MEΟΔΟΛΟΓ ;Α ΤΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Β. ΚΑΡΑΓΑΝΝ · ενασχολούνται με κλινική έρευνα. 8 Διακήρυξη, που αναθεωρήθηκε το

MEΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Β. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

• Βασικοί στόχοι:

• 1. να αναπτύσσει ερμηνείες της πραγματικότητας (θεωρίες)

• 2. να βρίσκει λύσεις σε διάφορα προβλήματα (εμπειρική ή εφαρμοσμένη έρευνα).

Ανάλογα με το στόχο έχουμε 2 βασικά

είδη έρευνας: • 1. Βασική ή καθαρή έρευνα

• 2. Εφαρμοσμένη ή εμπειρική έρευνα

Για ποιους λόγους διενεργείται μια έρευνα

• Περιγραφή. Ο ερευνητής που διεξάγει περιγραφική έρευνα παρατηρεί, περιγράφει και ταξινομεί.

• Διερεύνηση

• Επεξήγηση επεξηγηματική έρευνα σχεδιάζεται προκειμένου να διαπιστώσει το «γιατί» ορισμένου φυσικού φαινομένου.

• Πρόβλεψη και έλεγχος

Περιορισμοί της επιστημονικής έρευνας

• Ηθικά θέματα. Ηθικά θέματα δημιουργούν περιορισμούς για την επιστημονική προσέγγιση με δύο τρόπους. Ο πρώτος αφορά επιφυλάξεις αναφορικά με το τι θεωρείται αποδεκτό στο όνομα της επιστήμης σε σχέση με τα δικαιώματα των ζωντανών οργανισμών

• Προβλήματα μέτρησης Για να μελετηθεί μια μεταβλητή είναι απαραίτητο αυτή να μετρηθεί. Αν και υπάρχουν ακριβή όργανα μέτρησης των φυσιολογικών μεταβλητών, όπως αρτηριακή πίεση, θερμοκρασία κ.λπ., ακόμα δεν έχουν αναπτυχθεί παραβαλλόμενα με αυτά ακριβή όργανα μέτρησης των ψυχοκοινωνικών μεταβλητών, όπως άγχος, πόνος, αυτοπεποίθηση, επιθετικότητα κ.λπ.

Περιορισμοί της επιστημονικής έρευνας

• Ανθρώπινη πολυπλοκότητα. Ένας από τους μεγαλύτερους φραγμούς με τον οποίο

έρχονται αντιμέτωποι όσοι μελετούν τους ανθρώπους χρησιμοποιώντας την επιστημονική προσέγγιση, είναι η πολυπλοκότητα τους. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός σε προσωπικότητα, κοινωνικό περιβάλλον, πνευματικές ικανότητες, αξίες, τρόπο ζωής και κατάσταση υγείας.

• Γενικοί περιορισμοί.

• Μελέτες τέλεια σχεδιασμένες και εκτελεσμένες είναι αδύνατες. Στην πραγματικότητα, κάθε ερευνητική μελέτη περιέχει κάποια ατέλεια. Κάθε ερευνητική ερώτηση μπορεί να τεθεί με σχεδόν άπειρους τρόπους. Εξάλλου, στις περισσότερες καταστάσεις, οι καλύτερες μέθοδοι είναι πολυέξοδες και χρονοβόρες

Η ΗΘΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

• Ηθική είναι εκείνος ο κλάδος της φιλοσοφίας που ενδιαφέρεται για δύο βασικές ερωτήσεις: «Τι είναι σωστό ή καλό;» και «Τι θα έπρεπε να κάνω εγώ;»

Παραδείγματα μη ηθικών ερευνών

• Από το 1932 ως το 1972, περισσότεροι από 400 γεωργοί και εργάτες ημέρας στην Αλαμπάμα ήταν υποκείμενα μιας κυβερνητικής μελέτης που σχεδιάστηκε για να τους στερήσει εσκεμμένα τη θεραπεία για σύφιλη, προκειμένου να μελετήσει την αθεράπευτη νόσο


• Στις αρχές του 1960, ο Timothy Leary και ο Richard Alpert (υφηγητής και επίκουρος καθηγητής, αντίστοιχα, στο Πανεπιστήμιο Harvard) εξάντλησαν την ανοχή της επιστημονικής κοινότητας, επειδή χρησιμοποίησαν ανθρώπινα υποκείμενα στη μελέτη των αποτελεσμάτων της ψιλοκυβίνης και του LSD


• Στις αρχές του 1960, ο Timothy Leary και ο Richard Alpert (υφηγητής και επίκουρος καθηγητής, αντίστοιχα, στο Πανεπιστήμιο Harvard) εξάντλησαν την ανοχή της επιστημονικής κοινότητας, επειδή χρησιμοποίησαν ανθρώπινα υποκείμενα στη μελέτη των αποτελεσμάτων της ψιλοκυβίνης και του LSD


• To 1963, ένας γιατρός στο Jewish Chronic Disease Hospital ένεσε σε ηλικιωμένους αρρώστους, που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο, ζωντανά καρκινικά κύτταρα χωρίς να τους το πληροφορήσει.


• Τα βιβλία ιστορίας βρίθουν ερευνών που χρησιμοποίησαν φτωχά, άπορα και διανοητικά καθυστερημένα άτομα.

• Είναι γνωστή η ποινική και αντιεπιστημονική συμπεριφοράς των γιατρών, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί

Τα χαρακτηριστικά της ηθικής της έρευνας

• Επιστημονική αντικειμενικότητα. Ο ερευνητής συμπεριλαμβάνει όλα τα δεδομένα, ακόμα και εκείνα που δεν είναι υποστηρικτικά. Έχει συνείδηση των προσωπικών του αξιών και προκαταλήψεων και δεν προκρίνει το αποτέλεσμα μιας μελέτης ούτε εμπλέκεται σε οποιαδήποτε κακή διαχείριση, απάτη ή πράξεις κακής πίστης σε σχέση με την έρευνα.


• Συνεργασία με εξουσιοδοτημένα όργανα επιθεώρησης των ερευνητικών σχεδίων. Ο ερευνητής υποβάλλει την προτεινόμενη έρευνα στα κατάλληλα όργανα που είναι επιφορτισμένα με την ευθύνη εξασφάλισης προστασίας των δικαιωμάτων των υποκειμένων και συμμορφώνεται με τις υποδείξεις τους. Πολλά περιοδικά δημοσίευσης ερευνητικών εκθέσεων απαιτούν να αναφέρεται ότι η έρευνα εγκρίθηκε για την ηθική της πλευρά από εξουσιοδοτημένο όργανο.


• Ολοκλήρωση στην παρουσίαση της ερευνητικής διαδικασίας. Ο ερευνητής δεν αποκρύβει πληροφορίες για πιθανούς κινδύνους, δυσχέρειες ή ωφέλειες και δεν απατά σκόπιμα τα υποκείμενα πάνω σε αυτά τα θέματα.


• Δικαιοσύνη στην αναγνώριση συνεισφοράς άλλων στην έρευνα. Δίνεται έπαινος εκεί όπου οφείλεται, στις μεν δημοσιεύσεις με καταγραφή των συνεργατών συγγραφέων, στις δε προφορικές ανακοινώσεις με αναγνώριση της εργασίας των άλλων.


• Λεπτότητα στην εφαρμογή διαδικασιών και διεργασιών, ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα ανθρώπινων υποκειμένων. Ο ερευνητής εργάζεται ενεργά για να προστατεύει τα άτομα της έρευνας από βλάβη, απάτη, εκμετάλλευση και εισβολή στα προσωπικά τους θέματα, ακόμα και αν αυτό μπορεί να δυσκολέψει τη μελέτη.

Η ανάγκη για ηθικές κατευθυντήριες οδηγίες

• Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης

• Η διακήρυξη του Ελσίνκι

Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης

• Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης αποτελεί ένα κείμενο που απευθύνεται προς την Ανθρώπινη Κοινωνία και το οποίο καταγράφει και εξασφαλίζει τα δικαιώματα του ανθρώπου που συμμετέχει σε ιατρικά πειράματα. Ακόμη δεν έχει ενσωματωθεί σε αυτόν η έννοια της Θεραπευτικής ή/και της Μη Θεραπευτικής Πειραματικής Ιατρικής, όπως επίσης δεν έχει επανακαθορίσει τον Ηθικό Κώδικα που πρέπει να δεσμεύει όλους τους εμπλεκόμενους στη διεξαγωγή μιας πειραματικής διαδικασίας.

ΚΡΙΤΙΚΗ

• Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης ήταν ένα πρωτοποριακό για την εποχή του ,κείμενο το οποίο όμως συνδέθηκε με μια από τις σκοτεινότερες εποχές της μοντέρνας ιστορίας και άρχισε να χάνει τη βαρύτητά του κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, μια περίοδο που η Ανθρωπότητα θεωρώντας πως τα “άσχημα” είναι παρελθόν, προσπαθούσε να φανταστεί ένα ουτοπιστικά εξαγνισμένο μέλλον. Αξιοσημείωτο είναι πως σε ελάχιστες περιπτώσεις ενσωματώθηκε σε νομοθετικά κείμενα (με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως πχ. στο πολιτειακό δίκαιο της Πολιτείας της California). Ταυτόχρονα, ο κώδικας αυτός είχε πολλά κενά τα οποία άρχισαν να αναδεικνύονται όσο το πρόβλημα της ιατρικής δεοντολογίας άρχισε να απασχολεί τους εμπλεκόμενους στην Ιατρική Έρευνα, αλλά και απλούς πολίτες και κοινωνικά κινήματα που οδήγησαν και στις μεγάλες πολιτιστικές ανατροπές της δεκαετίας του ’60.

Η ΔΙΑΚΥΡΗΞΗ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ

• Το 1964, στη 18η σύνοδο της Παγκόσμιας Ιατρικής Ένωσης στο Ελσίνκι, εγκρίθηκε ο επίσημος κώδικας δεοντολογίας για ιατρούς που ασχολούνται με την κλινική έρευνα και συνάφθηκε η Διακήρυξη του Ελσίνκι .

• Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι το ότι η Διακήρυξη δεν είχε και δεν έχει ισχύ νομοθετικού κειμένου (ούτε ο σκοπός της διαμόρφωσής του ήταν αυτός), αλλά μέσα από τις συνεχείς αναθεωρήσεις και επαναδιατυπώσεις του κατά τις Γενικές Συνελεύσεις της WMA, αποτελεί έναν ζωντανό και σύγχρονο Κώδικα Ηθικής με μοναδικό σκοπό τη Διαφύλαξη των Δικαιωμάτων του Ατόμου, όταν αυτό αποτελεί υποκείμενο οποιασδήποτε πράξης ιατρικής φύσεως .

Η Διακήρυξη του Ελσίνκι

• Η Διακήρυξη του Ελσίνκι είναι ο δεύτερος διεθνώς αναγνωρισμένος κώδικας ηθικής της έρευνας. Αναπτύχθηκε από το Διεθνή Ιατρικό Σύνδεσμο το 1964 ως οδηγός για γιατρούς που ενασχολούνται με κλινική έρευνα. Η Διακήρυξη, που αναθεωρήθηκε το 1974, διακρίνει δύο μεγάλους τύπους έρευνας: (α) εκείνη που βασικά είναι θεραπευτική και (β) εκείνη που ουσιαστικά κατευθύνεται προς ανάπτυξη επιστημονικής γνώσης και δεν έχει θεραπευτική αξία για το υποκείμενο. Η σύγχρονη εφαρμογή αυτής της Διακήρυξης στη νοσηλευτική έρευνα τονίζει την ανάγκη να πληροφορούνται τα υποκείμενα έρευνας όταν μια κλινική ή μη κλινική έρευνα δεν θα έχει προσωπικό όφελος γι' αυτά και να αποφεύγεται κάθε υπαινιγμός για το αντίθετο. Και οι δύο αυτοί κώδικες χρησιμοποιήθηκαν ως η βάση για πολιτικές και κανονισμούς που εκδόθηκαν στις ΗΠΑ το 1966.

Οι αρχές του Belmont Report

• Τρεις είναι οι αρχές που θεσπίστηκαν από αυτό το Report: η αρχή οφέλους και μη βλάβης, η αρχή πλήρους διαφάνειας το δικαίωμα αυτοαπόφασης και το δικαίωμα για ιδιωτικότητα, ανωνυμία και εμπιστευτικότητα. Πάνω σ' αυτές τις αρχές στηρίζονται τα κριτήρια ηθικής συμπεριφοράς στην έρευνα.

• Οι κανονισμοί του Τμήματος Υγείας, Παιδείας και Πρόνοιας (νυν Τμήμα Υγείας και Ανθρώπινων Υπηρεσιών) των ΗΠΑ όρισαν τον κίνδυνο βλάβης σε υποκείμενο έρευνας ως έκθεση στη δυνατότητα βλάβης που ξεπερνά τις συνθήκες καθημερινής ζωής.

• Περιλαμβάνει φυσική, συγκινησιακή, νομική, οικονομική και κοινωνική βλάβη

Οι αρχές του Belmont Report: Ο ορισμός της βλάβης

• Συνοψίζοντας τους κινδύνους ερευνητικών διαδικασιών, ο Reynolds (1972) αναγνώρισε πέντε κατηγορίες κατά σειρά βαθμού βλάβης:

• Δεν αναμένονται θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα στα υποκείμενα έρευνας. Τέτοιες μελέτες περιλαμβάνουν αναθεώρηση φακέλων και μελέτη ιστών. Στις μελέτες αυτές δεν απαιτούνται τυπικές διαδικασίες συγκατάθεσης.

• Παροδική δυσχέρεια, άγχος ή φυσικός πόνος, που παρέρχονται με την περάτωση της μελέτης.

• Ασυνήθη επίπεδα παροδικής δυσχέρειας, που μπορεί να συνεχιστεί και μετά την περάτωση της μελέτης και που χρειάζεται κάποια αγωγή για την επιστροφή του ατόμου στη φυσιολογική του κατάσταση.

• Κίνδυνος πρόκλησης μόνιμης βλάβης, έτσι όπως θα μπορούσε να προκληθεί από χρήση ενός ερευνητικού φαρμάκου ή μηχανήματος.

• Βεβαιότητα μόνιμης βλάβης, όπως στέρηση θεραπείας για παρακολούθηση της πορείας μιας νόσου.


• Οι Polit & Hungler (1993) δίνουν μια περίληψη των κυριότερων δυνητικών κινδύνων και ωφελειών έρευνας για τους συμμετέχοντες σε αυτή.

• Κύριοι δυνητικοί κίνδυνοι: • Φυσική βλάβη, συμπεριλαμβανομένων και των μη αναμενόμενων ανεπιθύμητων

ενεργειών • Φυσική δυσχέρεια, κόπωση ή ανία • •Οργανική ή συγκινησιακή ένταση, που προκαλείται από αυτοαποκάλυψη,.φόβο

του αγνώστου ή αλληλεπίδραση με ξένους, φόβο των τελικών αντίκτυπων, θυμό για τον τύπο των ερωτήσεων που απαντώνται κ.λπ.

• Απώλεια ιδιωτικότητας • Απώλεια χρόνου • Χρηματικά έξοδα (μεταφορές, baby sitting, χρόνος που χάνεται από εργασία ή

έξοδα για επιπρόσθετες διαδικασίες και εξετάσεις που σχετίζονται με την έρευ να).


• Κύριες δυνητικές ωφέλειες: • Πρόσβαση σε μια παρέμβαση, την οποία δεν θα μπορούσαν να έχουν

διαφορετικά • Χαρά, γιατί μπορούν να συζητήσουν την κατάσταση ή το πρόβλημα τους

με έναν αντικειμενικό ερευνητή • Αυξημένη γνώση για τους ίδιους ή για την κατάσταση τους, είτε μέσω

ευκαιρίας για ενόραση ή μέσω άμεσης αλληλεπίδρασης με τον ερευνητή • Αύξηση αυτοεκτίμησης, που είναι αποτέλεσμα ειδικής προσοχής ή

μεταχείρισης • Φυγή από κανονική ρουτίνα, συγκίνηση για τη συμμετοχή σε

επιστημονική μελέτη και ικανοποίηση περιέργειας που αφορά τη συγκεκριμένη συμμετοχή

• Γνώση ότι οι πληροφορίες που δίνουν τα υποκείμενα μπορεί να βοηθήσουν άλλους με παρόμοια προβλήματα ή καταστάσεις

• Άμεσα χρηματικά ή υλικά κέρδη.

Κύριες δυνητικές ωφέλειες:

• Πρόσβαση σε μια παρέμβαση, την οποία δεν θα μπορούσαν να έχουν διαφορετικά

• Χαρά, γιατί μπορούν να συζητήσουν την κατάσταση ή το πρόβλημα τους με έναν αντικειμενικό ερευνητή

• Αυξημένη γνώση για τους ίδιους ή για την κατάσταση τους, είτε μέσω ευκαιρίας για ενόραση ή μέσω άμεσης αλληλεπίδρασης με τον ερευνητή

• Αύξηση αυτοεκτίμησης, που είναι αποτέλεσμα ειδικής προσοχής ή μεταχείρισης

• Φυγή από κανονική ρουτίνα, συγκίνηση για τη συμμετοχή σε επιστημονική μελέτη και ικανοποίηση περιέργειας που αφορά τη συγκεκριμένη συμμετοχή

• Γνώση ότι οι πληροφορίες που δίνουν τα υποκείμενα μπορεί να βοηθήσουν άλλους με παρόμοια προβλήματα ή καταστάσεις

• Άμεσα χρηματικά ή υλικά κέρδη.

