72
Mata öpma 1:1 1 Mata öpma 1:2 Mata öpma Duic yu manomano mit öngkupnahingma wo Jön indagoc Yongburoc mata: Oro Jön bapiya ngo irim togocan bon- gono wocin wömai Duichon ayamiho suraro mepmo morö imongo toup dou moin tongidung. Worocha tongga Jön- tho ‘suraroho mepmo wo yanggirada kiringga kombing tobic tobicno imu fatninga’ yongo bapiya ngo irim togoc. Bapiya ngorocdec wömai manomano mit öngkuangocma- hon mata tepmo orin doguno idang. Duichon suraro Jön- tho bongono wocin idungma yu wömai doguno worochon foro tuctugo kombigung mahong ayamiho wömai muno. Bapiya ngoroc foro moröma woi ingoroc: Yesu Duic yu moröma sinom. Yuhon oburodecgon wömai Kopo- torocho dogu kopot orin ayami au idangma yu ambarac yanggirada urago wömuno imangoc. Oro mit wömai Kopotorocho manomano ambarac dongyun wego öngku- uya owi amna kombing tobic tobicno maimu fadoc-ma yu Kopotorochon midim sabarac sadec idiya Kopotorocho tong batip tongimu-na yu mepmohu o focfoc auhu wöng- gon makombining. Mata osucno 1 Bapiya ngorocdec wömai Duic Yesu yu yapmu öp idocma wo Jön eran indagoc. Woi Kopotorocho ‘youp amnani yapmu urop öngkup öngkupha tacma tuctugo kombinung’ yongo Duic indagoc. Tuna Duicho sum yaru au inong muuna yu youp amnano ot engmuna manomano wo ambarac indangbödegoc. Duichon youp amna wo woi noc Jön, naka itat. 2 Nocho manomano ngo yagotma

Mataöpma Duicyumanomanomitöngkupnahingma woJönindagoc · Mataöpma1:15 4 Mataöpma2:1 simbang. Odarohowömaieparanggummorongobarac simbangdinggaidoc. 15Orungowömaiyagunomöngga

Embed Size (px)

Citation preview

Mata öpma 1:1 1 Mata öpma 1:2

Mata öpmaDuic yu manomano mit öngkupnahingma

wo Jön indagocYongburocmata: Oro Jön bapiya ngo irim togocan bon-

gonowocinwömai Duichon ayamiho suraromepmomoröimongo toup dou moin tongidung. Worocha tongga Jön-tho ‘suraroho mepmo wo yanggirada kiringga kombingtobic tobicno imu fatninga’ yongo bapiya ngo irim togoc.Bapiya ngorocdecwömaimanomanomit öngkuangocma-hon mata tepmo orin doguno idang. Duichon suraro Jön-tho bongonowocin idungma yuwömai dogunoworochonforo tuctugo kombigung mahong ayamiho wömai muno.

Bapiya ngoroc foro moröma woi ingoroc: Yesu Duicyu moröma sinom. Yuhon oburodecgon wömai Kopo-torocho dogu kopot orin ayami au idangma yu ambaracyanggirada urago wömuno imangoc. Oro mit wömaiKopotorocho manomano ambarac dongyun wego öngku-uya owi amna kombing tobic tobicno maimu fadoc-mayu Kopotorochonmidim sabarac sadec idiya Kopotorochotong batip tongimu-na yumepmohu o focfoc auhu wöng-gon makombining.

Mata osucno1 Bapiya ngorocdec wömai Duic Yesu yu yapmu öp

idocma wo Jön eran indagoc. Woi Kopotorocho ‘youpamnani yapmu urop öngkup öngkupha tacma tuctugokombinung’ yongo Duic indagoc. Tuna Duicho sum yaruau inongmuuna yu youp amnano ot engmunamanomanowo ambarac indangbödegoc. Duichon youp amna wo woinoc Jön, naka itat. 2 Nocho manomano ngo yagotma

Mata öpma 1:3 2 Mata öpma 1:7

worocha boinno sinom kantiwa: Woi Kopotorochon mataorin Yesu Duichon yong tuctuc mata.

3 Mata bapiya ngocin irim toctocyi idangma woi uropengkup engkupha tang. Worocha tongga amna yongtuctuc mata ngo embaantacma yu irot ogep kombihun. Oowi amna mata ngorocha onggim singmuya irotnon sogitakep tontangma yui borongdearut.

Jöntho irot ogep orin yong moröng matano sigoc4Noc Jön, noc mata ngo Duichon suraro 7 provins Asia

idangma sontha irim tongo siaya ongeyac. Kopotoroc,önga itacmaho osucgon idocma o mit ehangocma orinyaru 7 Kopotorochon abamphon yangamin ididangma,yuhon banac banacno orin irot gucguc sonot itun. 5 OYesu Duic, yu ihorocgon son kang banango irot soni tunguc mauna ogepgon idarut. Yui fatmata ogepma ninongtuctuc amna. O yu wömai Kopotorocho omocdecma tunwekongo owi amna omomyima bigo sing imongo Kopo-torochon manano borongoma itac. Tongo yui gurocdecking idangma yuhon Morömo itac.

Yuho nontha yongo irotno tong fup tong nimongoinoin nogotno koriuna worocho turongo noni ambaracöcangyun muya orung idamon. 6 Yuho tuna nonuöret socsoc amna kinghon toropdecma öngkungo Dui-chon fano orin Kopotorocno yuhon mongorec youp tongimongidamon. Yongmoröng noni ambarac woi Yesu Duicyuhongon itun, öngahu o mithu bongono bongono. Woiboinno.

7Aarut! Yumommurucmurucho bonipnodec ida epac.Ehuna amna orungo oburo sakang imogungmahu oowi amna auhu yu ambaracho auya ehangoc.

Yuha tongga guroc ngorochon owi amna ambarachoyong uroc yong tongonahing.

Mata öpma 1:8 3 Mata öpma 1:14Ihoroc woroc boinno sinom öngkuangoc. Woi boinno.8 Kopotoroc, önga itacmaho osucgon idocma o mit

ehangocma, Gesö Morömo yu ingoroc yac: “Manomanoambarachon forosicsicno orin bödec bödecno woi nocnakagon itat.”

Jöntho amna mitimoni sinom agoc9 Noc Jön, noc sonthon oröc soni. Non ambarac

mom toboruchon owi amnani idamon. Worocha tongganon ambaracho kondonggon Yesuhon focfoc docno sum-botmanaina koing songga ‘mom toboruchon boinnoöngkupun’ yongo worocha torengga idamon. Oro, nochoKopotorochon mata orin Yesuhon fatmata ogepma yongtabotmaha tongga ayamnaiho noc nanda top muropmomano Patmos ngocin tohong nuuya itat. 10 Ngocinedeya Morömaho bongono sigocan wocin wömai KunkunYaruho nocdec ohongo noc duingmuna sogitno sinomtogoc. Ihoroc tongga edeya wohogonmenanmata orongibaro simbang ecnang sinom öngkuboc. 11 Öngkungoingoroc yogoc, “Yapmu manomano yaarocma worocbapiyadec irim tongga Kopotorochon suraro 7 yuha fiiyaongorut.

Suraro 7 woi Kopotorochon owi amna Efesus taun orinSmerna taunorin PergamumtaunorinTaiataira taunorinSardis taun orin Filadelfia taun orin Laodisia taun woceidangma yuha fiiya onguya embatnung.” 12 Oro, mataihoroc öngkuna nocho ‘mata yacma awa’ yongo ibandayagotmai, yaguno 7 inoin inoin abamo goldec tobic to-bicyi fiuya idung. 13 Ihoroc idiya worochon bonipnodecamnamitimoni sinomau amnahon doguno simbang idinaagot. Yu woi tec tohomumöcno ubarago orungo taunwetwetyi tohomun mögoc. Oro kundurodec wömai yi augoldec tobic tobicyiho areng fut toctocyi idoc. 14 Bigosakemo woi föhöc sinom, bot sipsip dimohu o mom

Mata öpma 1:15 4 Mata öpma 2:1simbang. O daroho wömai ep aranggum morongobaracsimbang dingga idoc. 15 Orungo wömai yaguno mönggaidoc. Bras ep morömadec suya dingga ididang ihoroc. Oduc matano wömai yamuc buno simbang ecnang sinomyongo idoc. 16 Oro oburo arocho wömai fitnung 7 ihorocfogida idoc. O dugodecma wömai gobit bainat bitno yaiingingo sinom ohogoc. O yangamohon yaguno wömaisep simbang yaguno orongi sinom mögoc. 17 Oro, nochoworoc angga wohogon orungo forodec omong mögot.Toya yuho oburo aroc nocdec singmuna ingoroc nanogoc:“Goc botirocha. Osuc idocmaho madango engocma woinoc naka. 18 O itonggong Morömo woi ihorocgon naka.Nocho omong fadot mahong nocho idongga itonggongnawönggon sogidot. Tongonocho iditnoho iditno idtongun-got. Omoc orin omomyihon böcsano worochon ki wömainoc itnamuna angtorengitat.

19 Worochai oro, gocho manomano yaharocma woro-chon mata fatno irim toi. Woi yapmu önga itacma oihorocgon yapmu manomano mit öngkuangocma. 20 Orofitnung 7 nochon obunadec idiya yaarocma orin yaguno-hon abamo 7 goldec tobic tobicyi, worochon foro öpmawömai ingoroc: Fitnung 7 yu woi Kopotorochon suraro7 yuhon yangtorecnoi idang. O yaguno abamo 7 yu woiKopotorochon suraro 7 woroc.”

2Amna mitimoniho Efesus surarohon yong tuctuc mata yo-

goc1 Oro, amna mitimoniho matano sakaun fiuna ingoroc

nanogoc: “Kopotorochon suraro Efesus taundec idangmaworochon dugoha mata ingoroc irim toi:

Mata ngo wömai amna fitnung 7 obu arocne fogi-hacma orin yaguno abam 7 goldec tobic tobicyi worochon

Mata öpma 2:2 5 Mata öpma 2:7bonipnodec itongitacmanocnakaho ingoroc yat: 2 ‘Nochosonthon toroc kiap ambarac kombing-bödehat. Woi son-thon toroc kiap ogepma orin sontho youp gacigon tongi-dangma wo kombingbödehat. O noc kombihat, fatmataogepma-hon ayamoho sonmepmokomongidangmahongsonu worocha magapgap yongidang. O sonu amna wö-munomayangbanangidang. O imanang amna auyu sonotitmuya inoha yongidang, ‘non aposel idamon yo’. Yuihoroc yongidang mahong sontho yu toroc tong imongoyagungmai yui imanang amna idang. Oro sonthon torockiap soniwowömai nocho kombingbödehat. 3Oro ‘nakainmaha’ tongga amnaho wömuno tong kamogung mahongsonu koing songga itmuya magap-gap yogung.

4Worochoi oro, nocho toroc kiap soni tungu aaya angitmaec, woi ingoroc: Osuc wömai sonu nocha toup sinomkombingidung mahong önga wömai sonu kiap wo uropimu fadoc. 5 Kombiarut, suraro soni woi osuc onocesinom idoc mahong önga wömai omoce sinom mögoc.Worocha son muyu irot soni ibaruna toroc kiap ogepmaosuc tongidungma woroc wönggon tongitnung. Orosonu irot soni maibaruyai wömai nocho sonot engmainayaguno abam soni sogida inoin sanodec öcangma muunasuraro soni bödeun. 6 Oro toroc kiap soni au wömai nocaaya ogepma sinom itac, woi ingoroc: Sontho Nikolaihontorophon toroc kiapha ayam tong imonidang. Nocho yuayam tong imongitatma worochon torocgon wömai sonitongidang.

7 Mata ngo wömai Kunkun Yaruho Kopotorochonsuraro intac. Tuna amna au onggimobarac idai wömai yuKunkun Yaruho suraro mata intacma woroc kombiun. Oamna guroc ngorochon gesö anggira-antacma yu wömainocho kombing imoya yu itonggong koingon ep koburonangmuna itonggongon fat entac. Ep wo wömai Kopo-

Mata öpma 2:8 6 Mata öpma 2:11torochon idit sa ogepma woce itac.” Amna mitimonihoEfesus suraroha ihoroc yogoc.

Amna mitimoniho Smerna surarohon yong tuctuc matayogoc

8Oro amnamitimoniho wönggonmatano sakaun fiunaingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Smerna taundecidangma worochon dugoha mata ingoroc irim toi:

Mata ngo wömai amna osuc idocmaho madango en-gocma noc nakaho yat. Noc wömai omong fadot mahongmit wönggon idongga itonggongna sogidot. 9 Nochomepmo orin focfoc sondec idangma kombingbödehat. Onoc kombihat, son gurochon manomanoha docmönggauroci ididang mahong momphon manomano wömai sonkoböcma itkamang. O noc kombihat, torop au wömaikanong saha tongidang. Torop wo yu inoha yongidang‘non Yuda amna idamon’ mahong irothon kiapha wömaiyui Yuda amna sinom maeng. Muno, yui dogu kopothonsuraro idang. 10 Oro, focfoc youp auho sondec öngkupöngkupha tac mahong sonu worocha botoninga. Nochoboinno sinom kantiwa, sondecma au yu wömai dogukopotho toroc tonguc kamoc kamocha ayam sonihonoburodec fiuna yu yi bucin fohong kunahing. Tongomepmo focfoc sep bongono 10 sondec itmuna bödeangoc.Tuna sonu kombing tobic tobic soni imu faicha. Muno,son muyu wo kokorengmuya koing songga iditnung.Auhowömaimepmodec omong fatnahingmahong nochoyu irot ogepha itonggong koing imangot.

11 Mata ngo wömai Kunkun Yaruho Kopotorochonsuraro intac. Tuna amna au onggimobarac idai wömaiyu ogep mata wo kombiun. Amna kombing tobic tobicnomaimun faicma yu wömai omoc koingho matun obökic.”Amna mitimoniho Smerna suraroha ihoroc yogoc.

Mata öpma 2:12 7 Mata öpma 2:17Amna mitimoniho Pergamum surarohon yong tuctuc mata

yogoc12 Oro, amna mitimoniho matano wönggon sakaun fi-

una ingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Pergamumtaundec idangma worochon dugoha mata ingoroc irimtoi:

Mata ngo wömai amna bainat bitno yai itnampacmanoc nakaho yat. 13Noc kombihat, taun suraro soni itacmaworochon morömo woi dogu kopot ino sinom itac. Yutaun wo moröm tong imongitac mahong sonu nochonma sogit akep tongga itmuya kombing tobic tobic soni öpmasigung. Oro, nakain yong tuctuc amna ogepma sinomAntipas, yui sonthon taun sonidec idina böc morömphoyu wuya omboc mahong sonu worocha kombing tobictobic soniu maimu fadoc. Boinno, taun soni woi dogukopothon idit sa sinom. 14 Worochoi oro, nocu sonthontoroc kiap au yaaya angit maeng, woi ingoroc: Sonthonsuraro soni-decma owi amna au yui Balamphon kombickombic tanidang. Balam yui osuc amna au mano Balakyu fandat inuna worocho ongga Israel nano tonguc yeunaturongodec mögung. Yu wömai Israel nano irotno dounfadang uuna nacno dogu kopotha öretno sima worocnongga orin owi amna göra muyu muyu toup tongidung.

15Oro wömuno soni au wömai ingoroc: Sonthon surar-odecma owi amna au yu Nikolaihon toropnihon kombickombic tanidang. 16Wo-rochai oro, son irot soni ibararut!Son irot soni maibaruyai wömai nocho urop sonot eng-maina bainat gobit ducnadecma ohongitacma worocdecowi amna worocot emoc tontamon.

17 Oro amna au onggimobarac idai wömai yu KunkunYaruho suraroha mata yacma woroc kombiun.

Amnaho emochon munmuro anggiraangocma yuhawömai nocho momphon nacno mano ‘manna’ önga öpitacma woroc imoya naangoc. O ihorocgon nocho yu sop

Mata öpma 2:18 8 Mata öpma 2:22föhöcno au imangot. Sop worocdec wömai nocho yuhonma wego irim toya sogiangoc. Ma wo wömai amna sopsogiangocma yuhogon kombiangoc.” Amna mitimonihoPergamum suraroha ihoroc yogoc.

Amna mitimoniho Taiataira surarohon yong tuctuc matayogoc

18 Oro, amna mitimoniho wönggon matano sakaunfiuna ingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Taiatairataundec idangma worochon dugoha mata ingoroc irimtoi:

Mata ngo wömai Kopotorochon Manano noc nakahoyat. Nakain danna woi ep aranggum morongobaracsimbang, o orungnaho woi bras ep suya aranggum ön-gitacma worochon toroc. 19 Nocho sonthon toroc kiapsoni ambarac kombingbödehat. Noc kombihat, sonu nucsoniha toup kombingidang. O kombing tobic tobic soniwoi koingo itkampac. O sonu suraro tong koing toctochonyoup orongi tongidang. O mepmodecu wömai sonu koingsongidang. Osuc wömai sonu kiap ihorocno obmugontongidung mahong önga wömai kiap wo sonot koingoitac. Wo ambarac wömai nocho kombihat. 20 Wohongyapmu tungu auwömai noc aaya angitmaec, woi ingoroc:Son owi au mano Jesebel yu angbanauya sonot iditac.Yu inoha yongitac, ‘noc Kopoto-rochon yong tuctuc owiyo’ wohong yuho wömai nakain youp amnanai imananginong yuna yu owi amna göra toctochon kiap tongidang.O yu nacno imanang kopotorochon öretno siima wonongidang. 21 Oro, nocho owi wo angbanangga ‘toroc ki-apmo göra wo imun fahun’ yongo irot iban ibanthon begoyu imogot mahong yu ihoroc toctocha makombingitac.22Worocha tongga nocho owi wo ta obökuna focfoc morökombiangoc. O amnaho owi worocot göra tongidangma

Mata öpma 2:23 9 Mata öpma 2:29yu toroc kiapmo wömuno au imu fauna irotno maiban-ninganu wömai nocho yu ihorocgon dongya obökuyafocfoc morö inobarac sinom kombinahing. 23 O owiworochon managumbocni woi nocho ihorocgon dongyaomnahing. Noc ihoroc tangotmaha tongga Kopotorochonsuraro ambaracho ingoroc kombinahing: Owi amna am-barachon irot orin kombic kombic angsoworec soworecamna woi noc naka itat. Tongga nocho son tungu tunguwöngnac soni toroc kiap sonihon torocnodec iban kaman-got.

