MESLEK TEKNİK EĞİTİMDE YAPISAL ARAYIŞLAR ÇALIŞTAYIpolitika oluşumlarına ışık tutulmasıdır. Temel amaç budur. Bunun dışındaki her türlü görüş spekülasyon sayılmalıdır

MESLEKÎ TEKNİK EĞİTİMDE YAPISAL ARAYIŞLAR ÇALIŞTAYI

24 Ocak 2012- ATO Konferans Salonu/Ankara

Bosna Hersek Cad. 33/1 Emek-ANKARA Telefon : 0 312 2234306 Fax : 0 312 2130934 www.eyuder.org

MESLEKÎ TEKNİK EĞİTİMDE YAPISAL ARAYIŞLAR ÇALIŞTAYI’nın

Gerçekleştirilmesinde katkıları bulunan;

ATO – Ankara Ticaret Odasına

Çiçekçiler ve Baharatçılar Komitesine

Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne

(Çıraklık ve Mesleki Eğitim Bölümü)

Çalıştay kitabının basımında katkılarından dolayı

PEGEMAkademi’ye

Teşekkür ederiz.

Kapak Tasarımı

Adem KONAN

Yazım Denetimi Mümin Yakup AKAN - Yasemin TEMİZSOYLU

Çalıştay Düzenleme Kurulu

Adem ÇİLEK Düzenleme Kurulu Başkanı

Aysun AVŞAROĞLU EYUDER - METEP

Filiz METE MEB ÖYGGM

Hülya YALÇINKAYA MEB ÖYGGM

İbrahim YAVUZ EYUDER

Latife UYGUR MEB PKMB

Nazan ŞENER EYUDER

Sabit GÜVEN Ankara İl MEM - METEF

Ülkü ÖZDEMİR EYUDER

Yakup ÖZKILIÇ ATO

Moderatör

Prof. Dr. Feyzi ULUĞ




İÇİNDEKİLER

SUNUŞ - Aysun AVŞAROĞLU METE Platform Başkanı ............................................................ 4

Çalıştay Amacı ve Yöntem ................................................................................................... 5

AÇILIŞ KONUŞMALARI

Adem ÇİLEK - EYUDER Başkanı ............................................................................................. 7

Fikret Yılmaz - Ankara Milli Eğitim Müdür Yardımcısı ......................................................... 12

Yakup ÖZKILIÇ - ATO Meclis Üyesi (Çiçekçiler ve Baharatçılar Komitesi) ............................. 15

Salih BEZCİ - ATO Başkanı .................................................................................................. 16

Halis Yunus ERSÖZ - MEB Müsteşar Yardımcısı................................................................... 18

AÇILIŞ BİLDİRİSİ

Prof. Dr. Feyzi ULUĞ - Mesleki ve Teknik Eğitimde Yeni Paradigma Arayışı ......................... 25

ALT GRUP RAPORLARI

I. İŞLİK GRUBU RAPORU - MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE STRATEJİ ...................................... 34

II. İŞLİK GRUBU RAPORU - MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMDE OKUL YAPISI VE YENİ OKUL MODELİ . 36

III. İŞLİK GRUBU RAPOR - MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE YETERLİLİK VE İSTİHDAM ............ 38

IV. İŞLİK GRUBU RAPORU - MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İNSANGÜCÜ .............................. 50

V. İŞLİK GRUBU RAPORU - MESLEKÎ YAYGIN EĞİTİM ........................................................... 53

Alt Gruplar Katılımcı Listesi ............................................................................................... 57

EYFOR 3 AFİŞ ..................................................................................................................... 59




Değerli meslekî ve teknik eğitimciler, yöneticiler, meslek örgütü temsilcileri ve

akademisyenlerimiz!

EYUDER bünyesinde oluşturulan Meslekî ve Teknik Eğitim Platformu, METEP’in faaliyet

planları arasında bulunan Meslekî ve Teknik Eğitim Çalıştayı’nı başarı ile tamamladık. Siz Sevgili

EYUDER üyeleri, değerli başkanımız Sayın Adem Çilek’in özverili çalışmaları ve moderatörümüz

Sayın Prof. Dr. Feyzi Uluğ’un katkılarıyla başarılı şekilde gerçekleştirmenin mutluluğunu

yaşamaktayız. Çalıştayımıza katılarak bizleri onurlandıran tüm “Meslekî ve Teknik Eğitim”

gönüllülerine teşekkür ederiz.

EYUDER, Türkiye’nin eğitim sisteminde tespit ettiği “eğitimde fırsat eşitsizliği ve eğitimde

nitelik sorunu” gibi konularda farkındalık ve bilgi akışı sağlayacak organizasyonlarla; bu alandaki

politikalara yön vermeyi kendine misyon edinmiş bir dernektir. Bu amaçla EYUDER bünyesinde

Meslekî ve Teknik Eğitim Platformu “METEP” oluşturulmuştur. METEP, Meslekî ve teknik eğitime

yönelik projeler ve okul sektör işbirlikçi pilot uygulamalarını kısa süre içinde kamuoyu ile

paylaşacaktır.

EYUDER bünyesinde oluşturulan METEP ile Meslekî ve Teknik Eğitim, Yaygın Eğitim ve

geleceğimizin teminatı gençlerin istihdamına yönelik her türlü çalışma ile proje ve eğitim desteğine

gönüllü ve hazır olduğumuzu bildirir; çalıştay verilerinin meslek eğitimine ve sektöre katkı sağlamasını

dileriz. Günümüz mevcut sıkıntıları arasında en önemli payı alan “işsizlik” sorununa çözüm üretmek;

özellikle “nitelikli eleman” açığının giderilmesi için sektör işbirlikleri ile çalışmalar planlamaktayız.

Çalıştay katılımcılarımız arasında pek çok sektör temsilcisinin de katılımı bizleri bu konuda bir hayli

heyecanlandırdı. İstihdam sorununu çözmek ve Meslekî eğitime bir katma değer oluşturmak, biz

eğitimcilerin kutsal görevleri arasındadır. Meslek okullarımızın yetiştirdiği değerli öğrencilerimizi yani

“nitelikli elemanlarımızı, nitelikli işyerleri ile buluşturma” gayesi ve hevesindeyiz.

Hatırı sayılır ve teknoloji merkezi bir ülke olmanın en önemli ölçütü olan “Meslekî ve Teknik

Eğitime” hep birlikte ivme kazandırmak ve çalışmalarımızı ve projelerimizi gerçekleştirmek için

sizlerin desteğini yanımıza alarak hızla koşmak istiyoruz. Bu ulvi koşuya katılımınız ve desteklerinizle

bizleri onurlandırmanız temennilerimizle.

Aysun AVŞAROĞLU

METE Platform Başkanı




Mesleki ve Teknik Eğitimde Yapısal Arayışlar Çalıştayı ilgili konu alanında ortaya çıkan genel

eğilim ve beklentilerin ortaya konulması yoluyla, yeni dönemde izlenecek meslek eğitimi politikalarına

katkı sağlama amacına yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Bu özelliğiyle çalıştay, gerçek bir sivil

toplum çalışması özelliğindedir. EYUDER ve ATO işbirliği ile gerçekleştirilen çalıştay, mesleki

eğitimin tarafı olan tüm kesimlerin birbirlerini anlama ve görüşler arasındaki uzlaşma noktaları ile

farklılıkları görme olanağı yaratması bakımından ayrı bir değer taşımaktadır.

Çalıştay için bir gün süreli çalışma takvimi oluşturulmuş, tüm katılımcıların yoğun ilgisi ve

katılımı ile etkinlik gerçekleştirilmiştir. Çalıştay katılımcıları alanda çalışan akademisyen, eğitim

yöneticileri, öğretmenler, sivil toplum kuruluşu temsilcileridir. Katılımcı listesi doküman içinde yer

almaktadır.

Çalıştay süreci, genel açılış konuşmaları ve konuyu çerçeveleme amacına yönelik açılış

bildirisinin ardından teknik çalışma gruplarıyla sürdürülmüştür. Beş alt gruba ayrılan katılımcılar her

grupta mesleki ve teknik eğitimle ilgili farklı bir konuyu ele almışlardır. Çalıştayda tartışma konusu

yapılan konu başlıkları; “mesleki ve teknik eğitimde strateji”, “mesleki ve teknik eğitimde okul

yapısı ve yeni okul modeli”, “mesleki ve teknik eğitimde yeterlilik ve istihdam”, “mesleki ve

teknik eğitimde insangücü”, “mesleki yaygın eğitim” biçimindedir.

