Menaxhment Financiare (material i kombinuar )

MENAXHMENT FINANCIAR

Materiali eshte gjithe perfshires , Jane grumbulluar te gjithe llojet e

shenimeve , jane bere disa modifikime , disa permbledheje .

Ndalohen Te gjitha modifikimet e tjera qe behen pa te drejten Autoriale :P

:)

Skript Pergjithesuar

Punuar nga :

Labinot S.

Mustafa

1. Pyetje per Ushtrime dhe Detyra per Vetetestime (Pjesa e pare e materialit )

1

Kapitulli 1 Rrethina Financiare e Firmes .

Pytje per Ushtrime :

1. Ne cilat drejtime eshte perqendruar zhvillimi I menaxhmentit financiare viteve te fundit ? 2. Cilat jane detyrate themelore te menaxherit financiare ? 3. Cilat jane funksionet themelore te finances se firmes ? 4. Cfare jane dallimet ndermjet menaxhmentit financiare ne ortakeri dhe ne korporata ? 5. Cfare jane detyrat themelore te menaxherit financiare ne ortakeri dhe cfare jane ato ne korporata ? 6. Shpjego lidhjen ndermjet menaxhimit strategjike ,menaxhimit operativ dhe te riskut ? 7. Si organizohet funksioni financiare ne nje firme ? 8. Auditimi I brendshem I firmes eshte funksion I thesarit apo I kontrollit te firmes ? 9. Identifiko disa nga faktoret , te cilet do te kene efekt ne menaxhmentin financiare ne mileniumin e ri 10. Ku qendron kontributi primare I menaxhmentit financiare ne mireqenien e pergjitheshme ?

Detyra per vetetestim :

1. Nderrmarrja individuale eshte lehte te themelohet , por ajo shpesh ballafaqohet me problem te rritjes se kapitalit , ato kane pergjegjesi te perkufizuar dhe Jetezgjateje te kufizuar .

2. Koncepti I Korporatave nenkuptone se aksionari I firmes nuk pergjigjet personalisht per borxhet e biznesit . 3. Cilat nga vlersimet vijuese perfaqesojne disacantazhet domethenese per organizimin e firmave si korporata :

a. Veshtiresite ne transferimin e prones , b. Ekspozimin ndaj tatimeve ne te ardhurat e korporates dhe ne dividend te aksionareve , c. Niveli I ballafaqimit me veshtiresi ne sigurimin e shumave te medha te kapitalit ne tregun e kapitalit , d. Te gjitha qe u thane me larte jane disacantazhe te organizimit te firmave si korporata .

Kapitulli 2 Vendimet mbi Financimin


1. Cilat jane fushat kryesore te Vendimemarrjes financiare ?

2. Pershkruani nje process te Vendimemarrjes Financiare ?

3. Cfare eshte nderlidhja ndermjet vendimit mbi dividendin dhe vendimin mbi financimin?

4. Pse eshte e rendesishme definimi I qellimeve me rastin e marrjes se vendimeve financiare ?

5. Mbi cfare presupozimesh duhet te ndertohen objektivat e firmes ?

6. Cilet faktore ushtrojne ndikimin ne vleren e biznesit ?

7. Ku qendron dallimi themelor ndermjet maksimizimit te fitimit dhe maksimizimit te vleres se firmes-pasurise se

aksionareve ?

8. Mendoni dhe jepni nje shembull se sin je organizate munde te sakrifikoje objektivat afatshkurtra per ato

afategjata ?

9. Si e shpjegoni problemin e agjensise dhe sim und te zvoglohet kostoja e agjensis ne kushtet e mosfunksionimit

te tregut financiare ?

10. Si do tI motivonit menaxheret qe me teper te kujdesen per rritjen e vleres se firmes sesa te pasigurise

personale ?


2

Detyra per Vetetestim :

1. Cili nga Formulimet ne vijim eshte I sakte :

a. Qellimi themelore I menaxherit financiare eshte menaxhimi I rrhedhes se pritur te parase se firmes ,

sepse kjo do ti ndihmonte pasurimet te cdo aksionari ne firme.

b. Menaxheri financiare duhet te kerkoje kombinimin e aseteve,detyrimeve dhe kapitalit , te cilat do ti

siguronin gjenerim te te ardhurave te projektuara pas pagimit te tatimeve , ne nje horizont te caktuar

kohor .

c. Meqenese kompanite e medha kontrollohen nga ekipet menaxheriale , ndersa pronaret jane te

shperndare , menasheret kane liri te gjere ne menaxhimin e firmave .Menaxheret mund te operojne

ne interest e gjere te aksionareve , por ata , po ashtu duhet te operojne ne interest e tyre me te mire

personale .

d. Problemi I agjensise ekziston ndermjet aksionareve dhe menaxhereve dhe ndermjet aksionareve

(nepermjet menaxhereve ) dhe kreditoreve .

2. Maksimizimi I fitimit te firmes konsiderohet si qellim :

a. Jo I plote .

b. I plote .

c. Afategjate .

3. Jane disa faktore qe influencojne cmimin e aksioneve , mbi te cilet menaxheret nuk kane kontroll praktike.

Theksoni disa nga keta faktore .?

4. Teoria bashkohore financiare operon me presupozimin se qellimi I menaxhmentit eshte maksimizohet

pasuria e aksionareve .Ky qellim permbushet ne qofte se maksimizohet cmimi I aksionit I firmes .

5. Fushat e vendimemarrjes financiare perfshijne analizen e Investimeve _ ,Menaxhimin e kapitalit punues ,

burimet dhe koston e fondeve ,percaktimin e struktures se kapitalit dhe politikat e devidendit .

Kapitulli 3 Vlera ne kohe e parase

Pytje per ushtrime :

1. A duhet qe nje firme te bleje nje paisje qe kushtone 12 milione dhe qe ofrone nje te ardhur prej 1.5 milione

ne vite per 12 vjete , kur kostoja e fondeve te saje eshte 12 % ?

2. Ju e blini nje aksione per 50 dhe shpresoni qe cmimi I tije te rritet me nje norme prej 5% ne vite ,

a. Sa eshte cmimi qe e pritni pase pese (5) vitesh ?

b. Ne qofte se norma e rritjes se cmimit dyfishohet nga 5% ne 10% ,a do te jete dyfishim te

rritjes se cmimit dhe pse ?

3. Ju ofrohen 900 pase pese (5) vjetesh, ose 150 ne vjete. Ne qofte se fitoni 6% mbi fondet tuaja,cilen oferte

do ta pranoni ? Ne qofte se ju mund te fitoni 14% mbi fondet tuaja , cilen oferte do ta pranoni ? Pse do te

ndryshojne pergjigjejet tuaja ?

4. Ju keni marre nje certificate te kursimeve per 1,000 , ne afate prej 6 vjetesh me 8% interes . Ne qofte se

interesi perllogaritet ne vite , sa do te jete vlera e certifikates me rastin e matarimit ?

a. 630.7 b. 1,469.33 c. 1,338.23 d 1,586.87 ose e. 1,766.33

5. Keni vendosur te filloni te kurseni per te blere nje automjet te ri . Ne qofte se ju qepozitoni nga 1,000 ne

fund te cdo viti gjate 5 viteve te ardhshme ne llogarine e kursimit me 6% interes vjetor , sa do te akumuloni

pas 5 vitesh ?

a. 6,691.13 b. 5,657.09 c. 1,338.23 d. 5,975.32 ose e. 5,731.94


3

6. Nje person 50 vjecare vendose te kurseje ne shtyllen e kursimeve vullnetare pensionale .Ai mund te kurseje

2,000 ne vite dhe te fitoje 5% interes mbi keto kursime . Sa para do te kete akumuluar kur te dale ne

pensione ne moshen 65 vjecare ?

7. Nje investitore shete nje aksione per 4,177 , te cilin e mbajti per 15 vjete dhe fitoi nje te ardhur per 10 % .

Sa eshte kostoja origjinale e investimit ?

8. Sa eshte vlera e ardheshme e nje te pervitshmje per 5 vjete, e cila premton tu paguaje 300 ne fund te

cdo viti . Norma e Interesit eshte 7 % . ?

9. Sa eshte vlera e ardhsme e nje te pervjetshmeje per 5 vjete , e cila premton tu paguaje ne fillit te cdo viti

nga 300 . Supozoni se te gjitha pagesat jane ri-investuar me 7 % interes deri ne vitin e peste .


1. Nderrmarja Beni pret nje rrjedhe te parase nga investimet ne shume prej 40,000 pas 2 vitesh dhe

tjetren ne shume prej 30,000 pase 3 vitesh . Norma e interest eshte 12 % .

a. Sa eshte vlera e tanishme e ketyre kthimeve te pritshme ?

b. Cfare nenkuptone saktesisht kjo vlere e tanishme ?

2. Njomza huazone 10,000 me norme vjetore te interest 12 % . Amortizo huane nese pagesat vjetore jane

bere per 5 vjete .

3. Barazimi I FVn =PV(1+i)n percaktone vleren e ardhshme te nje shume ne fund te periudhes n . Faktori (1+i)n

njihet si _____________________________________________________________________.

4. Aferdita ka 10,000 qe mund tI depozitoje ne nje nga llogarite e kursimeve . Supozojme se :

a. Banka Ekonomike paguan interest mbi baze vjetore ,

b. Kasabanka paguan interes dy here ne vite ,

c. Banka e Re e Kosoves (BRK) paguan interes ne qdo 3 muaje .