Θέματα που παρουσιάζονται

• Όταν ο ερευνητής προσπαθεί να εφαρμόσει το δικαίωμα των υποκειμένων να μην υποστούν βλάβη, παρουσιάζονται δύο σημαντικά θέματα: (α) ορισμένα υποκείμενα είναι ευάλωτα και μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν τους κινδύνους που περιλαμβάνονται σε μια μελέτη και (β) ο λόγος κίνδυνος/ωφέλεια ενός ερευνητικού σχεδίου μπορεί να μη δικαιολογεί έκθεση των υποκειμένων σε κίνδυνο

Δικαίωμα για πλήρη διαφάνεια

• Η αρχή σεβασμού για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια περιλαμβάνει το δικαίωμα των ατόμων να λάβουν πληροφορημένες εκούσιες αποφάσεις για τη συμμετοχή τους σε μια μελέτη. Τέτοιες αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν χωρίς διαφάνεια.

• Πλήρης διαφάνεια σημαίνει ότι ο ερευνητής έχει ενημερώσει τα υποκείμενα για:

• Τη φύση, τη διάρκεια και τους σκοπούς της μελέτης • Τις μεθόδους, τις διαδικασίες και τις διεργασίες με τις οποίες θα

συλλέγουν τα δεδομένα • Τη χρήση των ευρημάτων και οποιαδήποτε προσωπικά ή κοινωνικά

οφέλη θα προκύψουν από την έρευνα • Όλες τις ενοχλήσεις, δυνητικούς κινδύνους ή δυσχέρειες που

αναμένονται, συμπεριλαμβανομένων και των πιθανοτήτων να γίνουν αντικείμενα που θα συμπεριληφθούν σε μελλοντικές έρευνες και να χάσουν την ιδιωτικότητα ή εμπιστευτικότητά τους

• Το δικαίωμα άρνησης να συμμετάσχουν στη μελέτη ή να αποσυρθούν από αυτή οποιαδήποτε στιγμή

• Την ταυτότητα των ερευνητών και πώς να επικοινωνούν μαζί τους

Δικαίωμα αυτοαπόφασης

• • Ο ερευνητής πρέπει να μεταχειρίζεται τα άτομα ως

αυτόνομους διαπραγματευτές, που είναι ικανοί να ελέγχουν τις δραστηριότητες και τις τύχες τους. Το δικαίωμα αυτοαπόφασης σημαίνει ότι τα δυνητικά υποκείμενα έρευνας έχουν το δικαίωμα να παίρνουν εκούσια απόφαση για τη συμμετοχή τους ή μη στη μελέτη, χωρίς εξαναγκασμό, πίεση ή ανεπίτρεπτη επίδραση οποιουδήποτε είδους. Σημαίνει επίσης ότι έχουν το δικαίωμα οποιαδήποτε στιγμή να τερματίσουν τη συμμετοχή τους, να αρνηθούν να δώσουν πληροφορίες ή να ζητήσουν διευκρινίσεις για το σκοπό της μελέτης ή ορισμένων ερωτήσεων.

Δικαίωμα για ιδιωτικότητα, ανωνυμία και εμπιστευτικότητα

• • Η ιδιωτικότητα καθιστά ικανό ένα άτομο να

συμπεριφέρεται και να σκέπτεται (α) χωρίς παρεμβάσεις και (β) χωρίς την πιθανότητα ότι η ιδιωτική συμπεριφορά ή οι σκέψεις του μπορεί να χρησιμοποιηθούν αργότερα για να το εμβάλουν σε αμηχανία ή να το μειώσουν. Μια μελέτη θεωρείται πραγματικά ανώνυμη, αν ακόμα και ο ερευνητής δεν μπορεί να συνδέσει ένα υποκείμενο με αναφερθείσα πληροφορία. Εμπιστευτικότητα σημαίνει ότι κάθε πληροφορία που δίνει ένα υποκείμενο δεν θα δημοσιοποιηθεί ή διατεθεί σε άλλους.

Αν πρέπει να συλλέγουν ιδιωτικές πληροφορίες, ο ερευνητής:

• Θα διατηρήσει την ανωνυμία των υποκειμένων αποφεύγοντας προσωπικά αναγνωρίσιμες πληροφορίες στις φόρμες συλλογής δεδομένων, αντικαθιστώντας τα ονόματα με κωδικούς αριθμούς και διατηρώντας έναν κύριο κατάλογο κλειδωμένο, με το κλειδί σε ειδική θέση.

• Θα διατηρήσει την εμπιστευτικότητα των πηγών δεδομένων, περιορίζοντας την πρόσβαση στα δεδομένα από άτομα άλλα εκτός από τον κύριο ερευνητή. Αν υπάρχει απειλή απώλειας εμπιστευτικότητας, θα καταστρέψει όλες τις αναγραφές και τους δεσμούς με την ταυτότητα του υποκειμένου.

Πως μπορούμε να επιβεβαίωσουμε ότι η έρευνα είναι ηθική;

• . • Μερικές φορές είναι δύσκολο για τους ερευνητές να είναι

αντικειμενικοί στην εκτίμηση του λόγου κίνδυνος/ωφέλεια ή στην ανάπτυξη διαδικασιών για την προστασία των δικαιωμάτων των υποκειμένων. Επειδή, επομένως, υπάρχει ο κίνδυνος να κάνει ο ερευνητής προκατειλημμένη εκτίμηση, οι ηθικές διαστάσεις μιας μελέτης θα πρέπει κανονικά να υποβάλλονται σε εξωτερική επανεξέταση.

• Τα πιο πολλά νοσοκομεία, πανεπιστήμια και άλλα ιδρύματα, όπου γίνεται έρευνα, έχουν εγκαταστήσει επίσημες επιτροπές και πρωτόκολλα, για αναθεώρηση των ερευνητικών σχεδίων και των προτεινόμενων ερευνητικών διαδικασιών. Οι επιτροπές αυτές μερικές φορές ονομάζονται επιτροπές ανθρώπινων υποκειμένων.

H Institutional Review Board

• Στις ΗΠΑ, αν ένα ίδρυμα λαμβάνει ομοσπονδιακή επιχορήγηση για έρευνα, είναι πιθανό αυτή η επιτροπή να είναι η Institutional Review Board (IRB).

Οι κανόνες του IRB

• Οι κίνδυνοι για τα υποκείμενα είναι ελαχιστοποιημένοι. • Οι κίνδυνοι για τα υποκείμενα είναι ανεκτοί σε σχέση με τις

προβλεπόμενες ωφέλειες, αν υπάρχουν, για τα υποκείμενα και τη σπουδαιότητα της γνώσης που μπορεί, λογικά, να αναμένεται ότι θα προκύψει.

• Η επιλογή των υποκειμένων είναι δίκαιη. • Ζητείται πληροφορημένη συγκατάθεση, όπως απαιτείται, και είναι

σωστά τεκμηριωμένη. • Γίνεται επαρκής σχεδιασμός για παρακολούθηση της έρευνας,

προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ασφάλεια των υποκειμένων. • Γίνεται σωστός σχεδιασμός για να προστατευτεί η ιδιωτικότητα

των υποκειμένων και η εμπιστευτικότητα των δεδομένων. • Όταν περιλαμβάνονται ευάλωτα υποκείμενα, λαμβάνονται

επιπρόσθετα μέτρα για να προστατευτούν τα δικαιώματα και η ευημερία αυτών των υποκειμένων.


• Οι ομοσπονδιακοί κανονισμοί απαιτούν το IRB να αποτελείται από πέντε /ή περισσότερα μέλη, ένα τουλάχιστο από τα οποία δεν θα είναι ερευνητής. Ένα μέλος του IRB πρέπει επίσης να είναι άτομο που δεν έχει σχέση με το ίδρυμα και δεν θα είναι μέλος της οικογένειας ατόμου που σχετίζεται με το ίδρυμα. To IRB δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από άνδρες (ή μόνο από γυναίκες) ή από μέλη ενός μόνο επαγγέλματος. Αυτοί οι κανονισμοί στοχεύουν στην πρόληψη διαφόρων προκαταλήψεων στην αναθεώρηση ερευνητικών πρωτοκόλλων από το IRB


• Ένα άλλο μέτρο για επιβεβαίωση του ότι μια έρευνα είναι ηθική, είναι η πληροφορημένη συγκατάθεση. Τα δυνητικά υποκείμενα που πληροφορούνται με πληρότητα για τη φύση της έρευνας, τις απαιτήσεις της έρευνας από αυτά και τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη από την έρευνα, είναι σε θέση να αποφασίσουν για τη συμμετοχή τους στη μελέτη.

• Πληροφορημένη συγκατάθεση σημαίνει ότι τα υποκείμενα έχουν επαρκή πληροφόρηση σε ό,τι αφορά την έρευνα, είναι ικανά να την κατανοήσουν και έχουν τη δύναμη ελεύθερης εκλογής, έτσι ώστε να μπορούν να συγκατατεθούν εκούσια για τη συμμετοχή τους ή μη στην έρευνα.

Ένας ολοκληρωμένος τύπος πληροφορημένης συγκατάθεσης πρέπει να περιλαμβάνει τις παρακάτω πληροφορίες:

• Το γεγονός ότι τα δεδομένα που θα ληφθούν από το υποκείμενο θα χρησιμοποιηθούν σε

επιστημονική έρευνα • Το σκοπό της μελέτης • Το είδος των δεδομένων που θα συλλέγουν • Τη φύση και έκταση της χρονικής υποχρέωσης του υποκειμένου • Τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν στη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων • Τον τρόπο επιλογής των υποκειμένων • Δυνητικές φυσικές ή συγκινησιακές δυσχέρειες • Αν είναι πιθανή η βλάβη, μια ερμηνεία της κάθε ιατρικής θεραπείας που θα είναι διαθέσιμη • Αν είναι διαθέσιμες σχετικές, εναλλακτικές θεραπείες, που θα μπορούσε να είναι πλεονεκτικές για

τα υποκείμενα • Δυνητικά οφέλη για τα υποκείμενα (συμπεριλαμβανομένης και πληρωμής για έξοδα) και δυνητικά

οφέλη για άλλου. • Μια περιγραφή της εθελοντικής φύσης της συμμετοχής και το δικαίωμα απόσυρσης σε

οποιοδήποτε χρόνο, χωρίς συνέπειες. • Μια εγγύηση ότι η ιδιωτικότητα του υποκειμένου θα προστατεύεται συνεχώς • Τα ονόματα των ατόμων με τα οποία μπορεί να έρθει σε επαφή για πληροφορίες ή παράπονα που

αφορούν τη μελέτη.

Ορισμός της διαδικασίας

εμπειρικής έρευνας: Ορίζουμε τη διαδικασία εμπειρικής έρευνας σαν

το σύνολο των ερευνητικών δραστηριοτήτων, ξεχωριστών, διαδοχικών και αλληλεξαρτώμενων

που πραγματοποιούνται από έναν ή περισσότερους ερευνητές ανήκοντες σε έναν ή

περισσότερους επιστημονικούς κλάδους, με στόχο να αποκτηθούν με συστηματικό τρόπο έγκυρες

πληροφορίες πάνω σε ένα παρατηρήσιμο φαινόμενο με στόχο να γίνει κατανοητό και να

επεξηγηθεί.

• TA ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ • • 1. Επιλογή ενός θέματος • 2. Καθορισμός του θέματος • 3. Καθορισμός του θέματος σε συνάρτηση με ένα θεωρητικό

πλαίσιο • 4. Διαμόρφωση υποθέσεων εργασίας • 5. Καθορισμός της μεθόδου συλλογής δεδομένων • 6. Διαμόρφωση των απαραίτητων μέσων συλλογής δεδομένων • 7. Καθορισμός του πληθυσμού προς έρευνα • 8. Σχεδιασμός της συλλογής δεδομένων • 9. Προετοιμασία προγράμματος εργασίας • 10. Συλλογή δεδομένων • 11. Ανάλυση αποτελεσμάτων • 12. Δημοσίευση report

Eπιλογή ενός θέματος

• Η επιλογή ενός θέματος θα πρέπει κυρίως να γίνεται με βάση:

• 1. Το επίπεδο εκπαίδευσης

• 2. Προηγούμενες έρευνες που έχουν γίνει

• 3. Συλλογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η συγκεκριμένη έρευνα

• 4. Διαθέσιμοι πόροι/διαθέσιμος χρόνος

Καθορισμός ενός θέματος

• Η επιλογή ενός θέματος θα πρέπει κυρίως να γίνεται με βάση:

• 1. Το επίπεδο εκπαίδευσης

• 2. Προηγούμενες έρευνες που έχουν γίνει

• 3. Συλλογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η συγκεκριμένη έρευνα

• 4. Διαθέσιμοι πόροι/διαθέσιμος χρόνος

Τι βοηθάει σημαντικά στον καθορισμό του θέματος:

• Κριτικός κατάλογος αυτών που έχουν γραφεί –βιβλιογραφική ανασκόπηση

• Οι συναντήσεις με πρόσωπα-κλειδιά και γενικότερα experts του χώρου. Ετσι γίνεται πιο εύκολος ο καθορισμός του αντικειμένου της μελέτης

Βιβλιογραφική ανασκόπηση

• Βιβλιογραφική ανασκόπηση είναι η εκτεταμένη, ολοκληρωμένη και συστηματική εξέταση άρθρων και βιβλίων που είναι σχετικά με το πρόβλημα μελέτης του ερευνητή.

Η βιβλιογραφική ανασκόπηση αποτελεί ένα ουσιώδες μέρος του ερευνητικού σχεδίου γιατί:

• Παρουσιάζει το θεωρητικό πλαίσιο, μέρος του οποίου είναι η μελέτη

• Προσφέρει μια κριτική ανάλυση των εξελίξεων που έχουν σχέση με το θέμα της μελέτης

• Δίνει αξία στη μελέτη δείχνοντας ότι υπάρχει μια παράδοση έρευνας που προηγήθηκε από αυτή.

• Βοηθάει στον καθορισμό των ορίων της μελέτης.

Η εκτέλεση βιβλιογραφικής ανασκόπησης περιλαμβάνει:

• Α} αναζήτηση μέσω Η/Υ

• Β} αναζήτηση μέσω κατάλληλων ευρετηρίων και περιλήψεων

• Γ} σημείωση των άρθρων που εντοπίστηκαν

• Δ} κριτική ανάλυση του κάθε άρθρου

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ/ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

• Εκμετάλλευση του πιο πρόσφατου βιβλιογραφικού υλικού

• Προσέγγιση από το γενικό στο ειδικό

• Όχι στην υπερβολική συσσώρευση βιβλιογραφίας

• Να μην παραλείπονται ούτε τα διαθέσιμα abstracts

• Οι συναντήσεις με experts προσανατολίζoυν πολλές φορές και στη σωστή βιβλιογραφία και στον καθορισμό των ορίων της μελέτης

Καθορισμός ενός θέματος: Διατύπωση και καθορισμός των ορίων του ερευνητικού

προβλήματος

• Θα πρέπει το ερευνητικό πρόβλημα να ορίζεται με τον ακριβέστερο δυνατό τρόπο .

• Γενικά, προχωρούμε από μια μεγάλη περιοχή θεμάτων ενδιαφέροντος σε ένα πιο περιορισμένο πρόβλημα . Το ερευνητικό πρόβλημα συχνά διαμορφώνεται με μορφή ερώτησης

Καθορισμός ενός θέματος: παραδείγματα

• Πόσα είδη διαφορετικών θεραπειών για κατακλίσεις υποστηρίζονται από τους νοσηλευτές και ποιες αιτιολογίες δίνονται για τη χρήση τους;

• Οι ηλικιωμένες γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης σε σχέση με τους άνδρες;

• Οι άνδρες εργαζόμενοι στα εστιατόρια παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά εργατικών ατυχημάτων σε σχέση με τις γυναίκες;

Αναγνώριση μη ερευνητικής ερώτησης

• 2 τύποι μη ερευνητικών ερωτήσεων:

• 1. ερωτήσεις αξίας

• 2. ερωτήσεις «ναι ή όχι»

Ερωτήσεις αξίας

• Είναι οι ερωτήσεις «θα έπρεπε»;

• Θα έπρεπε να ενθαρρύνονται οι μητέρες να θηλάζουν τα μωρά τους;

• Ποιο θα έπρεπε να είναι το επίπεδο εκπαίδευσης για είσοδο στην επαγγελματική άσκηση των δικηγόρων;

Για να μετατραπούν οι παραπάνω ερωτήσεις σε ερευνητικές θα πρέπει να παραληφθεί το «θα έπρεπε»

• Ποια εκατοστιαία αναλογία από τους νεοπροσληφθέντες αποφοίτους μαιευτικής πιστεύουν ότι οι μητέρες πρέπει να ενθαρρύνονται να θηλάζουν;

• Ποια πιστεύουν ότι είναι η βασική εκπαιδευτική προετοιμασία για είσοδο στην επαγγελματική άσκηση τα μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου;

Ερωτήσεις «ναι» ή «όχι»

• Αναπαύονται καλά οι ασθενείς στις ΜΕΘ;

• Παρουσιάζουν οι περισσότεροι εργαζόμενοι σαν επόπτες Δημόσιας Υγείας sress?

