62
Next Néi dung Back Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn Next Néi dung Back Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn PhÇn 1: M¸y ®iÖn mét chiÒu PhÇn 2: M¸y biÕn ¸p

MD Mot Chieu

Embed Size (px)

DESCRIPTION

không thể nào bỏ qua tài liệu tuyệt vời này về vấn đề máy điện một chiều. nó mang lại cho ta cảm xuc

Citation preview

  • Next Ni dungBack

    Bi ging my in

    NextNi dungBack

    Bi ging my in

    Phn 1: My in mt chiu

    Phn 2: My bin p

  • Phn m uBi ging my in

    My in

    My in tnh My in quay

    My bin p My inmt chiu

    My inxoay chiu

    ng cmt chiu

    My phtmt chiu

    My inkhng

    ng b

    My inng b

    My phtkhng

    ng b

    ng ckhng

    ng bng cng b

    My phtng b

    NextNi dungBack

    Bi ging my in

    MF

    HtiuthMBA MBA

    1. Vai tr ca cc loi my in trong nn kinh t quc dn:

    2. Khi nim, phn loi v phng php nghin cu my in:a, i cng v my in:- Nguyn l lm vic ca my in da trn c s ca nh lut cmng in t. S bin i nng lng trong my in c thc hinthng qua t trng trong n. to c nhng t trng mnh vtp trung, ngi ta dng vt liu st t lm mch t.

    my bin p mch t l mt li thp ng yn. Cn trong ccmy in quay, mch t gm hai li thp ng trc: mt quay, mtng yn v cch nhau bng mt khe h. b, Phng php nghin cu my in:

  • NextNi dungBack

    Bi ging my in

    3. S lc v vt liu ch to my in:Gm c vt liu tc dng, vt liu kt cu v vt liu cch in.

    Vt liu tc dng: bao gm vt liu dn in v dn t dng chto dy qun v li st.Vt liu cch in: dng cch in cc b phn dn in vi ccb phn khc ca my v cch in cc l thp ca li st.Vt liu kt cu: ch to cc chi tit my v cc b phn chu lc cgii nh trc, v my, khung my.S lc c tnh ca vt liu dn t, dn in v cch in dngtrong ch to my in.a, Vt liu dn t:b, Vt liu dn in:

    c, Vt liu cch in:Cp cch in Y A E B F H C Nhit (0C) 90 105 120 130 155 180 >180

    Phn 1: My in mt chiu

    Chng 1 : Nguyn l lm vic - kt cu c bn

    Chng 2 : Dy qun My in mt chiu

    Chng 3 : Cc quan h in t trong my

    Chng 4 : T trng trong my in mt chiu

    Chng 5 : i chiu

    Chng 6 : My pht in mt chiu

    Chng 7 : ng c mt chiu

    Chng 8 : My in mt chiu c bit

    NextNi dungBack

    Bi ging my in

  • Chng 1: Nguyn l lm vic- kt cu c bn

    Bi ging my in

    NextNi dungBack

    1.1: Cu to ca my in mt chiu

    1.2: Nguyn l lm vic

    1-3: cc lng nh mc

    1.1: Cu to ca my in mt chiu

    1. Phn tnh (Stato):

    NextChng IBack

    a) Cc t chnh:(L b phn sinh ra t thngkch thch)

    b) Cc t ph:t gia cc cc t chnh, dng ci thin i chiu.

    c) Gng t (v my):

    d) Cc b phn khc:Np my: Bo v an ton cho ngi v thit b.C cu chi than: a dng in t phn quay ra mch ngoi.

    Phn I: my in mt chiu

    Cc t chnh

    Dy qun cc t ph

    Dy qun cc t chnh

    Cc t ph

  • NextChng IBack

    my in mt chiu

    phn cm ng c in mt chiu

    Cc tv

    Bu lng

    Cun dy

  • phn cm ng c in mt chiu

    Bu lngcc t

    cun dy

    v

    2. Phn ng (Rto):a) Li st phn ng: Dng dn t.

    +) Vi cc my cng sut va v ln ngi ta dp lthng gi dc trc. +) Vi cc my in cng sut ln cn x rnh thnggi ngang trc.b) Dy qun phn ng: L phn sinh ra scin ng v c dng in chy qua.+) Dy qun thng lm bng ng c bccch in. trnh khi quay dy qun bvng ra ming rnh thng c nm chtbng tre, g php v u dy qun thngc ai cht.+) Vi cc M cng sut nh dy qun ctit din trn, cn my c cng sut va vln dy qun c tit din hnh ch nht.

    Nm

    Cchinrnh

    Dyqun

    Li st

    Rnh

    L thng gi dc trc

    NextChng I Back

    my in mt chiu

  • phn ng ng c in mt chiu

    C gp

    dy qun

    li thp

    trc

    phn ng ng c in mt chiu

    C gp

    cun dy

    li thp

    trc

  • c) Vnh i chiu (Vnh gp):Dng bin i dng xoay

    chiu thnh dng mt chiu.Phin gp

    d) Cc b phn khc:Cnh qut: Dng lm mt.Trc my: gn li st phn ng, c gp, cnh qut v bi.

    Trc lm bng thp cc bon tt.

    NextChng IBack

    my in mt chiu

    1.2: Nguyn l lm vic

    Phn tnh: Gm 1 h thng t c 2 cc N v S.

    1. Nguyn l lm vic ch my pht:

    NextChng IBack

    my in mt chiu

    Phn ng: Gm khung dy abcd(1phn t dy qun).

    d

    b

    ac

    e

    I

    eFt

    FtI b

    d

    c

    aU

    +

    -

    n

    Rt

    S

    N

    A

    B

    Theo nh lut cm ng in t: tr s sc in ng trong tngthanh dn ab v cd c xc nh: e = B.l.vTrong : B l tr s cm ng t ni dy dn qut qua

    l l chiu di thanh dn nm trong t trng.v l vn tc di ca thanh dn.

  • tt

    Khi mch ngoi c ti th ta c: U = E - IRTrong : E l sc in ng ca my pht.

    IR l st p trn khung dy abcdU l in p gia 2 u cc

    Khi vng dy s chu 1 lc tc dng gi l lc t: Ft = B.I.l

    Tng ng ta s c m men in t: Mt = Ft.D/2.= B.I.l.D/2T hnh v ta thy ch my pht Mt ngc vi chiu quay phn ng nn n c gi l M hm.

    NextChng IBack

    my in mt chiu

    Sc in ng v dng xoay chiu cm ngtrong thanh dn c chnh lu thnh scin ng v dng 1 chiu nh h thngvnh gp chi than.Ta c th biu din scin ng v dng in trong thanh dn v mch ngoi nh hnh v:

    N

    S

    F, Mtn

    Nh vy: ch ng c th U > E cn ch mypht th U < E

    NextChng IBack

    my in mt chiu

    ch ng c Mt cng chiu vi chiuquay phn ng gi l mmen quay.Nu in p t vo ng c l U th ta c: U = E + IR

    2. Nguyn l lm vic ch ng c:

    N

    S

    F, Mt

    n

  • my in mt chiu

    NextChng IBack

    1-3: cc lng nh mc

    1. Cng sut nh mc: Pm- Ti ca M ng vi tng nhit cho php ca my theo iukin lc thit k c quy nh l cng sut nh mc ca my.- Cng sut nh mc u c tnh u ra ca my.

    2. Cc i lng nh mc khc:- Cc tr s in p, dng in, tc quay, h s cng sut... ngvi Pm u l cc tr s nh mc.

    Chng 2: Dy qun My in mt chiu

    2.1. Nhim v, cu to, phn loi

    2.2. Dy qun xp n

    2.3. Dy qun xp phc tp

    2.4. Dy qun sng n gin

    2.5. Dy qun sng phc tp

    2.6. Dy cn bng in th

    NextPhn IBack

    my in mt chiu

  • 2.1: Nhim v - cu to - phn loi1. Nhim v ca dy qun phn ng:- Sinh ra c 1 sc in ng cn thit, hay c th cho 1 dng innht nh chy qua m khng b nng qu 1 nhit nht nh sinh ra 1 mmen cn thit ng thi m bo i chiu tt, cchin tt, lm vic chc chn, an ton. Tit kim vt liu, kt cu n gin.

    2. Cu to ca dy qun phn ng:- Dy qun phn ng gm nhiu phn t nivi nhau theo 1 quy lut nht nh.- Phn t dy qun l 1 bi dy gm 1 hay nhiu vng dy m 2 u ca n ni vo 2 phin gp. - Cc phn t ni vi nhau thng qua 2 phingp v lm thnh cc mch vng kn.

    u ni

    Cnh tc dng

    NextBack

    my in mt chiu

    Chng 2

    Nu trong 1 rnh phn ng (rnh thc) ch t 2 cnh tc dng (dy qun 2 lp) thrnh gi l rnh nguyn t. Nu trong 1 rnh thc c 2u cnh tc dng vi u = 1,2,3... th rnh thc chia thnh u rnh nguyn t.

    u=1 u=2

    u=3

    Quan h gia rnh thc Z v rnh nguyn t Znt : Znt = u.ZQuan h gia s phn t ca dy qun S v s phin gp G: S = G.