Tre bankat kane interes vjetore prej 4 % .

a. Cshume do te kete Aferdita ne fund te vitit te trete sipas cdo banke ?

b. Cila eshte norma e interest qe do te arketoje ajo rregullisht nga cdo banke ?

c. Cila banke do te preferohet ?

Kapitulli 4 Analiza Financiare

Ushtrime :

Nga te dhenat ne bilancin e gjendjes dhe ne pasqyren e suksesit llogarit raportet financiare dhe rretho zgjidhejet e sakta .

1. Raportet e Likuiditetit

Raporti I rrjedhes : a. 1.5 b. 2.3 c. 2.4 d. 1.3

Prova acide : a. 1.5 b. 2.3 c. 2.4 d. 1.3

2. Raportet e aktivitetit :

Qarkullimi I stoqeve : a. 10 b. 12 c. 20 d. 30

Koha mesatare e arketimit : a. 30 b. 42 c. 52 d. 60

Qarkullimi I mjeteve fikse : a. 1.5 b. 2.3 c. 2.4 d. 1.3

Qarkullimi I mjeteve totale : a. 1.5 b. 2.3 c. 2.4 d. 1.3

3. Raportet e frytshmerise :

Norma e profitit ne shitje (%) : a. 3 b. 3.7 c. 4.7 d. 5

Norma e fitimit ne mjete (%) : a. 11 b. 13.3 c. 14.3 d. 15

ROA (%) : a. 5.6 b. 6 c. 6.7 d. 9

Kthimi I mjeteve vetjake (%) : a. 12.7 b. 13 c. 13.5 d. 14.5


4

Fitimi per nje aksione : a. 2.0 b. 2.4 c. 2.5 d. 3.0

Dididendi per nje aksion : a. 1.55 b. 1.84 c. 2.20 d. 2.25

4. Raporti I borxhit :

Borxhi \Mjetet totale (%) : a. 25 b. 30 c. 45 d. 55

Borxhi \ Kapitali I aksionar (%) : a. 1.1 b. 1.22 c. 1.34 d. 1.55

Kapitulli 5 Kontrolli I Brendshem dhe I Jashtem


1. Pershkruani tri (3) llojet themelore te kontrollit ?

2. Cila eshte rendesia e kontrollit te Brendshem dhe te jashtem te veprimtarise financiare te firmes ?

3. Cfare mund te jete kontrolli financiare I firmes dhe kush e kryen ate ?

4. Ku qendrone rendesia e kontrollit te brendshem dhe cila eshte fushe veprimtaria e saje ?

5. Cfare perfshine kontrolli I sistemit te kontabilitetit ?

6. Cila eshte rrethina e kontrollit te brendshem dhe ku qendron roli I saje ?

7. Pse behet kontrolli I jashtem I aktivitetit financiare te firmes ?

8. Kush e kryen kontrollin e jashtem te veprimtarise financiare te firmes ?

9. Cilat firma jane te detyruara te bejne kontrollin e jashtem te aktivitetit te tyre financiare ?

10. Pershkruani procedurat e kontrollit te jashtem ?

11. Cfare perfshine faza e planifikimit te kontrollit te jashtem ?

12. Krahasoni punet e kontrollit te jashtem dhe kontrollit te brenshem dhe bartesve te tyre ?

Pytje per vetetestim :

1. Fleksibiliteti nenkupton se kontrolli duhet tu pergjigjet ____________ kerkesave te reja qe jane rezultat

________________ apo I ndryshimit te ________________ ku vepron organizata .

2. Sistemi I kontrollit duhet te jete ______________ per at ate cilet do te perdorin dhe ai duhet ti pershtatet nivelit

__________________ te atyre qe e realizojne .

3. Pavaresia , Ndershmeria , Objektiviteti , Kompetenca profesionale , besueshmeria ,sjellja profesionale , dhe standartet

teknike jane____________________ , te cilat duhet ti kete ____________________ .

Kapitulli 6 Planifikimi Financiare


- Cfare jane pasqyrat pro-forma financiare ?

- Pershkruaj natyren e termave : synimet e firmes , horizonti I firmes ,objektivat e firmes dhe strategjia e

firmes .

- Cilat jane synimet e planit operativ te firmes ?

- Shkurtimisht pershkruaj nje skice ten je plani tipik operativ .

- Pershkruaj hapat e hartimit te planit financiare te firmes .

Ushtrimi 1 .

Shfrytezo bilancin e gjendjes dhe pasqyren e te ardhurave ne vijim per tu pergjigjur ne pytjet vijuese :

Bilanci I gjendjes (,000 (Mije ) )


5

Mjetet 2006 detyrimet dhe kapitali 2006 Mjetet rrjedhese Detyrimet rrjedhese Parate e gatshme 200 Llogarite e pagueshme 680 Llogarite e arketueshme 400 Deftesat e pagueshme 760 Stoqet 1000 Gjithesej detyrimet rrjedhese 1,440 Gjithesej mjetet rrjedhese 1,600 Detyrimet afategjata Borxhi afategjate 1,300 Mjetet Fikse Gjithesej detyrimet afategjata 1,300 Mjetet Neto fikse 2,100 Kapitali I pronarit Aksionet e Zakonshme 530 Fitimi I pashperndare 430 c Gjithsej kapitali I pronarit 960 Gjithesej Detyrimet dhe Gjithesej Mjete 3,700 Kapitali 3,700

Pasqyra e te ardhurave (,000 (Mije ) )

2006

Shitjet 2,700

Kostot 2,100

Te ardhurat e tatueshme 600

Tatimet 268

Te ardhurat Neto 332

Dividendi 120

Shtimi I te Ardhurave te pashperndara 212

Norma e planifikuar e rritjes 25 %

a. Cila nga zgjidhejet vijuese paraqet nivelin e planifikuar te shitjes .

Zgjidhejet a. 3,345.8 b. 3,354.27 c. 3,365.51 d. 3,375

b. Shprehi llogarite e pagueshme si perqindje te shitjes .

Zgjidhejet a. 24.49 % b. 25.19 % c. 25.73 % d. 26.24 %

c. Llogarite bilancin pro-format per stoqet. Cila nga zgjidhejet vijuese eshte e sakte .

Zgjidhejet a. 1,238.11 b. 1,250 c. 1,261.32 d. 1,265.8

d. Gjej bilancin pro-format per te ardhurat e pashperndara ne bilancin e gjendjes .

Zgjidhejet a. 679.41 b. 686.49 c. 690.41 d. 695

e. Llogarit nevojat e financimit te jashtem , ne rrethana kur kapacitettet jane shfrytezuar plotesisht .

Zgjidhejet a. 482.61 b. 490 c. 496.31 d. 503.53

f. Llogarit nevojat e financimit te jashtem , ne kushtet kur kapacitet e dhena shfrytezohen 42 % .

Zgjidhejet a. 35 b. 31.8 c. 28.65 d. 25.85

g. Llogarit nevojat per financim te jashtem , ne kushtet kur kapacitetet e dhena shfrytezohen 85 % .

Zgjidhejet a. 83.47 b. 86.64 c. 92.62 d. 96.25


6

Kapitulli 7 Investimet

Pytje per ushtrime :

1. Cila burime te informative perdoren gjate marrjes se vendimit per investim ?

2. Cfate nenkuptoni me buxhetimin e kapitalit ?

3. Cfare perfshin procesi I buxhetimit te kapitalit ?

4. Cfare perfaqeson periudha e kthimit ?

5. Cilat jane efektet e sinimeve strategjike te investimeve ?

6. Cilat hapa duhet ndermarre gjate buxhetimit te kapitalit ?


1. Drejtori I buxhetimit te kapitalit te kompanis Prishtina ka identifikuar dy projekte te ngjashme , projektin

A dhe Projektin B , Me pritjen e kthimit si vijon :

Viti Kthimi I pritur

Projekti A Projekti B

0 (100 ) (100 )

1 10 70

2 60 50

3 80 20

Te dy projektet kane kostro te kapitalit prej 10 % .

a. Sa eshte periudha e kthimit per projektit B ?

b. Sa eshte NPV (Vlera aktuale neto ) e projektit A ?

2. Llogaritni normen e brendshme te kthimit ten je investimi njevjeqare me hyrje te pritshme prej 1,150 dhe

me investim fillestar prej 1,000 .

3. Llogaritni vleren aktuale neto per nje investim , I cili ka kushtuar 1,000 , ndersa ka efekte 4-vjeqare ,me

norme perfitimi prej 8 % .

Vitet Rrjedha e parase x Faktori Interes Vlera aktuale

1 300 2 400 3 500 4 300

Vlera e mbetur Vlera aktuale Vlera aktuale

Neto

4. Llogarini normen e brendshme te kthimit , duke perdorur metoden e proves dhe te gabimit . Investimi

fillestar per projektin A dhe per Projektin B eshte 1,000 , ndersa rrjedha e pritur e kthimit eshte paraqitur

ne pasqyren vijuese :


7

Projektet Interesi 10 % Interesi 15 % Interesi 20 %

Vitet A B Fakt.Interes A B Fak.Interes A B Fak.Interes A B 0 1000 1000 1 500 100 2 400 200 3 300 300 4 100 400 5 - 500 6 - 600 Vlera aktuale Vlera aktuale neto

Kapitulli 8 Risku dhe menaxhimi I tij

Pytje dhe detyra :

1. Defino termat ne vijim :

a. Risku

b. Probabiliteti I distribuimit

c. Devijimi strandart

d. Norma e pritur e kthimit

e. Koeficienti I variacionit

f. Portofolio

g. Koeficienti beta

h. CAPM

i. SML

2. Shpjego se si diversifikimi do ta zvogeloje riskun e protofolios se mjeteve .

3. Trego dallimin midis riskut te diversifikueshem dhe riskut te pariversifikueshem .

4. Cfare eshte portofolio e diversifikueshme ? cili burim I riskut ulet me ane te shumellojeshmerise se mjeteve

?

