MATEMATİKLE OYNUYORUZİlkokulda Oyun Tabanlı Matematık̇ Öğretimı ̇

Dr. AKSOY, Nuri Can

MATEMATİKLE OYNUYORUZ İlkokulda Oyun Tabanlı Matematik Öğretimi

Yazar: Dr. AKSOY, Nuri Can

ISBN: 978-605-7523-04-4

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

Yayın Koordinatörü: Ferit RESULOĞULLARI

Kapak Tasarımı & Mizanpaj: Sadık HANGÜL

1. Baskı: Ankara - Eylül, 20162. Baskı: Ankara - Eylül, 2018

Baskı: Ayrıntı Basımeviİvedik Organize Sanayi Bölgesi 28. Cad. 770 Sok. No: 105/AYenimahalle / ANKARA Tel.: (0312) 394 55 90-91

Yayıncı Sertifika No: 41575Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim:Harbiye Mah. Hürriyet Cad. No: 56/A Dikmen Çankaya/ANKARA Tel.: (0312) 482 00 11Web: www.vizetek.com.tr E-mail: vizetekyayincilik@gmail.com

Copyright © VizetekBu kitabın basım, yayım ve satış hakları Vizetek Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’ne

aittir. Vizetek izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, elektronik, mekanik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.

Sayın Okuyucularımız, bandrolsüz yayınları satın almamanızı diliyoruz.

MATEMATİKLE OYNUYORUZİlkokulda Oyun Tabanlı Matematı̇k Öğretı̇mi

Dr. AKSOY, Nuri Can

Çok kıymetli Büyük AKSOY Ailem’e ve

Saygıdeğer Hocam Cengiz ÇİNAR’a

VII

ÖN SÖZ

Etrafımızda olup bitenler veya olacaklar, güzellik, zarafet, estetik ve bir düzen içinde gerçekleşmektedir. Bu düzen matematiksel bir yapıya sahiptir. Hepimiz maale-sef bu yapıyı fark etmemekteyiz. İnşaatta, resimde, müzikte, teknolojinin her alanında, üretim temelinde ve arka planda matematik kullanılmaktadır. Ancak bu kadar değerli ve kullanışlı bir bilim dalını öğrenmek isteyenlerin oranı korku, zorlanma veya belirli bir zümre yapabilir gibi düşünceler nedeniyle düşüktür. Matematik ve matematik eği-timi İlginç bir şekilde paradoks yapıya sahiptir.

Matematik ve matematik eğitimi arasında bir köprü kurmak biz eğitimcilerin asli ve baki görevidir. Bu durum için farklı yöntem ve teknikler kullanılabilir. Ancak hayatın içinde yer alan ve aslında soyut kavramlar içeren matematiği öğrenmek, yine hayatın içinde, insanın doğal ortamında, yaparak yaşayarak öğrenmesi ile mümkündür. Bu doğal ortamın devamlılığını sağlamak adına, oyun oynamak her bireyin hakkıdır. Oyun insanların bu evrendeki yaşamlarına paralel bir doğal yaşam ortamı sunmakta-dır. Oyuncular, oyun sonunda öğrenir, eğlenir ve verimli zaman geçirirler.

Oyunla matematik öğretimi, öğrencinin bir şey öğrenmek için öğretmeninden bilgi aktarımı beklemeden, bizzat kendisinin iletişim, girişimcilik, problem çözme, analitik düşünme ve yaratıcılık becerilerini kullandığı ve geliştirdiği alternatif somut bir yöntemdir.

Bu kitaptaki oyunları, matematiğin hayat içerisindeki gizli odalarının kapılarını aralamanız için yazdım. Matematik öğrenmenin başlangıçtan zor olduğunu düşünüyor, onu anlayamayacağınız kanısına kapılıyor iseniz bu kitap tam size göre. Okuduğu-nuzda ve oynadığınızda öğrencilerimiz veya çocuklarımızla güzel ve verimli zaman geçireceksiniz. Bu durum size de farkındalık ve farklılık yükleyecektir.