METE Çalıştayını benzerlerinden ayıran en önemli yan, sonuç odaklı bir kurgu içermesidir. Bu

amaçla, her alt grupta ele alınan konuya ilişkin yapı ve içerik çerçevelenerek sürece ilişkin belirsizlikler

azaltılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, Çalıştay Moderetörü Prof. Dr. Feyzi ULUĞ tarafından geliştirilen

çalışma formları kullanılmıştır. Rapor başlangıç sayfalarında yer alan bu formların formatı kendine

özgüdür. Nitekim, katılımcı üyelere dağıtılan formların her birinde, ilgili grubun üzerinde yoğunlaşması

beklenen çalışma konusu bir “ana soru” ekseninde ortaya konulmaktadır. Ana sorunun ilgi alanına giren

görev kapsamı da form üzerinde tanımlanarak çalışmadaki grup enerjisinin konu kapsamında tutulması

amaçlanmıştır. Yine benimsenen formatta, ilgili konu kapsamına yönelik alt sorularla derinlik

yaratılması amaçlanmıştır.

Belirtilen anlayış içinde yürütülen tartışmalı oturumlar sonunda her alt grubun ulaştığı

sonuçların, yine Moderatör tarafından belirlenen rapor formuna aktarımı sağlanmıştır. Söz konusu rapor

formu tartışılan ana konuyla ilgili genel durum saptaması ve önerilerin ortaya konulmasına yönelik iki

bölümlü bir formata sahiptir. Her bölüm, katılımcı görüşlerine göre sağlanan ‘mutabakatlar’ ile

‘eğilimleri’ yansıtıcı bir yaklaşıma dayandırılmıştır. Rapora yansıyan mutabakatlar, grup üyelerince

üzerinde büyük ağırlıkla paylaşılan maddeleri içermektedir. Bunun dışında kalanlar ise, eğilimler olarak

raporlanmıştır.

Çalıştay sürecinde katılımcı bir yaklaşımla gerçekleştirilen tartışmaların sonunda hazırlanan

raporlar, sonrasında Çalıştay Genel Oturumunda değerlendirmeye alınmıştır. Bu süreçte, ilgili gruplarca

hazırlanan raporlar genel özellikleriyle korunarak bu kitapcığa olduğu gibi alınmışlardır.1

Gerçekleştirilen METE Çalıştayından genel beklenti, örgün ve yaygın mesleki eğitimine yönelik

politika oluşumlarına ışık tutulmasıdır. Temel amaç budur. Bunun dışındaki her türlü görüş spekülasyon

sayılmalıdır.

1 Çalıştay dokümanına elektronik ortamda ulaşmak için adres: www.eyuder.org







Sayın Sayın Müsteşarım, Sayın Genel Müdürlerim, Çok Kıymetli Akademisyenlerimiz,

Sayın İl Milli Eğitim Müdür Yardımcım, Meslek Örgütlerinin Değerli Başkanları Ve

Temsilcileri, Bakanlığımızın Değerli Bürokratları, Çok Kıymetli Eğitimcilerimiz, Eğitim

Yöneticilerimiz, Değerli Basın Mensupları,

Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği (EYUDER)’nin Ankara Ticaret Odası ve

Ankara İl Millî Eğitim Müdürlüğü Çıraklık ve Meslek Eğitimi Bölümünün katkılarıyla

hazırladığı “Meslekî Teknik Eğitimde Yapısal Arayışlar Çalıştayı”na hoş geldiniz.

Türkiye’de meslekî ve teknik eğitim, sürekli önemi vurgulanan bir alandır. Meslekî

Yeterlilikler Kurumu’nun kurulması, MEGEP Projesi ile modüler sisteme geçilmesi, projelerin

geliştirilmesi, özel sektör kuruluşları ve STK’ların destekleri ile ekonomik ve sosyal kalkınma

yolunda eğitimin, özellikle meslekî ve teknik eğitimin, geliştirilmesine çalışılmaktadır.

EYUDER eğitim ve eğitim yönetimi konusunda çatı örgüt olma yolunda faaliyetlerine

bir yenisini de bugün ekleyecektir. EYUDER, eğitimin tüm alanlarına yönelik faaliyetlerini

gerçekleştirmek için kurumsallaşmasını ve gelişimini emin adımlarla sürdürmektedir.

EYUDER, toplumda eğitim ve istihdam alanlarındaki birçok problemin ortak paydasının

“meslekî eğitim” olduğu tespitinden hareketle ulusal meslekî eğitim politikalarına katkı

sunulması ve yön verilmesi amacıyla bu çalıştayı organize etmiştir.

EYUDER, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal gelişimi önünde önemli bir engel olarak

duran ‘eğitimde fırsat eşitsizliği’ ve ‘eğitimde nitelik düşüklüğü’ konularında harekete

geçmeyi, bu konularda bilgilendirme ve farkındalık yaratacak organizasyonlarla ilgili taraflara

katkı sunacak verileri hazırlamayı ve politikalara yön vermeyi misyon edinmiştir. Bu amaçla

EYUDER bünyesinde “Meslekî ve Teknik Eğitim Platformu” (METEP) oluşturulmuştur.

METEP meslekî eğitim ve istihdama yönelik projeleri ile okul sektör işbirliğine yönelik pilot




uygulamalarını tamamlamak üzeredir. Kısa süre zarfında kamuoyuyla çalışmaların içeriği

paylaşılacaktır.

EYUDER, orta öğretimdeki okullaşma oranlarının düşüklüğü, meslek liselerinin

itibarının giderek zayıflaması, meslek edinme beklentisinin üniversite düzeyine yükselmesi,

üniversite başvuruları ile yerleştirmeleri arasındaki açığın giderek artması, kız çocuklarının

potansiyelinin değerlendirilememesi ile artan işsizlik ve sanayide nitelikli çalışan ihtiyacının

karşılanamamasının ortak paydasının “örgün ve yaygın meslekî eğitim sistemi” olduğu

tespitinden hareketle çalıştaydan elde edilecek verilere ayrıca önem vermektedir.

Değerli katılımcılar, teknolojideki baş döndürücü gelişmeler, küreselleşme ve iletişimde

sağlanan kolaylıklar uluslararası pazarda mal ve hizmet üretimi ile dağıtımında acımasız bir

rekabeti ortaya çıkarmaktadır. Yüksek düzeydeki bu rekabet, nitelikli iş gücüne ihtiyaç

hissettirmektedir. İstenilen nitelikli iş gücü teknolojiyi anlayabilmeli, problem çözebilmeli,

takım hâlinde çalışmalı ve değişime çabuk adapte olabilmelidir. Günümüzün gerektirdiği iş

gücünün yetiştirilmesinde izlenen yöntemler, geçmişten bu yana uygulanan yaklaşımlardan

farklılıklar göstermektedir.

Nitelikli iş gücü, verimli bir ekonomi için vazgeçilmez unsurdur. Nitelikli iş gücüne

sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış meslekî eğitimle mümkündür. Meslekî ve teknik eğitim

bu açıdan gelişmekte olan ekonomiler için hayati önem arz etmektedir. Türkiye, gelişmekte

olan sanayisinde istihdam etmek için nitelikli işgücü sıkıntısı çekmektedir. Bu sıkıntının nedeni

Türk Meslekî ve Teknik Eğitim Sistemi’nin gerek ortaöğretim gerekse yükseköğretim

düzeyinde karşı karşıya olduğu sorunlardır.

Millî Eğitim Bakanlığı kısa bir süre önce devrim niteliğinde bir dönüşüm

gerçekleştirmiş ve bu değişimden en büyük payı meslekî eğitim almıştır. Bu dönüşümde

Meslekî Eğitim Genel Müdürlükleri birleştirilerek Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü

adını almış fakat bu esnek yapıya geçiş, taşra birimlerine yansıyamamıştır. Yönetime esneklik

kazandırmayı amaçlayan bu yapılanma, biran önce sahaya, okullarımıza, kurumlarımıza, ulusal

ve yerel düzeyde sektöre- yansıtılmalıdır. İşgücü piyasasını iyi analiz edebilen okullar

oluşturulmalı; bu okullara uygun programlar geliştirilmelidir. Geliştirilen programları

uygulayabilen eğitimciler yetiştirilmeli ve eğitimcilerin motivasyonu artırılmalıdır. Meslekî




eğitim kurum yönetimlerinin yetkileri genişletilmeli ve bu kurumların yönetim modeli esnek ve

dinamik bir yapıya kavuşturacak şekilde yeniden yapılandırılmalıdır. Bu yapılanmada sektörle

işbirliği odak noktasını oluşturmalı ve işgücünün sahip olması gereken nitelikler uluslararası,

ulusal ve yerel ihtiyaçlara göre şekillenebilen bir yapıya kavuşturulmalıdır.

