παρακάλια δικά μου, δεν βρήκα ανταπόκριση στο αίτημα μου. Έτσι "τσαντίστηκα", έσκισα όλα τα χαρτιά που είχα γράψει για τα fax, και είπα "ΤΕΛΕΙΩΣΕ. ΔΕΝ ΠΑΩ ΠΟΥΘΕΝΑ". Την ίδια μέρα το απόγευμα, ο κουμπάρος μου (θα πηγαίναμε μαζί στο Άγιο όρος), συνάντησε έναν πρώην συμμαθητή του, που είχε να τον δει χρόνια, ο οποίος είχε γνωστό μοναχό στην Ι.Μ. Φιλοθέου. Και το έφερε η κουβέντα, και του είπε ότι μπορεί να μας κανονίσει να πάμε. Και έτσι έγινε..... Πήγαμε και μείναμε και 4 ημέρες, που ήταν μέρες γαλήνης, ηρεμίας και κατάνυξης.....

Σ’ επόμενο μήνυμα θα σου πω τι συναντήσαμε εκεί.....

Αυτό που σου έγραψα παραπάνω, σημαίνει ότι αν έχεις την πραγματική θέληση να επισκεφτείς το περιβόλι της Παναγιάς, θα στα φέρει έτσι ο Θεός, που θα το κάνεις.....Να 'σαι πάντα καλά....

…………………

7

Οι εμπειρίες από το Αγ Όρος

Έψαχνα τόσο καιρό να βρω τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψω το Άγιον Όρος. Σκεφτόμουνα, πως μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα που ένιωσα όταν έφτασα εκεί. Μάταια όμως. Δεν μπορούσα να βρω τις κατάλληλες περιγραφές για τα συναισθήματα. Το εύκολο είναι να περιγράψεις το τοπίο, το καταπράσινο τοπίο, αλλά τα συναισθήματα δεν μπορώ να τα αποδώσω έτσι ακριβώς όπως τα ένιωσα.

Εχθές έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο από την Ιερά Μονή Γενεθλίου της Παναγίας το "Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους". Το βιβλίο, περιγράφει μία συνομιλία με έναν Γέροντα του Όρους. Στο πρώτο κεφάλαιο κάνει μία περιγραφή του τι είδε και τι ένιωσε ο περιηγητής διασχίζοντας τα μονοπάτια μέχρι να φθάσει στο κελάκι του Γέροντα.

(Να με συγχωρέσετε που θα σος δώσω το κείμενο σιγά - σιγά σε κομμάτια, γιατί ο χρόνος μου είναι λίγο περιορισμένος, και στην δακτυλογράφηση δεν είμαι και πολύ καλός....)

8

Η σιωπή, ο Λόγος και η ζωή των Μοναχών

Το Άγιον Όρος είναι ένας τόπος μυστηρίου, που μιλάει πολύ έντονα η σιωπή, δηλ. Αυτή η ίδια η αιωνιότης, αφού η σιωπή είναι η γλώσσα του μέλλοντος αιώνος. Όπως οι άγιοι Άγγελοι, έχουν μια μεγάλη ακατανόητη για μας νοερά δύναμη, που μεταδίδουν τα θεία νοήματα ο ένας στον άλλο (Μ. Βασίλειος), έτσι και οι επίγειοι Άγγελοι, που ζουν στο Άγιον Όρος και συναγωνίζονται τους ουράνιους και ασωμάτους στην ζωή και την προσευχή, έχουν μια άλλη δύναμη για να μεταδώσουν αυτά που ζουν. Και αυτή είναι η σιωπή, η οποία, ιδίως στο Όρος, είναι η ευγλωτότερη ρητορεία, μια «σιωπώσα παραίνεσις». Εκεί δε μιλούν πολύ, αλλά ζουν «εν σιωπή» τα μυστήρια του Θεού, βιώνουν την αποφατική εμπειρία της Ορθοδόξου Θεολογίας. Με την σιωπή ακούν την φωνή του Θεού και αποκτούν την αρετή. Κατά τον Άγιο Συμεών το νέο Θεολόγο «οδός ταχεία προς ανάληψιν αρετής η σιωπή έστι τοις εισαγωγικοίς των χειλέων και η μύσις των οφθαλμών και των ώτων η κώφευσις».

Η σιωπή των μοναχών σε διδάσκει. Διαβάζουμε στο Γεροντικό : «Ο Αρχιεπίσκοπος Θεόφιλος πήγε κάποτε στην σκήτη. Συνάχθηκαν όλοι οι αδελφοί και λέγουν στον αββά Παμβώ : Πες ένα λόγο στον πάπα για να ωφεληθεί. Τους αποκρίνεται ο γέρων : «Αν δεν ωφελείται με την σιωπή μου, ούτε με τον λόγο μου πρόκειται να ωφεληθεί». Στο Άγιον Όρος πρέπει να πας με την πρόθεση να ωφεληθείς με την σιωπή. Αν ξέρεις να διδάσκεσαι έτσι, τότε όλα θα σου μιλήσουν. Οι σιωπηλές μορφές των μοναχών, τα σπήλαια των ερημιτών, τα κατανυκτικά μοναστήρια, η φύση και τα άψυχα αντικείμενα θα σου πουν πολλές ιστορίες και θα σου μεταγγίσουν υπέροχες διδασκαλίες. Μ’ αυτό τον τρόπο ολόκληρο το Άγιον Όρος διαλέγεται «εν σιωπή».

Μερικές όμως φορές μιλούν και τότε ωφελούν γιατί έχουν βίον καλόν. Και «βίος (καλός) άνευ λόγου μάλλον ωφελείν πέφυκε ή λόγος ένευ βίου (καλού). Ο μεν γαρ και σιγών ωφελεί, ο δε και βοών ενοχλεί. Ει δε και λόγος και βίος συνδράμοιεν, εν φιλοσοφίας απάσης αποτελούσιν άγαλμα» (Ισίδωρος Πηλουσιώτης). Επειδή έχουν βίον άγιον και έχουν γίνει κιθάρες του Αγίου Πνεύματος και «μυστικαί σάλπιγγες» της Αγίας Τριάδος (Αγάπης, Λόγου, Σοφίας), γι’ αυτό και όταν μιλούν οπωσδήποτε ωφελούν. Έχουν «ρήματα» να πουν, γιατί έχουν άφθονες πράξεις. Και λέγουν τα «ρήματα» όταν ερωτηθούν. Είναι γνωστή από τα Πατερικά βιβλία η ερώτησι : «Αββά, ειπέ ρήμα πως σωθώ». Ρήμα ονομάζεται στην γλώσσα της ερήμου «ο εκστομιζόμενος και αυθεντικός» λόγος που βγαίνει από την καρδιά του ερημίτου σαν γέννημα του Αγίου Πνεύματος και ο ερωτών τον δέχεται σαν προϊόν της Χάριτος, χωρίς να τον επεξεργαστεί λογικά. Του είναι απαραίτητος αυτός ο λόγος από τον Πνευματικό Πατέρα για να ζήσει. Το ρήμα επομένως βγαίνει από θεοφιλή ψυχή, που έχει τρωθεί από τον Θείο έρωτα. Όπως η Παναγία εκ Πνεύματος αγίου συνέλαβε τον Λόγο του Πατρός και έτεκε τον Θεάνθρωπο Ιησού και επομένως έγινε η «χαρά όλης της δημιουργίας», έτσι και οι Πατέρες, λόγω της καθαρότητος, συνέλαβαν

9

τον λόγο και τον μεταδίδουν σ’ εκείνους που διψούν και γίνονται η χαρά τους..... «Πλησίασαν κάποιοι αδελφοί τον αββά Φήλικα, έχοντας μαζί τους λαϊκούς. Και τον παρακάλεσαν να τους πει κάτι ωφέλιμο. Αλλά ο γέρων σιωπούσε. Αφού δε πολύ τον παρακάλεσαν, τους είπε : «Λόγο θέλετε να ακούσετε;» Του απαντούν : «Ναι αββά». Είπε λοιπόν ο γέρων : «Τώρα πλέον δεν υπάρχει λόγος. Όταν ρωτούσαν οι αδελφοί τους Γέροντες και έκαναν ότι εκείνοι τους έλεγαν, ο Θεός έδινε από πάνω την Χάρι, πως να μιλήσουν. Τώρα όμως, επειδή ρωτούν μεν, αλλά δεν κάνουν όσα ακούνε, ο Θεός πήρε την Χάρι του Λόγου από τους Γέροντες. Και δεν βρίσκουν τι να πουν, μια και δεν υπάρχει εκείνος όπου θα τα έκανε». Και ακούοντας αυτά οι αδελφοί στέναξαν και είπαν : «Προσευχήσου για μας Αββά» (Γεροντικό). Στο παράδειγμα αυτό φαίνεται ότι ο Λόγος είναι φωτισμός της Χάριτος. Η Χάρι φωτίζει καθαρούς και αγίους ανθρώπους και «σαρκώνει» την ζωή σε λόγια. Επίσης ότι λέγεται ανάλογα με την δίψα αυτού που ερωτά και ακόμη ότι οι μοναχοί γνωρίζουν να «συντρίβουν» προς το αγαθό και την πιο ψυχρή καρδιά, έστω και με τον διακριτικό έλεγχο.

Όταν λοιπόν τους ρωτήσεις με απλότητα, ταπείνωση και προθυμία να εφαρμόσεις, τότε θα ακούσεις τις «ελλάμψεις» της Χάριτος. Λόγια απλά, ταπεινά, γεμάτα όμως σοφία και Χάρι. Λόγια «χαριτωμένα».

Επισκέπτεσαι το Αγιον Όρος με την πρόθεσι να διδαχθείς περισσότερο με την σιωπή και λιγώτερο με τον λόγο.

Οι ερημίτες αγιορείτες μοναχοί, τα ερημικά αυτά και τόσο μελωδικά πτηνά, βιώνουν την Ζωή. Κολυμπούν μέσα στον Παράδεισο. Αυτοί είναι πραγματικά «θεωμένοι», που ζουν όλη την ζωή του Χριστού «εν οστρακίνοις σκεύεσιν», μέσα δηλαδή σε σώματα ταλαιπωρημένα από την άσκηση και την διακονία. Εκεί βλέπει κανείς την , ας την ονομάσουμε, έμπρακτη θέωση και όχι την θεωρητική, που την διδάσκουν οι άγευστοι της Θεολογίας... Ζουν την πίστη και τα έργα. Γιατί ομολογουμένως η πίστη χωρίς τα έργα είναι φαντασία και τα έργα χωρίς την πίστη είναι ειδωλολατρεία. Πάνω στα τραχύτατα σώματά τους (αφού εξαφλανισαν τον κόσμο με τις υποκριτικές ευγένειες) είναι αποτυπωμένη η Χάρι του Θεού και η μορφή του Χριστού. Ο χορός των αγίων ασκητών «το παρά φύσιν διέφυγε, το κατά φύσιν διέσωσε και των υπέρ φύσιν ηξίωται χαρισμάτων» (Αγ. Νικόδημος)

………………………….

10

Δειλινό στο Όρος

Ο ήλιος έπεφτε στην δύση. Τα πρωινά του Όρους είναι μυρωμένα, μαγεμένα. Το σκοτάδι της νύκτας διαλύεται, ενώ οι μοναχοί βρίσκονται στα Καθολικά των Ιερών Μονών, λέγοντας το «Δόξα σοι τω δείξαντι το φως...». Το διώχνουν θα έλεγε κανείς οι γλυκύτατες μελωδικές φωνές, τα γλυκόηχα κτυπήματα των σήμαντρων και τα ζεστά κτυπήματα των ταλάντων. Αλλά και τα απογευματινά στο Όρος είναι γεμάτα γαλήνη. Πέρασε μια μέρα πάλης και η νύκτα τώρα απλώνει το πέπλο της, μέσα στο οποίο ο μοναχός θα κρύψει πολλούς αγώνες, άφθονα δάκρυα και πολλές πνευματικές ασκήσεις. Πέφτει ο ήλιος, αλλά ο ήλιος που υπάρχει στην καρδιά των ασκητών δεν σβήνει. Μια διαρκής φωτόλουστη μέρα υπάρχει στην ολοκάθαρη καρδιά τους, χωρίς τα σύννεφα των παθών. Ω τα δειλινά του Όρους! Δειλινά γεμάτα «μαγεία», γεμάτα Χάρι, τυλιγμένα στη σιωπή.

Μετά τον εσπερινό μερικοί αθλητές, με αργές κινήσεις, με πρόσωπο σκυμμένο στην γη, βγαίνουν από τα καθολικά των Ιερών Μονών ή από τα μικρά εκκλησάκια των σπιτιών τους έξω στην φύσι για να ξεκουραστούν λίγο, κάθονται σε ένα λίθινο πεζούλι και αδολεσχούν στην

προσευχή, στο γλυκύτατο όνομα του Χριστού. Θέλουν και επιμένουν να το ράψουν στην καρδιά τους με τα χρυσά της προσευχής γράμματα. Οι ώρες αυτές της γαλήνης, που και η φύση ηρεμεί, που μόνο η θάλασσα μερικές φορές ακούγεται να παίζει με τα βράχια, που ο Βασιλιάς ήλιος χρωματίζει τον ουρανό με όλα τα χρώματα, με συνεπαίρνουν. Η φύση στο Όρος έχει μια άλλη χάρη, απαύγασμα και αυτή της προσευχής και της αγιότητος. Ναι, η άκτιστη Χάρι περνά από την ψυχή στο σώμα κι απλώνεται μέσα στην άλογο φύση και σε όλη την δημιουργία. Τίποτε το άγριο δεν υπάρχει εκεί ή τουλάχιστον δεν το βλέπεις σαν άγριο....όλα είναι ήρεμα. Όλη την νύκτα και την μέρα το Όρος φλέγεται από την προσευχή. Και αυτή η φύση ημερεύει από τις καλλικέλαδες φωνές των μοναχών, τα γλυκόηχα σήμαντρα και από την υπακοή! «Εδώ και ύδατα καλλίροα και αήρ ευκραέστατος και αύρα ποντιάς, το περιέχον ημάς καταψύχουσα, άλση τε συνηρεφή και κατάσκια πανταχόθεν και χλόη αειθαλής, την όρασιν κατατέρπουσα, φυτών δε έιδη παντοία, ελαίαι, άμπελοι, δάφναι,

11

μυρσίναι. Σιγώ τάλλα, τα μεν εις τροφήν, τα δε εις τρυφήν, γης υγιαινούσης βλαστήματα, και πτηνών στίφη καλλικελάδων, εν οις πολλή η αηδών και ο κόσσυφος και η χελιδών, ταις φωναίς των τήδε κακείσε περιϊόντων και επ’ αδεία μελετώντων μουσοτρόφων τούτων νεανίσκων συναμιλλώμενα» (Ευγένιος Βούλγαρις).

Δεν με έλκει πολύ η φύση, αλλά η φύση του Αγίου Όρους έχει μια άλλη χάρι. Ίσως γιατί την βλέπει κανείς μέσα από την προοπτική των θεωμένων μοναχών και φωτίζεται. Ίσως γιατί την θεωρεί όχι με το μάτι ή το μυαλό, αλλά με την θεωμένη καρδιά. Και η καρδιά ξέρει να αγαπά και να εκτιμά. Ίσως συντελεί πολύ η ησυχία, με όλη την σημασία της, γιατί «άφροντις βίος δια την εις Θεόν ελπίδα φυσικώς κινεί την ψυχήν προς κατανόησιν των κτισμάτων του Θεού» (Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς).

…………………………….

12

Ανάβαση στο δικό μου Θαβώρ

Δειλινό στο Όρος. Και ενώ ο ήλιος πήγαινε να βασιλεύσει, εγώ ανέβαινα για να ανατείλω. Η δύση του ήλιου με βρήκε να ανεβαίνω με πολύ κόπο ένα στενό και δυσκολοδιάβατο μονοπάτι προς την ....ανατολή! Εμείς με την μικρή πίστη δυσκολευόμαστε πολύ σε τέτοιες αναβάσεις, που είναι χαρά για τους πιστούς που έκαναν πράξη την ηρωική τους απόφαση να απαρνηθούν τον κόσμο με όλα του τα θέλγητρα και τις χαρές και αγάπησαν την άσκηση. Ανέβαινα λοιπόν κάπου στην βόρεια πλευρά του Όρους. Ήθελα να εφαρμόσω τον λόγο του Ιερού Χρυσοστόμου : «ως έστι σοι θερμός ούτως ο έρως (καθώς είναι θερμή ακόμη η επιθυμία σου) άπελθε προς αυτούς εκείνους τους αγγέλους, ανάκρασον αυτόν πλέον (θέρμανε περισσότερο την επιθυμία, την αγάπη). Ου γαρ ούτως ο παρ’ ημών λόγος δυνήσεταί σε ανάψαι, ως η των πραγμάτων θέα».

Δεξιά και αριστερά υψωνόταν απροσπέλαστοι βράχοι με τις κοφτερές κορυφές τους, σαν να έσχιζαν τον ουρανό, όπως και η φωνή και η ζωή των «οικητόρων» του Όρους. Βάδιζα σκυφτός με την «ευχή» στα χείλη, την καρδιά και τον νου, γιατί έτσι πρέπει κανείς να επισκέπτεται το αγιώνυμο Όρος, με αισθήματα απλού προσκυνητού. Μέσα στους βράχους, σε μικρή απόσταση από το δρομάκι, βλέπει κανείς μερικά σπιτάκια που είναι τα κελλιά των μοναχών-ερημιτών πατέρων. Το ένα μέσα στην σπηλιά, το άλλο προεξέχει λιγάκι και νομίζεις, καθώς το βλέπεις, θα πέσει στην θάλασσα. Μέσα σε αυτές τις μικρές σπηλιές ζουν οι μέλισσες οι πνευματικές, που κάνουν το γλυκύτατο μέλι της ησυχίας. Θυμήθηκα το Δοξαστικό που συνέταξε ο άγιος Νικόδημος για τους αγιορείτας Πατέρας και άρχισα να το ψάλλω, «Ω μελισσών θεοσύλλεκτε, ο εν οπαίς και σπηλαίοις του Όρους καθάπερ εν σίμβλοις νοητοίς το γλυκύτατον μέλι της ησυχίας κηροπλαστήσας». Παρόμοια κελλιά υπάρχουν και στην νότια πλευρά του Όρους στα λεγόμενα Καρούλια. Εκεί το θέαμα είναι ασύγκριτα πιο υποβλητικό. «Επάνω στην κοκκινωπήν επιφάνειαν των βράχων, οι οποίοι νομίζει κανείς είναι αλειμμένοι με σκωρίας, έρπουν εις φρικτόν ύψος πλήθος κατοικιών μέχρι της οφρύος των βράχων. Άλλαι είναι σπήλαια, των οποίων την είσοδο έφραξαν με τοίχους, αφήνοντες μόνον μικράν τινά θύρα.

13

Αλλού, μικρή προεξοχή του βράχου επέτρεψε εις κάποιον τολμηρόν ερημίτην να κτίσει ολόκληρον εκκλησίδριον με τρούλλον, ένα ή δύο κελλιά και κηπάριον από χώμα κουβαλητόν, από το οποίον αναθρώσκει θαυμάσια ανθοδέσμη από καταπράσινα δενδρύλλια, η οποία δίδει εις το τοπίον πλέον όψιν εξωτικήν. Το δε άσπιλον χώμα, δια του οποίου είναι χρισμένα όλα αυτά τα κρυσφήγετα, συντελεί, ώστε να ταπαρομοιάζει κανείς με φωλεάς γλάρων. Οι ασκηταί συγκοινωνούν μεταξύ των με ακροσφαλή μονοπάτια, τα οποία δεν δικρίνονται εκ της θαλάσσης. Αλλά η αναρρίχησις είναι απόφασις πολύ τολμηρά. Υπάρχουν πολλοί εξ’ αυτών των ασκητών, οι οποίοι επί έτη δεν εξήλθον εκ του στενού προαυλίου των. Δια τούτω εις τα ευρυχωρότερα από αυτά τα ασκητήρια υπάρχουν και μικρά νεκροταφεία και εντός των σπηλαίων κοιμητήρια, όπου φυλάσσονται τα οστά των αδελφών, επί δε του μετώπου εκάστου κρανίου είναι χαραγμένο το όνομά του και η ημερομηνία καθ’ ήν εκοιμήθη» (Φώτης Κόντογλου).

Εγκατεσπαρμένοι δεξιά και αριστερά βρίσκονται αυτοί οι πνευματικού γλάροι, τα περιστέρια του ουρανού, που ζουν τον Θεό και ανέρχονται μέχρι τρίτου ουρανού. Αυτό το θέαμα παρατηρεί και όποιος ανεβαίνει εκείνο το στενό μονοπάτι της βόρειας πλευράς του Όρους, που ανέβαινα εκείνο το δειλινό.Και τον συγκλονίζει σύγκορμα. Αισθάνεται κοντά του την Χάρι του Θεού, που τον δροσίζει, αλλά και τον κατακαίει σαν την «καταφλεγόμενη και μη καιομένην» βάτο του Μωϋσέως. Η θύμησι του φέρνει σκηνές από προγενέστερους Πατέρας, που πέρασαν από τον τόπο εκείνο και τώρα κοιμούνται ήσυχα και ήρεμα, περιμένοντας την αρχαγγελική φωνή και την έλευση του Νυμφίου που θα νυμφευθούν και ομολογουμένως του αποκόπτει την καρδιά από τον κόσμο μ’ όλα τα καλά του. Μια ολόκληρη ζωή εδώ αγωνίστηκαν για να ειρηνεύσουν και ειρήνευσαν. Τώρα αναπαύονται στους κόλπους του Αβραάμ. Η φωνή του Χριστού «ουκ απέθανε αλλά καθεύδει» αντηχεί δυνατά σε εκείνους τους απόμερους χώρους.

Ανέβαινα με σκέψεις και αισθήματα αλλοιώτικα. Η ησυχία ήταν ο κανόνας της περιοχής. Κάπου – κάπου ακούς μικρά αγριοπούλια να πετούν και να φωνάζουν ή και αηδόνια να κελαϊδούν. «Ο Αθως αηδόνας τρέφει πολλάς και καλάς» (Αγ. Νικόδημος). Κάπου-κάπου ακουγόταν ένα δυνατό κτύπημα. Καθώς προχωρούσα έφτασα σε ένα μικρό σπιτάκι και εκεί είδα έναν γαλήνιο ερημίτη να αγωνίζεται να σπάσει έναν μεγάλο βράχο.

-- Ευλογείτε, Γέροντα, του είπα.

-- Ο Κύριος, απάντησε.

Αυτός είναι ο χαιρετισμός του Όρους. Όταν ζητάς ευλογίες σου απαντούν, ο Κύριος (να σ’ ευλογήσει). Γνωρίζουν καλά την σημασία του Χριστού για την πνευματική ζωή. Ξέρουν και την ιδική τους αδυναμία. Ο Κύριος είναι ο πόθος τους και η νοσταλγία. Το όνομά Του συχνά επαναλαμβάνουν, αφού ζουν την

14

παρουσία Του. Αυτό είναι «συγκοιταζόμενος, συνανιστάμενος, γλυκαίνων και ευφραίνων την καρδίαν τη παρακλήσει του Αγίου Πνεύματος».

-- Τι κάνετε εκεί Γέροντα;

-- Να, παιδί μου. Προσπαθώ να σπάσω αυτόν τον βράχο, για να κάνω μια μικρή δεξαμενή και να συγκεντρώσω το βρόχινο νερό, για να πίνω λιγάκι. Πέρυσι υπέφερα πολύ από την δίψα.

-- Μα είναι πολύ δύσκολη εργασία! Και μάλιστα με την έλλειψη των κατάλληλων εργαλείων.

-- Τι να κάμω; Αφού το σώμα έχει την ανάγκη του νερού. Ο Θεός θα με βοηθήσει. Τίποτε να μην έχουμε εδώ στην έρημο, αλλά λίγο νεράκι είναι απαραίτητο. Πέρασε μέσα στο κελλί για να μας το ευλογήσεις!

Να ευλογήσω εγώ το κελλί του ευλογημένου, σκέφτηκα!! Ο ρυπαρός τον κεκαθαρμένο!

Μπήκα διακριτικά, με πολύ σεβασμό μέσα στο κελλί. Στο κελλί ενός ερημίτου μπαίνεις με δέος σαν σε χώρο μυστηρίου. Ήταν ακαθάριστο, απεριποίητο. Αυτά όμως είναι λεπτομέρειες για τον πνευματικό αθλητή. Που υπάρχει ώρα για τέτοιες δουλειές! Μου έφερε λίγο νερό και ένα λουκούμι, δείγματα της αγάπης του. Πράγματι εκεί στην έρημο καταλαβαίνεις την άδολη και ειλικρινή αγάπη. Μέσα σε ένα μικρό δίσκο με το λίγο νερό και το μικρό γλυκό υπάρχε ολόκληρη η καρδιά του μοναχού! Σου προσφέρει τα πάντα.