5. Cfare eshte Koeficioneti Beta ? Cfare kuptoni me Koeficionetin Beta 0.5 dhe 1.5 ?


1. PROBABILITETI . Ne qofte se demtimi potencial I njer shtepie nga zjarri eshte 30,000 dhe probabiliteti per

zjarr serioz gjate vitit eshte 1 me 1,000 (probabiliteti 0.001) , vlera e pritur e humbjes eshte 30 (30,000

0.001 = 30 ) . Ne qofte se pronarii shtepise nuk eshte ne gjendje te paguaje mbi 30 per sigurim, a do ta

pranoje kompania e sigurimit riskun per sigurim ?

2. KTHIMI I PRITUR DHE RISKU : Trusti pensioneve te Kosoves planifikon te investoje ne letra me lvere , dnersa

ka disa norm ate mundeshme te kthimit . varesisht nga probabiliteti I kthimit , sa eshte norma e pritur e

kthimit per investimin . Po ashtu , llogarite devijimin standart te kthimit . Shpjego cfare tregojne rezultatet

.


8

Probabiliteti Kthimi

0.10 - 10 %

0.20 5 %

0.30 10 %

0.40 25 %

3. MODELI I VLERESIMIT TE AKTIVITETEVE TE KAPITALIT : Duke perdorur modelin e vleresimit te

aktiviteteve te kapitalit (CAPM) vlereso normen e pershtatshme te kthimit per tre letrat me vlere te

radhitura me poshte . Norma pa risk e kthimit eshte 5 % , ndersa kthimi I pritur I tregut eshte 17 % .

Letra me vlere Beta

A 0.75

B 0.90

C 1.40

4. KTHIMI I PRITUR DHE RISKU : Llogarit kthimin mesatar dhe deviacionin standard per KEK-un dhe per tregun

.

Muaji KEK Tregu

1 4 % 2 %

2 6 % 3 %

3 0 % 1 %

4 2 % - 1 %

5. VIJA E SIGURISE SE TREGUT : Percakto kthimin e pritshem dhe beten nga portofolio vijuese :

Letrat me Vlere % e Protofolios Beta Kthimi I pritur

1 40 % 1.00 12 %

2 25 % 0.75 11 %

3 35 % 1.30 15 %

Kapitulli 9 Burimet Afatshkurtera dhe afatemesme te Financimit

Pyetje per ushtrime :

1. Cili eshte relacioni ndermjet kostos se financimit dhe afati te huase ?

2. Nga cfare varet kostoja e kredise afateshkurter ?

3. Pse perkufizimet kohore llogariten si burime te financimit afateshkurter dhe cilat jane ato ?

4. Ne cfare rastesh firma do ta zbatoje faktoringun ?

5. Cila hua ka kosto me te larte , ajo me afat te shkurter apo me afate te gjate dhe pse ?

6. Ku jane perparesite dhe te metat e zbatimit te qirase si forme e financimit afatemesem ?


1. Ne qofte se norma nominale e interest eshte 12 % dhe norma e inflacionit 8 % , sa eshte norma reale e

interest ?


9

2. Firma Dardania blene lende te pare me kusht 1\10 net 30 . Ne baze te raportit te firmes shihet se

pagesat behen zakonisht pas 15 dite nga data e pranimit te porosise . Ne pytjen pse firma nuk e

shtrytezone perparesine e zbritjes , kontabilisti pergjigjet se keto mjete kushtojne vetem 2 % , kurse kredia

bankare tI kushtonte firmes 12 % .

a. Cilin gabim e bene kontabilisti ?

b. Cila eshte kostoja reale e mosshfrytezimit te zbritjes ?

c. Ne qofte se firma nuk mund ta huazoje nga banka dhe detyrohet te shfrytezoje mjetet e kredise

tregtare , cfare mund tI propozohet kontabilistit per tI zvogeluar shpenzimet e interest vjetore .

3. Nderrmarreja Dardania ka fituar nje kontrate shume serioze . pere kete shkak ajo ka nevoje menjeher

per 75,000 capital shtese qarkullues . Jane identifikuar dy burime te mundshme te mjeteve :

a. Kredia Tregtare : Firma mund te bleje material ne vlere prej 50,000 ne muaje me kusht 3\30 net 90

.

b. Kredia Bankare : Banka komerciale I Ofrone asaj 100,000 me interes prej 13 % . Kerkohet

kompensimi me vlere prej 10 %

Per qfare Alternative do te percaktohet Firma :?

4. Firma Ulpiana duhet te financoje rritjen sezonale te stoqeve me 400,000 . Mjetet nevoiten per 6

muaje . Mundesite qe shtrohen para kesaj firme jane :

a. Kredia ne baze te vertetimit mbi depozitimin ne depon publike .

Kushtet jane : Norma e interest prej 12 % ne Vite , me 80 % avans ne vleren nominale te stoqeve

.Shpenzimet e depozitimit per periudhen 6 mujore jane 7,000 . Kushtet standard te financimit

jane 2\10, net 30 , mirpo nderrmarrja mendon se mund te prologoje pagesen deri ne diten e 40 pa

pasoja te demshme .

b. Kredia ne baze te deshmise se depos private me interes vjetor prej 10 % do te lejohej ne shum prej

70 % te vlerese se stoqeve . Shpenzimet e depozitimit ne depon private per periudhen gjashte

mujore jane 10,000 .

Kapitulli 10 Burimet Afategjata te Financimit


1. Cilat jane format e financimit afategjate te firmes ?

2. Cfare kuptoni me tregun e kapitalit ?

3. Diskutoni perparesite dhe te metat e financimit me ane te aksioneve te zakonshme, aksioneve preferenciale

dhe obligative .

4. Cfare eshte dallimi ndermjet obligimeve warrant dhe obligacioneve te konvertueshme ?

5. Ku qendrone dallimi ndermjet opsioneve dhe obligacioneve ?

6. Diskutoni tiparet e tregut primar dhe tregut sekondare te aksioneve ?

7. Cfare eshte roli I tregut te kapitalit ne funksionin e tije sekondar dhe cilat jane format e zhvillimit te ketij

tregue ?


10

8. Cfare jane pasojat per zhvillimin e nje firme , por edhe per zhvillimin e nje vendi , ne qofte se nuk

funksionon tregu I kapitalit ?

9. Ne qofte se jeni aksionar I nje korporate , cilin system te votimit do ta aplikonit per zgjedhejen e bordit te

drejtoreve dhe pse ?

10. Ne qofte se do te ishit aksionar I pakices , pse do te mbeshtetnit votimin kumulativ ?

11. Diskutoni dallimin ndermjet Euro-Obligacioneve dhe Obligacioneve te tjera .

12. Cilat letra me vlere kane cmim fiks dhe cilat jo :?

13. Cilat letra me vlere kane afat te maturimit dhe cilat jo ?

14. Ne cilat raste aksionet e zakonshme jane investim I cili I kthehet pronarit ?

15. Ne cilat raste aksionet e preferuara konsiderohen si borxh I prapambetur ?

Detyre per vetetestim :

1. Sa aksione te zakonshme duhet te zoteroje nje grupe I pakisec m per te siguruare agjedhejen e dy

drejteoreve , ne qofte se do te zgjidhen 9 vete dhe nese jane ne qarkullim 200,000 aksione ?

Kapitulli 11 Kostoja dhe Struktura e Kapitalit


1. Pse kostoja e borxhit eshte me e ulet nga kostoja e aksionit te preferuar, ne qofte se keto dy burime kane

normen e interest ne trege prej 10 % ?

2. Pse kostoja e aksioneve te reja te zakonshme eshte me e larte sesa kostoja e fitimit te pashperndare ?

3. Si arrihet deri te kostoja e ponderuar e kapitalit?

4. Shpesh thuhet se firma e cila nuk realizon norme te kthimit me te larte nga kostoja e kapitalit nuk do te

behe investime . Shpjego ?

5. Cfare eshte koncepti I kostos menagjeriale te kapitalit ?

6. Nje kompani ka interesin mbi borxhin prej 10 %. Kompania paguan tatimin ne te ardhura prej 36 % . Sa

eshte kostoja e borxhit pas tatimeve ?