Değerli katılımcılar, ekonomik gelişmelerin tetiklediği istihdam talebi ve nitelikli işgücü

ihtiyacı gibi nedenlerin meslekî eğitime olan ilgiyi arttırması beklenirken TÜİK verilerine göre

Türkiye’de tam tersi bir durum yaşanmaktadır. Son yıllarda biraz canlanma olsa da üzülerek

ifade etmem gerekir ki nitelikte gerileme devam etmektedir.

Teknolojik açıdan yoğun bir toplumda yaşayabilmek “daha iyi iş ve daha iyi yaşam

sürdürebilme sorumluğu sadece okullarımıza yüklenmemelidir. Bireyin yaşamı boyunca birkaç

iş/meslek değiştirdiği düşünülürse yeni pazarlarla ve yeni teknolojilerle rekabet edebilecek

nitelikli işgücünün yetiştirilmesi gerekmektedir. Artık kuramsal/saf bilgi aktarımından

vazgeçilmeli ve ABD, İNGİLTERE, ALMANYA modellerini benimseme, kullanma

hayallerini bırakıp gerçeği görmeli ve bir an önce gereken atılımı başlatmalıyız. Bu ülkeler,

sanayileşmelerini tamamlamış, marka üretimi yapmakta ve markalarını dünyaya

pazarlamaktadır. Man, Mercedes, Siemens, Bosch vb. markalara, kozmetik ve ilâç sanayinde

lider markalara sahip ülkelerin modellerini benimsemek hayalden öte bir şey değildir. Fakat

hayaller gerçekleştirmek içindir. O zaman bu hayali gerçekleştirmek sadece eğitim sistemine ve

okullara yüklenmemelidir. Sektör marka üretmeli ve marka üretmeye teşvik edilmelidir.

Öğrencilerimiz ve eğitimcilerimiz marka üretmeye cesaretlendirilmeli, okul/kurumlarımız

akredite edilmiş eğitim ortamlarına kavuşturulmalıdır. Artık eğitim sistemimizde; etkili

yönlendirme yapılmalı, meslek standartları net belirlenmeli, öğretim kaynaklarının yeterlikleri

geliştirilmeli ve öğretmenin tek bilgi kaynağı gösterilmesinden vazgeçilmelidir. Özetle eğitim

sistemimiz daha dinamik bir yapıya kavuşturulmalıdır.

Son yıllarda öğretmenlerin gerek kendi bürokratlarımızca gerek diğer kurumlarca

eleştirilirken toplum nezdinde statüsünün düşürülmesi motivasyonlarını bozmakta ve şevkini

kırmaktadır. Sistem içerisinde sorumlu arama yerine proje üreten ve sektörle işbirliği yapmaya

çalışan eğitimcilerimize ve eğitim yöneticilerimize destek olunmalı, teşvik edilmeli ve onları

cesaretlendiren öneriler geliştirilmelidir. Okul yöneticilerimizin meslekî eğitimdeki rolünün

devamsızlık girmek, öğrenci belgesi vermek vb. idarî personel işlerini yürütmesinden bir an




önce vazgeçilmeli ve bu kurumlarımız daha esnek, sektörle işbirliği odaklı ve proje

geliştirebilen aktif bir yapıya kavuşturulmalıdır.

Meslekî eğitimin okul kurum yönetiminin yeniden yapılandırılması ihtiyacı vardır.

Çeşitli projelerle dile getirilen fakat tozlu raflarda bırakılan bu yapılanma tekrar masaya

yatırılmalı ve bu benzer çalışmalarla tartışmaya açılıp sonucuna göre bir an önce uygulamaya

geçilmelidir. Bu amaçla EYUDER, Okul Yönetiminde Yeni Modeller Çalıştayı’nı nisan ayı

içerisinde gerçekleştirmeyi plânlamaktadır. Meslek okullarımızın yönetimleri, yönetim kurulu

başkanı okul müdürü olması şartıyla, iş piyasası ve diğer sivil toplum örgüt temsilcilerinin de

bulunduğu bir yönetim kurulu tarafından yürütülebilir mi? Bunların artık sesli dile getirilmesi

gerekmektedir.

Değerli katılımcılar, meslekî eğitim ülkemizde sürekli sorunlarıyla gündemde olan ve

maalesef çözüme yönelik etkin ve sahaya yansıyan bir çözüm üretilemeyen bir alandır.

Çözümlerin konuşmak ya da dile getirmek kadar kolay olmadığı aşikârdır. Fakat belli sorunlar

vardır ki meslekî eğitimin temelini iyice çürüten sorunlardır. Meslekî eğitimde öğretmen

istihdamında genel kültür ölçen KPSS sınavı ile öğretmen alınması, teknik eğitim fakültelerinin

kapatılıp geleceğin belirsiz bırakılması, meslek eğitimin önündeki en büyük engelin katsayı

gibi görülmesi bu eğitiminin gelişimine büyük ket vurmaktadır. Meslek eğitimi veren okulların

varoş okulları, gariban okulları, kafası çalışmayan öğrencilerin okullarda tutulduğu ve diploma

verildiği imajı, gençliğimize ve ülkenin geleceğine yapılmış en büyük kötülüktür. Bu düşünce

toplumsal ayrıştırmadır. Garibanlığın ve fakirliğin kader olarak kabul ettirilmesidir. Bu imajın

bir an önce silinerek toplumsal kalkınmanın temel dinamiklerinden biri olan meslek eğitimini

tüm bileşenleri ile canlandırılmalı ve imajı düzeltilmelidir. Çağın gereklerine uygun okul ve

programlar yeniden yapılandırılmalı, okul müdürü kadar büyüktür söyleminden vazgeçilip

“okul iletişim ve etkileşim ağı kadar büyüktür” mantığına dönüştürülmeli ve meslek eğitiminin

yönetiminde yeni bir model geliştirilmelidir.

Meslekî ve teknik eğitimin yanında yaygın eğitime de kısaca değinmek istiyorum.

Yapılanma sonrası Hayat Boyu Öğrenme genel müdürlüğü bünyesinde yürütülmeye çalışılan

sistemin taşra teşkilatlanmasının da yapılanma sürecinde ele alınması gerekmekte ve sisteme

canlılık kazandırılması gerekmektedir. Belgelendirme ve sertifikalandırma karmaşası içinde ve

görev alanlarının iç içe geçtiği bir yapıdan daha sade ve daha etkin bir yapıya kavuşturulmaya




ihtiyacı vardır. Yaygın eğitimde verilen belgelerin geçerliliği, güvenilirliği ve tanınırlığının

sağlanmalıdır. Verilen belge bilgileri veri havuzunda toplanarak belgelendirme süreci

izlenebilmeli ve işgücü profilimizi ortaya çıkarabilen bir sistem hayata geçirilmelidir. Bu

kapsamda meslekli işsizlerimize nasıl imkânlar sunabiliriz. Bu kurumlarımız ister örgün eğitimi

tamamlamış, ister tamamlamamış, isterse yükseköğretimi tamamlamış tüm halkımıza hizmet

veren kurumlar hâline getirilmeli ve aynı görevleri yapmaya çalışan fakat asıl amaçları farklı

olan kurumların görev tanımları ve çalışma alanları yeniden belirlenmeli ve tüm kamu binaları,

imkânları ve gönüllü kuruluşların katılımıyla topyekûn bir atılıma hazır yaygın meslekî eğitim

ve halk eğitim sistemi oluşturulmalıdır. İster çalışan ister evinde günü tamamlayan ister

eğitimli ister eğitimi yarım kalmış tüm bireye ulaşabilecek ve kuruma gelirse eğitiriz

mantığından vazgeçilip gerekirse bireylere birebir ulaşılabilecek farkındalık oluşturacak

dinamik bir sistem oluşturulmalıdır.