-- Από τον κόσμο έρχεσαι ;

-- Ναι.

-- Τι γίνεται ο κόσμος ;

Είναι μια συνηθισμένη ερώτηση, που ακούς στο Όρος. Αυτήν την φορά όμως έχει μεγάλη σημασία. Γιατί ο ερωτών μοναχός έχει πενήντα χρόνια που έφυγε από τον «δυσώνυμο» κόσμο και δεν ξαναγύρισε. Επίσης γνωρίζει καλά ο ασκητής, τι θα πει κόσμος. Είναι το κτίσμα του Θεού, που συγχρόνως γίνεται και απάτη του πονηρού. Μήπως με τα κτίσματα δεν ξεγέλασε ο Σατανάς και τον Αδάμ; Πόσοι από μας δεν παθαίνουμε το ίδιο;

-- Ο κόσμος, Γέροντα, ξέφυγε πολύ από τον Θεό, δεν Τον θυμάται καθόλου και ούτε ζει θεοπρεπώς. Αδειασαν οι Εκκλησίες και γέμισαν όλα τα στέκια του διαβόλου. Έφυγε από τους πνευματικούς και γέμισε τα ψυχιατρεία. Έχει άγχος

15

από τις δουλειές και οι απασχολήσεις του είναι όλες γήινες. Σήμερα έχουμε εκλογές, αύριο πτώση της κυβερνήσεως, μεθαύριο συνέδρια κ.λ.π. Ώρες ολόκληρες παρακολουθούν τις προβολές του Σατανά, που τους αποκοιμίζουν και δεν βλέπουν την ζωή των Αγίων....

-- Ω ο ταλαίπωρος κόσμος, είπε ο άγιος ασκητής. Τον κυβερνά ο σατανάς! Φέρνει καθημερινά περιπτώσεις και γεγονότα για να του κλέβει το ενδιαφέρον για την ενθύμηση του Ιησού. Να παύσει να βλέπει τον εαυτό του και τις εσωτερικές του πληγές. Αντικείμενο του ενδιαφέροντος να είναι οι άλλοι και όχι ο εαυτός του. Αυτή η φυγή δημιουργεί και το άγχος που είπατε προηγουμένως. Ο Αδάμ αμάρτησε, κρύφτηκε, έφυγε από τον Θεό και ήλθαν έπειτα όλα τα δεινά. Το ίδιο κάνουν και οι άνθρωποι. Προσεύχομαι εκτενώς για την σωτηρία όλου του κόσμου. «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με και τον κόσμο σου». Όλη την νύκτα προσεύχομαι για να τον λυπηθεί ο Θεός. Αυτή είναι η αποστολή μας σ’ αυτή την ταραγμένη εποχή. Σ’ εμάς έπεσε ο κλήρος να γίνουμε μάρτυρες...

Πολλά μου είπε ο ασκητής εκείνος. Τέτοιες σοφίες θα ακούσεις σε κάθε σου βήμα σαν επισκεφτείς το Όρος. Τον ευχαρίστησα, ζήτησα την ευχή του, τον παρακάλεσα να με θυμάται στις προσευχές του και βγήκα σκεπτικός από το κελλί, που είναι τώρα ο τάφος του, αλλά από εκεί θα αναστηθεί στην αληθινή ζωή.

…………………………

16

Μαρτυρία ενός ανώνυμου επισκέπτη της σελίδας athos.edo.gr

Οδοιπορικό στο Άγιο Όρος (1)

Δε νομίζω να υπάρχει άνθρωπος –ανεξαρτήτως πίστεως, ιδεολογίας, αντιλήψεως- που να μη θέλει έστω και μια φορά στη ζωή του να πάει στο Άγιο Όρος. Είναι όνειρο ζωής για όλους, άνδρες και γυναίκες. Όμως, τι θεωρούμε ότι είναι Άγιο Όρος; Τι πιστεύουμε ότι μπορεί να μας προσφέρει μια επίσκεψη σε αυτό; Και τι εν τέλει είναι; Τι τελικά μας προσφέρει;

Πολλοί –που έχουν κάποια βάσανα, στενοχώριες, θλίψεις- πιστεύουν πως θα βρουν προορατικούς γεροντάδες που θα τους προφητέψουν τα μελλούμενα, θα τους πουν πότε θα διοριστούν, πότε θα παντρευτεί το παιδί τους κ.τ.λ. Άλλοι, κινούμενοι από απλή πίστη τε και περιέργεια πάνε να δούνε τι σόι πράγμα είναι αυτό το περιβόητο Α.Ο. Έτεροι, με πλείστα ερωτήματα υπερφυσικά –τι είναι ζωή, τι είναι θάνατος, αν υπάρχει Θεός κ.τ.λ.- ελπίζουν να βρουν κάποιους να τους απαντήσουν ικανοποιητικώς. Μερικοί, εντελώς άσχετοι περί τα της πίστεως το βλέπουν ως τουριστική εκδρομή, μη σεβόμενοι καθόλου την ιερότητα του χώρου και έχοντας στο νου τους κάποια αρνητικά που ακούγονται. Και υπάρχουν και κάποιοι –λίγοι δυστυχώς- που η επίσκεψη τους στο Α.Ο. έχει το χαρακτήρα Αναγέννησης. Επιθυμούν να ξαλαφρώσουν από τα ψυχικά βάρη που κουβαλούν, να ηρεμήσουν κι να βρουν τον εαυτό τους. Είναι ίσως, η μόνη μερίδα που πραγματικά γεύεται σε όλη της την έκταση τη συγκομιδή που έχει να προσφέρει το Άθως.

Ομολογώ, ότι πηγαίνοντας να επισκεφθώ για πρώτη φορά το Α.Ο. διακατεχόμουν από όλες τις αντιλήψεις, ιδέες, συναισθήματα που περιέγραφα άνωθεν, πλην του τελευταίου. Λάθος μου. Λάθος μου, γιατί δεν άφησα τον εαυτό μου ελεύθερο να αρπάξει και να γευτεί όλο το μεγαλείο και τους καρπούς αυτής της αγιασμένης χερσονήσου. Όταν πας προκατειλημμένος, σφιγμένος, υποψιασμένος, δύσκολο να ρουφήξεις την αγιασματική ευωδία, το νέκταρ της ψυχής και να επέλθει σε όλο το είναι η ηρεμία και η γαλήνη, η ησυχία και το δέος.

Ήμασταν 4 άτομα που αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το Α.Ο. Ήταν η πρώτη φορά και για τους 4 μας και βέβαια –πρώτα ο Θεός- όχι η τελευταία. Όσο και να αποστάσεις είναι μακρινές, όσο και αν τα έξοδα

17

μεταφοράς είναι υψηλά, δεν τα λογαριάζεις σα σκέφτηκες τι απόλαψες, τι απολαμβάνεις και τι θα απολάψεις.

Μα, ας μη μακρηγορώ και ας αρχίζω την περιήγηση. Το ταξίδι όπως είπαμε είναι αρκούντως μακρύ, μα όχι κουραστικό. Για όσους δε θα προτιμήσουν την λύση του αεροπλάνου για Θεσσαλονίκη, η μόνη λύση

που τους μένει είναι να πάρουν από την Αθήνα το λεωφορείο των ΚΤΕΛ Χαλκιδικής που φεύγει το βράδυ για Ουρανούπολη. Εμείς φύγαμε το βράδυ της 17ης προς 18ης Νοεμβρίου. Ο καιρός ήτανε ιδιαίτερα καλός, χωρίς σπουδαίο κρύο. Άλλες φορές κοιμόμασταν, άλλες φορές κοιτάγαμε από το παράθυρο τα τοπία καθώς δεν είχαμε ξανανέβει σε αυτές τις περιοχές. Για αυτό μείναμε έκπληκτοι από την ομίχλη που κυριαρχούσε στην περιοχή της Λάρισας. Ήταν τόσο πυκνή που δεν μπορούσες να

ξεχωρίσεις τι υπήρχε ένθεν κακείθεν του δρόμου. Τόσο επικίνδυνη, μα και τόσο γοητευτική. Γύρω στις 5 σταματήσαμε Θεσσαλονίκη και στις 5:30 ξεκινήσαμε για Ουρανούπολη, το τελευταίο χωριό πριν την είσοδο σε άλλο κόσμο. Κάνει γύρω στις 2 ώρες διασχίζοντας όλη την Χαλκιδική από την μία άκρη στην άλλη, βλέποντας δεξιά και αριστερά λόφους και βουνά γυμνά και χωριά να ξεπροβάλλουν. Αρχίζαμε να απογοητευόμαστε. Που είναι η περίφημη δεντροσκέπαστη Χαλκιδική; Δυστυχώς ήταν προς τα κάτω του νομού. Ευτυχώς, μας αποζημίωσε για λίγο το γραφικό χωριουδάκι της Αρναίας με τα διώροφα, παραδοσιακού τύπου σπίτια, τα σοκάκια, τους στενούς δρόμους. Και ύστερα από λίγο βγήκαμε στη θάλασσα και μας ηρέμησε το ήρεμο, γαλάζιο χρώμα που παίρνει με το

18

που χαράζει ο ήλιος. Περάσαμε στην Ιερισσό και φτάσαμε κατά τις 7:30 στην Ουρανούπολη.

Ένα γραφικό χωριό με λίγους κατοίκους. Καθήσαμε στην προβλήτα. Βλέπαμε τους γλάρους να ακολουθούν από ψηλά τις μηχανότρατες γεμάτες με ψάρια. Μικρά ψαράκια βγαίνανε στα ρηχά, ενώ οι θόρυβοι των πουλιών συμπλήρωναν το σκηνικό.

Ο μοναδικός τρόπος εισόδου στο Α.Ο. είναι μόνο ακτοπλοϊκώς. Δρόμοι δεν υπάρχουν. Δυο δρομολόγια πλοίων έχει από Ουρανούπολη, ένα στις 6 το πρωί, την ``Αγία Αννα`` και ένα στις 9:45, το ``Αξιον Εστί`` που σε πηγαίνουν στα μοναστήρια της δυτικής πλευράς του Άθωνα. Επίσης φεύγει και ένα πλοίο από την Ιερισσό που πηγαίνει στα μοναστήρια της ανατολικής μεριάς. Βεβαίως, όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι θα έχει καλό καιρό. Από 7 μποφόρ και άνω τα δρομολόγια σταματάνε. Τους προσκυνητές τους εξυπηρετεί το δρομολόγιο των 9:45 γιατί, για να μπεις στη μοναστική πολιτεία θα πρέπει πρώτα να προμηθευτείς από το γραφείο της Ιεράς Επιστασίας το λεγόμενο διαμονητήριον. Το γραφείο ανοίγει στις 8 και για να το πάρεις πρέπει να καταβάλλει το ποσό των 18 ευρώ. Μας κακοφάνηκε είναι αλήθεια αυτό. Το θεωρήσαμε εκμετάλλευση. Μα με την πάροδο των ωρών και των ημερών συνειδητοποιήσαμε ότι όχι μόνο εκμετάλλευση δεν είναι αλλά είναι και τόσό λίγο μπροστά στις –μόνο- υλικές απολαύσεις και περιποιήσεις των μονών.

Και τι υπέροχη γλώσσα που έχει το έγγραφο τούτο. Απλή, ωραία, συνοπτική. Όπως ήτανε κάποτε η γλώσσα μας προτού την κάνουμε όπως την κάναμε. Αφού φτάσαμε στο σημείο να μεταφράζουμε ακόμα και τον Παπαδιαμάντη. Οποίος ξεπεσμός. Αντιγράφω: `` Ο κομιστής του παρόντος ιεροκοινοσφραγίστου και ενυπογράφου γράμματος ημών … αφίκετο προς επίσκεψιν των ιερών σκηνωμάτων και προσκύνησιν των εν αυτοίς αποκειμένων ιερών και οσίων της Πίστεως ημών. Παρακαλείσθε όθεν, όπως παράσχητε αυτώ, προς τη φιλόφρονι υποδοχή και πάσαν άμα δυνατήν φιλοξενίαν και περιποίησιν προς εκπλήρωσιν του δι ον έρχεται αυτόσε σκοπού. Εν ω διατελούμεν λίαν φιλαδέλφως εν Χριστώ αδελφοί``. Και όμως, πολλοί φίλοι μου δεν το καταλάβανε.

Και να μην ξεχάσω. Θα πρέπει να τηλεφωνήσετε γύρω στις 20 με 30 μέρες πριν για να κλείσετε τη συγκεκριμένη ημερομηνία, καθώς μόνο 120 άτομα κάθε μέρα μπαίνουν. Και ταυτόχρονα να κλείσετε και στις μονές όπου θα διαμείνετε.

19

Και η περιπέτεια αρχίζει. Η μπουκαπόρτα κλείνει και το πλοίο για άλλη μια φορά ξεκινάει το ταξίδι του. Παρ` όλη τη ψύχρα που κάνει, κανείς δε θέλει να φύγει από το κατάστρωμα του πλοίου. Όλοι θέλουν να δουν το νέο που θα ξεπροβάλλει. Και είναι λογιών - λογιών άνθρωποι. Νέοι, μεσήλικοι, μεγάλοι, παπάδες, μοναχοί, λαϊκοί.

Τα σύνορα είναι νοητά. Ούτε φυλάκια, ούτε συρματοπλέγματα. Τα βράχια πέφτουν με ορμή στη θάλασσα, σα να θέλουν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία της, ενώ τα δένδρα τα πρασινίζουν, συνηγορώντας στο έργο τους. Που και που, τη μονοτονία των καταπράσινων βράχων σταματάει προσωρινά μια λωρίδα γης που ξεκινάει πλατιά από τη θάλασσα και όσο ανεβαίνει κλείνει, μη αντέχοντας τον άνισο πόλεμο του βουνού. Μόνο, που σε αυτή την ανάσα βρίσκει χώρο η άμμος, το χώμα, φυτεμένες ελιές, ένα μικρό λιμανάκι και σπιτάκια. Και έτσι συνεχίζει το τοπίο. Πολλές φορές, στα απόκρημνα βράχια, λες από το πουθενά, ξεπροβάλλουν σπιτάκια, παλιά ασκηταριά αγίων μοναχών που ήξεραν ότι άσκηση σημαίνει κακοπέραση. Που άσκηση σημαίνει ταλαιπωρία ψυχής τε και σώματος. Και που φευ, είναι εγκαταλελειμμένα σήμερα. Βλέπεις, το ρεύμα και το καλοριφέρ δε φτάνει εκεί. Και ας διαφωνούσε ο Κώστας με τα λεγόμενα μου. Δεν είναι μόνο η κακοπέραση η άσκηση. Μα, δεν είναι εκείνο, δεν είναι το άλλο, τι είναι τότε;

Η θάλασσα σχηματίζει κύκλους και ρόμβους λες και ψιχάλιζε, ενώ ένα μικρό σύννεφο ήταν πάντα στην κορυφή του Αθωνα. Λένε, ότι αυτό το σύννεφο δε φεύγει ποτέ.

Το ρέμβασμα το χαλάει η φωνή του πλοιάρχου. ``Μονή Χιλανδαρίου``. Κοιτάμε και βλέπουμε τον αρσανά (λιμάνι) της μονής και ένα κτίριο δίπλα. Η μονή είναι εσωτερικά, δε φαίνεται. Πάς με τα πόδια μετά. Και ο πλοίαρχος συνεχίζει στα Αγγλικά ``Χιλανδάρα μόναστερι``. Του Νίκου του έκανε εντύπωση αυτό καθώς την ίδια φράση την έχει συναντήσει

20

στον Παπαδιαμάντη. Η μονή είναι σέρβικη, αφιερωμένη στα Εισόδια της Παναγίας και κατέχει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας. Η παράδοση λέει πως όταν του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού του έκοψαν το χέρι οι αρχές –ένεκα συκοφαντίας- και προσευχόνταν σε αυτή την εικόνα, το χέρι της Παναγίας βγαίνει από την εικόνα, παίρνει το κομμένο χέρι του Αγίου και το κολλάει στην πληγή. Και ιάθηκε πλήρως ο Αγιος, λες και δεν είχε πάθει τίποτα.

Επόμενες στάσεις, στους αρσανάδες των μονών Ζωγράφου και Κωσταμονίτου που βρίσκονται και αυτές στο εσωτερικό. Η μονή Ζωγράφου είναι βουλγάρικη, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Οι κτήτορες της μονής διαφωνούσαν με την ονομασία. Άφησαν σανίδα λευκή και αργότερα τη βρήκαν ζωγραφισμένη με τη μορφή του Αγίου Γεωργίου. Η δε μονή Κωσταμονίτου είναι αφιερωμένη στον Άγιο Στέφανο. Κατέχει τις εικόνες της Οδηγήτριας και της Αντιφωνήτριας. Στο σημείο αυτό να πούμε, ότι οι εκκλησίες του Α.Ο. είναι αφιερωμένες μόνο στο Χριστό, την Αγία Τριάδα και σε άνδρες αγίους. Από γυναίκες, μόνο στην Παναγία και τη μητέρα της, την Αγία Άννα.

Και να επιτέλους. Η πρώτη παραθαλάσσια μονή. Η μονή Δοχειαρίου. Τι να σχολιάσω. Η εικόνα μιλά από μόνη της. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα από τον μοναχό

Ευθύμιο, δοχειάρη (διαχειριστή δηλαδή ελαίου και τροφίμων) της Μεγίστης Λαύρας. Αφιερωμένη στους Αρχαγγέλους, έχει ως μέγα

21

θησαύρισμα την εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου όπου πρωί και βράδυ ψάλλεται παράκληση.

Ακολουθεί η μονή Ξενοφώντος, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Και να τώρα, η μονή του Αγίου Παντελεήμονος, ρώσικη, επιβλητική, μεγαλοπρεπής, εκπληκτική. Ό,τι επίθετα και αν δώσεις λίγα θα είναι. Την βλέπεις από μακριά και τα χάνεις. Τη βλέπεις από κοντά και εξίστασαι. Και αν πας στο εσωτερικό, όπου όλα είναι χρυσάφι!!! Ένα καμπανάκι ακούγεται από μια καλύβα. Οι ναύτες απαντάνε με το καμπανάκι του πλοίου. Και ένα άλλο καμπανάκι, πιο μακρινό, πίσω από το λόφο ακούγεται.

Και φτάνουμε στο λιμάνι του Α.Ο. τη Δάφνη, ενώ ψηλά φαίνεται η μονή Ξηροποτάμου, αφιερωμένη στους 40 μάρτυρες. Η ώρα είναι λίγο μετά τις 12. από εδώ θα πάρουμε το λεωφορείο για της Καρυές, στο

κέντρο του τόπου, όπου και η μονή που θα κατακλύσουμε, του Κουτλουμουσίου. Μα ήδη το άρθρο μας πήρε έκταση. Σταματάμε εδώ και θα συνεχίσουμε αργότερα με τα υπόλοιπα.

22

Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (2) Φτάσαμε στο λιμανάκι, τη Δάφνη, λίγο μετά τις 12. Ήμασταν όλοι εντυπωσιασμένοι από ότι είχαμε δει εκείνη τη στιγμή. Άραγε, τι άλλο μας περίμενε;

Επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο που θα μας πήγαινε Καρυές. Γύρω στην μία ώρα είναι η διαδρομή. Όμως εδώ, μια δυσάρεστη έκπληξη μας περίμενε. Το λεωφορείο ήταν παλιό. Ο δρόμος χωματόδρομος και όλη η σκόνη έμπαινε από μια τρύπα στην πίσω πόρτα του λεωφορείου. Σε όλη

τη διαδρομή ήμασταν με ένα μαντίλι στη μύτη καθώς δυσκολευόμασταν να αναπνεύσουμε.

Επιτέλους, φτάσαμε στις Καρυές (που χτίστηκε αρχικά από το Μ. Κωνσταντίνο, καταστράφηκε όμως αργότερα από τον Ιουλιανό τον Παραβάτη). Στην είσοδο φάνταζε επιβλητική η σκήτη του Αγίου Ανδρέα, για την οποία θα μιλήσουμε αργότερα. Οι Καρυές μοιάζουν σαν ένα μικρό γραφικό χωριουδάκι με παλιά σπίτια αλλά και ανακαινισμένα. Στον κεντρικό δρόμο, μαγαζάκια με εκκλησιαστικά είδη, ένα παντοπωλείο και ένα καφενείο. Πιο πάνω, βρίσκεται το Διοικητήριο του Α.Ο., το οίκημα της Ιεράς Επιστασίας και το ιατρείο. Τα υπόλοιπα κτίρια είναι κελλιά μοναχών. (Σε αυτό το σημείο, να διευκρινίσουμε ότι οι μοναχοί, εκτός από το μοναστήρι, ζούνε και σε

23

κελλιά εκτός της μονής). Μικρά πέτρινα δρομάκια συμπλήρωναν τη γραφικότητα του χωριού.

Πρώτο μας μέλημα, να επισκεφθούμε το ναό του Πρωτάτου. (Πρωτάτο είναι ο κεντρικός ναός των Καρυών, εκεί που συγκεντρώνονται οι εκπρόσωποι όλων των μονών ). Μια παλιά πέτρινη εκκλησία, σχετικά μικρή με βάση τα δικά μας δεδομένα, ενώ η σκεπή του περιστυλίου χώρου που τις προστάτευε ήταν χαμηλή και μας θύμισε ορεινά ηπειρώτικα χωριά. Μπήκαμε στην εκκλησία, ανάψαμε το κεράκι μας, γράψαμε τα ονόματα για την παράκληση, αλλά δε βλέπαμε την εικόνα για την οποία ήρθαμε, την Παναγία το Άξιον Εστί. Θα φεύγαμε απογοητευμένοι αν εκείνη την ώρα δεν ερχόταν άλλοι προσκυνητές να ζητήσουν από το μοναχό που φύλαγε την εκκλησία να Την προσκυνήσουν. Και τι έκπληξη και δέος αισθανθήκαμε όταν διαπιστώσαμε πως, σε αντίθεση με ότι είχαμε συνηθίσει, η εικόνα ήταν μέσα στο ιερό πίσω από την Αγία Τράπεζα. Μπήκαμε στο ιερό από την αριστερή θύρα και το δέος μας έγινε ακόμα μεγαλύτερο. Η εικόνα ήταν τοποθετημένη σα σε δεσποτικό θρόνο. (Εξάλλου, η παλιά θέση του δεσποτικού θρόνου βρισκόταν πίσω από την Αγία Τράπεζα). Ανεβήκαμε 3 σκαλοπάτια και γίναμε ένα με την εικόνα. Ήμασταν στο ίδιο ύψος. Η κατάνυξη και το ταρακούνημα που ένιωσα ήταν άνευ προηγουμένου.

Την εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί την κατείχε ένας γέροντας που διέμενε σε ένα κελί. Μια μέρα ο γέροντας έλειψε, έχοντα να πάει κάπου και άφησε μόνο τον υποτακτικό του (υποτακτικός λέγεται ο ακόλουθος-μαθητής κάποιου μεγάλου σε ηλικία και πνευματικότητα μοναχού). Διάβαζε λοιπόν το βράδυ το Μικρό Απόδειπνο μπροστά στην εικόνα. Κάποια στιγμή χτυπάει η πόρτα του κελιού και ένας προσκυνητής ζητά φιλοξενία, η οποία και του παρέχεται. Συνέχισε το διάβασμα ο μοναχός. Φτάνοντας στο ``Την Τιμιωτέραν των Χερουβίμ… ``, τον σταματάει και ο ξένος και του λέει. Όχι, θα προσθέσεις πρώτα κάτι καινούριο, το ``Αξιον Εστι ως αληθώς…``. Λέγοντας αυτά εξαφανίστηκε. Ήταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Από τότε καθιερώθηκε αυτός ο ύμνος, που δεν είναι ανθρώπινη αλλά θεϊκή δημιουργία και η εικόνα μεταφέρθηκε αργότερα στο Πρωτάτο.

24

***

Περπατώντας στα καλντερίμια των Καρυών ή εν ταις αγυϊαίς των Καρυών –για να χρησιμοποιήσουμε την υπέροχη γλώσσα του Παπαδιαμάντη- ακόμα δε μπορούσα να συνειδητοποιήσω την αλλαγή του κόσμου. Μου φαινόταν όλα τόσο φυσικά. Δε μου λείπανε ούτε εφημερίδες, ούτε τηλεοράσεις και ραδιόφωνα ή ο,τιδήποτε άλλο. Στον ένα από τους

δύο καπνίζοντες της παρέας δε του έλειψε καθόλου το τσιγάρο. Μόνο –και οφείλω να είμαι ειλικρινής- μου λείψανε οι γυναικείες φωνές.