Mετατροπή των παραπάνω ερωτήσεων σε ερευνητικές

• Ποιες συνθήκες στις ΜΕΘ συμβάλλουν στη μείωση των σχημάτων ανάπαυσης των ασθενών;

• Ποιο είναι το ποσοστό των εποπτών Δημόσιας Υγείας που παρουσιάζουν stress κατά την εργασία τους;

Τύποι ερευνητικών ερωτήσεων κατά Dickoff et al

• Ερωτήσεις που απομονώνουν παράγοντα

• Ερωτήσεις που συσχετίζουν παράγοντες

• Ερωτήσεις που συσχετίζουν καταστάσεις

• Ερωτήσεις που παράγουν καταστάσεις

Ερωτήσεις που απομονώνουν παράγοντα

• Αυτές ρωτούν: τι είναι αυτό;

• Ποιες είναι οι ιδιότητες των γονικών δεσμών;

• Ποια είναι τα στάδια της διεργασίας της λύπης;

Ερωτήσεις που συσχετίζουν παράγοντες

• « τι συμβαίνει εδώ;» στόχος τους να διαπιστώσουν με ποιο τρόπο συνδέονται παράγοντες που έχουν ήδη αναγνωριστεί.

• Ποια είναι η σχέση των βιωμάτων παιδικής ηλικίας των γονιών με την κακοποίηση και παραμέληση των παιδιών τους;

Ερωτήσεις που συσχετίζουν καταστάσεις:

• Αυτές ρωτούν: τι θα συμβεί αν…

• Θα μείωνε την ταλαιπωρία ασθενών με χρόνιο πόνο συγκεκριμένη εναλλακτική θεραπεία;

Ερωτήσεις που παράγουν καταστάσεις

• Ερώτηση: πως μπορώ να το κάνω να συμβεί;

• Παράδειγμα: πως μπορώ να παρέμβω για να προλάβω το μετεγχειρητικό έμετο;

• Πως μπορώ να παρέμβω για να προλάβω τα εργατικά ατυχήματα σε συγκεκριμένο τομέα;

Προσέγγιση των Brink & Wood

• Οι ερευνητικές ερωτήσεις κινούνται σε 3 επίπεδα

• Ερωτήσεις 1ου επίπεδου . Αρχίζουν με «Τι;»

• Αυτές οι ερωτήσεις χρησιμοποιούνται στη διερευνητική και περιγραφική έρευνα.

• Τι θέλουν να γνωρίζουν για την πάθησή τους οι ινσουλινοεξαρτώμενοι διαβητικοί ασθενείς;

Ερωτήσεις 2ου επιπέδου

• «ποια είναι η σχέση;»

• Ποια η σχέση εκπαίδευσης ασθενή και συμμόρφωσής του σε ένα καρδιολογικό πρόγραμμα αποκατάστασης;

Ερωτήσεις 3ου επιπέδου

• «Γιατί»;

• Γιατί η παρακολούθηση συναντήσεων ανώνυμων αλκοολικών μειώνει τη λήψη αλκοόλ;

Η γραφή ενός ερευνητικού προβλήματος

• 1. Εκθεση της διαφοράς ανάμεσα στο τι υπάρχει και στο τι είναι ιδεώδες ή επιθυμητό.

• 2. Αναγνώριση των παραγόντων που συμβάλλουν στη διαφορά

• 3. Επαναδιατύπωση του προβλήματος με εννοιολογικούς όρους

Η επικέντρωση ενός ερευνητικού προβλήματος μπορεί να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει 2 στάδια

• 1. Διατύπωση της ερώτησης

• 2. Αποσαφήνιση της ερώτησης

Τα κριτήρια αξιολόγησης του ερευνητικού προβλήματος είναι:

• Η σημαντικότητα. Ποια η σημαντικότητά του στο συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο; Τι αναμένεται να συνεισφέρει;

• Η ερευνητικότητα. Είναι μετρήσιμα τα μεγέθη που με ενδιαφέρουν;

• Η εφικτότητα: Μια έρευνα πρέπει να είναι εφικτή ως προς διάφορες παραμέτρους: Χρόνος, διαθεσιμότητα υποκειμένων, συνεργασία με άλλους, ευκολίες, εφόδια και άλλοι πόροι, εμπειρία του ερευνητή, ηθικές απόψεις.

Ορισμός του σκοπού της έρευνας

• Το δεύτερο βήμα που συχνά ονομάζεται βήμα ορισμού της αιτιολογίας της μελέτης είναι μια επεξήγηση από τον ερευνητή γιατί το ερευνητικό πρόβλημα είναι σημαντικό και ποιο σκοπό θα εξυπηρετήσει η λύση του.

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΕΩΣ ΕΔΩ: ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ

• Τίτλος • Περίληψη. Τα όρια λέξεων που δίνονται συνήθως για τις

περιλήψεις είναι από 100-300 λέξεις. Μια περίληψη δίνει τις ακόλουθες πληροφορίες: Αντικείμενο-στόχους, περιγραφή των μελών του δείγματος, σύντομη επεξήγηση των διαδικασιών συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, περίληψη βασικών ευρημάτων, βασικά συμπεράσματα

• Εισαγωγή – αντικείμενα -στόχοι

ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ:

• Απόκτηση κατάλληλης πληροφόρησης

• Αναμενόμενα αποτελέσματα: Υιοθέτηση βέλτιστων λύσεων-πολιτικών μέσω της κατάλληλης πληροφόρησης

70

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ:ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ

• Ο όρος πληθυσμός θα χρησιμοποιείται στα επόμενα για να δηλώσει οποιαδήποτε συλλογή οντοτήτων, έμψυχων ή άψυχων, τις οποίες εξετάζουμε ως προς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά.

• Πολλές φορές επιλέγουμε ένα μέρος του πληθυσμού για μελέτη. Το μέρος αυτό του πληθυσμού λέγεται δείγμα (sample).

• Στατιστική μεταβλητή (variable). Είναι μια καλά ορισμένη μετρήσιμη έκφραση ενός χαρακτηριστικού που μας ενδιαφέρει. Οι τιμές που παίρνει κάθε μεταβλητή ονομάζονται δεδομένα.

• Πλαίσιο (frame). Είναι το σύνολο των στοιχείων του πληθυσμού που είναι δυνατόν να περιληφθούν στο δείγμα

70

71

ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ (SAMPLING METHODS)

ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ: ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

ΑΡΧΕΣ 1. Σωστή οριοθέτηση του πληθυσμού

2. Χρήση μιας τεχνικής δειγματοληψίας που να βασίζεται στο νόμο των πιθανοτήτων 3.Ερώτηση ενός επαρκούς αριθμού προσώπων - αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος

71

72

Τύποι Μεταβλητών

• α) Οι μεταβλητές διακρίνονται σε ποσοτικές (numeric, qualitative quantitative variables) και ποιοτικές (qualitative variables) ανάλογα με το εάν οι τιμές τους εκφράζονται αριθμητικά (π.χ βάρος), ή ονομαστικά (χρώμα μαλλιών, φύλο κ.λ.π).

• (β) Οι ποσοτικές μεταβλητές, με τη σειρά τους, διακρίνονται σε συνεχείς (continues variables) και σε διακριτές (discrete, non-continues variables) ανάλογα με τα εάν οι τιμές είναι συνεχείς ή διακριτές αντίστοιχα.

• (γ) Οι ποιοτικές μεταβλητές διακρίνονται σε ονομαστικές ή κατηγορικές (categorical variables) και σε διατάξιμες (ordinal variables) με βάση το αν έχει νόημα η διάταξη των μετρήσεων

72

Τι είναι εξαρτημένες και τι ανεξάρτητες μεταβλητές

• Οι μεταβλητές των οποίων οι τιμές εξαρτώνται από τις τιμές άλλων μεταβλητών λέγονται εξαρτημένες. Οι μεταβλητές οι τιμές των οποίων δεν εξαρτώνται από τις αντίστοιχες τιμές άλλων μεταβλητών αλλά μάλλον τις επηρεάζουν καλούνται ανεξάρτητες μεταβλητές.

• ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1. διάταξη των μετρήσεων 2. απόσταση μεταξύ τους. 3 . ύπαρξη εγγενούς σημείου 0.

• Ονομαστικές Κλίμακες (nominal scales). Αποτελούν το χαμηλότερο επίπεδο μέτρησης. Χρησιμοποιούνται για τη συμβολική έκφραση ποιοτικών κατηγορικών στοιχείων και μεταβλητών (π.χ φύλο).

• Τακτικές Κλίμακες (ordinal scales). Είναι το αμέσως ανώτερο επίπεδο μέτρησης από εκείνο της ονομαστικής κλίμακας. Μετρούν ποιοτικά διατάξιμα δεδομένα και μεταβλητές, των οποίων οι συμβολικές τιμές που λαμβάνουν μπορούν να ιεραρχηθούν με βάση κάποιο κριτήριο (π.χ επίπεδο ικανοποίησης από σπουδές).

• Διαστημικές Κλίμακες (interval scales). Αποτελούν ένα ακόμη ανώτερο επίπεδο μέτρησης. Αναφέρονται στη μέτρηση αριθμητικών δεδομένων, τα οποία ικανοποιούν την ιδιότητα της διάταξης των τιμών τους αλλά και της απόστασης μεταξύ επί μέρους μετρήσεων. Δεν ορίζεται το απόλυτο 0 . (π.χ θερμοκρασία σε βαθμούς Κελσίου.

• Αναλογικές Κλίμακες (ratio scales). Οι μετρήσεις οι οποίες βασίζονται σε αναλογικές κλίμακες αναφέρονται επίσης σε αριθμητικά δεδομένα, ικανοποιούν τις ιδιότητες της διάταξης και απόστασης των τιμών της μεταβλητής, αλλά επί πλέον διαθέτουν ένα εγγενές «μηδενικό» σημείο αναφοράς, το οποίο εκφράζει πραγματική κατάσταση της μεταβλητής (π.χ ύψος, τ. μέτρα οικοπέδου κ.λ.π)

76

Στατιστική υπόθεση ελέγχου

• Η στατιστική υπόθεση ελέγχου χρησιμοποιείται για την μέτρηση της διαφοράς των δεδομένων από αυτό που αναμένεται να συμβαίνει αν η μηδενική υπόθεση είναι ακριβής.

76

77

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΦΟΡΟΥΝ

• Την κατανομή των μεταβλητών στον πληθυσμό είτε

• Τις παραμέτρους κατανομής, είτε

• Τη σχέση των παραμέτρων αυτών σε διαφορετικούς πληθυσμούς είτε

• Τη σχέση δύο ή περισσότερων μεταβλητών στον πληθυσμό.

77

78

ΕΛΕΓΧΟΣ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

• Η στατιστική υπόθεση είναι ένας ισχυρισμός που αναφέρεται στην κατανομή μιας ή περισσότερων τυχαίων μεταβλητών.

• Ο Έλεγχος Στατιστικών Υποθέσεων είναι η διαδικασία με την οποία ελέγχουμε την ορθότητα ή μη μιας στατιστικής υποθέσεως.

78

79

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ • Ελέγχουμε μια υπόθεση την οποία ονομάζουμε μηδενική (Η0)

σε αντιπαράθεση με μια εναλλακτική υπόθεση (Η1).

ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΥΨΟΥΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η0 σωστή Η1 σωστή

Δεν απορρίπτω

την Η0

Σωστή απόφαση Λάθος τύπου ΙΙ

Απορρίπτω την

Η0

Λάθος τύπου Ι Σωστή

απόφαση

79

80

Επίπεδο σημαντικότητας α

• Είναι η μέγιστη πιθανότητα που ο ερευνητής επιτρέπει στον εαυτό του να κάνει λάθος τύπου Ι.

• Παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας p είναι η πιθανότητα η στατιστική συνάρτηση ελέγχου να πάρει μια τιμή τόσο ακραία ή περισσότερο ακραία από αυτήν που πήρε για το συγκεκριμένο δείγμα κάτω από την H0

80

81

ΜΟΝΟΚΑΤΑΛΗΚΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΤΑΛΗΚΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ (ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ 2

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ)

• Δικατάληκτο κριτήριο ελέγχου έχουμε όταν

η στατιστική δοκιμασία αποσκοπεί στον έλεγχο για τη διαφοροποίηση της παραμέτρου από μια άλλη ή από μια συγκεκριμένη τιμή π.χ

• Μονοκατάληκτο κριτήριο ελέγχου έχουμε όταν προκαθορίζουμε τη διεύθυνση της διαφοράς π.χ

21 XX

21 XX

81

82

Η συνάφεια και τα χαρακτηριστικά της

• Στην Στατιστική ο όρος συνάφεια (contingency) αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο δύο ή περισσότερες μεταβλητές συμμεταβάλλονται και καθορίζει την κατεύθυνση και τον βαθμό μεταβολής που παρατηρείται στις τιμές της μιας μεταβλητής, όταν συμβαίνει αλλαγή στις αντίστοιχες τιμές της άλλης.

82

83

• Η συνάφεια χαρακτηρίζεται από: • 1) την κατεύθυνση (θετική ή αρνητική) • 2) το βαθμό (απόλυτη ή σχετική) • 3) τη μορφή (ευθύγραμμη ή καμπυλόγραμμη) • Η συνάφεια μεταξύ των μεταβλητών Χ και Υ χαρακτηρίζεται ως • • θετική (positive) αν αυξανομένων (ή ελαττωμένων) των

τιμών της Χ αυξάνονται ή (ελαττώνονται) οι τιμές της Υ αντίστοιχα

• • αρνητική (negative) αν αυξανομένων (ή ελαττωμένων) των τιμών της Χ ελαττώνονται (ή αυξάνονται) οι τιμές της αντίστοιχα

• • θετική και απόλυτη όταν η μεγαλύτερη τιμή της Χ αντιστοιχεί στην μεγαλύτερη τιμή της Υ, η δεύτερη μεγαλύτερη τιμή της Χ στην δεύτερη αμέσως μεγαλύτερη τιμή της Υ κ.ο.κ.

• • αρνητική και απόλυτη όταν η μεγαλύτερη τιμή της Χ αντιστοιχεί στην μικρότερη τιμή της Υ, η δεύτερη μεγαλύτερη τιμή της Χ στην προτελευταία τιμή της Υ κ.ο.κ.

83

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΈΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ -

BACKGROUND • Aνάπτυξη θεωρητικού πλαισίου,

βιβλιογραφικές αναφορές, κριτική ανάλυση

• Παράδειγμα: Ανίχνευση τάσεων εξάρτησης από ψυχοδραστικές ουσίες

• Θεωρητικό πλαίσιο: χρήση κατάχρηση εξάρτηση σωματική και ψυχική εξάρτηση

Διαμόρφωση υποθέσεων εργασίας-στόχοι στις μη περιγραφικές μελέτες-

ορισμός μεταβλητών • Υπόθεση είναι μια δοκιμαστική πρόβλεψη ή ερμηνεία της

σχέσης ανάμεσα σε δύο μεταβλητές

• Τύποι υποθέσεων: Οι υποθέσεις διακρίνονται σε:

• Απλές

• Σύνθετες

• Παράλληλα τόσο οι απλές όσο και οι σύνθετες διακρίνονται:

• Κατευθύνουσες

• Μη κατευθύνουσες

Διαμόρφωση υποθέσεων εργασίας. Απλές υποθέσεις

• Παιδιά που γεννιούνται από εθισμένες σε ηρωίνη μητέρες θα έχουν μικρότερο βάρος γέννησης από ότι παιδιά μη εθισμένων μητέρων (κατεύθυνσης)

• Ανεξάρτητη μεταβλητή: Εθισμός στην ηρωίνη

• Εξαρτημένη μεταβλητή : Βάρος γέννησης

Σύνθετες υποθέσεις

• Οι έφηβοι που κακοποιήθηκαν ως παιδιά θα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν κατάθλιψη και απόπειρες αυτοκτονίας από ότι οι έφηβοι που δεν κακοποιήθηκαν (κατεύθυνσης).

• Ανεξάρτητη μεταβλητή: Κακοποίηση

• Εξαρτημένη μεταβλητή : Κατάθλιψη, Απόπειρες αυτοκτονίας

Γενικά οι υποθέσεις εργασίας θα πρέπει:

• Να είναι ξεκάθαρες, να μην περιλαμβάνουν αοριστίες, να μην περιλαμβάνουν χαρακτηρισμούς και να αποσυντίθεται πολύπλοκοι όροι.