    Znt = S = G

    3. Phn loi:- Theo cch thc hin dy qun:

    + Dy qun xp n v xp phc tp.+ Dy qun sng n v sng phc tp.

    NextChng 2Back

    my in mt chiu

    + Trong 1 s trng hp cn dng c dy qun hn hp: kt hpc dy qun xp v sng.

  • Dng xp Dng sng

    - Theo kch thc cc phn t: dy qun c phn t ng u v dyqun theo cp.

    4. Cc bc dy qun:- Bc dy qun th nht y1 :khong cch cnh tc dng 1 & 2 ca 1 phn t.- Bc dy qun th hai y2 : khong cch cnh tc dng th haica phn t 1 v cnh tc dng 1 ca phn t th 2.- Bc dy tng hp y : khong cch gia 2 cnh tc dng thnht ca hai phn t lin k.- Bc vnh gp yG : khong cch gia 2 thanh gp ca 1 phnt.

    NextChng 2Back

    my in mt chiu

    Dy qun c phnt ng u

    Dy qun c phnt theo cp

    2.2: Dy qun xp n1. Bc cc v cc bc dy qun:a) Bc cc : L chiu di phn ng di 1 cc

    D l ng knh phn ng l bc ccp l s i cc

    b) Cc bc dy qun: Bc dy qun th nht y1: y1 = p2Znt

    Trong : l 1 s hoc phn s y1 l 1 s nguyn.

    + Nu y1 = ta c dy qun bc .

    + Nu y1 > ta c dy qun bc di.

    + Nu y1 < ta c dy qun bc ngn.p2Znt

    p2Znt

    p2Znt

    NextChng 2Back

    1 2 3

    y1y y2

    my in mt chiu

    = [cm..]p

    D. 2

    pi

    = [rnh ng. t]p

    Znt2

  • 2. S khai trin:

    Khai trin dy qun xp n MMC c Znt = S = G = 16, 2p = 4.

    - Bc dy qun tng hp (y) v bc vnh gp (yG ): c im ca dy qun xp n l 2 u ca 1 phn t

    ni vo 2 phin gp k nhau nn yG = y = 1.

    a) Tnh cc bc dy qun:y1 = = = 4 (Bc ) y2 = y1 - y = 4 -1 = 3.

    y = yG = 1.p2Znt

    416

    b)Th t ni cc phn t:Cn c vo cc bc dy qun ta c th b tr cch ni cc phn t thc hin dy qun.

    NextChng 2Back

    - Bc dy qun th hai y2: Trong dy qun xp n: y1 = y2 + y y2 = y1 - y.

    my in mt chiu

    +y1

    - Gi s ti thi im kho st phn t 1 nm trn ng trung tnhhnh hc ( l ng thng trn b mt phn ng m dc theo ncm ng t bng 0).- V tr ca cc cc t trn hnh v phi i xng nhau, khong cchgia chng phi u nhau. Chiu rng cc t bng 0,7 bc cc.V trca chi than trn phin i chiu cng phi i xng, khong cchgia cc chi than phi bng nhau. Chiu rng chi than ly bng 1 phin i chiu.- Yu cu chi than phi t v tr dng in trong phn t khi bchi than ngn mch l nh nht v sc in ng ly ra 2 u chithan l ln nht. Nh vy chi than phi t trn trung tnh hnh hcv trc chi than trng vi trc cc t. Khai trin

    Lp trn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 1

    5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 1 2 3 4Lp di

    c) Gin khai trin:

    my in mt chiu

  • SNSN

    16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

    A1 +A +

    A2 +B1 -

    B -B2 -

    n

    S khai trin dy qun MMCDy qun xp n c Znt = S = G = 16, 2p = 4.

    NextChng 2Back

    my in mt chiu

    3.Xc nh s i mch nhnh: A1

    B2

    A2

    B1

    (-)Nhn t ngoi vo dy qun phn ng cth biu th bng s sau:

    - Ta thy: dy qun phn ng l 1 mch in gm 4 mch nhnhsong song hp li. (Mch nhnh song song l phn dy qun nmgia 2 chi in c cc tnh khc nhau).Nu my c 2p cc th s c 2p mch nhnh song song.

    Kt lun:- Trong dy qun xp n gin th s mch nhnh song song bngs cc t hay s i mch nhnh song song bng s i cc : a = p- Nu dy qun xp tho mn 2 iu kin: chi than nm trnng trung tnh hnh hc v h thng mch t i xng th scin ng cc nhnh bng nhau v t gi tr ln nht.

    NextChng 2Back

    (+)

    my in mt chiu

  • 2-3: dy qun xp phc tp1. Bc dy qun:

    c im ca dy qun xp phc tp l yG = m (m = 2, 3, 4...). Thng thng ch dng m = 2. Trong nhng my cng sut tht lnmi dng m > 2.Khi m = 2 = yG:- Nu s rnh nguyn t v s phn t l chn th tac 2 dy qun xp n c lp.

    - Nu s rnh nguyn t v s phn t l ta c 2 dyqun xp n nhng khng c lp m ni tip nhauthnh 1 mch kn.

    Nh vy c th coi dy qun xp phc tp gm m dy qun xp n lm vic song song nh chi than. V chi than phi c b rng m ln phin gp mi c th ly in ra.

    NextChng 2Back

    my in mt chiu

    y1y y2

    1 2 3 4 5

    2. S khai trin:Dy qun xp phc tp c: yG = m = 2; 2p = 4; Znt = S = G = 24.

    a) Cc bc dy qun: y2 = y1 - y = 6 - 2 = 4

    yG = y = 2

    6424

    p2Zy1 ===

    b) Th t ni cc phn t:

    NextChng 2Back

    Khp kn+y1

    Khp kn

    Lp trn 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 1

    7 9 11 13 15 17 19 21 23Lp di 1 3 5

    +y1

    Lp trn 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2

    8 10 12 14 16 18 20 22 24Lp di 2 4 6

    my in mt chiu

  • Gin khai trin dy qun MMCDy qun xp phc tp yG = m = 2; 2p = 4; Znt = S = G = 24.

    N SSN

    NextChng 2Back

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

    n

    A1 + B1 -

    A + B -

    A2 + B2 -

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24

    Cc t v chi in nh dy qun xp n. Ch khc l b rng chiin 2 ln phin gp c th ly in ng thi 2 dy qun ra.

    my in mt chiu

    Dy qun xp phc tp do m dy qun xp n cng u chungchi than do s i mch nhnh song song ca dy qun: a = m.p.

    2-4: dy qun sng n1. Bc dy qun:

    y1 = .

    Dy qun sng n khc vi dy qun xp n yG.p2

    Znt

    NextChng 2Back

    Mun cho khi qun xong vng th nht u cui ca phn t th p phi k vi u u ca phn t u tin th s phin i chiu mcc phn t vt qua phi l: p.yG = G 1 yG = (G l sphin gp).

    Du (+) ng vi dy qun phi. Du (-) ng vi dy qun tri.

    p1G

    y1 = . y2 = y - y1 = yG - y1.

    y = yG =

    p2Znt

    p1G

    my in mt chiu

    y1 y2

    y

  • 2. S khai trin:Khai trin dy qun sng n c Znt = S = G = 15; 2p = 4

    a) Bc dy qun:y1 = = - = 3 (bc ngn) . y2 = y - y1 = 7 - 3 = 4.

    y = yG = = = 7 (dy qun tri)

    415

    43

    2115

    p2Znt

    p1G

    NextChng 2Back

    b) Th t ni cc phn t:

    +y1

    Lp trn 1 8 15 7 14 6 13 5 12 4 11 3 10

    4 11 3 10 2 9 1 8 15Lp di 7 14 6

    2 9

    13 5

    1

    12

    +y2

    my in mt chiu

    SNSN

    Gin khai trin dy qun MMCDy qun sng n c Znt = S = G = 15; 2p = 4

    NextChng 2Back

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

    B2 -A2 +

    B -

    B1 -

    A +

    A1 +

    1 23 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

    n

    Quy lut ni dy ca dy qun sng n l ni tip tt c cc phnt di cc cc c cng cc tnh li ri ni vi cc phn t di cccc c cc tnh khc cho n ht.

    my in mt chiu

    Dy qun sng n ch c 1 i mch nhnh song song: a = 1.

  • 2-5: dy qun sng phc tp1. Bc dy qun: Tng t nh vi dy qun sng n.

    Ring bc vnh gp: yG pmG

    =

    2. S khai trin:

    a) Tnh bc dy qun: y1 = = = 4 (dy qun bc ngn)

    yG = 8 = y; y2 = y - y1 = 8 - 4 = 4.

    p2Znt

    4

    2

    4

    18

    2218

    pmG

    =

    =

    b) Th t ni cc phn t:

    m = 2; 2p = 4; Znt = S = 18.

    NextBack

    Khp kn

    Khp kn

    +y1

    Lp trn 1 9 17 7 15 5 13 3 11 1

    5 13 3 11 1 9 17 7 15Lp di

    +y1

    Lp trn 2 10 18 8 16 6 14 4 12 2

    6 14 4 12 2 10 18 8 16Lp di

    +y2

    +y2

    my in mt chiu

    Gin khai trin dy qun MMCDy qun sng phc tp c: m = 2; 2p = 4; Znt = S = 18

    NextChng 2Back

    N SSN

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

    1 23 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

    n

    B2 -A2 +

    B -

    B1 -

    A +

    A1 +

    my in mt chiu

    Dy qun sng phc tp gm m dy qun sng n hp li do s i mch nhnh song song ca dy qun sng phc tp: a = m.