Ακολουθώντας το κεντρικό καλντερίμι φτάσαμε στο τέλος του οικισμού. Ένας φούρνος το τελευταίο οίκημα. Η μυρωδιά σου έσπαγε τα ρουθούνια. Από κει και πέρα συναντούσες ένα καταπράσινο μέρος. Ένα σταυροδρόμι χωμάτινο, ένα ποτάμι να το διασχίζει, πέτρινη γεφυρούλα και γάτες να παίζουν στο γρασίδι. Ακολουθήσαμε το δεξί χωματόδρομο. Σε 2 λεπτά, ένας φράκτης και μια ξύλινη πόρτα. Την ανοίξαμε και προχωρήσαμε. Ήταν η πίσω μεριά της μονής Κουτλουμουσίου. Εκλεκτές ποικιλίες αμπελιού δεξιά και αριστερά μας, περιποιημένα, φροντισμένα. Μπροστά στη πίσω πύλη του μοναστηριού, 3 νεαροί καλόγεροι μεταφέρανε δεμάτια σανού. Ο ένας, με το που μας βλέπει, μας λέει για να αστειευτεί :``άντε παιδιά, πηγαίνετε στο αρχονταρίκι, να σας δώσουν φόρμες, να ‘ρθείτε να βοηθήσετε.``

Περάσαμε την πύλη, πήγαμε στο αρχονταρίκι που βρίσκεται πάντα στην κεντρική είσοδο της μονής, μας φίλεψε ο αρχοντάρης λουκούμι και τσίπουρο και πήγαμε στα δωμάτια μας.

Αρχιτεκτονικώς η μονή, όπως και κάθε μονή του Α.Ο., είναι κτισμένη σαν σε κάστρο. Ένα μικρό τριώροφο κάστρο στο οποίο βρίσκονται όλοι οι λειτουργικοί χώροι της μονής (ξενώνες, κελλιά, αρχονταρίκι, τράπεζα κ.τ.λ.). ξύλινες σκάλες. Μείναμε έκπληκτοι από την καθαριότητα της μονής. Όσο για το δωμάτιο μας! Τετράκλινο, με δικό του μπάνιο, πετσέτες, σαπούνια, κουβέρτες, στάμνα και ποτήρια για νερό το βράδυ, καλοριφέρ.

25

Στο κέντρο της μόνης δεσπόζει το καθολικό, η κεντρική εκκλησία στην οποία συγκεντρώνονται όλοι οι μοναχοί. Η ώρα ήταν ακόμα 2. στις 3 θα άρχιζε ο εσπερινός. Μέχρι τότε βγήκαμε λίγο έξω. Νεαροί μοναχοί σκάβανε και φροντίζανε λάχανα, κουνουπίδια και άλλα χόρτα. Γυρνώντας το βλέμμα σου έβλεπες εδώ και εκεί καλύβες, όμορφες περιποιημένες, όπου διέμειναν κάποιοι μοναχοί. Στο βάθος, βαμμένη άσπρη, φάνταζε η καλύβα του μακαριστού γέροντος Παϊσίου. 30 λεπτά έκανες την κατηφόρα και 1 ώρα την ανηφόρα. Δεν προλαβαίναμε σήμερα. Είπαμε για αύριο, αλλά ούτε και τότε προλάβαμε. Εκεί, μένει τώρα ο υποτακτικός του, ο γέροντας Αρσένιος, πολύ καλός όπως ακούσαμε, αλλά και πολύ κουρασμένος καθώς η συρροή των επισκεπτών είναι μεγάλη.

Εκείνο που σχολιάζαμε, αν και τόσες λίγες ώρες στο Α.Ο. είναι η δύναμη αυτών των ανθρώπων να μονάσουν. Ιδίως των πολλών νεαρών που βλέπαμε. Είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα που πραγματικά απορούσαμε. Πως πήραν την απόφαση και ήρθαν. Βάζαμε τον εαυτό μας στη θέση τους και τρομάζαμε. Δε θα μπορούσαμε ούτε ένα μήνα να μείνουμε. Τόσο δύσκολα τα πράγματα. Χρειάζεται τεράστιο ψυχικό τε και σωματικό απόθεμα δυνάμεων. Αυτό, ας το έχουν υπόψη τους πολλοί οι οποίοι –στηριζόμενοι σε ελάχιστες κακές εξαιρέσεις και σκάνδαλα- καταδικάζουν και διασύρουν συλλήβδην το μοναχισμό είτε από άγνοια, είτε από μίσος, είτε από όφελος. Μα, ας έρθουν να δουν τη σκληραγωγία των μοναχών, ας προσπαθήσουν να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση τους και μετά ας κρίνουν και ας κατακρίνουν. Είναι απολύτως φυσιολογικό και επόμενο, μερικοί μοναχοί –και με τις καλύτερες και αγνότερες προθέσεις ερχόμενοι- να μην αντέχουν και να πέφτουν σε ατοπήματα. Εξάλλου, ιδίως σε ένα τόσο αγιασμένο μέρος, ο διάβολος επιτίθεται με μανία. Ας έρθουν. Το τονίζω αυτό, γιατί δυο ώρες ήμασταν εκεί και παρόλα αυτά τα είχαμε παίξει από την σκληραγωγία. Και αναλογίσου εσύ, διστακτικέ αναγνώστη, να ξυπνάς από τις 3 το πρωί, να δουλεύεις μέχρι το μεσημέρι, να τρως λίγο, να κοιμάσαι λίγο, να μην έχεις κοσμικές χαρές, να μιλάς με άλλους ελάχιστα έως καθόλου, να έχει ταυτόχρονα και το πόλεμο του διαβόλου, θα άντεχες; Και μην ακούσω την κλασσική απάντηση, αφού αποφάσισαν αυτό οφείλουν να το τηρήσουν. Γιατί;

26

Άνθρωποι σαν και εσένα δεν είναι; Τι το διαφορετικό έχουν; Εσύ, στον κόσμο και με όλες τις ανέσεις και όμως πολλές φορές κάνεις αβαρίες, παραχωρήσεις, ξεφεύγεις από το δρόμο που έχεις χαράξει.

Το τάλαντο, ακούστηκε αχνό, ξεθωριασμένο, παράξενο. Η ώρα ήταν 2:30. ο μοναχός που είχε αναλάβει αυτό το διακόνημα έκανε το γύρο του ναού. Οι γεροντότεροι μοναχοί άρχισαν να συγκεντρώνονται. Χτύπησε άλλη μια φορά στις 2:45 και τελευταία στις 3.

Αυτό το τελετουργικό μα φάνηκε παράξενο, σαν εικόνά από το ``Όνομα του Ρόδου``, σα σκηνικό άλλης εποχής. Και δεν είχαμε δει τίποτα ακόμα.

Μπήκαμε στην εκκλησία. Ο τύπος της είναι ο συνηθισμένος του Α.Ο. για μας τους αδαείς περί τη ναοδομία, ο ναός μοιάζει σα να αποτελείται από 3 μέρη. Το πρώτο μέρος, εξωτερικό, περιβεβλημένο από τζάμια και με τοιχογραφίες. Είναι το μόνο μέρος που δεν έχει θέρμανση και στο οποίο οι μοναχοί, κατά τις ώρες τις ακολουθίας, μας συμβούλευαν να μην παραμένουμε εκεί. Εξαιρέτως, λόγω της στενότητας του χώρου, εκεί υπήρχε και μια μαρμάρινη φιάλη με νερό. Η κανονική της θέση, όπως θα τη συναντήσουμε σε μεγαλύτερες μονές είναι έξω, στο προαύλιο, σε κιόσκι.

Ύστερα, διαβαίνουμε την πόρτα και αρχίζει το κύριο οικοδόμημα του ναού. Συναντάμε την λιτή, έναν ορθογώνιο χώρο που χωρίζεται με τοίχο από την υπόλοιπη εκκλησία με την οποία ενώνεται με τρεις θύρες, μια κεντρική και δυο πλαϊνές –εν είδει τέμπλου. Στην ουσία μοιάζει σα μια μικρή εκκλησία. Άλλωστε, ο τοίχος είναι αγιογραφημένος, στα δεξιά με την εικόνα του Χριστού και στα αριστερά με την εικόνα της Παναγίας. Στο μέρος αυτό, κατά τους

27

πρωτοχριστιανικούς χρόνους παρέμεναν κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας οι κατηχούμενοι –οι μη βαπτισμένοι. Και σήμερα έχει τελετουργική σκοπιμότητα, χρησιμοποιούμενο για να τελούνται διάφορες ακολουθίες, όπως της ενάτης ώρας, του αποδείπνου κ.α. Στα αριστερά της λιτής, μια πορτούλα επικοινωνούσε με ένα παρεκκλήσιο κολλημένο στο κυρίως ναό. Είναι αφιερωμένο στην Παναγία τη Φοβερά Προστασία, τη θαυματουργή εικόνα (του 14ου αι.) Της οποίας κατέχει η μόνη. Η εικόνα αυτή είναι συνδεδεμένη με τον τόπο μας, την Κρήτη, καθώς φυλασσόταν ε ένα μετόχι της μονής εδώ και προστάτευε τη γύρω περιοχή από εχθρούς και επιδρομές. Αργότερα μεταφέρθηκε στη νυν θέση της.

Ακόμα και εδώ η Κρήτη παρούσα, ζωντανή! Και που να ξέραμε ότι επόταν συνέχεια.

Η ενάτη ώρα τελείωσε. Οι πόρτες της λιτής άνοιξαν και μπήκαμε για την τέλεση του εσπερινού στον κυρίως ναό ο οποίος, από ορθογώνιος σπάζει σε δυο ημικύκλια και ξαναγίνεται ορθογώνιος, με απόληξη το ιερό βήμα. Στα δυο ημικύκλια, κάθονται πρωτίστως οι ψάλτες και κατά δεύτερο λόγο, όσοι εκ των μοναχών και προσκυνητών το επιθυμούν.

Είναι 3, έξω ακόμα μέρα, μα μέσα σκοτάδι. Οι μοναχοί, τους βλέπεις, ακούνε προσεχτικά την ακολουθία, σα να θέλουν να νιώσουν κάτι και ταυτόχρονα προσεύχονται με το κομποσχοίνι. Σε κάποιους, πιο παλαιούς και πιο έμπειρους, διακρίνεις μια αλλοίωση του προσώπου τους, σα να μη βρίσκονται στον τόπο ετούτο αλλά αλλού.

Στις 4 τελειώνει και, πρώτα οι μοναχοί και έπειτα εμείς, οδεύουμε προς την

28

Τράπεζα. Συνήθως, η τράπεζα βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία. Κατ` εξαίρεσιν εδώ όχι. Δεν περιγραφώ διεξοδικά όλο τελετουργικό καθώς σε άλλα μοναστήρια θα το δούμε πιο πλούσιο. Με το που μπαίνει ο τελευταίος, η θύρα κλείνει. Όποιος πρόλαβε, πρόλαβε. Οι άλλοι μένουν εκτός του νυμφώνος. Προσευχόμαστε και καθόμαστε να φάμε. Ένας μοναχός δεν τρώει, αλλά διαβάζει πατερικά κείμενα. Ο λόγος είναι προφανής. Αφενός να αποφεύγονται οι ομιλίες, αφετέρου να αποσπάται σε αυτά που διαβάζονται ο νους των μοναχών και να μη δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο φαΐ. Το φαΐ, αντιμετωπίζεται ως ένα μέσο επιβίωσης και όχι ως ένα μέσο απόλαυσης. Άλλωστε, οι μοναχοί προσπαθούν και αγωνίζονται να αποδιώξουν οιανδήποτε σαρκική απόλαυση. Για αυτό και η διάρκεια του φαγητού κρατάει γύρω στα 15 λεπτά. Ήταν ένας αγώνας για μας τους λαϊκούς να προλάβουμε να φάμε. Παρ` όλα αυτά, απόλαυσα τα πράσα που ήταν σερβιρισμένα με μια καταπληκτική σάλτσα που θα τη ζήλευε και ο καλύτερος μάγειρας. Πρέπει να ήταν λάδι με ξύδι ή λεμόνι χτυπημένο μαζί με αλεύρι για να είναι πηχτή. Πρόλαβα επίσης να φάω το τυρί και τις ελιές τους, μα έμεινα με το φρούτο στη μέση.

Στα 15 λεπτά, ακούγεται ένα καμπανάκι. Όλοι σταματούν να τρώνε. Ο αναγνώστης σταματάει το διάβασμα, πηγαίνει στο ηγούμενο, του φιλάει το χέρι. Αυτός, του δίνει ένα ποτήρι κρασί και μια φέτα ψωμί και μετά βγαίνοντας έξω, στέκεται αριστερά -ενώ 3 άλλοι μοναχοί που αποτελούν το ηγουμενοσυμβούλιο στα δεξιά- και ευλογεί τους εξερχόμενους.

Κατευθείαν στην εκκλησία για το Μικρό Απόδειπνο που τελείται στην λιτή, ενώ οι λαϊκοί, από τη διπλανή πόρτα εισέρχονται στον κυρίως ναό όπου και προσκυνούν τα ιερά λείψανα. Το πόδι της Αγίας ‘Αννης, το χέρι της Αγίας Αναστασίας, τίμιες κάρες Αγίων. Για όποιον δεν πιστεύει, αυτά δε σημαίνουν τίποτα. Για τους πιστούς όμως! Σα να πατούν στα Αγια των Αγίων, σα να ενώνονται περισσότερο με το Θεό, σα να ωθούνται να δουν το πρόσωπο του Θεού.

Η ώρα είναι 4:45. Στις 5:30 θα κλείνανε οι μπάρες της μονής. Ένας περίπατος στο προαύλιο. Ο ήλιος έδυε σιγά-σιγά. Οι μολυβένιες σκεπές τονίζονταν ιδιαίτερα, όπως και το κόκκινο χρώμα της εκκλησίας. Ώρες ησυχίας και περισυλλογής. Τέτοια ώρα, στις πόλεις, διακρίνοντας με δυσκολία το μωβ χρώμα του ουρανού ανάμεσα από τις χαραμάδες που αφήνουν οι δρόμοι και οι πολυκατοικίες, νιώθουμε μια μελαγχολία, ιδιαίτερα αν είμαστε μόνοι. Αλλά και με κόσμο, πάλι νιώθουμε το αυτό. Ένα αίσθημα ανικανοποίητου, ανολοκλήρωτου, λειψού, συνδυαζόμενο με τη μοναξιά που πλακώνει. Μια θλίψη διατρέχει τη ψυχή μας. Τα έχουμε όλα και τίποτα.

Μόνο που εδώ, νιώθουμε και δε νιώθουμε το ίδιο συναίσθημα. Μόνοι μα ταυτόχρονα και τόσο γεμάτοι. Απηλλαγμένοι από τις βιοτικές μέριμνες βλέπουμε τον ουρανό να σκοτεινιάζει` αντί να αντιπαλεύουμε τον εαυτό μας, τα βρίσκουμε μαζί του. Αυτό είναι το Άγιο Όρος. Τόπος γνωριμίας και συμφιλιώσεως με τον εαυτό σου. Και όταν τα βρεις με τον εαυτό σου ηρεμείς,

29

αναζωογονείσαι, δε σου φαίνονται όλα κενά και μάταια στη ρουτίνα της ζωής, ούτε νιώθεις μόνος. Και όταν τα βρεις με τον εαυτό σου, τα βρίσκεις και με τους συνανθρώπους σου. Και όταν τα βρεις με τους συνανθρώπους σου, τα βρίσκεις και με το Θεό. Χρησιμοποιώ παρακάτω –όπως τα θυμάμαι- τα λόγια ενός γέροντα, του π. Ιωακείμ Βραχνιώτη, που θα το γνωρίσουμε αργότερα.

Για αυτό κλείνουν οι πόρτες της μονής το χειμώνα από τις 5:30. Για αυτό από τις 2 με 3 η ώρα τη νύχτα αρχίζει η λειτουργία. Σε πολλά μοναστήρια, ο ηγούμενος, από την αρχή της λειτουργίας γυρνάει με ένα κερί και ψάχνει να βρει αν ήρθαν όλοι οι μοναχοί. Η νύχτα πρέπει να αξιοποιείται για να τα βρίσκουμε με τον εαυτό μας. Και δυστυχώς πολλοί λαϊκοί αυτό δεν το κάνουν. Έρχονται, βλέπουν, τρώνε, κοιμούνται και φεύγουν με το πρώτο λεωφορείο το πρωί, χωρίς να έχουν πάρει τίποτα από αυτά που έχει να προσφέρει το Α.Ο.

30

Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (3)

``Έλα, ξύπνα``, ακούω μέσα στον ύπνο μου την φωνή του Γιώργου. ``Ε, τι έγινε`` λέω. ``Χτυπήσανε, είναι 3 η ώρα``. ``Πως και δεν άκουσα τίποτα;``. Ξυπνήσαμε και τους άλλους και σιγά- σιγά ντυθήκαμε και κατεβήκαμε στην εκκλησία.

Τα αστέρια τρεμόπαιζαν και φώτιζαν το χώρο, ξεχωρίζοντας και διασπώντας το μαύρο του ουρανού. Ήταν μια τόσο γλυκιά νύχτα. Αίσθημα παράξενο. Συνήθως δεν αισθάνεσαι τίποτα όταν είσαι στον κόσμο. Τέτοια ώρα κοιμάσαι. Ή γυρνάς από διασκέδαση. Ή πηγαίνεις από διασκέδαση σε διασκέδαση. Και το περνάς ξώφαλτσα. Αχ, τι ωραία που είναι λες, αλλά δεν προλαβαίνεις να το χαρείς. Μπαίνεις σε άλλο κλαμπ. Ή ζαλισμένος όπως είσαι από το ποτό και τη μουσική λίγο το χαίρεσαι. Ελάχιστες φορές, το καλοκαίρι, όταν είσαι στην παραλία με την κοπέλα σου ή σε ένα ήσυχο μέρος το χαίρεσαι περισσότερο.

Κάπως έτσι νιώθαμε και εμείς. Άτυχοι που δεν το απολαμβάνουμε συνέχεια, μα και τυχεροί που το απολάψαμε έστω και για λίγο. Το όλο σκηνικό συνετέλεσε στην κατάνυξη που ένιωθες μπαίνοντας στην εκκλησία. Μόνο καντήλια αναμμένα. Και σε κάποιες στιγμές κεριά του πολυέλεου, που άναβαν και έσβηναν τις στιγμές που όριζε το τυπικό. Με δυσκολία ξεχώριζες το διπλανό σου. Ήταν τέλεια ευκαιρία για να προσευχηθείς και να ηρεμήσεις. Αν τη αξιοποιήσεις. Μη συνηθισμένος, ίσως και να κοιμηθείς πάνω στο στασίδι. Μύριες σκέψεις περνούσαν από το νου σου. Μακάρι να σου διδόταν και στον κόσμο τέτοιες ώρες ησυχίας, αγαλλιάσεως και σκέψεων.

Περιμέναμε να ακούσουμε ψαλμωδίες. Αυτές τις καταπληκτικές αγιορείτικες ψαλμωδίες, τις φημισμένες. Μα δυστυχώς η μονή υστερούσε. Πήραμε το αντίδωρο μας και μιμούμενοι τους μοναχούς ήπιαμε νερό από την φιάλη στο πρόναο.

Είχε ήδη ξημερώσει. Γυρίσαμε στα δωμάτια μας, μαζέψαμε τα πράγματα μας και αναχωρήσαμε. Δεν είχαμε προγραμματίσει ποια θα ήταν η επόμενη μονή. Το μόνο ήταν να επισκεφθούμε ένα γέροντα που έμενε σε μια καλύβα, δυο λεπτά έξω από τη μονή.

Ήταν το κάθισμα του Αγίου Νικολάου. Ξύλινος φράκτης. Διώροφη καλύβα, πετροντυμένη, σαν εξοχικό στο βουνό φάνταζε. Αρκετά μεγάλο για κατοικία ενός μοναχού. Βεβαίως να μη ξεχνάμε ότι οι καλύβες κτιζόταν κυρίως για πολλούς μοναχούς. Ας όψεται η λειψανδρία. Εξάλλου, ένα μέρος της καλύβας το αποτελεί η εκκλησία. Αλλά και πάλι, μεγάλο δεν είναι;

Εκείνη την ώρα έβγαινε ο μοναχός, ο γέροντας Ιούστος να ταΐσει τις γάτες του. Δε σου γέμιζε το μάτι. 70 ετών, ολίγο παχουλούτσικος, πόρρω απείχε από την ασκητικότητα που υπέθετες και περίμενες. Μα, η πρώτη ή η εξωτερική

31

εντύπωση πολλές φορές απατά. Και όντως, έτσι ήταν. Ήταν ένας εξαίρετος γέροντας, πολύ πνευματικός, μορφωμένος, με γνώση του κόσμου αν και εκτός κόσμου. Έπαιρνες και μάθαινες πολλά από αυτόν. Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα αν βρεθείτε σε αυτή την περιοχή να τον επισκεφθείτε. Πολλά θα ωφεληθείτε. Όπως πολλά ωφεληθήκαμε και εμείς.

Αρχικά, μας έλεγε διάφορα πράγματα, λειτουργικά, εκκλησιαστικά. Μας έλεγε και για τα κακώς κείμενα του Α.Ο., για μοναχούς που εκμεταλλεύονται τη θρησκοληψία των ανθρώπων προς ίδιον όφελος. Μας ανέφερε συγκεκριμένη περίπτωση μοναχού που τάχα προφήτευε για προσποριστεί οικονομικά οφέλη από αδαείς. Και όπως γράφει στο τελευταίο του βιβλίο, πως τους αντέχετε αυτούς, διώξτε τους από το Α.Ο.

Μετά επεκτάθηκε και σε εμάς, να δει αν είχαμε και τι πρόβλημα και πως μπορούσε να μας βοηθήσει. Λίγα του έλεγες, πολλά καταλάβαινε. Στον κάθε ένα έλεγε αυτό που του ταίριαζε.

Στηλίτεψε δε -ίσως γιατί διέβλεπε σε κάποιον από την παρέα κάποια συμπτώματα- με πάθος αλλά και με διακριτικότητα το φαινόμενο του φανατικού χριστιανού. Αυτού που νομίζει ότι τα γνωρίζει όλα, ότι κατέχει τη γνώση. Που δίνει ερμηνείες, που λέει έτσι έχουν τα πράγματα. Όλες τις αντίθετες γνώμες και απόψεις τις θεωρεί βλακείες. Που στον εξομολόγο του δεν λέει μόνο τις αμαρτίες του, τις απορίες, αλλά τον έχει και σαν καθοδηγητή στα πιο απλά πράγματα π.χ. τι είδος μαγαζί θα ανοίξει. Που με ύφος επιτακτικό, δασκαλίστικο, απόλυτο σε διατάσσει να πηγαίνεις εκκλησία και σε επικρίνει με σφοδρότητα αν δεν το κάνεις. Που τυπικώς διακηρύσσει την αγάπη αλλά στην ουσία είναι πιο εγωιστής από τους εγωιστές και δίχως να το καταλαβαίνει.

Αυτόν τον τύπο ανθρώπου στηλίτεψε ο π. Ιούστος. Γιατί η πίστη θέλει προπαντός σιωπή και αγώνα. Δεν επιδεικνύεται, δεν φωνάζει, δε δείχνεται. Δεν είναι απόλυτη. Η αληθινή πίστη δεν κατακρίνει κανέναν άνθρωπο, δεν υπαγορεύει σε κανέναν άνθρωπο, αλλά τους δέχεται όλους όπως είναι. Η αληθινή πίστη είναι κυρίως βίωμα και όχι επίδειξη.

Ένας αληθινά αληθινός εξαίρετος γέροντας ο π. Ιούστος Μπρούσαλης. Και πάλι τονίζω αν βρεθείτε σε αυτή την περιοχή να τον επισκεφθείτε. Ή για όσους πηγαινοέρχονται Αθήνα, αυτή την περίοδο διαμένει στον Πειραιά.

***

Φεύγοντας, επισκεφθήκαμε κατά προτροπή του

32

τη σκήτη του Αγ. Ανδρέα (ή Σεράϊ), που μόνο για σκήτη δε δίδει την εντύπωση αλλά για κανονικό μεγάλο μοναστήρι. Ανήκει στη μονή Βατοπεδίου και κάποτε είχε πουληθεί σε Ρώσους επί Τουρκοκρατίας. που οικοδόμησαν το μεγαλοπρεπή ναό της σκήτης και τα υπόλοιπα κτίρια, με σκοπό να την κάνουν το διοικητήριο του Α.Ο. Με άλλα λόγια, επιδίωκαν να διοικήσουν αυτοί το Α.Ο. Ευτυχώς, ήρθε η απελευθέρωση και τα σχέδια τους ματαιώθηκαν. Η σκήτη σιγά –σιγά εγκαταλείφθηκε. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο πατριάρχης Μόσχας Αλέξιος, απείλησε ότι αν παραμείνει έρημη η σκήτη θα την προσαρτήσει και θα στείλει Ρώσους μοναχούς. Έτσι, βιάστηκαν οι πατέρες της Βατοπεδίου και έστειλαν μια μικρή συνοδεία, η οποία με το χρόνο αυξήθηκε και έφτασε στους 20 μοναχούς.