IX

SUNU

Matematiği, adını söylemesek de günlük yaşamımızın her anında hissederiz, kullanırız. Olayları matematiği kullanarak betimleriz, olaylar arasındaki ilişkileri yine matematiğin kavramlarını kullanarak açıklarız. Öğretmen, sınıfın akademik başarısını aritmetik ortalamayla anlatırken, araştırmacı akademik başarıyı motivasyon ve öz-ye-terlik inancının fonksiyonu olarak açıklayabilir. Gerçek yaşamın vazgeçilmezi olan matematiğin öğretimi ise eğitimin en temel sorunlarından biri olagelmiştir. Okullarda matematiğin öğretiminde düz anlatıma dayalı yöntemlerin çözüm olarak görülmesi, alternatif arayışların kısıtlı olması ve süreçte öğrencinin etkin olmamasına da bağlı olarak hedeflenen kazanımlara ulaşmakta güçlük çekilmektedir. Hatta bu durumlarda çoğu kez çocuklarda erken yaşlarda matematik başarısı düşmekte, ama bundan da öte çocuklarda matematik korkusu oluşabilmektedir. Matematik korkusunun aşılması için ise çok daha büyük çaba gerekmektedir.

Oyun, özellikle erken çocukluk eğitiminde eğitimin tüm alanlarında olduğu gibi matematik öğretiminde de eğitsel hedeflere ulaşmada vazgeçilmez bir yöntem olarak görülmektedir. “Eylemleyerek ve Eğlenerek” öğrenme fırsatları sunan oyunun, mate-matik öğretimi için çocuk dostu olmayı başarmanın bir yolu olduğunu da unutmamak gerek.

Hasan Kalyoncu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde meslektaş olarak birlikte ça-lıştığım Dr. Aksoy’un bu anlayış ve kapsamda matematik programının kazanımlarıyla da ilişkilendirerek hazırladığı ve çok sayıda sistematik etkinlikleri içeren “Matema-tikle Oynuyoruz” kitabının alana önemli bir katkı sağlayacağına inanıyorum. Öğret-menler için bir el kitabı niteliğinde bu kitap için Dr. Aksoy’u kutluyor, başarılarının sürmesini gönülden diliyorum.

Şener BüyüköztürkHasan Kalyoncu Üniversitesi

Eğitim Fakültesi

XI

OKUYUCUYA MEKTUP

Temel düzeyde matematiği eğlenerek öğrenmek ve öğretmek isteyenlere, sınıf öğretmenlerine, matematik derslerinde kullanabilecekleri veya lisansüstü araştırmala-rında oyun tabanlı ya da oyun destekli matematik eğitimi çalışacak eğitimcilere, eğ-lenceli olmasıyla öne çıkan bir yöntemle kitap hazırlanmıştır. Bu kitapta, her kazanıma yönelik, en az bir oyun bulabilirsiniz. Sınıf öğretmenlerinin matematik öğretiminde oyunlarla elini güçlendireceği, öğretimde işini kolaylaştıracağı doğrudur ancak öğ-retmenler, oyunların hazırlık evresinde ve oyunların sınıf içi uygulanması aşamasın-da, fiziksel olarak daha fazla yorulacaklardır. Bununla beraber, oyunlar sırasındaki öğrencilerin yüzlerindeki gülümse, öğrencilerin matematik dersine istekli gelişleri ve katılımları öğretmenlerimizin fiziksel yorgunluğunu alacağını temenni etmekteyim ve öyle olacağını düşünmekteyim.