7. Cili eshte kriteri I pranimit te investimit, matur nga IRR dhe koston margjinale te ponderuar te kapitalit?

8. Llogarisni koston e borxhit pas tatimeve ne keto kushte :

Interesi Norma e tatimit

A 8 % 18 %

B 12 % 34 %

C 10.6 % 15 %

9. Llogarit koston e kapitalit te aksioneve , fitimit te pashperndare dhe te aksioneve te zakonshme ke dhe kn

me kushte vijuese :

a. D1 = 4.20 , P0 = 55 , g = 5 % , F = 3.80

b. D1 = 0.40 , P0 = 15 , g = 8 % , F = 1

10. Ne baze te te dhenave nga pasqyrat vijuese , llogarisni dhe komentoni koston mesatare te ponderuar te

kapitalit :


11

Perqindja e financimit Kostoja e Burimeve Individuale

WACC

Borxhi 0.54 6 % Aksione te preferuara 0.02 10.3

Aksione te Zakonshme 0.44 13.4


1. Llogaritni koston e kapitalit nga burimet vijuese te financimit .

a. Norma e interest te borxhit eshte 11.36 % , kurse tatami ne te ardhurat e korporatave 34 % .

b. Aksioni I preferuar , I cili shitet per 100 me dividend vjetore te paguar prej 8 . Ne qofte se

kompania shet emisionin e ri , kosotja e emetimit do te ishte 9 per aksion . Norma margjinale e

tatimit per kompanin eshte 30 % .

c. Aksionet e zakonshme , te cilat kane gjeneruar Brenda firmes , jane ne vlere prej 4.8 milion . Cmimi

I aksioneve te zakonshme eshte 75 per nje aksion , ndersa dividend per nje aksion vitin e kaluar

ishte 9.80 . Nuk pritet se dividend do te ndryshoje ne te ardhmen .

d. Dividendi I fundit I aksioneve te zakonshme ishte 2.80 . Dividendi per nje aksion I kompanis

vazhdone te rritet me normen prej 8 % ne te ardhmen . Cmimi I tregut te aksioneve momentalisht

eshte 53 , nderkaq pritet se kostoja e emetimit do te jete prej 6 per nje aksione qe emetohet .

2. Kostoja mesatare e ponderuar e kapitalit . Struktura e kapitalit e nje korporate eshte e paraqitur ne

pasqyren vijuese . Kjo Kompani planifikon ta mbaje kete structure te borxhit dhe ne te ardhmen .

Struktura e Kapitalit (000 )

Borxhi 1,083 Aksionet e preferuara 268

Aksionet e zakonshme 3,681 Gjithesej 5,032

Ne qofte se firma do te kete kosto te borxhit pas tatimit prej 5.5 % , kosto te aksioneve te preferuara prej 13.5% dhe

kosto te aksioneve te zakonshme prej 18 % , cfare eshte kostoja mesatare e ponderuar e kapitalit.

3. Dritoni punon ne nje agjension turistike , e cila transporton udhetaret me autobus .Transportimi I

udhetareve perfshin edhe paisjet dhe sherbimet e ciceronit . Kostoja variabile per cdo udhetare eshte 5 .

Dritoni arketon nga cdo udhetar 15 . Shpenzimet fikse per cdo udhetim jane 200 . Keto shpenzime

perfshijne amortizimin , pagen , dhe vajin e motorit, shpenzime te cilat ndodhin pa marr parasysh numrin e

pasagjereve . Llogaritni piken Kritike .

Kapitulli 12 Politika e Dividendit

Pyetje dhe pergjigjeje :

1. Ne cfare kushtesh te tregut eshte e qendrushme teoria residuale e dividendit ?

2. Sipas teoris se klienteles, eshte apo nuk eshte I rendesishem dividendi ? Arsyetoje pergjigjejen ?

3. Shpjego relacionin ndermjet mundesive te rritjes se firmes dhe politikes investive . ?

4. Cfare eshte ndikimi I inflacionit ne politiken e dividendit ?

5. Cfare politike dicindendi do te preferonit te ndiqte nje firme ?

6. Ne qodte se ju blini nje aksion ne daten pa dividend a do te merrni dividendin ?

7. Pse behet fraksionimi I aksionit dhe qfare fiton firma nga ky veprim ?


12

8. Cfare kuptoni me planin e ri-investimit te dividendit dhe cilat jane perparesite qe ky plane ua ofrone

investitoreve ?

9. A ndikon dividend ne aksione ne rritjen e pasigurise se aksionareve ?

10. Ne qofte se aplikohet dividend ne aksion , a do te jete me I madhe fitimi per nje aksion per aksionet me

dividend apo pa dividend , Pse ?


1. Menaxhmenti I firmes Kosova paraqitet te vendose per politiken e dividendit te firmes . Jane dy opsione

te cilat duhet te merren ne konsiderate .

a. Kompania mund te paguaje dividend constant vjetor prej 8 centesh per aksion

b. Kompania mund te paguaj dividend prej 6 centesh per aksion vitin e ardhshem dhe ta perdore

fitimin e pashperndare per te arritur nje rrithe vjetore te dividendit prej 3 % per cdo vite pas vitit te

ardhshem .

Kosotja e kapitalit aksionar mendohet se do te jete 18 % . Cila politike e dividendit do te maksimizonte

pasurine e aksionareve , perms maksimizimit te cmimit te aksioneve .

2. Siemens mban norme konstante te pagimit te dividendit prej 35 % . Fitimi per nje aksion vition e kaluar

ishte 8.20 dhe pritet qe do te rritet me norme prej 12 % . Sa do te jete dividend per nje aksion kete vite.

Sa do te jete per 5 vjete . ?

Kapitulli 13 Menaxhimi me Kapitalin punues


1. Cfare na tregone formula EOQ ?

2. Pse firma duhet te mbaje rezervat e pasigurise ?

3. Ku qendron dallimi ndermjet investimit ne mjete themelore dhe ne mjete qarkulluese ?

4. Pse menaxheri financiare duhet tu kushtoje kujdese te veqante mjeteve qarkulluese ?

5. Cfare jane motivet e mbajtjes se parave te gatshme ne nje firme ?

6. Cfare eshte roli I menaxhmentit financiare ne manaxhimin e rezervave ?

7. Si e aryetoni zgjatejen e afatit te kreditimit te bleresve nga firma juaj ?

8. Cfare jane nevojat per fonde per capital punues ?

9. Si e arsyetoni aplikimin e kohezgjatejes sezonale te pagesave nga bleresit ?

10. Llogaritni sasine optimale te porosive , ne qofte se perdorimi I stoqeve gjate 90 diteve arrin 500 njesi .

Shpenzimet e porosise jane 50 per nje porosi dhe shpenzimet e ruajtjes jane 10 per nje njesi per 100

dite .


13

Detyra per vetevleresim :

1. Perllogaritni kohezgjatejen e ciklit te kapitalit punues dhe ciklit operativ te parase , duke marre parasyshe

treguesit nga pasqyrat vijuese dhe komentoni rezultatet .

Ne mije

Furnizimi me lende te pare 67 Perdorimi I lendes se pare 65

Shiteja e produkteve te gateshme (me kredi ) 250 Kostoja e produkteve te shitura 180

Kreditoret mesatare 14 Stoqet mesatare ne pune 12

Progresi mensatare ne pune 10 Stoqet mesatare te produkteve finale 21

Bleresit mesatare 47

2. Biznesi planifikone te perdore 20,000 ne cash gjate vitit te ardhshem.Pjesen me te madhe e mbajme ne

cash ne depozita ne llogari , ndersa cdo terheqeje u kushton 30 dhe paguajne interese prej 10 % . Cfare

eshte madhesi optimale e cdo terheqeje .

2. Zgjidhejet e Detyrave per vetetestim(Pjesa e dyte e materialit )

14


15


16


17


18


19


20


21


22


23


24


25


26


27

3. Detyra te Zgjidhura nga Secili Kapitull (Pjesa e trete e materialit )

28


29


30


31


32


33


34


35


36


37


38


39


40


41


42


43


44


45


46


47


48


49


50


51


52


53


54

4. MATERIAL SHTES PJESA TEORIKE ( PYETJE TE MUNDESHME ) (Pjesa e trete e materialit )

55

I. Qellimi dhe detyrat e financave

1. Detyrat e menaxherit financiar jane : Buxheti, rritja e fondeve ne tregun e kapitalit, zgjedhja dhe vlersimi I projekteve investive, planifikimi I strategjis se marketingut dhe cmimeve.

2. Aktivitete e menaxhereve financiar jane : parashiimi dhe planifikimi, investimet dhe marja e vendimeve finaciare, bashkrenditja dhe kontroli i aktiviteteve, nderlidhje me tregun e kapitalit, menaxhimi i rriskut.

3. Menaxheri i dimenzionon aktivitete e organizates ne tri aspekte : a) menaxhmenti strategjik (menaxhmenti i referohet rolit te objektivave, formulimi i planeve) b) menaxhmenti oerativ (menaxheret percjellin ngjarjet ditore dhe ndermarrin aksione) c) menaxhimi i rriskut (i referohet rrugeve permes te cilave mund te evitohet rrisku i aktivitetit)

4. Keto aktivitete jane te nderlidhura ne mes veti sepse mxh.strategjik i sherben mxh.operativ si udhezues nga duhet te orientohet aktiviteti, mxh.operativ i sherben mxh.strategjik si instrument per realizimin e planeve, mxh. I rriskut eshte i orientuar ne evitimin e pengesave.

5. Financat konsistoj ne tri fusha te nderlidhura : Paran dhe tregun e kapitalit, investimet, menaxhmenti financiar.

6. Financat merren me menyren se si njerzit i shperndaj te ardhurat e tyre midis konsumit dhe investimeve dhe si zgjedhin ndermjet shum investimeve.

7. Ne globalizimin e ekonomis do te ndikojn keta faktor : Permirsimi i transportit dhe komunikimit do te ndikoj ne uljen e shpenzimeve, ngritja e ndikimit te konsumatoreve ne politik do te ndikoj ne heqjen e barrierave tregtare, presioni i konkurences do te shtyej firmat te shperngullin prodhimin ne vende me shpenzime te ulta.