Εξίσταμαι και ίσταμαι. Μόνο αυτή η φράση δύναται να περιγράψει την ωραιότητα, την λαμπρότητα, το μεγαλείο του ναού. Μεγάλων διαστάσεων (διπλάσιος από το δικό μας Μητροπολιτικό ναό), με χρυσή επένδυση στο τέμπλο και σε κάθε στύλο που στήριζε την εκκλησία και από μια διαφορετική φορητή εικόνα της Παναγίας. Κρίμα που δε σκέφτηκα να καταγράψω τα προσωνύμια που Της είχαν δοθεί. Πρέπει να ήταν πάνω από 10 εικόνες της. Και βεβαίως, προσκυνήσαμε το μέγα θησαύρισμα της σκήτης, τεμάχιο της Τιμίας Κάρας του Απ. Ανδρέα που -σε αντίθεση με το τεμάχιο που κατέχει η Πάτρα- μυροβλύζει. Ενός από την παρέα του μύρισε. Εμένα όχι.

Μας ξενάγησε ένας νεαρός μοναχός, με ξενική προφορά. Το πρόσωπο του ήταν, σε αντίθεση με τα δικά μας, πολύ ήρεμο –σα να είχε βρει τη γαλήνη της ψυχής του. η προφορά του ήταν παράξενη. Δεν έμοιαζε με ρώσικη ή σλαβική παρά με δυτικοευρωπαϊκή. Και όντως. Ήταν Άγγλος. Φανταστείτε την έκπληξη μας. Πως αυτός, ένας Άγγλος, εκ γενετής προτεστάντης, έγινε ορθόδοξος μοναχός στο Α. Ο. Ο Θεός και η Παναγία, απάντησε με ένα ύφος ευχαριστήριο. Ήταν από το 1998. Και όμως, είχε καταφέρει σε αυτό τα σύντομο χρονικό διάστημα να νιώσει το Θεό, όταν άλλοι μοναχοί –και πόσο μάλιστα Έλληνες, που έχουν από τα γεννοφάσκια τους κατηχηθεί στην Ορθοδοξία- το καταφέρνουν πολύ αργότερα ή και ποτέ.

Τελειώνοντας την επίσκεψη μας στη σκήτη, να αναφέρουμε πως σε αυτήν στεγάζεται και η Αθωνιάδα σχολή που ιδρύθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα και πλείστα έχει προσφέρει στη μόρφωση των ελληνοπαίδων και την οποία

33

ελάμπρυνε ως καθηγητής ο Ευγένιος Βούλγαρης. Αργότερα έπεσε σε μαρασμό, ενώ σήμερα λειτουργεί σα Γυμνάσιο και Λύκειο, ενώ οι μαθητές της – που προέρχονται από όλα τα μέρη της Ελλάδας- βρίσκονται υπό την κηδεμονία των 20 μονών, στις κοντινές δε της σχολής διαμένουν. Μην φανταστεί κανείς, πως οι μαθητές αυτές προορίζονται για καλόγεροι ή παπάδες, ή ότι ωθούνται προς αυτόν τον βίο. Ίσα- ίσα. Με πολλούς τελειόφοιτους που μίλησα, εξέφρασαν την επιθυμία να δώσουν πανελλήνιες και να πετύχουν σε κάποια σχολή.

***

Ακολουθώντας πάλι την προτροπή του γέροντος Ιούστου, αποφασίσαμε να πάμε στη Μεγίστη Λαύρα. Η μονή βρίσκεται στο αριστερό κάτω άκρο της αθωνικής χερσονήσου, εντελώς αποκομμένη και απομονωμένη από τις άλλες μονές. Για να πας –όπως άλλωστε και σε άλλα μοναστήρια- χρησιμοποιείς ή τα πόδια (5.30 ώρες) ή πουλμανάκι των 13 θέσεων, όπου προτιμότερο είναι να μαζευτούν όσο γίνεται περισσότερα άτομα για να πληρώσετε λιγότερα. Τα πουλμανάκια τα οδηγούν κατά το πλείστον Αλβανοί. Αυτό μας προξένησε αλγεινή εντύπωση. Αλβανούς συναντήσαμε και αλλού, όπως στο ξυλουργείο της Ι.Μ. Ιβήρων. Αλλά, αφού εμείς οι Έλληνες είμαστε ψωνισμένοι. Ούτε καν στα χωριά δεν καταδεχόμαστε να πάμε. Θέλουμε πόλη. Και ας πεινάμε. Ένας ξυλουργός, αν πήγαινε να δουλέψει στο Α.Ο. για 2-3 χρόνια, με δωρεάν φαΐ και ύπνο, θα είχε μαζέψει αρκετά χρήματα για να τα αξιοποιήσει επιστρέφοντας στον τόπο του. Και ο ισχυρισμός ότι θα του λείπουν οι ανέσεις είναι ελλειμματικός. Μήπως στην πόλη είναι ο καρδιοκατακτητής ή μήπως διασκεδάζει κάθε μέρα στα μπουζούκια; Εξάλλου, η Θεσσαλονίκη είναι κοντά. Αλλά εδώ δε πηγαίνει να μείνει σε κοντινά της πόλης χωριά.

34

Οδοιπορικό στο Άγιο Όρος (4)

Ο δρόμος προς τη Μεγίστη Λαύρα είναι δύσκολος. Χωμάτινος, με πολλές και απότομες στροφές, στενός και από κάτω γκρεμός και η θάλασσα. Ποτάμια πέρναγαν πάνω από το δρόμο και πάνω από τα ποτάμια πέρναγε το λεωφορειάκι. Μια βροχή 2 ωρών να πέσει και η διάβαση γίνεται απαγορευτική. Για αυτό άλλωστε στην είσοδο της μονής έγινε πρόσφατα ελικοδρόμιο. Είναι τόσο απομονωμένη που χρειαζόταν.

Ύστερα από 1.30 ώρα δύσκολου ταξιδιού, φθάσαμε στη μονή. «Μέγας ει Συ Κύριε και θαυμαστά τα έργα σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου». Η γλώσσα λειψή, η γραφή ανήμπορη να περιγράψει την ομορφιά της φύσης. Φανταστείτε πως βρίσκεστε σε ένα σπίτι στην άκρη ενός καταπράσινου γκρεμού και από το μπαλκόνι να αγναντεύετε το απέραντο γαλάζιο. Να προσφέρεται πιάτο η θάλασσα. Τέτοια θέα σε εμπνέει να ξυπνάς πρωί. Σε εμπνέει να αντιμετωπίζεις την καθημερινότητα, τις γκρίνιες, τις φωνές, τα άγχη της δουλειάς και της ζωής. Και όπως λέει η φίλη μου η Μάρθα όταν τις τα περιέγραφα: ``Ήξεραν οι παλιοί που να κτίσουν τις μονές. Κάπου όπου να λένε «ως εμεγαλύνθη τα έργα σου Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας».

Και αν μείναμε αέναοι με το μεγαλείο της τοποθεσίας, πολλές φορές μείναμε με ανοιχτό το στόμα θαυμάζοντας τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Το μοναστήρι είναι πολύ μεγάλο, με οχυρωματικούς πύργους και ζεματίστες στις εισόδους της μονής από όπου έριχναν καυτό λάδι για να αντιμετωπίζουν τις επιδρομές των

35

πειρατών. Ακόμα, έξω βρισκόταν ένας νερόμυλος, καλλιέργειες (λαχανικά) και το νεκροταφείο, ενώ ψηλά στο βουνό το ασκηταριό του Αγ. Αθανασίου.

Η μόνη ιδρύθηκε από τον Αγ. Αθανάσιο τον Αθωνίτη το 963 μ.Χ. κατά προτροπή του φίλου του, αυτοκράτορα του Βυζαντίου Νικηφόρου Φωκά. Μια ερμηνεία για τη στάση αυτή του αυτοκράτορα είναι η φιλοσοφία του για το μοναχισμό. Τον προτιμούσε σε απόκρημνα και δύσκολα μέρη. Συνηγορούν προς αυτό η απαγόρευση του για την ίδρυση μονών σε αγροτικές περιοχές, όπως και η βαριά

φορολογία στην εκκλησιαστική περιουσία. Επίσης το ότι επιθυμούσε σφόδρα να εγκαταλείψει αργότερα το θρόνο και να μονάσει στη Μ. Λαύρα. Βεβαίως, μπορεί να υπάρχουν και άλλες ερμηνείες. Εκείνο που είναι σίγουρο είναι πως δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει τον πόθο του να μονάσει, καθώς δολοφονήθηκε ενώ κοιμόταν από την γυναίκα του Θεοφανώ και τον ανιψιό του Ιωάννη Τσιμισκή, μετέπειτα αυτοκράτορα. Και όπως αναφέρει η παράδοση, βρέθηκε να κοιμάται πάνω σε ένα μοναχικό ράσο.

Μπαίνοντας από την κεντρική πύλη, στα αριστερά του θόλου που σχηματίζεται βρίσκεται μια τοιχογραφία της Παναγίας. Κάποιος αλλόθρησκος την πυροβόλησε με τρεις σφαίρες (τα σημάδια των οποίων φαίνονται). Μια από αυτές εξοστρακίστηκε και τον πέτυχε στην καρδιά.

Στο περίβολο συναντάς το παρεκκλήσιο (ένα από τα 37 της μονής) της Παναγίας της Κουκουζελιώτισσας, όπου και η θαυματουργός εικών. Πήρε το όνομα της από τον Αγ. Ιωάννη τον Κουκουζέλη, περίφημο για την ψαλτική του ικανότητα και πρωτοψάλτη των ανακτόρων. Ποθώντας όμως το μοναχικό βίο έφυγε κρυφά και ήρθε στη Μ. Λαύρα με άλλο όνομα για να μη το βρει ο αυτοκράτορας και παριστάνοντας τον αγράμματο και αδαή. Ανέλαβε, αυτός ο μορφωμένος, ο αξιωματούχος, ο πολλά τιμώμενος, το διακόνημα του βοσκού. Όμως ο

36

αυτοκράτορας που είχε βάλει λυτούς και δεμένους τον ανακάλυψε. Θαύμασε την ταπεινότητα του και δεν τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Έμεινε στο μοναστήρι όπου έγινε πρωτοψάλτης. Μια μέρα που έψελνε έμπροσθεν της εικόνας, κουράστηκε, νύσταξε. Τότε η Παναγία από την εικόνα μίλησε και του είπε: ``Κουράγιο, συνέχισε και εγώ θα σε ανταμείψω.`` Και του έδωσε ένα χρυσό νόμισμα.

Το καθολικό της μονής είναι αρκετά μεγάλο. Θαυμάζεις τη βαριά δίφυλλη ξύλινη θύρα που χωρίζει τη λιτή από το κυρίως ναό, δωρεά του Φωκά, λάφυρο του από πολέμους. Θαυμάζεις ακόμα περισσότερο το ψηλό περίτεχνο τέμπλο.

Στο διπλανό κολλητό παρεκκλήσι βρίσκεται ο τάφος του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος όμως δεν έχει ανοιχτεί ποτέ. Μια φόρα πήγε ένας πατριάρχης Αλεξανδρείας που ευλαβούταν πολύ τον Άγιο να πάρει λείψανο από τον τάφο του. Μόλις όμως τον άνοιξε, κεραυνοί και

αστραπές έβγαιναν από αυτόν. Από τότε κανείς δεν τόλμησε να τον ανοίξει. Το δε 1981 (πρόσφατα δηλαδή) που το μοναστήρι από ιδιόρρυθμο (ο κάθε μοναχός ζούσε όπως ήθελε) σε κοινοβιακό (υπακοή στον ηγούμενο, κοινή προσευχή, τράπεζα κ.τ.λ.), στις εορτές ενώπιον πολλών προσκυνητών ο τάφος έβγαζε πολύ μύρο. Το παρεκκλήσι αυτό, κάποτε ήταν αφιερωμένο στον Άγιο και το καθολικό στην Παναγία. Όμως, παρουσιάστηκε η Παναγία στον ύπνο του ηγουμένου και το διέταξε να αφιερωθεί το καθολικό στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου στις 5/7, ενώ το παρεκκλήσιο αφιερώθηκε στους 40 μάρτυρες.

Μετά τον εσπερινό, πήγαμε στην τράπεζα, ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, παρεμβαλλόμενης της φιάλης και ενός πανύψηλου και παμπάλαιου, όπως φαινόταν από τον κορμό, κυπαρισσιού το οποίο είναι πάνω από 1000 χρονών, καθώς φυτεύτηκε από τον Αγ. Αθανάσιο ο οποίος σκοτώθηκε μαζί με άλλους 6 μοναχούς πέφτοντας από μια σκαλωσιά το 1000 ή το 1001. Φάγαμε φακές αλάδωτες – Τετάρτη γαρ- και αμέσως μετά, το Απόδειπνο, ξενάγηση στο καθολικό, μετά παράκληση στον ναό της Παναγίας και ύστερα ξενάγηση στην υπόλοιπη μονή.

***

Ο ξεναγός μα ήταν ο γέρων Νικόλαος –γύρω στα 40 με 45-, ένα πολύ

37

μορφωμένος και με ευγλωττία μοναχός. Και χαιρόταν πολύ αυτό που έκανε. Οι περισσότερες πληροφορίες που ανέφερα είναι από τη ξενάγηση του. Και δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτό αλλά επεκτάθηκε και σε πνευματικές διδαχές. Πάνω από μια ώρα είχαμε μείνει όρθιοι, μέσα στο κρύο και το σκοτάδι –λόγω ελλείψεως χώρου- στο προαύλιο, αλλά τον ακούγαμε με προσοχή και λυπηθήκαμε όταν τελείωσε. Θέλαμε και άλλο.

Εννοείται, ότι δε δύναμαι να θυμηθώ όλα όσα είπε. Για αυτό συγχωρείστε με που σκόρπια θα σας τα αναφέρω παρακάτω.

Διηγώντας την ιστορία της μονής, είπε¨`` κάποτε είχε 365 μετόχια, αλλά με τη μικρασιατική καταστροφή, έδωσε σχεδόν όλα στους πρόσφυγες. Τώρα έχει μόνο 10 μετόχια. Συνολικά το Α.Ο. έδωσε στους πρόσφυγες πάνω από 1 εκατομμύριο στρέμματα. Αυτά τα λέω, γιατί δεν τα αναφέρουνε οι εφημερίδες και οι τηλεοράσεις. Αντίθετα, άλλα γράφουν και λένε. ``

Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι δε γίνονται θαύματα. Πέρα από τα θαύματα που γράφησαν άνωθεν, των Αγίων της μονής, ανέφερε και το φαινόμενο της ευκαμψίας των μοναχών.

`` Ενώ, όπως γνωρίζετε και εσείς, οι άνθρωποι όταν πεθαίνουν, παγώνουν, κοκαλώνουν και δύσκολα μετακινείς τα μέλη του σώματος των, σε πολλούς αγίους μοναχούς τα σώματα παραμένουν ζεστά και μετά θάνατον και ύστερα από πολλές μέρες. Ακόμη και σήμερα. Όχι μόνο στα παλιά χρόνια. Όμως, μη νομίζεται ότι αυτό συμβαίνει μόνο στους μοναχούς, αλλά και στους λαϊκούς. Όταν έγινε το ατύχημα του Τσερνομπίλ, εμείς εδώ στη Μακεδονία είχαμε αύξηση του καρκίνου και της λευχαιμίας και των θανάτων από αυτούς. Ανάμεσα σε αυτούς βρισκόταν και πολλά νέα άτομα 20-25 ετών. Οι γονείς τους απαρηγόρητοι από το χαμό τους ερχόντουσαν στο Α.Ο. να εύρουν παραμυθία. Μας λέγανε όμως και όπως επιβεβαιώνονταν από τους ιερείς, ότι τα παιδιά που ήταν κοντά στην εκκλησία, που κοινωνούσαν τακτικά, που δεν είχαν προγαμιαίες σχέσεις, παρουσίαζαν κατά το θάνατο τους το φαινόμενο της ευκαμψίας, που κανείς γιατρός δε δύναται να εξηγήσει. Αλλά είχαν τη χάρη του Θεού. Έλαβαν το στέφανο από το Θεό ύστερα από τους ονειδισμούς και τις κοροϊδίες των συνομήλικων τους που τους οικτειρούσαν που δεν είχαν σχέσεις.``

``Τη δεκαετία του 1960 που δεν είχαμε ακόμα δρόμους και αυτοκίνητα οι μεταφορές των προσκυνητών και των τροφίμων γινόταν με τα ζώα. Ένας μοναχός είχε αναλάβει το διακόνημα αυτό. Όταν πέθανε, στην κηδεία του όλα τα ζώα μαζεύτηκαν στην είσοδο της εκκλησίας.``

``Αλλά, όλα πάμε να τα εξευρωπαΐσουμε. Πολεμάνε την Ορθοδοξία γιατί είναι η μόνη που αντιστέκεται στη μαζοποίηση. Που κρατάει τις παραδόσεις και τις ηθικές αξίες. Που κρατάει την εθνική ταυτότητα. Όλα αυτά πάνε να τα εξαφανίσουν. Επιβάλλουν νόμους προς αυτόν τον σκοπό. Όπως ο νόμος για τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων. Νομιμοποιούν το έγκλημα. Στην Ελλάδα που έχει

38

υπογεννητικότητα εκατοντάδες χιλιάδες εκτρώσεις το χρόνο γίνονται. Τι απολογία θα δώσουν στο Θεό; Πως του βαστάει η συνείδηση του να σκοτώνουν;``Στο σημείο αυτό παρατήρησα ότι η Εκκλησία της Κύπρου -που είναι μια πολύ αυστηρή εκκλησία, πιο πολύ από τη δικιά μας- και ο Μακάριος, όταν το 74 έγινε ο Αττίλας, επέτρεψε στις βιασθείσες υπό των Τούρκων στρατιωτών έγκυες Ελληνοκύπριες να προχωρήσουν στην άμβλωση.

``Ναι, μου απαντά. Το έχω ακούσει. Δεν ξέρω αν ισχύει. Αν ισχύει όμως είναι μέγα σφάλμα. Και αν κάποιο από αυτά γινόταν αύριο άγιος;``

Ακούγοντας τον, σκέφτηκα ότι έχει δίκιο. Πως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι διαπράττουμε έγκλημα. Ότι στην ουσία σκοτώνουμε μια ζωή. Και όλα αυτά τα φεμινιστικά περί ελευθερίας της γυναίκας για διαχείριση του σώματος της είναι μπούρδες. Ποια ελευθερία, όταν σκοτώνεις μια ζωή; Γιατί αυτό που έχεις μέσα σου είναι ζωντανός άνθρωπος. Και στο κάτω κάτω, αν θες να διαχειριστείς το σώμα σου, υπάρχουν στην εποχή μας πολλές προφυλάξεις κατά τη σεξουαλική πράξη. Μη τα ισοπεδώνουμε όλα. Αποχαρακτηρίζουμε που αποχαρακτηρίζουμε δάση. Ας μην αποχαρακτηρίζουμε –όχι τόσο σε νόμους, όσο στη συνείδηση μας- και εγκλήματα, επειδή έτσι μας βολεύει.

``Πάνε να μας φέρουν τον προτεσταντικό τύπο ζωής. Οι προτεστάντες τι λένε. Ότι ο Θεός ευλογεί όσους πλουτίζουν, όσους έχουν περισσότερα χρήματα. Αν είναι δυνατόν.``

Ναι, έχετε δίκιο του λέω εγώ. Αυτό που λέτε, το περιγράφει πολύ εύστοχα ένας από τους πατέρες της Κοινωνιολογίας, ο Max Weber, σε ένα από τα σημαντικότερα έργα του `` Η Προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού``. Οι προτεστάντες λένε, δε ξέρουμε τι ζητά ο Θεός από μας. Ας υποθέσουμε ότι ζητά να εργαζόμαστε. Αρα όποιος βγάζει πιο πολλά χρήματα, αυτόν ευλογεί ο Θεός. Αυτή η λογική βοήθησε την ανάπτυξη του καπιταλισμού.

Τελειώνοντας, απαντώντας σε σχετική ερώτηση ενός εκ των προσκυνητών ανέφερε: ``Να μην εμπιστεύεστε καθόλου τους παλαιοημερολογίτες. Είναι πλανεμένοι. Για αυτό άλλωστε έχουν χωριστεί σε δεκάδες παρατάξεις. Πολλοί εξ αυτών παραπλανούν τον κόσμο. Μόνο την επίσημη εκκλησία να εμπιστεύεστε.``

Είχε ήδη νυχτώσει για τα καλά. Ο νυχτοφύλακας γύρναγε. Πήγα, όπως και αρκετοί άλλοι να εξομολογηθώ στον ηγούμενο. Αρκετά καλός. Ένας μάλιστα που ερχόταν τακτικά, μου είπε ότι όταν έχω πρόβλημα τον παίρνω τηλέφωνο και με βοηθάει. Δεν περίμενα από καλόγερο να βρω τέτοια ανταπόκριση.

Συνήθως εξομολογεί ο προηγούμενος, ο π. Βασίλειος, ο οποίος απουσίαζε. Από ότι μας είπανε είναι πάρα πολύ καλός. Μια κουβέντα του λες και καταλαβαίνει τι πραγματικά νιώθεις και τι γίνεται στη ψυχή και στο μυαλό σου. Κρίμα που έλειπε. Ελπίζω την επόμενη φορά να είμαστε πιο τυχεροί.

39

Κοιμηθήκαμε σε ένα δωμάτιο 10 ατόμων. Απογοητευτήκαμε, ύστερα από την υπέροχη φιλοξενία στην Κουτλουμουσίου. Όμως, αποζημιωθήκαμε από όσα αποκομίσαμε σε πνευματικό επίπεδο. Ε, δε μπορείς να τα έχεις όλα.

Το πρωί, προτού τελειώσει η λειτουργία, ήρθαν τα λεωφορειάκια και αναχωρήσαμε. Το γαλάζιο χρώμα του ουρανού με το γαλάζιο της θάλασσας μας συντρόφευαν. Έπρεπε να κάτσουμε και άλλη μια μέρα. η μονή έχει πολλούς μοναχούς, οι οποίοι ζουν όμως σε καλύβες έξω από τη μονή. Πρέπει να έχεις μια μέρα περιθώριο, να ψάξεις να βρεις τυχόν καλούς. Πιο κάτω η σκήτη του Τιμίου Προδρόμου, ρουμάνικη, σε απόσταση μισής ώρας. Και αν θες γεροντάδες πραγματικά χαρισματούχους, θα πρέπει να ψάξεις λίγο πιο κάτω στην έρημο, στα Καρούλια, όπου ζουν κρυμμένοι σε καλύβες χωρίς ανέσεις, χωρίς θέρμανση, πάνω σε δυσπρόσιτα μέρη. Θέλει γερό περπάτημα, αλλά μπορεί να συναντήσεις αγίους ανθρώπους. Και μη φοβάσαι που θα κοιμηθείς τη νύχτα. Όπου και να βρεθείς θα σε φιλοξενήσουν.

Μακάρι κάποια άλλη φορά να έχω αυτήν ευκαιρία. Αυτά σκεφτόμουν στο λεωφορείο το οποίο σταμάτησε στο αγίασμα του Αγ. Αθανασίου. Ήταν ένας βράχος, που ο Αγιος το χτύπησε με το ραβδί του και έτρεξε νερό. Από τότε υπάρχει αυτή πηγή, που τρέχει παγωμένο νερό. Ήπιαμε, βάλαμε στα μπουκαλάκια μας και αναχωρήσαμε. Εμείς σταματήσαμε στη μονή Ιβήρων.

40

Οδοιπορικό στο Αγιο Όρος (5)

Ήταν Πέμπτη, η τρίτη μέρα μας στο Α.Ο. Κατά τις 8:30 φθάσαμε στη μονή Ιβήρων. Το λεωφορείο συνέχισε για Καρυές. Πήγαμε μέσα, προσκυνήσαμε την εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας, προλάβαμε το μεσημεριανό γεύμα στις 9:30 το πρωί (κουνουπίδι κοκκινιστό, ελιές, μήλο και κρασί ) και κατά τις 10 ξεκινήσαμε με τα πόδια για τις μονές Καρακάλλου και Φιλοθέου.

