Menaxhimi i Sistemeve Operative - Selman Haxhijaha · PDF filePërshkrimi i strukturës së direktorive •Emërtimi i fajllave të sistemit sipas konventave: –Maksimumi i 255 karaktereve

Menaxhimi i Sistemeve Operative

Ligjerues: Selman Haxhijaha

Manipulimi me fajllat e sistemit operativ

• Msconfig: Mundëson konfigurimin e programeve që do të jenë gjatë startimit të sistemit (startup) dhe për të edituar këto konfigurime.

• Regedit: Mundëson redaktimin e fajllave të regjistrave.• Msinfo32 - Tregon një përmbledhje të plotë të sistemit të

kompjuterit, duke përfshirë komponentët harduerike dhe detaje të tyre si dhe softuerët e instaluar me konfigurimet përkatëse.

• Dxdiag - Tregon detajet për të gjitha komponentët DirectXdhe drajverat që janë të instaluar në kompjuter.

• Cmd - Hapë një dritare komanduese kur ajo është dhënë nga dritarja Run. Përdoret për të ekzekutuar programe me command line.


Manipulimi me fajllat e sistemit operativ (vazhdim)

Shtypja e tastit F8 gjatë procesit të startimit hap një dritare të avancuar të sistemit operativ Windows me menynë e opsioneve, e cila mundëson zgjidhjen se si të startoj Windows-i. • Safe Mode - Fillon Windows-i, por ngarkon vetëm drajverat për

komponentët bazë, të tilla si tastiera dhe ekrani.• Safe Mode with Networking Support - Fillon Windows-i identik si

nw për Safe Mode dhe ngarkon drajverat për komponentët e rrjetit.• Safe Mode with Command Prompt - Fillon Windows-i dhe ngarkon

command promt në vend të ndërfaqes GUI.• Last Known Good Configuration - Lejon të ngarkohen parametrat e

konfigurimit për Windows që është përdorur me sukses herën e fundit që Windows ka punuar. Kjo bëhet duke marr një kopje të regjistrave që janë krijuar për këtë qëllim.


Përshkrimi i strukturës së direktorive

• Emërtimi i fajllave të sistemit sipas konventave:– Maksimumi i 255 karaktereve mund të përdoren– Karaktere të tilla si një pikë (.) ose një slash (\ /) nuk janë të

lejuara– Një ekstension me tre ose katër shkronja është shtuar në emrin

e fajllit për të identifikuar llojin e fajllit– Emrat e fajllave nuk janë case sensitive

• Ekstensionet për emrat e fajllave, shembuj:– . doc - Microsoft Word– . txt – vetëm teksti ASCII– . jpg - format grafike– . ppt - Microsoft PowerPoint– . zip – format kompresimi


NTFS dhe FAT32

• FAT32 përdoret kur fajllat duhet të hapen nga disa versione të Windows. FAT32 nuk është i sigurt sikurse NTFS

• NTFS mund të përkrah fajlla më të mëdhenj se sa FAT32 si dhe mbështet tipare të sigurisë për folldera dhe fajlla

• Particionet mund të konvertohen nga FAT32 në NTFS duke përdorur CONVERT.EXE por jo dhe anasjelltas


Navigimi në GUI

• Një GUI ofron përfaqësime grafike për të gjithë follderat, fajllat dhe programeve në një kompjuter.

• Për të modifikuar ndonjërën nga to, thjesht klikohet me tastin e djathtë sipër tyre dhe pastaj zgjidhet Properties:– Taskbar– Recycle Bin– Desktop Background– Window appearance

• Start menyja përfshin:– Një listë të të gjitha aplikacioneve të instaluara– Një listë të dokumenteve hapur kohët e fundit– Një listë të elementeve të tjera, duke përfshirë, një funksion

kërkimi, një qendër ndihme, apo edhe konfigurimet e sistemin


My Computer

• Kur klikohet me të djathtin My Computer dhe zgjidhet Properties, ka disa konfigurime që mund të kostumizohen:– Computer name, Hardware settings, Vritual memory, Automatik

updates dhe qasja Remote

• Fajllat gjithashtu mund të lëvizen apo kopjohen duke përdorur My Computer

• Aplikacionet mund të nisen në disa mënyra:– Kliko aplikacionin në menynë Start.– Kliko dy herë ikonën shortcut të aplikacionit në desktop.– Kliko dy herë fajllin e ekzekutueshëm të aplikacionit në My

Computer.– Fillo aplikacionin nga dritarja Run ose command line.