  • NextChng 2Back

    2.6: Dy cn bng in th

    1.iu kin dy qun i xng:

    - Dy qun MMC tng ng nh 1 mch in gm 1 s nhnhsong song ghp li. Mi nhnh gm 1 s phn t ni tip nhau.

    - Dy qun phi m bo 1 s yu cu sau:+ m bo v cm ng t: H thng mch t phi c cu to

    i xng, t thng cc cc nh nhau.+ iu kin v dy qun: Tt c cc dy qun to thnh mch

    nhnh phi tng ng nhau v s phn t ca cc nhnh cng phitng ng.

    - iu kin bnh thng: sc in ng sinh ra trong cc mch nhnh song song bng nhau, dng in phn b u trong cc nhnh.

    my in mt chiu

    - Dy cn bng in th lm mt s khng i xng ca mch t trong M cn bng in th cc mch nhnh ca dyqun xp nm di cc cc t c cng cc tnh c gi l dycn bng loi 1. Bc th yt bng s phin i chiu di mii cc:

    yt = a

    GpG

    =

    - Dy cn bng lm mt s phn b khng i xng ca inp trn vnh gp gi l dy cn bng loi 2.

    Bc th: yt = a

    Ga

    S=

    2. Dy cn bng in th loi 1:

    3. Dy cn bng loi 2:

    NextChng 2Back

    my in mt chiu

  • Chng 3:Cc quan h in t trong my

    3.1: Sc in ng dy qun phn ng

    3.2: M men in t - cng sut in t

    3.3: Cn bng nng lng - tn hao- hiu sut

    NextPhn IBack

    my in mt chiu

    3.1: Sc in ng dy qun phn ngSc in ng trung bnh cm ng trong 1 thanh dn c chiu

    di l, chuyn ng vi vn tc v trong t trng bng: etb = Btb.l.v l bc ccD l ng knh phn ng. p l s i cc.n l tc quay phn ng(v/pht)

    : t thng khe h di mi cc t (Wb)

    NextChng 3Back

    60np2

    60nD

    ... =

    pi

    l

    v =

    Btb =

    l

    60np2 .

    60np2 .. etb = .l. =

    Nu gi N l tng s thanh dn ca dy qun th mi mch nhnh song song s c thanh dn ni tip nhau. Nh vy sc inng ca my: a2

    N

    E =

    Trong : Ce = l h s ph thuc kt cu my v dy qun.

    a2N

    na60

    pN..

    a60pN

    .etb = Hay E = Ce..n (V)

    my in mt chiu

  • 3.2. M men in t - cng sut in t1. Mmen in t:

    Khi M lm vic trong dy qun phn ngs c dng in chy qua. Tc dng ca ttrng ln dy dn c dng in chy qua ssinh ra mmen in t trn trc my.

    - Lc in t tc dng ln tng thanh dn: f = Btb.l.i

    M = Btb. .l.N. . a2

    I 2

    D Thay D = v Btb = ta c:pi

    p2l.

    M = . .l.N. = ..I = CM. .I (Nm) l.

    a2I

    pi

    2p2

    pia2pN

    NextBack

    Gi N l tng s thanh dn ca dy qun v dng trong mch nhnhl: i

    = I

    /2a th mmen in t tc dng ln dy qun phn ng l:

    Trong : CM = l h s ph thuc kt cu my.pia2pN

    l t thng di mi cc t (Wb).

    my in mt chiu

    S

    nM

    B Btb

    2. Cng sut in t:

    Cng sut ng vi mmen in t (ly vo vi my pht v a ravi ng c) gi l cng sut in t: Pt = M.

    = l tc gc phn ng.60

    n2pi

    pia2pN

    60n2pi

    a60pN

    - Trong ch my pht: M ngc chiu quay vi phn ng nnng vai tr l mmen hm. My chuyn cng sut c (M.) thnh cng sut in (EI).- Trong ch ng c: M c tc dng lm quay phn ng cngchiu vi chiu quay phn ng. My chuyn cng sut in (EI) thnh cng sut c (M.)

    NextChng 3Back

    Pt = ..I . = .n..I = E . I

    my in mt chiu

  • 1. Tn hao trong MMC:

    3.3: Cn bng nng lng - tn hao - hiu sut

    a) Tn hao c( pc):b) Tn hao st (pFe):

    c) Tn hao ng (pcu): Gm 2 phn: - Tn hao ng trn mch phn ng: pcu. = I

    2RVi: R = r + rb + rf + rtx ; (r : in tr dy qun phn ng;

    rf : in tr cc t ph; rb : in tr dy qun b; rtx: in tr tip xc chi than.)

    - Tn hao ng trn mch kch thch:(Bao gm tn hao ng ca dy qun kch thch v ca in triu chnh trong mch kch thch): pcu.kt = Ukt Ikt

    NextBack

    0p

    - Hai loi tn hao trn tn ti ngay c khi khng ti nn gi l tnhao khng ti: p0 = pc + pFe. Tn hao ny sinh ra M hm ngay ckhi khng ti nn gi l M khng ti: M0 =

    Chng 3

    my in mt chiu

    d) Tn hao ph: (pf)Trong ng v trong thp u sinh ra tn hao ph. Tn hao phthng kh tnh. Ta ly pf = 1%Pm

    2. Gin nng lng v hiu sut:

    a) My pht in:

    - Gin nng lng:

    - Hiu sut:

    ( )11

    cuFeco1

    1

    2

    Pp1

    PpppP

    PP

    =

    ++==

    NextChng 3Back

    Pt = P1 - (pc + pFe) = P1 - p0 = E IP2 = Pt - pcu = U.I

    my in mt chiu

    P1 Pt

    pcupFepc

    P2

  • b) ng c in:Ta c cng sut in m ng c nhn t li:

    P1 = U.I = U.(I + Ikt )Vi: I = I + Ikt l dng nhn t li vo.

    U l in p u cc my.Pt = P1 - (pcu. + pcu.kt)Pt = EI

    Cn li l cng sut c a ra u trc: P2 = M. = Pt - (pc +pFe)

    - Gin nng lng:

    P1 Pt

    pcu. + pcu.kt pFe pc

    P2- Hiu sut:

    ( )11

    cuFeco1

    1

    2

    Pp1

    PpppP

    PP

    =

    ++==

    NextChng 3Back

    my in mt chiu

    4-1: t trng lc khng ti-T Trng cc t chnh-

    4-2: t trng khi c ti

    NextPhn IBack

    Chng 4 : T trngtrong my in mt chiu

    my in mt chiu

  • 4-1: t trng lc khng ti

    1.T trng chnh v t trng tn:

    T thng chnh l t thng i qua khe h khng kh gia phn ng vcc t trong phm vi 1 bc cc.

    0

    T thng ca cc t c tnh nh sau: c = 0 + = 0(1+/ 0 ) = 0.t

    NextChng 4Back

    0Vi t = 1+ l h s tn t ca cc t chnh.

    2. Sc t ng cn thit sinh ra t thng:

    - Do mch t hon ton i xng v sc t ng cc cc t nhnhau nn ta ch cn tnh cho 1 i cc.

    my in mt chiu

    - c t thng chnh 0 ta cn cung cp cho dy qun kchthch 1 sc t ng F0 no . n gin cho vic tnh ton ta dngcch phn on mch t thnh 5 on: khe h khng kh (), rngphn ng (hr), lng phn ng (l), cc t (hc), gng t (lG).

    NextChng 4Back

    B

    S

    Khi sc t ng cn thit cho 1 i cc s tnh nh sau:F0 = I.W = H.l = 2H. + 2Hr.hr + H.l + 2Hc.hc + HG.lG

    = F + Fr + F + Fc + FGTrong : h ch chiu cao, l ch chiu di. Trong mi on cng t trng c tnh: H = vi B = , S, l t thng, tit din, h s t thm ca cc on.

    a) Sc t ng trn khe h F: F = 2H.* Khi phn ng nhn:

    - Do khe h gia cc t v phn ng khng u: gia th khe hnh, 2 u mp cc t khe h ln: max = (1,5 2,5) nn phn b tcm nhng im thng gc vi b mt phn ng cng khc nhau.

    my in mt chiu

    hc hc

    hrhr

    l

    lG

  • B

    b

    - n gin ta thay ng cong t cm thc tbng 1 hnh ch nht c chiu cao l B v y lb = . sao cho din tch hnh ch nht bngdin tch bao bi ng cong thc t. (b l cungtnh ton ca cc t cn l h s tnh toncung cc). Trong MMC c cc t ph th = 0,62 0,72;

    MMC khng c cc t ph th = 0,7 0,8

    NextBack

    - Phn b t cm di 1 cc t biu din nhhnh v. T cm gia cc t c gi tr ln nhtcn 2 mp cc tr s gim dn v ng trungtnh hnh hc gia 2 cc t th bng 0.