24 Oro son Taiataira suraro au, sonu owi worochonkombic kombic matanidang. O ihorocgon sonu kombickombic au masogidung. Kombic kombic worocha wömaiamna auho yongidang woi dogu kopothon kombic kom-bic öpma. Oro worocha noc mepmo au son makamit.25 Nocho nongoru tungugon ingoroc kantiwa: Son muyuyapmu urop itkampacma woroc sogit akep tongga idiyaongga nocho ehangot. 26Oro amnaho emochonmunmuroanggirada koing songga engocma yuhawömai nocho gesöimoya yuho kantrino kantrinohon owi amnamoröm tongimangoc.

27 ‘Yuho owi amna moröm tong imangocma woi orongiorin nongnongo sinom. Woi amnaho bokotdec wöwagauya tang-ga iric arac tongidangma, worochontoroc yuho yangtore-angoc.’ (Buk Song 2:9)

Nocho yu gesö imangotma, woi Nandöngnaho nocgesö namogocma worochon toroc. 28 O ihorocgon nochoyombonggiri yu imangot. 29 Oro amna au onggimobaracidai wömai yu Kunkun Yaruho suraroha mata yacmaworoc kombiun.” Amna mitimoniho Taiataira surarohaihoroc yogoc.

Mata öpma 3:1 10 Mata öpma 3:63

Amna mitimoniho Sardis surarohon yong tuctuc mata yo-goc

1Oro amnamitimoniho wönggonmatano sakaun fiunaingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Sardis taundecidangma worochon dugoha mata ingoroc irim toi:

Mata ngo wömai amna Kopotorochon yaru 7 orin fit-nung 7 itnamang-ma noc nakaho ingoroc yat: Noc son-thon toroc kiap soni ambarac kombingbödehat. Noc kom-bihat, owi amna yu sontha kombingidang sonu itonggongkoingbarac idang mahong muno woi, sonu urop ombung.2Mayain, son soni wekodarut! Nocho sonthon toroc kiapsoni toroc tongga agotmai, woi nakain Kopotorocnahoyangamin ino yabitno maec. Worocha sonu wekonggasoniin manomano omompha tangma wo tong koing tuyaogep itun. 3 Worochai oro, sontho fatmata ogepmaosuc sogidungma worocha kombingmuya tu fusun di-hun. Tongo son mata wo sumbotmuya wömuno soniyong tangga irot soni ibararut. Oro son dupdup sonidecmawekoninganu wömai sonu etno iduya nocho usemamna simbang ehangot. Sonu wömai nochon ebepnahonbongono makombiing.

4 Worochoi oro, Sardis suraro sondecma owi amnaau yui tec tomumöcno matu betmagoc. Yu woi nakainowi amna ogepma sinom idang. Tongga yui tec toho-mumöcno föhöc tongfada nocot itongitnahing. 5 Owiamna numariho emochon munmuro anggirada koingsongga itnahingma yuhawömai nocho tec tohomumöcnoföhöcno fohongya möng imonahing. Tongga nochoyuhon ma itonggong koinghon bapiyadec öngahu o bon-gono mit ehangocan masactit. Muno, nocho yuhonma Nandöngnaho yangamin orin sum yaruho yangminyong taaya yu kombing imonahing. 6 Oro amna au

Mata öpma 3:7 11 Mata öpma 3:10

onggimobarac idai wömai yu Kunkun Yaruho surarohamata yacma woroc kombiun.” Amna mitimoniho Sardissuraroha ihoroc yogoc.

Amna mitimoniho Filadelfia surarohon yong tuctuc matayogoc

7Oro, amnamitimonihowönggonmatano sakaunfiunaingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Filadelfia taun-dec idangma worochon dugoha mata ingoroc irim toi:

Mata ngo wömai amna kunkun sinom itacma o mataboinnogon yongitacma noc nakaho yat. Noc wömaiDevithon ki sogit sogityi itat. Tongo nocho simbu aufagariantatma wömai amna auho wo sopsopno maic. Onocho simbu au soantatma wömai amna auho wo fagaritfagaritno maic.

8 Nocho sonthon toroc kiap soni ambarac kombing-bödehat. Aarut, nocho simbu au fagarit kamogot. Tunaamna auho wo angit masohic. Noc kombihat, sonthongesö soni woi obugugon itkamangmahong sontho nakainmata sogit akep tongmuya nakain maha möp mayogung.9 Nocho toya dogu kopothon suraroho sonot engmuyaorung sonihon forodec goruc yemoc tong kamongmuyaingoroc yong tapnahing: ‘Boinno sinom, Duic yu sonthatoup sinom kombingitac.’ Oro, dogu kopothon suraroyu wömai inoha yongidang, ‘nonu Yuda nano idamonyo’ wohong yui imanang yongidang, yui irothon kiaphaYuda nano sinom maeng. 10 Oro nocho son nongoru auingoroc kanogot, son muyu mepmo ihono ihono sondecöngkupnahingma wo ambarac sumbotgon tongitnung.Tuna sonu nongoru wo angitgon tandungmaha wömainocho son gön toya tonguc yecyec bongono morö saguroc danong öngkuangocma sonu worocdec mamöning.

Mata öpma 3:11 12 Mata öpma 3:17Tonguc yecyec bongono worocho wömai owi amna am-barac toroc tong imangoc.

11 Noc urop ehantat. Worocha son yapmu urop sogit-deangma wo sogit akep tocno sinom tongmuya itongit-nung. Amna auho sonthon irot ogep soni fuun detningyit.12 Oro amna auho emochon munmuro anggirahacmayu wömai nocho temongma uuna yui böc tandingnoorongi simbang Kopotorocnahon öret socsoc böc sumbottongungoc. Tongga yu bongono muno wocin idtongun-goc. O nocho Kopoto-rocnahon ma orin Kopotorocna-hon taun Yerusalem worochon ma yudec irim tangot.Yerusalem wego wo wömai Kopotorocna yudecma momimun fauna ohungoc. O ihorocgon noc yudec nakainmana wego irim tangot. 13 Oro amna au onggimobaracidai wömai yu Kunkun Yaruho suraroha mata yacmaworoc kombiun.”

Amnamitimoni Laodisia surarohon yong tuctucmata yogoc14Oro amnamitimonihowönggonmatano sakaunfiuna

ingoroc nanogoc: “Kopotorochon suraro Laodisia taun-dec idangma worochon dugoha mata ingoroc irim toi:

Mata ngo wömai amna mano ‘woi boinno’ idnam-pacma noc nakaho yat. Nocho Kopotorochon matanonongnongo orin boinnogon owi amna inong tuctuc ton-gitat. O nocu sa guroc manomano ambarac Kopotorochodongyun öngkubungma woroc moröm tong imongitat.15Nocho sonthon toroc kiap soni ambarac kombingböde-hat. Sonu woi sumo maeng o munmuro maeng. Sonusumo entanganu wömai ogep o sonu munmuro entan-ganu woi ihorocgon ogep in mahong 16 sonu umumoidang. Sumo sinom muno, o munmuro sinom muno.Worocha tongga nocho son ducnadecma sunya möan-tang. 17 Son soniha yong-idang, ‘suraro nonu mönengkoböc itnimang. Nonu manomano koböcma feng suran

Mata öpma 3:18 13 Mata öpma 3:22tongga yapmu auhamadocmumon yo.’ Son ihoroc yongi-dangmahong son etno itmuyawömuno sonimakombing-idang. Son suraro gendöngni sinom, sonu uroci, sonuyapmu orogoma au maitkaming, son owi amna dan komtoctocyi o son muroc idang. 18 Worocha nocho ingorocfasun kampiwa: Sonu nocot engmuya gol wöarut. Nakaingol woi epho diuna kunkun sinom itac. Tuna sonu gol wofeng suran tongga yapmu auha madocmuing. O ihoroc-gon sonu nochon boru föhöcno wöngga godibföp sonitongfaarut. Tongo son muroc soni tau weuna yangamfapfap soni bödeun. O ihorocgon sonu nakain unacwöngga dan sonidecwagauya dan soniho yaguno forihun.

19 Oro nocho owi amna nakaha toup kombingitatmayu inong tobingga toroc kiapno tong nongnong tongi-tat. Worocha son tong bumbum toninga, son boinnosinom irotsoni ibararut. 20 Aarut, nocho simbudec it-maina simbu wagangga tat. Amna auho nochon matakombingga noc simbu fagarit namunai wömai nocho böcganang öngga yuot itfat yungga edeya nacno kondonggonnaantamot.

21 Oro, osuc nocho emochon munmuro anggirayaNandöngnaho noc kombing namuna nocot yuot kinghonomoc idit abamdec idamot. Oro worochon torocgon wö-mai sondecma amna auho emochonmunmuro anggiraan-tacma wömai nocho yu kombing imoya yuot nocot no-chon kinghon omoc idit abamdec idtahamot. 22Oro amnaau onggimobarac idai wömai yu Kunkun Yaruho surarohamata yacmaworoc kombiun.” Amnamitimoniho Laodisiasuraroha ihoroc yogoc.

4Jöntho momphon yong moröng toctochon toroc kiap agoc

Mata öpma 4:1 14 Mata öpma 4:71 Oro, amna mitimoniho matano yun bödeuna no-

cho momdec foringga agotmai, simbu au fagaritmunaidoc. Ihoroc idina mamboc au osuc kombigotma woro-cho baro mano simbang öngkungga wönggon nanogoc,“Goc ngocin uhi. Uiya nocho yapmu mit öngkuangocmaworoc gindaantat.” 2 Ihoroc yuna nocho yaruhon ki-apdec itmaina agotmai, nocho yangamin kinghon abamau momdec idoc. Idina worocdec amna au omocidoc. 3 Amna worochon yaguno sop jaspa orin sopgomono konilian wo simbang möngga idoc. Ihoroc idinawairuru auho idit abamwo angarenggumbec tongga idoc.Wairuru worochon yaguno woi sop gingni mano emeralsimbang möngga idina agot. 4 Oro, kinghon abam wowömai abam 24 auho angarenggumbec tongga idung.Tuna amnadugo 24 yu abamworocdec omoc idung. Amnadugowoi tec tohomumöcno föhöc tong fadung. O bigodecwömai bic kop goldec tobic tobicyi fingga idung. 5 Orokinghon abamodecma wömai mom göragohon yagunomiringo morongo möngo idoc. O ihorocgon kekoröpau orin undipho mano yongga idomoroc. King abamo-hon yangamodec wömai gop 7thomorongobaracmönggaidung. Gop wo woi Kopotorochon yaru 7 woroc. 6 Okinghon abamo tanne wömai ihorocgon yapmu au topyamuc simbang glasihon toroc sacsago sinom fada idoc.

Oro manomano worochon bonipnodec wömai yaruitonggong-nobarac awanomuno yuho kinghon abam an-garenggumbec tongga idung. Yuhon mene darange wö-mai daro daro ding tongga idung. 7 Oro yaru itonggong-nobarac tungu aumaho woi bot ingingo mano laiön yusimbang idina agot. Oro tungu aumahowoi bot bulmakausimbang idina agot. Oro tungu aumaho worochon yang-amowoi amna simbang idina agot. Oro tungu aumahowoiyup borum simbang fotno usun yorongmun onguna idina

Mata öpma 4:8 15 Mata öpma 5:1agot. 8 Oro yaru itonggongnobarac ambarac yu fotno 6itimogung. Godip föbo woi daro daro dingga idung. Ofotno unenne woi daro ihorocnogon dingga idung. Yuihoroc ida sep bongonohu o kumbonghu bongono munoyong moröng ingoroc yong tongga ididang:

“Kopotoroc Gesö Morömo, yu woi kunkun, yu woikunkun, yuwoi kunkun. Yu osuc idocmaho önga itaco mit edengoc.”

9Yaru itonggongnobarac awanomuno yu yong moröngorin ma moröma orin ecec Kopotoroc kinghon abamdecitacma yuhagon yong moröng yong imong tongidang.Kopotoroc yui iditnoho iditno edengoc. 10 Oro yu yongmoröng tontangan bongonowocingonwömai amna dugo24 yu Kopotoroc kinghon abamdec itacmaha aring möngimong tongidang. O iditnoho iditno edengocma yu yongmoröng imongidang. Tongga yui bic kopno goldec tobictobicyi kinghonomoc idit abamonorungo forodec fohongfingga ingoroc yongidang:

11 “Kopotoroc Moröma noni, goc gakahogonmanomano ambarac dongyi öngkubung. Boinnosinom, gocho gakain irot kombic kombic tanminamanomano ambarac tobiya öngkubung. Tunamanomano ambaracho inoin inoin abamodecitmuya inoin inoin youpno tongidang. Worochayong moröng gakahagon yong ganamon. O gochonmagon moröma itun. O owi amna ambarac gochongesö unennegon iditnung.”

5Jöntho bapiya orop oropyi wo agoc

1 Oro mit nocho wönggon foringga agotmai, amnakinghon abamdec itacma yuho oburo arocne bapiya

Mata öpma 5:2 16 Mata öpma 5:8ubarago orop oropyi au idoc. Bapiya wo woi irim oke oketoctocyi idoc.

O ihorocgon Kopotorochon orongbön 7 worochobapiya wo akep tongga idung. 2 Tuna nocho wönggonagotmai, sum yaru gesöno orongi au yu woce itmunamata kararat ingo yogoc, “Numaho nongnongo sinomitac? Numaho ogep Kopotorochon orongbön wo asandabapiya wo öcaun?” 3 Sum yaruho mata ihoroc yogocmahong gurocdecmahu o momdecmahu amna auhobapiya wo öcangga irimno acachon toroc maidoc.4Worocha tongga nocho ointogot. Yaha amna au bapiyawo öcangga irimno acachon toroc maöngkubocmaha.5 Oro nocho ointongga edeya amna dugo auho nocotengmuna nanogoc, “Goc ointirocha! Ahi, bot laiön ngoyu woi Yudahon toropdecma öngkuboc. Yu woi kingDevithon morogono ino yabitno. Yu worocho emocdeckoing songga ayami ambarac yanggiradoc. Worochatongga yu ogep Kopotorochon orongbön asanda bapiyaöcaantac.”

Jöntho Bot Sipsip Gumboc agoc6Oro, mit nocho wönggon foringga agotmai, Bot Sipsip

Gumboc au idoc. Bot Sipsip Gumboc wo wuya ombocmahong wönggon idongga wedec dipmobarac idonggaidina agot. Yu worocho kinghon abam tanne idina yaruitonggongnobarac awanomuno orin amna dugo yu an-garenggumbec tongga idiya bonipnodec idoc. Yu woigirango 7 orin daro 7 idimogung. Daro 7 woi Kopo-torochon yaru 7 Kopotorocho inong muuna sa gurocdanong ongbödegungmaworoc. 7Oro, Bot Sipsip Gumbocworocho ongga amna kinghon abamodec idocma woro-chon oburo arocecma bapiya orop oropyi woroc sogidoc.8 Bapiya wo sogiuna wohogon yaru itonggongnobaracawanomuno orin amna dugo 24 yu Sipsip Gumboc goruc

Mata öpma 5:9 17 Mata öpma 5:12yemoc tong imogung. Amna dugo ambarac yu gita orinfait goldec tobic tobicyi fogitmuya idung. Fait wodecmawömai boru tugo ogepmani ögoc. Boru wo woi kunkunowi amnahondönac yongidangmaworochondoguno itac.9Oro yu ihoroc itmuya yongmoröng apwego auBot SipsipGumbo-goha ingoroc yogung:

“Goc gakagonwömai bapiya orop oropyi sogit sogithontoroc nongnongo sinom itaroc. Goc gakahogon ogeporong-böntho akep toctocyi idangma wo asandabapiya öcaan-taroc. Wömai yaha amnaho goc guyaomboroc. Tuna gochon nogotaho owi amna torop auKopotorocha wögoroc. Woi owi amna suraro wohonwohonma o owi amna ducmata foro wohonwohon oihorocgon godibo forowohonwohon o kantri wohonwohon yudecma owi amna auho gocho wuiya Kopo-torochon fat öngkungga idang. 10 Gocho tia yui öretsocsoc amna kinghon toropdecma öngkungo Kopo-torocmongorec tong imongidang. O yuworochomitsa gurochon owi amnamoröm tong imongitnahing.”

Sa gurocdec idangma orin momdec idangma yu ambarachoBot Sipsip Gumboc yong moröng imogung

11Oro, mit nochowönggon foringga kombigotmai, sumyaru koböcma sinompho duc suran tongga yong moröngap au yogung. Yuhon nambanowömai tausen tausen orinhandet milion moröma sinom idoc. Tuna yu woi kinghonabam orin yaru itonggongnobarac orin amna dugo woambarac angareng gumbec tongga ida 12 ecnang sinomyong moröng ap au ingoroc yogung:

“Bot Sipsip Gumboc amnaho wuya ombocma yuworocho-gon nongnongo kunkun ogepma sinomitac. Worocha tongga gesö ambarac orin yapmuorogoma ambarac yuhogon sogi-hun. O kombic

Mata öpma 5:13 18 Mata öpma 6:2kombic ogepma orin koing socsoc ambarac-ho yuot-gon ongoun. O ma moröma orin yaguno wairu-rubaracma wo yuhogon sogihun. O yong moröngnoni woi ambarac yuhagon imamon.”