8. Perparsit e firmave individuale jane : Lehtesija e fillimit dhe zhvillimit, pronari eshte pronar i vetes, pronari gezon te drejten ne fitim, tatimi i lehte. Dobesit e firmave individuale : Pergjegjesi e pakufizuar, kufizim i resurseve financiare, veshtersit ne

menaxhmet, kufizimi i rritjes dhe jetegjatesis.

9. Perparesit e ortakrive : Resurse me te medha financiare, aftesi e larte menaxhuese, jete me te gjate, tatime te uleta. Dobesit e ortakrive jane : Pergjegjesi e pakufizuar, jetezgjatje e kufizuar, probleme rreth transerimit te

pronesis.

10. Perparesit e korporatav jane : Menaxhim me efikas, pergjegjesi e kufizuar, qasja me e lehte p.sh. per kredi, lehtesia per transferin te pasuris. Dobesit e korporatave jane : Tatimi i dyfisht, kosto fillestare e larte, jofleksibiliteti, konflikti i mundshem.

11. Zgjerimi i korporatave behet ne dy forma : Forma Menaxher dhe forma e zoterimit. 12. Korporatat kane rendesi te veqant ne rritjen e vleres se biznesit sepse : pergjegjesia e kufizuar e ule riskun e

investimin dhe ule rriskun e firmes, vlera e firmes eshte e varur nga mundesit e rritjes prandaj ajo eshte e varur nga aftesia e firmes per ta terhequr kapitalin, vler e nje mjeti poashtu varet nga likuiditeti i tij.

13. ne firmat e medha financat jane te organizuara ne dy paralele : a) thesari (perfshin : relacionet bankare, menaxhimi i keshit, planifikimi i struktures se kapitalit,

menaxhimi i kredis, pagesa e dividentes, kreditimi i konsumatoreve, menaxhimi i pensioneve dhe sigurimeve)


56

b) Kontrolli (perfshin : kontabilitetin e shpenzimeve, kontabilitetin financiar, hartimin e raporteve financiare, auditimin e brendshem, listat e pagave, ruajtja e dukumenteve financiare, hartimin e buxhetit, menaxhimin e tatimeve)

14.Mardheniet financiare te firmave mund te jene :

a) mardhenie financiare me qeverin (politika fiskale, tatimet, doganat, mbajtja e kontabilitetit)

b) mardheniet me ekonomin boterore (shitja dhe blerja e produkteve ne tegjet boterore)

c) marrdhenie me tregun financiar dhe bankat (tregu i kapitalit, kursi i interesit, inflacioni)

d) mardheniet midis firmave (mardhenie shit-blerje, likuidim pagese, konkurenc).

15.Inflacioni i larte ndikon mbi kapitalin tregtar ne tri aspekte : rit nevojat per hua, ndikon ne ritje e kurseve te

interesit, shoqerohet me reagime qeveritare qe qoj ne shtrengimin e huadhenieve.

II. Marrja e vendimeve financiare ne firme

1. Financat e firmes perfshijne tri fusha : investimet, financimin , dividentin. a) vendimi mbi investimin (ky vendim percakton vleren e tersishme te pasuris se firmes ne te ardhmen,

berberjen e kesaj pasurie dhe natyren e riskut afarist) b) vendimi mbi financimin (detyr e rendesishme e menaxhmentit financiar eshte sigurimi i mjeteve te

nevojshme financiare per mbeshtjetjen e detyrave qe shtrohen para firmes. Marja e vendimeve mbi financimin bazohet ne informatat mbi fluksin e parase)

c) vendimi mbi dividentin (pasi firma ti kete realizuar fitimet ajo vendos se qfare do te beje me keto fitime : ti mbaj ato, apo ti shpernaj ne divident. Vendimi mbi dividentin nxjerr ne pahe kundertheniat midis menaxhmentit dhe aksionareve)

2. Strategjia e firmes varet nga misioni , synimet, objektivat. Ne formulimin e strategjise ndikojn shum faktor : faktoret e rrethines, ndikimet nga grupet e interesit dhe kualicionet e brendshme, objektivat ekonomike, pergjegjesit sociale te organizates.

3. Procesi i marjes se vendimeve financiare perbehet nga tri faza : analiza e problemit, percaktimi i mundesive per knaqjen e nevojave, harmonizimi i nevojave me mundesit reale.

4. Maksimizimi si qeliim i firmes ka te beje me : a) maksimizimi i vleres se aksioneve (ketu bashkangjiten dy trende: globalizimi i biznesit dhe rritja e

perdorimit te teknologjis) b) maksimizimi i fitimit (ekzistojn tregues te ndryshem te profitit si jane : profiti operativ, profiti neto

para tatimeve, profiti pas tatimeve etj). 5. Objektivat jofinanciare te firmes kane te bejne me :

a) maksimizimi i satisfaksionit ( nderlidhet me shume grupe sic jane : punonjesit, menaxheret, furrnitoret, klientet, komuniteti etj)

b) etika e biznesit (firmat qe kane pasur etike kane pasur keto perparesi : zvoglimi i humbjeve nga shpenzimet ilegale, rritja e besimit publik mbi firmen, rritja e besimit te konsumatoreve per produktet e tyre).

6. Teoria e agjensise marrdheniet midis menaxherit dhe aksionareve i referohen shpesh nje relacioni te agjensis, ne te cilin menaxheret luajn rolin e agjentit per aksionaret, duke shfrytezuar autoritetin per te udhehequr biznesin e kompanise ne interes me te mire te aksionareve.


57

7. Jane disa faktore qe qellimet e menaxhereve te jene te perbashkta : problemet e agjensis, planet kompensuese, bordi i drejtoreve, gllaberimet, monitorimet nga specialistet.

8. Politika financiare duhet te rrespektoj disa principe sic jane : i rentabiliteti, i likuiditetit, i sigurise, i elasticitetit, i pasqyres se mire etj. Politiken financiare e mbeshtesin rregullat e caktuare te financimit.

III. Vlera ne kohe e parase

1. Vlera ne kohe e parase ka rendesi shum te madhe sepse investimet ne firme mund te behen sot ndersa rezultatet priten ne te ardhmen.

2. Vlera ne kohe e parase per shum arsye varet nga koha ne te cilen ndodh rrjedha e saj. Keto arsye jane : inflacioni, rrisku, preferencat e konsumit individual, kostoja oportune.

3. Variablat e vleres ne kohe te parase jane : vlera e ardhshme (FV), vlera aktuale (PV), interesi (I), koha (n).

IV. Analiza financiare

1. Situata financiare nenkupton poziten ose gjendjen financiare ne nje moment te caktuar. 2. Ne situaten financiare ndikojn faktore te ndryshem te cilet njihen si: faktor te brendshem dhe faktoret e

rrethines. 3. Situata finnciare ne nje firm njihet si : situat konstituive financiare, situat financiare standarde, situat e

renduar financiare, situat e pavarur financiare dhe situat e varur financiare. 4. Informatat e kontabiliteti i perdorin shum subjekte sic jane : te punesuarit e firmes, huadhenesit, furrnitoret

dhe kreditoret, konsumatoret, qeveria, publiku, menaxheret. 5. Shtate hapat e analizes financiare jane : qellimi, indentifikimi, procesi, llogaritja, krahasimi, interpretimi,

aksioni. 6. Pasqyrat dhe raportet financiare sigurojn informata ne lidhje me : pasurin e organizates, detyrimet,

ekuitetin, te ardhurat dhe shpenzimet, rrjedhjen e parase etj. 7. Situata financiare identifikohet permes raporteve financiare te cilar klasifikohen ne disa grupe : raportet e

likuiditetit, raportet e menaxhimit te mjeteve apo te aktiviteteve, raportet e borxhit, raportet e profitabiliteti, raportet e vleres se firmes.

VI. Planifikimi Financiar

1. Menaxheret pergadisin pasqyrat e projektuara financiare ose pasqyrat pro-forma dhe ato i perdorin per kater

qellime: qe te vertetojne se keto pasqyra a jane ne hamoni me qellimet e firmes, pasqyrat pro forma perdoren

per te vlersuar efektet e ndryshimeve te propozuara operative, menaxheret perdorin passqyrat e projektuara

financiare per te parshikuar nevojat e ardhshme financiare te firmes, pasqyrat e projektuara financiare perdoren

per te vlersuar rrjedhen e ardhshme te parase.

2. Plani strategjik perfshin: misionin, synimin, horizontin e firmes, objekivin e firmes. 3. Plani operativ ofron udhzime detale per zbatimin e strategjis dhe objektivave te firmes. 4. Plani financiar shkallezohet ne gjashte hapa: projektimi i pasqyres financiare, percaktimi i fondeve te

nevojshme per mbeshtetjen e planit, parashikimi i fondeve te mundshme per periudhen mbi pese vitet e ardhshme, ndertimi dhe sigurimi i sistemit te kontrollit te menaxhimit, zhvillimi i procedurave per pershtatjen dhe modifikimin e planit bazik, ndertimi i performansave.

5. Nder motodat me te pershtatshme per parashikimin e shitjeve eshte metoda e perqindjes se shitjes. Kjo metede perdoret per parashikimin e pasqyres se te ardhurave per vitin e ardhshem.