Paneli i Kontrolli

• Appearance and Themes• Network and Internet Connections• Add or Remove Programs• Sounds, Speech, and Audio Devices• Performance and Maintenance• Printers and Other Hardware• User Accounts• Date, Time, Language, and Regional Options• Accessibility Options• Security Center


Konzola e menaxhimit të kompjuterit(Computer Management Console)

• Adreson tri qeshje kryesore të administrimit:– Veglat e sistemit (System Tools)

– Deponinë (Storage)

– Shërbimet dhe aplikacionet


Menaxhimi pajisjeve (Device Manager)

• Përdoret për të parë konfigurimet e pajisjeve në kompjuter

• Pikëçuditja tregon problemet me pajisje


Menaxhimi i detyrave (Task Manager)

• Pamjen e të gjitha aplikacioneve që janë aktualisht të ngritura

• Mbylljen e aplikacioneve që nuk përgjigjen

• Monitorimin e performancës së CPU-s dhe memories virtuale

• Pamjen e të gjitha proceseve që janë aktualisht të ngritura

• Pamjen e informacioneve në lidhjet e rrjetit


Monitorimi i shërbimeve dhe performances

Shërbimet mund të nisen,

ndalen apo pamundësohen

Të dhënat e performances dhe alarmimet mund të ruhen


Pamja e ngjarjeve dhe qasja nga largësia

• Event Viewer– Ruan një histori të ngjarjeve në lidhje me aplikacionet,

sigurinë dhe sistemin.

– Këto logse janë një mjet i vlefshëm për zgjidhjen problemeve.

• Remote Desktop– Lejon një kompjuter që nga largësia të marrë

kontrollin në një kompjuter tjetër.

– Në Windows , ky tipar është i mundshëm vetëm me versionin Professional e më lart.


Konzola menaxhuese e mikrosoftit

• MMC mundëson organizimin e veglave për menaxhim në një vend më të lehtë për administrim

Shto në MMC• Linqe të faqeve Web• Detyra• Kontrolle ActiveX• Folldera


Konfigurimi i performances

Konfigurimet e avancuara për pamjet dhe memorien virtuale


Shtimi apo heqja e një aplikacioni

• Veglat për instalimin apo de-instalimin e aplikacioneve

• Gjurmimi i fajllave instalues për de-instalimin e mëvonshëm


Përmirësimi në Windows

Për t 'mos humbur konfigurimet, rekomandohet të bëhen përmirësime në sistemin operativ duke kaluar nga një version në versionin më të ri • Vendosja e CD instaluese, zgjedhja Start > Run• Shtypja D:\i386\winnt32 dhe pastaj Enter që të

shfaqet dritarja për instalimin e OS• Zgjedhja Upgrade to.... dhe marrëveshja për

licencën• Ndjekja e udhëzimeve dhe kompletimi i instalimit• Ri-startimi i kompjuterit


Planifikimi i mirëmbajtjes parandaluese

Komponentët e një plani të mirëmbajtjes parandaluese:• Përditësimet në sistemin operativ dhe aplikacionet• Përditësimet e anti-virusit dhe softuerëve tjera

mbrojtëse• Kontrollimi i gabimeve në diskun

e ngurtë• Backup-imi i diskut të ngurtë• Defragmentimi i diskut të ngurtë• Përditësimet e drajverave të pajisjeve• Përditësimet në Firmware• Programet në startup


Detyrat me orar

• DOS AT komanda nis detyra në një kohë të caktuar duke përdorur command line interfejsin.