13 Oro sum yaruho ihoroc yongga idiya nocho kom-bigotmai, amna orin yup arap söng manomano am-barac Kopotorocho dongyun öngkubungma worochoyong moröng ap yogung. Woi momdec idangmahu ogurocdec idangmahuo guroc ganang idangmahuo topdecidangmahu yu ambaracho yong moröng ap ingoroc yo-gung:

“Kinghon abamodec itacma orin Bot Sipsip Gumbocyuhagon wömai nonu yong moröng orin ma moruimamon. Tuna yaguno wairurubaracma orin gesöambarac woi yuhon fatgon itun, öngahu o bongonomuno.”

14 Yu ihoroc yuya yaru itonggongnobarac awanomunoyu ‘woi boinno’ yogung. O amna dugo 24 yu yaima wogoruc yemoc tong imongo yong moröng imogung.

6Bot Sipsip Gumboc yu orongbön 7tho bapiya akep togungma

wo asan figoc1 Oro nocho foringga agotmai, Bot Sipsip Gumboc

yu Kopotorochon orongbön 7tho bapiya akep tonggaidungma worochon orongbön namba wan asandoc.Asaruna nocho kombigotmai, yaru itonggongnobaracawanomuno yudecma tungu auho nanogoc, “Goc epi!”Yuhon duc ingguro woi undipho tangga yongitacmaworochon toroc yogoc. 2 Yu ihoroc nanuna nochoforingma onguna agotmai, bot hos föhöcno auho nochoyangamin öngkuboc. Tuna amna auho tawa sogitmunabot hos woroc koroc idoc. Yu wömai emocdec ko-ing socsochon bickop imoc imocyi. Tongo yuho amna

Mata öpma 6:3 19 Mata öpma 6:8emocdec koing siima worochon toroc ongga ayami yang-girat tongungoc.

3 Oro, urop Bot Sipsip Gumboc yu orongbön namba 2asandoc. Asaruna nocho kombigotmai, yaru itonggong-nobarac yainohonoc nanogoc, “Goc epi!” 4 Ihoroc nanunanocho foringga agotmai, bot hos au öngkuboc. Bot hoswo woi ep aranggum kiap gomono sinom idoc. Tunaamnabot hosworoc koroc idocmayugesö au imoc imocyi.Gesö worocho tuna owi amna gurocdec idangma yuhonidit kiap ogepma bödehun. Bödeuna owi amnaho emoctongmuya inobut ino kubit tonahing. Oro amna bot hoskoroc idocma yu gobit bainat ubarago imoc imocyi.

5 Oro urop Bot Sipsip Gumboc yu orongbön namba 3asandoc. Asaruna nocho kombigotmai, yaru itonggong-nobarac anfimano yu nanogoc, “Goc epi!” Ihoroc nanunanocho foringga agotmai, bot hos kombutni auho nochoyangamin öngkuboc. Öngkuna amna bot hos woroc korocidocmayuho skel au oburodec sogida idoc. 6Oronochowoangga kombigotmai, yaru itonggongnobarac awanomunoyuho bonipnodecma duc ingguro au amnahon inggunsimbang öngkungga amna bot hosdec idocma ingorocinogoc, “Goc ongga gurocdec nacno möp ti öngkupun.Tuna sep youp toctoc tunguhon wöngnacnoho wömaiwit waga tungugon wöangoc. O bali waga anfi woroc-gon wöangoc. Wohong gocho ep oliv orin ep wain doiobökuninga. Worochon wöngnacno wömai osuc idocmaworochon torocgon entac.”

7 Oro urop Bot Sipsip Gumboc yu orongbön namba4 asandoc. Asaruna nocho kombigotmai, yaru itong-gongnobarac awano-munomano yu nanogoc, “Goc epi.”8 Ihoroc nanuna nocho foringga agotmai, bot hos amnaomomyihon gumong tima simbang nocho yangaminöngkuboc. Tuna amna bot hosworoc koroc idocma yuhon

Mata öpma 6:9 20 Mata öpma 6:11mano woi ‘omoc koing’ ihoroc idoc. Yu öngkungga idinawohogon amna au mano ‘omomyihon böcsano’ worochomenan tan tonggoc. Amna yaima yu gesö au orongi sinomimoc imocyi. Gesö worocdec wömai yuho owi amnaambarac fuc tongga torop awanomuno idiya worocdecmatorop tungu dongbödenahing. Auma wömai yuho gobitbainatdec dongbödenahing. O auma wömai yuho nacnomöp tun öngkuuna omonahing. O auma wömai yuhoobukoc tun öngkung imunya omonahing. O auma wömaiyu arap ingingo inong munya engga dongbödenahing.

9 Oro urop Bot Sipsip Gumboc yu orongbön namba 5asandoc. Asaruna nocho agotmai, owi amna torop auomong fatfatyi yuhon dogunoho Kopotorochon öret soc-soc alta unenne idung. Owi amna omomyi yu wömai osucKopotorochon mata sogit akep tocno sinom tongmuyayuhon fatmata ogepma guroc owi amnadec yong tabung.Worocha tongga ayamiho yu dobung. 10 Oro dogu woro-cho ecnang sinom ingoroc mambodung, “O KopotorocGesö Morömo, goc kunkun itaroc o gakain toroc kiap woiboinnogon. Non kombiamon, gocu guroc owi amna matayoupdec fohong yuangoroc. Fohong yungga yuho nonning omom togungmahon urago wömuno imangoroc.Goc yaö bongono sinomdecu ihoroc tangoroc? Nonu ngoworocha torengga idamon.” 11 Oro dogu wo yu ihorocyongbödeuya Kopoto-rocho yu ambarac inoin inoin tectohomu möcno föhöcno sinom imongga ingoroc inogoc,“Son obmukusuc torengga idarut. Amna son dou om-bungma worocho wönggon Kopotorochon youp amna auorin oröc soni au dongyu omonahing. Omonahingmaworochon nambano wömai Kopotoroc urop kombingde-goc. Tuna worochon namba foc tongga idina wömaiKopotorochoguroc owi amnamata youpdec fohongyuan-goc.

Mata öpma 6:12 21 Mata öpma 7:112 Oro urop Bot Sipsip Gumboc yu orongbön namba

6 asandoc. Asaruna nocho foringga agotmai, konocmoröma sinom fendoc. Tuna sep yui tec osucno simbangkombut ögoc. O yarop yui mongurac tongga gomondingga nogot kiap öngkungga idoc. 13 O fitnung yumomdecma ohongga gurocdec mögung. Woi sumphobusuna fik koburo magomondii idangma fökon möngi-dang kiap ihorocno fitnungo muya yagot. 14 Tuna momyu woi ihorocgon socmot öngo bisong onggoc. Woi nonbapiya orongidamonma worochon toroc. Tuna sa uron-gohu o top muropmohu yu ambaracho koröc fetmuyainoin sano imu faunto socmot ong tonggung.

15 Oro manomano ihoroc öngkuuna owi amna am-baracho toup botongga ongga sop gananghu woha sopmoröma sa urongodec idangma worocho menonne ösecidung. Woi gurochon kinghu o amna morömahu o ami-hon keptenhu o möneng yoctec amnahu o amna gesöno-baracmahu o youp wabkarac komanangnohu o amnaorung idungmahu yu ambaracho botongga öp idung.16 Tongga yu sa urongo orin sopha mambodung, “Son-tho non niu wearut. O sontho amna moröma kinghonabamdec itacma yuho yangamin öp fohong nuarut. BotSipsip Gumboc yu nontha irot kombut tongga non uragowömuno nimoc nimocha tac. 17 Yaimaho irot kombuttongga urago nimoc nimochon bongono morö woi öngaepacma. Tuna amna auho yuho yangamin idongmunakoing sangocma woi maec, muno sinom.”

7Israel owi amna 144,000 yui Kopotorochon weran sogitmuya

yuhon fat öngkubung1 Oro manomano wo öngkungbödeuna nocho wöng-

gon foringga agotmai, sum yaru awanomuno yu sa

Mata öpma 7:2 22 Mata öpma 7:9gurochon bungotno awanomuno wocin idongga idung.Wocin itmuya sa gurochon sum awanomuno wo yangfiriuya sumpho gurodechu o topdechu o epdechu mabu-songyu onggung. 2 Oro mit nocho wönggon agotmai,sum yaru au yu sep öngkup öngkupdecma öngkunggaKopotoroc Itonggong Moröm yuhon weran sogitmunaeboc. Engmuna yu sum yaru awanomuno sa guroc orintop yamuc tun obukoc obukochon gesö idimogungmayu ecnang sinom ingoroc inogoc, 3 “Son sa gurochu otop yamuchu o ephu wo abe dongyu obukoninga. Sontorengga idiya nonu Kopotoroc nonihon weranu youpamnanihondaigodec fongfina. Fongfingbödeunaiwömaiworoc, sontho wo dongyu obukodarut.” 4 Oro mit nocwönggon kombigotmai, owi amna Kopotorochon weransogidungmaworochonnamba ingoroc sicsicyi idoc: Israelnanohon torop ambaracdema owi amna 144,000 yu woro-choweran sogitmuyaKopotorochon fat öngkubung. 5WoiYudaho toropdecma owi amna 12,000 werano sogidung,o Rubentho toropdecma 12,000, o Gathon toropdecma12,000, 6 o Aserho toropdecma 12,000, o Naptalihotoropdecma 12,000, o Manaseho toropdecma 12,000,7 o Simeön toropdecma 12,000, o Livaiho toropdecma12,000, o Isakarhon toropdecma 12,000, 8 o Sebulonthontoropdecma 12,000, o Yösepho toropdecma 12,000, oBenyamintho toropdecma 12,000. Oro owi amna toropworocho wömai Kopotorochon weran sogidung.

Owi amna torop koböc yu tec tohomumöcno föhöcno tong-fada Kopotorocha yong moröng imogung

9 Oro mit nocho wönggon foringga agotmai, nochoyangamin owi amna koböcma sinompho suran tonggaidung. Yuhon nambano wömai amna auho maembatembatno. O yu woi owi amna suraro wohon wohonthu o

Mata öpma 7:10 23 Mata öpma 7:14owi amna duc mata foro wohon wohonthu o godibo forowohon wohonthu o kantri wohon wohonthu yudecmaowi amna auhogon engmuya kinghon abam orin BotSipsip Gumbocho yangamin idongga idung. Yu woi tectohomumöcno föhöc tongfada o oburodec sibat sakemofogitmuya woce idung. 10 Woce itmuya ecnang sinomingoroc yong morögung:

“Kopotoroc noni kinghon abamdec iditacma orin BotSipsip Gumboc yu yaimaworocho non tong fogiunyabatip idamon.”

11 Oro owi amna torop wo yu ihoroc yongga idiya sumyaru ambaracho kinghon abam orin amna dugo orin yaruitonggong-nobarac awanomuno woroc yang arenggum-bec tongga ida kinghon abamdec foringmu onguna gorucyemoc tongo yangamo gurocdec out sogitho Kopotorocyong moröng imogung. 12 Yong moröng imong-muyaingoroc yogung:

“Boinno sinom, yong moröng noni woi ambarac Kopo-torochon itun. Yu woi yaguno wairurubarac itac.O yuhon kombic kombic ambarac orogoma sinomidimpac. Worocha nontho yuha ecec inongmanainayuhon magon onoce töctöcno itun. Yuhon gesönowoi orongi sinom itac. Yu woi koing socsoc am-barachon Morömo itac. Yapmu orogoma ambaracwoi yuhongon itacmaho edengoc, öngahuobongonomuno. Woi boinno.”

13 Oro, sum yaruho ihoroc yuya amna dugo idungmayudecma tungu auho noc nanong ac togoc, “Owi amnatec tohomumöcno föhöcno tong faangma woi numari?O yui nahema ebung?” 14 Yu ihoroc nanuna noc ino-got, “Amna moröma, goc gaka wömai kombingdeharoc.”Nocho ihoroc inoya yu nanogoc, “Owi amna ngo yu woiemoc dirung morömadecma öngkubung. Yu wömai tec

Mata öpma 7:15 24 Mata öpma 8:3tohomumöcno Bot Sipsip Gumbochon nogotnodec sacwoda föhöcno sinom idang. 15Worocha wömai woroc:

“Yui Kopotorochon king abampho yangamin idonggaididang. Tongo sepdechu o kumbongu yu yongmoröng bucin Kopotoroc mongorec tong imongi-dang.

Tuna Kopotorocho kinghon abamdec iditacma yu wö-mai inoin gesöno yudec taun weuna batip sinomidtongonahing.

16 Tuna yu wönggon maworec imoning. O inggurohowönggonmanmanmayoning. O sepho godibowöng-gon madining. O yapmu munmuroho yu wönggonmadoun obökic.

17 Wömai yaha, Bot Sipsip Gumboc kinghon abamobonipnodec iditacma yu kangtorecno sinom tongtongungoc. Yuho wömai yangato fonguna yamucitonggongnobaracma nanahing.

Tuna Kopotorocho yuhon daro yamugo youn manmanyuya focfoc au wönggon makombining.”

8Bot Sipsip Gumbogoho orongbön namba 7 asandoc

1 Oro Bot Sipsip Gumboc yu orongbön bapiya akeptogocma namba 7 asandoc. Asaruna wohogon momdecmatahu o keko-röphu worocho ohongga ohongganongdic sinom idoc. Ihoroc idina ongga bongono hapaua bödegoc. 2 Bongono wo bödeuna nocho yagotmai,sum yaru 7 yu Kopotorocho yangamin idongga ida baro 7inoin inoin fogidung.

3 Tuna sum yaru auho engmuna öret socsoc altadecidongga idoc. Yuho wömai boröc tugo ogepma socsocwaga goldec tobic tobicyi wo sogitmuna idoc. Yu woceidina Kopotorocho ‘yu boröc tugoni ogepmaot kunkun

Mata öpma 8:4 25 Mata öpma 8:10owi amnahon dönacno ot öret socsoc alta goldec tobictobicyiworocdec öretha soun’ yongo boröc socsocwi tugokoböcma imogoc. Öret socsoc alta woi kinghon abamphoyangamin idoc. 4Wi tugo imuna sum yaruhowo songmundiuna boröc tugo ogepma worocot kunkun owi amnahondönacno ot Kopotorocho yangamin ögung. 5 Ihoroc tunamit sum yaruho altadec ep dindut fogida waga goldectobic tobicyi wocin oheda waga wo moruna gurocdecohogoc. Waga wo tomun muuna wohogon undip manoyuna kekoröp morö öngkuboc. Tongo undip wariwarihotangga gurocho konoc fendoc.

Sum yaru awanomuno yu baro busogung6 Oro, sum yaru 7tho baro 7 fogidungma yu busoc

busocha tong arangarang tongga idung. 7 Tuna sumyaru namba 1 yu baro busuna mano yogoc. Baromano yongga idina wohogon sum yau auho fön koburogurocdec fongyun mögung. O ep aranggum nogotbaracworocho ihorocgon möngga guroc orin ep fuc tonggadocno anfi idiya worochon docno tunguma wömai ephosongmun digoc. O owen samaruc wo ambarac dingduptogoc.

8 Oro urop sum yaru namba 2 yu baro busuna manoyogoc. Baro mano yongga idina wohogon sum yaru auhoyapmu au sa urongo kiap ep morongo dicdicyi woroctop yamucdec tomun mögoc. Möngga top yamuc fuctongga docno anfi idiya worochon docno tungu wömainogot gandoc. 9Nogot garuna top arap manomano wocinidungma yu omongdup togung. O girang wocin itongiimayu ihorocgon obukongbödegung.

10Oro urop sumyaru namba 3 yu baro busunamano yo-goc. Baro mano yongga idina wohogon fitnung morömaau worocho ep gop simbang dingmuna momdecma

Mata öpma 8:11 26 Mata öpma 9:4ohongga yamuc ebepno orin yamuc daro wo ambarac fuctongga docno anfi idiya wodecma docno tungu worocdecmögoc. 11 Fitnung worochon mano woi ‘beci’. Oroworocho yamucdec muuna yamuc wo bec fadung. Tunaamna koböcmaho yamuc beci woroc nongmuya ombung.

12 Oro urop sum yaru namba 4 yu baro busuna manoyogoc. Baro mano yongga idina wohogon sep orinyarop worochon docno anfinoma obukogoc. O ihoroc-gon fitnungon docno anfinoma kumbong dingbödegung.Worocha tongga sep bongono orin kumbong worochondocno anfinoho yaguno muno idoc.

13 Oro nocho wo foringga ida kombigotmai, borummoröma auho dedec onoce yorongga mano ecnangmam-boto ingoroc yogoc, “Öwec, öwec öwec, son owi amnagurocdec idangma, son uroci sinom. Yaru anfi aumayu baro busuya mepmo inobarac moröma sinom sonidecöngkuangoc.”

9Sum yaru namba 5 yu baro busogoc

1 Oro urop sum yaru namba 5 yu baro busuna manoyogoc. Mano yongga idina nocho agotmai, fitnung aumomdecma gurocdec möngga idoc. Idina Kopotorochoyu ganango forono muno bindu worochon simbu fa-garit fagarithon ki imogoc. 2 Imuna fitnung worochoongga gopma ganango woroc fagarit sigoc. Fagarit siunaganango-decma boröc moröma sinom kamboröc öngi-dangma worochon toroc öngga sep orin mom tombunakumbong dingbödegoc. 3 Ihoroc tuna boröc tumoc tumdoup koböcma sinompho gurocdec ohogung. Tum wowömai girang tomtom gurocdec itongidangma worochongesö idimogung. 4 Tum woroc ehuya Kopotorocho yunongoru ingoroc inogoc, “Son gurochon owen samaruc

Mata öpma 9:5 27 Mata öpma 9:11o ephu o saröchu wo dongyu obukoninga. Muno, owiamna Kopotorochon weranu daigodec masogit sogityiworocgon wömai sontho dongyu obukongitnung.”