Nesne kullanılan oyunlarda, fasulye tanesi, makarna, kürdan, tahta karıştırıcı, peçete veya mandal kullanılabilir. Mümkün olduğunca oyunlarda ulaşılabilir ve cüzi fiyatta satılan nesneler tercih ettim. Bunun sebebi; nesnelerin tekrar kullanılabilirliği, sınıf öğretmenlerinin genellikle köy okullarında görev yapması ve imkânlarının kısıtlı olması düşüncesidir. Çalışılan okullarda ya da yapılacak araştırmalarda imkân dâhilin-de nesneler istenildiği şekilde seçilebilir.

Oyunlarda genellikle süre kısıtlaması bulunmaktadır ancak ben, süreyi belirle-mekten kaçınmaya çalıştım. Çünkü öğretimi gerçekleştirecek eğitimci, sınıf düzeyine göre kendi istediği şekilde süreyi belirleyecektir diye düşündüm.

Kitaptaki oyunlarla ilgili eleştiri ve önerilerinizi bekliyorum. Ayrıca, sizin de kitapta bu oyunda olabilir, ülkemizdeki öğrencilerin ve öğretmenlerin bu oyundan ha-berdar olmaları gerektiği yönünde bir düşünceniz var ise, lütfen iletişim kısmında yer alan e-posta adresime, sosyal medya hesaplarıma veya cep telefonuma doğrudan ulaş-manız beni son derece mutlu edecektir. Bu kitabı yazmayı düşünürken ve yazarken, aklımda hep oynayan öğrencilerin yüzündeki mutluluk ifadeleri ve öğretmenlerin bir teşekkür tebessümleri vardı. Oyunlarla ilgili çekmiş olduğunuz fotoğrafları ve video-ları gönderebilirseniz mutlu olacağımdan emin olabilirsiniz. Bu kitabın, sizin eleştiri-leriniz, önerileriniz varsa oyun düşüncelerinizle genişleyerek ilerleyen yıllarda yeni baskı çıkarması, beni ayrıca onurlandıracaktır.

İçindekilerXII

Ön Söz .......................................................vııSunu ............................................................ıxOkuyucuya Mektup ....................................xı

1. SINIF OYUNLARI

Sek Sek.........................................................1Tombala ........................................................2Kompozisyon ...............................................3Eş..................................................................4Çuval Yarışı ..................................................5Silgi Saklama ...............................................5Kabak ...........................................................6Bom ..............................................................6Meyve Toplama ............................................7Resimler .......................................................8Mendil ..........................................................9Sandalye Kapmaca .......................................9Devirme ......................................................10Atış ............................................................. 11Toparla .......................................................12Paketleme ...................................................13Hacı Yatmaz ...............................................14Kova Doldurmaca ......................................14Koşmaca .....................................................15Yanılmaca ...................................................15Toplama ......................................................16Lider ...........................................................17Patlamaca ...................................................18Sayma .........................................................19Gizli ............................................................20Rastgele ......................................................20Boya ...........................................................21Değiştir .......................................................21Tamamlama ................................................22Görme ........................................................23Soru İşareti .................................................24Müzikle ......................................................24Biriktirme ...................................................25Sırt Sırta .....................................................26Birlikten Kuvvet Doğar ..............................27

Çözmece .....................................................28Eksiltme .....................................................29Çıkaran .......................................................29İşlemler ......................................................30Form ...........................................................31Üç Kutu ......................................................32Ağızda Taşıma ............................................33Taşıma ........................................................34Patlatarak Çıkar ..........................................35Problem Balon ...........................................36Eksilen-Çıkan-Fark ....................................36Şaşırırsan Değiş .........................................37Grup Adına Göre ........................................38Şekillerin Dansı ..........................................39Karanlıkta Öğren ........................................40Benzerini Bulmaca .....................................40Arkaya Ulaştır ............................................41Cisim Toplama ...........................................42Benzetme ....................................................43Benzet-Anlat ..............................................43Zincir ..........................................................44Resim .........................................................45Yönlendirme ..............................................45Kazandır .....................................................46Kartlar ........................................................46Pişti ............................................................47Hareket .......................................................48Bul-Tamamla ..............................................49Örüntü ........................................................50Kolye ..........................................................50Grup ...........................................................51Şaşırma .......................................................52Doğru-Yanlış ..............................................52Ölçme .........................................................53Vurucu ........................................................54Mesafe ........................................................55Koruma ......................................................56Yakalamaç ..................................................57Kumbara .....................................................57Saat .............................................................58Yap Boz ......................................................58

