อ. หนงฤทย โพธศร

Master of Nursing Science

Chulalongkorn University

แนวคดและทฤษฎความสงอาย

THEORIES OF AGING

วตถประสงค

มความร ความเขาใจเกยวกบแนวคดและทฤษฎการ

สงอาย

สามารถนาทฤษฎการสงอายไปประยกตใชในการ

พยาบาลผสงอายได

ปรามดประชากรของประเทศไทย

ป พ.ศ. 2503-2573

แนวคดและทฤษฎความสงอาย

ทฤษฎเชงชวภาพ (Biological Theories of Aging)

ทฤษฎเชงจตวทยา(Sociologic Theories of Aging)

ทฤษฎดานสงคมวทยา (Psychosocial Theories of

Aging)

แนวคดและทฤษฎความสงอาย

ทฤษฎเชงชวภาพ

Cross linkage theory Free radical theory Wear and tear theory

Accumulative theory

Autoimmune theory Genetic program and error theory

Older Adult Young Old 60-74 Middle Old 75-84 Old Old 85 & older

Presently: 12.8% of

population 2030: will increase

to 20% of population

รางกายของคนเราจะมกระบวนการ

อย 2 อยางพรอมกน คอ

การเจรญเตบโต กระบวนการ

เสอมโทรม

ลกษณะความสงอาย

ผวหนงเหยว แหง

ผมสเทา ขาว

ฟนหก ชารด

ขอตด

การเคลอนไหวลดลง

Cognitive Changes – Abnormal Aging

Confusion Alzheimer’s disease Sundowning syndrome The 3 D’s: 1. Dementia Severe cognitive loss &

memory loss

2. Depression 3. Delirium

“Everyman desires to live long, but no man would be old.”

Johnathan Swift, 1667-1745

Why do we Age? How do we Age? Why do we die?

การจาแนกลกษณะของความสงอาย

ความสงอายในเชงชวภาพ (Biological age) อธบายความ

สงอายจากการทางานของอวยวะภายในรางกาย ทางานลดลง

ความสงอายในเชงจตวทยา (Psychological age) เปน

ความสามารถในการปรบตวของแตละบคคล ทจะปรบตวใหเขากบ

สงแวดลอมทเปลยนแปลงไป

ความสงอายในเชงสงคมวทยา (Sociological age) บทบาท

หนาททางสงคมทเปลยนแปลงไป

ความสงอายในเชงความเชอ (Moral/Spiritual age) ความ

เชอของแตละบคล

กระบวนการสงอาย (Why do we Age?)

กรรมพนธ

สงแวดลอม

อทธพลวฒนธรรม

สขนสยในการรบประทานอาหาร

การออกกาลงกาย

ประวตความเจบปวยในอดต

การดาเนนของกระบวนการสงอายในแตละบคคล

องคประกอบทมผลตอความสงอาย

Extrinsic factors

อาหาร

รงส

สภาพแวดลอม

Intrinsic factors ความเสอมของอวยวะของ

รางกาย

กรรมพนธ

กลไกของความสงอาย (How do we age?)

การเปลยนแปลงเกดขนภายในรางกาย

Anatomy and Physiology เปลยนแปลงแปลงไปทละ

นอย แตเกดตลอดเวลา อาจใชเวลาหลายป

เมอมอายมากขน รางกายปรบตวนอยลงและทาหนาท

ลดลง

หลกการพนฐานเกยวกบความสงอาย

ความสงอายเปนการพฒนาขนอยางเปนลาดบขน เกด – สงอาย

ความสงอายเปนของขวญทไดจากการพฒนาทางวทยาศาสตร

และเทคโนโลยในศตวรรษท 20 เชน อนซลน วคซน การผาตด

ความสงอายตามธรรมชาตแตกตางจากความสงอาย โดยพยาธ

สภาพของโรคททาใหอวยวะเสอม

ยงไมมทฤษฎใดทฤษฎหนงเปนทยอมรบโดยทวไปในการอธบายความ

สงอาย

Aging theory

ทฤษฎทสามารถนามาใชอธบายกระบวนการสงอายไดควรทจะ

สามารถอธบายไดตามหลกเกณฑ 3 ขอ คอ

การเปลยนแปลงทเกดขนนน เกดไดในสงมชวตทกชนด

โดยเฉพาะในมนษยทมโครงสรางทสลบซบซอนกวาสงมชวตอน

เปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนอง มการพฒนาเปนลาดบขน

สามารถอธบายถงสาเหตททาใหการทางานของอวยวะตางๆ

ถดถอยได

Biological theories

Rockstein สรปทฤษฎความสงอายวา อวยวะทกสวนของรางกาย

จะเปลยนแปลงไปตามความสงอายในอตราไมเทากน ไดตงสมมตฐานและ

แนวคดไววา

กระบวนการสงอาย เรมตงแตปฏสนธ

การสงอายของแตละคนแตกตางกน

ความสงอายเปนชวงสดทายของชวต

ไมมใครหลกเลยงความตายได

Biological theories

แบงเปน 2 กลม

ทฤษฎความสงอายทเกยวของกบพนธกรรม

Genetic theories

ทฤษฎความสงอายทไมเกยวของกบพนธกรรม

Non‐genetic theories

Biological Theories of Aging

Genetic Theories • Genetic

Programmed and • Error theories • Somatic mutation

Nongenetic Theories • Immunologic /

Autoimmune • Free Radical • Wear & Tear • Cross link or Collagen • Accumulation http://prolongyouth.com/theories.ht

ml

Genetic Theories ทฤษฎพนธกรรมทวไป (General genetic theories)