Bugün burada meslekî ve teknik eğitime yönelik politika belirleyicilere katkı sağlayan

fikirlerin elde edileceği inancındayım. Burada bulunan nitelikli topluluk yapılan Çalıştayın

gerekliliğini ve ihtiyacını göstermektedir. Çalıştayın gerçekleşmesinde katkıları bulunan

ATO’ya, çiçekçiler ve baharatçılar komitesine, Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Çıraklık ve

Meslek Eğitimi Bölümüne, takım arkadaşlarıma borç bilir, Çalıştayın meslekî ve teknik

eğitimine katkı sağlamasını dileğiyle tüm katılımcılara sahsım ve yönetimim adına teşekkür

ederim.




Sayın Müsteşar Yardımcımız, Ankara Ticaret Odamızın Sayın Başkanı, EYUDER

yöneticileri, değerli eğitimciler,

Millî Eğitimde bir yeniden yapılanma süreci yaşıyoruz, meslekî ve teknik eğitimde de

bu var. Yani yeni bir program üzerinde çalışıyoruz. ‘Eğitim kalitesi konusunda’ sıkıntıların

olduğu bir gerçektir. Meslekî ve teknik eğitim ile ilgili “Meslekî ve Teknik Eğitimde Yapısal

Arayışlar” konulu Ankara Ticaret Odası başkanlığı, EYUDER yöneticileri ile birlikte Milli

Eğitim Müdürlüğümüzün de desteklediği çalıştaya hepiniz hoş geldiniz.

Ankara il genelinde:174 okul 50 alanda 122 bin öğrenci ile Genel ortaöğretim yanında

Meslekî eğitim öğrenci oranı %48 ‘e yükselmiştir. Tanıtım yönlendirme çalışmaları, Meslekî

bilgi sistemi tanıtımı ve meslek bilgisi ile ilgili değişik çalışmalarla birlikte katsayı sorununun

kaldırılması Meslekî eğitime olan ilgiyi artırmıştır. Ancak nitelik sorunu bu arada daha

belirgin olmaya başlamıştır. Yüz yüze eğitimin yanında okullarımızda ikili eğitim de büyük

oranda yapılmaya başlanmıştır. İşletmelerde staj ve beceri eğitimi koordinasyonu okullarımızın

daha da önemli sorunları hâline gelmiştir. Genel liselerimizden dönüştürülmesi düşünülen

meslek lisesi oranları komisyonlarımızca yüksek tutulmaya çalışılmıştır. Bu teklifler

onaylanırsa da makine ve teçhizat ile ilgili pek eksiğimiz tamamlanmayı beklemektedir.

Mevcut programların modüllerin her sınıf ve seviye ile ilgili ilavelere ve uluslararası

standartlara ulaşması için Meslekî ve teknik eğitimin birleştirilmesi çok isabetli olmakla

birlikte özel öğretim ve hayat boyu öğrenme dolayısı ile meslekî kurslarda yeni çalışmalara ve

anlayış birliğine ihtiyaç bulunmaktadır.

İş Gücü Yetiştirme ve Uyum Hizmetleri İş Birliği Protokolü kapsamında Milli Eğitim

Bakanlığı’nın görevleri başlığının 2. maddesi ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununu 17

maddesi gereğince “Milli eğitimin amaçları yalnız resmî ve özel eğitim kurumlarında değil,




aynı zamanda evde, çevrede, işyerlerinde, her yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır.

Resmî, özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Milli Eğitim amaçlarına

uygunluğu bakımından Milli Eğitim Bakanlığının denetimine tabidir.” Protokoller kapsamında

düzenlenen meslek kurslarında yapılacak denetimler için oluşturulacak denetim komisyonunda

Milli Eğitim denetim elemanlarının bulundurulması gerekmektedir.

Meslekî eğitim işbirliği protokollerinde belirtilen meslekî eğitim kurslarının iş ve

işlemlerini Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı adına İŞKUR İl Müdürlüğü; Milli Eğitim

Bakanlığı adına ise İl Milli Eğitim Müdürlüğü yürütmektedir.

İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne protokol maddeleri “Milli Eğitim Bakanlığının Görevleri”

başlığı adı altında verilen görevleri yerine getirilmesi sırasında yetki anlaşmazlığı olduğu

görülmektedir. (kurs program onayları, kurs denetimleri, kursu verecek öğretmen ve usta

öğreticinin yeterlilikleri, Kurs açan derneklerin, vakıfların, iş yerlerinin, meslek eğitimi

verilecek alanın kapasitesinin yeterli olup olmadığının ve kurs verilecek yerdeki teknik araç ve

gerecin verilecek kursa uygunluğunun belirlenmesi konularında) Bunun için İş Gücü Yetiştirme

ve Uyum Hizmetleri İş Birliği Protokolü’nün yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

Bir diğer sıkıntı da mezunların istihdamında yaşanıyor. Mezunlarımızın diplomaları

kimi işletmelerce yeterli görülmüyor. Hatta bazı kurum ve kuruluşlar kurslar açıp kursiyerlerine

meslekî yeterlik belgesi veriyor ve bu belgelerle kişileri işe alıyorlar. Kendilerinin verdiği

yeterlik belgesine sahip olmayanları da işe almıyorlar. Bizim mezunlarımız boşta gezerken özel

kurslardan alınmış yeterlik belgesine sahip kişiler, o alanın resmî eğitimini almamış olsalar da

işe girip çalışabiliyorlar. Hatta bu durum şöyle bir hâl aldı: Bir kurum ihtiyaç duyduğu

elemanları işbaşı yaptırmadan önce İŞKUR’la bir eğitim projesi (İş Güvenceli Eğitim Projesi)

yapıyor. Proje süresince kursiyerler asgarî ücret tutarınca ücret alıyorlar. Kurs veren hocalara

ücretleri ödeniyor. Ders araç ve gereçleri ile eğitim donanımları proje tarafından karşılatılıyor.

Proje sonunda da zaten işletmenin ihtiyaç duyduğu elemanlar elde edilmiş oluyor. Ama aynı

alan mezunu Meslekî ve Teknik Eğitim mezunları işsiz gezmeye devam ediyorlar.

Öğretmenlerin yeni teknoloji açısından bilgilerinin güncellenmesi de gerekiyor.

Okullarda öğrettiklerimiz ile sanayi ve teknolojideki gelişmeler birebir örtüşmüyor.

Öğrencilerimizin daha iyi yetiştirilmesi için öğretmenlerimizi hizmet içi eğitime almalıyız.




Ayrıca Kültür derslerinde ilçe ve il zümre başkanları toplantıları yapılagelmektedir

ancak meslekî ve teknik eğitimde bu verimli hale getirilememiştir. Meslekî ve teknik eğitimde

de ‘Eğitim Bölgeleri’ oluşturmalıyız, bunun için gereken tedbirleri almalıyız. Mesela aynı alan

ve dalda eğitim veren okullarda bazı ders saatleri farklı olarak uygulanıyor. Bu ve buna benzer

sorunların çözümü zümre toplantılarıyla mümkün olabilir. İl ve ilçelerde Meslekî zümre

toplantıları yapılmalıdır.

Şimdi bazı alan ve dallar moda olmuş. Çocuk Gelişimi, Bilişim Teknolojileri, Tıp

Sekreterliği veya Tıbbî Sekreterlik alanları gibi. Bu alanlarda yığılma var. Böyle bazı alanlarda

yığılmalar yaşansın istemeyiz.

Değerli arkadaşlar, çıraklık konusu da çok önemlidir. Çalışma hayatında tüm kesimler

çırak bulamamaktan şikâyetçidir. Çırak bulunamamasının sebebi ‘sekiz (8) yıllık kesintisiz

eğitim’dir. Bilindiği gibi öğrenciler 16–17 yaşına kadar örgün eğitimin içindedirler. SBS’de

175–300 puan almış olan %30’lar düzeyindeki bu öğrenciler çırak olabilmek için de geç kalmış

oluyorlar. Çözüm son tasarıda da belirtildiği gibi ilköğretimin kesintisiz olmaktan çıkartılıp

ikinci kademenin farklı farklı kategorilerde değerlendirilmesindedir.

Bir diğer husus da sanayi iş kolu ile hizmet sektörü arasındaki asgarî ücret

dengesizliğidir. Bilindiği gibi ülkemizde alanlar bazında asgarî ücretler aynıdır. Bu, sanayi

işkolu lehine değiştirilmelidir. Asgarî ücret, iş kollarının zorluk derecesine göre belirlenmelidir.

Bir de mevcut meslek odaları meslek lisesi mezunlarını “çırak” gibi değerlendiriyorlar. Hâlbuki

bizim mezunlarımız işyeri açma hakkına sahip ‘usta’ olarak mezun edilmiş bireylerdir.