58

VII. Investimet

1. Investimet perfaqsojne shpenzimet e firmes qe kane per qellim zgjerimin e saj. Investimet behen ne kapitalin punues, mjetet fizike, programe tjera kapitale.

2. Burimet e informatave qe perdor investitori per te marre vendime jane: Burime te drejtperdrejta dhe burime shpjeguese.

3. Gjate marrjes se vendimit per investim behet: Definimi i problemit, percaktohet natyra e investimit, vleresohet kostoja dhe perfitimi i ardhshem, percaktohet ndryshimi ne rrjedhen e keshit.

4. Karakteristik e buxheteve eshte se: pergaditen dhe agregohen ne forme paraprake, mbulojne nje periudhe te dhene kohore, shprehen ne terma financiar, i adresohen tere firmes apo nje pjese te saj.

5. Permes procesit te buxhetit sigurohet: Planifikimi, alokimi i resurseve, dimensioni kohor, realizimi i objektivave.

6. Sipas natyres se tij buxheti i firmes perfshin: a) Buxhetin financiar(buxheti i fluksit te parave, buxheti shpenzimeve kapitale), b) Buxheti operues(buxheti i te ardhurave, shpenzimeve, fitimit), c) Buxheti jofinanciar(i produkteve, i kohes se punes, i stoqeve).

7. Kriteret e vendimmarrjes per buxhetimin e kapitalit jane: a) Norma mesatare e kthimit b) Afati i shlyerjes c) Vlera aktuale neto (NPV) d) Norma e brendshme e kthimit (IRR).

VIII. Risku dhe menaxhimi i tij

1. Risku perkufizohet si shansi per te humbur. Risku eshte mundesia qe rrjedha aktuale e parase(kthimi) do te ndryshoje nga rrjedha e planifikuar.

2. Burimet e riskut (risku konsiderohet ne dy aspekte: si risk i nje mjeti dhe si risk i portfolios). 3. Matja e riskut behet ne baze te: Probabilitetit, kthimit te pritur, devijimit standard, variances. 4. Risku mund te klasifikohet si:

a) Risk i biznesit dhe risk financiar, b) Risk sistematik dhe josistematik, c) Risk i nje mjeti dhe risk i portfolios.

5. Vija e sigurise se tregut(SML) perfaqson relacionin midis riskut te matur permes betes dhe normes se kthimit te pritshem te qdo letre me vlere.

IX. Burimet afatshkurtra dhe afatmesme te financimit

1.Format e financimit afatshkurter jane:


59

a) Kredite tregtare (ekzistojne tri lloje kreditit tregtar: llogarit e hapura, kambialet, urdheresat akceptuese).

b) Perkufizimet kohore (ketu bejne pjese rrogat dhe tatimet),

c) Letrat tregtare,

d) Kredite afatshkurta,

2. Burimet afatmesme te financimit jane:

a) Kredite bankare me kohezgjatje mbi nje vit,

b) Financimi me kontrata te shitjes se kushtezuar,

c) Kredite te cilat i lejojne shoqerit e sigurimit,

d) Financimi me ane te kontratave te qirase,

e) Institucionet jobankare.

3. Kolateral ose garantues i kreditit mund te jene: kerkesat nga blersit, stoqet, pajisjet dhe pasurite e patundshme, aktivet e tjera te huamarresit.

4. Faktoringu ( ne rastin e aplikimit te llogarive te arketushme si garanci per kredit, ndermarrja vazhdon te mbaje te drejten e kerkesave nga bleresit. Mirpo ne rast se firma nuk deshiron te mbaje dhe te mbledh llogarite e saj te arketushme nga bleresit, ajo mund ti shes ato. Ky proces quhet faktoring.

X. Burimet afatgjata te financimit

1. Burime afatgjata te financimit mund te jene: a) Aksionet e zakonshme (aksionaret e zakonshem firmes jane pronar te firmes, ata vendosin per

shperndarjen e fitimit dhe ushtrojne kontrollin mbi firmen), Ekzistojne tri menyra te rritjes se financimit me aksione te zakonshme: Fitimi i pashperndar, emetimi i aksioneve, shitja publike.

b) Aksionet e preferuara (i ofrojn investitorit nje fluks fiks te te ardhurave, kane perparsi ndaj aksionarve te zakonshem per marrjen e dividentes),

c) Obligacionet (kemi disa lloje te obligacioneve siq jane: obligacionet e garantuara, pagarantuara, shtetrore, pjesemarrse, euroobligacionet etj.)

2. Tregu sekondar i kapitalit eshte tregu ne te cilin shiten titujt pasi te jene emetuar nga korporatat. 3. Tregu primar i kapitalit eshte qdo pike kontakti ndermjet ofruesve dhe shfrytzuesve te kapitalit. Pika te tilla

jane ursat dhe tregjet jozyrtare te titujve. 4. Opsionet ne pergjithsi ndahen ne dy grupe:

a) Opsionet call, b) Opsionet put.

5. Tregu efiqent vleresohet te jete ai ne te cilin qmimet e letrave me vlere jane racionale gjate tere periudhes dhe reflektojne te gjitha informatat e mundshme per nje periudhe te caktuar kohore.

XI. Kostoja dhe struktura e kapitalit


60

1. Faktoret te cilet ndikojne ne koston e kapitalit jane: a) Faktoret jashte kontrollit te firmes ( niveli i normave te intresit, normat tatimore), b) Faktoret te cilet i kontrollon firma ( politika financiare, politika e struktures se kapitalit, politika e

dividentit, politika e investimeve). 2. Kostoja e kapitalit te nje organizate eshte nje mesatare e ponderuar e kostove te borxhit, aksionit te

preferuar, dhe kapitalit aksionar. 3. Supozimet per koston mesatare te ponderuar te kapitalit jane: risku konstant i biznesit, risku konstant

financiar, politika konstante e dividentit. 4. Kapitali i firmes si shprehje e fondeve afatgjata te saj ka rejardhje nga dy burime: kapitali borxh dhe kapitali i

vet. 5. Ekzistojne dy qasje te struktures se kapitalit: qasja tradicionale, qasja e Modiglianit dhe Millerit. 6. Faktoret te cilet ndikojne ne strukturen e kapitalit jane:

a) risku i biznesit b) pozita tatimore e firmes c) fleksibiliteti financiar d) agresiviteti apo konzervativizmi menaxherial.

XII. Politika e Dividentit

1. Teoria reziduale e dividentit (sipas kesaj teorie):

a)neqoftese kompania identifikon nje projekt me NPV pozitive ajo do te investoj ne kete projekt,

b)dividenti shperndahet vetem neqoftese shteret mundesia e investimit.

2. Argumentet per rendesin e dividentit (argument i rendesishem eshte eliminimi i pasigurise se investitmit),

3. Faktoret te cilet ndikojne ne divident jane: Kostoja e emetimit, kostot e transaksionit, tatimet, efektet e klienteles,

kostoja e agjensise, teoria e pritjes.

4. Faktoret tjere praktik te vendimit mbi dividentin jane: ligjet, pozita e likuiditetit, qasja ne tregun e kapitalit,nevoja

per kontroll, inflacioni, pozita tatimore e aksionmbjtesve, parashikimi.

5. Pyetje dhe Pergjigjeje te rastit (Pjesa e Peste e materialit )

61

Pyetje dhe Pergjigjeje

1. Cilat jan objektivat financiare dhe objektivat sociale dhe jo financiare t nj firme?

- Objektivat financiare jan:

1. Maksimizimi i vlers s aksioneve (Vlers s firms)

2. Maksimizimi i profitit (Vlers s aksioneve)

- Objektivat jofinanciare jan:

1. Maksimizimi i satisfaksionit

2. Etika e biznesit.

2. Spjego procedurat pr llogaritjen e vlers n koh t paras?

- donjri q ka t bj me parat duhet t ket njohuri pr vlern n koh t paras. E ata jan: Bankiert,

financiert, planert, analistt e tregut t letrave me vler, dhe ai q do t konfrontohet me probleme

financiare.

- Format e llogaritjes s vlers n koh t paras jan:

1. Vlera e ardhshme e nj t prvitshme pagese e s cils bhet n fund t vitit.

2. Vlera e ardhshme e nj t prvitshme pagesa e s cils bhet n fillim t vitit.

3. Vlera e ardhshme e nj serie t przier.

4. Vlera aktuale e nj t prvitshme pagesa e s cils bhet n fund t vitit.

5. Vlera aktuale e nj t prvitshme pagesa e s cils bhet n fillim t vitit

6. Vlera aktuale e nj serie t przier.

3. Shkruaj me dy fjali dallimin ndrmjet pasqyrs s t ardhurave dhe pasqyrs s rrjedhs

s paras.

- Rrjedha neto e paras n biznis ndryshon nga profiti neto i shprehur n pasqyrn e t ardhurave, nga

arsyja se disa nga t ardhurat dhe shpenzimet e rreshtuara n pasqyrn e t ardhurave gjat vitit nuk

paguhen me para t gatshme.

4. Cilt jan faktort t cilt ndikojn n dividend?

- Faktort t cilt ndikojn n divident jan:

1. Kostoja e emetimit,

2. Kostot e transaksionit,

3. Tatimet,

4. Efektet e klienteles

5. Kostoja e agjendes

6. Teorija e pritjes.

6. Kemi 3 lloje te firmave:

6.a. Firma Individuale nse sht pron e nj pronari t vetm dhe drejtohet vetm prej tij.