5 Oro Kopotorocho tum wo wömai owi amna douomomphon gesö maimogoc. Muno yu gesö sogidungmawoi owi amna yarop 5hon toroc focfoc imoc imochongesö worocgon wömai sogidung. Oro tum worochoamna au yiuyai wömai worochon focfocno girang tom-tompho amna yiuya focfoc imongidangma worochontoroc. 6Bongono wocin wömai owi amna omompha uyapyabingga tu matuna wec ida focfoc morö kombinahing.Focfoc moröma kombingmuya omompha kombi-nahingmahong omoc yu yang botongga korungon ongungoc.

7 Oro tum yagotma worochon doguno wömai bothosiho emempha tong arangarang tongga ididangmasimbang yagot. Bigodec wömai bic kop goldec tobictobicyi simbang idung. O yangamo wömai amna yangamsimbang idina yagot. 8Oro bic sakemo woi ubarago föhöcowihon bigo sakemo simbang. O marabo wömai botlaiönthon marabo simbang idimogung.

9 Oro kundudarang wömai yu aiandec tobic tobicyisimbang bang-anyu muuya idung. O fotnoho wömaimano ecnang sinom yongga idung. Woi bot hosiho kariswodiuya domdomgon emocha ong-idangma worochontoroc körengmoröma togung. 10O tumworochon uyangowömai girang tomtomphon uyango simbang focfochonmarasin wömuno idimogung. Uyango worochon gesöwoi owi amna yarop 5 focfoc imimphon toroc idimogoc.11 Oro tum worochon morömo woi sum yaru au mano‘dongyun moin toctoc amna’. Hibru matadec wömai mawo ‘Abadon’ yongidang. O Grik matadec wömai ‘Apolion’yongidang. Sumyaruwo yuwömai gopma ganango binduforono muno wo yangtorengidoc.

Mata öpma 9:12 28 Mata öpma 9:1812 Oro mepmo tunguma wo urop bödehac mahong

mepmo auma yai worocho wömai mit öngkuptahamoroc.Sum yaru namba 6 yu baro busogoc

13 Oro sum yaru namba 6 yu urop baro busuna manoyogoc. Tuna nocho kombigotmai, alta goldec tobic to-bicyi Kopotorocho yangamin iditacma worochon girangoawanomunodecma amna mano au öng-kuboc. 14 Manoworocho sum yaru namba 6 baro sogidocma woroc in-ogoc, “Goc ongga sum yaru awanomuno yamuc ong-gongno morö Yufretis worocdec yiho feto sicsicyi idan-gma yu asariya orung idarut.” 15 Ihoroc inuna sum yaruawanomuno worocho orung ida ongga guroc owi amnasilip tongga torop anfi idiya torop tunguma erangdenggadou ombung. Sumyaru awanomunowowömai Kopotoro-cho osucgon sinom youp wo toctocha erauna arangarangyongga ididung. Arangarang yongga iduya Kopotorochoyu youp toctochon auahu o sephu o yarophu o birucnohuwo tuctugo sinom imuna yu youpno bongono wocingontogung. 16 Oro, sum yaru worochon tawa amnani auwömai bot hosdec ida emoc tongidung.

Yuhon nambano wömai 200 milion worochon nambananuya kombigot.

17 Oro, nocho duc itudec bot hos orin tawa amnayudec idungma worochon doguno ingoroc yagot: Am-naho wömai kundudarang aiandecma tobic tobicyi ban-ganyu mugung. Worochon irimno wömai gomono eparanggumphon kiap, orin kombutni, orin gingni sopsalfahon kiapdec wagac wagacyi idung. Oro bot hosi-hon bigo wömai bot ingingo laiönthon bigo simbang.O bot hosihon dugo ganango-decma ep aranggum orinboröc orin sop salfano wo mon imogoc. 18 Tuna tawaamna worocho ongmuya guroc owi amna silip tonggatorop anfi idiya torop tungumawömai yapmuwömunoho

Mata öpma 9:19 29 Mata öpma 10:3dugo ganangmaöngkubungmaworocho dongyu ombung.Woi ep aranggum orin boröc orin sop salfa worocho yudobung. 19 Bot hos worochon gesöno wömai dugo orinuyangodec idung. Uyango woi goröm ingingo simbangbigobarac ida owi amna yiuya obukongidung.

20 Oro owi amna torop au yapmu wömuno worochomadongyu ombungma yu wömai irotno iban ibanthamakombigung. Muno yu kiringga yapmu inoin oburodectobigungma woroc yöng moröng imocgon togung. Yudogu boyömpha me maimogung. Muno, yu imanangkopotoroc goldec tobic tobicyihu o silwadechu o bras-dechu o sopdechu o epdec tobictobic wo yong moröngimocgon tong tong-gung. Imanang kopotoroc dan foricforicnomuno o onggimphomata kombic kombicnomunoo itonggongno muno, woha yong moröng imoc imochakiring tonggung. 21O ihorocgon yu nucni dongyu omong-idung. O yu söcsong tobic tongidung. O yu owi amnagöra tongidung. O yu usem tongidung. Yu kiap wömunowo ambarac tocgon tongidungmahong yu irotno ibarunatoroc kiapmo wömuno worocha me maimongidung.

10Sum yaru auho Jön bapiya orop oropyi imuna nagoc

1 Oro mit nocho wönggon foringga agotmai, sum yaruorongi au momdecma ohogoc. Yuhon tec tohomun-mucno woi mom görago. O bigo wömai wairuru auhotongfada idoc. O yangamo woi sep simbang yagunomöngga idoc. O orungo woi böc tandingno ep arang-gumni woroc simbang. 2O yuhon oburodec wömai bapiyaorop oropyi obugu au öcangga idoc. Oro sum yaru wo yuohongga orungo aroce topdec sanda o orungo kandöcmawömai gurocdec sanda idoc. 3 Ihoroc itmuna yu botlaiönthomambodidangmaworochon toroc ecnang sinom

Mata öpma 10:4 30 Mata öpma 10:10mano kararat yogoc. Mano yuna wohogon undip mano 7yu tangga mata urago yogung. 4 Undip manoho matanoyun bödeuna nocho wo irim toctocha kombigot mahongmomdecma mamboc au öngkungmuna nanogoc, “Gocundipho mata yingma wo öp sihi, irim tirocha,” ihorocnanogoc.

5Oro mit wömai sum yaru yu topdec sari gurocdec saritongga idoc-ma worocho oburo arocne wo tuun fadaunamomdec ögoc. 6 Woroc tongo yu Kopotoroc sa gagapyuho yangamin yong koing yogoc. Woi Kopotoroc itongi-tacmaho itongungocma yu manomano ambarac momdecididangmahu o gurocdec ididangmahu o topdec ididang-mahu wo ambarac yuho dongyun öngkubung. Tunasum yaruho yuho yangamin yong koing ingoroc yogoc,“Bongono urop bödehac. Kopotorocho wönggon mator-eic. 7 Muno, sum yaru namba 7 yu baro busangocanbongonowocinwömai Kopotorocho inoin kombic kombicöp itacma wo boinno tun öngkuangoc. Kopotoroc yuosucgon inoin youp amnani orin yong tuctuc amnanihoducdecma ‘ihoroc ta öngkuangoc’ yongo ninong buroctogoc.”

8 Oro sum yaruho ihoroc yun bödeuna mit duc inggunnoc osuc kombigotma worocho wönggon momdecmaöngkungo ingoroc nanogoc, “Goc ongga sum yaruhotopdec san gurocdec san tongga itacma yuho oburodecbapiya öcangga itacma woroc sogihi.” 9 Ihoroc nanunanocho sum yaruot ongga inogot, “Goc bapiya obuguwo nampi.” Ihoroc inoya yuho nanogoc, “Ngo sogidanahi. Naiyaworochowömaimodibadec geng gimbaantac.Wohong ducadec wömai omong omongon ibibo simbangentac.” 10 Yuho ihoroc nanuna nocho bapiya obuguwo sum yaruho oburodecma sogida nagot. Nagotmai,worocho ducnan omong omongon ibibo simbang idoc

Mata öpma 10:11 31 Mata öpma 11:5

mahong modibnadecu wömai neng gimbadoc. 11 Ihoroctuna Kopotorocho noc nanogoc, “Goc kiapmo yaönom-aho owi amnadec öngkuangocma worochon yong tuctucmatano wönggon owi amnadec yong fandairuc. Woi owiamna surarohon yong tuctuc matano o toropni duc matainoin inoin yongidangma yuhon yong tuctuc matano,o kantri ambarac o king ambarac yuhon yong tuctucmatano fandat inangoroc.”

11Kopotorochon yong tuctuc amna yaiho öngkubomoroc

1Oromitwömai Kopotorocho noc fondomaunamogoc.Fondom wo woi tep mita kiap. Wo namongo yogoc, “Gocmita wo sogida nakain öret socsoc böc orin alta woro-chon namba embahi. Wo embadai mit owi amna woceitmuya Kopotoroc yong moröng imongidangma, woro-chon nambano yangga embahi. 2 Oro tait au öret socsocböchon gombo amante itacma worocho woi bumbumyinano imoc imocyi. Worocha goc worochon mita nambaembairocha. Bumbumyi nano yu engmuya Kopotorochonkunkun taun tambenda tu bet faangoc. Ihoroc tonggaidiya yarop 42 bongono ihoroc bödeangoc. 3 Tuna nochowömai nakain yong tuctuc amna yai inong muaya epta-hamoroc. Engmunya yu yong urochon tec fonyu muunyanakain yong tuctuc mata yong fandatahamoroc. Ihoroctongga idinya sep bongono 1,260 ihoroc bödeangoc.”4 Kopotorochon yong tuctuc amna yai yu woi ep oliv yaiorin gop abamo yai sa gurochon Morömo-ho yangaminididangma woroc. 5 Worocha tongga amna auho amnayaima wo dongyu obukoc obukocha tontangmai wömaiworoc, yuho ducdecma ep aranggumohuna ayami fongyudiantang. Oro kiap ihorocnoho wömai amna yu dongyu

Mata öpma 11:6 32 Mata öpma 11:10obukoc obukocha kombiangma yu ambaracdec öngkuunaomnahing.

6 Yong tuctuc amna yaima yu gesö inobarac morömasinom idimoc imocyi. YuKopotorochon yong tuctucmatayongga entamorocanu bongono wocinu wömai yu ogepyunya momphon simbu souna komöc mamuic. O yuhoyunyai wömai yamuc nogot garantachu o mepmo foroihono ihono guroc owi amnadec öngkuhun. Yu mepmoihono ihono dongyu öngkup öngkupha kombinggai wö-mai yu ogep bongono muno ihoroc tun.

7 Oro amna yaimaho Kopotorochon yong tuctuc matayun bödeunai wömai woroc, gopma bindu ganangoforono muno wodecma wömai arap dunggit wömunoworocho öngmuna amna yaimaot emoc tongga yanggi-rada doun omtahamoroc. 8Tuna amna yaimahon ep fam-bango wömai taun moröma worochon uyap macnodeceran idtahamoroc. Taun worochonmano woi Sodom orinIsip. Wohong ma wo woi mano boinno muno woi matatepmogon. Taun wocingon wömai osuc amna yaimahonmorömano ep goröcdec wuya omboc.

9 Oro sep bongo anfiot docno ot worochon irotnonwömai owi amna ambaracho amna yaimahon ep fam-bango yamong fihic tongmuya oring ficficha ‘muno’yonahing. Woi owi amna suraro wohon wohon o owiamna godibo foro wohon wohon o duc mata foro wohonwohon o ihorocgon o kantri wohon wohon yu ambaracwoce itmuya yanahing. 10 Kopotorochon yong tuc-tuc amna yai worocho wömai guroc owi amna focfocmorö sinom imongidomoroc. Worocha tongga owi amnaguroc danong idangma yu ambaracho amna yai ombo-morocmaha borongdetno sinom tongmuya ap yonggakumec morö tonahing. Tongga yu nucni irot ogep imungamun tongitnahing.

Mata öpma 11:11 33 Mata öpma 11:17

11 Oro yu ihoroc tongga idiya sep bongono anfiotdocno ot bödeunai wömai woroc, Kopotorocho itong-gongon sumno siuna amna yaimahon irotnon ohogoc.Ohuna yaima yu wohogon idongga idomoroc. Idong-ga idinya owi amna yu yangmuya toup sinom botogung.12 Botongga idiya momdecma mamboc orongi sinom auöngkungga inogoc, “Sot ngoce öarun!” Ihoroc inunayaima yu mommuruc murucbarac öngga idinya ayamihoyu foringga yagungmai yu onoce ögomoroc. 13 Yu önggaidinya wohogon konoc moröma sinom feruna taun wofuc tongga docno 10 idiya docno tungu obukongböde-goc. Konoc worocho wömai owi amna 7,000 doun om-bung. Tuna owi amna au ogep idung-ma yu toup sinombotongga Kopotoroc momdec itacma yu yong moröngimogung.

14 Oro mepmo moröma yaimano wo bödeuna uropmepmo moröma anfino öngkup öngkupha tac.

Sum yaru namba 7 yu baro busogoc15 Oro urop sum yaru namba 7 yu baro busuna mano

yogoc. Tuna momdec ingguro orongi auho öngkunggaingoroc yogung:

“Moröma noni orin Duicno yu sa guroc ngorochonMoröm öngkungbödeamoroc. Tongga yu sa gurocngo angtorengmunamoröm tong imong tongungoc,woi öngahu mithu o bongono muno.”

16 Tuna amna dugo 24 Kopotorocho yangamin inoininoin abamodec ididangma yu worocho aring mönggayangamo gurocdec otingga Kopotorocha yong moröngimongga 17 ingoroc yogung:

“Öö Kopotoroc Gesö Morömo, goc gaka osucidorocmaho önga iditaroc. Gakain gesö woi inoyabitno sinom. Tongga gocu forosingga sa guroc

Mata öpma 11:18 34 Mata öpma 12:2moröm tong imongitaroc. Worocha nonu ececmoröma ganamon.

18 Bumbumyi nano yu ayam tong kamogung. Tuna gocworocha irot ecego kombiharoc. Tuna urago imocimochon bongono woi urop epac. Worocha tonggagocho omomyima mata youpdec fohong yunggamatano yi bödeantac. Wohong gakain youp amnayaiorin yong tuctuc amnayai yuha wömai goc irot ogepimontaroc. O gakain kunkun owi amnayai orin owiamna gakain ma anggendingidangma woi mabarac-mahu o mano munomahu yu ambaracha wömaigocho wöngnacno ogepma imontaroc. Wohong owiamna sa guroc tu obukongidangma yu ambarac wö-mai gocho ihorocgon dongyi obukonahing.”

19 Oro amna dugo 24 yu ihoroc yuya mit wömai Kopo-torocho öret socsoc böc momdec itacma woroc fagaridoc.FagariunaKopotorochobotupbotup owi amnaot togocmaworochon kataba eran öngkuuna agomon. Tuna momgoragohon yagunoho miring morong tuna kekoröp orinundip mano worocho yongga idomoroc. Tuna gurocdeckonoc feruna fön sop kiap worocho koingo sinom möng-muna guroc wodoc.

12Jöntho owi au orin goröm moröma yagoc

1 Oro mit wömai weran au mitimobaracma worochomomdec onoce öngkuuna nocho agotmai, owi au yutec tohomun-möcnoha wömai sep yembot sicsicyi woro-cho öngkungmuna idoc. Yuhon orungo forodec wömaiyaropu wo sicsicyi idoc. O bic yockopha wömai fitnung12 ihorocho ficficyi idung. 2 Yu woi mana modip it-muna urop managumboc bacbacha togoc. Bacbacha tunaworochon focfocnoho yudec öngkuuna yu ecnang yong

Mata öpma 12:3 35 Mata öpma 12:9yaingga idoc. 3 Yu ihoroc tongga idina wönggon weranau momdec öngkuuna nocho agotmai, goröm morömasinom gomonoma au worocho öngkungmuna idoc. Yuwömai bigo 7 idimogung. O bigo tungu tungudec wömaiamna morömahon bic kop au ficficyi idung. O yu wömaigirango 10 ihoroc idimogung.

4Oro yu ihoroc itmunauyangohowotmunamomdecmafitnung idangma wo fuc tongga torop anfi idiya toroptungma ogutdup tongo gurocdec fongyun mögung.Tongo goröm worocho ‘owiho managumboc bauna no-cho wo nawa’ yongo owi wo tan itmuna yu igo dantogoc. 5 Ihoroc idina owi wo yu managumboc amnanobagoc. Managumboc worocho wömai mit owi amnakantri danong idangma yu moröm tong imongo koingosinom yangtoreangoc. Oro managumboc wo öngkuunawohogon sum yaru auho yu sogida Kopotoroc kinghonabamdec itacma yuot yangada tonggung. 6 Tuna owiino wömai botongga ongga sa amna maiyan woce ong-goc. Sa wo wömai Kopotorocho ‘yu batip itun’ yongotong arangarang tong sigoc. Tongo Kopotorocho yuangtorengga idina ongga sep bongono 1,260 ihoroc böde-goc. 7Bödeunamit wömai emoc dirungmorömamomdeconoce öngkuboc. Sum yaruhon dugo au mano Maikelyuot sum yaruniot yu ongga goröm wömuno ot emoctogung. Woroc tuya goröm wömuno ot sum yaruniotyu urago tongga yuot emoc togung. 8 Emoc tonggaitmuya Maikelho goröm moröma anggiradoc. Anggi-rauna goröm morömahon momdec idit bego wönggonmaidoc. 9 Tuna Maikelho goröm orin sum yaruni wofogito gurodec fongyumögung. Gorömworoc woi osucnosinom. Yuhon mano woi dogu kopot orin seten. Yungorocho wömai guroc owi amna ambarac tongu yeunagorong ongbödengidang.