Bu konuda sizlerin değerli vakitlerini daha fazla almadan değerli katılımları ve

destekleri ile bizleri cesaretlendiren Sayın Müsteşar Yardımcımız Halis Yunus ERSÖZ’e, ev

sahipliği ve desteği ile bize destek olan Ankara Ticaret Odamızın sayın başkanı Salih

BEZCİ’ye, çalıştayı hazırlayan EYUDER yöneticilerine ve tüm emek veren arkadaşlarımıza

teşekkür eder çalışmalarının hayırlar getirmesini temenni ederim.




Çok Kıymetli Hazirun,

Çiçekçilik sektörü stajyer öğrenci çalıştırılmasıyla ilgili söz almış bulunmaktayım.

Çiçekçilik sektöründe Atatürk Kız Teknik Meslek Lisesi’nden 2004 yılında yapılan protokolle

2012 öğrenim yılına kadar yaklaşık 8 yıl içerisinde 50’ye yakın stajyer öğrencimizi çiçekçi

dükkânlarında yetiştirdik. Okulunu bitirip çiçekçi dükkânında çalışan öğrenci sayısı sadece 3

kişidir. Bu sayı çok yetersizdir. Öğretim yılı başladığında stajyer örgencimizin şuan ki sayının

en az iki katı olduğunda bize geri dönüşünün yeterli olacağını düşünüyorum.

Yetiştirdiğimiz bu stajyer öğrenciler mezun olduktan sonra yüksek okullarda

konumuzla ilgili ‘Kesme Çiçek Bölümü’ olmadığından çocuklarımız mecburen farklı alanlara

yönelmektedirler.

Sektörümüzde alttan usta yetişmediğinden her daim nitelikli kalifiye elemana ihtiyaç

duyulmaktadır. Bu nedenle sektörümüze stajyer öğrencilerin geri dönüşümünü sağlamamız

gerekmektedir. Yani üniversitede kesme çiçek bölümünün açılması için biz Ankara Ticaret

Odası Çiçekçiler ve Baharatçılar Komitesi olarak var gücümüzle çalışacağız. Siz eğitim

camiasından da bu hususta yardımlarınızı bekliyoruz.

Komitemiz 2 yıldır ATO Başkanımız ve yönetim kurulunun destekleriyle okulumuzun

uygulama derslerinde kullanılan kesme çiçekleri ve çiçek malzemelerini karşılamaktadır. ATO

kendi bünyesinde yapmış olduğu faaliyet ve programları, stajyer öğrencilerimizi davet ederek

katkı vermektedir. ATO olarak biz üzerimize düşen görevleri layıkıyla yapmaya gayret

ediyoruz. Bu duygu ve düşüncelerle bugün burada yapılan Meslekî ve Teknik Eğitim

Çalıştayı’nın hayırlı olmasını diler, saygılarımı sunarım.




Sayın müsteşar yardımcım, eğitim yöneticileri ve uzmanları derneğinin saygıdeğer

başkanı, çok değerli konuklar, Şahsım ve Ankara Ticaret Odası adına hepinize hoş geldiniz der,

saygılar sunarım.

Meslekî ve teknik eğitimin yapısını, işlevsel hale dönüştürmek için yapılan bu

toplantıya ev sahipliği yapmaktan dolayı onur duyduğumu belirtmek istiyorum. Meslekî ve

teknik eğitimi burada konunun uzmanları konuşacaklar. Ama meslekî ve teknik eğitim almış

olanları istihdam eden kesim adına ben de konuyla ilgili düşüncelerimi paylaşmak istiyorum.

Bakınız yıllardan beri ülke olarak genç nüfusumuzla öğünüyoruz. Sayısal olarak

öğündüğümüz ve konu ettiğimiz bu kesimle nitelik olarak da öğünüp gurur duymamız gerekir.

Ülke nüfusu açısından bu çok önemlidir. Meslek eğitiminin önemi yeni anlaşılıyor. Bugün

ülkenin sorunları arasında lise ve üniversite mezunu olup işsiz olanlar önde geliyor. Eğitimli

diplomalı ama nitelik kazanmamış gençlerimiz bir yanda boş dururken öte yandan nitelikli

eleman bulmakta sıkıntı yaşıyoruz. Ülke ve birey olarak bir yanlışımız var. Hepimiz komutan,

hepimiz baş olmak istiyoruz. Ancak herkesin komutan olduğu, nitelikli askerlerin olmadığı bir

savaşı kazanmak maalesef mümkün değildir. Uygarlık savaşları inevasyon, bilgi teknolojileri,

nitelikli eğitim orduları ile kazanılır. Meslekî ve teknik eğitim, eğitim alanının konusu olmakla

birlikte istihdam ve üretim alanlarını etkileyen daha da önemlisi Türkiye’nin geleceğini

şekillendirecek bir konudur.

Ülkemizin işsizlik ve istihdam sorunlarının temelinde nitelikli iş gücü eksikliği vardır.

Nitelikli eleman eksikliği küresel ekonomiyle rekabet edebilme kabiliyetine sekte vurmaktadır.

Bu sebeple ülkemizin kalkınmasında temel unsur olan bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarına sahip

teknolojik gelişmelere uyumlu yüksek verimi gerçekleştirebilecek, değişen talebe uygun,

meslekî ve teknik becerilerle donatılmış nitelikli insan gücüne olan ihtiyacımız eğitimin de

önüne geçmiştir. Diğer yandan iş gücünde aranan özellikler sürekli değişmekte, üreten yani

istihdam yaratan kesimin nitelikli iş gücünden beklediği vasıflara sürekli yenileri

eklenmektedir. Bu sebeple iyi eğitim görmüş ve beceri kazandırılmış iş gücüne olan talep doğru




değerlendirilmeli, Meslekî ve teknik eğitimin dünya ve ülke koşullarındaki hızlı dönüşüm ve

yapılaşmaya uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.

Meslekî ve teknik eğitim sadece okullarla sınırlı tutulmamalı, öğrencilere teoride

aldıkları eğitimi uygulamayla pekiştirecek imkânlar da tanınmalı. Burada bizler de Ankara

Ticaret Odası, Ankara Sanayi Odası ve Ankara Borsası’yla buradaki öğrencilere stajlarda

yardımcı olmaya gayret etmekteyiz. Buradaki öğrenciler gelecekler ve bizlerde staj yapacaklar.

Şu anda meslekî olarak ticaret lisesinde okuyan öğrencilerimiz de burada staj yapmaktadırlar.

Bu noktada illerimizde ticaret ve sanayi odalarımız ile borsalarımızla işbirliği yapılacağı

kanaatindeyim.

Ankara Ticaret Odası olarak bu açıdan her türlü desteğe hazır olduğumuzu söylemekten

mutluluk duyuyorum. Ayrıca buradan bir müjde vermek istiyorum: Değerli arkadaşlar, biz

Ankara Ticaret Odası olarak daha önce dört tane okul yaptırdık. Bunlar lise ve temel eğitim

okullarıydı. Bundan sonra bu tür okulların yapımına son verdik. Meslekî eğitim okulları

yapıyoruz. Bunu da buradan arz edeyim. Müsteşar yardımcımız, Yenimahalle Belediye Başkanı

ile birlikte buraya geldiler. Yenimahalle’de İl Milli Eğitim Müdürlüğünün bize tahsis ettiği 16

dönüm bir arazi var. Onun üzerine Endüstri Meslek Lisesi yapacağız. Bu haftaki toplantıda,

yani iki gün sonra, meclisimizde bunun kararını vereceğiz. Bundan sonraki diğer bir okulumuz

da ‘dış ticaret koleji’ olacak, bunu yapacağız.

Bildiğiniz gibi başbakanımızın da açıkladığı ülkemizin 2023 yılındaki ihracat hedefi

500 milyar dolardır. Bu da neyle olur? Nitelikli iş gücü ile olur. Biz de bu konuda üzerimize

düşeni yapacağız ve bir dış ticaret koleji yapacağız arkadaşlar. Bu çalışmaların detayını da en

kısa zamanda kamuoyu ile paylaşacağız. Değerli konuklar Meslekî ve teknik eğitim konusunda

akademisyenler, eğitim uzmanları, sivil toplum kuruluşlarının iş dünyasına ve gençlerimize

kadar herkesin ortak akıl oluşturacak şekilde çalışması gerektiğine inanıyorum. Bu duygu ve

düşüncelerle çalıştayımızın başarılı geçmesini diliyor, hepinize saygılar sunuyorum.