17/2/2015 Β. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ 89

ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Βασικά χαρακτηριστικά

Δομή (structure). Δομημένος τρόπος: Από όλα τα υποκείμενα συλλέγονται οι ίδιες πληροφορίες. Ποσοτικότητα (quantifiability). Δεδομένα που πρόκειται να υποστούν στατιστική ανάλυση πρέπει να συλλέγονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να ποσοτικοποιηθούν. Αντιδραστικότητα (obtrusiveness). Είναι ο βαθμός στον οποίο έχουν γνώση τα υποκείμενα για το ρόλο τους στη μελέτη Αντικειμενικότητα (objectivity). Οι μέθοδοι συλλογής δεδομένων θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από αντικειμενικότητα


ΒΑΣΙΚΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΥ

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ

• 1. Αμεροληψία. Σε επαναλαμβανόμενες δοκιμές η μέση τιμή των εκτιμήσεων δεν θα πρέπει να διαφέρει από την ποσότητα που προτιθέμεθα να εκτιμήσουμε.

• 2. Εγκυρότητα. Ένα μέτρο λέγεται έγκυρο όταν το συστηματικό σφάλμα μέτρησης είναι αδύναμο.


Εσωτερική εγκυρότητα: Μετρούμε αποτελεσματικά αυτό που θέλουμε να μετρήσουμε.

• Εγκυρότητα περιεχομένου: Αντιπροσωπευτικότητα των ερωτήσεων

• Εγκυρότητα κριτηρίου: Σχέση με άλλα έγκυρα ερωτηματολόγια

• Εγκυρότητα δομής: Αντικειμενικότητα

• Εξωτερική εγκυρότητα: Σε ποιο μέτρο τα αποτελέσματα μιας έρευνας μπορούν να γενικευθούν σε άλλους πληθυσμούς;


Αξιοπιστία (Reliability)

• Περιλαμβάνει 2 βασικές έννοιες:

• Σταθερότητα (stability). Η αξιοπιστία μιας μέτρησης μετριέται με την ευστάθειά της μέσα στο χρόνο

• Eσωτερική συνάφεια. Εδώ παράλληλοι όροι επεξεργάζονται την ίδια χρονική στιγμή και συσχετίζονται για να εκτιμήσουν την αξιοπιστία σε αυτού του είδους τις μετρήσεις


Eυαισθησία (sensitivity)

• Εχει να κάνει με την ικανότητα ενός ερωτηματολογίου να ανακαλύπτει τις διακυμάνσεις στις υπό μέτρηση παραμέτρους σε μια δεδομένη περίοδο.


ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

• Α. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΥΤΟΑΝΑΦΟΡΑΣ

• Β. ΑΜΕΣΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ


Μέθοδοι συλλογής δεδομένων

• Α. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΥΤΟΑΝΑΦΟΡΑΣ

• 1. Προφορική συνέντευξη

• 2. Ερωτηματολόγιο

• 3. Tηλεφωνικά

• 4. Συνέντευξη μέσω Internet

• Ανάλογα με το βαθμό δόμησης διακρίνονται σε:

• α. Μη δομημένες και ημιδομημένες τεχνικές αυτοαναφοράς

• β. Δομημένες μέθοδοι αυτοαναφοράς


Πως καθορίζεται ο βαθμός δόμησης:

• Πρωταρχικά από το είδος των ερωτήσεων:

• Ελεύθερες ερωτήσεις : Αφορά στις προφορικές συνεντεύξεις: οι ερωτήσεις δεν έχουν διαμορφωθεί από την αρχή παρά μόνο ένας οδηγός που καθορίζει την γκάμα των θεμάτων που θα συζητηθούν

• Ανοικτές ερωτήσεις (open-ended questions): οι ερωτήσεις από την πλευρά του ερευνητή είναι συντεταγμένες και ο ερωτώμενος διαμορφώνει ελεύθερα τις απαντήσεις.

• Κλειστές ερωτήσεις (closed-ended questions): οι ερωτήσεις είναι διαμορφωμένες και ο ερωτώμενος πρέπει να απαντήσει με βάση συγκεκριμένες κατηγορίες απαντήσεων


Αντίστοιχα έχουμε:

• Μη δομημένες μέθοδοι αυτοαναφοράς. Οι ερωτήσεις είναι ελεύθερες και ερευνητής και υποκείμενο μπορούν να παρεκκλίνουν τελείως του θέματος.Ειδικές περιπτώσεις: ιστορίες ζωής, ημερολόγια.

• Ημιδομημένες μέθοδοι αυτοαναφοράς. Ελεύθερες και ανοικτές ερωτήσεις με κάποια μικρά περιθώρια παρέκκλισης

Π.χ οι ομαδικές επικεντρωμένες συνεντεύξεις (focus group interviews). Βασίζονται κυρίως σε ελεύθερες και ανοικτές ερωτήσεις. Ζητούνται ταυτόχρονα οι γνώμες 12-15 υποκειμένων τα οποία συγκροτούνται σε ομάδες.

• Δομημένες συνεντεύξεις μέθοδοι αυτοαναφοράς : Βασίζονται στις κλειστές ερωτήσεις


• ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ • ΚΡΙΤΗΡΙΑ • 1. Η πληροφόρηση που διαθέτουμε για τα υποκείμενα της

μελέτης • 2. Οι ικανότητες γραφής και ανάγνωσης καθώς και το

ενδιαφέρον ή τα κίνητρα που δίνονται στον συγκεκριμένο πληθυσμό

• 3. Ο τύπος των ερωτήσεων που προβλέπονται δηλ. ανοικτές ή κλειστές καθώς και ο αριθμός των δυνατών επιλογών ανά ερώτηση

• 4. Το περιεχόμενο των ερωτήσεων η φύση και η πολυπλοκότητα των πληροφοριών που απαιτούμε. Οι απόψεις και/ή η άδεια των άμεσα εμπλεκόμενων προσώπων

• 5. Το ποσοστό των επιθυμητών απαντήσεων • 6. Ο διαθέσιμος χρόνος • 7. Ο προϋπολογισμός • 8. Το διαθέσιμο προσωπικό


ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ

1.Η συμφωνία του οργάνου με τη μεταβλητή: συμφωνία του οργάνου με τα αντικείμενα της

μελέτης 2.Εφικτότητα χρήσης του οργάνου μέσα στο

ερευνητικό σχέδιο: επιλογή κατάλληλου οργάνου – σωστή δόμηση

3.Αποδοχή του οργάνου από τους αποκριτές της μελέτης: καταλληλότητα ερωτήσεων

ΤΥΠΟΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 1. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Η προσωπική συνέντευξη 1. Υψηλά ποσοστά απόκρισης

2. Δυνατότητα να ταυτοποιήσεις αυτόν που απαντά

3. Περιλαμβάνει άτομα με ειδικές ανάγκες, αναλφάβητους κ.λ.π

4. Δυνατότητα να πειστεί το υποκείμενο να συμμετάσχει

5. Αυθόρμητες απαντήσεις

6. Δυνατότητα να ελέγξεις τη σειρά των ερωτήσεων

1. Η πιο δαπανηρή 2. Δυνατότητα

εξαπάτησης από πλευράς συνεντευκτών

3. Μεροληψία στις απαντήσεις για να γίνουν αρεστοί στον συνεντεύκτη

4. Πιθανές μεροληψίες λόγω ηλικίας, φύλου , εθνικότητας συνεντεύκτη

ΤΥΠΟΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Η συνέντευξη μέσω τηλεφώνου

1. Λιγότερο δαπανηρή από ότι η προσωπική συνέντευξη

2. Λιγότερο απαιτητική για τους συνεντεύκτες από ότι η προσωπική συνέντευξη.

3. Σφάλματα που οφείλονται στον συνεντεύκτη αντιμετωπίζονται πιο εύκολα.

4. Καλύτερο ποσοστό απαντήσεων σε σχέση με τα γραπτά.

5. Γρήγορη μέθοδος 6. Δυνατότητα να απομονώσεις τη

συμμετοχή, να ξεκαθαρίσεις κάποια απάντηση.

7. Δυνατότητα να ελέγξεις τη σειρά ερωτήσεων

8. Δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις εκπροσώπους /διερμηνείς

1. Επιλέγονται μόνο άτομα καταχωρημένα στους τηλεφωνικούς καταλόγους

2. Μπορεί να θεωρηθεί σαν παράκληση-φάρσα.

3. Η συζήτηση θα πρέπει να είναι σύντομη (5-10 λεπτά)

4. Παρατήρηση ή έλεγχος του υποκειμένου αδύνατη

5. Ο τόνος της φωνής μπορεί να εισάγει σφάλματα.


Η αποστολή γραπτών ερωτηματολογίων

1. Λιγότερο δαπανηρή από ότι η προσωπική συνέντευξη

2. Δυνατότητα ενός υψηλού ποσοστού απαντήσεων στις πιο προσωπικές ερωτήσεις

3. Δεν υπάρχουν οι μεροληψίες που σχετίζονται με τον συνεντεύκτη

4. Βρίσκεις πιο εύκολα άτομα πολύ απασχολημένα

5. Ο χρόνος απάντησης είναι πιο μακρύς

6. Δυνατότητα αναζήτησης συμβουλών

1. Ποσοστό απαντήσεων γενικά πολύ χαμηλό

2. Περιορισμοί λόγω γλώσσας (εκτός αν υπάρχει μετάφραση

3. Δυνατότητα να χαθούν ερωτηματολόγια

4. Αδυναμία να ελεγχθεί η σειρά των απαντήσεων

5. Το ερωτηματολόγιο πρέπει να είναι σύντομο

6. Οι υπενθυμίσεις συνεπάγονται και πρόσθετα έξοδα

7. Οι προθεσμίες σπάνια τηρούνται

8. Δεν γνωρίζουν την ταυτότητα αυτού που απάντησε


Οι συνεντεύξεις μέσω Internet

1. Χαμηλό κόστος 2. Γρήγορη λήψη δεδομένων

Ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού σε κάποιες γεωγραφικές ζώνες δεν έχει πρόσβαση στο Internet

Οι ομαδικές συνεντεύξεις

1. Υψηλό ποσοστό συνεργασίας 2. Δυνατότητα να επεξηγηθεί η

έρευνα και να απαντηθούν οι ερωτήσεις

3. Κάποιες φορές χαμηλά κόστη

1. Λίγες από αυτές τις έρευνες μπορούν να ομαδοποιήσουν τα υποκείμενα.

2. Κάποια προβλήματα μπορεί να υπερτονιστούν, κάποια να υποτιμηθούν

ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Να καταφέρνουμε να μετρήσουμε αυτό που θέλουμε να μετρήσουμε: εγκυρότητα

Να είμαστε ξεκάθαροι και όχι διφορούμενοι

Να αναφερόμαστε με τρόπο που να μη δημιουργούμε αντιστάσεις στον ερωτώμενο

Να είμαστε έντιμοι , να μην κατευθύνουμε προς μια συγκεκριμένη απάντηση

Το υποκείμενο να είναι πράγματι ικανό να μας δώσει τη συγκεκριμένη πληροφόρηση.


ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

• Στις κλειστές ερωτήσεις έχουμε μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουμε επαρκείς απαντήσεις

• Σημαντική είναι και η μεροληψία που εισάγεται από το ότι ο ερωτώμενος πρόθυμος να επιλέξει μιαν έτοιμη απάντηση ακόμα και αν δεν τον αφορά παρά να αναζητήσει και να καταχωρίσει με δική του διατύπωση την απάντηση που τον αφορά

• Οι κλειστές ερωτήσεις είναι δύσκολο να διατυπωθούν. Δεν είναι σπάνια η περίπτωση που κατά τη σύνταξη του ερωτηματολογίου είναι άγνωστες οι απαντήσεις που αντιστοιχούν σε ορισμένη ερώτηση

• Στις ανοικτές ερωτήσεις μπορεί να έχουμε υποκειμενικότητα και σφάλματα αναφοράς από την πλευρά του ερευνητή

• η επιτυχία των ανοικτών ερωτήσεων εξαρτάται από τη φύση των ερωτήσεων, το μορφωτικό επίπεδο των ερωτώμενων και το ενδιαφέρον τους για το θέμα της έρευνας

• Μερικοί αποκριτές εναντιώνονται στην υποχρέωση να διαλέξουν ανάμεσα σε απαντήσεις που δεν αντανακλούν τη γνώμη τους (προσθήκη της επιλογής «άλλο»).

• Συχνά ο πίνακας με τις έτοιμες απαντήσεις που συνοδεύει μια ερώτηση είναι τόσο μεγάλος ώστε η αντίστοιχη προκωδικοποιημένη ερώτηση να επιβαρύνει το ερωτηματολόγιο διογκώνοντας το τεχνητά

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ • Το ερωτηματολόγιο πρέπει να περιέχει ερωτήσεις επί όλων των θεμάτων

που είναι ουσιώδη για τη διεξαγόμενη έρευνα.

• Το ερωτηματολόγιο πρέπει να δίνει πειστικά την εικόνα ενός σύντομου κειμένου που προσφέρεται για εύκολη συμπλήρωση όλων των απαντήσεων στις ερωτήσεις που περιέχει

• Ο παραλήπτης του ερωτηματολογίου που θα απαντήσει και στα ερωτήματα πρέπει να πιστέψει ότι μετέχει σε ένα έργο σοβαρό και ενδιαφέρον.

• Ο παραλήπτης που θα απαντήσει στις επιμέρους ερωτήσεις δεν πρέπει να επηρεασθεί ώστε να δώσει μεροληπτικές απαντήσεις

• Κάθε ερώτηση πρέπει να σχεδιασθεί έτσι ώστε να οδηγεί σε σαφή και ακριβή απάντηση.

• Η φραστική διατύπωση, η διάρθρωση και η διάταξη του ερωτηματολογίου πρέπει να εξυπηρετούν και τις παρεπόμενες εργασίες (κωδικογράφηση, πινακοποίηση κλπ.).


• Το γραπτό ερωτηματολόγιο προτιμάται: -όταν πρόκειται για τομέα σαφώς οριοθετημένο, που δεν περιλαμβάνει γεγονότα ή απαντήσεις που εμπλέκουν συμπεριφορές ή απόψεις διφορούμενες ή πολύπλοκες. -όταν το θέμα είναι επαρκώς οριοθετημένο από καλά συντεταγμένες ερωτήσεις -όταν ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται έχει λόγους να ενδιαφέρεται για το συγκεκριμένο θέμα -όταν πρόκειται να προσεγγιστεί μεγάλος πληθυσμός και αυτό σε ελάχιστο χρόνο

Η κατασκευή του ερωτηματολογίου: στάδια

• Απόφαση για τα αντικείμενα της μελέτης, δηλ. την πληροφόρηση που ζητάμε.

• Απόφαση για τον τύπο του ερωτηματολογίου που επιτρέπει να φτάσεις με τον καλύτερο τρόπο στη συγκεκριμένη πληροφόρηση

• Κατασκευή ενός πρώτου σχεδίου του ερωτηματολογίου

• Ελεγχος του σχεδίου και επανέλεγχος των ερωτήσεων

• Pre-test (πιλοτική έρευνα

• Τελική διατύπωση ερωτηματολογίου

ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

• Είναι σκόπιμο να αρχίζουμε τη σύνταξη του

ερωτηματολογίου καταγράφοντας όλα τα θέματα που έχουν σχέση με το αντικείμενο της έρευνας και επιθυμούμε να τα καλύψουμε. Στη συνέχεια σχηματίζουμε συνδυασμούς των μεταβλητών που προκύπτουν από την πιο πάνω καταγραφή και επιλέγουμε τελικά εκείνους που εξυπηρετούν τους σκοπούς της έρευνας. απορρίπτουμε δε τους λοιπούς ως άσχετους η οριακούς.

Η ΠΡΩΤΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ: ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΑΙ ΕΥΚΟΛΟ

• Ένα ογκώδες ερωτηματολόγιο,

πυκνοτυπωμένο με μικρού μεγέθους τυπογραφικά στοιχεία, δίνει αμέσως στον αποδεκτή του την εικόνα πολλής και δύσκολης εργασίας που απαιτεί η συμπλήρωσή του. Μια τέτοια εικόνα είναι σίγουρα αρνητική και δεν πρόκειται να διορθωθεί από την επιστολή που συνοδεύει το ερωτηματολόγιο όσο καλογραμμένη και αν είναι

ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

• Όσο πιο μικρό και σύντομο είναι το ερωτηματολόγιο τόσο πιο εύκολο φαίνεται. Έχει παρατηρηθεί ότι αν η σελίδα του ερωτηματολογίου είναι μικρού σχήματος (7X10 ίντσες), το ποσοστό των ερωτηματολογίων που επιστρέφονται συμπληρωμένα είναι μεγαλύτερο παρά αν το σχήμα είναι πιο μεγάλο (8,5Χ11 ή 8.5X14 ίντσες).

ΠΟΣΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ;

• Στη βιβλιογραφία αναφέρονται μεγάλα ποσοστά συμμετοχής (75%) σε έρευνα που διεξήχθη με ταχυδρομική διακίνηση ερωτηματολογίων τα οποία ήταν πολυσέλιδα (12 σελίδες). Ο κανόνας, πάντως, είναι να μη ξεπερνιέται ο αριθμός των 4-5 σελίδων μεγέθους 8,5X11 ιντσών, για τις συνήθεις έρευνες που γίνονται με ταχυδρομική διακίνηση των ερωτηματολογίων.