Mata öpma 12:10 36 Mata öpma 12:1510 Oro woroc öngkungbödeuna nocho kombigotmai,

momdec mamboc au orongi öngkungga yogoc,“Önga sinom wömai Kopotorocho non inoha fogiuna

batip idamon. O önga sinom wömai yuhon gesönoinoyabitno eran öngkung tangtang tac. O öngasinom wömai yuhon toboruc öngkungbödehac. ODuic yu koing songga imanang mata firing tantanamna dogu kopot wo anggirauna möngböde-goc. Yuwömai kumbonghu o sep bongonodechu oröc noniKopotorocho yangamin mata firing tanidoc.

11 Wohong Bot Sipsip Gumbochon nogothokorigocmaha tongga oröc noni firing tantan amnawo anggiradung. O yu Kopotorochon fatmatasogit akep tongmuya yong tabungma-ha yui dogukopothon gesöno tohogung. Yu wömai gurochonitonggong makokoregung. O yu omompha imongdot matogung.

12Worochai oro, son momdec idangma son ambarachoborongdetdet moröma sinom tarut. Wohong songuroc orin top yamucdec idangma son soni woho.Dogu kopotho urop soniot ohogoc. Yu wömai kom-bihac, yuhon bongono urop docut möhac. Worochayui irot ecego moröma sinom kombihac.”

13 Oro, goröm moröma yu kombigocmai, yu gurocdecmögoc. Worocha tongga yu owi mana amnano bagocmaworoc tantantha onggoc. 14 Onguna Kopotorocho ‘owiwo sa amna maiyan yuha tong arangarang tongo sicsicyiitacmawoce ongoun’ yongo borummorömahon fotno yaiowi wo imogoc. Tuna owi yorongga woce ongmuna batipidoc. Tuna goröm yu tun moin toctocno maidoc. Muno,Kopotorocho yu biruc anfi orin docno tungu ogepgonangtoregoc. 15 Ihoroc tuna mit wömai goröm worochoyamuc dugodecma möngmun muuna yamuc worocho

Mata öpma 12:16 37 Mata öpma 13:4öngköring fada owi tanda tonggoc. Goröm yu ‘yamu-cho owi wot tonguna gorong ongoun’ yongo kombi-goc.16Goröm yu ihoroc kombigoc mahong gurocho owi tong-fat yecyecha dugo aang tongga gorömphodugodec yamucmöngmun mögocma wo nongbödegoc. 17 Nongbödeunagoröm yu owiha toup ec imogoc. Ec imuna yu owi woro-chon morogoni au idangma yuot emoc toctocha onggoc.Owi worochon morogoni woi owi amna Kopotorochonnongoru sumbodidangma orin Yesuhon fatmata ogepmasogit akep tongidangma woroc. 18Oro gorömwömuno yuongga top yamuc tero idongga idoc.

13Arap dunggit topdecma öngkubocma

1 Oro mit nocho agotmai, arap dunggit au top ya-mucdecma öngkungga eboc. Yuhon girango wömai 10idimogung, o bigo wömai 7 ihoroc idimogung. Girango10 worocdec wömai amna morömahon bic kop 10 idung.O bigo 7 worocdec wömai Kopotoroc inong saha sahatoctochon ma auho irim toctocyi idung. 2 Oro arapdunggit nocho agotmaworochon dogunowoi bot dunggitmano ‘lepat’woroc simbang. O orungowömai bot dunggitmano ‘bea’ yuhon orungo simbang. O dugo wömai botdunggitmano ‘laiön’ yuhon dugo simbang idina agot. Orogoröm wömuno yu arap dunggit inoin gesö morömahondocno imogoc. O ihorocgon yu arap dunggit yangadainoin king abamo imongga owi amna moröm tong imocimochon koing socsoc moröma imogoc.

3 Oro arap dunggit worochon bigo tungu au woiwedecni idoc. Wedec wo woi koingo sinom omomphontoroc idimogoc mahong wo urop dip songga orokogoc.Orokuna owi amnaho kiapmo wo angmuya soroc yocnosinom tongmuya arap dunggit wo tan tonggung. 4 Owi

Mata öpma 13:5 38 Mata öpma 13:10amna yu agungmai, goröm wömunoho arap dunggithaowi amna moröm tong imoc imochon gesö morömaimogoc. Worocha tongga yu goröm wömuno yongmoröng imogung. O arap dunggitha wömai yu ihorocgonyongmoröng imongmuya yogung, “Mayain, arap dunggityuhon gesöno woi inobarac sinom, amna au yuot emoctoctocno woi maec, muno sinom,” ihoroc yogung.

5 Oro Kopotorocho arap dunggit wo kombing imunaworocho inoin mano töngmuna Kopotoroc yong sam-borec yong tongidoc. Tongga yu guroc owi amna morömtong imongga idinagon yarop 42 bödeangoc. 6 Yu wömaidugo tun yungan tuna Kopotorocha inong moin moinyongo o yuhon ma orin yuho idit sa orin Kopotorochontorop momdec idangma yu ambaracha inong saha tongoyong samborec yongidoc. 7 Ihoroc tongga itmuna wöng-gon gesö au sogitmuna ongga Kopotorochon kunkun owiamnaot emoc tongga yu yanggiradoc. Yanggirada yu owiamna ambarac moröm tong imongidoc. Woi owi amnasuraro wohon wohon o owi amna duc mata foro wohonwohon o ihorocgon godibo foro wohon wohon o kantriwohon wohon yu ambarac arap dunggitho moröm tongimongidoc.

8 Tuna guroc owi amna ambarac yuhon mano itong-gong koingon bapiyadecmairim toctocyi idangma yu am-barachowömai arapdunggitwoyongmoröng imonahing.Kopotorochon surarohon ma torop woi osuc sinom saguroc abe maöngkui idina bongono wocin urop itong-gong koingon bapiyadec irim toctocyi idung. Itonggongkoingon bapiya wo woi Bot Sipsip Gumboc amnaho wuyaombocma yu idimogoc. 9 Amna onggimobarac idai yuwömai mata ngoroc kombiun:

10 Kopotorocho ‘amna au yi bucin itun’ yongo er-aantacma wömai woroc, amna wo boinno yi bucin

Mata öpma 13:11 39 Mata öpma 13:14engoc. O ihorocgon Kopotorocho ‘gobitho amna auwotun yongo eraantacma wömai woroc, gobitho yuboinno wuna omengoc.

Oro mata wo woi mepmo sinom. Worocha wömai kiapihorocno Kopotorochon kunkun owi amnadec öngköunaiwömai yu mata worocha kombingmuya kombing tobictobicno sogit akep tongga mepmo wo sumbotnung.

Arap dunggit guroc ganangodecma öngkubocma11 Oro mit nocho wönggon agotmai, arap dunggit au

yu guroc ganangodecma öngkungga eboc. Yuhon bigodecwömai girango yai öngkubomoroc. Girangowowoi SipsipGumbochon girango simbang bitno muno ihoroc agotmahong duc matano woi goröm wömunohon toroc yunakombigot.

12 Oro, arap dunggit gurocdecma yuhon gesö woi arapdunggit topdecma worochon torocgon idimogoc. Tongoyuho nucno topdecmahonmatano sumbotmuna yu tong-fat yegoc. Yuho tuna owi amna gurocdec idungma am-baracho arap dunggit topdecma yong moröng imogung.Woi arap wedecno moröma sogida manman yogocmayuha yong moröng imogung. 13 Oro arap dunggit guroc-decma yu wömai toroc irömbu moröma nanga fatfat-nobarac tongidoc. Auma wömai yuho tuna owi am-naho yangmin ep aranggum mom imun fauna gurocdecohogoc. 14 Oro Kopotorocho arap gurocdecma kombingimuna yu arap topdecma tongfat yecyecha toroc kiapnanga fatfatnobarac ihono ihono ogep tongidoc. O yukiapmoröma ihono ihono tongidocmaha tongga yu gurocowi amna ambarac tonguc yegoc. Tonguc yengga yu‘owi amna ambaracho arap dunggit topdecma worochondoguno tobingga yong moröng imarut’ yongo owi amnayoup imuna yu arap dunggit topdecma osuc gobitho

Mata öpma 13:15 40 Mata öpma 14:2wuna orokogocma worochon doguno tobigung. 15 TunaKopotorocho arap gurocdecma kombing imuna yu araptopdecmahon doguno sum imuna doguno worocho ducmata yocyochon gesö idimogoc. O ihorocgon yu owiamna doguno wo yong moröng maimogungma yuhondoun omomphon gesö idimogoc.

16 Oro arap dunggit gurocdecma yu tuna owi amnaambaracho weran au obu arocnehu o daigodechu wocesogidung. Woi owi amna komanangnohu o morömahu, oowi amna yoctecnobarachu o urocihu, o owi amna orungidungmahu o amna auhon youp wabkarac idungma yuambaracho weran wo sogitbödegung. 17 Weran wo woiarap dunggithon mano orin yuhon manohon nambanoworoc. Oro amna au weran wo masogit sogitno yu wömaiyapmu au mönengo wöcwöcno maidoc. O ihorocgonyu yapmu au siuna amna auho wo wöcwöcno wömaimaidoc. Muno owi amna weran sogit sogityi yuhogonwömai yapmu au wöcwöcno idoc.

18 Kiapmo worochon foro woi mepmo moröma itac.Wohong amna kombic kombicno yungano idimpacma yuogep arap dunggithon nambano embatmuna worochonforo kombiantac. Namba wo woi amna auhon nambano.Amna worochon namba wömai woroc 666.

14Bot Sipsip Gumbochon feno yu ap wego yogung

1 Nocho wönggon foriaya uuna agotmai, Bot SipsipGumboc yu Saion sa urongodec idongga idoc. Tunaamna 144,000 yu worocho yuot woce idung. Amna woro-chon daigodec wömai Bot Sipsip Gumbochon mano orinNandöngon mano wo irim toctocyi idomoroc. 2 Nochoworoc yangga wönggon kombigotmai, kekoröp foro aumodecma eboc. Kekoröp woi yamuc buno gino moröma

Mata öpma 14:3 41 Mata öpma 14:7

simbang, o undip mano ecnang tangga yima woroc sim-bang yuna kombigot. O kekoröp wo woi ihorocgon am-naho gita wagauya mano moröma öngkungitacma worocsimbang yuna kombigot.

3Oro, torop wo yui kinghon abam orin yaru itonggong-nobarac awanomuno orin amna dugo yuho yangaminitmuya ap wego wo subung. Owi amna au yu ap wegowo sucsucno maidoc. Muno, amna 144,000 Kopotorochoguroc owi anma yuho bonipnodecma erangga wögocmayu worochogon wömai ap wego wo ogep subung. 4Amnatorop wo yu woi owi göra matongidung. Tongo yumabetfadung. Muno yu woi kunkun sinom itmuya BotSipsip Gumbo yuworocgon tan tongidung. Yu sa nahenneongitacan wocegon yu tan tongga ongidung. Torop wowoi Kopotorocho guroc owi amna yuho bonipnodecmaerangga wögoc. Tuna yu woi Kopotorochon orin Bot Sip-sip Gumbochon fat osuc wöcwöcyi idang. 5 Kopotorochoyu yauna mata imananghu o yapmu wömuno auhu yudecmaidoc, yu woi kunkun sinom.

Sum yaru anfiho Kopotorochon yongburoc mata yogung6 Oro mit nocho wönggon foringga agotmai, sum yaru

auho momdec onoce sinom yorongga itmuna Kopotoro-chon yongburoc mata iditnoho iditno engocma worocguroc owi amna fandat inogoc. Woi owi amna kantriwohonwohon, o surarowohonwohon, o ducmatawohonwohon, o godibo kiap wohon wohon yu ambaracha Kopo-torochon yongburoc mata wo inong tonggoc. 7 Inongtongga ecnang sinom ingoroc mambodoc: “Kopotorochoowi amnahon mata yun bödec bödec bongono wo uropeng fom tac. Worocha tongga son Kopotorocha gendingimongmuya yuhagon yong moröng imongitnung. Yu

Mata öpma 14:8 42 Mata öpma 14:13worocho wömai mom sa guroc o top yamuc, o yamucsunsun ganangowo ambarac yuho dongyun öngkubung.”

8 Oro yuho menan wönggon sum yaru auho öngkung-muna ingoroc mambodoc, “Öwec, Babilön taun woobukongbödegoc. Taunworochonmawoimoröma sinomidoc mahong urop möngbödegoc. Babilön taun worochotuna owi amna kantri wohonwohon yu ambaracho yuhongöra youp toctochon wain yamuc nongmuya bumbumyongbödegung,” sum yaruho ihoroc yogoc. 9 Oro yuhomenan wönggon sum yaru auho öngkungmuna ecnangmambodoc, “Owi amna numariho arap dunggit inohahuo yuhon dogunohahu wo yong moröng imongga yuhonwerano daigodechu o oburodechu sogiantangma, 10 yuambarac wömai Kopotorocho yuha irot kombut tong-muna ecegonohon wain yamuc urago faitdec koring-mun muuna yu muyu nanung. Woi Kopotorochon ece-gono docnonomuno ambaracno inobaracmoröma sinomyudec öngkungbödeangoc. Owi amna torop wo wömaiKopotorocho sop salfa ep aranggum dicdicyi worocdecfocfoc inobarac sinom imong tongungoc. Tuna sumyaru ambarac orin Bot Sipsip Gumboc yu woce itmuyayanahing. 11 Focfoc worochon boröcho wömai bongonomuno öngga öngut öngutgon tongga idtongungoc. Owiamna arap dunggit orin dogunoha yong moröng imongi-dangmahu o owi amna yuhon manohon werano so-giantangma yu wömai kumbonghu o sepdechu bongonomuno focfocgon kombingitnahing. Yuhon sum sogit sogitbego maic.” 12 Oro kiap woroc öngköunai Kopotorochonowi amna yu muyu koing songga itnung. Woi owi amnaKopotorochon nongoru mata sumbotmuya Yesuha memaimoningma.

13 Oro mit nocho kombigotmai, mamboc auhomomdecma ingoroc öngkuboc, “Goc mata ngo irim

Mata öpma 14:14 43 Mata öpma 14:19-20toi, önga forosingga owi amna Morömahon youp tonggaomentangma, yui borongdearut.” Oro, mamboc ihorocöngkuuna Kunkun Yaru yu mata wo tong koing tonggayogoc, “Boinno sinom, Morömahon youp amnani yuiyoup moröma togungma wo imu fauna sum sogitnung.Tuna yu toroc kiap ogepma tongidungma worocho yuotengmuya mata youpdec tongfat yena-hing,” mambocihoroc öngkuboc.

Jöntho gurocdec nacno tanac tanac bongono agoc14 Oro nocho wönggon foringga agotmai, mom görago

föhöcno au idina worocdec wömai yaru au amna simbangidina agot. Yuhon bigodec wömai bic kop au goldec tobictobicyi idoc. O oburodec wömai nacno macmac gobit auingingo sinom sogitmuna idoc. 15 Yu ihoroc idina sumyaru auho Kopotorochon öret socsoc böc imun fauna yarumomgöragodec idocma yuha ecnang ingorocmambodoc,“Gurocdecma nacno ambarac orokongga gomondiang.Tuna nacno tanac tanac bongono urop epac. Worochagoc gobita sogitmina ongga nacno tanahi.” 16 Yu ihorocinuna nucno mom göragodec idocma worocho gobitnogurocdec tomun muuna nacno ambarac tanagoc.

17 Tuna wönggon sum yaru auho Kopotorochon öretsocsoc böc momdec itacma wo imun fadoc. Yu wö-mai ihorocgon nacno macmac gobit ingingo idimogoc.18Tuna wönggon sum yaru au altadecma eboc. Yu wömaiep altadec dingitacma woroc angtorengidoc. Yu worochoengmuna sum yaru nacno tanac tanac gobit sogidocmayu ecnang ingoroc inogoc, “Gurocdec wain koburo uropgomondiang. Worocha goc gobit ingingo wo sogitminaongga wain koburo mangga feng suran toi.” 19-20 Ihorocinuna sum yaru worocho gobitno sogit-muna gurocdectomun muuna wain koburo mangdup tongo feng suran

Mata öpma 15:1 44 Mata öpma 15:3togoc. Feng suran tonggai fogito taun sumonon fonggamoruna wain yamuc yanden yandenthon ganango wocefongyun mugung. Wain yamuc yanden yandenthonganango moröma sinom woi Kopo-torochon irot ecec-gono worochon doguno. Woce fohongyun muya yan-deruya nogotnoho ganangodec uuna sumon ongmunasa guroc ambarac 300 kilomitahon toroc foc tongga bothosihon dugodec worochon toroc ögoc.

15Jöntho sum yaru 7 focfoc dongyu öngkup öngkuphon gesö

imoc imocyi yu yagoc1 Oro, nocho foringga agotmai, onoce momdec wöng-

gon weran moröma nanga fatfatnobarac sinom auöngkuboc. Nocho yagotmai, sum yaru 7 focfoc dongyuöngkup öngkuphon gesö imoc imocyi yu idongga idung.Focfoc youp 7 worocho wömai madango engoc. Woro-cho guroc owi amnadec öngkungbödeunai wömai Kopo-torochon irot ecegono sum fatbödeangoc. 2 Oro nochoforingga agotmai, yapmu au top simbang fada idoc. Woiglasi simbang iti o ep morongo kiap iti ihoroc idina agot.Tuna top worochon terodec wömai owi amnaho arapdunggit orin doguno worochon gesöno anggiradungmaorin yuhon mahon nambano masogidungma yu worochotop tero woce idongga idung. Idiya Kopotorocho yugita imuna fogida idung. 3 Tongo yu woi Kopotorochonyoup amna Möseho ap subocma woroc yongga idung. Oihorocgon Bot Sipsip Gumboc yuhon apno yogung. Woiingoroc:

“Kopotoroc Gesö Morömo, gocu manomano ambaracorongimitimonobaracgon tongitaroc. Goc owi amnaamba-rachon Morömo itaroc. O gakain toroc kiapawoi nongnongo boinnogon.