Ankara Ticaret Odamızın Değerli Başkanı, Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları

Derneğinin Değerli Başkanı ve Çalışma Arkadaşları, Çok Kıymetli Akademisyenler, Eğitime

Gönül Vermiş Yöneticiler, Sivil Toplum Kuruluşları ve Meslek Kuruluşlarının Değerli Üyeleri

ve Yöneticileri, Sözlerime başlarken hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

EYUDER ve Ankara Ticaret Odası’nın düzenlediği bu çalıştaya katılmaktan dolayı

büyük bir memnuniyet duyduğumu ifade etmek istiyorum. Kendilerini de tebrik ediyorum.

Özellikle Meslekî eğitim konusu, değerli konuklar oldukça önemli bir konu ve bu konunun

tartışılması hem eğitime gönül vermiş sivil toplum örgütleri tarafından hem işveren

örgütlerimiz tarafından bu konunun tartışılması ve gündeme getirilmesi bakanlığımız açısından

da oldukça önemli. Başlık çarpıcı, iyi bir başlık belirlemişler. Biraz evvel sayın başkanlarımız

da bahsettiler, önemli sorunlarımız var. Yapısal bir arayış içindeyiz aslında. Dönem itibariyle

bakanlık olarak önemli bir yapılanma süreci geçirdik. Bunun ardından meslekî eğitimde ‘hayat

boyu öğrenme’ alanında yapısal dönüşümleri beraberinde getirecek çalışmaları yapmayı arzu

ediyoruz.

Değerli konuklar gerçekten de meslekî eğitim giderek önemi artan, bilinen bir konudur.

Ülkelerin kalkınma ve gelişmesinde sağlıklı ve sürdürülebilir bir büyüme performansına sahip

olmasında en önemli unsur, nitelikli iş gücü ve nüfusa sahip olmasıdır. Yani bir ülke gelişiyorsa

büyüyorsa, büyümesini sürdürüyorsa bu aslında sahip olduğu nitelikli işgücüyle, sahip olduğu

nitelikli nüfusla gerçekleştiriyor demektir. Bugünün dünyasına baktığımızda; küreselleşme

olgusu rekabeti oldukça mikro hale getirdi. Eskiden ülkelerin rekabeti söz konusu iken bugün

kentlerin rekabetinden, işletmelerin rekabetinden bahsediyoruz. İşte sokaktaki markalar,

markaların rekabet ettiği firmalarımız ve firmalarımızın içinde bulunduğu durum. Bu acımasız

rekabet ortamı içinde değer yaratan, fark oluşturan ancak ve ancak sahip olduğumuz insan

gücü. Herkes teknolojiye, herkes diğer üretim faktörlerine, sermayeye benzer maliyetlerle

ulaşabiliyor. Markayı oluşturan, değeri oluşturan, fark yaratan, katma değer oluşturan ise sahip

olunan iş gücünü, sahip olunan çalışanları niteliyor. Diğer unsurların rekabet avantajı yaratması




çok mümkün görünmüyor artık. Bugünün toplumu nitelikli, eğitim düzeyi yüksekse o ülke

rekabet avantajını peşinen sağlamış oluyor.

OECD’nin yapmış olduğu bir araştırma var. Özellikle sürekli büyüyen ve verimlilik

artışlarının olduğu ülkelerde üç özellik görülüyor. Birincisi bu ülkelerde okullaşma oranı

artıyor. İlköğretimde bunu sağladık, neredeyse %100’e ulaştık. Ortaöğretimde %70’ler

civarındayız. Hedefimiz %90’lara ulaşmak. Okulöncesinde de hızlı bir gelişme gösteriyoruz.

Eğer bir ülkede verimlilik arışı oluyorsa, ülke büyüyorsa o ülkede okullaşma oranı yüksek

demektir.

Diğer bir unsur, burada ciddi çabalarımız var, hem fiziki anlamda okullarımızın

altyapısının kapasitesini geliştiriyoruz, hem de okullaşma oranlarını artırıyoruz. Diğer bir unsur

bireylerin yetkinlik düzeyinde bir artış meydana gelmesi o ülkedeki verimlilik artışını

beraberinde getiriyor. İşte meslekî eğitim programlarının baştan aşağı yenilenmesi,

müfredatları yenilediğimizde, işgücü piyasasıyla uyumlu hale getirdiğimizde, daha nitelikli

bireyler yetiştirdiğimizde, ülkemizin büyümesine de, verimliliğine de önemli bir katkı yapmış

olacağız.

Üçüncü unsur ise teknolojik buluş. Eğer ülkenin düzeyi yüksek değilse, eğer işgücümüz

nitelikli değilse, yeterli bilgi ve beceriye sahip değilse, teknolojik buluş yapmamız da

teknolojik açıdan bir gelişme göstermemiz de çok mümkün değildir. Açıkçası bu son kısım,

yani teknolojik buluş kısmı, oldukça önemli, Türkiye işte bu kadar gelişti, 500 milyar dolar

ihracatı hedefliyoruz ama bu alanlarda özellikle de ileri teknoloji üretme konusunda hala

eksiklerimiz mevcut. O yüzden de biz ne yapmalıyız? Okullaşma oranlarını artırmalıyız.

Bireylere ve iş gücüne daha fazla nitelik kazandırmalıyız. Bu açılardan meslekî eğitim çok

önemlidir.

Diğer bir husus ise her şey çok hızlı değişiyor artık. Yani teknolojide meydana gelen

değişim hem işletmelerin kendilerini yenilemelerine, hem de üretim tekniklerinde değişiklik

yapmalarına yol açıyor. Diğer yandan da tüketiciler, tüketim kalıpları ve tüketim

davranışlarımız değişiyor. Beraberinde de önemli bilgi ve becerilerin değişimlere uyum

sorununu ortaya çıkarıyor: Örneğin; iş yerlerinde aradığı niteliklere uygun eleman bulamama,

iş gücü talebinin iş gücü arzından çok daha düşük olmasına rağmen bu talebin

karşılanamaması, bazı alanlarda hala açık işlerin sayısının oldukça yüksek olması gibi.. Bu

değişim sürecinde bazı meslekler ortadan kalkıyor, yeni meslekler doğuyor, hiç adını




duymadığımız tarif edemediğimiz yeni meslekler ortaya çıkıyor. Yine bu da meslekî eğitimi

önemli hale getiriyor. Bugün sahip olduğumuz diplomalar yirmi yıl önce bir anlam ifade

ediyordu. Ben mezun olduğumda o diplomayla elde ettiğim bir iş benim hayatımın sonuna

kadar, hayatımı sürdürmeme imkân sağlıyordu. Bugün sahip olunan diplomalar insanların

hayatının sonuna kadar elde ettiği beceriyi ne yazık ki sürdüremeyecek ve yeterli olmayacaktır.

Sürekli istihdam da artık bu dünyada söz konusu olmayacak aslında. Bu iki yapıyı

düşündüğümüzde meslekî eğitim çok daha önemli hale geliyor. Artık küreselleşme şunu

getiriyor, özellikle de eğitim düzeyi düşük niteliksiz iş gücünün istihdam edilebileceği alanlar

da sınırlanıyor. Giderek ekonomide yüksek teknolojili bir ekonomiye geçiyoruz.