Prparsit:

1. Lehtsia e fillimit dhe zhvillimit t biznesit

2. Pronari sht pronar i vetvetes


62

3. Pronari gzon t drejtn n fitim

4. Tatimimi kryesisht i leht dhe pa tatime t veqanta

T metat:

1. Prgjegjsi e pakufizuar

2. Kufizimi i resurseve financiare

3. Vshtirsit n menaxhment

4. Kufizimi i rritjes dhe jetgjatsis i lidhur me jetzgjatjen e themeluesit.

6.b.Ortakit konsistojn n dy, apo m shum pronar q bjn biznes s bashku.

Prparsit

1. Resurse m t mdha financiare

2. Aftsi m t lart menaxhuese dhe organizuese

3. Jet m t gjat

4. Tatime m t ulta nga korporatat

T metat:

1. Prgjegjsi e pakufizuar

2. Jetzgjatje e kufizuar

3. Probleme rreth transferimit t pronsis

4. Vshtirsi pr t ardhur deri te kapitali m i madh

Korporatat 6.c. sht form e shoqrive aksionace, ajo bazohet n kodin e inkorporimit, i cili prcakton

qllimet e biznesit, numrin e aksioneve q mund t emitohen, si dhe numrin e drejtorve q do t jen

pjes e bordit. Kapitali i nj korporate formohet nprmjet shitjes s aksioneve. Aksioni sht titull

pronsie ndaj nj pjese t shoqris.

Prparsit:

1. Menaxhimi m efikas

2. Prgjegjsi e kufizuar

3. Madhsia e korporatave

4. Lehtsia pr transferimin e pasuris

T metat:

1. Tatimi i dyfisht

2. Kostoja fillestare

3. Jofleksibiliteti

4. Konflikti i mundshm

6.c.1. Zgjerimi i korporatave bhet n dy mnyra:

1. Forma Merxher (Kur dy korporata bashkohen pr t krijuar nj korporat t prbashkt)

2. Forma e Zotrimit (Paraqet blerjen e pasuris dhe obligimeve t nj korporate nga nj tjetr).

7. N kompanit e mdha, financat e firmsorganizohen n dy paralele:

1. Thesari,

2. Kontrolli.


63

7.1. Aktivitetet e thesarit t firms jan:

1. Planifikimi financiar,

2. Arka

3. Marrja e vendimeve financiare

4. Kredit

5. Portofolio i investimeve

Funksioni themelor i thesarmbajtsit sht q t siguroj dhe menaxhoj kapitalin e firms,

ndrsa funksioni i kontrollorit sht t siguroj se parat jan prdorur n mnyr efikase.

>> Marrja e vendimeve financiare n firm

8. Funksionet e financafe t firms jan:

1. Vendimi mbi investimin

2. Vendimi mbi financimin

3. Vendimi mbi dividendin

9. N formulimin e strategjis ndikojn shum faktor:

1. Faktort e rrethins

2. Grupet e interesit

3. Objektivat ekonomike

4. Prgjegjsit sociale t organizats

10. Fusha t vendimmarrjes financiare jan:

1. Analiza e investimeve

2. Menaxhimi i kapitalit punues

3. Burimet dhe kostoja e fondeve

4. Prcaktimi i strukturs s kapitalit

5. Politika e dividendit

6. Analiza e riskut dhe kthimit

11. Marrja e vendimeve financiare bhet sipas ktyre hapave:

1. Formulimi i objektivave dhe politikave t firms

2. Identifikimi i shtigjeve t mundshme t aksionit

3. Sigurimi i t dhnave dhe informatave relevante pr t vendosur

4. Analiz, vlersimi i t dhnave dhe marrja e vendimit

5. Zbatimi i vendimit

6. Monitorimi i efekteve t vendimit

12. Objektivat financiare kan pr qllim t maksimizojn rezultatet e tyre. Maksimizimi si

qllim i firm ka t bj me:

1. Maksimizimin e vlers s aksioneve (Vlers s firms)

2. Maksimizimin e profitit (fitimit)

12.a. Faktort q ndikojn n mimin e aksioneve, prkatsisht n vlern e firms jan:

1. Faktort e rrethins ekonomike


64

2. Faktort t cilt jan nn kontrollin e menaxhmentit

3. Vlera, koha dhe risku nga rrjedha e pritshme e paras

4. Pasuria e pronarve (mimi i tregut i aksioneve)

5. Kushtet n tregun financiar

12.b. Ekzistojn tregues t ndryshm t profitit, nga t cilt jan:

1. Profitin Operativ (profitin neto para interesave dhe tatimeve)

2. Profitin neto para tatimeve

3. Profitin neto pas tatimeve

4. Profitin neto pr ndarje t zakonshme

13. Objektivat jofinanciare kan t bjn me:

1. Maksimizimin e satisfaksionit

2. Etiken e biznesit

14. Disa faktor q ndkojn q qllimet e menaxherve t jen t prbashkta me ato t

aksionarve:

1. Planet kompensuese

2. Bordi i drejtorve

3. Gllabrimet

4. Monitorimet nga specialistt

5. Problemet e agjencis

15. Politikn financiare e mbshtesin rregullat e caktuara t financimit. Ja disa rregulla

themelore:

1. Rregullat e raportit t mjeteve vetjake n krahasim me borxhin

2. Rregullat e raportit ndrmjet llojeve t ndryshme t kapitalit

3. Rregulla e art e financimit

>> Kuptimi dhe rndsia e vlers n koh t paras

16. Vlera e paras pr shum arsye varet nga koha n t ciln ndodh rrjedha e saj. Kto

arsye jan:

1. Inflacioni

2. Risku

3. Preferencat e konsumit individual

4. Kostoja oportune

17. far kuptojm me interes?

Me interes kuptojm kthimin q prfiton donjri q ka heur dor nga konsumi ose mundsit e tjera t

investimit dhe ka huazuar paran nmarrdhnie kreditore.

18. Interesi mund t jet i thjesht dhe i kombinuar.

Interesi i thjesht sht interesi i akumuluar (mbi bazn e huamarrjes) ose i fituar (mbi bazn e

huadhnies) i llogaritur vetm mbi principalin.


65

- Interesi i akumuluar sht ai i cili nuk paguhet vetm mbi principalin, por edhe mbi do interes t fituar

dhe t patrhequr nga periudha e mparshme.

19. Variablat e vlers n koh t paras qoft t llogaritjes s interesit t akumuluar apo t

ekuacioneve t diskontimit jan:

1. Vlera e ardhshme (FV)

2. Vlera aktuale (PV)

3. Interesi (i)

4. Vitet (n)

20. Situata Financiare shpreh nj gjendje t caktuar financiare t organizats. N situatn financiare

ndikojn faktor t ndryshm, t cilt njihen si faktor t brendshm dhe faktor t rrethins.

21. Situata Financiare n nj firm njihet si:

1. Situat konstituive financiare

2. Situat financiare standarde apo normale

3. Situat financiare e rnduar

4. Situat e pavarur financiare

5. Situat e varur financiare

22. Shfrytzuesit e jashtm dhe tbrendshm t t dhnave kontabl jan:

1. T punsuarit e firms

2. Huadhnsit

3. Furnitort dhe kreditort

4. Konsumatort

5. Qeveria dhe agjensit

6. Publiku

7. Aksionart e kompanis ose pronart

8. Shrbimi tatimor

9. Menaxhert e kompanis

10. Analistt financiar dhe kshilltart

23. Informatat financiare t sublimuara n analizn financiare prdorn si:

1. Mjet planifikimi

2. Mjet kontrolli

3. Mjet pr t identifikuar dobsit e organizats

24. Karakteristikat themelore t pasqyrave financiare jan:

1. Relevanca

2. Besueshmria

3. Krahasueshmria

4. Kuptueshmria

25. Hapat e analizs financiare jan:

1. Qllimi


66

2. Identifikimi

3. Procesi

4. Llogaritja

5. Krahasimi

6. Interpretimi

7. ??

26. Qllimi i pasqyrs financiare sht q t siguroj informata pr pozitn financiare, performansn

dhe ndryshimet n pozitn financiare, si baz shum e rndsishme pr marrjen e vendimeve menaxheriale.

27. Llojet e pasqyrave financiare:

1. Pasqyra e bilancit

2. Pasqyra e suksesit

3. Pasqyra e ndryshimeve n ekuitet

4. Pasqyra e rrjedhs s paras

5. Politika kontabl me shnimet sqaruese

27.3. Pasqyra e ndryshimeve n ekuitet. N kt pasqyre paraqitet pasqyra q shpreh fitimin apo

humbjen pr periudhn konkrete, transaksionet kapitale, shprndarjen e fitimit t pronarve, lvizjet n

llogaritje rezerve dhe n llogarit e tjera t ekuitetit.

28. Gjat pregaditjes s pasqyrave financiare, menaxhmenti financiar duhet ti ket

parasysh disa parime mjaft t rndsishme:

1. Parimi i vazhdimsis s afarizmit

2. Parimi i momentit t paraqitjes s transaksionit

3. Parimi i vazhdueshmris s prezantimit

29. Bilanci i gjendjes prbhet nga mjetet dhe burimet e mjeteve

29.1. Kategorit themelore t mjeteve:

1. Paluajtshmria

2. Pasurit e paprekshme

3. Mjetet rrjedhse

29.2. Kategorit themelore t burimeve t mjeteve:

1. Detyrimet rrjedhse

2. Detyrimet afatgjata

3. Detyrimet e aksionarve

Prkufizim:

Mjetet apo asetet jan t drejta pr qasje n prfitimet e ardhshme ekonomike, si rezultat i transaksioneve

dhe ngjarjeve n t kaluarn.