Mata öpma 15:4 45 Mata öpma 16:1

4 O Moröm noni, goc gakagon moröma kunkun itaroc.Worocha wömai owi amna ambaracho goc gangbotong-muya gakain maha gending gamong it-nahing.

Gakain toroc kiap nongnongo wo eran öngkung tang-tang togoc. Worocha tongga owi amna kantri wohonwohon yu ambarac gocho yangamin engmuya yongmoröng gamonahing.”

5 Oro wo öngkungbödeuna nocho wönggon foringgaagotmai, momdec Kopotorochon öret socsoc böc woiboru böc Möseho togocma wo fagarit siuya idoc. 6 Tunasum yaru 7 focfoc dongyu öngkup öngkuphon gesö 7idimogungma yu worocho böc wo imu fauna ebung.Yu woi tecno föhöcno sacsago yagunobarac tongfadaidung. O kundurodec wömai yi au goldec tobic tobicyihoareng fut toctocyi idung. 7 Yu ehuya yaru itonggong-nobarac awanomuno yuho bonipnodecma tungu auhowaga goldec tobic tobicyi 7 woroc fogida sum yaru 7woroc imogoc. Waga worocdec wömai Kopotoroc id-itnoho iditno engocma yuhon irot ececgonoho öngfoctongga idoc. 8 Tuna Kopotorochon gesö orin idit kiapmowairurubaracma worocho boröc simbang öngmuna öretsocsoc böc wo foc togoc. Foc tongga idina amnahu oyaruhu woce onggongno maidina ongga sum yaru 7 yufocfoc youpno dou bödenahingan bongono wocin wömaiwoce onggongon uyap wönggon öngkuangoc.

16Sum yaru yuwaga 7 Kopotorochon ecegonoho öng foc tongo

iima woroc koringyu mögung1 Oro mit nocho kombigotmai, Kopotorochon öret

socsoc böcdecma mamboc au ecnang sinom öngkungga

Mata öpma 16:2 46 Mata öpma 16:7sum yaru 7 ingoroc inogoc, “Son ongga Kopotorochonecegonohon waga 7 wo gurocdec koringyu möarut.”

2 Ihoroc yuna sum yaru namba 1 worocho onggawagano gurocdec koringmun mögoc. Koringmun muunawohogon wedec wömuno focfocno moröma sinom woro-cho owi amna arap dunggithon weran sogidungmaorin yuhon doguno yong moröng imogungma yudecöngkubung.

3Oro urop sum yaru namba 2 yu ongga wagano top ya-mucdec koringmun mögoc. Koringmun muuna wohogontop yamucho amna omimahon nogotno simbang gandoc.Tuna top arapmanomano itonggongnobarac idungmawoambarac omong fat bödegung.

4 Oro urop sum yaru namba 3 yu ongga wagano ya-muc onggongno orin yamuc daro worocdec koringmunmögoc. Koringmun muuna yu wohogon nogot gan-dung. 5Woroc tuna nocho kombigotmai, sum yaru yamucangtorengidocma worocho ingoroc yogoc:

“O Kopotoroc, goc önga itarocmaho osuc sinom idoroc.Gocu kunkun sinom itaroc. Goc guroc owi amnahonkiapmo yangsoworengga kombii bödeuna mepmomoröma ngo siiya gurocdec ohogung. Gakainsoworec soworec kiap ngo woi nongnongo kurömnasinom togoroc.

6 Wömai yaha, owi amna wo yu gakain kunkun am-nayai orin gakain yong tuctuc amnayai yu dongomom tongo nogotno koringmu mögoc. Ihoroctuya gocho ‘yu uragoha nogot naarut’ yongo nogotimogoroc. Boinno, gocho yu urago kurömna sinomiban imogoroc.”

7 Yu ihoroc yuna nocho kombigotmai, altaho mataurago ingoroc iban imogoc:

Mata öpma 16:8 47 Mata öpma 16:14“O Moröm Kopotoroc, Gesö Morömo, boinno sinom,

gocho owi amnaworochonmatano yi bödeuna uragoimogorocma woi kurömna nongnongo sinom to-goroc.”

8 Oro, urop sum yaru namba 4 yu ongga wagano ko-ringmun muuna sepdec ohogoc. Ohongga sep gesö auimuna sepho guroc owi amna songyun digung. 9 Sephonmunmuroho toup sinom möngga idina owi amnaho foc-foc morö kombingga ömon fingmuya Kopotorochon mayong moin moin yogung. Yaha, Kopotorocho mepmowo tun öngkubocmaha tongga yuhonma yongmoinmoinyogung. Wohong yu irot ibanda Kopotoroc yong moröngimoc imocha muno yogung.

10 Oro urop sum yaru namba 5 yu ongga wagano kor-ingmun muuna arap dunggithon king abamodec ohogoc.Ohuna wohogon owi amna arap dunggithon duc sum-bodidangma yudec kumbong morö öngkuboc. Öngku-una owi amna wo toup sinom botongmuya focfoc morökombingga monbiro yiufiuya idung. 11 Tongo yu foc-foc moröma kombigungmaha orin wedec koingo godipföbdec öngkubungmaha tongga yu Kopotoroc momdeciditacma yuha inong moin moin togung. Wohong irotnoibanda wömunoha mene sicsicha wömai yui muno yo-gung.

12Oro urop sumyaru namba 6 yu onggawagano koring-mun muuna yamuc onggongno moröma Yufredis wodecohogoc. Ohuna wohogon yamuc wo dogitdup togoc.Woroc togocmaha tongga king auho sa guroc sep öngkupöngkupinne idungma worochon uyapmo eran öngkungimogoc. 13 Woroc tuna nocho yagotmai, yaru wömunoanfi yu macnogut ganto goröm wömunohon dugodecmao arap dunggit o imanang profet yuho dugodecma sumonohogung. 14Macnogut wo yui boinno dogu wömunohon

Mata öpma 16:15 48 Mata öpma 16:20yaru idung mahong macnogut gandung. Yu wömai torockiap moröma nanga fatfatnobarac tongidung. Tongoyu worocho sa guroc danong ongbödengmuya kantriambarachon kingot tawa amnaniot emoc moröma toc-tocha feng suran togung. Emoc moröma worocho wömaiGesö Moröm Kopotoroc, yuhon bongono morömadecöngkuangoc.

15 Morömaho ingoroc yogoc, “Kombiarut, sonu etnoidiya nocho usem amna simbang ehangot! Tuna amnamaduhi itmuya tec tohomumöcno ambehecgon tongarangarang tongo fong fingga entangma yui bongonomorömadec muroc maitning. Tongo yu fapfap matoning.Worocha yui borongdearut,” Morömaho ihoroc yogoc.

16 Oro dogu wömuno worocho ongga kingot tawaamnaniot yangada feuna sa au mano Armagedon wocesuran togung. Sa mano ‘Armage-don’ woi Hibru matadecyongidung.

17Oro sum yaru namba 7 yu ongga wagano koringmunmuuna sumdec ohogoc. Sumdec ohuna wohogon öretsocsoc böc ganango-decma mamboc au Kopotorochonabamdec öngkungga ecnang yogoc, “Urop bödehac.”18 Ihoroc yunamitmom goragohon yagunohomiringmo-rong tongga orin kekoröp orin undip mano yogoc. Tunakonoc au moröma koingo sinom fendoc. Konoc ihorocnowömai owi amna gurocdec itongidangan bongono wocinosuc au mafenidoc. Muno konoc wo woi koingo inobaracsinom fendoc. 19Feruna taunmorömamabaracma wo fuctongga docno anfi idoc. O guroc amna-hon taun ambaracyu obukongbödegung. Tuna Kopotorocho Babilön taunmabaracma woha kombingga ‘irot ecegonohon wain faitwo nahun’ yongo fait wo imogoc. Wain wo woi Kopotoro-chon ececgonomoröma sinomworochondoguno. 20Tunatop muropmo ambarac yu botongga ongbödegung. O sa

Mata öpma 16:21 49 Mata öpma 17:5urongo yu bisong ongbödegung. 21 Tuna momdecma fönkoburomoröma sinomowi amnadecmöng tonggung. Fönkoburo tungu tungu woi 50 kilogramphon toroc ida owiamnadec möngga focfoc toup sinom imogung. Mepmomoröma inobaracma ihorocnoho öngkubocmaha tonggaowi amna yu Kopotoroc inong moin moin togung.

17Göra toctoc owi mabaracma yu urago wömuno sogidoc

1 Oro, mit sum yaru 7 wagano sogidungma yudecmatunguho nocot engmuna nanogoc, “Goc epi. Noc kiapmoau gindawa, woi Kopotorocho göra toctoc owimabaracmayu urago wömuno imontacma kiapmo wo gindawa. Owiwo yui taun moröma au. Taun wo woi yamuc onggongokoböcma worochon tanne itac. 2 King sa guroc danongidangma yu owi worocot göra youp tongidung. Owi woro-chon göra kiapmo woi wain yamuc simbang. Tuna gurocowi amna ambaracho wo nongga bumbum yongidung.

3 Oro, nocho yaru kiapdec edeya sum yaru auho nocnangada sa amna maiyan woce tonggoc. Tuna nochoagotmai, owi au yu arap dunggit gomono woroc korocomoc idoc. Arap dunggit gomono worochon godibodecwömai Kopotoroc inong moin moin ma koböcho foctongga idung. O yu woi bigo 7 orin girango 10 ihorocidimogung. 4Oro owi worocho wömai tec tohomumöcnotongfatfatno kiapmo yai tongfada idoc. Kiapmo aumawoigomono o auma boruc borugo. Yuhon tong fatfatno woigol orin sop wöngnacno önggöngyi orin goreng ogepmasinom worocho yu tong fada idoc. Oburodec wömaiyu fait au goldec tobic tobicyi sogida idoc. Fait wodecwömai yuhon toroc kiapmo wömuno yangam fapfapniorin yuhon göra youphon betno worocho fait wo öng foctongga idung. 5 Owi worochon daigodec wömai mano au

Mata öpma 17:6 50 Mata öpma 17:11irim toctocyi idoc. Ma worochon foro wömai öp idoc. Mawömai ingoroc: ‘Babilön taun ma morömabaracma woinoc naka itat. Göra youphon macno sinom woi noc nakaitat. O sa guroc ngorochon toroc kiap yangam fapfapniambarac worochon foro woi noc naka itat.’ Irim wowömai owi worochon daigodec irim toctocyi idoc. 6 Mitnocho agotmai, owi worocho Kopotorochon kunkun owiamnahon nogotno nongmuna bumbum yogoc. Nogotnagocma woi owi amna Yesuhon ma sogit akep tuyaayamiho yu dohuya ombungma worochon nogotno yuhonongmuna bumbum yongga idoc.

Mayain, nocho woroc angga nanga fatfat morö togot.7Nanga fatfat tongga edeya sum yaru worocho nanogoc,“Gocu nanga fatfat tirocha. Owi wo orin arap dung-git bigo 7 o girango 10 idimangma worochon foro öpitac mahong nocho eran gindawa. 8 Arap dunggit ngoaarocma worochon foro woi ingoroc: Yu woi osuc idocmahong önga maec, o mit wömai yu gopma ganangobindu forono muno wo imun fauna öngga obukontac.Oro guroc owi amna yuhon mani sa guroc abe maöngkuiidocan bongonowocin itonggong koingon bapiyadec irimmatoctocyi idungma yuwömai arap dunggit wo angmuyanangfatfat tonahing. Wömai yaha, arap wo yu osuc idocmahong önga maec o mit wönggon öngkuangoc.

9 Oro, yapmu ngo wömai amna irot kombic kombicyungano idimangma yuhogon kombing tuctuc tup. Arapdunggit worochon bigo 7 wo woi sa urongo 7 worochondoguno idang. O göra owi yu sa urongo 7 worocdec iditac.10 O ihorocgon, bigo 7 yu woi king 7 worochon dogunoidang. King 7 yudecma wömai 5 urop möngböde-gung,o king tunguma yu wömai önga itac. King tungu au yuwömai abe maöngkuc mahong yu worocho öngkuango-canu wömai yu bongono docutnogon engoc. 11 Oro arap

Mata öpma 17:12 51 Mata öpma 17:17dunggit osuc idocmaho önga maecma yu woi king namba8 itac. Yu woi king 7 au idangma yuhon nucno itac. O yuwömai engmuna obökangoc.

12 Oro, arap dunggit worochon girango 10 yagorocmaworocho wömai king 10 yuhon doguno idang. Yu wömaiking youp toctochon gesö abe masogidung. Wohong mitwömai yuot arap dunggitot yu gesö sogitmuya sa gurocmoröm tong imonahing. Wohong yu gesö sogitnahingmawoi aua tunguhon torocgon. 13King 10 yu ambaracho irottungu singmuya inoin gesö orinmamoröma arap dunggityu imonahing. 14 Ihoroc tongga yuot arap dunggitot yuongga Bot Sipsip Gumbocot emoc tonahing. Emoc tong-muya Bot Sipsip Gumbocho yu yanggirat bödeangoc. Wö-mai yaha yu woi amna morömahon Morömo o kinghonKing itac. Worocha tongga yuot inoin owi amnaniot yuemocdec koing sonahing. Woi owi amna yuho inongyogocma o yuho inoha soworengga erangdegocma o owiamna yuhonmata sumbodi-dangmayuworocho emocdeckoing sonahing.

15 Oro, mit sum yaruho wönggon mata ingorocnanogoc, “Yamuc onggongno koböcma göra owi iditacanyamuc wo yagoröma woi owi amnahon doguno. Woikantriwohonwohono surarowohonwohonogodibo kiapwohon wohon o duc mata wohon wohon yu worochondoguno. 16 Oro girango 10 orin arap dunggit yagorömayu wömai göra toctoc owi ayam tong imonahing. Tonggayu owi wo tu obukocno sinom tongo tec tohomumöcnoyoctecno manomano ambarac wo fuudeuya muroc sinomengoc. Muroc idina yu godibodecma goumo nongga epsongmu diangoc. 17 Oro Kopotoroc inobut ‘king 10 yunakain irot kombic kombic tu boinno öngkupun’ yongoyu kombic kombic wo imuna yu irot tungu singmuyainoin gesö arap dunggit imongdup togung. Tuna arap

Mata öpma 17:18 52 Mata öpma 18:4dunggit yu sa guroc moröm tong imongo idinagon onggaKopotorocho mata yongo sigocma wo boinno öngkuunabödeangoc. 18 Oro goc göra owi agoröma yu woi taunmabaracma worochon doguno. Taun worocho wömaiking sa guroc danong idangma yu ambarac moröm tongimongitac.”

18Taun mabaracma Babilön wo obukongbödegoc

1 Oro, worochon menon nocho agotmai, sum yaru aumomdecma ohogoc. Yuhon gesöno woi moröma sinomo tong fatfatno woi yagunobarac idimogoc. Yagunoworocho tuna gurocdec yaguno mögoc. 2 Sum yaru wo yuohongga ecnang sinom ingoroc mambodoc:

“Öwec, Babilön taun wo obukongbödegoc. Taun woro-chon ma woi moröma sinom idoc mahong uropmöngbödegoc. Möngbödengga yu dogo wömuno-hon idit sa öngkuboc. O dogu kopothon sum yaruniyu woce itongidang. O yup betni wömuno yuhonböcno woi taun worocho itac.

3Wömai yaha, owi amna kantriwohonwohon yu amba-racho yuhon göra kiap toctochon wain yamuc nong-muya bumbum yongbödegung. O guroc ngorochonking amba-racho yuot göra youp tong tongidung.O taun worocho wömai yoctec manomano wöng-nacno önggöngyi wöcwöcha ibibo moröma sinomkombingidoc. Tuna gurochon bisnis amna yu yuotbisnis tongmuya profit moröma sinom tongga mö-neng koböcma sinom fogididung.”

4 Oro mit nocho kombigotmai, momdecma wönggonmamboc au öngkungga ingoroc yogoc:

“Nakain owi amnanai, son taunwo imu fauna korungonongorut. Taun worochon wömuno docno au sondec

Mata öpma 18:5 53 Mata öpma 18:10icyit. O mepmo focfocbaracma yudec öngkuan-tangma worochon focfoc docno sonidec öngkuicyit.

5 Wömai yaha, yuhon turongono koböcma sinom wotau wet tau wet öngga öngga momdec ögoc. TunaKopotorocho yuhon usem kiapa maedet imogoc.

6 Yuho wömuno togocma worochon toroc son yuurago wömuno iban imarut. O bongo tungugonmuno, bongo yai yuhon wömunohon urago ibanimarut. O wömuno toctochon fait yu amna auhatong arangarang tongo sigocma, sonu worocgonsogida bongo yai yu imuya inobut nahun.

7 Yu wömai inoin mano onoce sinom töngidoc. O yuyoctec manomano wöngnacno önggöngyi koböcmasinom inoha feng suran tongidoc. Worocha sonthoyuworochon torocgonmepmoorin focfochonwöng-nacno wömuno iban imarut. Yu inoin irodin ingorockombingitac, ‘Nocu kwin owi moröma. Noc owi kapimuno. Owi kapihon mepmoho nocdec maöngkuic.Muno sinom, noc uroci makombiit.’

