Rrjetet Kompjuterike - Selman Haxhijaha · Shembull i shtesës së bërthamës së rrjetit Ligjerues: Selman Haxhijaha •Veçorit e shtrsës së bërthamës –Komutimi i shpejtë

Ruteri

Ligjerues: Selman Haxhijaha

Rrjetet Kompjuterike

Objektivat

• Të përshkruani ngjashmëritë dhe dallimet në mes tëruterit dhe kompjuterit të zakonshëm

• Të përshkruani funksionet themelore të ruterit• Të përshkruani komponentët kryesore të brendshme të

ruterit• Të përshkruani disa nga karakteristikat e sistemit operativ

të ruterit• Të përshkruani proceset në të cilat kalon ruteri gjatë

startimit• Të bëni lidhjen e ruterit me kompjuterin nëpërmjet

konzolës dhe portit ndihmës• Të përshkruani karakteristikat themelore të ndërfaqeve

të ruterit


Ruteri

• Ruteri është pajisje që vepron në shtresën e tretë të modelitOSI, ndërlidhë dy apo më tepër rrjeta dhe gjen rrugën më të mirë për transmetimin e paketave nga burimi deri tek destinacioni

• Për nga Arkitektura është i ngjashëm me kompjuterin personal


Funksioni i Ruterit

• Funksionet themelore të ruterit janë:– Caktimi i shtegut më te mirë

– Komutimi i paketave

– Ndërlidhja fizike

– Ndërlidhja logjike

– Kalkulimi dhe mirëmbajtja e rrugëve


Roli i ruterit në WAN

• Për të funksionuar sa më efikas Rrjetet e mëdha organizohen në mënyrë hierarkike.

• Në një organizim të tillë Ruterët kanë funksione të specializuara. • Ruterët të cilët gjatë punës së tyre bëjnë grumbullimin dhe

shpërndarjen e informatave të rrugëtimit brenda domenit të tyrendryshe quhen edhe ruterët e brendshëm apo interiorë.



• Ruterë që mundësojnë ndërlidhjen e sistemit autonom meinternet apo ndonjë rrjet privat quhen ruter kufitar

• Detyra e ruterit kufitar në rrjetat private është mbrojtja ekufirit të rrjetës nga ndërhyrjet apo depërtimet epadëshiruara dhe të paautorizuara.

• Përgjegjësia tjetër e ruterit kufitar është sumerizimi apopërmbledhja e rrugëve të brendshme si dhe ridistribuimi ityre në rrjetat jashtë domenit të rrjetës private.



• Ruterët të cilët gjatë punës së tyre bëjnë grumbullimin dheshpërndarjen e informatave të rrugëtimit për rrjetat që gjendenjashtë sistemit autonom të tyre quhen ruterët e jashtëm apoeksteriorë.


Arkitekturae brendshmee ruterit• Pjesët kryesore të brendshme të ruterit janë:

– Memorja RAM

– Memorja NVRAM

– Memorja Flesh

– Memorja ROM

– Njësia Qendrore Procesuese CPU

– Ndërfaqet


Startimi i Ruterit

• Procedurat e startimit të ruterit– Kyçje dhe vetë-testimi POST – Bootstrap Programi– Lokalizimi dhe startimi i IOS-it – Lokalizimi dhe ekzekutimi i fajllin konfigurues– Niveli i përdoruesit


Mënyrat e qasjes në ruter

• Mënyrat e zakonshme të qasjes në ruter

– Porti i konzolës

– Porti ndihmës AUX

– Protokollit Telnet/SSHv2

– TFTP server


Sistemi Operativ i Ruterit


• Sistemi Operativ përdoret për menaxhimin e harduerit dhe ekzekutimin e detyrave specike të ruterit

• Njihet me emrin Internetwork Operating System –IOS

• Funksionet themelore të Sistemit Operativ janë:

– Funksionin themelor të rrugëtimit dhe komutimit.

– Mundëson kalimin e trafikut me shpejtësi të mëdhandërmjet paisjeve dhe ndërfaqeve të ndryshme në rrjetë.

– Ofron qasje të sigurt në resurset e rrjetës.

Karakteristikat e IOS-it të Ruterit

• Një nga karakteristikat e IOS-it është mundësia që t‘ipërshtatet shpejt ndryshimeve që mund të ndodhinnë rrjetë siç është ndërprerja e ndonjë linku.