Βιβλιαράκι ή μη βιβλιοδετημένα φύλα;

• Από την καθημερινή πείρα έχει διαπιστωθεί ότι το δέσιμο των φύλλων του ερωτηματολογίου σε ενιαίο βιβλιαράκι (περιορισμένου πλάτους) είναι λιγότερο αποτελεσματικό από τη χρήση του συνηθισμένου ερωτηματολογίου σε μορφή μη βιβλιοδετημένων φύλλων

ΠΟΙΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ;

• Πολλές φορές οι απεικονίσεις δίνουν στον παραλήπτη του ερωτηματολογίου την εντύπωση ότι πρόκειται για διαφημιστικό υλικό κι έτσι υπάρχει ο κίνδυνος ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο να πεταχτεί στα άχρηστα πριν εξετασθεί το ίδιο ή πριν διαβασθεί η συνοδευτική επιστολή (διαφορές απόκρισης που έχουν καταγραφεί: 36%)

ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ Η ΕΚΤΥΠΩΣΗ • Καλό είναι να αποφεύγονται τα χρώματα,

διότι δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται για διαφημιστικό υλικό. Αν χρειασθεί να διαφοροποιηθούν χρωματικά τα ερωτηματολόγια που προορίζονται για διαφορετικές περιοχές ή εποχές κλπ., είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούνται ανοιχτά χρώματα (ανοιχτό κίτρινο, ανοιχτό γαλάζιο κ.λπ.) .

ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ Η ΕΚΤΥΠΩΣΗ

• Το είδος των τυπογραφικών χαρακτήρων που χρησιμοποιούνται είναι ζήτημα προσωπικού γούστου. Κατά κανόνα χρησιμοποιούνται χαρακτήρες διάφορου μεγέθους και μορφής για το ίδιο ερωτηματολόγιο: μεγαλύτερα για τις κύριες ερωτήσεις ή για τις επικεφαλίδες που χωρίζουν το ερωτηματολόγιο σε τμήματα, πλάγια ή πιο έντονα για τις λέξεις που πρέπει να τονισθούν, μικρότερα για τους τίτλους των στηλών ή τις υποσημειώσεις κ.λπ. Πάντως, η πολύ μεγάλη ποικιλία τυπογραφικών χαρακτήρων επάνω στο ίδιο ερωτηματολόγιο δημιουργεί υπερφορτωμένη εικόνα που κάνει το ερωτηματολόγιο να φαίνεται δύσκολο.

ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ Η ΕΚΤΥΠΩΣΗ

• Στην περίπτωση που το ερωτηματολόγιο θα χρησιμοποιηθεί σε προσωπική συνέντευξη τυπώνονται μόνο οι περιττής τάξης σελίδες (η πίσω όψη κάθε φύλλου μένει λευκή) ώστε να εξυπηρετείται ο συνεντεύκτης κατά τη συμπλήρωση των απαντήσεων. Τα ερωτηματολόγια που διακινούνται με το ταχυδρομείο ε ίνα- τυπωμένα σε όλες τις σελίδες τους.

• Το τετρασέλιδο ερωτηματολόγιο τυπώνεται σε ένα δίφυλλο που ανοίγει, όπως η εφημερίδα. Το εξασέλιδο τυπώνεται όπως το τετρασέλιδο με το επιπλέον φύλλο ανάμεσα στα δυο άλλα. Μπορεί βέβαια να τυπωθεί σε ένα φύλλο που διπλώνεται και ανοίγει όπως το ακορντεόν από το μέσο:

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΣΕΛΙΔΕΣ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΤΑΞΗΣ

ΔΙΑΤΑΞΗ

ΕΥΚΟΛΟ ΚΑΙ

ΣΥΝΤΟΜΟ

ΑΠΟ ΤΙΣ

ΓΕΝΙΚΕΣ

ΣΤΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ

ΟΙ ΣΕΛΙΔΕΣ

• Η οργάνωση των στοιχείων (χαρακτήρων, γραμμών. σχημάτων, εικόνων) που εντάσσονται σε κάθε σελίδα πρέπει να δίνει την εικόνα της απλότητας, της κομψότητας και της σαφήνειας. Η σελίδα δεν πρέπει ποτέ να φαίνεται πυκνογραμμένη ή υπερφορτωμένη, πρέπει να έχει κανονικά περιθώρια, να ξεχωρίζονται τα τυπωμένα τμήματα της (επιμέρους ερωτήσεις και ομάδες ερωτήσεων) με λευκά κενά και να μη περιέχει υπερβολικά μεγάλο αριθμό από καρεδάκια ή πινακοποιημένους χώρους.

ΔΙΑΤΑΞΗ

• Η διάταξη πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μη μένει στον παραλήπτη η παραμικρή αμφιβολία για το ορθό καρεδάκι ή άλλο σημείο που θέλει να σημειώσει (τσεκάρισμα) ή την περιοχή όπου πρέπει να γράψει την απάντηση του. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται διάστικτες ή άλλες γραμμές που οδηγούν στα αντίστοιχα σημεία ή περιοχές:

10. Συμφωνείτε ή όχι με τα φορολογικά μέτρα της Κυβέρνησης;

Συμφωνώ ..............................................

Δε συμφωνώ .........................................

Δεν έχω γνώμη ......................................

Δεν απαντώ ...........................................

Παράδειγμα ανοικτής ερώτησης

• 11. Ποιό είναι το επάγγελμά σας; ……………………..

Σε κάθε περίπτωση η απάντηση πρέπει να καταχωρισθεί σε μία θέση - και

όχι, σε περισσότερες. Η ερώτηση για το μέγεθος του νοικοκυριού (αριθμός

μελών) μπορεί να είναι κωδικοποιημένη και τυπωμένη ως εξής:

1-2 3-4 5-6 7-8 9-11 12 -

Είναι φανερό ότι, εκτός ίσως από το τελευταίο καρεδάκι όλα τα άλλα μπορεί ·να έχουν σημειωθεί σε απάντηση του μεγέθους που σημειώνεται είτε αμέσως πριν είτε αμέσως μετά

Είναι φανερό ότι, εκτός ίσως από το τελευταίο

καρεδάκι όλα τα άλλα μπορεί ·να έχουν σημειωθεί σε

απάντηση του μεγέθους που σημειώνεται είτε αμέσως

πριν είτε αμέσως μετά.

Η ορθή διάταξη είναι:

1-2 5-6 9-11

3-4 7-8 12-

Το καρεδάκι ή η γραμμή καταχώρισης πρέπει κατά

κανόνα να αφήνονται για συμπλήρωση προς τα δεξιά,

δηλαδή μετά την ερώτηση και όχι αντίστροφα, διότι η

συμπλήρωση της απάντησης ακολουθεί την

ανάγνωση της ερώτησης:

•

•

•

•

•

•

Το καρεδάκι ή η γραμμή καταχώρισης πρέπει κατά κανόνα να αφήνονται

για συμπλήρωση προς τα δεξιά, δηλαδή μετά την ερώτηση και όχι

αντίστροφα, διότι η συμπλήρωση της απάντησης ακολουθεί την ανάγνωση

της ερώτησης:

15. Γραμματικές γνώσεις-σπουδές (σημειώστε μέχρι που φθάσατε)

Δεν έχω πάει ποτέ σχολείο .......................................

Φοίτησα στο δημοτικό ...............................................

Τέλειωσα το δημοτικό ...............................................

Φοίτησα στο γυμνάσιο ..............................................

Τέλειωσα το γυμνάσιο ...............................................

Φοίτησα στο λύκειο ...................................................

Τέλειωσα το λύκειο ...................................................

Φοίτησα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

ή αποφοίτησα (ΤΕΙ, ΑΕΙ) .............................

Τα καρεδάκια πρέπει, κατά το δυνατό, να ισοζυγίζονται καθέτως ώστε να

αποφεύγονται σφάλματα καταχώρισης (και κωδικοποίησης). Δεν είναι ορθή η

ακόλουθη διάταξη:

20. Νομική μορφή διαμονής

Ιδιοκατοίκηση ...............................................................................

Ενοίκιο ...............................................................

Φιλοξενία .....................................................................................

Βαθμός οργάνωσης.

Άριστα 10

Βαθμολογείστε καθεμιά από τις επόμενες τρεις επιχειρήσεις με ένα βαθμό από την κλίμακα που δίνεται στο πλάι. Αν πιστεύετε ότι η οργάνωση της επιχείρησης «Α» είναι άριστη, βαθμολογείστε την με 10, αν όμως πιστεύετε ότι η οργάνωσή της είναι πολύ χαμηλή, βαθμολογείστε την με 0. Μπορείτε να τη βαθμολογήσετε με όποιον άλλο βαθμό της ίδιας κλίμακας κρίνετε ότι αντιστοιχεί στο βαθμό οργάνωσης της επιχείρησης αυτής. Κάνετε το ίδιο και για τις άλλες επιχειρήσεις.

Επιχείρηση "Α" Επιχείρηση "Β" Επιχείρηση "Γ"

Βαθμός ……………….. ……………….. ………………..

9

8

7

6

Μέση

βαθμολογία 5

4

3

2

Πολύ

χαμηλή 1

βαθμολογία 0

16. Παρακαλούμε να σημειώσετε σε ποιες από τις αναφερόμενες

τράπεζες είσαστε πελάτης και, το είδος των εργασιών που κάνετε με καθεμιά

τους.

είμαι

πελάτης

Κ α τ α θ έ σ ε ι ς

Όψεως Ταμιευτηρίου Προθεσμίας

Δάνεια

& Πι-

στώσεις

Άλλες

εργα-

σίες

Εθνική ………. …. …. …. …. ….

Εμπορική …… …. …. …. …. ….

Αγροτική …… …. …. …. …. ….

Κτηματική …... …. …. …. …. ….

Πίστεως …….. …. …. …. …. ….

Γενική ………. …. …. …. …. ….

Αττικής ……… …. …. …. …. ….

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΕΛΙΔΩΝ

• Αν έχουμε προτιμήσει τη μορφή του διπλωμένου ερωτηματολογίου, είναι απαραίτητο να φαίνεται πρώτη η σελίδα 1 που πρέπει να είναι περισσότερο ελκυστική (λιγότερο πυκνογραμμένη). Αν υπάρχουν πολλές ερωτήσεις επιβάλλεται να ταξινομούνται κατά μεγάλες κατηγορίες και να αριθμούνται μόνο οι μεγάλες κατηγορίες ώστε έτσι ο τελευταίος αριθμός, που αντιστοιχεί στην τελευταία ερώτηση, να είναι σχετικά μικρός

ΠΡΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ

• Οι τάξεις που σχηματίζονται, πρέπει να είναι, εξαντλητικές και αμοιβαίως αποκλειόμενες

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΑΝΟΙΚΤΑ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ

έως 20 ......................................................................................

20 - 30 ......................................................................................

30 - 40 ......................................................................................

40 - 50 ......................................................................................

50 και άνω ................................................................................

ΟΡΘΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ

Η ορθή διατύπωση έχει ως εξής:

έως 20 .........................................................................................

21 - 30 .........................................................................................

31 - 40 .........................................................................................

41 - 50 .........................................................................................

51 και άνω ...................................................................................

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΠΑΓΙΔΕΣ

• Αν η απάντηση σε κάποια ερώτηση απαιτεί εργασία αναζήτησης πληροφοριών από μέρους του ερωτώμενου

• Πολλές φορές στο ερωτηματολόγιο περιλαμβάνονται και ερωτήσεις των οποίων η απάντηση προϋποθέτει πολύ ισχυρή μνήμη.

ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

• Πληροφορίες για την ηλικία, την υγεία, το εισόδημα, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά εμπιστευτικού χαρακτήρα δεν εύκολα ή όταν δίνονται είναι συνήθως ανακριβείς και μεροληπτικές. Στις περιπτώσεις αυτές η έρευνα γίνεται με ειδικό τρόπο ή το σχετικό θέμα εξετάζεται με ανιχνευτική προσέγγιση (pre-test) ώστε να γίνει γνωστή η μορφή και η έκταση της μεροληψίας, να βρεθεί ποια φραστική διατύπωση της κρίσιμης ερώτησης περιορίζει το σφάλμα κλπ. Κατά κανόνα, αν δεν ενδιαφέρουν τα ακριβή μεγέθη, οι ερωτήσεις για την ηλικία και το εισόδημα γίνονται με προκωδικοποιημένες απαντήσεις:

Παρακαλούμε να σημειώσετε το καρεδάκι που αντιστοιχεί στο μηνιαίο

εισόδημα του νοικοκυριού σας.

μέχρι 5.000 ..........................................................................

5.001-10.000 ......................................................................

10.001-15.000 .....................................................................

15.001-25.000 .....................................................................

25.001 και άνω ....................................................................

ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

• Οι ερωτήσεις δεν πρέπει να διατυπώνονται σε πρόσωπα που είναι ακατάλληλα (αναρμόδια, ξένα)

ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ - ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΠΟΔΕΚΤΗ

• Πολλές φορές οι αποδέκτες του

ερωτηματολογίου δεν γνωρίζουν τον ειδικό χώρο στον οποίο αναφέρεται η έρευνα και συνεπώς δεν γνωρίζουν τους ειδικούς όρους που χρησιμοποιούνται εκεί.

• Το ενδιαφέρον του αποδέκτη, όπου είναι δυνατό, πρέπει να συντηρείται.

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

5. Έχετε στην κυριότητας σας επιβατικό αυτοκίνητο ιδιωτικής χρήσης; Ναι ……….. Όχι ………..

• Αν η απάντησή σας είναι "Όχι", προχωρήστε στην ερώτηση 10.

Για να αποφύγουμε τη συχνή χρήση της παραπεμπτικής εντολής

(προχωρείστε στην ερώτηση...) μπορεί να διατυπωθεί η ερώτηση με

κατάλληλο τρόπο:

4. Απασχολείτε στο σπίτι σας οικιακές βοηθούς;

Ναι ……….. Όχι ………..

Αν "Ναι", πόσες οικιακές βοηθούς έχετε; ...............................................

ποιας εθνικότητας είναι; ......................................................................

Αν η απάντηση σας είναι "Nαι", ποια από τις επόμενες χώρες

επισκεφθήκατε;

Ιταλία ………… Γαλλία ……… Πορτογαλία ….

Γερμανία …….. Ισπανία ……. Γιουγκοσλαβία…

Επισκεφθήκατε κάποια ξένη χώρα τον τελευταίο καιρό;

Ναι Όχι

ΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ - ΟΔΗΓΙΕΣ

• 1. Πόσο χρόνο διαθέτετε συνήθως την ημέρα για εργασίες παρασκευής του φαγητού των παιδιών και των άλλων μελών του νοικοκυριού;

……………………….

• 2. Πόσες ώρες διαθέτετε συνήθως την ημέρα για να ψωνίσετε από τα μαγαζιά;

……………………….

ΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ - ΟΔΗΓΙΕΣ

• "Στην έρευνα αυτή ιδιωτικό νοικοκυριό είναι κάθε ομάδα ανθρώπων που ζουν μαζί κάτω από την ίδια στέγη και τρώγουν μαζί. Μονομελές νοικοκυριό είναι εκείνο που αποτελείται από ένα άτομο".

• 10. Ταξίδια με το τραίνο. Αν πάρετε το τραίνο για να

πάτε σε μια πόλη, έχετε κάνει ένα ταξίδι. Αν εσείς και ο σύζυγος σας κάνετε το Ιδιο και επιστρέψετε με το τραίνο, έχετε κάνει τέσσερα ταξίδια. Αν εσείς η τα άλλα μέλη του νοικοκυριού σας χρησιμοποιείτε το τραίνο πολύ συχνά, υπολογίσετε κατά προσέγγιση τον αριθμό των ταξιδιών:

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

• Συνήθως επάνω στο σώμα του ερωτηματολογίου

και σε κάθε ερώτηση αντίστοιχα αφήνεται χώρος για να γίνει η κωδικοποίηση -τυπώνονται ισάριθμα καρεδάκια για κάθε κωδικάριθμο. Αν το ερωτηματολόγιο πρόκειται να διακινηθεί με το ταχυδρομείο συνιστάται στο ερωτηματολόγιο να μην υπάρχει τυπωμένη αυτή η προετοιμασία. Αυτό οφείλεται στο ότι το ερωτηματολόγιο φαίνεται υπερφορτωμένο και μάλιστα με στοιχεία τα οποία ο αποδέκτης κατά κανόνα δεν είναι σε θέση να κατανοήσει.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ

• προκειμένου να διαπιστώσουμε αν η συμπλήρωση έτοιμων απαντήσεων γίνεται με προσοχή και ακρίβεια, μπορούμε στον πίνακα των έτοιμων αυτών απαντήσεων να προσθέσουμε παραπλανητικές περιπτώσεις (είδη ή επιχειρήσεις που δεν υπάρχουν).

ΤΙΤΛΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• μπορούμε να επηρεάσουμε τη διάθεση του αποδέκτη για συνεργασία.

• Παράδειγμα: Έρευνα για το ρόλο των ανωτέρων υπαλλήλων του Κράτους (τόνωση εγωισμού)

Πιο κατάλληλη εισαγωγική ερώτηση είναι αυτή που σχετίζεται με το θέμα

της έρευνας και κεντρίζει το ενδιαφέρον του αποδέκτη. Ένα ερωτηματολόγιο

με θέμα τη διαφήμιση ταχυδρομήθηκε σε στελέχη επιχειρήσεων με τις εξής

εισαγωγικές ερωτήσεις:

1. Βλέπετε ή ακούτε τη διαφήμιση της επιχείρησής σας;

Ναι ……….. Όχι ………..