ถามการเปลยนแปลงของสงแวดลอมกจะมผลทาให

รหสพนธกรรม ซงเปนตวกาหนดอายขย เปลยนไปได

เชนกน

Biological Theories of Aging

ทฤษฎความผดพลาด (Genetic Programming and errors)

ถามความผดพลาดเกดขนในขนตอนของการถายทอด

ขอความในการสงเคราะหโปรตนหรอเอนไซม ซงม

ลกษณะและคณสมบตผดไปจากเดมและไมสามารถทา

หนาทดงเดมได เปนเหตใหเซลลตายในทสด

Biological Theories of Aging

Genetic Theories

ทฤษฎการผาเหลา Somatic mutation theories

เกดจากการไดรบรงสทละเลก ทละนอยเปนประจา จนเกดการ

เปลยนแปลง DNA ทฤษฎการสะสมความผดพลาดของ Cell (Error

Theory) หรอทฤษฎโมเลกล (Mulecular Theory) อธบายวา ความ

แกเกดจากนวเคลยสของ Cell มการถายทอด DNA ทผดปกตไปจาก

เดม

Biological Theories of Aging

• Non‐genetic theories • ทฤษฎความเสอมโทรม (Wear and Tear Theory) • ความแกเปนกระบวนการเกดขนเองเมออวยวะมการใชงาน

มากยอมเสอมไดงายและเรวขน เมออายมากขน ขอจากดของทฤษฎ

นคออวยวะสวนใดของรางกายทไมคอยไดทางาน จะเสอมสภาพไป

กอนในขณะทอวยวะสวนอนๆ ททางาน กลบขยายใหญขน

Biological Theories of Aging

• Non‐genetic theories • ทฤษฎการสะสมของเสยไวภายในเซลล

• (The Accumulation Theory)

• มการสะสมของเสยในรางกาย คอ Lipofusein เปนไขมน

ทาใหเกดความชรา พบมากในเนอเยอตบ รงไข

• เซลลประสาท กลามเนอหวใจ มผลตอการเผาผลาญ

ภายในเซลล ทาใหการซมผานของผนงเซลลลดลง

• วตามนอและซลเนยม เปนตวยบยง

Biological Theories of Aging

• Non‐genetic theories • ทฤษฎอนมลอสระ (The free radical theory)

• กลาวถงกระบวนการออกซเดชนของ O2 ทไม

สมบรณในกระบวนการเผาผลาญสารจาพวกโปรตน,

คารโบไฮเดรทและอนๆ ทาใหเกดอนมลอสระ การ

ยบยงการเกดอนมลอสระ คอ รบประทานอาหารผก

ผลไมทมสเหลอง สมและวตามนอทกวน

Biological Theories of Aging

• ทฤษฎเชอมตามขวาง (Cross –linkage theory) • เมอเสนใย collagen ถกนาเขาไปในเนอเยอครงแรก โมเลกลจะ

เกาะกนหลวม ๆ ทาใหเนอเยอมความยดหยน แตเมอเวลาผานไป

โมเลกลจะเกาะกนใกลชดมากขน ทาใหเนอเยอมความยดหยน

ลดลง

• การมนาตาลในเลอดสง (hyperglycemia) เปนสาเหตทสงเสรมการ

เกาะกนของโปรตน (cross linkage) ซงจะชใหเหนถงความสมพนธ

ระหวางการมนาตาลในเลอดสงและการสญเสยความยดหยนของ

เซลล

Biological Theories of Aging

Non‐genetic theories ทฤษฎภมคมกน (Immunological Theory หรอ Autoimmune

theory)

เกดจากการทภมคมกนของรางกายกลบตอตานกนเอง เกดขน

เนองมาจากรางกายสญเสยความสามารถในการแยกระหวาง

เนอเยอของรางกาย ซงสวนใหญจะเปนโปรตนและสง

แปลกปลอม ดงนน ระบบภมคมกนจงโจมตและทาลายเนอเยอ

ของตนเอง

Biological Theories of Aging

Common health problems Heart disease,

cancer, stroke Poly-Pharmacy Accidents, falls Arthritis Chronic illness Elder Abuse

Elder Abuse Any deliberate action or negligence that

harms elderly individuals: -physical -sexual -psychological -emotional -financial

Role of the Nurse in Promoting Health: Teaching Nutrition Exercise Immunizations Annual Physicals Medications ADL

KEY CONCEPT

Nurses can promote joy and a sense of purpose in the older adults by viewing old age as an opportunity for continued development and satisfaction rather than a depressing useless period of life.

Nursing Dx Risk for loneliness Altered dentition Risk for falls Knowledge deficit Confusion Sexual dysfunction Wandering

Summary Nurses have to provide care to an

increasing geriatric population. Geriatric patients have specific needs

due to physiological and cognitive changes.

Nursing care needs to be tailored to the those needs.

…THE END…