• Disa nga karakteristikat e sigurisë janë:

– Filtrimi i trafikut

– Enkriptimin e fjalëkalimeve

– Autentifikimi gjatë qasjes nga distancë

– Kërkon autorizim për të ndryshuar konfigurimin

– Nëpërmjet “user account“ dhe regjistrimit gjatë qasjesmundëson identifikimin dhe filtrimin e qasjes nga persona të paautorizuar

•


Porti i konzolës / AUX


Portet Serike


Roli i Ruteri në hierarkin tre shtresore të rrjetave

Rrjetet Kompjuterike


Modeli hirarkik tre shtresor i rrjetave

• Në modelin hierarkik tre shtresor, linjat dhepajisjet e rrjeteve grupohen në tre shtresabazë e ato janë:


Shtresa e bërthamësKomutim i paketave me shpejtësi të lartë

Shtresa e shpërndarjesNdërlidhje e bazuar në politikat e trafikut

Shtresa e qasjesQasje në workgroup lokale dhe në largësi

Funksioni i ruterit në hierarki tre shtresore

• Shtresa e bërthamës, shpërndarjes dhe qasjes shumë kjart e kanë të definuar funksionet e tyre.

• Secila shtresë ka kërkesat për veçoritë specifike nga ruterët, suiçit dhe linjave.

• Ruteri është pajisje primare që mirëmban hierarkinë logjike dhe fizike në rrjetë, prandaj konfigurimi i qëndrueshëm i ruteri është imperativ.


Shembull i shtesës së bërthamës së rrjetit


• Veçorit e shtrsës së bërthamës– Komutimi i shpejtë i paketave

– Linqet me kapacitet më të madh

– Redundancë e linqeve

Shtresa e bërthamës

Shembull i shtesës së shpërndarjes së rrjetit

• Ruterët e shtresës së shpërndarjes përcaktojnë politikat e trafikut në rrjet duke përdorur:

– Përditësimet e rrugëtimit

– Përmbledhjet e rrugëve

– Trafikun e VLAN-ve

– Agregimin e adresave



Shtresa e Shpërndarjes

Shembull i shtesës së qasjes së rrjetit



Shtresa e shpërndarëse

Shtresa e qasjes

Rrjetat me ruter

• Duke u bazuar në modelin hierarkik ruterët ofrojnë këto veçori për rrjetet

– Rrjetet e besushme dhe në dispozicion

– Rrjet me përgjigje të shpejt

– Efikase

– Adoptueshme

– Rrjet e leht për tu qasur dhe e sigurt


Përmbledhje

• Në këtë kapitull kemi thënë se ruteri është një kompjuter i specializuar që lidh segmentet e ndryshme të rrjetës, gjen rrugën më të mirë për të dërguar paketat e të dhënave nga rrjetanë burim e deri tek rrjeta në destinacion.

• Komponetet kryesore të brendshme të ruterit janë: – Njësia qendrore procesuese – CPU që ekzekuton instruksionet e marra nga sistemi

operativ

– Memorja RAM përdoret për të ruajtur tabelën e rrugëtimit

– Memorja NVRAM përdoret për të ruajtur konfigurimin punues fillestart

– Memorja Flash ku është i vendosur Sistemi Operativ

– Memoria ROM ku është i vendosur programi Bootstrap

– Ndërfaqet që përdoren për të lidhur ruterin me kompjuter apo suiç

• Për nga funksioni ruterët të cilët gjatë punës së tyre bëjnë grumbullimin dheshpërndarjen e informatave të rrugëtimit brenda domenit të tyre ndryshe quhenedhe ruterët e brendshëm.

• Ndërsa, ruterët të cilët gjatë punës së tyre bëjnë grumbullimin dhe shpërndarjene informatave të rrugëtimit për rrjetat që gjenden jashtë sistemit autonom të tyrequhen ruterët e jashtëm.

• Ruter të cilët mundësojnë ndërlidhjen e sistemit autonom me pjesën tjetër tërrjetës quhen ruter kufitar. Ruteri kufitar është pikë e vetme hyrëse/dalëse përçdo sistem autonom. Ligjerues: Selman Haxhijaha

Referencë

• Selman Haxhijaha – Rrjetat Kompjuterike,

UBT 2012

• http://selmanhaxhijaha.wordpress.com/category/rrjetat-kompjuterike/

• http://selmanhaxhijaha.wordpress.com/2013/10/18/pajisjet-e-rrugetimit-ne-modelin-hierarkik-tre-shtresor-te-rrjeteve/


http://selmanhaxhijaha.wordpress.com/category/rrjetat-kompjuterike/

http://selmanhaxhijaha.wordpress.com/2013/10/18/pajisjet-e-rrugetimit-ne-modelin-hierarkik-tre-shtresor-te-rrjeteve/

Pyetje?


Documents

Rrjetet Kompjuterike - Selman Haxhijaha · Shembull i shtesës së bërthamës së rrjetit Ligjerues: Selman Haxhijaha •Veçorit e shtrsës së bërthamës –Komutimi i shpejtë