Η μονή Ιβήρων είναι κόμβος. Βρίσκεται σε απόσταση 1:30 ώρας με τα πόδια από τις Καρυές, πλάι στη θάλασσα, ενώ στα μεν αριστερά βρίσκεται η μονή Σταυρονικήτα και πιο πάνω η μονή Παντοκράτορος, ενώ στα δε δεξιά οι μονές Καρακάλλου και Φιλοθέου. Αποτελεί επομένως ένα κατάλληλο ορμητήριο

για εξορμήσεις. Την προσπερνώ γρήγορα, καθώς θα την περιγράψω αναλυτικά αργότερα. Να προϊδεάσω όμως τους αναγνώστες ότι θα τους περιμένει μια έκπληξη που έχει να κάνει σχέση με την Κρήτη.

Πήραμε τον κεντρικό χωμάτινο δρόμο, αυτό που διέσχιζε το λεωφορείο, με έναν ήλιο να μας δίδει στα μέσα του Νοεμβρίου τη ζεστασιά του, χωρίς όμως να μας ενοχλήσει καθόλου καθώς η διαδρομή ήταν σκιασμένη, κατάφυτη με δένδρα και πουρνάρια, ενώ τα ρυάκια και οι καταρράκτες πρόσδιδαν ιδιαίτερη νότα στη διαδρομή και τα κούμαρα άφθονα μας παρείχαν το νοστιμότατο καρπό τους. Ανηφορικές στροφές, τις διαβαίναμε περνώντας ανοιχτή στροφή, κερδίζοντας έτσι σε κόπο, χρόνο και κούραση. Στα αριστερά γκρεμός και θάλασσα απέραντη, γαλήνια, που μαρτυρούσε την αφθονία της σε ψάρια, όπως και το βουνό στα δεξιά μας τη αφθονία του σε χόρτα και θήραμα. Αχ, το καλύτερο γεύμα λέγαμε, ένα ψάρι στη σχάρα, συνοδευόμενο με χόρτα του βουνού και σερβιρισμένο με κείνη την αξέχαστη σάλτσα του Κουτλουμουσίου. Όνειρο! Αλλά ο πεινασμένος, ή μάλλον ο στερημένος –τρομάρα μας, δεν αντέχουμε λίγες μέρες- ψάρια ονειρεύεται. Γαλαζοπράσινες παραλίες περιτριγυρισμένες από βράχια, σαν αυτές που βλέπεις στις διαφημίσεις ή στις κάρτες το καλοκαίρι, σε προκαλούσαν να τις απολάψεις. Και ζήλευες και έλεγες ότι έπρεπε να είχες φέρει το μαγιό σου και ας σε πιάνανε. Περίμενες πως σε κάποια από αυτές θα αναδυόταν η Αφροδίτη. Ανάμεσα από τα φοβερά ζιγκ - ζαγκ του βουνού, ξεπρόβαλλαν συχνά

41

φυτεμένες με ελιές πλαγιές. Όσοι ξέρουν –και νομίζω σχεδόν όλοι- από ελιές θα ζήλευαν. Χωράφια φιλέτο. Απάνεμα, εύφορα, με άπλετο ήλιο. Καλύβες, άλλες μικρότερες, άλλες μεγαλύτερες έβλεπες, παλιές, ξεφτισμένες από το πέρασμα του χρόνου. Έμοιαζαν σαν να κατοικούνταν. Μήπως έπρεπε να χτυπήσουμε; Αλλά εμείς προχωρούσαμε για την Καρακάλλου. 1:30 ώρα δρόμος. Ένα μικρό κάστρο, στην κορυφή ενός λόφου με θέα στη θάλασσα ήταν η μονή. Το νερό στην είσοδο γευστικότατο, ελαφρό (μπορούσες να πιει άφοβα όσο ήθελες χωρίς να φοβάσαι το στομάχι), υγιεινό (το μαρτυρούσαν άλλωστε τα χρυσόψαρα που υπήρχαν στην από κάτω δεξαμενή). Για πρώτη φορά καταλάβαμε τη σημασία και την αξία του λουκουμιού και του τσίπουρου. Η ζάχαρη σου δίνει θερμίδες που έχασες κατά το περπάτημα και το ποτό αυτό σε στυλώνει. Τίποτα δεν είναι τυχαίο στο Α.Ο. Τα πάντα μελετημένα.

***

Η μονή Καρακάλλου χτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα από το μοναχό Νικόλαο Καρακάλλου. Υπάρχει και η άποψη –μάλλον απίθανη- πως χτίστηκε από το Ρωμαίο αυτοκράτορα και διώκτη του χριστιανισμού Μάρκο Αυρήλιο Καρακάλλα. Αφιερωμένη στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Μικρό προαύλιο, μικρή εκκλησία. Μας έδειξαν την εικόνα της Παναγίας, την όποια πάλαι ποτέ μαχαίρωσε ένας πειρατής. Έτρεξε αίμα τότε από την πληγή. Ο πειρατής μετάνιωσε και έγινε μοναχός με το όνομα Βάρβαρος. Πέρασε όλη του τη ζωή κλαίγοντας και ζητώντας συγχώρεση από την Παναγία. Όταν πέθανε, μυρόβλυσε και ανακηρύχθηκε άγιος. Είναι ο άγιος Βάρβαρος που εορτάζει στις 15 Μαΐου. Αυτά να τα βλέπουμε εμείς που δε δεχόμαστε τη συγνώμη αυτού που μας έβλαψε και του κρατάμε κακία. Ή εμείς που βλάψαμε άνθρωπο και δεν του ζητάμε συγχώρεση. Απόρροια του εγωισμού μας και τα δύο. Αλλά τι αξία έχει ο εγωισμός, όταν η καρδιά μας, εξαιτίας του μίσους και της κακίας που νιώθει δε μπορεί να βρει ησυχία και γαλήνη. Στο κάτω κάτω εδώ η Παναγία συγχώρεσε και ο ζητών τη συγνώμη έγινε άγιος. Και εσύ κάνεις το σκληρό; Και πότε θα ηρεμήσεις;

42

``Σα στρουμφοχωριό είναι`` μου λέει ο Νίκος, ``αν και αδόκιμος ο όρος. Πολύ μικρή. Και οι μοναχοί της πολύ κλειστοί.

Σε μισή ώρα είναι η μονή Φιλοθέου. Ευτυχώς, περνούσε το λεωφορείο που έκανε αυτή τη διαδρομή και το πήραμε.

Η μονή Φιλοθέου είναι και αυτή χτισμένη σε λόφο με θέα τη θάλασσα από το μοναχό Φιλόθεο. Κελιά φαινόντουσαν όπου έβλεπε το μάτι σου και ψηλά οι Καρυές. Αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στην οποία ηγουμένευσε για κάποιο διάστημα ο Αγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω. Ξακουστή

είναι η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας. Πάλι λουκούμι και τσίπουρο. Ο Παναγιώτης, πίνοντας το τσίπουρο κάνει αστειευόμενος χικ, θέλοντας να αναδείξει το γεγονός ότι μέσα σε 3 ώρες ήπιαμε ένα ποτήρι κρασί και δυο τσίπουρα. Τετράκλινο το δωμάτιο μας, με κοινόχρηστο όμως μπάνιο. Που είσαι Κουτλουμουσίου λέγαμε.

Ήταν 20 Νοεμβρίου. Με βάση όμως το παλιό ημερολόγιο ήταν 7 του μήνα. Παραμονή των Αρχαγγέλων. Σε όλα τα μοναστήρια θα τελούνταν αγρυπνία. Για αυτό άλλωστε και το καθημερινό πρόγραμμα είχε ελάχιστα διαφοροποιηθεί. Στις 2 θα τελούνταν ο μικρός εσπερινός που κρατάει μισή ώρα. Αμέσως μετά φαΐ (και εδώ κουνουπίδι). Το απόδειπνο δεν τελέστηκε και έτσι χάσαμε τη μεγάλη ευκαιρία να προσκυνήσουμε το άφθαρτο δεξί χέρι του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ο άγιος, ως είναι γνωστό, όντας πατριάρχης Κων/πόλεως εξορίστηκε από τον αιρετικό βασιλιά και πέθανε στην εξορία. Όταν αργότερα έγινε η μεταφορά των λειψάνων του στην Κων/πολη, το άφθαρτο χέρι του σηκώθηκε από το θρόνο που το είχαν εναποθέσει και ευλόγησε το πλήθος.

Στη συγκεκριμένη μονή άρχισε η αγρυπνία 9:30 ``σύμφωνα με την κοσμική ώρα`` όπως μας είχε ενημερώσει ο αρχοντάρης. Κατανυχτικά, μέσα στο σκοτάδι, χωρίς όμως ιδιαίτερα ψαλτικά ακούσματα. Ένας δεξιός και ένας αριστερός ψάλτης. Και ανάμεσα τους ο τυπικάρης. Ο τυπικάρης είναι ο μοναχός ο οποίος έχει αναλάβει την τέλεση της τάξης των ακολουθιών. Αυτός δίδει εντολή στους ψάλτες τι θα πούνε και πότε θα το πούνε. Είναι το αφεντικό θα λέγαμε. Ούτε και ο ίδιος ο

43

δεσπότης ή ο πατριάρχης δε μπορεί να ψάλλεις στα αγιορείτικα μοναστήρια αν δεν επιτρέψει ο τυπικάρης. Τον έβλεπες με τα μαύρα μέσα στο αχνό φως των καντηλιών να πηγαίνει στο ένα ψαλτήρι κρατώντας ένα κερί και ένα βιβλίο, να διαβάζει μια φράση, να την ψέλνει ο ψάλτης, άλλη μια φράση κ.τ.λ. όταν τελειώνει ο ύμνος, πηγαίνει στο άλλο ψαλτήρι και συνεχίζει με τον επόμενο ύμνο.

Οι δυο από την παρέα ήθελαν να εξομολογηθούν. Είπα να το κάνω και εγώ αν και μόλις την προηγούμενη μέρα είχα εξομολογηθεί και ήμουν αρκετά ευχαριστημένος. Με είχε ανακουφίσει. Αλλά, όταν είσαι στο Α.Ο., θα εκμεταλλευτείς κάθε ευκαιρία για να ανακαλύψεις όσο γίνεται καλύτερους ιερείς. Όμως απογοητευτήκαμε. Ο συγκεκριμένος ιερέας, γύρω στα 35 δεν είχε ιδιαίτερη πείρα. Ήταν προσκολλημένος σε ορισμένα στερεότυπα και ιδέες και δε μπορούσε να εμβαθύνει, ώστε να ελαφρύνει τη ψυχή μας. Ίσως κάποιοι από εσάς να με κατηγορήσετε πως δεν έπρεπε να αναφέρω αυτό το γεγονός. Θεώρησα όμως ότι έπρεπε να το κάνω. Πρώτον, γιατί δε θέλω να απομυθοποιήσω ή να μυθοποιήσω το Α.Ο, αλλά αντίθετα να του δώσω τις πραγματικές του διαστάσεις –κατά τα ανθρώπινα μέτρα πάντα. Δεύτερον, ώστε κάποιοι από εσάς που διαβάζεται αυτή τη σειρά των άρθρων μου και πάτε αργότερα στο Α.Ο., να μην απογοητευτείτε αν δε βρείτε αμέσως κάποιον μοναχό που να σας βοηθήσει. Επόμενο είναι και λογικό όλοι να μην έχουν τις ίδιες

ικανότητες εξομολόγου. Τρίτον, δε νομίζω ότι θίγω το Α.Ο., εξάλλου τόσα καλά έχω αναφέρει και θα αναφέρω εν συνέχεια. Και βεβαίως, να τονίσω, ότι η αναφορά του συγκεκριμένου γεγονότος δεν αποτελεί μομφή στη μονή. Ίσα - ίσα, από ότι έχω ακούσει από

44

άλλους, η μονή έχει πολλούς αξιόλογους γεροντάδες και είναι από τα πιο πνευματικές μονές. Απλώς εμείς ήμασταν άτυχοι και δεν τους βρήκαμε.

Στις 4:30 ετελείωσε η αγρυπνία. Οι τρεις μας είχαμε φύγει κατά τις 12 και καθόμασταν στο δωμάτιο μας. Ακούγαμε τον μοναχό να περνάει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, να χτυπάει τις πόρτες και λέει ``Δι ευχών των Αγίων πατέρων ημών``. Σα να μας έλεγε, ελάτε εκκλησία. Κατεβήκαμε κατά τις 3:30, ενώ είχαμε απολαύσει τις καμπάνες και τα σήμαντρα. Ήταν η πρώτη μονή που συναντήσαμε που ο ήχος που έβγαζαν ήταν τόσο υπέροχος και μελωδικός. Λες και κάποιος συνθέτης είχε δώσει τον καλύτερο εαυτό του. Απαλή, αρμονική, πλήρως συνδυαζόμενη με το μαύρο ήρεμο του ουρανού. Στο τέλος της αγρυπνίας, μετά το αντίδωρο, στην έξοδο της μονής παίρναμε από ένα πιάτο με ψωμί βουτηγμένο σε κρασί και εν συνεχεία πίναμε νερό από τη φιάλη. Η τράπεζα ακολουθούσε.

***

7 η ώρα έφευγε ο λεωφορείο για Καρυές. Σταματήσαμε πάλι στη μονή Ιβήρων, πλάι στη θάλασσα, αλλά ψηλή, πολύ ψηλή, καθώς το έδαφος ήταν ανώμαλο, και τα θεμέλια από τη μεριά της θάλασσας ήταν πολύ πάνω από τη επιφάνεια της. Συννεφιασμένος ο ουρανός για να μας προσφέρει ένα μοναδικό γεγονός. Ο ήλιος, γυμνός, χωρίς ακτίνες, κατακόκκινος, έβγαινε μέσα από τη θάλασσα και χανόταν μέσα στα σύννεφα. 5 λεπτά κράτησε το φαινόμενο.

Μπαίνοντας μέσα στη μονή αυτό που μας έκανε εντύπωση ήταν η απόκοσμη παράξενη ησυχία που επικρατούσε. Όχι, ότι και στις άλλες μονές δεν είχε ησυχία. Αλλά σε αυτή ήταν διαφορετική. Με το μπαίνεις, στα αριστερά βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Την εικόνα αυτή που είναι αρκετά μεγάλη, την είχε επί εποχή εικονομαχίας μια χήρα γυναίκα. Για να τη γλιτώσει την έριξε στη θάλασσα. Ύστερα από πολλά χρόνια – και αφού είχε πεθάνει ο γιος της που είχε γίνει μοναχός στη μονή αυτή και διηγούνταν τα περί της εικόνας- εμφανίζεται όρθια στη θάλασσα. Προσπαθούσαν οι πατέρες να τη πάρουν μα δε μπορούσαν, έφευγε. Τότε εμφανίστηκε η Παναγία στον

45

ηγούμενο και του είπε ότι μόνο ο μοναχός Γαβριήλ, που μένει σε ένα ασκητήριο στο βουνό, μπορεί να πάει την εικόνα Μου. Όντως, ήρθε ο μοναχός, ο οποίος περπάτησε πάνω στη θάλασσα και έβγαλε την εικόνα στη στεριά. Την τοποθετήσανε στο καθολικό. Αλλά το πρωί η εικόνα ήταν στην πόρτα. Αυτό επαναλήφθηκε άλλε δυο φορές, μέχρι που εμφανίζεται η Παναγία και δίδει εντολή να την αφήσουν στην είσοδο καθώς ``εγώ θα είμαι η κυρία και η προστάτης της μονής``.

Ήταν κλειστή η εκκλησούλα. Ψυχή δεν υπήρχε πουθενά. Προχωρήσαμε στο καθολικό, από το οποίο ακούσαμε ψαλμωδίες. Μπήκαμε μέσα. Τι έκπληξη. Η αγρυπνία συνεχιζόταν. Και είχε αρχίσει από τις 7 το απόγευμα. Άλλη έκπληξη. Οι ψάλτες και η ψαλτική των δεινότητα. 7 στο ένα ψαλτήρι και 7 στο άλλο. Και η ψαλμωδία απόκοσμη, αγγελική, καθαρτική. Πρώτη φορά ευχαριστηθήκαμε την λειτουργία. Τα φημισμένα ακούσματα του Α.Ο. ήσαν και εδώ. Ήταν τέτοια η τέχνη τους ώστε έβαλα με το μυαλό μου πως θα προσπαθήσω να έρθω το Μάρτη, στον Ακάθιστο Ύμνο. Θα είναι ονειρικό. Ελπίζω να τα καταφέρω. (Το Πάσχα γιορτάζετε μαζί και από το παλαιό και από το νέο ημερολόγιο)

Στις 9 τελείωσε. 14 ώρες αγρυπνία. Το αντίδωρο, το ψωμί μέσα στο κρασί και το αγίασμα από τη φιάλη.

Και η ώρα του φαγητού. Ακριβώς απέναντι από την εκκλησία. Είχαμε μαζευτεί όλοι απέξω και περιμέναμε να ανοίξει. Από μέσα από την εκκλησία ερχόταν ο ηγούμενος με τη ράβδο, δυο μοναχοί λιβάνιζαν με επιτραπέζια λιβανιστήρια, άλλοι κρατούσαν την εικόνα και από όλους ψαλλόταν το απολυτίκιο των Αρχαγγέλων. Ανοίγει η θύρα και εισερχόμαστε με πρώτο τον ηγούμενο και επόμενους τους μοναχούς. Ένθεν κακείθεν δυο μεγάλα ορθογώνια μαρμάρινα τραπέζια, ενώ στο βάθος και στη μέση της αιθούσης ένα μικρό μαρμάρινο τραπέζι, για τον ηγούμενο και το ηγουμενοσυμβούλιο. Αφού έγινε η προσευχή, τραβήξαμε με θόρυβο τους μεγάλους ξύλινους πάγκους και καθίσαμε να φάμε.

Είχε δυο πιάτα. Το ένα βραστό χταπόδι και το άλλο σούπα με καρότο και σέλινο και τα ποδαράκια από το χταπόδι. Ζυμωτό ψωμί, σαλάτα, ελιές διαφόρων ειδών, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι χαλβά (σπιτικό, όχι αυτό του εμπορίου), μήλο και φυσικά κρασί. Τώρα, σε 15 λεπτά τι να πρωτοπρολάβεις; Άσε που το κρασί θέλει το ρέγουλο του. Συν του ότι δεν μπορείς να αρχίζεις να το πίνεις όποτε θες, μα όταν πιει ο ηγούμενος που ειδοποιεί χτυπώντας το καμπανάκι. Και άκουγες τον

αναγνώστη να διαβάζει τα της εορτής. Στα 15 λεπτά χτυπά ο ηγούμενος το καμπανάκι, σταματάμε να τρώμε, σηκωνόμαστε, ακολουθεί η προσευχή ενώ ο αναγνώστης κατεβαίνοντας από τον μαρμάρινο άμβωνα (η σκάλα του οποίου είναι

46

εσωτερική, μέσα στον τοίχο – τζάκι μου θύμισε-), φιλάει το χέρι του ηγουμένου παίρνοντας από αυτόν ένα ποτήρι κρασί και μια φέτα ψωμί, ενώ το τελετουργικό που ακολουθήθηκε κατά την είσοδο ακολουθείται και κατά την έξοδο.

Έξω από τη θύρα, ο ηγούμενος συμπαριστάμενος από το ηγουμενοσυμβούλιο ευλογεί τους εξερχόμενους. Επιβλητική φυσιογνωμία, αρχοντική, απρόσιτη, βιβλική. Είναι ο π. Βασίλειος Γοντικάκης. Κρητικός. Ήδη, από τη δεύτερη μέρα μας στο Α.Ο. ακούσαμε τα καλύτερα λόγια για αυτόν. Και έχει σημασία όταν τα καλά λόγια ακούγονται από μοναχό και μάλιστα μοναχό όχι της ίδιας μονής αλλά άλλης. Οι λόγοι είναι ευνόητοι. Θα θυμάστε στο τρίτο άρθρο μου που σας είχα γνωρίσει το γέροντα Ιούστο. Αυτός, αυθόρμητα μας μίλησε για αυτόν με πολύ θέρμη. Για τα τόσα πτυχία που πήρε και παρόλα αυτά πήγε και έγινε μοναχός. Για το ότι όντας ανιψιός του μακαριστού αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου θα μπορούσε να γίνει μητροπολίτης ή και αρχιεπίσκοπος Κρήτης όπως τον επίεζε – κατά τα λεγόμενα του Ιούστου- ο θείος του. Αλλά πήγε και έγινε μοναχός στο Α.Ο. Για το ότι, όταν μιλούσε σε φοιτητές σε Πανεπιστήμιο στην Αθήνα και κάποιοι αναρχικοί δημιούργησαν φασαρία επειδή ήρθε να μιλήσει ένας παπάς τους κέρδισε αμέσως λέγοντας με βροντερή φωνή:` ``Βρε, εγώ είμαι πιο πολύ αναρχικός από εσάς. Γιατί αν και έχοντας τόσα πτυχία πήγα και έγινα καλόγερος στο Α.Ο.`` Για το ότι προσπαθεί να πάρει από το Πατριαρχείο Μόσχας το ανήκων –πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση- στη μονή παρεκκλήσιο της Παναγίας των Ιβήρων στο Κρεμλίνο. Μιλούσε με πολύ αγάπη.

Είναι όμως πολύ απόμακρος άνθρωπός. Αφού, μετά την τράπεζα, τον πλησίαζε ο κόσμος και αυτός ευγενικά τους άκουγε αλλά ήθελε να φύγει. Ήμασταν πολλοί τυχεροί που το βρήκαμε. Ακόμα και οι μοναχοί του είναι δύσκολο να το βρουν πολλές φορές. Πηγαίνει και κάθεται σε μια καλύβα απάνω στο βουνό. Υπάρχει μια αραβική παροιμία: ``Οι άγιοι και τα ζώα προτιμούν την ερημιά``

***

Σε μία ώρα με τα πόδια η μονή Σταυρονικήτα. Το μονοπάτι όνειρο. Στενό, μία ανεβαίνει, μία κατεβαίνει, ξαφνικά χάνεται στη θάλασσα, περπατάμε στην άμμο, σκαρφαλώνουμε στα βράχια, το ξαναβρίσκουμε, σκύβουμε από το φυσικό στέγαστο των δέντρων. Προσκυνήσαμε την εικόνα του Αγ. Νικολάου Στρειδά, όπου αν και ύστερα από τόσα χρόνια παραμονής στη θάλασσα τα χρώματα παρέμεινα αναλλοίωτα. Είχε ένα στρείδι στο μέτωπο που όταν ξεκολλήθηκε έτρεξε αίμα.

Επιστρέψαμε στην Ιβήρων. Στις 2 εσπερινός, απόδειπνο, προσκυνήσαμε τα 150 λείψανα και έπειτα παράκληση στην Πορταΐτισσα. Το δείπνο, στα δωμάτια μας και στις 2 η ώρα λειτουργία στην Πορταΐτισσα. Πήραμε στις 7 και το λεωφορείο και φτάσαμε στις Καρυές. Μέχρι τις 10:30 που φεύγει το λεωφορείο για Δάφνη επισκεφθήκαμε τον πατέρα Ιωακείμ Βραχνιώτη στο κελλί του τον Άγιο Νικόλαο Βραχνιώτη. Τυπική επίσκεψη, μας κέρασε τσάι και γλυκά, προσκυνήσαμε την

47

εκκλησία και βγήκαμε στο μπαλκόνι όπου θαυμάσαμε τη θέα. Βουνά, βουνά, βουνά! -``Ποιες εποχές σας αρέσει καλύτερα να αγναντεύεται τη θέα;`` -``Στο φεγγάρι του Αυγούστου και του Φλεβάρη``. Επιτέλους, σκέφθηκα εγώ. Να και ένας που εκτιμάει το φεγγάρι του Φλεβάρη όπως και εγώ, που κατά τη γνώμη μου είναι το καλύτερο από όλα.

***

Το καράβι, γύρναγε την πλάτη του στο Α.Ο. Όσο ήσουν εκεί σου φαίνονταν όλα φυσιολογικά. Το καινό του πράγματος θα το καταλάβεις με τον καιρό. Την προσφορά του θα τη νιώσεις τα μεσημέρια, που θα έρχεσαι κουρασμένος από τη δουλειά, το βράδυ που θα βαριέσαι, τη νύχτα ύστερα από διασκέδαση που δεν λέει τίποτα. Τότε θα τα σκέφτεσαι όλα αυτά και θα αναγεννιέσαι. Στην ουσία, αυτό έχει να σου προσφέρει το Α.Ο. να κοιμάσαι ήρεμος, σκεφτόμενος τη νύχτα με τα αστέρια, να ξεχνάς βάσανα αναλογιζόμενος το φαΐ της Κουτλουμουσίου και γιατί όχι, να αναβαπτίζεσαι και εσωτερικά από όλα τα πνευματικά που θα δεις.