Bütün bu süreçler baştan itibaren hem ülkemizin kalkınmasında, hem de diğer alanlarda

meslekî eğitimi çok daha önemli hale getiriyor. Hem örgün eğitim boyutuyla hem de hayat

boyu öğrenme boyutuyla eğitim, bugünkü bilgi toplumunda, sanayi toplumunda olduğundan

çok daha kritik öneme sahip bir konu haline gelmiştir. Ancak ne yazık ki biz, özellikle de

meslekî eğitim alanında uzun yıllardan beri oluşturduğumuz, geliştirilmeye yönelik her türlü

çabayı gösterdiğimiz, hedefler koyduğumuz, yatırım yapmak için kaynaklar oluşturmak

zorunda kaldığımız, %65’e %35 olsun diye oranladığımız, atölyelerini ve meslekî eğitim

alanını geçtiğimiz on beş yılda oldukça kötü yönettik. Meslekî eğitim özellikle son on beş yılda

çok örselendi. Katsayı uygulaması birkaç yıl öncesine kadar meslekî eğitime devam eden

öğrenci sayısının hızla düşmesine ve bu okulların tercih edilmemesine yol açtı. Daha da

önemlisi toplumun bu okullara yönelik bakışı değişmiş, algısı da zedelenmiş oldu. Benim

okuduğum çağda, doksanlı yılların başında, meslek liseleri sınavla öğrenci alan herkesin

girmek için yarıştığı, sınavlarına girdiği ve kazanamayanların da diğer liselere yöneldiği okullar

durumundaydı. Ama geçtiğimiz yıllara baktığımızda meslek liseleri öğrenci bulamayan okullar

haline dönüştü; sınıfları boş kaldı, hocaları boş kaldı. Her iki durumda katsayı büyük bir

faktördür. Bugün katsayının kalkmış olması benim inancım odur ki hızlı bir şekilde yeniden

meslek liselerine olan talebi artıracaktır. Daha da önemlisi bu süreç, asıl benim önem verdiğim

kısım bu, işverenlerin bu okulların mezunlarını istihdam etmede isteksizliğine neden olabilecek

bir dizi sonuçlar ortaya çıkartmıştır. Asıl önemlisi budur. Süreçte hem okullar öğrenci

kaybetmiş, hem de işverenlerin bu okul mezunlarını istihdam etme algısı da zedelenmiştir. Biz

geldiğimiz aşamada meslekî eğitimin dünyadaki kritik önemini ülkelerin gelişmesi ve

kalkınması açısından da önemini dikkate alarak yeni yaklaşım ve yeni stratejilerin




benimsenmesine ve uygulamaya konulmasını önemsemekteyiz. Bakanlık olarak eğitim

alanındaki her konuya olduğu gibi Meslekî eğitime de büyük önem vermekteyiz.

Bu Şubat ayının 24’ü ile 26’sı arasında bir Meslekî Eğitim Çalıştayı yapacağız. Bu

çalıştayla birlikte daha esnek dinamik ve iş gücü piyasalarındaki değişime hızla ayak

uydurabilecek bir yapıya geçmeyi hedefliyoruz. Bu çalıştayda da olduğu gibi staj, işletmelerde

beceri eğitimi, müfredatlar, meslekî eğitimin finansmanı, sektörle ilişkiler konuları, uzman

akademisyenler, ilgili sektör ve tüm tarafların katılımıyla birlikte tartışılacak. Biz bakanlık

olarak özellikle bugün burada olduğu gibi sivil toplum kuruluşlarının bu alana yapacağı katkı

ve sektörün bu alana katılımı ve katkısını da oldukça önemsemekteyiz. Bu yüzden de gerek

Hayat Boyu Öğrenme gerekse Meslekî Eğitim Genel Müdürlüğümüz bünyesinde ‘Sosyal

Ortaklar Ve Projeler Grup Başkanlığı’ oluşturduk. Yalnızca ilişkiyi yönetmek bu kurumları

sivil toplumla, sektörle daha iyi ilişkiler kurmayı sağlamak amacıyla spesifik olarak bu işe

odaklanmış bir grup başkanlığı da tesis ettik.

Meslekî ve teknik eğitim okullarının sektörle iş birliğini güçlendirmek temel

amaçlarımız arasındadır. Eğitim sisteminin çıktıları ile iş gücü piyasasının ihtiyaçlarının

uyuşmama şikayetini ortadan kaldırmayı hedefliyoruz. O yüzden olabildiğince katkıya açığız.

Burada Çiçekçiler ve Baharatçılar Komitesi’nin yapmış olduğu çalışmayı önemsiyoruz.

Yalnızca üç öğrencimizin o alanda istihdam edilmesi de bir sorundur. Tabi bu nereden

kaynaklanıyor? Herkesi üniversiteye yönelten bir eğitim sisteminden kaynaklanıyor. Eğitim

sistemi eğer yukarıdan aşağıya, yükseköğretimden başlamak suretiyle bir arada dizayn

edilemezse ortaöğretim düzeyindeki çocuk, o alanda eğitim alsa bile istihdam edilmek

istemeyebiliyor. Meslek yüksekokuluna devam ediyor, üniversiteye devam ediyor, ilgileri

değişiyor ve daha sonra başka alanlarda istihdam oluyor.

Biz aslında eğitim sistemini bütünüyle gözden geçirmek durumundayız. Bu alanda

yapılmış çalışmalar da var. Bir iki cümleyle onlara değineceğim. 2010 yılında özellikle

istihdam ile meslekî eğitimin ilişkisini güçlendiren bir eylem planını hazırladık. Bu eylem planı

oldukça önemlidir. İstihdam ile meslekî eğitimin arasındaki ilişkiyi artıran ve bu alanda kimler

etkiliyse, ortak çalışmayı öngören, koordinasyon ve işbirliği öngören bir eylem planıdır. Bu

eylem planında şunu yapıyoruz: Öncellikle ulusal meslek standartlarına göre bir mesleğin

standardı belirleniyor. Sonra 1 yıl içinde biz müfredatlarımızı programlarımızı sektörlerin

istediği hale dönüştürüyoruz. Bu oldukça önemli bir gelişmedir. Bazı eksiklikler olabilir, sektör




bazen yeterince gelişmiş değildir. Katkısı ve neyi arzulandığını tam olarak ortaya koyamıyoruz.

Bu, zamanla olacaktır. Birlikte çalışma alışkanlığımız değiştirecek, değiştirdikçe de

gelişecektir. Öğretmenlerimiz sektörle daha iç içe geçtikçe, sektörler öğretmenlerimize

kapılarını açtıkça, müfredatlarımız programlarımız sektöre daha duyarlı hale gelecektir. Burada

her iki tarafın da kusurları vardır ama bunları zaman içinde ortadan kaldıracağız.

Yine meslekî eğitimi desteklemek amacıyla eğer bir meslek lisesi mezunu, eğitim

aldığı alanda istihdam olmuşsa iki yıl süreyle sigorta primi ilave istihdam olması ve sayının

10’dan 11’e çıkması koşuluyla devlet tarafından karşılanmaktadır. Yine işverenlerimiz, Meslek

lisesi mezunlarının MYK belgelerinin düzenlendiği alanda çalışan alması halinde sigorta

priminin işveren payı, 1 yıl süreyle devlet tarafından karşılanmaktadır. Biz neyi amaçlıyoruz

burada aslında? Biz işletmelerimizin verimliliğini artırmayı amaçlıyoruz. Çalışan da eğitimden

geçsin, yeniden eğitime tabi olsun ki işletmemizin verimlilik düzeyi yükselsin. Biz topyekûn

bir verimlilik seferberliği başlatmak durumundayız. Meslekî eğitim sisteminin

rehabilitasyonuna ilişkin çalışmalar yapıyoruz. Önümüzdeki çalıştayla birlikte yapmaya da

devam edeceğiz.

Burada birkaç hususu, Ankara Ticaret Odasının ev sahipliği yapması hasebiyle de

daha çok işverenler boyutuyla ilgili birkaç hususu, hatırlatmak istiyorum. Şahsen şunu

söylüyorum: Temel olarak işverenlerimizin meslekî eğitime yapabilecekleri en büyük katkı,

sanayide ara insan gücü olarak meslek lisesi mezunlarını tercih etmeleridir diye düşünüyorum.

İşverenlerimiz şunu yapmalı. Üyelerini, örgütlerimiz bilinçlendirmeli. Örgütlerine, üyelerine

yönelik çağrıda bulunmak istiyorum. Ara eleman ihtiyacının giderilmemesinden şikâyetçi olan

işverenlerimiz ara eleman olarak meslek lisesi mezunlarını öncelik olarak istihdam edeceklerini

ilan edecek olurlarsa bu alandaki birçok sorunun kendiliğinden ortadan kalkacağını

düşünüyorum. Temel sorun budur. Çocuk daha hangi alanda istihdam edileceğini bilemiyor, bu

sürece garanti göremediği için de bir aidiyetlik duygusuna sahip olamıyor. Bizden şikâyetçi

olup yeterince ara eleman yetiştiremiyorsunuz diyen işverenlerimiz de ne yazık ki yeterince

meslek lisesi mezunlarına öncelik tanımıyor. Şunu net belirlememiz gerekir. İşverenlerimiz

belli bir orada, örneğin %30 % 40 %50 gibi, ben meslek lisesi mezunu istihdam ediyorum diye

karar alması gerekiyor. Bu duyurulmalıdır. Bu aslında meslekî eğitime yapılabilecek en büyük

katkıdır diye düşünüyorum. Çünkü lise mezununun yeterli olduğu bir yerde, işverenlerimiz

bunu çok yapıyor, üniversite mezuniyeti aramamız çocukların hepsini sınav yarışına




sokmaktadır. Lise mezunu olarak işe giremeyeceğini düşünen çocuk daha baştan üniversite

eğitimini düşünmektedir. Bu, ülke ve işletme kaynaklarının israfına sebep olmaktadır.