    Chng 4

    my in mt chiu

    Gi l l chiu di phn ng theo dc trcv lc l chiu di cc t th ta c chiu di tnhton l = . Vi l = l1- ng.bg

    ng,bg l s rnh v chiu rng rnh thng gi.2

    ll c+ Bl

    lcl1

    T cm khe h khng kh:

    Sc t ng c tnh:

    =

    =

    blSB

    .

    =

    ==

    .

    .....

    bl2B2H2F

    001

    * Khi phn ng c rng: - Khi tnh ton ta phi quy i phn ngc rng v phn ng nhn bng cch tngkhe h khng kh l ' = K. vi ' cgi l tr s tnh ton ca khe h.

    K l h s khe h: t1 l bc rng;br1 l chiu rng nh rng

    ++

    =10b

    10tK

    1r

    1

    Ta c sc t ng phn ng khi c rng :

    F = 2.H.' F = 2.H. K. = 2.F1. K = 2. .K' = K.

    ... bl0

    NextChng 4Back

    my in mt chiu

    br1

    t1

  • b) Sc t ng trn rng phn ng:

    Hrtb

    Hr1t1

    br1

    x

    br2

    t2

    Hr2

    T thng i qua 1 bc rng t1 l t = B.l.t1Xt 1 tit din ng tm vi mt phn ng,

    cch nh rng 1 khong x th t thng i qua tit din gm 2 thnh phn:

    xrrxt +=Chia 2 v ca (1) cho Srx (tit din rng) ta c:

    (1)

    rx

    xr

    rx

    rx

    rx

    t

    SSS

    +

    =

    rx

    rx

    t BS

    =

    rx

    rx

    rx BS

    =

    l tr s t cm tnh ton v thc t ca rngv

    NextChng 4Back

    (1)

    Vi phn ng c rng v rnh khi t thng i qua khe hkhng kh th phn lm 2 mch song song i vo rng v rnh phnng. Do t dn ca thp ln hn khng kh nhiu nn i b phn tthng i vo rng. t1 l bc nh rng

    t2 l bc chn rng

    my in mt chiu

    *) ngha ca Brx:Coi ton b t thng u i qua rng phn ng (mch t cha

    bo ho). Khi Btx> 1,8 Tesla th mch t bt u bo ho, t tr tngdn, ta khng th b qua t cm trn rnh. Khi thnh phn th 2 ca biu thc (1') biu din nh sau:

    rxxr0rxxrrx

    xr

    xr

    xr

    rx

    xr KHKBSS

    SS....

    === (2)- Gi thit rng nhng mt ct hnh tr ngang rng v rnh cc cao x u l nhng mt ng tr ca t trng th khi c th xemnh Hrx = Hrx Thay vo (1'): rxxrrxrx KHBB .. '0+= (3)

    Gi tr biu thc ny c th tm c t ng cong t ho B = f(H) v qua cc bc tnh c th sau:

    + V ng cong t ho ca li st phn ngKhi bit kch thc ca rng v rnh ta c: 1

    klblt

    SSK

    crx

    x

    rx

    xrrx ==

    Vi: Kc l h s p cht li st; Stx, tx l tit din rng v bc rng cao x; l, l l chiu di thc v tnh ton ca li st.

    my in mt chiu

  • B(2)

    (1)

    0Hrx H

    rxrx0 KH ..

    Brx

    + T ng cong t ho cho cc tr s ca tcm Brx ta tm c Hrx tng ng Brx theo (3).Sau v ng biu din (ng 2).

    - Ngoi ra tr s t cm tnh ton ca rng cng c

    th xc nh theo biu thc: crx

    1

    rx

    trx klb

    ltBS

    B

    =

    = (4)

    * Thc t khi tnh ton sc t ng rng ch cn tnh H 3 im theochiu cao rng: nh rng, chn rng v gia chiu cao rng. Khi trs tnh ton ca cng t trng trung bnh bng:

    ( )2rrtb1rr HH4H61H ++= (5)

    Gi hr l chiu cao rng th sc t ng rng i vi 1 i cc l:Fr = 2. Hr. hr (6)

    * n gin ta ch cn xc nh t cm v t trng tit din cchchn rng 1/3 lm tr s tnh ton. Khi ta c: Fr = 2. Hr1/3. hr (7)Trong my in 1 chiu t cm ni hp nht ca rng = 1,8 2,3 T.

    my in mt chiu

    c) Sc t ng trn lng phn ng:

    T thng sau khi i qua khe h khng kh vo phn ng qua rng v rnh s phn b khng u: gn rng c t cm ln hnnhng s khc bit khng ln lm nn c th ly t cm trung bnh lng phn ng tnh ton.

    T cm lng phn ng:c

    00

    klh2S2SB

    ....

    =

    =

    =

    Trong : l t thng phn ng;

    l tit din lng phn ng.

    20

    =

    cklhS .. =

    Theo ng cong t ho t B H

    Khi sc t ng trn lng phn ng c tnh: F = H.l

    NextChng 4Back

    my in mt chiu

  • d) Sc t ng trn thn cc t v gng t:

    Tnh ton sc t ng cc t ta phi xt n nh hng ca tthng tn. Khi t thng cc t ln hn t thng chnh: c = 0.tvi t = 1,15 1,25 l h s tn t.

    Thc t do tn ra khp cc t nn t thng cc phn trncc t v gng t cng khc nhau. Nhng n gin ho tnh ton tacoi nh trn cc t v gng t c t thng khng i. (G = 1/2c)

    Ta c: v

    Vi Sc v SG l tit din cc t v gng tc

    cc S

    B

    =

    G

    cG S2

    B

    =

    Sc t ng cc t v gng t: Fc = 2.Hc.hc hc: chiu cao cc tFG = HG.lG lG: chiu di trung bnh ca gng t.

    NextChng 4Back

    my in mt chiu

    3. ng cong t ho ca MMC:

    ng biu din quan h gia 0 v F0gi l ng cong t ho ca MMC.

    F0

    a b cmNu ko di on tuyn tnh ta c quan

    h = f(F). Khi t thng t gi tr nh mcth on ab c trng cho sc t ng khe hcn on bc c trng cho sc t ng ri trncc phn st ca mch t.

    ab = F F0 = ac = F + Fr + F + Fc + FGbc = Fr + F + Fc + FGt th k l h s bo ho ca mch t.

    ab

    ack

    F

    F0==

    Trong cc M trit li dng vt liu v cng sut khi in

    p l nh mc ta chn im lm vic l im chm bo ho (im c: im m ng cong t ho bt u cong vi k = 1,1 1,35).

    NextChng 4Back

    my in mt chiu

  • 4-2: t trng ca my in khi c ti

    1. T trng cc t chnh: N

    S

    T hnh v phn b t trng ca cc t chnhca my 2 cc ta thy t trng chnh nhn trccc lm trc i xng v khng thay i v trtrong khng gian.

    2. T trng phn ng:

    a) Chiu ca t trng phn ng:

    * Khi chi than t trn trung tnh hnh hc:

    Chng 4Back Next

    - Trc sc t ng tng ca c dy qun sinhra lun lun trng vi trc chi than.

    Trung tnhhnh hcN

    S

    N

    n

    S

    my in mt chiu

    * Nu dch chi than khi trung tnh hnhhc ng vi 1 on b trn phn ng:

    - Phn tch sc t ng phn ng F thnh 2 thnhphn: + Sc t ng ngang trc Fq.

    + Sc t ng dc trc: Fd.

    b) S phn b t trng trn b mt phn ng:

    * Khi chi than trn ng trung tnh hnh hc: (*)Ta xt 1 mch vng i xng vi im gia ca 2 chi than th

    1 im cch gc l x sc t ng c tnh nh sau:Fx = A.2x (A/i cc)

    A = (A/cm): l ph ti ng ca phn ng.

    i = l dng trong thanh dn.

    .

    .

    DiN

    pi

    a2I

    NextBack

    Sc t ng s ln nht khi x = . Khi : F = A.2. = A..2

    2

    Chng 4

    my in mt chiu

    N

    n

    S

    Trung tnhvt l

    Trung tnhhnh hc

    N

    CDn

    S

    A B

    b

    b

    (*)

    Fd

    Fq

    F

  • NextChng 4Back

    - Nu b qua t tr ca li thp tht tr ca mch phn ng ch cn l 2 khe h khng kh nn t cm ca phnng di mt cc t c biu din: Bx = 0.Hx = 0. = 0.

    = 0. .x 2F x

    2x2A.

    A

    Di mi bc cc trong phm vi 2b dng in sinh ra sc t ngdc trc cn trong phm vi ( - 2b) dng in sinh ra sc t ngngang trc: Fd = A.2b (A/i cc)

    Fq = A. ( - 2b)

    FxA/2

    Bx

    N S

    F

    * Khi chi than dch khi trung tnhhnh hc 1 khong b no :

    Tm li: t trng phn ng ph thuc vo v tr ca chi than vmc ca ti.

    my in mt chiu

    (*)

    NextChng 4Back

    3. Phn ng phn ng:a) Khi chi than t trn ng trung tnh hnh hc:

    mN S

    F (4)

    (3)(1)

    (2)

    m

    - S phn b ca t trng do ttrng cc t chnh v t trngphn ng hp li nh sau:

    (4): T trng tng khi mch tbo ho.

    (1): T cm ca cc t chnh.(2): T trng phn ng.(3): T trng tng khi mch t

    cha bo ho.