8Yu inoha ihoroc kombingitac mahong mepmo focfoc-nobaracma worocho sep bongono tunguhon irotnonwohogon yudec öngkuuna omoc orin yong uroc orinnacno möp worocho yuot itnahing. Tuna epho yusongmun diangoc. Boinno sinom, Moröma noniKopotoroc yu woi gesöno orongi sinom. Yuho taunworochon matano yun bödeuna urago imogoc.”

9 “Oro, sa gurochon king yu taun worocot görayoup tuya yuot yoctec manomano wöngnacno öng-göngyi worocha yang irup tongidung. Oro king worochoanahingmai, taun wo epho songmun diuna boröc öan-goc. Woroc angmuya yu worocha ointongga yong urocmoröma yonahing. 10Yu focfoc morö yudec öngkubocmawo angmuya tong botoc morö tongga korungon idong-

Mata öpma 18:11 54 Mata öpma 18:15muya ointongga ingoroc yonahing:

‘Babilön, goc taun moröma mayabarachong, kou kousinom! Gakain gesöwoimoröma sinom idocmahongwohogon, karupgon sinom mepmo moröma gocdecöngkuuna goc obukongböderoc.’

11 “Oro, king yu ihoroc yonahing o sa gurochon bis-nis toctoc amna yu wömai ihorocgon Babilön taunthayong yai tongo yong uroc toup yongo guyano itnahing.Wömai yaha, taun worochu o amna auhu yu yoctecnomanomano wönggon mawuicmaha yu guyano itnahing.12 Yuhon yoctecno wömai woroc: Gol orin silwa, sopwöngnacno önggöngyi, goreng ogepma sinom, o boruföhöcno orin gomono, o boru gomono au mano silk,o ep tugoni ogepma foro ihono ihono. O ihorocgonmanomano ogepma bot mano elefan worochon marodectobic tobicyi, o manomano ep wöngnacno önggöngyidectobic tobicyihu o brashu o aianhu o sop ogepma manomabol, worocdec tobictobicyi woroc. 13O bisnis amnahonyoctecno au woi ingoroc: Wi tugo au mano sinamon, onacnodec sicsichon buyang, o ihorocgon unac au manomir, o boröc socsochon sanda tugo ogepmani, o ihorocgonwain, o unac oliv koburodec tobic tobicyi, owit orin plaua.Oro au wömai ingoroc: Bot bulmakau, bot sipsip, bot hosiorin karis woroc. O yu ihorocgon youp toctochon owiamna fiuya taun Babilöntho wöngidoc.

14 “Oro, bisnis toctoc amna yu taun wo inonahing, ‘go-chon irodaho manomano ogepma wo fogit fogitha toupfadang ögoc mahong wo ambaracho goc imu fadoroc.Gakain möneng yocteca orin gochon tong fatfata ogepmawoi ambarac gorong ongbödegung. Tuna manomano wowönggon fogit fogitno woi maic, muno sinom.’ 15 Orobisnis amna yu ihoroc yonahing. Tongo yu korungonidongmuya taun worochon focfocno moröma angmuya

Mata öpma 18:16 55 Mata öpma 18:20tong botocmorö tonahing. Yuwömai taunworocot bisnisyoup tuya yuho yoctecno manomano wo wuna bisnisamnaho möneng koböcma sinom yudecma fogididung.Worocha tongga yu ointongga yong uroc moröma sinomkombinahing. 16 Ihoroc kombingmuya yong uroc apingoroc yonahing:

‘Taunmorömamabaracma kou kou sinom, osuc wömaiyuho tec tohomumöcno ogepma sinom tong fadidoc.O ihorocgon boru gomono wöngnacno önggöngyisinom orin goldec orin sop wöngnacno önggöngyisinom o göreng ogepma woroc-ho yu tongfada miti-moni sinom idina angidomon. 17 Wohong mönengyoctecno ambarac woi karupgon sinom wohogonobukongbödegung!’

“Oro top girangon kepten orin boskru orin owi amnagirangdec itongidangma orin amna girangdec mönengyoup tongidangma yu ambaracho korungon idongmuya18 boröc taun worocdec öngitacma wo angmuya yon-ahing, ‘Mayain, taun wo woi inobarac sinom idoc. Taunau worochon toroc maec, muno sinom.’ 19 Yu ihorocyongmuya guroc morop morop fogida bigodec fongyuuuya yong ointoc tongmuya irot mepmep tongga ingorocmambotnahing:

‘Taun moröma mabaracma worocha kou kou sinom!Yuhon möneng yoctecno koböcma sinom idimo-gung. Worocha tongga top girang worochonmorömo yu ambaracho yuot bisnis youp tonggaprofit moröma sinom tongga möneng koböcmasinom fogididung. Wohong yu karupgon sinomwohogon obukongbödegoc!’

20 ‘Son momdec idangma son ambarachoborongdearut. Babilön taun wo yu wömaiKopotorochon kunkun owi amnani orin yong tuctuc

Mata öpma 18:21 56 Mata öpma 18:24

amnani orin aposelni yu wömuno tong imongidocmahong Kopotoroc yu urop taun worochon matanoyun bödeuna urago wömuno imogoc. Worocha sonborongdearut!’ ”

21 Oro, sum yaruho mata woroc yun bödeuna mit sumyaru koingo sinom au yu sop moröma sinom sogitmunatuun fadauna topdec monmun muuna ingoroc yogoc:

“Kiap ngorocotmagon wömai Kopotorocho taunmoröma Babilön sogitmuna monmunmuuna bisongongbödeangoc.

22 Boinno sinom Babilön taun, gocho gomboin wömaigita manohu o uping manohu o ap au wönggonmaöngkuic. O ihorocgon amnaho youp foro ihonoihono kombingidangma yui gocho gomboin wöng-gon maitning. O ihorocgon wit koburo songdupsongdup worochon kekoröpno wömai goc-ho gom-boin wönggon maöngkuic.

23 O gop yagunoho gocho gomboin wönggon yagunomamuic. O ihorocgon owi amna oimna tocto-chon yong bo-rong mambocno worocho gocho gom-boin wönggon maöngkuic. Gochon bisnis amnayai,yuhon ma woi sa guroc danong moröma sinom idi-doc mahong önga urop bödehac. O gocho söcsongtobic tongidorocmaha gurochon owi amna ambaracgorong ongbödegung.

24Kopotoroc yu taun worochon foro angmuna turongoingoroc agoc: Taun worocho wömai Kopotorochonyong tuc-tuc amnani orin kunkun amnani dounombung. O ihorocgon guroc owi amna ambaracayamiho dong figungma worochon turongo wömaitaun worochon fat itbödegoc.”

Mata öpma 19:1 57 Mata öpma 19:519

Babilön taun obukogocmaha owi amnaho borongdedung1 Oro, worochon menodec nocho kombigotmai, keko-

röp au owi amna torop morömahon köreng kekoröpsimbang worocho momdec öngkuboc. Öngkuuna ingorocyogung:

“Kopotoroc yong moröng imona! Kopotoroc noni yudogu kopothon gesöno tohongbödengmuna inointoborucno temongmun ögoc. Yaguno gesö ambaracworochon Morömo woi Kopotoroc yuhogon itac.

2 Yuhon owi amnahon mata yun bödec bödec kiapmowoi boinno nongnongogon. O yuho göra toctoc owimabaracma wo tun obukogoc. Owi worochon göratoctoc kiapmoho wömai guroc owi amna ambaracdongyun mointogung. O yu ihorocgon Kopotoro-chon youp amnani dongyun ombung. Worochatongga Kopotorocho yu kurömna sinom urago wö-muno iban imogoc.”

3 Ihoroc yongo owi amna torop wo mambocno sakaufiuna wönggon yogung:

“O Kopotoroc, gocmoröma sinom! Gocho tia epho taunmoröma wo songmun diuna worochon boröcnohoöngahu o bongono muno öngga öngut öngutgontong tongungoc.”

4 Ihoroc yuya amna dugo 24 orin yaru itonggong-nobaracma awanomuno yu aring möngmuya Kopotorockinghon abamdec itacma yuha yong moröng imogung.Yong moröng imongmuya ingoroc mambodung:

“O Kopotoroc, goc moröma sinom, woi boinno!”5 Ihoroc yuya mit Kopotorochon king abamodec duc

inggun au ingoroc öngkungga yogoc:

Mata öpma 19:6 58 Mata öpma 19:10“Son Kopotorochon youp amnani son ambaracho

Kopotoroc yong moröng imarut. O son owi amnaKopotoroc

Bot sipsip gumbochon owiop toctochon bongono wo uropengfom togoc

6 Oro mit nocho kombigotmai, kekoröp au owi amnatorop morömahon mamboc köreng simbanghu o yamucbunohon gino simbanghu o ihorocgon undipho ecnangtangga yongidangma worocho mano yongga ingoroc yo-goc,

“Kopotoroc yong moröng imona! Kopotoroc Morömanoni yui önoce sinom itmuna mom sa guroc morömtong imongitac.

7 Bot Sipsip Gumboc yuhon owiop toctochon bongonourop engfomtac. O yuhonowenoyu tong arangarangtongga itac. Worocha nonu borongdeda irot noninyong kumeng-manaina Kopotorochon magon yongmoröng imona!

8KopotorochoBot Sipsiphonowenowokombing imunayui tec tohomumöcno föhöcno sacsago sinom sogi-doc.”

Oro tec föhöcno wo woi kunkun owi amnahon torockiap nongnongo tongidungma worochon doguno.

9 Oro, mit sum yaru worocho noc wönggon nanogoc,“Gocmata ngo irim toi. Owi amnaKopotorocho Bot SipsipGumbochon oimnahon tong sonocha inong yangocma yuworocho boinno sinom borongdearut.” Ihoroc yongowönggon matano sakaun fiuna yogoc, “Yongburoc matawo woi Kopotorochon mata boinno.” 10 Oro sum yaruyu ihoroc nanuna nocho mata wo kombingga yuhonorungo forodec goruc yemoc tong imongga yuha yongmoröng imimpha kombigot mahong yuho ‘muno’ yonggananogoc, “Noc yongmoröng namirocha! Nocot gocot notKopotorochon youp amnagon idamot. Nocu woi gochon

Mata öpma 19:11 59 Mata öpma 19:15orin oröcai Yesuhon fatmata ogepma sogit akep tongi-dangma sonthon nuc sonigon itat. Worochoi oro, gocKopotoroc yuhagon yong moröng impi. Yesuho fatmataogepma nimogocma worocho wömai yong tuctuc amnanigesö imuna yuho worochon yong tuctuc matano orongiyong fandadidang.”

Jöntho amna au bot hos föhoc koroc idocma yu agoc11 Oro, mit nocho agotmai, mom öcauna nocho

yangamin bot hos föhöcno au idongga idoc. Amnaho bothos koroc idocmaworochonmanowömai ingoroc: ‘Kopo-torochon youp amna boinno orin nongnongo.’ Yuho wö-mai owi amnahon matano nongnongogon yun bödengi-tac. O yui ‘toroc kiap nongnongo’ öngkupun yongo emoctongitac. 12 O daroho woi ep aranggum morongobaracsimbang dingga idoc. O bigodec wömai kinghon yockopkoböc idung. Oro godibodec wömai ma au irim toctocyiidoc. Ma wo wömai yuhogon kombigoc, amna auho wö-mai makombigung. 13 O yuhon tec tohomun-möcnodecwömai nogot waga wagayi idoc. Amna worochon manowoi ‘Kopotorochon mata’ woroc.

14 Oro amna worocho ongga idina momphon tawaamnani yu ambaracho bot hos föhöcno inoin inoindecitmuya yu tan tebung. Tawa amnani yu ihorocgontec tohomumöcno föhöcno sacsago sinom woroc tongfadung. 15 Oro amna osuc onggocma yuhon dugodecmagobit bainat ingingo sinom ohogoc. Bainat worochowömai kantri wohon wohon amnaot emoc tongga yang-giraangoc. Tongo amna worocho yu moröm tong imong-muna koingo sinom yangtoreangoc. Tongo yu owi amnawain koburo simbang wain yamuc yamben yambenthonganangodec fongyun muuya yambenda dongyun sit yon-ahing. Wain yamuc yanden yandenthon ganango woi

Mata öpma 19:16 60 Mata öpma 19:21

Kopotorochon irot ececgono worochon doguno. 16 Oroamna worochon tec tohomunmöcnodec orin bakurodecwömai yuhon mano ingoroc irim toctocyi idoc: ‘KinghonKing, amna morömahon Morömo.’

17 Oro nocho wönggon foringga agotmai, sum yaru ausepdec idongga idoc. Woce itmuna ecnang sinom yupsa bonip yorongga itonggungma ingoroc mambot inogoc,“Son Kopotorochon tong sonoc moröma nocnocha en-gsuran tarut. 18 Son wömai kinghon godibohu o tawaamnahon keptenthon godibohu o amna moröma yuhongodibohu wo naantang. O ihorocgon bot hos godibohuorin tawa amnayudec idangmayuhongodibowoambaracnaantang. O ihorocgon owi amna orung idangmahu oamna auho unenne idangmahu o amna urocihu o amnamabaracmahu yu ambarachon goumo wömai sonu naan-tang.”

19 Oro mit nocho agotmai, arap dunggit orin gurochonkingot tawa amnaniot yu ambaracho amna bot hosdecidocma orin worochon tawa amnaniot emoc toctocha engsuran togung. 20 Wohong amna bot hosdec idocma yuwömai arap dunggit orin profet imanangni yu fogit akeptongo feto figoc. Tuna yaima abe wec idinya yuho wofogida ganango moröma sop salfaho munmuro sinomdingga itacan woce yang körengyun mögomoroc. Profetimanangni yu wömai osuc arap dunggit tongfat yecyechatoroc kiap moröma foro au tongidoc. Tuna owi amnaarap dunggithon weran sogitmuya doguno yong moröngimongidungma yu toroc kiap foro au wo yangga kombingtobing imongmuya gorong ongbödegung. 21 Oro amnabot hosdec idocma yu wömai gobit bainat dugodecmaohogocma worocdec tawa amna au idungma yu ambaracdongbödegoc. Ihoroc tuna yupho ambarac engmuyaworochon goumo merongmu muuna modibo foc togung.

Mata öpma 20:1 61 Mata öpma 20:520

Dogu kopot yu biruc bongono 1,000 ihoroc yi bucin idoc1Oronochowönggon agotmai, Kopotorochon sumyaru

au yu mom imun fauna gurocdec ohogoc. Yu wömaioburodec ganango bindu forono muno worochon ki orinsen moröma au wo fogitmuna ohogoc. 2 Ohongmunayu goröm osucno sogit akep tongo sendec feto sigoc.Goröm osucno worochon manoi woi ‘dogu kopot’ orin‘seten’ ihoroc. Yu woroc feto siuna ‘biruc bongono1,000 yi bucin itun’ yongo 3 yu ganango bindu foronomuno wocin tomun muuna ganango worochon simbusongo akep tongo Kopotorochon weran woce tong sigoc.Ihoroc tuna dogu kopotho guroc owi amna kantri wohonwohonma yu wönggon matongu yeii idina ongga biruc1,000 bödeangoc. Biruc bongono 1,000 ihoroc bödeunaiwömai Kopoto-rocho dogu kopot asan imuna yu yi böcimun fauna bongono docutnohagon orung engoc.

4 Oro mit nocho yagotmai, amna morömahon abamokoböcma idongga idung. Abam worocdec wömai amnaau mata yun bödec bödechon gesö imoc imocyi worochoidung. Tuna nocho wönggon yagotmai, owi amna toropmoröma worochon yaruni idongga idung. Owi amnatorop wo yui Yesuhon foroha yong tangtang yongidung.O yui Kopotorochon mata sogit akep tongidung. O yuiarap dunggithon weranu daigodechu o oburodechu ma-sogidung. Oro yu kiap ihoroc tongidungmaha tonggaayamiho yu dou ombung. Dou ombung mahong yuitonggongno wönggon au feuna Duicot biruc bongono1,000 ihoroc sa guroc moröm tong imogung. 5 Oro toropwo yu wömai osuc idongiima, owi amna au ombungmayu wömai bongono wocin itonggongno abe mau fedoc.Biruc bongono 1,000 woroc bödeunai wömai yu worocho

Mata öpma 20:6 62 Mata öpma 20:10ihorocgon itonggongno sogitnahing. 6Boinno sinom, owiamna torop osuchagon idongiima yui borongdearut. Yuiomoc koing mau feic. Muno sinom, yu wömai Kopotorocorin Duic yuhon kunkun feno itmuya yuhon mongorecyoup tongo itnahing. Tongo yuot Duicot biruc bongono1,000 sa guroc moröm tong imonahing.

Dogu kopot yuwönggon idongga kömbaha obukongbödegoc7 Oro biruc bongono 1,000 ihoroc bödeunai wö-

mai Kopotorocho dogu kopot asan imuna yu ganangobindu forono muno wo imun fauna gurocdec öangoc.8 Öngmuna yu kantri wohon wohon sa guroc danongidangma yu wönggon toroc tongu imongo ‘emoc morööngkupun’ yongo yu yaun feuya suran tonahing. Kantriwohon wohon worochon mano au wömai ingoroc, ‘Gok’orin ‘Magok’. O tawa amna suran tonahingma worochonnambano woi top sonorochon toroc moröma sinom.

9 Oro yu worocho sa guroc danongdecma engmuya‘Kopotorochon kunkun fenohon taun tana mointoun’yongo wo angareng gumbec tonahing. Taun wo wömaiKopotorochon taun batip sinom. Tawa amna yu taunwo angareng gumbec tongga idiya wohogon momdecmaep aranggumpho ohongmuna tawa amna wo ambaracfongyun diuna omongbödegung. 10 Tuna dogu kopothoyu tongu yegocma yu wömai Kopotorocho sogida to-mun muuna ganango ep morö sop salfa munmuro sinomdingga itacan woce ohogoc. Arap dunggit orin imanangprofet yu urop ganango wocin itdeamoroc. Yu ambara-cho wocegon itmuya sepdechu o kumbonghu bongonomuno focfoc inobarac moröma sinom kombicgon tonggaitnahing.