İÇİNDEKİLER

İçindekiler XIII

Kör Takvim ................................................59Hikâye ........................................................59Anlat ...........................................................60Yazmaca .....................................................61Cümle .........................................................61Tahterevalli ................................................62Terazi ..........................................................63Taşıyıcı .......................................................64Dengeli Taşıma ..........................................65Çabuk .........................................................66Taşı .............................................................67Dökme ........................................................68Su Taşıma ...................................................69Karşılaştır ...................................................70Diz ..............................................................70Açıkla .........................................................71Çek .............................................................72Dursun ........................................................73Grafikle ......................................................74

2. SINIF OYUNLARI

Çiçekçi .......................................................75Rüzgâr Gülü ...............................................76Paketle ........................................................77Yakalanma ..................................................78Adacık ........................................................79Köprü .........................................................80Kargo ..........................................................81Eksik Var ....................................................82Basket .........................................................83Mandal Tuttur.............................................83Yuvarla .......................................................84Hedef .........................................................85Bir Sayı Tut ................................................86Tuttur ..........................................................87Tık Tık, Kim O? .........................................88Birleştir ......................................................89Yumurta Al .................................................90Balonları Sayda Patlat ................................91Ayağa Kalk .................................................92Kovadan Kovaya ........................................93Sayı Havuzu ...............................................94Eşitini Bul ..................................................96

Hikâyeni Bul ..............................................97Pet Şişe Devirmece ....................................98İşlemle Paketle ...........................................99Aman Dikkat ............................................100Sıfıra Battı ................................................100Hazineye Ulaş ..........................................101Çıkar Ve Yakala ........................................102Uygun Sayıyı Bul .....................................103Kaçta Kaçı Doldu? ...................................104Gözüm Kapalı Seçerim ............................105Sanat Eseri ...............................................106Şekilden Şekile .........................................107Gözümü Bağla .........................................108Yönlendir-Bul ..........................................109Simetrik Çek ............................................ 110Çamaşır Asmaca ....................................... 111Ustaya Saygı ............................................ 112Sıra Uzunlukları Değişiyor Mu? .............. 113Eşit Kaleler ............................................... 114Beş Yaklaşık ............................................. 115Manifaturacı ............................................. 116Zarlar ........................................................ 117Sürpriz Yumurta ....................................... 119Zamana Gitmek ........................................120Matruşka ..................................................121Kendini Tart .............................................122Üç Tas Mı 7 Fincan Mı? ..........................123Enlerim .....................................................124Grafik-Toblo Okumak ..............................125

3. SINIF OYUNLARI

Tombala ....................................................127Okuyucu - Yazıcı ......................................128Sayı Kartını Bul .......................................128Bom ..........................................................129Bironyüz ...................................................130Sayı Oluşturma .........................................131Peçeteleri Birleştirme ...............................131Kedi-Fare .................................................132Topu Yuvarlama .......................................133Sayını Basketle .........................................134Kız Kulesi ................................................135Sırayla Sayma ..........................................135