    *)Tm li:

    Khi chi than t trn trung tnh hnh hc ch c phn ng ngang trclm mo dng t trng khe h v xut hin ng trung tnh vt l

    my in mt chiu

    m

    m

  • NextChng 4Back

    b) Khi chi than dch khi trung tnh hnh hc: Phn tch sc t ng phn ng thnh 2 phn: Fq v Fd.- Thnh phn ngang trc Fq c tc dng lm mo dng t trngcc t chnh v kh t 1 t nu mch t bo ho.- Thnh phn dc trc Fd nh hng trc tip n t trng cc tchnh. N c tc dng kh t hoc tr t tu theo chiu x dch cachi than. (*)

    Do yu cu ca i chiu ch cho php quay chi than theochiu quay ca phn ng trong trng hp my pht cn ng c thngc li.

    my in mt chiu

    4. T trng cc t ph: Sf N Nf S Sf

    NextBack

    F

    (2)

    (3)

    (1)

    Hb-1

    Hb-2

    Hb-3

    (1): Sc t ng cc t chnh.

    (3): Sc t ng cc t ph.(2): Sc t ng phn ng.

    Hnh b-3: Phn b t cm.Hnh b-2: Sc t ng tng.

    my in mt chiu

    Chng 4

    Tc dng ca cc t phl sinh ra 1 sc t ng trittiu t trng phn ngngang trc v to ra t trngngc chiu vi t trngphn ng khu vc ichiu.

  • NextChng 4Back

    Hnh c3: Cc t ph ctc dng tr t.

    Hc3

    Hc2

    Hc1

    SN NfSfS

    F

    Hnh c1: Cc t phkhng nh hng ti ttrng tng.Hnh c2: Cc t ph ctc dng kh t.

    my in mt chiu- Khi chi than t trn trung tnh hnh hc th cc t ph

    khng nh hng n cc t chnh.

    Cch ni cc t ph:

    F

    NfSf

    N

    S

    5. T trng dy qun b:

    (1)

    (2)

    F

    NextChng 4Back

    - Tc dng ca dy qun b lsinh ra t trng trit tiu phnng phn ng lm cho t trngkhe h v cn bn khng b modng na.

    ng (1): Sc t ng caphn ng phn ng ngang.

    ng (2): Sc t ng cady qun b.

    ng (4): Phn b t trng tngkhi c c dy qun b v cc t ph.

    Cch ni dy qun b:

    ng (3): Sc t ng khi khng ti.

    N NfS Sf S

    (3)

    my in mt chiu

    (4)

  • Chng 5 : i chiu

    5.1: Nguyn nhn sinh ra tia latrn vnh gp

    5.2: Qu trnh i chiu

    5.3: Cc phng php ci thini chiu

    NextPhn IBack

    my in mt chiu

    5.1: Nguyn nhn gy tia la trn vnh gp

    NextChng 5Back

    1. Nguyn nhn v c kh:- Vnh gp khng ng tm vi trc.- S cn bng b phn quay khng tt.- B mt vnh gp khng phng do nhng phin i chiu hoc mi ca cch in gia cc phin i chiu nh ln.- Lc p chi than khng thch hp (mnh qu c th lm mn chiv vnh gp), kt chi trong hp chi, hp chi than khng c gicht hay t khng ng v tr.

    2. Nguyn nhn v in:- Do sc in ng phn khng khng trit tiu ht sc in ngi chiu.- Do s phn b khng u mt dng in trn mt tip xc vquan h phi tuyn ca in tr tip xc: rtx = f(t,) vi l thng sc trng cho tc dng nhit v hin tng in phn di chi than.

    my in mt chiu

  • 3. Cc cp tia la in:

    Bng cc cp tia la in (*)

    - Ta thy tia la mnh gy hao mn nhanh chng chi than v vnhgp. Do tia la cp 2 ch cho php vi nhng ti xung ngn hn, tia la cp 3 ni chung l khng cho php.

    - Ch lm vic lu di vi cp tia la 1.

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

    1.Mt s khi nim:

    5.2: Qu trnh i chiu

    a) Qu trnh i chiu:

    NextChng 5Back

    b) Chu k i chiu:

    2i 2i 2it = 0 0 < t < Tc t = Tc

    Qu trnh i chiu ca dng in khi phnt di ng trong vng trung tnh hnh hc v bchi than ni ngn mch gi l s i chiu.

    i i i i i i i ii i i i

    S NA2

    B1

    A1 S

    B2

    my in mt chiu

    N

  • - Qu trnh i chiu ca dng in trong mi phn t tn ti trong 1 khong thi gian rt ngn.

    NextChng 5Back

    - Khong thi gian dng in hon thnh vic i chiu gi l chuk i chiu (Tc). l thi gian cn thit vnh gp quay i 1 gcng vi chiu rng ca chi, ngha l Tc = (1)

    G

    c

    v

    b

    bc l chiu rng ca chi gp.vG l vn tc di ca vnh gp.

    Gi DG l ng knh vnh gp Ta c: bG = pi. bG l bc vnh gpG : s phin gp vG = DG. pi. n = bG.G.n

    GDG

    Gi G l h s trng khp th: G = Thay vo (1):

    Tc = = G. (2)G

    c

    bb

    nGbb

    G

    c

    .. nG1.

    (y l chu k i chiuca dy qun xp n)

    my in mt chiu

    2. Cc sc in ng trong mch vng i chiu:- Sc in ng t cm eL:

    dc

    ccL

    T

    i2L

    dt

    diLe ==

    - Sc in ng h cm eM:

    ===n

    1n

    dc

    uMn

    nn

    1n

    n

    1MnM M.

    T

    i2e

    dt

    di.Mee

    Mn l h s h cm gia phn t ang xt v phn t th n.in l dng in trong phn t th n

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

    - Sc in ng i chiu ec: sinh ra khi phn t i chiu chuynng trong t trng tng hp ti vng trung tnh:

    ec = 2.W.Bc.lc.v.W: s vng ca phn t i chiu.Bc: T cm i chiu

    - Sc in ng phn khng epk: epk = eL + eM m bo i chiu c tt th sc in ng phn khng

    phi lun lun ngc chiu vi sc in ng i chiu.

  • 3. Phng trnh i chiu:

    Theo nh lut Kishop 2 vit cho mch vng phn t b:i.rpt + i1.(rtx1 + rd) - i2.(rtx2 + rd) = e (1)Trong :rpt : in tr ca phn t i chiu.rd : in tr dy ni.rtx1,2: in tr tip xc ca chi than vi phin gp 1 v 2.e : Tng cc sc in ng sinh ra trong phn t i chiu:e = eM + eL + ec = epk + ecTheo nh lut Kishop 1 vit cho cc nt 1 v 2:Nt 1: i + i - i1 = 0 (2)Nt 2: - i + i - i2 = 0 (3)

    i: dng ngn mch chy trong phn t i chiu.i1, i2: dng chy qua dy ni vi cc phin i chiu 1 v 2.

    NextChng 5Back

    i i i i

    1 2i1 i2

    a b c

    1 2

    my in mt chiu

    Cc dng i, i1, i2 c th tnh t cc phng trnh (1), (2) v (3) nu cc i lng khc bit.

    i.rpt + i1.(rtx1 + rd) - i2.(rtx2 + rd) = ei + i - i1 = 0

    - i + i - i2 = 0

    - mc gn ng gi thit rpt 0, rd 0. Ta c: i1.rtx1 - i2.rtx2 = e i + i - i1 = 0- i + i - i2 = 0 1tx2tx

    1tx2tx

    1tx2tx

    rr

    ei.

    rr

    rri

    +

    +

    +

    =

    V gi thit rpt 0, rd 0 nn (rtx1+ rtx2) l tng tr ca phn ti chiu khi b chi than ngn mch v dng if chnh l dng ngn mch trong phn t gy bi e

    NextChng 5Back

    (4)

    my in mt chiu

    if

  • Gi thit rng rtx1, rtx2 t l nghch vi b mt tip xc ca chiin vi phin i chiu 1 v 2. Trong qu trnh i chiu t 0 nTc vi iu kin bc = bG th cc b mt tip xc c tnh nh sau:

    ST

    tS

    dctx =2 S

    T

    tTS

    dc

    dc1tx

    =

    Vi S l din tch tip xc ton phn cachi vi phin gp.

    txdc

    dctx

    1tx1tx r

    tT

    Tr

    S

    Sr

    == txdc

    tx2tx

    2tx rt

    Tr

    S

    Sr ==

    Thay (5), (6) vo (4) ta c:

    (5)

    nm

    dc r

    ei.

    T

    t21i

    +

    =

    )1T(t

    T.rr

    dc

    2dc

    txnm

    =

    (6)

    (7)

    Vi

    NextChng 5Back

    K hiu rtx l in tr tip xc ton phnng vi mt tip xc ton phn S ta c:

    (*)

    (7): L phng trnh i chiutng qut.

    my in mt chiu

    SStx2

    Stx1

    4. Cc loi i chiu:a) i chiu ng thng:

    e = 0 v dng in i chiu l

    dc

    i.T

    t21i

    =

    Mt dng in 2 pha i vo v i ra bngnhau: J1 = J2 nn khng c tia la xut hin. (*)

    b) i chiu ng cong:

    if, rnm

    0

    (1)

    (2)

    (3)

    tm e 0 nn if 0.