Αν "Ναι", πού;

Τηλεόραση ................................................

Ραδιόφωνο ................................................

Εφημερίδες – περιοδικά ............................

Αλλο μέσο (ποιο) ......................................

2. Έχετε δει ή ακούσει τη διαφήμιση ανταγωνιστικών σας επιχειρήσεων;

Ναι ……….. Όχι ………..

Αυτά τα συγκεκριμένα ερωτηματολόγια απαντήθηκαν κατά 80%.

ΦΙΛΟΦΡΟΝΗΤΙΚΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ

• Γενικά, το ερωτηματολόγιο πρέπει να είναι διατυπωμένο με τρόπο ευγενικό. Στο τέλος των ερωτήσεων είναι χρήσιμο να υπάρξει μία φράση στην οποία να εκφράζονται ευχαριστίες και να παρακαλείται ο ερωτώμενος να προσθέσει ο ίδιο ό,τι νομίζει:

• "Στο σημείο αυτό τελείωσαν οι ερωτήσεις μας. Σας ευχαριστούμε θερμά και σας βεβαιώνουμε ότι η συνεργασία σας ήταν πολύτιμη για την επιτυχία της έρευνάς μας".

• Μπορούμε να προσθέσουμε: • "Αν έχετε σχόλια ή προτάσεις παρακαλούμε να τις γράψετε

σε ξεχωριστό χαρτί και να μας το ταχυδρομήσετε μαζί με το συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο".

ΚΙΝΗΤΡΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

• Άλλοτε συνηθιζόταν να δίνεται ορισμένη χρηματική αμοιβή στα νοικοκυριά που δέχονταν να τηρήσουν ακριβή και πλήρη καταγραφή των δαπανών τους κατ'είδος σε έρευνες οικογενειακών προϋπολογισμών. Αργότερα, η αμοιβή πήρε τη μορφή μικροδώρων.

• ΚΙΝΗΤΡΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ α) Πρέπει να αυξάνουν ουσιαστικά το ποσοστό των μελών του δείγματος που δέχονται, να συνεργασθούν.

• β) Δεν πρέπει, να δημιουργούν μεροληψίες. • γ) Το κόστος τους πρέπει να βρίσκεται στο

πλαίσιο του προϋπολογισμού δαπανών για ολόκληρη την έρευνα.

• δ) Το φυσικό μέγεθος και βάρος των υλικών αντικειμένων που χρησιμοποιούνται ως δώρα κλπ. πρέπει να είναι μικρό ώστε να είναι εύκολο να ταχυδρομούνται και να μεταφέρονται.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

• Το δείγμα ορισμένης έρευνας διακρίθηκε σε δύο μερικότερα δείγματα. Στο ένα δόθηκε μικρό οικονομικό κίνητρο, ενώ στο άλλο δε δόθηκε κανένα κίνητρο. Το ποσοστό συνεργασίας στο πρώτο μερικότερο δείγμα ήταν 70% και στο δεύτερο 15%.

ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ • Οι δοκιμαστικές έρευνες γίνονται με επιστημονική δειγματοληψία,

δηλαδή με τυχαία παραδείγματα από τον υπό διερεύνηση πληθυσμό

• Το δείγμα της δοκιμαστικής έρευνας είναι κατά κανόνα μικρό, αλλά πάντως και αρκετά μεγάλο ώστε να αποτελεί ικανοποιητικά στατιστική βάση για την εκτίμηση των υπό μελέτη παραμέτρων και σχέσεων

• Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται για καθένα από τα υπό μελέτη θέματα ξεχωριστά.

ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

• ΣΤΟΧΟΙ

• 1) Έλεγχος της ακρίβειας και πληρότητας του πίνακα αποδεκτών, των ερωτηματολογίων η του δειγματοληπτικού πλαίσιου.

• 2) Προσδιορισμός του ποσοστού των ερωτηματολογίων τα οποία θα απαντηθούν (response rate).

• 3) Έλεγχος της αποτελεσματικότητας των επιμέρους σταδίων ή μέσων συλλογής των πληροφοριών (συνοδευτικές επιστολές, κίνητρα συνεργασίας, ταχυδρομικά δελτάρια κλπ.).

• 4) Έλεγχος για τη διαπίστωση δημιουργίας μεροληψιών από τη φραστική διατύπωση των ταχυδρομικών δελταρίων, των συνοδευτικών επιστολών και των ερωτηματολογίων.

• 5) Διαπίστωση του βαθμού κατανόησης των ερωτήσεων και της ακρίβειας με την οποία δίνονται η καταχωρίζονται οι απαντήσεις.

• 6) Προσδιορισμός της χρησιμότητας των απαντήσεων που δίνονται στα ερωτήματα του ερωτηματολογίου.

• 7) Εκτίμηση του κόστους της έρευνας.

• 8) Εκτίμηση παραμέτρων του πληθυσμού που είναι απαραίτητες για την οργάνωση της έρευνας διακύμανση, μεγέθη στρωμάτων κλπ.).

Οι έρευνες μέσω Internet

• Βρίσκονται σε σταθερή αύξηση.

• Όταν πραγματοποιείται μια έρευνα μέσω Internet είναι σημαντικό να υπάρξουν προκαταρκτικές επαφές. Ο σκοπός αυτής της προκαταρκτικής επαφής είναι να επεξηγηθεί το αντικείμενο και η σοβαρότητα της έρευνας, να ταυτοποιηθεί ο σπόνσορας να δοθεί μια εγγύηση της εμπιστευτικότητας και να δοθούν οδηγίες για πρόσβαση στην αντίστοιχη ιστοσελίδα του Internet.


H THΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η τηλεφωνική συνέντευξη προτιμάται όταν:

• Τα budget της έρευνας είναι χαμηλό.

• Aπευθυνόμαστε σε πολυάσχολα άτομα.

• Χρειάζεται κυρίως απλή καταγραφή στοιχείων.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

• 1. Σύντομη παρουσίαση των στόχων, ποιος είστε και τι αναμένετε από αυτή την έρευνα

• 2. Σιγουρευτείτε ότι τηλεφωνείτε σε μια κατάλληλη χρονικά στιγμή. Εάν όχι, κανονίστε ένα τηλεφωνικό ραντεβού που θα πρέπει να τηρηθεί χωρίς παρεκκλίσεις.

• 3. Επιχειρήστε να κάνετε μικρής χρονικής διάρκειας συνεντεύξεις (5-10 λεπτά)


• 3. Κάντε μια έκθεση και αντιδράστε γρήγορα. Κανονίστε να είστε οργανωμένοι.

• 4. Υιοθετήστε έναν τόνο προσαρμοσμένο (να είστε συζητήσιμοι και να διαφαίνεται συμπάθεια). Να έχετε ύφος ενθουσιώδες και αισιόδοξο. Εάν είστε κουρασμένος κάντε ένα διάλλειμα.

• 5. Ομιλείτε με κατάλληλη ταχύτητα.


• Κρατήστε ημερολόγιο των κλήσεών σας και των αποτελεσμάτων τους (π.χ απασχολημένο, χωρίς απάντηση, ορίστηκε επόμενο ραντεβού κ.λ.π)

• Πριν να ξεκινήσετε την τηλεφωνική σας έρευνα βεβαιωθείτε κάνοντας μια καλή επανάληψη.

• Βάλτε στόχους ανά ώρα. (π.χ 10 κλήσεις/ώρα)

• Μπορείτε να καταχωρείτε την κλήση σας αλλά θα πρέπει να πληροφορήσετε το ερωτώμενο πρόσωπο.


• Η συνάντηση με ανοικτές ερωτήσεις ευνοείται όταν • αγνοείται το επίπεδο πληροφόρησης του

πληθυσμού • πρέπει να αποκτηθούν όσο το δυνατόν

περισσότερες πληροφορίες χωρίς ταυτόχρονα να υπάρξει ο κίνδυνος να παραληφθούν σημαντικές πληροφορίες

• το διαθέσιμο προσωπικό είναι υψηλής κατάρτισης ο προϋπολογισμός επαρκής και υπάρχει ο διαθέσιμος χρόνος για την ανάλυση του περιεχομένου.

Η ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ


• Η συνάντηση με κλειστές ερωτήσεις προτιμάται όταν:

• επιθυμούμε μια σύντομη εξαγωγή βασικών συμπερασμάτων

• θέλουμε να κατηγοριοποιήσουμε ή να εξάγουμε μια τυπολογία των ατόμων ανάλογα με τις απαντήσεις τους

• θέλουμε να κάνουμε μια διαλογή μεταξύ των ατόμων

Επίβλεψη και έλεγχος του έργου

των συνεντευκτών • Η επίβλεψη του έργου των συνεντευκτών

συνήθως γίνεται από ένα επιθεωρητή (ή περισσότερους), ο οποίος τους δίνει και οδηγίες, λύνει απορίες κλπ. Η επίβλεψη αυτή πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια που διεξάγεται η έρευνα.

Επίβλεψη και έλεγχος του έργου των συνεντευκτών μετά την έρευνα

• Μετά τη διεξαγωγή της έρευνας, ο έλεγχος του έργου των συνεντευκτών αποβλέπει κυρίως στη διαπίστωση αν έγινε ή όχι η συνέντευξη. Για το σκοπό αυτό στέλνονται ταχυδρομικά δελτάρια σε ορισμένα πρόσωπα από εκείνα τα οποία πρέπει να έχει επισκεφθεί ο συνεντεύκτης

Πως φτιάχνουμε τα ταχυδρομικά δελτάρια και πως τα στέλνουμε

• Με τα δελτάρια αυτά ερωτώνται ευγενικά τα πρόσωπα προς τα οποία απευθύνονται αν τα επισκέφθηκε ο συνεντεύκτης και αν έκανε τη συνέντευξη μαζί τους. Με τα δελτάρια ταχυδρομούνται εσώκλειστα και φάκελα για απάντηση χωρίς υποχρέωση υποβολής σε οποιαδήποτε ταχυδρομική δαπάνη.

• Ποσοστά απόκρισης: χαμηλά και έτσι η μέθοδος αυτή του ελέγχου δεν είναι συνήθως αποδοτική.

Ανάλογα συμπεράσματα είναι δυνατό να

προκύψουν, αν διαπιστωθεί ότι συγκεκριμένος ερευνητής καταχωρίζει σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό απαντήσεων τύπου «δεν γνωρίζω» σε

ορισμένη ερώτηση.

ΆΛΛΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ

Πολύ δύσκολος είναι ο έλεγχος του συνεντεύκτη για το έργο του στο στάδιο υποβολής των ερωτήσεων, κατανόησης των

απαντήσεων που παίρνει και μεταφοράς τούτων στο

ερωτηματολόγιο.

Άλλος τρόπος ελέγχου του έτοιμου έργου των συνεντευκτών είναι η εξέταση της αναλογίας των

ερωτηματολογίων τα οποία έχουν συμπληρωμένες όλες τις ερωτήσεις τους.

Έτσι, αν η αναλογία αυτή είναι μικρή για ορισμένο συνεντεύκτη σε σχέση με την αντίστοιχη αναλογία των άλλων ερευνητών, είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι αυτός

είναι σχετικά λιγότερο αποδοτικός

• Έκταση του έργου που δίνεται στο συνεντεύκτη. είναι φανερό ότι αν δοθεί στο συνεντεύκτη υπερβολικός όγκος εργασίας, δηλαδή πολλά ερωτηματολόγια προς συμπλήρωση σε ορισμένο χρόνο, θα μειωθεί η ποιότητα του έργου του (λάθη καταχώρhσης κλπ.).

ΛΥΣΕΙΣ

• α) Είναι δυνατό να επαναληφθούν ορισμένες συνεντεύξεις' από ερευνητές γνωστής ικανότητας και στη συνέχεια να συγκριθούν τα αποτελέσματα των δύο συνεντεύξεων (των πεπειραμένων και των ελεγχομένων ερευνητών).

• β) Είναι δυνατό να ελεγχθεί ο συνεντεύκτης κατά το χρόνο διεξαγωγής της συνέντευξης από επιθεωρητή.

• γ) Με διεξαγωγή εικονικών συνεντεύξεων (ερωτώμενος ο υπεύθυνος της έρευνας) είναι δυνατό να διαπιστωθεί αν ο συνεντεύκτης είναι σε θέση να υποβάλει ορθά τις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου και να καταχωρίσει πιστά τις απαντήσεις που παίρνει.

• δ) Σήμερα, με τη δυνατότητα που υπάρχει να μαγνητοφωνούνται οι συνεντεύξεις είναι εύκολο να ελεγχθεί ο συνεντεύκτης για τον τρόπο που κάνει τις ερωτήσεις καθώς και για την κατανόηση και καταχώριση των απαντήσεων. Φυσικά, ο τρόπος αυτός ελέγχου είναι δαπανηρός. Επίσης, η φανερή χρησιμοποίηση του μαγνητοφώνου ίσως επηρεάζει δυσμενώς τον ερωτώμενο.

• ε) Εκτός από τους πιο πάνω τρόπους, είναι δυνατό, τουλάχιστον μέχρις ορισμένου σημείου, να χρησιμοποιηθούν για έλεγχο του συνεντεύκτη-ερευνητή και στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν από άλλες πηγές.

Παράγοντες υποβοήθησης του έργου του συνεντεύκτη

• Η αποδοτικότητα του συνεντεύκτη δεν εξαρτάται μόνο από τα προσόντα του, την εκπαίδευση του και το έλεγχο που ασκείται στο έργο του. Πρέπει, χωρίς αμφιβολία, να λάβουμε υπόψη και τους εξής παράγοντες:

• Ύψος αποδοχών και προοπτικές διαμόρφωσής τους. Χαμηλές αποδοχές δημιουργούν πικρία και απογοήτευση στον εργαζόμενο, ο οποίος από το λόγο αυτό δεν είναι δυνατό να αποδώσει όσο πραγματικά μπορεί (ίσως κουράζεται από την άσκηση και άλλου έργου με το οποίο προσπαθεί να αναπληρώσει το χαμηλό εισόδημά του).

• Ερωτηματολόγιο. Ένα ερωτηματολόγιο που έχει σχεδιασθεί λανθασμένα και περιέχει πολλές ερωτήσεις σε ακατάλληλη σειρά και πρόχειρη φραστική διατύπωση, περιορίζει τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα του έργου του συνεντεύκτη.

Ορισμένες ιδιωτικές εταιρείες διεξαγωγής δημοσκοπήσεων και άλλων ερευνών τονίζουν στους συνεντεύκτες που χρησιμοποιούν ότι αν, λόγω κακής ποιότητας της εργασίας τους κατά τη συλλογή των πληροφοριών, δεν κατορθώσουν να ικανοποιήσουν τους πελάτες τους και από την αιτία αυτή ζημιωθούν, θα ζητήσουν αποζημίωση από τους εργαζόμενους αυτούς.

ΟΙ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Τεχνικές που χρησιμοποιούν έναν τύπο συνέντευξης

Η προσέγγιση μέσω πληροφοριοδοτών-κλειδιών Η τεχνική Delphi

Τεχνικές που χρησιμοποιούν ατομική σκέψη

Η τεχνική του ονομαστικού γκρουπ Η τεχνική brainwriting

Tεχνικές που χρησιμοποιούν την αλληλεπίδραση

Το brainstorming To κοινοτικό forum

Συνδυαστικές τεχνικές Οι εντυπώσεις της κοινότητας

ΟΙ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

• Οι μέθοδοι αυτές μπορεί να είναι δομημένες ή λιγότερο δομημένες (κοινοτικό forum, brainstorming).

• 1. H προσέγγιση μέσω πληροφοριοδοτών-κλειδιά. Πρόκειται για ατομικές συνεντεύξεις στις οποίες δεν αναζητάται συμφωνία. Παράδειγμα: Διερεύνηση των εντυπώσεων 60 επαγγελματιών και εκπροσώπων οργανισμών για τις ανάγκες που δεν ικανοποιούνται επαρκώς από τις υπηρεσίες υγείας.

ΟΙ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Διαδικασία προσέγγισης μέσω πληροφοριοδοτών-κλειδιά

• Καθορισμός αντικειμένων

• Σύνθεση ερωτηματολογίου ( δε θα πρέπει να υπερβαίνει η ολοκλήρωσή του τα 50-60 λεπτά

• Π.χ ποιες είναι οι λιγότερο ικανοποιημένες ανάγκες στην υγεία προσδιορισμός στρωμάτων πληθυσμού-κατηγορίες-προσδιορισμός 3 ενεργειών που θα βελτιώσουν την κατάσταση

• Επιλογή προσώπων-τυχαία δειγματοληψία από 10-15 πρόσωπα για περιορισμένη γεωγραφική έκταση-πεδίο ή ακόμα και 300 στην αντίθετη περίπτωση.

• Συνέντευξη. Μπορεί να γίνει μέσω τηλεφώνου, με προφορική συνέντευξη. Τηλεφωνική. Internet, ταχυδρομείο.

• Ανάλυση αποτελεσμάτων

• Τελικό report

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

• Απλή και επιτρέπει την εκπροσώπηση πολλών ομάδων.