Detyrimet jan obligim i nj entiteti q t transferoj prfitimet ekonomike si rezultat i transaksioneve apo

ngjarjeve n t kaluarn.


67

30. Burimet e huajtura t organizats ndahen n dy grupe:

1. Detyrimet rrjedhse

2. Detyrimet afatgjate

31. Pasqyra e t ardhurave prmbledh arktimet dhe shpenzimet dhe tregon fitimin ose humbjen pr

periudhn kontabl.

32. Pasqyra e rrjedhes s paras raporton rrjedhen e paras nga:

1. Aktivitetet operative

2. Aktivitetet investive

3. Aktivitetet financiare

32.1 Prpos ktyre aktiviteteve, n pasqyrn e rrjedhes s paras klasifikohen edhe:

1. Efekti i ndryshimit t normave t kmbimit valutor

2. Ngritja (ose ulja) n cash gjat nj periudhe

3. Aktivitetet e investimit dhe financimit n para jo t gatshme

33. Pasqyra e rrjedhes s paras tregon gjendjen dhe prdorimin e fondeve financiare sipas

kuptimit t gjr q ato kan n kontabilitet. Pasqyra e rrjedhes s paras n prgjithsi prbhet nga dy

pjes:

1. Parat e hyra

2. Parat e paguara

34. Situata financiare identifikohet prmes raporteve financiare, t cilat klasifikohen:

1. Raportet e likuiditetit

2. Raportet e menaxhimit t mjeteve apo t aktivitetit

3. Raportet e borxhit

4. Raportet e rentabilitetit

5. Raporti i vlers s firms

35. Ekuacioni Du Pont sht nj formul e cila mundson q norma e kthimit t aseteve t

llogaritet si produkt i profitit marxhinal, her qarkullimi i aseteve totale.

>> Kontrolli i brendshm dhe i jashtm

36. Kontrolli sht nj proces i cili gjeneron informata lidhur me pasqyrat financiare apo t dhnat e

tjera financiare n organizat. Jan 3 lloje themelore t kontrollit:

1. Kontrolli i pasqyrave financiare

2. Kontrolli i pajtueshmris me rregullat

3. Kontrolli operativ

37. Kontrolli mund t jet i brendshm dhe i jashtm

38. Kontrolli i brendshm vepron i pavarur brenda organizats dhe ka pr objekt t verifikoj apo

realizohet detyra n pajtim me parashtrimet e saj, t zbuloj dobsit dhe devijimet.

39. Pr t qen efektiv kontrolli duhet tu prmbahet disa parimeve siq jan:

1. Kontrolli duhet t ndrtohet n prshtatje me natyrn e puns dhe organizimit t nj organizate

2. Bashkrenditja e kontrollit me planifikim


68

3. Kostoja e ult e kontrollit

4. Objektiviteti

5. Saktsia

6. Koha

7. Fleksibiliteti

8. Kuptueshmria

40. Etapat e procesit t kontrollit t brendshm:

1. Prcaktimi i standardeve t kontrollit

2. Hulumtimi

3. Raportimi

4. Aksioni

41. Kontrolli i jashtm sht i qertifikuar nga autoritetet e kontabilitetit dhe prfaqson vlersimin e

pavarur t sistemeve kontabiliste, financiare dhe operative t organizats. Kontrolli i jashtm kryhet nga

ekspert t licencuar apo nga firmat e huaja t licencuara dhe t autorizuara pr kryerjen e ktyre

punve.

42. Etapat e procesit t kontrollit t jashtm:

1. Planifikimi

2. Mbledhja dhe vlersimi i fakteve

3. Komunikimi i rezultateve

>> Planifikimi Financiar

43. Planifikimi financiar prfshin analizn e rrjedhave financiare t bizneseve, prognozimin e

pasojave t vendimeve t ndryshme investive dhe financiare dhe vlersimin e efekteve t alternativave t

ndryshme zhvillimore.

44. Pasqyrat e projektuara financiare, ose pasqyrat Pro Forma prdorn pr katr qllime:

1. T vrtetojn se kto pasqyra jan n harmoni me qllimet e prgjithshme t firms dhe me pritjet e

investitorve

2. Pr t vlersuar efektet e ndryshimeve t propozuara operative

3. Pr t parashikuar nevojat e ardhshme financiare t firms

4. Pr t vlersuar rrjedhen e ardhshme t paras

45. Objektivat e planit strategjik:

1. Misioni

2. Synimi

3. Horizonti

4. Objektivi i firms

. Objektivat e firms mund t jen afatshkurtra ose afatgjata, mirpo mund t

jen primare dhe sekondare.

46. Ecuria e planifikimit financiar shkallzohet n gjasht hapa:

1. Projektimi i pasqyrs financiare


69

2. Prcaktimi i fondeve t nevojshme pr mbshtetjen e planit

3. Parashikimi i fondeve t mundshme pr periudhn mbi pes vitet e ardhshme

4. Ndrtimi dhe sigurimi i sistemit t kontrollit t menaxhimit dhe alokimit t prdorimit t fondeve

brenda firms

5. Zhvillimi i procedurave pr prshtatjen dhe modifikimin e planit bazik

6. Ndrtimin e performansave t sistemit financiar

47. Plani i rrjedhes s paras sht llogari e cila shpreh nevojn pr para dhe tregon se si paraja hyn

dhe del nga firma n nj periudh t caktuar kohore.

Ky plan duhet t tregoj:

1. Sa para i nevojiten firms tuaj

2. Kur i nevojiten parat

3. A do t zgjidhet nevoja e parave me aksione, huazime, mbajtjen e fitimit nga aktiviteti ose me shitjen e

pasurive t patundshme

4. Nga do t vijn parat n firm

48. Burimi themelor i paras n firm vjen nga shitja. Parashikimi i shitjes bhet n baz t dy

metodave:

1. N baz t vlersimeve t brendshme (metoda e prqindjes)

2. N baz t vlersimeve t jashtme (analiza e regresionit)

>> Investimet

49. Investimi nnkupton angazhimin e nj shume t dhn t parave n kohn e tanishme n pritje t

kthimit t nj shume m t madhe n t ardhmen.

50. Gjat vendosjes lidhur me investimin firma ka parasysh:

1. Performansat e teknologjis

2. Reagimin e konsumatorve

3. Situatn ekonomike

4. Zhvillimin teknologjik

51. Burimet lidhur me tregun, degn dhe firmat mund t jen:

1. Burimet e drejtprdrejta

2. Burimet shpjeguese

52. Gjat marrjes s vendimit pr investim bhet:

1. Definimi i problemit

2. Natyra e investimit

3. Kostoja dhe prfitimi i ardhshm

4. Rritja e rrjedhes s paras

53. Llojet e buxheteve

1. Buxheti financiar

2. Buxheti operues

3. Buxheti jofinanciar


70

54. Buxheti i kapitalit sht nj proces i vlersimit t projekteve t cilat krkojn investime

substanciale t kapitalit rrjedhs n kmbim me arktimet t cilat priten pas disa viteve.

55. Buxhetimi i mir i kapitalit krkon ndrmarrjen e nj numri t hapave gjat procesit t

marrjes s vendimeve:

1. Gjurmimi dhe hulumtimi i mundsive t investimeve

2. Grumbullimi i t dhnave

3. Vlersimi dhe marrja e vendimit

4. Rivlersimi dhe prshtatja

56. Kriteret m t ndeshura n teorin dhe praktikn e menaxhmentit financiar pr

kategorizimin e propozimeve investuese jan:

1. Norma mesatare e kthimit

2. Afati i shlyerjes

3. Vlera aktuale neto

4. Norma e brendshme e kthimit

>> Risku dhe menaxhimi i tij

57. Risku prkufizohet si shansi pr t humbur. Risku sht mundsia q rrjedha aktuale e paras

(kthimi) do t ndryshoj nga rrjedha e planifikuar.

58. Risku konsiderohet n dy aspekte:

1. Risku i nj mjeti (i llogaritur n bazn individuale)

2. Risku i portfolios (ku rrjedha e paras prfaqson kombinim t nj numri m tadh t mjeteve

59. Matja e riskut bhet n baz t t:

1. Distribuimit t probabilitetit

2. Kthimit t pritur

3. Deviacionit standard

4. Koeficientit t variacionit

60. Risku mund t klasifikohet si:

1. Risku i biznesit dhe risk financiar

2. Risk sistematik dhe risk josistematik

3. Risk i nj mjeti dhe risk i portfolios

61. Diversifikimi sht proces i zvoglimit t riskut prmes formimit t portfolios s fondeve me kthim

t koreluar n form imperfekte.

Kjo portfolio aktivesh prbhet nga:

1. Aktive t koreluara pozitivisht

2. Aktive t koreluara negativisht

3. Aktive t pakoreluara

62. Koeficienti beta mat normn e kthimit t portfolios t letrave me vler n lidhje me normn e

fitimit t tregut. Beta sht matse e riskut sistematik (t padiversifikueshm) t portfolios.

TABELAT (Pjesa e Gjashte e materialit )

71


72


73


74

TABELAT ME formula :) (Pjesa e Shtate e materialit )

75

Documents

Menaxhment Financiare (material i kombinuar )