    Dng in ph ny s cng vi dng c bnlm cho dng in i chiu tr nn phi tuynv ta c i chiu ng cong.

    nmf

    r

    ei

    =

    (1): rnm(t)(2): if(t) khi e > 0(3): if(t) khi e < 0

    Ta biu din if di dng sau: (e = const):

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

    Tc

    1

    t

    i1t

    -i

    0

    i22+i

    i

  • * Gi s epk > ec hay e > 0 v githit rtx = const th dng i chiuc dng:

    * Gi s epk < ec hay e < 0 th if idu theo ng (3). Khi dng ichiu c dng:

    Ta thy 1 < 2 nn J1 < J2 => i chiuvt trc v c tia la u vo cachi.

    NextChng 5Back

    Ta thy 1 > 2 nn J1 > J2 => i chiumang tnh tr hon. Tia la xut hin u ra ca chi in khi phn t ri khiv tr ngn mch.

    my in mt chiu

    +i2

    i2

    0

    -it

    i1

    Tc

    1

    t

    i

    -i

    Tc

    1t i1

    i2

    2+i

    0 t

    i

    1.Phng php dng cc t ph:

    5.3. Cc phng php ci thin i chiu

    Bin php c bn ci thin i chiu trong MMC l to ra ttrng i chiu ti vng trung tnh hnh hc bng cch t nhngcc t ph gia nhng cc t chnh. Mun vy sc t ng ca cct ph Ff phi ngc chiu vi sc t ng phn ng ngang trc. V tr s ngoi vic trung ho phn ng phn ng ngang trc cn phito ra 1 t trng ph sinh ra ec lm trit tiu epk.

    Mt khc : Fq v epk t l vi i do sc t ng cc t ph v ttrng i chiu cng phi bin i t l vi ph ti. Mun vy dyqun cc t ph phi ni tip vi dy qun phn ng ng thi mch t cc t ph khng bo ho. Thng thng khe h gia cc t phvi phn ng ln hn so vi cc t chnh (t 1,5 2 ln).

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

  • 2. Phng php x dch chi than khi trung tnh hnh hc:

    my pht: Chi than ang c t trn trungtnh hnh hc. Ta xt 1 phn t dy qun:

    -i ec

    epk+ieq

    e

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

    N

    n

    S

    *) Nhn xt: Khi M lm vic ch my pht ci thin ichiu ta phi dch chi in khi trung tnh hnh hc 1 gc: = + theo chiu quay phn ng. Cn ch ng c th dch chi in i 1 gc ngc chiu quay phn ng.(: l gc gia trung tnh hnh hc v trung tnh vt l.

    : l gc ng vi iu kin t trng tng bng t trng i chiu)

    4. Nhng bin php khc:Chn chi than ph hp, gim sc in ng phn khng ...

    NextChng 5Back

    my in mt chiu

    3. Dng dy qun b: Trong cc M cng sut ln v ti thay i t ngt ngi ta

    thng dng dy qun b h tr cho cc cc t ph. Dy qunb c t di mt cc t chnh v s trit tiu t trng phnng di phm vi mt cc t chnh v lm cho t trng chnh hunh khng thay i. Dy qun b ni tip vi dy qun phn ngnn c th b bt c ti no.

  • Chng 6 : My pht mt chiu

    6.1: Nhng khi nim c bn

    6.2: c tnh c bn ca my pht mt chiu

    6.3: My pht mt chiu kch t song song

    NextPhn IBack

    6.4: My pht mt chiu kch t ni tip

    6.5: My pht mt chiu kch t hn hp

    6.6: My pht mt chiu lm vic song song

    my in mt chiu

    NextChng 6Back

    6.1: Nhng khi nim c bn

    1. Phn loi: Tu theo phng php kch thch cc t chnh MFMC c phn thnh 2 loi:

    a) My pht in mt chiu kch t c lp:b) My pht 1 chiu t kch:

    UI

    Ikt

    I

    Hnh a

    U

    I I

    I

    Hnh b

    Trong mi trng hp cng sut kch thch chim 0,3 0,5% Pm.

    + My pht mt chiu kch thch song song: I = I + Ikt (hnh a).+ My pht mt chiu kch thch ni tip: I = Ikt = I (hnh b).+ My pht mt chiu kch thch hn hp: I = I + Iktss (hnh c).

    I

    IU

    Ikt

    Hnh c

    U

    I

    Iktss

    Iktnt

    I

    my in mt chiu

  • NextChng 6Back

    2. Phng trnh cn bng m men:

    Ta c: P1 = pc + pFe + PtChia 2 v cho : hay: Mq = M0 + Mt

    Trong : Mq l mmen ca my pht in.M0 l mmen cn khng ti.Mt l mmen in t.

    +

    +=

    dtFeco1 PPPP

    Nu t M0 + Mt = MCT (mmen cn tnh) th phng trnh cn bngmmen s l: Mq = MCT

    3. Phng trnh cn bng in p:

    U.I = E.I - (I2rdq + UtxI)

    +=

    txdq

    I

    UrIEU

    t l in tr mch phn ng

    txdq

    I

    Urr

    += U = E - Ir

    my in mt chiu

    P1

    pc pFe

    Pt

    pcu

    P2

    P2 = Pt - (pcu + pf)

    4. Cc c tnh ca my pht 1 chiu:

    C 5 dng c tnh:+ c tnh khng ti: U0 = E = f(Ikt) khi I = 0, n = const.+ c tnh ngn mch: In = f(Ikt) khi U = 0, n = const.+ c tnh ngoi: U = f(I) khi Ikt = const, n = const.+ c tnh ph ti: U = f(Ikt) khi I = const, n = const.+ c tnh iu chnh: Ikt = f(I) khi U = const, n = const.

    NextChng 6Back

    my in mt chiu

  • 1. c tnh khng ti: U = f(Ikt) khi I = 0, n = const.

    6.2: Nhng c tnh c bn camy pht mt chiu

    c tnh c xc nh bng thc nghim theo s th nghim

    Khi I = 0 U = E = Ce..n = Ce.. c tnh lp li dng ng cong t ho ring ca my in.

    Ikt

    V

    A

    I

    A'

    -IktmIktm

    AU

    B

    0Ikt

    B

    my in mt chiu

    NextChng 6Back

    2. c tnh ngn mch: In = f(Ikt) Khi U = 0, n = const.

    0

    Ikt

    (1)

    (2)In

    (1): My c kh t d.(2): My cha c kh t d.

    - Do U = 0 ta c E = IR ngha lton b sc in ng sinh ra bp cho st p trn mch phn ng.

    - Mt khc: dng ngn mch c hn ch bng (1,25 1,5)Im vR rt nh v vy E nh Ikt tng ng nh mch t khngbo ho. Do E t l tuyn tnh vi Ikt nn I cng t l vi Ikt ctnh c dng ng thng.

    NextChng 6Back

    my in mt chiu

  • Tam gic c tnh:

    Dng tam gic c tnh

    (1): c tnh khng ti(2): c tnh ngn mch.

    ln ca AB ph thuc vo loi my, ln nht MMC khng c cc t phv dy qun b. my c cc t ph v dy qun b phn ng phn ng hu nhb trit tiu, cnh AB 0. MMC kch t hn hp, dy qun ni tip c tc dngtr t v nu sc t ng ca n ln hn AB, ngha l ngoi phn sc t ng trit

    tiu nh hng ca phn ng phn ng cn sc t ng tr t th cnh AB snm v bn phi ca BC.

    Gi s khi ngn mch trong phn ng c dng Im tng ng vi dng kch thchIt = OC: 1 phn OD sinh ra sc in ng khc phc in p ri trn in trphn ng Im.R = AD = BC; Phn cn li DC = AB dng khc phc phn ngphn ng lc ngn mch.

    0 C D It

    Enm

    Inm=Im B A

    U (1)

    I (2)E,I

    A B

    U (1)I (2)

    Inm=Im

    Enm

    0 D C It

    E,I

    my in mt chiu

    NextChng 6Back

    ABC c cnh BC t l vi dng in phn ng v cnh AB trong iu kin mch t khng bo ho t l vi phn ng phn ng (t l vi I) gi l tam gic c tnh.

    3. c tnh ph ti: U = f(Ikt) khi I = const, n = const.

    NextChng 6Back

    Dng c tnh:(1): c tnh khng ti.(2): c tnh ph ti.

    ng (2) c th xc nh khi bit ng (1) v tam gic c tnh: Gi s bit tam gic c tnh 1 ch ti no . VD ti nhmc l tam gic ABC. Ta t tam gic sao cho nh A nm trn ctnh khng ti, cc cnh AB v BC song song vi trc honh v trctung ng thi t l vi ph ti, khi tam gic dch chuyn song songvi chnh n nh C s v nn c tnh ph ti.

    0

    A1 B1

    C1

    (2)C

    BA(1)U

    IktIkt

    Rt

    I

    A

    V

    my in mt chiu

  • 4. c tnh ngoi: U = f(I) Khi Ikt = const, n = const.