Και κάτι τελευταίο. Υπάρχει η άποψη μιας μερίδας γυναικών ότι κακώς απαγορεύεται η είσοδος σε αυτές. Πολλές, το λένε από θρησκευτικό ζήλο. Αν είναι έτσι τότε θα πρέπει να δέχονται το άβατο αφού αυτό είναι διαταγή και απόφαση της Παναγίας η οποία απαγόρευσε στην κόρη του σουλτάνου να εισέλθει. Λέγοντας αυτό το επιχείρημα στη Βιβή και την Άλκηστη, κάποια –δε θυμάμαι ποια από τις δύο- απαντάει. ``ναι, ο κάθε ηγούμενος, κάθεται και βγάζει ότι το συμφέρει και αυτά είναι παραμύθια των ηγουμένων.`` Αν, κάποια από εσάς που θεωρεί ότι θέλει να πάει στο Α.Ο. από θρησκευτικό ζήλο, έχει το ίδιο επιχείρημα. Ένα είναι σίγουρο. Ότι δε θα νιώσει καθόλου το θρησκευτικό συναίσθημα. Γιατί, όπως άλλωστε θα είδατε και από τα άρθρα μου, η βιωματικότητα του Α.Ο., έγκειται ακριβώς στο γεγονός των παραδόσεων και των θαυμάτων. Όταν δεν πιστέψεις το προαναφερθέν γεγονός, πως θα δεχτείς το θαύμα με την Πορταΐτισσα ή με την Κουκουζελιώτισσα; Ή θα κάνεις επιλογή τι θα πιστέψεις και τι όχι; Με ποια λογική; Με το τι συμφέρει; Ε, τότε όσες φορές και να πάς στο Α.Ο., δε θα καταλάβεις τίποτε. Αρα, δώρον άδωρον να ανοίξουν οι πύλες και για τις γυναίκες.

Αν πάλι, θες να πας από απλή περιέργεια γιατί αντιδράς στο άβατο. Σεβάσου την επιθυμία αυτών των ανθρώπων που θέλουν έτσι να ζουν. Δικαίωμα τους. Εξάλλου, έχει μια τέτοια ησυχία το Α.Ο. Οι γυναίκες, από φυσικό τους θα ταράξουν την ησυχία αυτή. Προσπαθούσα να φανταστώ γυναικεία παρουσία και έφριττα. Δεν ομιλώ μόνο για την πολυλογία; Ή τις φωνές, ή την περιέργεια. Όχι. Αλλά το μυαλό της γυναίκες παίρνει περισσότερες στροφές το λεπτό από ότι στους άντρες και είναι πιο πολύπλοκο. Μόνο αυτό θα ταράξει την ηρεμία.

Επιπλέον, λέγοντας τα σχετικά με το Α.Ο. σε δυο γειτόνισσες μου λέει η μια πως έχει ένα γνωστό στη μονή Γρηγορίου και πρόσφατα είχε πάει να το δει η μάνα

48

του η οποία έμεινε σε ένα γυναικείο μοναστήρι της Χαλκιδικής, την Ορμυλία. ``ναι, το γνωρίζω. Έχει 150 μοναχές``. ``150;`` ρωτάει η άλλη; ``και πως και δεν έχουν σφαχτεί ακόμα;``

Τέλος, αφήστε μας και εμάς τους άνδρες να υπάρχει και ένα μέρος αποτοξίνωσης. Σας αγαπάμε, χωρίς εσάς δε μπορούμε να ζήσουμε, αλλά χρειαζόμαστε και κάποιες περιόδους να ηρεμήσουμε από εσάς ώστε φορτίζοντας τις μπαταρίες, να σας αγαπάμε ακόμα περισσότερο.

49

Κώστας, μέλος της σελίδας athos.edo.gr

Καλησπέρα. Θα ήθελα απλά να πω λίγα λόγια για την δική μου εμπειρία μετά από 10ετή παρουσία μου στο περιβόλι της Παναγίας μας. 4-8-94 μια ημερομηνία, που σημάδεψε τη ζωή μου. Μια ημερομηνία που στάθηκε ορόσημο στη συνέχεια. Για πρώτη φορά πάτησα το πόδι μου στο Άγιο Όρος και από τότε κάθε φορά που φεύγω, παρακαλώ την Παναγία μας να μου επιτρέψει να επισκεφθώ και πάλι το περιβόλι της.

Έχω ζήσει εμπειρίες, που μόνο αν τις ζήσεις θα μπορέσεις να καταλάβεις.

Δεν με ενδιαφέρει τι κάνουν οι μοναχοί στην καθημερινότητά τους. Δεν με ενδιαφέρει τι κάνει ο Ηγούμενος της κάθε Μονής. Δεν με ενδιαφέρουν τα μαγαζιά και η πραμάτεια τους. Με ενδιαφέρει να μιλήσω με τον πνευματικό μου. Με ενδιαφέρει να έρθει το βραδάκι και να καθίσω μαζί με τους άλλους επισκέπτες και κάποιο μοναχό, να συζητήσω για πνευματικά θέματα (και σίγουρα είναι ατελείωτα). Με ενδιαφέρει να έρθει η ώρα να σηκωθώ και να πάω στην εκκλησία το πρωί (και πιστέψτε με αγαπητοί φίλοι είναι άλλη εμπειρία η παρακολούθηση της Θείας Λειτουργίας τα πρωινά με το φως των κεριών να τρεμοπαίζουν μέσα στη γαλήνη της νύχτας και την ησυχία της φύσης).

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα δάκρυα που έτρεξαν από τα μάτια μου την πρώτη φορά που εξομολογήθηκα. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τη δύναμη που παίρνω κάθε φορά που επικοινωνώ με τον πνευματικό μου, έστω και τηλεφωνικά, για κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζω και τις λύσεις και απαντήσεις που μου έχουν δοθεί.

Δυστυχώς δεν μπορείς με δυο λόγια να αναφέρεις αυτό που ζεις. Και η πραγματικότητα είναι φίλοι μου, τι θέλει ο καθένας να βρει στο Άγιο Όρος. Αν θέλεις να βρεις στραβά, θα βλέπεις μόνο στραβά. Αν θέλεις να δεις την αρχιτεκτονική των Μοναστηριών, θα δεις μόνο αυτήν. Αν θέλεις να θαυμάσεις την φύση, θα θαυμάζεις μόνο την φύση. Αν σε ενδιαφέρει η πνευματική ζωή, τότε σίγουρα θα την βρείτε. Αυτό είναι σίγουρο. Με αγάπη Χριστού.

Μαρτυρία ενός ακόμη ανώνυμου επισκέπτη της σελίδας athos.edo.gr

Κάποιος, κάπου, κάποτε πήγε για επίσκεψη στο Άγιο Όρος. Επίσκεψη και όχι προσκύνημα! Σχεδίαζε να παραμείνει στον Άθωνα έξι μέρες, μόλις όμως γνώρισε από κοντά τη μοναστική ζωή των αγιορειτών μοναχών άλλαξε γνώμη και δεν έβλεπε την ώρα να επιστρέψει στον πολιτισμό, όπως ο ίδιος το έθετε και το διαλαλούσε με μεγάλο θράσος.

Έφτασε στην Ι. Μονή Σταυρονικήτα, η οποία θα ήταν και ο τελευταίος σταθμός της αρχικά εξαήμερης εν τέλει τριήμερης περιήγησής του. Μάλιστα, κορόιδευε την παρέα του, διότι, όπως έλεγε, έβλεπαν τα πράγματα διαφορετικά και όχι όπως εκείνος, που μέτραγε τις ώρες για να βγει στον έξω κόσμο και επιτέλους να ελευθερωθεί. Στην είσοδο τις μονής τους υποδέχτηκε ο καλόγερος με λουκούμι και ρακί, έδειξε στους επισκέπτες-προσκυνητές τα δωμάτιά τους και τους ενημέρωσε για το πρόγραμμα των ακολουθιών. Η ώρα ήταν 12,00 το μεσημέρι και στις 16,00μ.μ. είχε εσπερινό.

Ο φίλος μας την προηγούμενη μέρα είχε παραστεί σε αγρυπνία που διήρκεσε 12 ώρες. Αμέσως λοιπόν έπεσε για ύπνο και το μόνο που άκουσε ήταν το σήμαντρο, το οποίο σήμανε στις 16,00 ακριβώς και καλούσε όλους τους παρευρισκόμενους για τον εσπερινό. Ξύπνησε και σκουντουφλώντας κυριολεκτικά, έφτασε στο Καθολικό της μονής, όπου θέλοντας και μη παραβρέθηκε σωματικά στον

51

εσπερινό. Και λέω σωματικά, διότι πνευματικά το μόνο που σκεφτόταν ήταν πότε θα ξεμπέρδευε, για να συνεχίσει τη δουλειά από την οποία τον έκοψε το καταραμένο σήμαντρο, έτσι έλεγε συνέχεια μέσα του.

Επιτέλους, τελείωσε ο εσπερινός, ο κόσμος όμως δεν έφευγε, καθώς περίμεναν να θέσουν σε προσκύνημα τα ιερά λείψανα αγίων, που φυλάσσονται στη μονή. Μέσα στο τσούρμο πήγε και αυτός. Καθώς έλεγε είχε πάρει το κολάι, αφού και στις άλλες μονές που είχε πάει δεν έκανε άλλη δουλειά από το να ασπάζεται νεκρά κόκαλα, που ούτε παλμό είχαν ούτε θερμότητα ούτε ανάβλυζαν μύρο, παρά τα όσα έλεγαν οι αγιορείτες πατέρες.

Προσκύνησε λοιπόν και ετοιμαζόταν να φύγει, παρόλο που ο υπόλοιπος κόσμος παρέμενε εντός του Καθολικού, όταν ο Παππούλης που βρισκόταν εκεί είπε με σπαστή φωνή, όσο μπορούσε δυνατή: «Παιδιά μου σας παρακαλώ, σας παρακαλώ στο όνομα του γλυκού μας Ιησού, πείτε μου ποιος από σας δε μύρισε από τα ιερά λείψανα τη θεία ευωδιά που βγάζουνε»; Εκείνος σταματάει ξαφνιασμένος στην είσοδο, αυτό δεν το είχε ξανακούσει σε κανένα μοναστήρι. Αμέσως, πηγαίνει μπροστά στον παπά και με ύφος προκλητικό του λέει: «Εγώ». Τότε ξεπετάχτηκαν και καμιά δεκαριά ακόμη.

Ο σεβάσμιος ιερέας πηγαίνει μπροστά στα ιερά λείψανα και με γλυκιά φωνή αρχίζει να ψέλνει το τροπάριο του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτη. Το πρόσωπο του, κίτρινο από τις χημειοθεραπείες, άρχισε να λάμπει τόσο πολύ, που στο τέλος δεν μπορούσες να το κοιτάξεις. Ο γνωστός αυτός φοβήθηκε από αυτό που είδε και τότε συνειδητοποίησε ότι την ίδια στιγμή τα ιερά λείψανα άρχιζαν να ευωδιάζουν τόσο έντονα και γλυκά, που δε χόρταινες να εισπνέεις. Σε λίγο, το πρόσωπο του ιερέα σταμάτησε να φωτίζει, όμως η θεία ευωδιά από τα οστά ήταν τόσο έντονη, που ξεχύθηκε έξω από το Καθολικό, απλώθηκε σε όλη τη μονή και ακολουθούσε τους επισκέπτες ακόμη και στην Τράπεζα και στα δωμάτια τους. Όσοι την είχαν αμφισβητήσει, έκλαιγαν σα μωρά παιδιά και έλεγαν ότι εξαιτίας των αμαρτημάτων τους δεν μπορούσαν να την μυρίσουν αρχικά.

Τη νύχτα κανείς δεν μπόρεσε να κοιμηθεί. Την άλλη μέρα ξεκίνησαν για την Ι. Μονή Ιβήρων. Η μυρωδιά τους ακολουθούσε ως τα μισά του δρόμου. Ο γνωστός μου άλλαξε για δεύτερη φορά γνώμη και ήθελε να παραμείνει στο Άγιο Όρος και να ολοκληρώσει το προσκύνημά του εκεί (δεν το αποκαλούσε πλέον περιήγηση ή εκδρομή). Όταν επέστρεψε στο σπίτι του, η γυναίκα του πήρε τα ρούχα του να τα πλύνει. Τότε διαπίστωσε ότι τα ρούχα του μύριζαν ακόμη αυτή τη γλυκύτατη θεία ευωδιά.

Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν στην Ι. Μ. Σταυρονικήτα Αγίου Όρους, στις 5 Σεπτεμβρίου 1997. Ο γνωστός αυτός είναι θείος μου, ξάδερφος της μητέρας μου και την εμπειρία του την ανέφερε σήμερα στο σαρακοστιανό τραπέζι. Η μεταστροφή στη θρησκεία εκείνου και της γυναίκας του υπήρξε ραγδαία. Ο παππούλης πατήρ Νεκτάριος τότε είχε λίγες μέρες ζωής, σύμφωνα με τους

52

γιατρούς. Την τελευταία φορά που επισκέφθηκε ο θείος μου το Άγιο Όρος, πριν λίγους μήνες, τον βρήκε κρυωμένο στο κρεβάτι του. Ο π. Νεκτάριος έμαθε και ζει με τον καρκίνο που τον έχει χτυπήσει σε όλο του το σώμα. Είναι οδοντίατρος και διατηρεί το ιατρείο του στο Άγιο Όρος, προσφέροντας τις υπηρεσίες του όσο του το επιτρέπει η κατάσταση της υγείας του.

Την ιστορία αυτή, ακριβώς όμοια ως και την τελευταία λεπτομέρεια, την είχα διαβάσει και στο Internet, από κάποιον άλλον αυτόπτη μάρτυρα. Η συγκίνηση μου ήταν μεγάλη, όταν την άκουσα σήμερα από πρόσωπο συγγενικό, για αυτό σκέφτηκα να την μοιραστώ μαζί σας.

Απάντηση του συντονιστή της σελίδας athos . edo . gr (Απάντηση στο προηγούμενο μήνυμα)

Αλήθεια..... τι να πρωτοπει κάποιος διαβάζοντας αυτήν την καταπληκτική ιστορία.... Ένας άνθρωπος που "παρασύρθηκε" από τους φίλους του να κάνει μια εκδρομή στο Άγιον Όρος, που μόλις έφτασε δεν έβλεπε την ώρα να ξαναγυρίσει στην κοσμική ζωή. Ένας σκοπός ταξιδιού που δεν τον άφηνε να γευτεί, αυτήν την ομορφιά, την γλυκήτητα αυτών των ανθρώπων του Αγίου Όρους, την κατάνυξη, την ευοδία....

Ο Θεός όμως δεν αφήνει, τους Πιστούς του να χαθούν.... Θα τους στείλει την καταλληλότερη στιγμή, κάτι το οποίο θα τους φωνάξει... Εεεεεε....είμαι εδώ....Υπάρχω.... Πρέπει να με νιώσεις, να με μυρίσεις.... Και του έστειλε αυτό το γεροντάκι που ρώτησε για την ευοδία.....

Παρόμοια περίπτωση μου έτυχε και εμένα την πρώτη μου φορά που ανέβηκα στο Περιβόλι της Παναγίας μας. Ήταν μαζί μας ένας φίλος, που ήρθε μαζί μας για εκδρομή. Είχε φέρει μαζί του το ραδιοφωνάκι του, ένα μπουκάλι ουίσκυ, ξηρούς καρπούς....Λες και πήγαινε για παραλιακό παρτάκι..... Αγκωμαχούσε στην πεζοπορία μας, και δεν έβλεπε την ώρα να βγει στον "έξω" κόσμο.... Όμως η πρώτη μας φορά στο Όρος, μας επιφύλαξε μία έκπληξη. Ο π. Ιωσήφ της Μ. Φιλοθέου που μας φιλοξενούσε, μας πήγε να γνωρίσουμε τον πνευματικό του Πατέρα. Τον Γέροντα Ιωσήφ στην Ι.Μ. Βατοπαιδίου. Ένα Γεροντάκι που μόλις τον

53

αντίκρυζες, έβλεπες ένα γλυκό προσωπάκι που χαμογελώντας μας έλεγε πόσο πολύ περιμένει να "κοιμηθεί" για να πάει κοντά σε αυτόν που αγαπούσε. Ένα Γεροντάκι που, αν και άρρωστος, έλαμπε και οι λέξεις του έβγαιναν σαν χείμαρρος αγάπης όταν μας μιλούσε. Καθώς φορά που έλεγε κάτι ένιωθες ότι το έλεγε για σένα. Σε κοίταγε μέσα στα μάτια και νόμιζες ότι σε "άδειαζε" και εκείνη την στιγμή αυτό που έλεγε καταλάβαινες ότι το έλεγε για σένα. Δεν ξέρω τι είπε για τον φίλο μου την ώρα που τον κοιτούσε, αλλά ξέρω ότι φύγαμε όλοι τόσο ζαλισμένοι από αυτό που νιώσαμε που ο φίλος μου δεν ήθελε πια να φύγει. Την δεύτερη φορά που πήγα, του είπα να ξαναέρθει μαζί μου. Ήρθε "λιγότερο οργανωμένος", χωρίς τα περιττά μπουκάλια του, και τον είδα ότι ήθελε να συμμετέχει περισσότερο στα της Μονής. Πρώτος σηκωνόταν για τις λειτουργίες, και πρώτος ήταν αυτός που οργάνωνε τις πεζοπορίες μας.....

Η ομορφιά, η αγάπη που πλημμυρίζει από άκρη σε άκρη το Άγιον Όρος, και οι άνθρωποι που σε αγκαλιάζουν για να σε φέρουν κοντά στον Θεό σε κάνουν να θέλεις όλο και περισσότερο να βρίσκεσαι εκεί.

Σε ευχαριστούμε φίλε για την όμορφη αυτή ιστορία που μοιράστηκες μαζί μας.....

54

Ηλίας από την Πάτρα μέλος του ιστότοπου www . athos . gr

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [1]

31 Οκτωβρίου 2005. η δεύτερη φορά που επισκέφθηκα το Α.Ο. ύστερα από 2 χρόνια. Το απρόσμενο, το καινούργιο, το παράξενο, το ιδιότυπο δεν υπήρχαν στη σκέψη μας. Ξέραμε πώς να πάμε, που θα πάμε, τι θα συναντήσουμε. Τι ώρα είναι η εκκλησία, το φαγητό, πως είναι η φύση, οι μοναχοί, τα κτίρια. Πηγαίναμε γιατί μας άρεσε. Λησμονούσαμε πολύ όλες αυτές τις ωραίες στιγμές που είχαμε περάσει και ζήσει. Ιδίως σε δύσκολες στιγμές του βίου μας σαν κινηματογραφική ταινία περνούσαν μπρος στα μάτια μας και μας χαλύβδωναν. Και επιθυμούσαμε πολύ να τις ξαναζήσουμε, να φορτώσουμε τις μπαταρίες μας -όπως έλεγε και ο πάτερ Παίσιος- να αναζωογονηθούμε, να ξανανιώσουμε. Αυτά προσμέναμε. Και αυτά βρήκαμε. Όμως ξανασυναντήσαμε πάλι το απρόοπτο, το απρόσμενο. Και πιο ήταν αυτό; Μα η επικοινωνία με τον εαυτό μας. Το σκύψιμο στα εσώτερα βάθη της καρδιάς μας. Η ηρεμία που νιώθεις μετά και υστέρα συνομιλείς πιο εύκολα με το Θεό. Η ηρεμία του Α.Ο. δεν είναι γιατί απουσιάζουν τα αυτοκίνητα, οι τηλεοράσεις, οι θόρυβοι των μεγαλουπόλεων, ή έστω τα άγχη της καθημερινής ζωής. Η ηρεμία στο Α.Ο. συνίσταται στο ότι τα αναθέτεις όλα στο

Θεό. Εσύ κάνεις τον αγώνα σου, την προσπάθεια σου, ότι περνάει από το χέρι σου, μα δεν αγχώνεσαι. Γιατί δεν βασίζεσαι στον εαυτό σου, αλλά στο Θεό και ξέρεις ότι όλα θα πάνε κατά το σχέδιο Του. Και τότε ηρεμείς και ζεις μια ζωή χωρίς άγχος γιατί κατέχεις πως δεν είσαι μόνος σου. Αυτά βρίσκεις στο

Α.Ο. και που δυστυχώς –ανθρώπινη αδυναμία γαρ- δυσκολεύεσαι να τα διατηρήσεις στην καθημερινή ζωή. Για αυτό και νιώθεις αυτόματα την ανάγκη του συχνού επαναβαπτισμού στην πνευματικότητα.

31 Οκτωβρίου 2005. Ώρα 9 το πρωΐ. Είχαμε πάρει το διαμονητήριο μας, είχαμε βγάλει τα εισιτήρια του πλοίου και καθόμασταν σε ένα καφενείο στην Ουρανούπολη περιμένοντας να έρθει η ώρα της αναχώρησης. Μουντός καιρός, που και που ψιλόβρεχε και το κρύο της υγρασίας. Λίγο πιο έντονος ο θόρυβος των κυμάτων

ακουγόταν. Αν και τέτοια εποχή κόσμος πολύ. Απέναντι μας πίνανε το καφέ τους οι γνωστοί παπαροκάδες.

Και η ώρα ήρθε. Το πλοίο στις 9:45 ανέβασε τη μπουκαπόρτα και ξεκίνησε. Το τοπίο άγριο, απόκρημνο, βραχώδες. Για το άλλωστε από παλιά δεν κατόρθωσε να προσελκύσει κατοίκους. Για αυτό άλλωστε επιλέχθηκε ως τόπος ασκήσεως και μονώσεως. Θάλασσα, άμμος, βράχια βουνό. Αυτό βλέπεις συνέχεια. Σπάνια να ομαλοποιείται, αλλά για λίγο το έδαφος. Παλιά εγκαταλελειμμένα ασκηταριά πάνω στους βράχους, το ρώσικο μετόχι της Χουρμίτσης με ανακαινισμένη μόνο την εκκλησία να μαρτυρεί πως μάλλον κατοικούν μοναχοί. Ύστερα από μίας ώρας ταξίδι και ενώ οι κυματισμοί των βράχων ανταγωνίζονταν σε ομορφιά και ενδιαφέρον τους κυματισμούς της θάλασσας αντικρίζουμε τον αρσανά [λιμάνι] της σέρβικης μονής Χιλανδαρίου. Η μονή είναι εσωτερικά, δε φαίνεται. Πάς με τα πόδια γύρω στις 3 ώρες δρόμο. Η μονή είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Παναγίας και κατέχει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας. Η παράδοση λέει πως όταν του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού του έκοψαν το χέρι οι αρχές –ένεκα συκοφαντίας- και προσευχόνταν σε αυτή την εικόνα, το χέρι της Παναγίας βγαίνει από την εικόνα, παίρνει το κομμένο χέρι του Αγίου και το κολλάει στην πληγή. Και ιάθηκε πλήρως ο Άγιος, λες και δεν είχε πάθει τίποτα.

Μετά ο αρσανάς της βουλγάρικης μονής Ζωγράφου η οποία βρίσκεται 1 ώρα δρόμο πάνω στο βουνό, μέσα σε καταπράσινο δασώδες τοπίο, αφιερωμένη στον

56

Άγιο Γεώργιο. Οι κτήτορες της μονής διαφωνούσαν με την ονομασία. Άφησαν σανίδα λευκή και αργότερα τη βρήκαν ζωγραφισμένη με τη μορφή του Αγίου Γεωργίου. Ο αρσανάς της Κωνσταμονίτου σε μικρή απόσταση. Μα για αυτή θα αναφερθούμε αργότερα καθότι θα την επισκεφτούμε.

Και να η πρώτη παραλιακή μονή, η Δοχειαρίου. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα από τον μοναχό Ευθύμιο, δοχειάρη (διαχειριστή δηλαδή ελαίου και τροφίμων) της Μεγίστης Λαύρας. Αφιερωμένη στους Αρχαγγέλους, έχειως μέγα θησαύρισμα την εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου όπου πρωί και βράδυ ψάλλεται παράκληση.

Έπειτα η Ξενοφώντος, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Αρκετά μεγάλη. Και στο μέγεθος της πρόσδιδε περισσότερο το φυσικό τοπίο. Μια αρκετά μεγάλη ομαλή λωρίδα γης και από πίσω τα βουνά επιβλητικά καταπράσινα.

Σε λίγο η ρώσσικη του Αγίου Παντελεήμονος. Τεράστια, επιβλητική με ογκώδη κτίρια, όπως οτιδήποτε ρώσσικο στο Α.Ο., ανάμεσα θάλασσας και βουνού κρατούσε τα όρια, όπως και οι μοναχοί βρίσκονται μεταξύ ουρανού και γης.