Owi amna omomyima yu ambaracho Kopotorochon matayoupdec ongkubung

Mata öpma 20:11 63 Mata öpma 21:211 Oro mit nocho foringga agotmai, kinghon abam

moröma föhöcno au orin amna worocdec iditacma yuidomoroc. Tuna mom sa gurocho yu angbotongga bisongonggomoroc. 12Tuna nocho yagotmai, owi amna omomyiyu ambaracho kinghon abamphon yangamin idonggaidung. Woi owi amna mabaracmahu o owi amna ko-manangnohu yu ambarac woce idongga idiya Kopotoro-cho bapiya koböcma öcangga figoc. Öcangga fingga mitwönggon bapiya tungu au sogida öcagoc. Bapiya tunguwowoi itonggong koingon bapiya. Tunamit Kopotorochoowi amnahon toroc kiapmo bapiya wocin irim toctocyiidangmaworoc yang fingmunaworochon toroc owi amnainoin inoin matano yun bödegoc. 13 Oro, omomyi yutop tumoc idungma wo asan imuna mata youpdec öng-bödegung. O omoc orin omomyihon böcsano yu owiamna omomyi woce idungma asan imuna mata youpdecöngkung-bödegung. Yu ambaracmata youpdec öngkung-bödeuya Kopotorocho inoin inoin toroc kiapmo yang-muna worochon toroc urago imogoc. 14Urago imongbö-denggai mit ihorocgon omoc orin omomyihon böcsanowo fogida ep aranggum gopmain fongyun mugomoroc.Ep aranggum gopma wo woi omoc koing woroc. 15 Oro,owi amna mano itonggong koingon bapiyadec mairimtoctocyi idungma yu ambarac wömai Kopotorocho fogitoep aranggum gopmain fongyun mögung.

21Kopotorocho mom saguroc wego dongyun öngkubomoroc

1 Oro mit nocho wönggon foringga yagotmai, momsaguroc wego öngkungga idomoroc. Mom saguroc os-ucno worocho wömai bisong ongbödeunya, o top woiihorocgon maidoc. 2 Tuna nocho agotmai, Kopotorocyu kunkun taun wego siuna momdecma ohogoc. Taun

Mata öpma 21:3 64 Mata öpma 21:8wo woi Yerusalem wego. Worocho wömai tong fatfatnoogepma sinom tongfada idoc. Woi owi berac auho opnoot obu fogit toctocha tong arangarang tongga tong fatfattongitacma worochon toroc wömai Yerusalem taun wegomomdecma ohogoc. 3 Ohuna nocho kombigotmai, mam-boc au kinghon abamodecma öngkungga yogoc, “Orourop, Kopotorochon idit böc urop amnaot itac. Tuna yuowi amna bonipnodec edengoc. Owi amna yu wömaiyuhon feno itnahing. O Kopotoroc inobut woi yuhonKopotoroc itmuna yuot edengoc. 4 Tongo yu owi am-nanihon daro yamugo wo ambarac doun manman yong-bödenahing. Sa gurochon toroc kiap osucno woi bisongongbödeangoc. Worocha tongga owi amna yu wönggonmamning, o yui uroci wönggonmakombining, o yuwöng-gon maointoning o focfoc woi ambarac bödeangoc.”

5Oro Kopotoroc kinghon abamodec iditacma yuho yo-goc, “Nocho manomano ambarac dongya wego öngkup-nahing.” Ihoroc yongo wönggon noc nanogoc, “Gocmata ngoroc irim toi, mata ngoi boinno sinom, owi amnaambarac kombing tobiarut.” 6 Ihoroc yongo wönggonnoc nanogoc, “Oro, urop öngkungbödehac. Manomanoambarachon forosicsicno orin bödec bödecno woi nocnakagon itat. O manomano ambarachon forodongnoorin ötangno woi noc nakagon itat. Owi amna ya-mucha omentangma yu wömai nocho itonggong koingonyamuc daro sunsunyidecma yamuc getimoya yu wöng-nacno muno naantang. 7 Oro amnaho gurochon gesöanggiraangma yu wömai guram wo sogiantang. Tuyanocho yuhon Kopotorocno entat o yuho nakain mananaientang. 8 Wohong amna wömuno yui ep bohöngonfat entang. Woi owi amna wömuno angga imong dottongidangma o owi amna kombing tobic tobicnomunohuo owi amna irotno betnihu o owi amna nucni dong omom

Mata öpma 21:9 65 Mata öpma 21:13tongidangmahu o göra youp tongidangmahu o söcsongtobic tongidangmahu o imanang kopotoroc yongmoröngimongidangmahu o owi amna imanang yongidangma yuworoc ambaracho omoc koing au feuna ep aranggumgopmain möngga wocegon itnahing. Woce wömai sopsalfaho munmuro sinom dingidang.

Jöntho Yerusalem taun wego wo agoc9 Oro sum yaru 7 focfoc dongu öngkup öngkup waga

fogidungma yuhon bonipnodec sum yaru tungu auhonocot engmuna nanogoc, “Epi, nocho owi berac au gin-dawa. Owi berac woroc wömai Kopoto-rocho werantongo ‘Bot Sipsip Gumbocho tong sihun’ yongo sigoc.”10 Oro sum yaruho ihoroc nanuna nocho yaruhon ki-apdec itmaina yuho noc nangada sa urongo morömasinom woce nangat tögoc. Woce itmadeina sum yaruhonoc nindagocmai, Kopotorochon kunkun taun Yerusalemworocho momdecma ohogoc. 11 Ohongga Kopotoro-chon yaguno wairurunobarac worocho taun wodec miti-monobarac sinom möngga idoc. Yaguno woi sop wöng-nacno önggöngyi sinom worochon toroc miringo mo-rongo möngga idoc. Woi sop au mano Jaspa worochontoroc glasi simbang ningningo sinom mögoc.

12 Oro taun worochon gombono woi ubarago onocesinom. O gombodec wömai simbuno 12 idung. Sum yaru12 yu wömai simbu worocdec gön tongga idung. Tunasimbu 12 worocdec wömai Israel nano torop 12 worochonmanoi simbu inoin inoin irim toctocyi idung. 13 Orosimbu anfimaho wömai gombo sep öngkup öngkupintanne wocenne idung. O simbu anfima auho wömaigombo aramo not tanne wocenne idung. O simbu anfimaauho wömai gombo aramo saut wocenne idung. O simbuanfi auhowömai gombo sep ohonggongin tannewocenne

Mata öpma 21:14 66 Mata öpma 21:20

idung. 14 Oro gombo worochon forodongno wömai sopmoröma 12 worocho gombo forodec out sogida tongkoing tongga idang. Sop worocdec wömai Bot SipsipGumbochonaposelni 12 yuhonmanoi irim toctocyi idung.

15 Oro sum yaru nocot mata mata yogocma, yu woibokot au goldec tobic tobicyi woroc sogitmuna worocdectaun o simbuno o gombono worochon mita namba em-bat embatha togoc. 16 Oro taun worochon gombonoawanomuno worochon ubaragocno woi torocno tunguihorocnogon. Sum yaru yu bokotno sogitmuna taunworochon ubaragocno embauna 2,200 kilomita worochontoroc idoc. O docut-nono orin tungtungno woi kiapmotungo ihorocnogon idina embadoc. 17Oromit sumyaruhogombohon gesöno toroc tongga auna 65 mitahon torocidoc. Sum yaruho mita namba sogidocma woi amna-hon toroc 144 kubit. Kubit ma woi guroc amna yuhonweran idoc. 18 Oro taun worochon gombo woi sop aumano Jaspa worocdec tobic tobicyi idoc. O taun inowoi goldecgon tobic tobicyi idoc. Tuna taun woi glassimbangwaringga idoc. 19Oro taun gomboworochon forodongo wömai sop ogepma foro ihono ihono wöngnacnoönggöngyi worocho wo tongfada idung. Forodongnonamba 1 woi sop Jaspa worocdec tobic tobicyi idoc. Oroforodongno namba 2 woi sop gingni au mano sapaiaworocdec tobic tobicyi idoc. Oro forodongno namba3 woi sop aget o forodongno namba 4 woi sop emeralworocdec tobic tobicyi idoc. 20 Oro forodongno namba5 woi sop sadonikis, o forodongno namba 6 woi sopgomono konilian o forodongno namba 7 woi sop kriso-lait o forodongno namba 8 woi sop beril o forodongnonamba 9 woi sop topas, o forodongno namba 10 woisop krisopres, o forodongno namba 11 woi sop haiasino forodongno namba 12 woi sop ametis worocdec tobic

Mata öpma 21:21 67 Mata öpma 21:27tobicyi idoc.

21 Oro taun worochon simbu 12 woi goreng föhöcnoogepma sinom worocdec tobic tobicyi idung. Simbutungu tungu woi goreng moröma tungu worocdecmatobic tobicyi idung. O taun worochon uyap macno woigoldecgon tobic tobicyi, o gol woi nengnengo sinom glasisimbang idoc.

22 Oro nocho taun wocin öret socsoc böc au magot.Muno woi, gesö Morömo Kopotoroc yuot Bot Sipsip Gum-bocot yu bongono muno woce idtahamorocmaha tonggaöret socsoc böchon youpno bödegoc. 23 O Kopotorochonyaguno wairurubaracma worocho taun wo yaguno möngimongitac. O Bot Sipsip Gumboc woi gop simbang taunwo tun yagunomöngitac. Worocha tongga sep orin yaropyuhon youpno ihorocgon bödeangoc. 24 Tuna kantriwohonwohon owi amna yuwömai taunworochon yagun-odecgon itongonahing. O gurochon king yu manomanoogepma ogepmano fengmuya taun wocin fong finahing.25 Oro kumbongu woi sa wocin ihorocgon bödeangoc.Worocha tongga taun worochon simbuno masopning.Muno, taun worochon simbu wömai bongono muno fa-garit siuya itnahing. 26 Tuna owi amna yu kantri wohonwohonthon yoctecno ogepma ogepma orin tong fatfatnomitimoni wo fengga taun wocin fong fiuya itnahing.

27 Oro yapmu betni wömai woce mangic. O owi amnatoroc kiapmo yangam fapfapnihu o imanangnihu yu taunworochon gombo ganang mangoning. Muno sinom, owiamna numarihon mano Bot Sipsip Gumbochon itong-gongon bapiyadec irim toctocyi idangma yuhogonwömaitaun worochon gombo ganang ongonahing.

22Jöntho itonggong koingon yamuc agoc

Mata öpma 22:1 68 Mata öpma 22:61 Oro mit sum yaru worocho noc yamuc onggongno

au nindagoc. Yamuc wo woi itonggong koingon yamuc.YamucworochoKopotoroc orin Bot SipsipGumboc yuhonabamodec sundanengnengo sinomglasi simbangongitac.2Woi taun worochon uyap macno fuc tongga bonipnodecongeyac. Yamucworochon tero öke ökewömai itonggongkoingon ep idongga idoc. Ep worocho wömai boinnonoyarop danong fing tongitac. Woi biruc tunguhon irotnonbongo 12 ihoroc boinno fing tongitac. Oro ep worochonsakemo worocho wömai kantri wohon wohonthon owiamna dongyun orokoc orokochon.

3Oro yapmumanomano ambarac Kopotorochomöpmowagang imogocma wo ambarac taun worochon gom-boin maitning. Muno, Kopotoroc orin Bot Sipsip Gum-boc yuhon abamo wömai taun worochon gomboin id-ina yuhon youp owi amnaniho yu yong moröng imon-gitnahing. 4 Yong moröng imongmuya Kopotorochonyangamo eran anahing. Tongo Kopotorochonmano yuhodaigodec engoc. 5Oro sa woce wömai kumbong wönggonmaic. O owi amna wocin idangma yu gop wönggonmagatning. O sepho wönggon yaguno mamuic. YahaMoröma Kopotoroc yu inoin owi amnani yaguno möngimangoc. Tuna yuho mom sa guroc bongono bongonomoröm tong imongo itnahing.

Yesui urop ehantac6Oro sum yaru yu noc nanogoc, “Mata ngo woi boinno

sinom. Owi amna ambaracho wo kombing tobiarut.Kopotoroc Moröma yu inoin yaru siuna worocho yongtuctuc amnani fasun imongitac. Kopotoroc yu ‘youpamnanaimanomanouropöngkupöngkupha tacmaworoctuctugo kombiarut’ yongo inoin sum yaru inong muunaengmuna manomano wo indangbödegoc.”

Mata öpma 22:7 69 Mata öpma 22:137 Oro Yesuho ingoroc yac: “Kombiarut, noc urop

ehantat! Owi amna Kopotorochon yong tuctuc matabapiya ngocin idangma wo sumbodidangma yu wömaiborongdearut.”

8 Oro manomano bapiya ngocin irim toctocyi idangmaworoc wömai noc Jön, nocho boinno sinom onggimnahokombingmaina dannaho yagot. Yangbödenggai nochosum yaru manomano ngo nindagocma yuho orungoforodec guroc yemong tongmaina yu yongmoröng imim-pha togot. 9Wohong yuho ‘muno’ yongga nanogoc, “Gocihoroc tirocha. Nocot gocot not Kopotorochon youp am-nagon idamot. Woi gocot orin oröcai Kopotorochon yongtuctuc youp tongidangma o ihorocgon owi amna ambaracmata bapiya ngocin irim toctocyi itacma wo sumbo-didangma son ambaracho Kopotorocgon yong moröngimarut.” 10Yu ihoroc nanongga wönggon matano sakaunfiuna nano-goc, “Manomano ngorochon boinno öngkupöngkup bongono urop eng fom tac. Worocha goc yongtuctuc mata bapiya ngocin idangma öp siirocha. 11 Owiamna toroc kiapwömuno tongidangma yumuyu kiringgakiap wömunogon tong tongitnung. O owi amna kiapyangam fapfapni tongidangma yu muyu kiap worocgontong tongitnung. O owi amna toroc kiap ogepma tongi-dangma yu muyu kiringga toroc kiap ogepma tong ton-gitnung. O owi amna kunkun idangma yu muyu kiringgakunkun iditnung,” sum yaruho ihoroc nanogoc.

12 Oro, Yesuho ingoroc yac: “Kombiarut, noc uropehantat! Nocho engmaina owi amnahon wöngnacnofengga imangot. Tongo nocho owi amna tungu tungutoroc kiapmono tingtingno togungma worochon torocwöngnacno iban imangot. 13 Manomano ambarachonforosicsicno orin bödec bödecno woi noc nakagon itat.Nocho osuc idotmaho madango engot. O manomano am-

Mata öpma 22:14 70 Mata öpma 22:19barachon forodongno orin ötangno woi noc nakahogonitat.

14 “Owi amna yu tec tohomumöcno sac woda sacsagoidangma yui borongdearut. Kopotorocho yu kombingimuna yu ogep itonggong koingon ep koburo nang-muya ongga Kopotorochon taun worochon gomboin ong-onahing. 15 Taun amante woce wömai owi amna saphontoroc kiap wömuno tongidangma worocho itnahing. Woisöcsong tobic tobic amnahu o göra youp tongidangmahuo nucni dong omom tongidangmahu o owi amna imanangkopotoroc yong moröng imong-idangmahu o owi amnaambarac toroc kiap imanangniha kiringidangma yu am-baracho taun sumonne itnahing.

16 “Noc Yesu, noc ‘nakain suraro ambaracho yong tuc-tuc mata ngo kombiarut’ yongo sum yaruna au inongmuaya sonot eboc. Oro nocnaka kingDevithonmorogonoorin forono itat. O nocu fitnung yombonggiri yagunokoingo möng kamongitacma woroc.”

17Oro Kunkun Yaru orin Bot Sipsip Gumbochon owenoyu yamoroc, “Epi!” O owi amna ambaracho mata wokombiangma yu muyu ihorocgon yarut, “Epi!” Owi amnaambarac yamucha kombiangma yu muyu ebarut. Eng-muya itonggong koingon yamuc naarut. Yamuc wo wö-mai Kopotorocho wöngnacno muno owi amna ambaracirot ogepha imongitac.

Jöntho garac mata orongi orin yong koing mata yogoc18 Oro owi amna yong tuctuc mata bapiya ngocin

idangma ngo kombinahingma nocho sontha garac mataingoroc kantiwa: Amna au yu mata docno tungu inoinkombic kombidecma sakaun fiantacma oro yu wömaiKopotorocho mepmo ambarac bapiya ngocin irim toc-tocyi idangma wo yudec tun öngkung imangoc. 19 Oihorocgon amna au yu yong tuctuc mata bapiya ngocin

Mata öpma 22:20 71 Mata öpma 22:21irim toctocyi idangmawo tungu au tun deantacmawömaiworoc, Kopotorocho yuhon itonggong koingon ephon fattun deuna yu Kopotorochon taun woce mangic. Ep orintaun worochon fatno wömai bapiya ngocin irim toctocyiidang.

20Oro, bapiya ngorochon mata tong koing toctoc amnayuho yac, “Boinno sinom, noc urop ehantat.” Boinno,Moröm noni Yesu, epi.

21 Oro Moröma noni Yesu yuhon banac banacnohoKopotorochon owi amnaot itun.

Woi boinno.

72Fat Mata ogepma

The New Testament in the Yau language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Yau long Niugini

Copyright © 1997 The Bible Society of Papua New GuineaLanguage: YauTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2016-09-21PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 20 Jul 2019 from source files dated 12 Jul2019b370e7dd-b560-5ac0-99e4-d6dccdf9cbc4