    Um = U0 - Um vi iu kin Ikt =Iktmgi l bin i in p nh mc:

    ( )%155%100U

    UU%U

    dm

    dm0=

    =

    0 ImI

    U

    E

    Um

    UU0

    Um

    * C th dng c tnh ngoi t ctnh khng ti v tam gic c tnh:Cho OP = Ikt = constPP' = UI = 0 = E im Dt tam gic ABC c AB v BC theot l ng vi I = Im sao cho A nmtrn c tnh khng ti cn BC nmtrn ng thng ng PP' PC lin p khi I = Im ta c im D' v gc phn t th 2.

    U

    D'

    I Im 0 P Ikt

    P'A B

    C

    D

    Im/2

    my in mt chiu

    Ikt

    Rt

    I

    A

    V

    Ikt

    0I

    5. c tnh iu chnh:Ikt = f(I) Khi U = const, n = const

    c tnh iu chnh cho ta bit cn phi iu chnh dng kch thch nh th no gi cho in p u ra ca my pht khng thay i khi ti thay i.

    NextChng 6Back

    my in mt chiu

  • 1. iu kin t kch ca my:

    6.3: My pht mt chiu kch t song song

    m bo my t kch c cn c cc iu kin sau:- Trong my phi tn ti 1 lng t d d = (2 3)% m- Cun dy kch thch phi u ng chiu hoc my quay ng chiu sinh ra dng ikt > 0- Nu tc quay bng hng s th in tr mch kch thch phi nhhn 1 in tr ti hn no . Hoc nu in tr mch kch thch bng hng s th tc quay phi ln hn 1 tc ti hn no .

    UI

    Ikt

    I

    Nu my pht thomn 3 iu kin trn th qu trnh t kch xy ra nh sau:

    NextChng 6Back

    rkt2 rkt1

    U = Iktrkt

    Ikt0

    U rthA

    my in mt chiu

    h mch kch thch v quay my pht n nm. Do trong my tn ti d nn trong dy qun s cm ng 1 sc in ng E v trn 2 cc my s c 1 in p U = (2 3)% Um.

    Ni kn mch kch thch trong mch kch thch s c: no . Dng ny sinh ra t thng d v tng (d + d ) > d ssinh ra dng kch thch ln hn. C nh vy my s tng kch t in p u cc tng ln v my tip tc t kch cho n khi n lm vic n nh im A.Nu d ngc chiu vi d th my s khng t kch c.

    2. c tnh ngoi:U = f(I) khi Ikt = const, n = const

    U

    Um Um(1)

    (2)

    I

    IthImI00

    (1): c tnh ngoi ca MF kch t c lp.(2): c tnh ngoi ca MF kch t song song.

    NextChng 6Back

    kt

    'kt

    r

    UI =

    my in mt chiu

  • UB

    0 Iktm Ikt

    3. c tnh khng ti:

    4. c tnh iu chnh:Ikt = f(I) khi U = const, n = const(1): ca my pht kch thch song song(2): ca my pht kch thch c lp

    NextChng 6Back

    Ikt

    0I

    (1)(2)

    my in mt chiu

    MFMC kch thch ni tip cng thuc loi t kch.

    6.4: My pht mt chiu kch t ni tip

    I Ikt

    I

    Rt

    Do dng ti I = I = Ikt nn trong my ch c 2 lng ph thuc nhau l U v I nn ta ch xy dng c tnh ngoi: U = f(I) khi n = const.

    - V khi ti tng in p 2 u cc my pht thay i nhiu nn thc t t dng loi my ny.

    NextChng 6Back

    - Khi I = Ith mch t bo ho in p bt u gim

    0

    U

    Ud

    Ith I

    my in mt chiu

  • My pht mt chiu kch thch hn hp c 2 cun dy kch thch. Tu theo cch u dy m ta c s ni thun v ni ngc.

    6.5. My pht mt chiu kch t hn hpU

    I

    Iktss

    Iktnt

    I1. c tnh ngoi: U = f(I) khi n = const

    0 I

    U0

    U(1)

    (2)

    (3)(4)

    Khi ni thun in p c gihu nh khng i (ng (2))

    Khi b tha (ng 1) in p s tng khi ti tng. iu ny c ngha quan trng trong vic truyn ti in nng i xa.

    Nu ni ngc 2 dy qun kch thch (ng (4)) khi ti tng p sgim nhanh hn so vi my pht kch thch song song (ng (3))

    NextBack Chng 6

    my in mt chiu

    U

    I

    Iktss

    Iktnt

    I

    2. c tnh iu chnh:

    0 I

    (2)

    (1)

    (3)Iktng (1) : Khi ni thun 2 dy qun kch thch v b bnh thng.

    (2) : Khi b tha.

    (3) : Khi ni ngc 2 dy qun kch thch.

    NextChng 6Back

    my in mt chiu

  • 1. iu kin ghp cc my pht lm vic song song:

    6.6: My pht mt chiu lm vic song song

    Cng cc tnh: Sc in ng ca my pht II phi bng in p U ca thanh gp.Nu ghp cc my pht kch thch hn hp lm vic song song thcn c iu kin th 3: Ni dy cn bng gia cc im m v n nhhnh b.

    A A

    V

    F2F1

    Hnh a

    A A

    mI n

    F1 F2

    Hnh b

    NextBack

    my in mt chiu

    Chng 6

    2. Phn phi v chuyn ti gia cc my pht in:

    IIIII

    (2)

    (2')

    U

    (1')

    (1)EII=U

    I = III = II+III

    Ghp my pht II lm vic song song vi my pht I.

    Vic thay i EI v EII bng cch bin i dng kch t IktI v IktIIhoc bng cch thay i tc quay ca cc ng c s cp.

    NextChng 6Back

    my in mt chiu

    Do E2=U nn my II cha tham gia pht in v ton b ti vn do my I m nhn. Lc ny c tnh ngoi ca 2 my l ng (1) v (2).

  • Chng 7 : ng c mt chiu

    7.1: Nhng khi nim c bn

    7.2: M my ng c in mt chiu

    7.3: ng c in mt chiu kch thch song song hoc c lp

    NextPhn IBack

    7.4: ng c mt chiu kch thch ni tip

    7.5: ng c mt chiu kch thch hn hp

    my in mt chiu

    1. Phn loi:

    7.1: Nhng khi nim c bn

    UI

    Ikt

    I

    Hnh b

    U

    I I

    I

    Hnh c

    U

    I

    Iktss

    Iktnt

    Hnh d

    II

    IU

    IktUktHnh a

    + ng c mt chiu kch thch hn hp: I = I + Ikt (hnh d).

    + ng c mt chiu kch thch c lp: I = I (hnh a).

    + ng c mt chiu kch thch song song: I = I + Ikt (hnh b).

    + ng c mt chiu kch thch ni tip: I = I = Ikt (hnh c).

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

  • 2. Phng trnh cn bng p:Cng sut in a vo u ng c kch thch song song l:

    P1 = U.(I + Ikt)Pt = P1- (pcu.kt + pcu.)

    EI = U.(I + Ikt) - (U.Ikt + I2.R) E = U - I.R

    3. Phng trnh cn bng mmen:

    Pt = pFe + pc + P2

    +

    +=

    2Fecodt PPPP

    Mt = M0 + M2

    t: M0 + M2 = MCT (Mmen cn tnh) Mt = MCT

    Trong : M0: mmen cn khng ti.M2: mmen ph ti.

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    P1 Pt

    pcu. + pcu.kt pFe pc

    P2

    1. Yu cu khi m my:

    7.2. M my ng c mt chiu

    Dng m my phi c hn ch n mc nh nht trnh cho dy qun khi b chy hoc nh hng xu n i chiu.

    M men m my phi c tr s cao nht c th c hon thnh qu trnh m ma ngha l t c tc quy nh trong 1 thi gian ngn nht.

    2. Cc phng php m my:

    - Khi m my trong mi trng hp u phi m bo c maxngha l trc khi ng ng c vo ngun in, bin tr iu chnh dng kch thch phi t v tr sao cho in tr kch thch nh nht mmen t gi tr ln nht ng vi mi gi tr ca dng phn ng.

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

  • a. M my trc tip:

    Ti thi im u: n = 0 E = 0 U = I.R I = Imm = I = (5 10)Im.

    V dng m my ln nn phng php ny t c s dng. Ch yu dng cho ng c cng sut vi trm ot (v R tng i ln nn Imm (4 6)Im).

    RU

    b. M my nh bin tr:

    CU

    Ikt

    0 T

    12 3 4

    5M

    rmm

    - Khi m my nh bin tr dng c tnh:

    mmi

    i

    RR

    EUI

    +

    =

    Rmmi l in tr m my th i.

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    - Bin tr m my c tnh sao cho: Imm = (1,4 1,7)Im i vi cc ng c cng sut ln Imm = (2 2,5)Im vi ng c cng sut nh.

    Qu trnh m my c biu din nh hnh v: n

    1 2 3 4 5

    0 MMc

    M

    I

    nI1

    I2M1

    M2

    NextChng 7Back

    Thng dng m my cho nhng ng c cng sut ln kt hp c vic iu chnh tc bng cch thay i in p.

    c) M my bng in p thp (Umm < Um):

    Phi dng 1 ngun c lp c th iu chnh in p c cung cp cho phn ng ng c. Mt ngun khc U = Um cung cp cho mch kch thch.

    my in mt chiu

  • 1. c tnh c:

    7.3. ng c in mt chiu kch thch song song hoc c lp

    T phng trnh: E = Ce..n

    Thay M = CM..I ta c: (1)

    =

    =

    e

    e C

    R.IU

    C

    En

    2Me

    e .C.C

    R.M

    C

    Un

    =

    Vi iu kin: U = const, Ikt = const khi M (hoc I) thay i th t thng cng hu nhkhng i.

    ng c ny c dng trong trng hp tc hu nh khng i khi ti thay i (my ct kim loi...)