Και φτάνουμε στο λιμάνι του Α.Ο. τη Δάφνη, ενώ ψηλά φαίνεται η μονή Ξηροποτάμου, αφιερωμένη στους 40 μάρτυρες και κατέχει το μεγαλύτερο κομμάτι Τιμίου Ξύλου. Η ώρα είναι λίγο μετά τις 12. Ο πολυπληθής και ετερογενής κόσμο κατεβαίνει. Άλλοι θα πάρουν το καραβάκι για τις νοτιοδυτικές μονές. Άλλοι το πούλμαν για τη Σιμωνόπετρα. Οι περισσότεροι μπήκαμε τα 2 λεωφορεία για τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Α.Ο. Γεμίσανε ασφυκτικά και αναγκαστήκαμε να περιμένουμε να έρθει και άλλο πούλμαν. Ο Χάρης με ρωτάει τρομαγμένα:

57

Απλώς πες μου, ότι δε θα έχει τόσο κόσμο εκεί που θα πάμε.`` ``Όχι`` του λέω, ``μην αγχώνεσαι``. Ψιλόβρεχε, ενώ αγκομαχώντας το φιδίσιο δρόμο. Οι Καρυές φαίνονταν από το δρόμο σαν ένα μικρό ορεινό χωριουδάκι. Καπνοί από τις καμινάδες. Τα κίτρινα πεσμένα φύλλα, σαν ένα χαλί στόλιζαν τον χωματόδρομο. Στα λιθόστρωτα βρεγμένα μονοπάτια επικρατούσε ηρεμία. Η ώρα πρέπει να είναι γύρω στις 1:30. από εκεί με άλλο πούλμαν θα πάμε στην Καρακάλλου, το μοναστήρι όπου θα καταλύσουμε για πρώτο βράδυ.

58

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [2]

Το πούλμαν, στρίβοντας πάνω στον ανώμαλο χωμάτινο δρόμο, περνώντας από πανύψηλα δέντρα και χτυπώντας στα κλαδιά τους έφτασε στη Μονή Καρακάλλου. Σαν ένα μικρό ορθογώνιο κάστρο στην άκρη ενός λόφου,

καταμεσής του δάσους. Η μονή πρέπει να κτίστηκε στα τέλη του 10ου αιώνα ή στις αρχές του 11ου πιθανόν από τον μοναχό Νικόλαο Καρακάλλα. Τον 13ο αι. όπως και όλο το Α.Ο. η μονή αρχίζει να παρακμάζει, εξαιτίας των συχνών επιδρομών των Καταλανών

πειρατών. Όμως στα τέλη αυτού του αιώνα όπως και τον επόμενο η μονή, χάρη στις δωρεές των Βυζαντινών αυτοκρατόρων ακμάζει. Για λίγο διάστημα, το β` μισό του 15ου αι. λόγω της άλωση της Πόλης, αρχίζει πάλι να παρακμάζει όπου τον επόμενο αιώνα και για τους επόμενους τρεις, χάρη στις δωρεές των Μολβαδών και Ίβηρων ηγεμόνων βρίσκεται σε ακμάζουσα πορεία, φτάνοντας ακόμα και τους 500 μοναχούς. Κατά τα δύσκολα χρόνια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων η μονή καθοδηγήθηκε από τον χαρισματικό γέροντα Κοδράτο, γνωστό και εκτός Α.Ο., γνωρίζοντας μεγάλη άνθηση. Φθίνουσα πορεία πέρασε τη δεκαετία του 1980, έως την αρχή του `90. Σήμερα αριθμεί περίπου τους 45 μοναχούς. Η Μονή καυχάται για δυο αδελφούς της που αξιώθηκαν να μπουν στη χορεία των Αγίων του Θεού: Τον όσιο Γερβάσιο τον διά Χριστόν Σαλλό που έζησε ως ρακένδυτος ασκητής γύρω από τη Μονή και πέθανε στις αρχές του 18ου αιώνα και τον νέο οσιομάρτυρα Γεδεών που αφού ασκήτεψε επί 35 χρόνια στο μοναστήρι, σφαγιάσθηκε στις 30/12/1818 από τους Τούρκους επειδή δεν αρνήθηκε τον Χριστό, στον Τύρναβο Λαρίσης, πολιούχος του οποίου τυγχάνει.

Περάσαμε την χαμηλή πύλη της μονής και μπήκαμε μέσα. Μια μικρή αυλή. Απέναντι μας και στο κέντρο η εκκλησία, το καθολικό αφιερωμένο στους Πρωτοκορυφαίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Βαμμένο εξωτερικά με βαθύ κόκκινο, όπως όλα τα καθολικά των μονών του Α.Ο., θυμίζοντας το αίμα του Χριστού που έσωσε διά την ημών σωτηρία, θυμίζοντας το αίμα των Μαρτύρων που έχυσαν υπέρ της πίστεως, θυμίζοντας στους μοναχούς πως μέσα από την άσκηση, ``το ``μαρτύριο`` -γιατί μαρτύριο είναι η προσπάθεια απαλλαγής από τα

59

πάθη- θα αξιωθούν της βασιλείας εκείνου που θυσιάστηκε υπέρ ημών, θυμίζοντας σε όλους μας ποιο είναι το καθήκον μας.

Η ώρα ήταν λίγο μετά τις 2. Ο εσπερινός μόλις είχε αρχίσει. Οι μοναχοί ήταν στην εκκλησία. Ένας δόκιμος πήγαινε βιαστικά. Τον προλάβαμε για μας κατατοπίσει. Αριστερά της αυλής ανεβήκαμε την ξύλινη σκάλα και μπήκαμε στο διάδρομο του αρχονταρικιού. Η ζεστασιά του ξύλινου πατώματος, των απλών και λιτών επίπλων, η θέα από την τζαμαρία της ησυχίας της αυλής και του φωτός από τα αναμμένα καντήλια που εξείχαν από τα παράθυρα του ναού. Αφού τακτοποιηθήκαμε στο δωμάτιο μας, δίκλινο μικρό, πήγαμε στην εκκλησία.

Οι εκκλησίες στο Α.Ο. χωρίζονται σε τρία μέρη. Πρώτα είναι ο πρόναο, οροθετημένος με τζάμια. Έπειτα αρχίζει το κύριο κτίσμα του ναού. Η λιτή και ο κυρίως ναός που χωρίζονται με έναν τοίχο, ο οποίος έχει μια κεντρική θύρα και δύο πλαϊνές, ενώ είναι αγιογραφημένες σε αυτόν οι εικόνες του Χριστού δεξιά και της Παναγίας αριστερά. Ακριβώς όπως το τέμπλο. Στη λιτή γίνονται οι ακολουθίες του μεσονυχτικού, της ενάτης, του αποδείπνου, της αρτοκλασίας. Ο κύριος ναός σε κάποιο σημείο σπάει σε δυο ημικύκλια ένθεν κακείθεν, όπου και οι χοροί των ψαλτών. Συνήθως, έξω από την εκκλησία βρίσκεται η Φιάλη με το αγίασμα, όπου όμως εδώ, ένεκα της στενότητας του χώρου βρίσκεται στον πρόναο.

Κατά τις 3, η ακολουθία του εσπερινού τελειώνει. Προπορευόμενου του ηγουμένου και των μοναχών εξερχόμεθα διά της πλαϊνής δεξιάς θύρας του πρόναου και εισερχόμεθα απέναντι στην τράπεζα –συνήθως βρίσκεται απέναντι της κυρίας θύρας του ναού.

Στο βάθος, ένα τραπέζι όπου κάθεται ο ηγούμενος και η γεροντία της μονής, ενώ στις τρεις σειρές από μεγάλα ξύλινα τραπέζια και πάγκους καθόμεθα οι υπόλοιποι. Ο ηγούμενος ευλογεί και αρχίζουμε να τρώμε. Ένας μοναχός στον άμβωνα διαβάζει πατερικά κείμενα, καθώς ο νους του μοναχού οφείλει να σκέφτεται αδιαλείπτως το Θεό και τη σωτηρία του. Εκτός από την Τετάρτη και την Παρασκευή, μέρα νηστείας των μοναχών είναι η Δευτέρα, εορτή των Αγίων Αγγέλων, στα ύψη των οποίων επιθυμούν και προσπαθούν να φτάσουν οι μοναχοί –όπου τρώνε μια φορά μόνο και αλάδωτο φαγητό. Σήμερα –ευτυχώς για

60

εμάς- λόγω εορτής –του Αποστόλου Λουκά με το παλαιό ημερολόγιο- το φαΐ ήταν λαδερό: φακές, ψωμί ζυμωτό νοστιμότατο, ελιές γευστικότατες. Στο πρώτο καμπανάκι που χτυπάει ο ηγούμενος δυνάμεθα να πιούμε το κρασί, αγνό, δυνατό, καθαρό. Στο δεύτερο καμπανάκι σταματάμε το φαΐ –όποιος έφαγε – έφαγε -, ο αναγνώστης κατεβαίνει από τον άμβωνα, παίρνει την ευλογία του ηγούμενου, ένα ποτήρι κρασί και ψωμί, ο οποίος αφού ευλογεί τα περισσεύματα, στην έξοδο της αίθουσας στεκόμενος δεξιά ευλογεί τους εξερχόμενους, ενώ στα αριστερά ο τραπεζάρης, ο μάγειρας και ο αναγνώστης ζητούν συγχώρεση αν κάτι δεν έκαναν καλά στο διακόνημα τους. Η ταπείνωση, αρετή ύψιστη.

Μετά το πέρας και αφού βρήκα τον πατέρα Νεκτάριο για να του δώσω ένα δέμα από έναν ιερέα, βγήκαμε με τον Χάρη για μια βόλτα προτού κλείσει η πύλη.

**************

1:00 τη νύχτα. Τα σήμαντρα χτυπάνε για την πρωινή λειτουργία. Κατά τις 3:00 χτυπάει η πόρτα και ένας μονάχος ειδοποιεί πως σε λίγο αρχίζει η Θεία Λειτουργία. Ετοιμάζομαι και κατεβαίνω. Ο Χάρης κοιμόταν. Δε ξέρω πώς να περιγράψω με τις λέξεις το συναίσθημα που νιώθεις κατεβαίνοντας τις σκάλες τις αυλής μέσα σε απόλυτη ησυχία, με το κατάμαυρο του ουρανού. Όποιος δεν έχει πάει δεν μπορεί να το νιώσει. Κάνω μια βόλτα γύρω-γύρω στην μικρή ορθογώνια αυλή και ύστερα μπαίνω στην εκκλησία.

``Την τιμιωτέραν των Χερουβίμ…``. Σκοτάδι. Μόνο τα καντήλια έδιναν φως και που και που κανένα κερί. Δουλεία του μοναχού είναι να επικοινωνεί με το Θεό. Και η επικοινωνία με το Θεό γίνεται όταν ο νους είναι εντελώς απερίσπαστος. Εξ` ου και τη νύχτα την εκμεταλλεύεται για αυτό ακριβώς το σκοπό. Όπου το φως, είτε φυσικό είτε τεχνητό, δεν περισπά τη σκέψη. Στο Θεό λένε προσφέρουμε τα καλύτερα. Και η καλύτερη στιγμή είναι η νύχτα.

``Δόξα σοι τω δείξαντι το φως…`` Οι μοναχοί κάθονται στα στασίδια τους, την περισσότερη ώρα όρθιοι και με το κομποσχοίνι ανά χείρας. Νιώθεις λίγο άσχημα που έρχεσαι με δυο και δυόμισι ώρες καθυστέρηση. Όταν αυτοί όχι μόνο από την μία αλλά και νωρίτερα έχουν σηκωθεί να κάνουν τον κομποσχοίνι τους, να προσευχηθούν και υπέρ όλων όσων το έχουν ζητήσει από εμάς τους λαϊκούς που τους τηλεφωνούμε όταν έχουμε κάποιο πρόβλημα` και όταν έχουν κοιμηθεί αρκετά αργά κάνοντας πάλι προσευχή.

``Άξιον Εστί ως αληθώς…`` Οι ψάλτες ψέλνουν ήρεμα, γλυκά, λιτά, χωρίς τυμπανοκρουσίες, δίχως να θέλουν να επιδειχτούν όπως κάνουν πολλοί στις ενορίες. Δεν επιδιώκουν να αποδείξουν το μουσικό τους τάλαντο, δεν ψέλνουν για να επαινεθούν από αυτούς τους ακούνε, αλλά ψέλνουν για το Θεό. Θυμάμαι κάποτε σε μια εκκλησία σε μια μεγαλούπολη, στους χαιρετισμούς, που ο παπάς τα έλεγε τόσο αργά και δυνατά για να δείξει τις τάχα φωνητικές του ικανότητες, που σκέφτηκα πως αν αυτός ήταν στο Α.Ο., τουλάχιστον θα τον είχαν σταματήσει. Γιατί τι πιο γλυκό και ωραίο συνάμα από την μεγαλοπρεπή

61

λιτότητα και την ταπείνωση της φωνής. Αφού η ταπείνωση οδηγεί στο Θεό, άρα και η ταπείνωση σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας φέρνει καλύτερα αποτελέσματα.

5:00 η ώρα το πρωΐ. ``Δι ευχών των αγίων πατέρων ημών..``. το αντίδωρο, το ψωμί βουτηγμένο σε κρασί και αγιασμός από τη φιάλη. Αυθωρεί, όπως και το μεσημέρι στην τράπεζα για φαΐ. Τηγανητό αυγό, τυρί, ψωμί, ελιές, κρασί.

Γυρίζω στο δωμάτιο. Ο Χάρης κοιμάται. Ανοίγω το παράθυρο. Μες στο κατάμαυρο ακούγεται από μακριά ο αχός της θάλασσας [μισή ώρα δρόμος], το θρόϊσμα των δέντρων. Σιγά-σιγά χαράζει. Το μαύρο άχνιζε, έως ότου γίνει αχνό μπλε. Ξυπνάω τον Χάρη. Σε λίγο θα έρθει το πούλμαν. Μέσα στο αχνό φως της συννεφιασμένης μέρας που ερχόταν κατεβαίνουμε, βγαίνουμε στην πόλη. Μέσα στην απόλυτη ησυχία πηγαίνουμε για την Μονή Ιβήρων.

62

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [3]

Κατά τις 7 το πρωΐ, φτάσαμε στη Μονή Ιβήρων, δίπλα στη θάλασσα βυθισμένη στην ηρεμία του φθινοπωρινού αυτού πρωινού. Μεγάλη μονή, μεγάλο προαύλιο. Στην είσοδο το παρεκκλήσι της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Η ίδια επέλεξε σαν τόπο της την είσοδο της μονής όταν όρθια, πάνω στη θάλασσα ήρθε από μια λίμνη στη Μ. Ασία που την είχε πετάξει μια ευσεβής γυναίκα για να γλιτώσει από τη μανία των εικονομάχων. Ένας ευσεβής γέροντας, ο Γαβριήλ, που ασκήτευε λίγο πιο πάνω από το μοναστήρι αξιώθηκε περπατώντας πάνω στη θάλασσα να βγάλει την Παναγία στη στεριά. Με τιμές τοποθετήθηκε στο καθολικό, όμως την επόμενη μέρα βρέθηκε στην είσοδο της μονής. Αυτό επαναλήφθηκε για άλλες δυο φορές ώσπου η Παναγία φανέρωσε τη θέληση της πως θέλει να μείνει εκεί, ως Κυρία και Προστάτις της μονής. Και συμφώνως με την παράδοση, αν η εικόνα αυτή κάποια στιγμή φύγει από το Α.Ο., θα χαθεί και το Α.Ο. και οι μοναχοί να ακολουθήσουν την εικόνα σε νέο τόπο.

Παίρνοντας τον χωματόδρομο πορευόμεθα για τη Μονή Σταυρονικήτα, όπου και θα διαμείνουμε τη δεύτερη ημέρα παραμονής μας στο Περιβόλι της Παναγίας. Σε απόσταση 1 ώρας, αν ακολουθούσαμε ένα υπέροχο μονοπάτι μέσα στο δάσος δίπλα στη θάλασσα. Όμως, οι βροχές των προηγούμενων

ημερών είχαν επιφέρει κατολίσθηση στην αρχή του μονοπατιού και αναγκαστήκαμε να ακολουθήσουμε τον χωματόδρομο για τις Καρυές, καθυστερώντας μας για κανά μισάωρο. Για καλή μας τύχη, περνούσε ένας

63

γέροντας με ένα τζιπ και μας άφησε στη διασταύρωση της Σταυρονικήτας, όπου από εκεί είχαμε μόνο μισή ώρα κατηφόρα. Όμως εγώ έκλαιγα το μονοπάτι που δεν ακολουθήσαμε.

Η Σταυρονικήτα ιδρύθηκε τέλη του 10ου με αρχές του 11ου αι., ίσως α[ό κάποιον Νικήτας ή Σταυρονικήτας Νικηφόρος, αξιωματικό του Τσιμισκή. Τον 12ο αιώνα έπεσε σε παρακμή λόγω των πειρατικών επιδρομών και έγινε εξάρτημα, αρχικά της Κουτλουμουσίου και μετέπειτα της Φιλοθέου. Το 1533 ο ηγούμενος της Ι. Μ. Γηρομερίου, ιερομόναχος Γρηγόριος, αγόρασε την Σταυρονικήτα και την ανακαίνισε βοηθούντος και του πατριάρχη Ιερεμία Α΄. Το καθολικό της μονής, η τράπεζα και το δωδεκάορτο είναι αγιογραφημένα από τον περίφημο εκπρόσωπο της Κρητικής σχολής Θεοφάνη. Από εξαρτήματα έχει 33 Καλύβες στην Καψάλα και 4 Κελλιά. Επίσης διαθέτει 4 παρεκκλήσια και 2 εξωκλήσια.Στην άκρη ενός βράχου, ακριβώς δίπλα στη θάλασσας, σε ύψος περίπου 50 μέτρων βρίσκεται το πιο μικρό μοναστήρι του Α.Ο. είναι τόσο μικρό, που ίσως για αυτό για αυτό μας άρεσε. Μου θύμισε τα κάστρα που παίζαμε όταν ήμασταν παιδιά. Τόσο μικρό μου φάνηκε.

Ένα δέντρο και μια λιθόστρωτη αυλή μας υποδέχονται. Ένα μονοπάτι μας οδηγεί στο μοναστήρι. Δεξιά ο κήπος με τα λαχανικά τους, που από αυτά τρώνε και δεξιά ένα μικρό πορτοκαλόδασος, περιστοιχισμένο με ψηλή μάντρα, όπως και από το υδραγωγείο, ακριβώς για να προστατεύεται από τον χιονιά και το κρύο. Το υδραγωγείο γραφικό με τις καμάρες του, ενώ στις δεξαμενές του χρυσόψαρα επέπλεαν. ``Έτσι τα βρήκαμε από παλιά τα χρυσόψαρα και τα αφήσαμε. Δεν τα ταΐζουμε, ότι βρίσκουν`` μου είπε ο πατήρ Φιλήμων όταν τον ρώτησα. Κάπου είχα διαβάσει πως τα ψάρια σε στάσιμα είναι χρήσιμα καθώς τρώνε τις νύμφες των κουνουπιών και άλλων εντόμων και αυτά δεν αυξάνονται. Υποθέτω ότι μάλλον για αυτό θα τα έβαλε, ο άγνωστος εκείνος μοναχός. Όμως, δε θα μπορούσα να μη θαυμάσω την επιμονή των μοναχών στην παράδοση, στην οιανδήποτε παράδοση, είτε αυτή αφορά λειτουργικά θέματα, είτε τα πιο απλά της καθημερινότητας. Κρίμα που αυτό δεν το βρίσκουμε παντού. Καλοί οι δασικοί δρόμοι, απαραίτητοι για τον επισκέπτη, αλλά ίσως με πιο φειδώ να γινόταν. Χάθηκαν και εκείνα τα υπέροχα μονοπάτια, όπου τόσοι και τόσοι αγιασμένοι γέροντες τα είχαν περπατήσει. Καλή η

64

αναστήλωση των μοναστηριών, απαραίτητη η εισαγωγή της τεχνολογίας, αλλά μήπως πάλι και εκεί έπρεπε να υπάρχει μια φειδώ; Διηγιόταν ο π. Παίσιος πως κάποιος μοναχός στη Νέα Σκήτη έβλεπε τους δαίμονες να γελάνε όταν τοποθετήθηκε κολώνα του ΟΤΕ στη σκήτη.

Ας αφήσουμε όμως τη γκρίνια και ας επανέλθουμε στην ομορφιά του τόπου και τρόπου. Μετά το υδραγωγείο, μια μεγάλη κληματαριά κρέμεται πάνω από το κεφάλι και παγκάκια. Δίπλα στην πύλη σε ένα μικρό δωμάτιο ο πορτάρης, ο πατήρ Θεοδόσιος, μας καλωσορίζει. Σε λίγο, αφού δώσαμε τα στοιχεία μας έρχεται ο αρχοντάρης ο π. Φιλήμων και μας τακτοποιεί στα δωμάτια μας.

Μπαίνοντας, νιώθεις πιο έντονα τη στενότητα του χώρου. Ούτε 5 μέτρα η πύλη από την εκκλησία, ενώ οι διάδρομοι, ο αριστερός ζήτημα να ήταν ενάμισι μέτρο και ό άλλος, όπως και αυτός πίσω από το καθολικό 1 μέτρο. Ζήτημα. Ανεβήκαμε την μεγάλη ξύλινη σκάλα μέχρι τον 3ο όροφο, όπου και το αρχονταρίκι με τα δωμάτια, ανακαινισμένα. Ένα δίκλινο και μια λάμπα πετρελαίου καθώς το μοναστήρι δε διαθέτει ρεύμα. Βέβαια καλοριφέρ έχει, μάλλον από μια γεννήτρια που διαθέτει.

Κάτω από την κληματαριά καθόμασταν και σκεφτόμασταν. Ο Χάρης έπιασε κουβέντα με ένα μοναχό, τον π. Αρτέμιο, και τον πατέρα του που είχε έρθει να τον δει. Ήταν πατριώτες μας. Και αρχίσανε οι τρεις του μια πολύωρη κουβέντα. Μία για την τοπική ποδοσφαιρική ομάδα και πως πάει και τι προοπτικές έχει και πως πρέπει να αγωνίζεται, μία για τη σωτηρία της ψυχής και πως αυτή επιτυγχάνεται και τι κίνδυνοι παραμονεύουν και ποιες είναι οι παγίδες του διαβόλου, που πολλές φορές είναι μπροστά μας στα πιο απλά πράγματα. Και πόση δίψα είχε ο Χάρης να συζητάει και για τα δύο ανεξαιρέτως. Κρίμα που εγώ δεν είχα για κανένα. Τελικά όλα συνδυάζονται. Και το ποδόσφαιρο και η σωτηρία της ψυχής. Αρκεί να ξέρεις που βάζεις όρια στα κοσμικά.

Αν και ενδιαφέρουσα η κουβέντα, ιδίως στα ψυχωφελή εγώ έφυγα, καθώς δεν τα πάω καλά με τα αθλητικά. Κατέβηκα το μονοπάτι που οδηγούσε με ζιγκ ζαγκ στη θάλασσα. Δυο λεπτά υπόθεση. Πρώτα, δυο βήματα από τη μονή το

65

κοιμητήριο της με το ναό του Αγ. Δημητρίου. Μπαίνω μέσα και αρχίζω να διαβάζω του σταυρούς στους λίγους τάφους που είναι και πρόσφατοι. Υποθέτω θα γίνεται ανακομιδή στους παλαιότερους. Βλέπω και ένα σταυρό ενός κεκοιμημένου μοναχού, νεαρού, γύρω στα 30, αν θυμάμαι καλά. Και σκέφτηκα πως είτε είσαι μοναχός, είτε όχι δεν υπογράφεις συμβόλαιο με το Θεό πότε θα πεθάνεις. Το παν είναι να είσαι προετοιμασμένος. Και οι μοναχοί αυτό κάνουν. Προετοιμάζονται για το θάνατο. Υπάρχουν ιστορίες μοναχών, όπως του π. Παϊσίου, που έσκαβαν οι ίδιοι τους τάφους τους κα μπαίνανε μέσα. Και χαιρόντουσαν όταν ερχόταν εκείνη η ώρα. Όπως και κάθε συνειδητός χριστιανός δεν μπορεί να φοβάται την ώρα του θανάτου, γιατί απλούστατα θα ενωθεί με το Θεό. Ήμουν μια φορά σε ένα μνημόσυνο ως παπαδάκι και η γυναίκα του τεθνεώτος έσκουζε και φώναζε. Και μου κάνει ο γνωστός σε όλους σας π. Σταύρος Τζαγκαράκης. Βλέπεις πως δεν υπάρχει πίστη, γιατί αν είχε δε θα έκανε έτσι, γιατί θα έλπιζε πως θα ήταν κοντά στο Θεό. Αφήνω το κοιμητήριο, παρατηρώντας όμως πως οι τάφοι είναι απλοί, απέριττοι, απλώς ένας ξύλινος Σταυρός και περιχαρακωμένοι με πέτρες. Ούτε καταιγισμός μαρμάρων, ούτε πολυτέλειες όπως εμείς. Και για ποιον άλλωστε; Μήπως επειδή αγαπούσαμε τον τεθνεώτα; Μπούρδες. Για τη δική μας ματαιοδοξία και επίδειξη τα κάνουμε όλα. Ο προσφιλής μας δε θέλει αυτά. Θέλει σαρανταλείτουργα, αληθινά με νηστεία και θεία κοινωνία, προσευχές, ελεημοσύνες. Αυτά αναπαύουν τους προσφιλείς μας. Όχι τα λούσα.