• Ο καθένας από τους πληροφοριοδότες έχει άποψη με βάση το συγκεκριμένο εργασιακό του χώρο.

H τεχνική Delphi

• Διαδικασία: Σειρά ερωτηματολογίων μέσω ταχυδρομείου με βάση τις απαντήσεις που δίνονται κάθε φορά. Διαρκεί συνήθως 40-70 ημέρες.

• Βήματα

• 1. Διαμόρφωση ερώτησης

• Π.χ αριθμήσατε τα προβλήματα υγιεινής και ασφάλειας που θεωρείτε σοβαρά στο χώρο των ξενοδοχείων

H τεχνική Delphi

• 2. Επιλογή απαντητών.

• Σύνθεση και αποστολή γράμματος εισαγωγής και του πρώτου ερωτηματολογίου

• Ανάλυση αποτελεσμάτων πρώτου ερωτηματολογίου. Γράφονται σε μια λίστα τα προβλήματα που εντοπίστηκαν από τον κάθε ερευνητή

H τεχνική Delphi • 2. Αποστολή του δεύτερου ερωτηματολογίου: Είστε

σύμφωνος ή μη σύμφωνος για κάθε θέμα; Κάθε πρόβλημα θα πρέπει να έχει και την επεξήγηση του. Το ερωτηματολογιο θα πρέπει να μπορεί να συμπληρωθεί σε 30 λεπτά

• Ανάλυση δεύτερου ερωτηματολογίου επεξεργασία των αποτελεσμάτων ψήφου περίληψη των σχολίων

• Σύνθεση και αποστολή τελικού ερωτηματολογίου : να ξαναδούν τις απαντήσεις τους και να αποφανθούν για τη σημασία του κάθε θέματος και περίληψη των σχολίων τους (30 λεπτά)

• Ανάλυση του τρίτου και τελευταίου ερωτηματολογίου

• Σύνταξη τελικού report

H τεχνική Delphi • ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ • Αφήνει το υποκείμενο να σκεφθεί

• Δεν επηρεάζονται τα υποκείμενα μεταξύ τους.

• - ποιο είναι το minimum απαντητών όταν έχουμε έντονη ετερογένεια;

• Διασφαλίζεται η ανωνυμία και στις ομάδες ανάλυσης;

• Χρονοβόρο (45-70 ημέρες)

• Μπορεί να μείνουν εκτός σημαντικές ιδέες

Η τεχνική του ονομαστικού γκρουπ

• Δεν υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών του γκρουπ και η ψήφος είναι προσωπική

• Διαδικασία

• Καθορισμός αντικειμένου

• Καθορισμός ιδιαιτεροτήτων

• Ερωτήσεις pre-test

• Σύνθεση ιδεών σε σιωπή 10-15 min

• Αναγγελία

Η τεχνική του ονομαστικού γκρουπ

• Ο εισηγητής δε δίνει κατευθύνσεις αλλά παρακινεί τα άτομα να γράψουνε αυτό που θέλουν.

• Ακολουθεί περίοδος συζήτησης-ξεκαθάρισμα

• και ψήφος σημασίας

• Υπέρ: Εκφράζει γνώμη χωρίς αντιπαραθέσεις

• Κατά: Δεν είναι ακριβές, μέσω του ψήφου χάνεται η καινοτομία

Η τεχνική του brainwriting

• Oι ιδέες και οι λύσεις δίνονται από τον εισηγητή στο κέντρο του τραπεζιού και τέλος στην τελική κατάταξη. Η διαφορά του από τη τεχνική του ονομαστικού γκρουπ είναι ότι ο εισηγητής έχει προηγουμένως γράψει τις ιδέες και τις έχει τοποθετήσει στο κέντρο του τραπεζιού. Ο καθένας συντάσσει τις ιδέες του και προσθέτει με βάση τις ιδέες των άλλων

Η τεχνική του brainstorming

• Η τεχνική αυτή είναι ιδανική για να γενικεύει ιδέες και για να εξερευνά τις διάφορες εναλλακτικές παρεμβάσεις. Η ομάδα αποτελείται από πρόσωπα που έχουν εμπειρία ή γνώση σε τέτοιες παρεμβάσεις.

• Συνιστάται να υπάρχει ένας αριθμός 12 ατόμων

Η τεχνική του brainstorming

• Μια γραμματέας καταχωρεί τα πρακτικά. Αρχικά δίνεται μια ιδέα για να ζεστάνει την ατμόσφαιρα. Έπειτα δίνεται το θέμα. Ο καθένας έχει δικαίωμα να πει μια ιδέα τη φορά χωρίς να κρίνει τις απόψεις των άλλων. Η διάρκεια της συζήτησης είναι και 30-60 λεπτά. Ο εισηγητής μπορεί να δώσει και τις δικές του ιδέες. H αξιολόγηση γίνεται σε άλλη συνάντηση.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του brainstorming

• Πιο καινοτόμο και τα αποτελέσματα καλύτερης ποιότητας.

• Απλή και απαιτεί ελάχιστο χρόνο.

• Μπορεί να φανεί λιγότερο σοβαρό.

• Δύσκολα επιτυγχάνεται η έλλειψη κριτικής

• Θα πρέπει πάντα τα αποτελέσματα να αξιολογούνται.

Το κοινοτικό forum

• Δεν περιορίζει τη συμμετοχή. Γίνεται σημαντική διαφήμιση του χώρου συνάντησης . Η συνάντηση διαρκεί 3-4 ώρες και οι τοποθετήσεις θα πρέπει να περιορίζονται στα 3 λεπτά.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

• Οικονομικό και εύκολο στην οργάνωση

• Κάποιες ομάδες μπορεί να υπερεκπροσωπούνται και κάποιες να υποεκπροσωπούνται.

Οι εντυπώσεις της κοινότητας

• Περιλαμβάνει προσέγγιση μέσω πληροφοριοδοτών-κλειδιών ανά ομάδα, πρόσθεση των συγκεκριμένων στοιχείων στα επίσημα και κοινοτικό forum για κάθε ομάδα

Υπέρ και κατά

• Πλούσια πληροφόρηση

• Συμμετέχουν οι κυρίως ενδιαφερόμενοι

• Τι γίνεται εάν οι εντυπώσεις δεν συμφωνούν με τα επίσημα δεδομένα;


Β. ΑΜΕΣΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

• 1. Μη δομημένες μέθοδοι παρατήρησης: Συλλογή και αναγραφή δεδομένων συνήθως με συμμετοχή. Οι σημειώσεις είναι διηγηματικού τύπου.

• Πλεονεκτήματα. Παρέχει βαθύτερη και πλουσιότερη κατανόηση των ανθρώπινων συμπεριφορών.

• Μειονεκτήματα. Μεθοδολογικές ελλείψεις, πιθανή επίδραση παρατηρητή, πιθανότητες συναισθηματικής εμπλοκής, πιθανότητες ανάπτυξης μυωπικής άποψης για σημαντικά ζητήματα


ΑΜΕΣΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

• 2. Δομημένες μέθοδοι παρατήρησης

• Εδώ προκαθορίζονται τα προς παρατήρηση γεγονότα και διαμορφώνεται ένα σύστημα για να ταξινομούνται οι παρατηρήσεις. Μπορεί να χρησιμοποιούνται παράλληλα και κλίμακες διαβάθμισης.


ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

• 1. Κλίμακες συμπεριφοράς Χρησιμοποιούνται τόσο στις μεθόδους αυτοαναφοράς όσο και στην άμεση παρατήρηση.

• 2. Βιοφυσιολογικά όργανα Χρησιμοποιούνται στα πλαίσια της μεθόδου της άμεσης παρατήρησης.


ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

• Στα πλαίσια μιας ερευνητικής δραστηριότητας για τον προσδιορισμό του πεδίου συμπεριφοράς του κάθε υποκειμένου χρησιμοποιούνται:

• Γραφικές κλίμακες χωρίς αριθμούς (οπτικές κλίμακες)

• Γραφικές κλίμακες με αριθμούς

• Γραφικές κλίμακες με αριθμούς%


ΚΛΙΜΑΚΕΣ (δομημένα ερωτηματολόγια με κλειστές

ερωτήσεις) • Παράδειγμα αριθμητικής κλίμακας: Κλίμακα

Likert (διατάξιμη κλίμακα )

• Η κλιμάκωση διαμορφώνεται ως εξής:

• 5. απόλυτη αποδοχή 4. αποδοχή 3. αδιαφορία 2. αποδοκιμασία 1. απόλυτη αποδοκιμασία.


ΚΛΙΜΑΚΕΣ

• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ LIKERT

Eρώτηση 1 2 3 4 5 sum

Aτομο Α 5 5 5 5 5 25

Aτομο B 3 5 2 5 5 20

Aτομο C 1 3 1 3 4 12

Aτομο D 1 1 1 4 1 8

sum 10 14 9 17 15

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΤΡΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΕΝΌΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

• Διακρίνουμε 4 τύπους εκτίμησης της αξιοπιστίας: • (Inter-Rater or Inter-Observer Reliability) Αξιοπιστία μεταξύ βαθμολογητών

Συνδέεται με την έννοια της εσωτερικής συνάφειας. Σε ποιο βαθμό συμφωνούν οι εκτιμήσεις των αξιολογητών για το ίδιο φαινόμενο.

• (Test-Retest Reliability) Έλεγχος και επανέλεγχος αξιοπιστίας Συνδέεται με την έννοια της σταθερότητας. Χρησιμοποιείται για να αξιολογήσει τη συμφωνία ενός μέτρου από τη μια χρονική στιγμή στην άλλη.

• (Parallel-Forms Reliability ).Αξιοπιστία παράλληλων σχημάτων Iστην αξιοπιστία παράλληλων σχημάτων πρώτα πρέπει να δημιουργήσουμε 2 παράλληλα σχήματα. Δημιουργώ ένα μεγάλο σύνολο ερωτήσεων τις οποίες τυχαία υποδιαιρώ σε δύο ίσα μέρη. Δίνω και τα δύο ερωτηματολόγια στο ίδιο δείγμα πληθυσμού. Η συσχέτιση μεταξύ των 2 παράλληλων σχημάτων είναι η εκτίμηση της αξιοπιστίας.

• Αξιοπιστία εσωτερικής συνάφειας/συμφωνίας. Χρησιμοποιούμε ένα και μόνο ερωτηματολόγιο σε ένα ορισμένο δείγμα και ελέγχουμε εάν ερωτήσεις του ιδίου πεδίου οδηγούν σε όμοια αποτελέσματα.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΤΩΝ

ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (Cohen's Kappa statistics)

• Yπολογισμός

• Το Cohen's kappa μετράει τη συμφωνία μεταξύ δύο κριτών ο καθένας εκ των οποίων ταξινομεί N υποκείμενα σε C αμοιβαία αποκλειόμενες κατηγορίες

Πίνακες 2Χ2

Α Β

Α n11 n12 n1.

Διορθωτής

Χ

Β

n21 n22 n2.

n.1 n.2 n..

Διορθωτής Υ

Η εξίσωση για κ είναι:

Όπου Pr(a) είναι η σχετική μεταξύ των κριτών συμφωνία και Pr(e) είνσι η υποθετική πιθανότητα τυχαίας συμφωνίας, όταν οι κριτές είναι σε πλήρη συμφωνία κ = 1. εάν δεν υπάρχει καθόλου συμφωνία μεταξύ των κριτών παρά μόνο τυχαία κ = 0.

Όπου Pr(a) είναι η σχετική μεταξύ των κριτών συμφωνία και Pr(e) είνσι η υποθετική πιθανότητα τυχαίας συμφωνίας, όταν οι κριτές είναι σε πλήρη συμφωνία κ = 1 εάν δεν υπάρχει καθόλου συμφωνία μεταξύ των κριτών παρά μόνο τυχαία κ = 0.

..)Pr( 1211

n

nna

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

• Δύο εμπειρογνώμονες σε ερωτηματολόγια αξιολογούν κάποιες προτάσεις για βελτίωση της Δημόσιας Υγείας «Ναι» θα το ενέκρινα «Όχι» δεν θα το ενέκρινα.

B B

Yes No

A Yes 20 5

A No 10 15

Από τους 2 κριτές αξιολογήθηκαν 20 προγράμματα ενώ απορρίφθηκαν 15. Pr(a)=(20+15)/50 = 0.70. Pr(e)=[(30*25)+(20*25)]/502=0,50 K=(0,70-0,50)/1-0,50=40%

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Yes No

Yes 45 15

No 25 15

Yes No

Yes 25 35

No 5 35

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

• Ένα από τα προβλήματα με το Cohen's Kappa είναι ότι δεν παράγει πάντα την αναμενόμενη απάντηση. Στα παραδείγματά μας ενώ είναι 60% η κοινή συμφωνία και στις 2 περιπτώσεις τα αποτελέσματα διαφοροποιούνται.

Πίνακες r x r: Μέτρο συμφωνίας Κάππα (Κ)

Cohen

Α Β Γ

Α n11 n12 n13 n1.

Διορθωτής

Χ

Β n21 n22 n23 n2.

Γ n31 n32 n33 n3.

n.1 n.2 n.3 n..

3

1i

ii331211A

..n

n

..n

nnnP

3

122

3311

..

..

..

.......

i

iic

n

nn

n

nnnnP

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕΣ>2Χ2

Υγιείς Πιθανή νόσος

Νόσος

Σύνολο

Υγιείς 30 3 2 35

Πιθανή νόσος

4 24 3 31

Νόσος 5 4 25 34

39 31 30 100

Α

Β

Λύση

a) 79,0100

252430

e) 335,0100

30*3431*3139*352

Ετσι, η τιμή του στατιστικού Κάππα είναι:

•

• Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ

• Τι είναι οι μελέτες ποιότητας ζωής;

• Η έννοια της ποιότητας ζωής προσεγγίζεται συνήθως μέσω ερωτηματολογίων.

• Παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ένα ερωτηματολόγιο να μελετάει 3 διαστάσεις της ποιότητας ζωής: Φυσική κινητικότητα, ευεξία, υγεία.

• Ερώτηση 1

• Η κινητικότητά σας είναι: καλή, σχετικά καλή, μειωμένη, πολύ δύσκολη.


• Αισθάνεστε ευτυχισμένος; Πάντα, συχνά, μερικές φορές, ποτέ.


• Η υγεία σας είναι καλή, σχετικά καλή, οριακά καλή, μέτρια.

• Τα σημαντικότερα ερωτηματολόγια είναι το Notingham Health Profile που περιγράφει 7 διαστάσεις μέσω 45 ερωτήσεων, το Sickness Impact Profile που περιγράφει 12 διαστάσεις μέσω 136 ερωτήσεων το Mac Master Health Index Questionnaire (MHIQ) που περιγράφει 3 διαστάσεις μέσω 59 ερωτήσεων κ.ά.

Ποιες κλίμακες χρησιμοποιούνται κυρίως για την κατασκευή ερωτηματολογίων

ποιότητα ζωής

• Στις κλίμακες ποιότητας ζωής χρησιμοποιούνται κυρίως η τακτική κλίμακα, η κλίμακα διαστήματος και η κλίμακα λόγου.

Τι είναι συνάρτηση χρησιμότητας

• Αυτή η συνάρτηση λέγεται συνάρτηση χρησιμότητας (U) και καθορίζεται με τον παρακάτω τρόπο:

• Εάν ένα αντικείμενο α προτιμάται ή είναι αδιάφορο ως προς ένα άλλο b, τότε η τιμή της συνάρτησης για το α U(α), που ονομάζεται χρησιμότητα του α, είναι ανώτερη ή ίση με την τιμή της συνάρτησης για το b και ονομάζεται U(b) ή χρησιμότητα του b και αντιστρόφως.

• - Εάν ο τύπος 1 προτιμάται ή είναι αδιάφορος του τύπου 2, ο αριθμός που συνδέεται με τον τύπο 1 μέσω της εφαρμογής U(x) είναι ανώτερος ή ίσος με τον αριθμό που συνδέεται με τον τύπο 2 μέσω της εφαρμογής U(X) και αντίστροφα.

Παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ένα ερωτηματολόγιο που μελετά 3

διαστάσεις της ποιότητας ζωής: Φυσική κινητικότητα, ευεξία, υγεία.


• Η κινητικότητά σας είναι: καλή, σχετικά καλή, μειωμένη, πολύ δύσκολη.


• Αισθάνεστε ευτυχισμένος; Πάντα, συχνά, κάποιες φορές, ποτέ.


• Η υγεία σας είναι καλή, σχετικά καλή, οριακά καλή, μέτρια.

συνδέω έναν αριθμό στις απαντήσεις σε κάθε ερώτηση,

• – καλή =4 σχετικά καλή =3, περιορισμένη =2, πολύ δύσκολη =1 • – πάντα =4, συχνά =3, κάποιες φορές = 2, ποτέ =1 • – καλή = 4, σχετικά καλή = 3, οριακά καλή = 2 μέτρια =1 • Έπειτα, σε κάθε τύπο συνδέουμε το αντίστοιχο άθροισμα απαντήσεων που τον

χαρακτηρίζουν. • Π.χ. • Στον τύπο: καλή κινητικότητα, πάντα ευτυχής, καλή υγεία, συνδέουμε τον αριθμό

4+4+4=12 • Στον τύπο: κινητικότητα πολύ δύσκολη, ποτέ ευτυχής, υγεία μέτρια, συνδέουμε

τον αριθμό 1+1+1=3 • Καθώς 12>3 είναι σαφές ότι ο πρώτος τύπος είναι προτιμότερος. • Η συνάρτηση που χρησιμοποιήσαμε λέγεται τακτική συνάρτηση χρησιμότητας

γιατί καθορίζει σύμφωνα με ορισμένη τάξη τα αντικείμενα (τακτική κλίμακα μέτρησης ή διάταξης).