    0

    nn0

    Mm M(I)

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    k

    R.Mnn 0 =

    Vi v k = Ce.CM.

    =

    e0

    C

    Un

    2

    (1)

    2. iu kin n nh ca ng c:Xt c tnh M = f(n) ca ng c in v Mc = f(n) ca ti nh hnh v:

    Ta c:

    vi:

    l qun tnh phn quay.

    dt

    djMM c

    +=

    g4

    GDj

    2

    =

    Trng hp a: P l im lm vic ca h thng c M = Mchay 0

    dn

    dM=

    Nu v l do no tc tng: n = nlv + n th Mc > M ng c b ghm, tc gim dn v im P n = nlv. Ngc li: nu tc gim Mc < M ng c c gia tc v t tc lm vic.

    Nh vy: iu kin lm vic n nh ca h thng l: dn

    dMdndM c Mc lm tc tip tc tng mi hoc s gim tc s dn n hu qu l tc gim mi.

    dn

    dM

    dn

    dM c

    dndM

    dndM c>

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    M

    0

    M McP

    Hnh a

    nlv

    nn

    Hnh b

    0

    MM

    McP

    n

    nnlv

  • 3. iu chnh tc : 2

    Me

    e .C.C

    R.M

    C

    Un

    =

    a. Phng php thay i t thng:

    1

    n

    0

    n0m

    n01

    n02

    2m

    M

    Bng cch thay i tr s ca bin tr trong mch kch thch. Cc ng ny c n0 > n0mv giao nhau ti 1 im trn trc honh ng vi (n = 0, I = )

    R

    U

    b. Thay i in tr ph trn mch phn ng:

    0

    nn0 Rf = 0

    Rf1Rf2

    Rf3 M

    ( )k

    RR.Mnn f0

    +=

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    c) Phng php thay i in p:

    0 M

    UUm n02

    n01

    n03n

    Vic cung cp in p cho ng c c thc hin bng 1 ngun c lp bng cch ghp thnh t hp my pht - ng c.

    4. c tnh lm vic:

    a) c tnh tc : n = f(I) ging c tnh c:

    =

    .C

    R.I

    C

    Un

    e

    e

    b) c tnh mmen: M = f(I) khi U = Um = const M = CM..I

    Do Ikt = const khi U = const = const M = f(I) l ng thng.

    M

    0Ic) c tnh hiu sut: = f(I)

    Khi U = Um = const.max c tnh vi dng in ti I = 0,75Im. Khi tn hao khng i trong ng c(pc + pFe) bng tn hao bin i trong mch phn ng (ph thuc rdq v t l I

    2 ) 0

    0,75Im

    I

    max

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

  • 1. c tnh c ca ng c 1 chiu kch thch ni tip:

    7.4: ng c mt chiu kch thch ni tip

    V I = I = Ikt trong phm vi rng c th biu th = K.I (1)Trong : K = const khi I < 0,8Im v gim i 1 cht khi I > 0,8Im

    do nh hng bo ho ca mch t.

    M = CM..I. Thay phng trnh (1) vo ta c:

    M

    22

    MC

    K.M

    KCM

    ==

    MC

    K.M =

    2Me

    e .C.C

    R.M

    C

    Un

    =

    =

    K.C

    R

    K.M.C

    CU

    e

    e

    M (2)

    Nu b qua R th n t l vi hay . MU

    2

    2

    n

    CM =

    Khi mch t cha bo ho c tnh c c dng hypecbol bc 2.

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

    0 M

    n

    ng c mt chiu kch thch ni tip vi c tnh c rt mm c ng dng trong nhng ni cn iu kin m my nng n v cn thay i tc trong 1 vng rng (cu trc, xe in...)

    Khi n gim th M tng v ngc li. Trong trng hp mt ti (I = 0, M = 0) th n c tr s rt ln v th loi ng c ny khng cho php lm vic trong iu kin c th mt ti (ai truyn...).

    2. iu chnh tc :a) iu chnh tc bng cch thay i t thng:

    Vic thay i t thng trong ng c kch t ni tip c th thc hin theo 3 phng php:

    NextChng 7Back

    my in mt chiu

  • Mc in tr sun vo dy qun kch thch. (Hnh a)

    U

    RktRS

    C

    I

    (a)

    U

    C

    Wkt

    W'kt

    I

    (b)

    U

    RS

    Rkt

    I

    (c)

    Mc in tr sun vo mch phn ng. (Hnh c)Thay i s vng dy ca dy qun kch thch. (Hnh b)

    NextChng 7Back

    Hai bin php u cho cng 1 kt qu: nu dng kch thch ban u l Ikt thdng sau khi iu chnh l I'kt = k.IktVi k l h s gim.

    + Trng hp a: + Trng hp b: 1RR

    RkSkt

    S Fd Kb > 1: b tha - ng (2 )

    - Khi FCB < Fd Kb < 1: b thiu - ng (3).

    ng dng:

    NextChng 8Back

    my in mt chiu

    8.2: My pht hn mt chiuMy pht hn phi c c tnh ngoi U = f(I) c dc cao nhhnh v. My pht hn c sn xut vi:

    U = 35V (U0 = 80) v I = 500A

    0

    U

    Rt1

    Rt2Rt3 I

    Thc t ch to c loi my pht c bit c s nh sau:

    Khi I tng t thng ca cc cc ln d gim nhiu cn t thng ca cc cc b n khng thay i (do li thp bo ho) t thng tng (d + n) gim rt nhanh khin cho UAB h thp rt nhiu nn c tnh ngoi rt dc. Ch : Khi I tng UBC cung cp cho cc dy qun kch thch vn gi khng i v n khng i.

    NextChng 8Back

    + -Rt

    INnNd

    C

    B

    SdSn

    A

    I"I'

    F1

    F2

    my in mt chiu

  • My pht 1 cc l loi my c bit khng vnh gp cho php t c dng in ln (n 50000A) in p thp (1 50V).

    8.3: My pht mt cc

    Cu to nh hnh v:Hai cc t hnh tr lng vo nhau. Thanh dn t trn hnh tr trong (Rto) (hay c thdng chnh bn thn rto thay cho thanh dn) hai u ni cht vi 2 vnh C 1 v C2.

    Khi rto quay trong cc thanh dn s sinh ra sc in ng vdng in ly ra t cc chi t ln 2 vnh C1 v C2. V dng in rt ln, trnh tn hao ngi ta dng chi than bng kim loi lng (thu ngn Natri) dn dng ra ngoi.My pht 1 cc c dng cho in phn, cp in cho cc nam chm in ca thit b tng tc NextChng 8

    C1C2

    2

    S 1

    N

    my in mt chiu

    L my pht in dng bin i chuyn ng quay thnh tn hiu in (in p). Yu cu i vi loi my ny l phi c quan h U = f(n) l ng thng v chnh xc 0,2 0,5 %.

    8.4: My pht o tc

    - Khi khng ti ta c: U = E = Ce..n = Ke.n (v = const).

    t

    R

    U

    t

    R

    U- Khi c ti : I = U = E - .R

    U = E - I.R E = U.(1 + )t

    R

    U

    t

    e

    t

    R

    R 1

    n.K

    R

    R 1

    EU

    +=

    +

    NextChng 8Back

    my in mt chiu

    n

    URt =

    Rt1

    Rt2

    Hnh a

    U

    n

    Hnh b

    Nu b qua tc dng ca phn ng phn ng v st p do tip xc gia chi than vnh gp th c tnh u ra l tuyn tnh. (h a).

    gim qun tnh ca phn quay v s p mch ca t thng vin p v s tn ti ca rng trn mt phn ng ta dng rto rng.

  • Nhim v: bin i tn hiu in (in p iu khin) nhn c thnh di chuyn c hc ca trc tc ng ln cc b phn iu khin hoc iu chnh khc.

    8.5: ng c tha hnh

    Yu cu: tc ng nhanh, chnh xc, mmen v tc quay phi ph thuc vo in p iu khin theo quan h ng thng.Cu to: tng t nh 1 ng c kch t c lp. N c th c iu khin trn phn ng hoc trn cc t:

    ng c tha hnh tc ng nhanh ngi ta ch to phn ng c qun tnh nh di dng rto rng hoc dt hnh a c mch in.

    NextChng 8Back

    my in mt chiu

    + Khi iu khin cc t: in p iu khin c a vo dy qun kch thch. Nh vy cng sut iu khin s nh nhng quan hn = f(Uk) khng l ng thng.

    + Khi iu khin trn phn ng in p kch thch t thng trc trn dy qun kch thch, ng c trng thi chun b tha hnh. Khi c Uk t ln dy qun phn ng lp tc ng c hot ng. Vi phng php iu khin ny: M = f(Uk) v n = f(Uk) l nhng ng thng.