Συνεχίζοντας το μονοπάτι φτάνω στο μικρό αρσανά της μονής. Διπλά τα βράχια, αρχίζανε, επικίνδυνα, μυτερά και φτάνανε μέχρι τη μονή. Όπως καθόμουν και αγνάντευα, ακούω μια φωνή. ``Ηλία``. Γυρίζω και τι να δω; Τον Χάρη, 30 μέτρα ψηλότερα από μένα στην κορυφή ενός βράχου και κοιτούσε αγέρωχα το πέλαγος. Τρομάζω. -Κατέβα του λέω, θα πάθεις τίποτα. -Δεν παθαίνω μου απαντάει. –Είναι επικίνδυνα, θα πέσεις. – Δεν πέφτω, δεν είναι επικίνδυνα, απλώς τεχνική θέλει πώς να τα κατέβεις. Και άρχιζε και κατέβαινε. Εγώ έφυγα. Θα πάθαινα σοκ. Ανέβηκα πάλι επάνω. Αν και τον θαύμαζα γιατί το να κατέβεις τα βράχια με τεχνική, προϋποθέτει πολύ μυαλό, που ο Χάρης είχε άφθονο. Χτυπάει το τηλέφωνο. Ήταν η κοπέλα του Χάρη. –Παίρνω τον Χάρη και δεν απαντάει, μου τον δίνει;. – Εκεί που είναι, της λέω. Και της εξηγώ. –Μάζεψε τον, θα πάθει τίποτα. –Δεν ακούει κανέναν. Ακόμα και ο ηγούμενος του μίλησε αλλά τίποτα. Δεν ήξερα ότι κάνει τέτοια να ήμουν προετοιμασμένος. –Α, ξέχασα να στο πω. Τα συνηθίζει κάτι τέτοια. –Δε φτάνει, της λέω, που με κοψοχολιάζει, δεν με αφήνει να κοιμηθώ το βράδυ με το ροχαλητό του. – Α, ξέχασα πάλι να στο πω, το συνηθίζει και αυτό. –Αυτά τα λένε εκ των προτέρων, να ερχόμουν προετοιμασμένος με ωτοασπίδες και υπογλώσσια.

Κάπως έτσι έφευγε και η δεύτερη μέρα μας στο Περιβόλι της Παναγίας. Ο εσπερινός, το φαΐ, αυγά και εδώ, το απόδειπνο με την προσκύνηση των τιμίων λειψάνων, η βόλτα στην κληματαριά στο σούρουπο.

1:00 η ώρα η εκκλησία. Στις 3 πάλι κατέβηκα. Ο Χάρης κοιμόταν. Η λάμπα πετρελαίου αναμμένη όλο το βράδυ, δίπλα σε ένα μισάνοιχτο παράθυρο, αλλιώς

66

ο καπνός θα μας είχε δηλητηριάσει. Κατέβηκα. Τόσο ζεστή η εκκλησία. Πρόναος δεν υπήρχε. Κατευθείαν με το που άνοιγες την παλιά βαριά ξύλινη θύρα η λιτή και το καθολικό. Μικρά, ανθρώπινα μα και θεία. Ζεστά, πολύ ζεστά, γιατί ήσουν δίπλα ο ένας στον άλλο, δίπλα στο ψαλτήρι, κοντά στην ωραία πύλη. Ένιωθες σαν να συμμετείχες στην τέλεση των ακολουθιών. Και αυτά τα παμπάλαια στασίδια. Ποιος ξέρει, εκεί που κάθεσαι εσύ τώρα, τι αγιασμένες μορφές θα κάθισαν. Δίπλα στα προσκυνητάρια, στα καντήλια, στις τοιχογραφίες. Οι άγιοι, αχνισμένοι από την πολυκαιρία, ένα με σένα. Και η εικόνα του Αγ. Νικολάου του Στρειδά, που βρέθηκε ύστερα από πολλούς αιώνες παραμονή στη θάλασσα, αναλλοίωτη, με τα χρώματα ζωντανά, με ένα στρείδι κολλημένο στο μέτωπο του παππούλη –όπως λέει τον Άγιο ο παπα Θανάσης- που όταν το ξεκόλλησαν έτρεξε αίμα.

Στο τέλος του όρθρου, βγήκαμε από το καθολικό και –περνώντας το στενό διάδρομο, στο οποίο είχαν τοποθετηθεί φαναράκια για να βλέπουμε- κατευθυνθήκαμε προς την βορειοανατολική πτέρυγα, στο ισόγειο της οποίας, αφού ανεβήκαμε λίγα σκαλοπάτια βρισκόταν το παρεκκλήσι του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά, όπου και θα τελεσθεί η Θεία Λειτουργία. Εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Ένα μικρό, ανακατασκευασμένο δωμάτιο. Όλα ήταν καινούργια. Το άσπρο χώμα στους τοίχους, τα στασίδια, το ξύλινο ταβάνι, το τέμπλο. Ίσα που χωρούσε όλους μας, μοναχούς και λαϊκούς. Στις 5 τελείωσε. Ανεβήκαμε στα δωμάτια μας. Ο Χάρης κοιμόταν. Θαύμασα τη μακαριότητα του. μάλλον θαύμασα τη γαλήνη και την ηρεμία που βρήκε εδώ και που εγώ δυστυχώς ακόμα δε βρήκα. Αλλά όταν έχεις αγαθή ψυχή.

Ξάπλωσα να κοιμηθώ. Εξάλλου το φαγητό αργεί ακόμα. Στις 9:00 είναι εδώ. Έχουν άλλο τυπικό από την Καρακάλλου. Και μια υπέροχη μέρα στο Α.Ο. μόλις χάραζε.

67

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ [4]

Οι ηλιαχτίδες έπεφταν στο δωμάτιο μας από τα παράθυρα, που έβλεπαν στο εσωτερικό του μοναστηριού. Σιγά-σιγά ξυπνήσαμε. Στις 9:00 ήταν η τράπεζα. Λόγω εορτής –του Αγ. Γερασίμου και του Αγ. Αρτεμίου- αν και Τετάρτη πάλι λαδερό. Φασολάκια χλωρά με χταπόδι που είχαν πιάσει οι ίδιοι οι μοναχοί χθες, ελιές, σαλάτα, κρασί. Αν και ποτέ δεν τρώω φασολάκια χλωρά, όχι μονάχα τα έφαγα, αλλά το ευχαριστήθηκα τόσο πολύ που ευχαρίστως θα ξανάτρωγα. Ήταν δικιά τους παραγωγή` τα μαζέψανε το Σεπτέμβρη και τα βάλανε στο ψυγείο. Περιττό να πω ότι και μετά, εδώ στον κόσμο, φασολάκια χλωρά δεν ξανάφαγα. Μονάχα εκεί έφαγα με ευχαρίστηση.

Έπειτα, έξω από την κουζίνα –ένα μικρό οίκημα έξωθεν της μονής- ήπιαμε με το Χάρη τα καφεδάκια μας με τον μοναχό Φιλήμονα, τον μοναχό Αρτέμιο και τον κατά σάρκα πατέρα του, αφού βεβαίως του ευχηθήκαμε για την ονομαστική του εορτή. Καλό Παράδεισο είναι η ευχή που δίδεται και όχι χρόνια πολλά. Γιατί σημασία δεν έχουν το πόσα χρόνια θα ζήσεις αλλά το πώς. Συνεχίστηκε το χθεσινό πηγαδάκι που μιλούσανε εναλλάξ για ποδόσφαιρο και για τη σωτηρία της ψυχής. Εγώ καθόμουν πιο πέρα και αγνάντευα το πέλαγος. Ανεπίδεχτος μαθήσεως. Και σωτηρίας.

Ο πατέρας του Αρτέμιου που ήταν πολύ χαρούμένος που ο γιος του έγινε μοναχός και μάλιστα στο Α.Ο., με αποτέλεσμα να τον βλέπει ελάχιστα, η δε μάνα του καθόλου. Και η επιθυμία της ήταν μεγάλη μου έλεγε. Και διηγιόταν πως όταν καμιά φορά η τηλεόραση έβαζε ντοκιμαντέρ για το Άθως, νόμιζε ότι άκουγε τη φωνή του παιδιού της. Αλλά αφού έτσι είναι οι κανόνες και πρέπει να μην βγει για 15 χρόνια, τι να κάνουμε. Και συνεχίζοντας μου λέει το καλύτερο που δείχνει την πίστη αυτών των γονιών που αν και τους λείπει ο γιος του, χαίρονται που έγινε μοναχός. Μου είπε πως είχε απορία γιατί επέλεξε τον μοναστικό βίο το παιδί του. Ώσπου, σε έναν γέροντα του είπε πως νήστευε από 14 χρονών, όλες της νηστείες. Και του απαντάει ο γέροντας. Να γιατί έγινε το παιδί σου μοναχός. Γιατί είχατε την ευλογία του Θεού σπίτι σας.

68

Με τα πολλά κατάφερα να ξεκολλήσω τον Χάρη από την κουβέντα και να πάμε να επισκεφτούμε το κοντινό μοναστήρι του Παντοκράτορος, το οποίο απέχει γύρω στην 1 ώρα δρόμο. Το δε μονοπάτι, υπέροχο. Σχεδόν σε όλη τη διαδρομή σκεπασμένο από δέντρα. Άλλες φορές ευθεία, άλλες ανώμαλο, με πέτρες να μεγάλες, να πρέπει να σκαρφαλώσεις. Μικρά ρυάκια περνούσαν. Στα 20 λεπτά ένα εικονοστάσι, μια δεξαμενή με νερό και ένα κελλί εγκαταλελειμμένο. Ανάψαμε το καντήλι και παραξενεύτηκα που αν και 12:00 η ώρα δεν είχε περάσει κανένας άλλος πιο πριν από μας για να το ανάψει. Ή πέρασε και δεν το άναψε, μου κάνει ο Χάρης. Μακάρι να μην συνέβαινε αυτό, αλλιώς κρίμα. Μικρά μονοπατάκια ανέβαιναν πάνω στο βουνό, σε χαμένα ασκηταριά και μέρη. Πολύ θα ήθελα κάποια φορά να τα ακολουθήσω. Πλησιάζοντας στην Παντοκράτορος, το μονοπάτι έγινε αρκετό ομαλό, αν εξαιρέσεις που και που την στενότητα του, όπου ένα πόδι χωρούσε μόνο σε κάθε πάτημα. Τα δέντρα αραίωναν και η χαμηλή βλάστηση πύκνωνε. Τα γλαροπούλια παίζανε με τη θάλασσα. Τράβηξα μια φωτογραφία, μια πολύ ωραία σκηνή, όπου ανάμεσα στη βλάστηση, έβλεπες σε έναν βράχο μες στη θάλασσα γλάρους να κάθονται. Αλλά, όπως συμβαίνει πάντα, η φωτογραφία βγήκε σκέτη αποτυχία. Γιατί το να αποτυπώσεις ή να αντιγράψεις την πραγματικότητα είναι άνευ αντικρίσματος.

Και να, φάνηκε ξεκάθαρα η Παντοκράτορος. Πάνω σε ένα βράχο, δίπλα στη θάλασσα, μεγάλη, επιβλητική. Περάσαμε τη γέφυρα, από όπου περνούσε το ποτάμι και ανεβήκαμε την τελευταία ανηφόρα για σήμερα. Απέναντι φαινόταν σαν σε ομίχλη η Σταυρονικήτα. Είχε αρχίσει να συννεφιάζει.

69

Πλησίον της μονής υπήρχε η αρχαία πόλη Θύσσος. Κτήτορες της μονής ήταν οι βυζαντινοί αξιωματούχοι, αδελφοί Αλέξιος και Ιωάννης, μάλλον τον 14ο αι. Η Παντοκράτορος ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε το 16ο αιώνα με τα χρήματα που πρόσφεραν ηγεμόνες των παραδουνάβιων περιοχών.. Στη μονή εγκαταβίωσαν ο πατριάρχης Κάλλιστος Β΄ ο Ξανθόπουλος, ο Συμεών και ο Θεωνάς, αρχιεπίσκοποι Θεσσαλονίκης. Στα εξαρτήματα της μονής ανήκουν η σκήτη του Προφήτη Ηλία, 5 Κελλιά και 38 Καλύβες στην περιοχή της Καψάλας. Είναι η τελευταία μονή που επανήλθε στο κοινοβιακό σύστημα το 1992.

Αφού χτυπήσαμε το θυροτηλέφωνο, περιμέναμε τον μοναχό να μας ξεναγήσει στην εκκλησία. Αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, κατέχει ως μέγα θησαύρισμα τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας. Είναι από τις ελάχιστες εικόνες όπου η Παναγία ιστορείται όρθια, μόνη της δίχως

τον Χριστό. Ονομάστηκε έτσι γιατί κάποτε που ο ηγούμενος ήταν ετοιμοθάνατος και ο ιερέας καθυστερούσε τη Θεία Λειτουργία, η Παναγία φώναξε στον ιερέα να συντομεύσει για να προλάβει να κοινωνήσει ο ηγούμενος προτού πεθάνει. Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει ζωγραφισμένο ένα πιθάρι με αναβλύζον λάδι, σε ανάμνηση θαύματος της Παναγίας, όταν είχε τελείωσει το λάδι στη μονή και Εκείνη τα γέμισε τα πιθάρια. Οι μονάχοι στο Α.Ο. υπεραγαπούν την Παναγία. Είναι ο τόπος της και την λατρεύουν. Στο διπλανό παρεκκλήσιο που επικοινωνεί με το καθολικό βρίσκονται οι τάφοι των κτητόρων. Παρεκάλεσα το μοναχό να μας δώσει λίγο λαδάκι από το καντήλι. Νεαρός, κάτω από 35, όπως και πολλοί άλλοι που είδα στην μονή αυτή.

*****************************Κατεβαίνοντας την κατηφόρα βγαίνοντας από τη μονή βλέπεις απάνω ψηλά στο βουνό σαν κόσμημα ανάμεσα στο δάσος καρφωμένη τη σκήτη του Προφήτη Ηλία. Λόγω που φέρω το όνομα του Αγίου, δεν γινόταν να μην πάω να προσκυνήσω. Απείχε γύρω στη μισή ώρα. Ο Χάρης, λόγω κάποιου προβλήματος με το πόδι του δεν μπορούσε αν και ήθελε να με ακολουθήσει. Στεναχωρήθηκε πολύ που με άφηνε μόνο τους. Ανά 15 λεπτά με έπαιρνε τηλέφωνο για να δει αν είμαι καλά. Και εγώ δεν ήθελα να επιστρέψει μόνος του.

70

Ακολουθώντας το χωματόδρομο ανέβαινα αγκομαχώντας για τη σκήτη. Δεν ήταν εύκολη ανηφόρα. Εκεί που έλεγα ότι έφτασα, ξεφύτρωνε, άλλος και άλλος δρόμος. Νόμιζα ότι χάθηκα. Αλλά αφού δεν είχε παρέλθει το ημίωρο δεν

ανησυχούσα ιδιαίτερα. Αν είχε παρέλθει τότε θα ήμουν βέβαιος ότι είχα χαθεί. Και φυσικά ερημιά. Που άνθρωπο να συναντήσεις. Επιτέλους έφθασα. ``Παρακαλούμε κλείνετε την πόρτα`` ανέγραφε μια ταμπέλα. Άλλη ``Καλλιέργεια βιολογικής ελιάς``.

Μπήκα μέσα στη σκήτη. Σαν μοναστήρι, μικρό περιποιημένο, καθαρό. Επιβλητική, ψηλή ήταν η εκκλησία. Ήταν αρχικά ρώσσικη σκήτη. Και οι Ρώσσοι αφενός έφτιαχναν τις εκκλησίες με τη δικιά τους τεχνοτροπία, αφετέρου φτιάνανε ογκώδη οικήματα, μέσα στο σχέδιο να εκρωσσίσουν το Άθως. Αλλά η Ρώσσικη Επανάσταση έβαλε τέλος στα σχέδια τους. Έψαχνα να βρω κάποιον να μου ανοίξει. Τίποτα. 1:30 η ώρα δεν φαινόταν ψυχή. Έκατσα λίγο, περίμενα. Να πω την αλήθεια, απλώς περίμενα, δεν έψαξα ιδιαίτερα γιατί δεν ήθελα να βάλω σε κόπο κάποιον. Αρκετά κουράζονται. Αφού δεν ήρθε κανένας ύστερα από 15 λεπτά έφυγα. Η κατηφόρα φυσικά ήταν ξεκούραστη. Στις 2:00 ακούστηκαν

71

από τη Παντοκράτορος τα σήμαντρα για τον εσπερινό. Σαν κελάηδισμα από εδώ ψηλά που ήμουν. Σε λίγο έφθανα. Και μετά άλλη μια ώρα για Σταυρονικήτα. Έκανα το λάθος να μην ρωτήσω γιατί υπήρχε κατευθείαν δρόμος Σκήτη-Σταυρονικήτα. Οι αμαρτίες μου.

Μόλις είχε αρχίσει ο εσπερινός στη Σταυρονικήτα και ένα ψιχάλισμα. Πρόλαβα. Ο Χάρης στο δωμάτιο με την λάμπα πετρελαίου δίπλα, διάβαζε ένα βιβλίο που είχα μαζί μου για τον γέροντα Παΐσιο και δεν το άφησε τις υπόλοιπες μέρες που ήμασταν μαζί. Κατεβήκαμε για φαΐ. Οι μοναχοί λόγω Τετάρτης δεν έφαγαν. Είχαν μόνο για τους επισκέπτες. Μάλλον λαχανόρυζο. Και λέω μάλλον, γιατί μέσα στο λιγοστό φως της τράπεζας –4 η ώρα φθινόπωρο και μουντός καιρός- δεν καλοέβλεπες. Πιπεριές κόκκινες, ελιές, ψωμί.

9:00 το βράδυ. Ο καιρός για τα καλά είχε χαλάσει. Βροχή και αέρας. Από το αρχονταρίκι, στον τρίτο όροφο, 50 μέτρα ψηλά, υπό το φως της λάμπας πετρελαίου, άκουγες τη θάλασσα ανταριασμένη και τον δυνατό θόρυβο των κυμάτων, σαν να σκάγανε δίπλα σου. Τέτοιες στιγμές είναι όλη σου η ζωή. Κρίμα που δεν υπήρχε εξωτερικός εξώστης.

Πήρα μια καρέκλα και κάθισα στον εσωτερικό εξώστη, που έβλεπε στην αυλή. Η βροχή έπεφτε καταρραχτωδώς, κάνοντας θορύβους με τα τσίγκινα σκέπαστρα. Ο ψηλός πύργος απέναντι μου, σαν σε απόσταση αναπνοής με φόβιζε, ότι θα με πλακώσει. Όταν όμως έπαιρνα τα μάτια μου από αυτόν και κοιτούσα την εκκλησία ηρεμούσα. Το βρεγμένο από τη βροχή κόκκινο χρώμα μου έδινε μια αγαλλίαση. Αν και κρύο καθόμουν. Έκανα κομποσχοίνι για τα αγαπημένα μου πρόσωπα και πήγα να κοιμηθώ. Πάλι με την λάμπα πετρελαίου ανοιχτή δίπλα σε ένα παράθυρο, πολύ λίγο ανοιγμένο σήμερα, καθώς φυσούσε.

Ώρα 3 ξημερώματα. Έκανε πολύ κρύο και έβρεχε ακόμα, πηγαίνοντας για την εκκλησία.

Ώρα 9:00. Φαΐ. Μακαρόνια με τυρί.Ώρα 9:20. Ήπιαμε το καφεδάκι μας, στο οίκημα του πορτάρη. Έκανε αρκετό κρύο και φυσούσε. Χαιρετήσαμε τον Φιλήμονα και τον Αρτέμιο που μας είχαν φερθεί τόσο φιλόξενα. Αλλά όταν είσαι πατριώτης, έχεις άλλα μέσα. Για αυτό, αντί να πληρώσουμε πούλμαν να πάμε στις Καρυές, περιμέναμε μέχρι τις 9:45 όπου ο ηγούμενος θα κατέβαινε στις Καρυές με το τζιπ της μονής. Φορτώσαμε τα πράγματα και καθήσαμε στο πίσω μέρος με αυτά. Σε 10 λεπτά, παίζοντας τις στροφές στα δάκτυλα του ο περουβιανός ηγούμενος π. Τύχων έφτασε στις Καρυές. Εκεί, προσκυνήσαμε τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας το Άξιον Εστί και φύγαμε με το λεωφορείο των 10:30 για τη Δάφνη. Πήραμε το καραβάκι που επέστρεφε Ουρανούπολη, όμως για να σταματήσουμε στον αρσανά της Μονής Κωνσταμονίτου όπου και θα διαμείνουμε το τελευταίο μας βράδυ στην αγιώνυμο πολιτεία.

72

Διαχειριστής της πύλης www . athos . gr (admin)

Πρόνοια της Παναγίας ώστε να μη χαθούμε

Σήμερα αποφάσισα να σας πω μια εμπειρία μου στο Άγιο Όρος ώστε μαζί με την ωφέλεια που είδα εγώ ίσως να αποκομίσετε και σεις κάτι.

Τον χειμώνα μαζί με ένα μέλος από την ομάδα μας είχαμε πάει στο Άγιο Όρος. Κατά την επίσκεψη μας πήγαμε και στο κελί του μακαριστού Γέροντος Παϊσίου. Μετά από την επίσκεψη μας στο κελί θελήσαμε να επισκεφτούμε τον Γέροντα ......., έναν γέροντα με αγγελικά χαρακτηριστικά, με απαλή φωνή που αγγίζει την καρδιά σου. Ο Γέροντας μας υποδέχθηκε με πολλή αγάπη, καθήσαμε σε ένα χώρο στο καλύβι του, που το έχει σαν αρχονταρίκι και συζητήσαμε. Εκεί λοιπόν μιλἠσαμε για διάφορα θέματα, και πραγμάτικα ένιωθες ότι έβλεπε την ψυχή σου, σαν να περνούσες ακτινογραφία. Την πρώτη φορά που με κοίταξε στα μάτια, ένιωσα μέσα μου κάτι να με καίει, σαν κάποιος να είχε μπει μέσα στα σωθικά μου και να τα εξερευνούσε. Αφού λοιπόν πήραμε τις συμβουλές του άγιου αυτού ανθρώπου, μας λέει: <<ελάτε τώρα να βγάλω την εικόνα της Παναγίας να προσκυνήσετε>>. Πήγαμε λοιπόν στο εκκλησάκι και βγάζει την εικόνα της Παναγίας. Παιδιά, μια ευωδία....., παίρνει μερικά κομμάτια βαμβάκι και με αυτά σκουπίζει την Άγια Εικόνα της Παναγίας η οποία έβγαζε μύρο. Προσκυνήσαμε την εικόνα, πήραμε από ένα βαμβακάκι με τον μύρο από την εικόνα της παναγίας (με το οποίο έγινε ένα θαύμα το οποίο θα σας το διηγηθώ κάποια στιγμή) και ξεκινήσαμε για την επιστροφή μας στην μονή Ιβήρων παίρνοντας υποτίθεται το σωστό μονοπάτι. ΄Ελα όμως που σε μια διακλάδωση πήραμε λάθος μονοπάτι και θα χανόμασταν (νέκρα τριγύρω, καμιά ψυχή). Δεν προλάβαμε να πάμε 20 μέτρα και ακούμε βήματα πίσω μας, γυρίζουμε και βλέπουμε έναν νεαρό μοναχό ο οποίος μάλλον κατά πρόνοια της Παναγίας βρέθηκε εκεί και ο οποίος μας οδήγησε σε ένα μικρό μονοπάτι που αποκλείεται να το βρίσκαμε μόνοι μας και έτσι πήραμε τον δρόμο της επιστροφής. Δεν ξέρω εάν δεν βρισκόταν ο μοναχός εκεί, την συγκεκριμμέςνη στιγμή, πόση ώρα και με πόσο περπάτημα θα το βρίσκαμε, μάλλον θα κάναμε κύκλους.

Η ΠΡΟΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ (ΔΕΝ ΗΤΑΝ Η ΜΟΝΗ ΠΡΟΝΟΙΑ).