İçindekilerXIV

Örüntü ......................................................136Dışarda Kalma .........................................137Tek-Çift ....................................................137Zıplamaca .................................................138Tek - Çift ..................................................139Sincaplar - Tavşanlar ................................140Sayı Hafızası ............................................140Düğmeleri Topla ......................................141El Çırpma .................................................142Balonları Patlat .........................................143Grubunu Bul.............................................144Top Yuvarlama .........................................145Taşı ...........................................................146Atış 10’Un Katı ........................................147Apartman İnşa Edelim .............................148Sayı Çek ...................................................149Çarpan Top ...............................................150Problem İstasyonu ....................................151Paylaş .......................................................152Sayıları Böl Boya .....................................153Çarpımı Bul ..............................................154Makarna Paylaştır ....................................155Yap-Boz....................................................156Alan Boyama ...........................................157Tek Ayak...................................................158Yüzey, Köşe, Ayrıt ...................................159Sende Var Bende Yok ...............................160Köşe Kapmaca .........................................161Sessiz Kenarlılar ......................................162İp Baskısı .................................................163Kaplama ...................................................164Tangram ...................................................164Hareket Et ................................................165Dur ...........................................................166Sos ............................................................167Ölç ............................................................168Ayağı Altta Kalan .....................................169Eşini Bul...................................................170Cetvel .......................................................171Kur Çözemesin .........................................172Pisti Tamamla ...........................................173Pisti Ölç ....................................................174Alanda Tahmin .........................................176Saat Kaç ...................................................177

Hızlıca Yıla Ulaş ......................................178Matbu .......................................................179Problem ....................................................180Eşit Kütleni Bul........................................181Çabuk Patlatmaca .....................................182Kovayı Doldur .........................................183Problemini Bul .........................................184Grafik .......................................................185

4. SINIF OYUNLARI

Çekiliş ......................................................187Say............................................................188Sek Sek.....................................................189Koş Koş ....................................................190Düello .......................................................191Sırayla Örüntü ..........................................192Kapakları Topla ........................................193Hedefi Vur ................................................194İp Atla, Topla ............................................195Beş Saniye Düşün ....................................196Sor Çözemesin .........................................197Çabuk Çıkarma Yap .................................198Zihinden Sırayla Çıkar .............................199Dart Puanlama ..........................................200El Çırpma .................................................201Üç Düğme ................................................202Üç Basamak Dokuz Kat ...........................203Kâğıt – Makas – Taş .................................204Tek Hakkın Var ........................................205Problem Grubu .........................................206Koş ...........................................................208Balonları Patlat .........................................209El Çırp Ve Böl ..........................................210Yer Değiştir .............................................. 211Yattı Kalktı ...............................................212Yumurta Kolisi .........................................213Katla Tara .................................................214Yoğurda Elleme ........................................215Alan Kartları ............................................216Sayı-Sembol .............................................217Köşe Kapmaca .........................................218Ben Kimim ...............................................219Nesneleri Yerleştir ....................................220

İçindekiler XV

İnşaat ........................................................221Simetrisini Bul .........................................222Çamaşır Toplama .....................................223Yat Kalk ...................................................224Halay ........................................................225Rüzgar Gülü - Yelpaze .............................226Milimetre ..................................................227Hangisi Doğru ..........................................228Misafir ......................................................229Tren ..........................................................230Tahmin .....................................................231Bayrak Kapmaca ......................................232Sazan Balıkçısı .........................................233Alan Atışı .................................................234Birim Kareler ...........................................235Kimde .......................................................236Kulaktan Kulağa Dönüştürme ..................237Yarım Ayakta Çeyrek Oturur ....................238Tartı ..........................................................239Resim Kartları ..........................................240Arkanı Dön ...............................................241Bulmaca ...................................................242Dönüştürücü .............................................243Sulu Yarışma ............................................244Meyve Suyu Sıkmaca ..............................245En Az Puan ...............................................246Grubuna Üye Kap ....................................247Grafik İstasyonu .......................................248Tablo Boz .................................................249

MATbu ...................................................250MATbu 1. Sınıf ........................................251MATbu 2. Sınıf ........................................253MATbu 3. Sınıf ........................................255MATbu 4. Sınıf ........................................257

Geometrik Şekiller .................................260

Katı Cisimler ..........................................262