• Windows Task Scheduler nis detyra në një kohë të caktuar duke përdorur një ndërfaqe grafike.

• Të dyja këto vegla mundësojnë ekzekutimin e vendosjes së komandave në një kohë të caktuar për vetëm një herë, ose për ta përsëritur atë në ditët apo kohët e përzgjedhura.


Përditësimet automatike

• Shërbimi i përditësimeve automatike e skanon sistemin për përditësime të nevojshme, dhe rekomandon se çfarë duhet të shkarkuar dhe instaluar.

• Shërbimet e përditësimeve automatike mund të konfigurohen që ato të shkarkohen dhe instalohen sa më shpejt pasi ato të jenë në dispozicion ose ndryshe siç kërkohet, dhe pasi të instalohen kompjuteri të ri-startohet vetvetiu.


Pika e restaurimit

• Nëse kompjuter dështon, OS mund të ri-kthehet përsëri në një pikë të restaurimit.

• Ky opsion vepron vetëm në OS dhe fajllat e aplikacioneve.• Rekomandohet skanimi me softuerin për Anti-virus

përpara se sa të krijohet Pika restaurues (restore point).

Kur të behët një vend restaurimi? Përpara përditësimeve apo

zëvendësimit të OS Kur të instalohet një

aplikacion apo drajver Sipas preferencave


Backup-imi i diskut të ngurt HDD

• Backup-i mundeson ri-kthimin e të dhënave.• Përdorimi i Microsoft Backup Tool për të bërë

backup-imet.• Krijimi i një strategjie për ruajtjen e të dhënave.• Definimi i politikave të backup-imit dhe se sa shpesh

duhet të ruhen të dhënat dhe llojin e backup-it.• Windows përdor Volume Shadow Copying , e cila

lejon të vazhdoj punën edhe pse kopjimi është duke u zhvilluar.

• Është e nevojshme për të bërë kopje (backup) të tëdhënave që kanë ndryshuar që nga backup-i fundit.


Llojet e backup-eve


Procesi i zgjidhjes së problemeve me kompjuter

• Hapi 1 – Identifiko problemin

• Hapi 2 – ndërto një teori për shkaktarët e mundshëm

• Hapi 3 – përcakto shkakun e saktë

• Hapi 4 – provo/implemento një zgjidhje

• Hapi 5 – verifiko zgjidhjen dhe funksionalitetin e sistemit

• Hapi 6 – dokumento gjetjet/zgjidhjen


Përmbledhje

• Janë disa lloje të sistemeve të ndryshme operative nga të cilat duhet të marrë parasysh nevojat e shfrytëzuesve dhe mjedisit kur zgjidhet një sistem operativ.

• Hapat kryesore në ngritjen e një sistemi kompjuterik përfshijnë përgatitjen e hardisqeve, instalimin e një sistemi operativ, llogaritë e përdoruesve dhe konfigurimi për opsionet e instalimit.

• Një GUI tregon ikonat e të gjitha fajllave, follderave dhe aplikacioneve në kompjuter. Një pajisje naviguese, të tilla si një mi (mouse), përdoret për të lundruar në një desktop GUI.

• Duhet krijuar strategji për ruajtjen e të dhënave. Backup-et mund të jenë normale, kopje, diferenciale, inkrementale dhe të përditshme e që janë në dispozicion tek sistemet operative Windows.

• Teknikat parandaluese të mirëmbajtjes ndihmojnë për të siguruar funksionimin optimal të sistemit operativ.

• Disa nga mjetet në dispozicion për zgjidhjen e problemeve të sistemit operativ në Windows përfshijnë Windows AdvancedOptions, event logs, device manager dhe system files.


Bazat Teknike të Informatikës - BTI

Faleminderit

Pyetje?


Documents

Menaxhimi i Sistemeve Operative - Selman Haxhijaha · PDF filePërshkrimi i strukturës së direktorive •Emërtimi i fajllave të sistemit sipas konventave: –Maksimumi i 255 karaktereve