• Το μοντέλο που είδαμε ήταν προσθετικό μοντέλο

Από την τακτική χρησιμότητα στην απόλυτη χρησιμότητα

• Είναι δυνατόν να θέλουμε να εισάγουμε μια έννοια «έντασης των προτιμήσεων», π.χ. να μεταφράσουμε το γεγονός ότι ένας τύπος είναι 2 φορές προτιμότερος από ένα άλλο τύπο. Πρόκειται για την κατασκευή αυτή τη φορά απόλυτης χρησιμότητας (κλίμακα λόγου). Αυτό σημαίνει ότι ο «τύπος» καλή κινητικότητα, πάντοτε ευτυχής, καλή υγεία, του οποίου το επίπεδο χρησιμότητας είναι 4 φορές προτιμότερο από τον άλλο «τύπο».

• Αυτό σημαίνει ότι ο «τύπος» καλή κινητικότητα, πάντοτε ευτυχής, καλή υγεία, του οποίου το επίπεδο χρησιμότητας είναι 12 είναι 4 φορές προτιμότερος από τον άλλο «τύπο» όπου το επίπεδο χρησιμότητας είναι 3.

• Μία τελευταία κλίμακα χρησιμότητας που χρησιμοποιείται είναι αυτή της χρησιμότητας σε κλίμακα διαστήματος που αντιστοιχεί στις συναρτήσεις χρησιμότητας των Von Neuman – Morgestern. (vnm).

• Οι συναρτήσεις vnm επιτρέπουν να μοντελοποιείς μια ένταση προτιμήσεων που αφορά στο πέρασμα από έναν τύπο σε έναν άλλο τύπο.

• Ας υποθέσουμε ότι η προηγούμενη συνάρτηση χρησιμότητας είναι vnm και ας υποθέσουμε τους 3 παρακάτω τύπους:

• Τύπος 1: καλή κινητικότητα, πάντα ευτυχής, καλή υγεία • Τύπος 2: πολύ δύσκολη κινητικότητα, πάντα ευτυχής, καλή υγεία • Τύπος 3: πολύ δύσκολη κινητικότητα, ποτέ ευτυχής, μέτρια υγεία • Τύπος 4: κινητικότητα περιορισμένη, πάντα ευτυχής, υγεία οριακά καλή. • Έχουμε: • - u (τύπος 1) – U (τύπος 3) = 12 – 3=9 • - u (τύπος 1) – U (τύπος 2) = 12-9=3 • Προτιμούμε λοιπόν 3 φορές περισσότερο να περάσουμε από τον τύπο 3

στον τύπο 1 σε σχέση με το να περάσουμε από τον τύπο 2 στον τύπο 1.

Ποια είναι τα προβλήματα που απορρέουν από τη χρήση «τακτικής κλίμακας για τη μέτρηση της χρησιμότητας;

• Ας δούμε στο προηγούμενο παράδειγμα τους τύπους που συνδέονται με τον αριθμό 6 θα έχουμε.

• – Καλή κινητικότητα, ποτέ ευτυχισμένος, μέτρια υγεία. • – Σχετικά καλή κινητικότητα, κάποιες φορές ευτυχής, μέτρια υγεία. • – Σχετικά καλή κινητικότητα, ποτέ ευτυχισμένος, υγεία οριακά καλή. • – Περιορισμένη κινητικότητα, συχνά ευτυχισμένος, υγεία μέτρια.

– Περιορισμένη κινητικότητα, κάποιες φορές ευτυχισμένος, υγεία οριακά καλή. – Περιορισμένη κινητικότητα, ποτέ ευτυχισμένος, σχετικά καλή υγεία.

• – Κινητικότητα πολύ δύσκολη, συχνά ευτυχισμένος, οριακά καλή υγεία. • – Κινητικότητα πολύ δύσκολη, ποτέ ευτυχισμένος, καλή υγεία.

– Κινητικότητα πολύ δύσκολη πάντα ευτυχισμένος, μέτρια υγεία. – Κινητικότητα πολύ δύσκολη κάποιες φορές ευτυχισμένος, σχετικά καλή υγεία

• Έτσι έχουμε 10 τύπους με το ίδιο επίπεδο που υποτίθεται ότι είναι αδιάφοροι μεταξύ τους.

• Έτσι είναι φανερό γιατί ότι αυτές οι προσεγγίσεις έχουν δεχθεί έντονες επιστημονικές αμφισβητήσεις

Ποιες είναι οι διάφορες προσεγγίσεις στην υγεία που βασίζονται στη χρησιμότητα vnm;

• 1) Η προσέγγιση του ισοδύναμου χρόνου (time trade off).

• Σε αυτή την προσέγγιση π.χ. ρωτούμε ένα άτομο με προσδόκιμο επιβίωσης Χ έτη εάν προτιμά να ζήσει για χρόνο x με μια αναπηρία ή να ζήσει ένα χρόνο y (<Χ) σε καλή υγεία.

• Το υπόλοιπο (x-y)/x υποθέτουμε ότι είναι η τιμή της vnm χρησιμότητας συνδεδεμένης με την αναπηρία. Παρατηρούμε ότι πρόκειται για μια υπόθεση και κανένα επιστημονικό επιχείρημα δεν μπορεί να την υποστηρίξει.

• 2) Η μέθοδος της «λοταρίας» συνίσταται π.χ. στο να ρωτήσουν ένα υποκείμενο εάν προτιμά το επόμενο συμβόλαιο 1: να ζήσει με βεβαιότητα το υπόλοιπο της ζωής του με μια δεδομένη αναπηρία ή το συμβόλαιο 2, να υποστεί μια επέμβαση που θα του επιτρέψει να ζήσει με καλή υγεία ως το τέλος της ζωής του μα της οποίας η πιθανότητα επιτυχίας είναι ίση με p και αυτή της αποτυχίας είναι ίση με 1-p.

• Ζητούν λοιπόν στο υποκείμενο να καθορίσει την τιμή P* για την οποία τα 2 συμβόλαια του φαίνονται ίσα. Αυτή θα είναι η τιμή της vnm χρησιμότητας συνδεδεμένη με την αναπηρία. Για να ισχύει αυτό θα πρέπει να έχουμε κάνει 2 υποθέσεις, η μία είναι ότι η συνδεδεμένη με την αναπηρία της οποίας η χρησιμότητα είναι ίση με τη χρησιμότητα του συμβολαίου 1 που έχει καθορισθεί μέσα σε ένα πλαίσιο αβεβαιότητας.

• Θα πρέπει δηλαδή U (δεδομένης αναπηρίας) = U (συμβόλαιο 1). • H δεύτερη υπόθεση αφορά τις προτιμήσεις του υποκειμένου. • Αυτή η μέθοδος εφαρμόζει τις προτιμήσεις πάνω σε συμβόλαια που

μοντελοποιούνται μέσω της κατασκευής μιας vnm χρησιμότητας. • Κριτική: Υποθέτουμε ότι το άτομο είναι αδιάφορο ως προς τον κίνδυνο,

μια υπόθεση που δύσκολα μπορεί να υποστηριχτεί καθώς ο οποιοσδήποτε μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχουν πρόσωπα για τα οποία ο κίνδυνος αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη πρόκληση και αντίθετα υπάρχουν άτομα πιο συνετά ή ακραία «συνετά» ως προς τον κίνδυνο. Έτσι, στην περίπτωση εφαρμογής τέτοιων μεθόδων θα πρέπει να ελέγχεται η σταθερότητα αυτών των υποθέσεων.

Τι είναι τα QALYs;

• Μπορεί να είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε καταστάσεις όπως το «να είσαι σε καλή υγεία κατά τη διάρκεια 5 ετών» και το «να είσαι κατάκοιτος κατά τη διάρκεια 10 ετών» να έχουμε δηλαδή καταστάσεις συγκεκριμένης διάρκειας και κατάστασης υγείας. Αναζητούμε λοιπόν τη σχέση προτίμησης ενός ατόμου (ή μιας ομάδας) στα ζεύγη (διάρκεια, κατάσταση υγείας).

• Μια συνάρτηση χρησιμότητας που ορίζεται όπως προηγουμένως σε ζεύγη όρων, καθένα εκ των οποίων συνδέεται με ένα κριτήριο ονομάζεται συνάρτηση χρησιμότητας πολλαπλών γνωρισμάτων (multi-attribut).

• H μελέτη των ιδιοτήτων αυτών των συναρτήσεων είναι μαθηματικά πολύπλοκη και αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της επιστήμης της θεωρίας των αποφάσεων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

H περιοχή ανάμεσα στις 2 παρεμβάσεις αντιπροσωπεύει τα QALY’ς που κερδίζονται με την παρέμβαση. H περιοχή ανάμεσα στις 2 παρεμβάσεις αντιπροσωπεύει τα QALY’ς που κερδίζονται με την παρέμβαση.

• Έστω ότι θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη θεωρία ούτως ώστε να επιλέξουμε που θα περάσουμε τις διακοπές μας.

• Δύο δυνατότητες υπάρχουν: • - η πρώτη συνίσταται στο να περάσουμε 2 μήνες (διάρκεια) σε μια

περιοχή που η μέση θερμοκρασία είναι 5 C (η ποιότητα). • - η δεύτερη συνίσταται στο να περάσουμε ένα μόνο μήνα σε μια περιοχή

όπου η μέση θερμοκρασία είναι 25 C. • Εάν οι προτιμήσεις μας είναι τέτοιες που να προτιμούμε πάντα μια

περίοδο διακοπών πιο μακριά και ένα πιο ζεστό και εάν επιλέξουμε σαν συνάρτηση χρησιμότητας πάνω στο κλίμα τη μέση θερμοκρασία σε βαθμούς Κελσίου θα έχουμε:

• Περιοχή 1: w (2 μήνες, 5 C) = 2Χ5=10 • Περιοχή 2: w (1 μήνας, 25 C) = 1Χ25=25 • Η θεωρία μας οδηγεί να επιλέξουμε την περιοχή 2, είτε ένα μήνα

διακοπών σε ένα κλίμα όπου η μέση θερμοκρασία είναι ίση με 25 C. • Εάν αντί να μετρούσαμε τις θερμοκρασίες σε βαθμούς Κελσίου, το

κάναμε σε βαθμούς Fahrenheit, το αποτέλεσμα λογικά δεν θα έπρεπε να αλλάξει:

• Ωστόσο έχουμε:

• Περιοχή 1: w (2 μήνες, 41 Fahrenheit)=2X41=82

• Περιοχή 2: w (1 μήνας, 77 Fahrenheit)=1X77=77

• Η θεωρία μας οδηγεί λοιπόν να επιλέξουμε την περιοχή 1, είτε 2 μήνες διακοπών σε ένα κλίμα όπου η μέση θερμοκρασία είναι 41 Fahrenheit.

• Πρόκειται ακριβώς για την αντίθετη επιλογή.

• Είναι σαφές ότι η εξειδίκευση του w είναι καλή για την πρώτη περίπτωση που μετρούμε βαθμούς Κελσίου και στη δεύτερη δεν είναι αλλά τελικά τίθεται το ερώτημα ποια είναι η τιμή αναφοράς που πρέπει να χρησιμοποιούμε.

• Μια τρίτη συνθήκη, η σταθερότητα του ποσοστού υποκατάστασης των διαρκειών απαιτεί ότι όταν π.χ. το υπό θεώρηση υποκείμενο κατέχει ένα προσδόκιμο επιβίωσης 20 ετών σε αναπηρική πολυθρόνα και ότι είναι έτοιμος να θυσιάσει 10 χρόνια είτε 50% του προσδόκιμου επιβίωσής του για να ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια χωρίς αναπηρία, αυτό σημαίνει ότι εάν το προσδόκιμο επιβίωσής του είναι μόνο 2 χρόνια σε αναπηρική πολυθρόνα θα είναι ακόμα έτοιμος να θυσιάσει 50% του προσδόκιμου επιβίωσης, δηλ. ένα έτος για να ζήσει την τελευταία του χρονιά χωρίς αναπηρία. Σε αυτές τις συνθήκες είναι που βασίζεται η μέθοδος QALY.

• Τι είναι η κλίμακα Rosser; • Για πρώτη φορά η μέθοδος των QALYs χρησιμοποιήθηκε για

να συγκρίνει ζεύγη (διάρκεια, κατάσταση υγείας) χρησιμοποιώντας μια συνάρτηση χρησιμότητας πολλαπλών γνωρισμάτων που καθορίζεται από τον τύπο: w (διάρκεια, κατάσταση υγείας) = διάρκεια Χ u (κατάσταση υγείας), όπου γενικά, οι καταστάσεις υγείας περιγράφονται από 2 διαστάσεις που οδηγούν σε μια κλίμακα (κατάλογος κλειστών ερωτήσεων με σταθερές απαντήσεις) που αποτελείται από 32 περιπτώσεις (χρησιμοποιούνται μόνο οι 29). Η κλίμακα αυτή λέγεται κλίμακα του Rosser. Κάθε περίπτωση της κλίμακας αντιπροσωπεύει μια κατάσταση υγείας με την οποία συνδέεται ένας αριθμός. Ο αριθμός αυτός αποκτάται δια μέσου της γνώμης ενός ατόμου (ή μιας ομάδας ατόμων) πάνω στο βαθμό σοβαρότητας της καθεμίας από αυτές τις καταστάσεις και πάνω στην κατάσταση που κρίνει ισοδύναμη του θανάτου. Αυτός ο αριθμός αντιπροσωπεύει τη χρησιμότητα της συγκεκριμένης κατάστασης υγείας. Θα δούμε πιο κάτω την κλίμακα Rosser για μια ομάδα ασθενών.

Η κλίμακα Rosser Ψυχικός

Λειτουργικότητα

Καμία Ελαφριά Μέση Σοβαρή

Καμμιά δυσλειτουργία 1,000 0,995 0,990 0,967

Ελαφρά κοινωνική δυσλειτουργία 0,990 0,986 0,973 0,932

Σοβαρή κοινωνική δυσλειτουργία και

πτώση της ικανότητας για εργασία.

0,980 0,972 0,956 0,912

Σοβαρός περιορισμός της επαγγελματικής

δραστηριότητας, ηλικιωμένα πρόσωπα

που ασχολούνται με οικιακά και

περιορίζονται σε απλά καθήκοντα.

0,964 0,956 0,942 0,870

Ανικανότητα εργασίας, σπουδών,

ηλικιωμένα πρόσωπα που δεν μπορούν να

βγουν έξω μόνα τους, πρόσωπα που δεν

μπορούν να κάνουν μόνα τους οικιακές

εργασίες.

0,946 0,935 0,900 0,700

Καταδικασμένος σε αναπηρική πολυθρόνα,

χωρίς να μπορεί να μετακινηθεί στο σπίτι

χωρίς βοήθεια.

0,875 0,845 0,680 0,00

Κατάκοιτος 0,677 0,564 0,000 -1,486

Απώλεια συνείδησης -1,028

Παραδείγματα χρήσης της κλίμακας Rosser

• w (διάρκεια, κατάσταση υγείας)= διάρκεια x u (κατάσταση υγείας). Έτσι, είναι ισοδύναμο για τη συγκεκριμένη ομάδα να περάσει «μια χρονιά χωρίς δυσλειτουργία και κανέναν ψυχικό πόνο» ή «1,7730 έτη κατάκοιτος με ελαφρύ ψυχικό πόνο» (περίπου 1 έτος και 9 μήνες), (βρίσκω μέσω του 1/0,564) το

• Τελικό:

• w (1 έτος χωρίς δυσλειτουργία και κανέναν ψυχικό πόνο) = 1Χ1=1 και w (1,7730 έτη, κατάκοιτος και ελαφρύς ψυχικός πόνος)=1,7730Χ0,564=1

• (2 έτη, χωρίς δυσλειτουργία και χωρίς ψυχικό πόνο) και (3 έτη κατάκοιτος και χωρίς ψυχικό πόνο) είτε βάσει της κλίμακας Rosser μιας χρησιμότητας ίσης με 2Χ1+3Χ0,677=4,031 ισοδύναμη με την κατάσταση που συνίσταται στο να ζήσεις 4,031 έτη χωρίς δυσλειτουργία και χωρίς κανένα ψυχικό πόνο.


ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΜΕ ΒΙΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

• Η νοσηλευτική/ιατρική έρευνα συχνά περιλαμβάνει μεταβλητές που η μέτρησή τους απαιτεί βιοφυσιολογικά όργανα (θερμόμετρο, μανόμετρο, κ.λ.π)

Documents

MEΟΔΟΛΟΓ ;Α ΤΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Β. ΚΑΡΑΓΑΝΝ · ενασχολούνται με κλινική έρευνα. 8 Διακήρυξη, που αναθεωρήθηκε το