Yapılacak işle eğitim düzeyi ve çalışan arasındaki uyumsuzluk başlangıçta olmasa bile

çalışanda birkaç ay sonra verim düşüklüğüne yol açmakta, işi beğenmemekte, işten ayrılmayı

düşünmekte, işletmelerin işgücü ve verimlilikleri düşmektedir. Eğitim düzeyinde işe uygun

eleman almamız lazım. Ara eleman bulamamaktan bu kadar şikâyet eden işverenlerimiz bu ara

elemanları üniversite mezunlarından temin etmeye çalışmakta; aslında kısa sürede işgücü ve

verimlilik kaybının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bizim mezunlarımız da doğal olarak

ortaöğretimdeki öğrencileri üniversiteye doğru itmektedir.

Ayrıca işletmelerdeki beceri ve staj eğitimlerinin doğru bir şekilde algılanması ve

etkin bir şekilde uygulanmasının da meslekî eğitim açısından oldukça önemli olduğunu

düşünüyorum. Stajlar konusunda öğrencilerimiz şöyle düşünüyorlar: Bu bizi diplomaya götüren

bir araçtır. Okulu bitirmenin bir aracıdır. Stajı yapacağım ve okulumdan böylece mezun

olacağım. Bunun böyle düşünülmemesi öğretmenlerimizin bu konudaki doğru tutum ve

davranışları göstermesine bağlıdır.

Öğrenci ve veli hayatı boyunca yapmayı planladığı mesleği öğrenme ve bu meslekle

ilgili işyeri deneyimi kazanma açısından staj eğitimlerini bir fırsat olarak değerlendirmelidir.

Öğrencilerimizi staja gönderen öğretmenlerimiz bunu onlara ısrarla vurgulamalıdır. İşgücü

piyasasına çıktığımızda işverenlerin aradığı kriterlerin en önemli birisi, deneyimdir. Staj ve

beceri eğitimi deneyimi aslında öğrenci için hem o mesleği öğrenme hem de bir işyeri deneyimi

kazanma fırsatıdır. Bunu öğretmenlerimiz öğrencilerine ısrarla önemsetmelidir. Daha da

önemlisi öğrencilere şunu benimsetmelidir: Staj yaptığın kuruluş muhtemelen senin bu okuldan

mezun olduktan sonra çalışacağın işyeridir algısını yerleştirmelidir. O zaman öğrenci işyerine

daha çok sarılacaktır. Yapacağı işi daha iyi öğrenecektir. Bence stajlara yönelik işletmelerdeki

beceri eğitimi, işverenler açısından daha kritik bir öneme sahiptir. İşverenler staj eğitimlerini

“Bu öğrenci bana emanettir. Bu öğrenciyi iyi yetiştirmeliyim. Ben meslektaşımı yetiştiriyorum.

Örneğin çiçekçi yetiştiriyorum, o da sonunda çiçekçi olacak” düşünceleriyle vermelidirler.

Mesleğin kalitesini koruma güdüsüyle çocuğa olabildiğince mesleği öğretmelidir. İyi

yetiştiremediği zaman bu elaman yine sektörde çalışacak, sonuçta meslekte kaliteyi düşürmüş

oluyoruz. Meslekî eğitim temelde iki boyutludur. Bir boyutu okullarda verilen teorik eğitim,

diğer boyutu ve daha da önemli olanı işletmelerde staj ve beceri eğitimidir. Bu ikisinden




birinde aksama meydana geldiğinde öğrencinin niteliği bundan olumsuz etkilenmektedir. Bu

yüzden de beceri eğitimi, işyerlerindeki staj eğitiminin çok önemli olduğunu düşünmekteyim.

İşletmelerimiz buna sadece ve sadece görev yerine getirme gibi bakmamalı, staj eğitimlerini

topluma karşı sorumlulukların bir parçası olarak algılamalı, olabildiğince meslektaşlarını ya da

ihtiyaçları olan elemanları yetiştirdiğini kabul etmeleri gerektiğini düşünüyorum.

Son olarak da şunu belirteyim: İşletmelerimiz öğretmenlerimize kapılarını açmalılar.

Bu da oldukça önemlidir. Öğretmenlerimizi güncel gelişmeleri izlemelerine fırsat sağlamaları;

okullarda verdikleri eğitimleri, işletmelerdeki eğitimler ile karşılaştırıp sonuçlarını okullarına

yansıtmaları çok önemlidir. Öğretmenlerimize yönelik öğretim sistemindeki değişimleri izleme

fırsatı ve imkânı sunulmalıdır. Öğrencilerimizin işletmelere daha hazır hale gelmesi

işletmelerin eğitim maliyetlerinin azalması anlamına da gelecektir. Yani burada kazan kazan

pazarlığı vardır. Buradaki öğrenci sanayide sektörde çalışıyor ve buradaki öğrencinin

yetişmesinde okullar kadar işletmeler de etkindir. Bu süreçte sektörle işbirliğimizi Ankara

Ticaret Odasının anlayışında olduğu gibi, çiçekçiler ve baharatçılar komitesinin anlayışında

olduğu gibi yaygınlaştırmamız gerekiyor. Mutlaka bu alandaki işbirliğini artırmamız gerekiyor

ve meslekî eğitime ilişkin algılarımızı değiştirmemiz gerekiyor. Böyle yaptığımız sürece kısa

zamanda önemli mesafe alacağımızı düşünüyorum. Tabi birçok konu var. Ben temel olarak

bunlara değinmek istedim. Çalıştay konuları oldukça önemli ve yoğundur. Yapısal arayışlar

başlığı çerçevesinde okul yönetimi konusu, sektörle işbirliği gibi hayati konular tartışılacak.

Sözlerime son verirken EYUDER yöneticilerine, Ankara Ticaret Odası’na

düzenledikleri çalıştaydan dolayı şükranlarımı sunuyor, Çalıştayın verimli geçmesini

diliyorum. Hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum.




MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE YENİ PARADİGMA ARAYIŞI2

Değişme-Yenileşme Gereksinimi

2000’li yıllar bütün dünyada değişim rüzgarlarıyla başlamıştır. Değişim rüzgarı, sosyal,

politik, ekonomik, kültürel tüm alanları kuşatırken, günlük yaşam anlayışlarını

farklılaştırmakta, yeni bir dünya düzeni ortaya çıkarmaktadır. Toplumsal yaşamın her yönü bu

dönüşümden şu ya da bu biçimde olumlu/olumsuz etkilenmektedir.

Hiç kuşku yok ki, etkilenim sürecinde meslekler de payına düşeni almaktadır. Kimi

geleneksel meslekler geçmişte olduğundan çok daha hızlı biçimde yok olup giderken, her geçen

gün yeni meslek alanları doğup gelişmektedir. Dönüşüm, yeni meslekler kadar mesleki yapı ve

süreçleri de etkilemekte, yeni bilgi ve iletişim teknolojileri üzerinden üretim ilişkileri

alabildiğine form ve kimlik değiştirmektedir. Bu süreçte, artık bugünü, dünün araçlarıyla

anlamak ve götürmeye çalışmak olanaklı değildir. Mesleki yeterliklerin kazanılmasında temel

rolü üstlenen eğitim sistemi de bu değişimden payını almaktadır.

Çağdaş eğitim sistemlerinin temel görevlerinden birisi, “bireye mesleki yeterlikler

kazandırma yoluyla, onu ekonomik ve üretken kılmaktır.” Gerçekte, formal eğitim olgusuna

sosyolojik bir gözlükle bakılırsa eğitimin kendine özgü çeşitli işlevleri olduğu görülür.

Bunlardan birisi, bireyi toplumun siyasal – kültürel sistemine entegre etme işlevidir. Ancak bu

işlev, giderek gelişen insan hakları ve uluslararası sosyal-siyasal sistemlerdeki dönüşümler,

küresel hareketlilik, siyasal sistemlerdeki çözülmeler, artan kültürlerarası etkileşimler ve

uluslarüstü örgütlenmeler nedeniyle -şimdilik- geri plana itilmiş görünmektedir. İkinci işlev ise,

doğrudan bireye yöneliktir. Buna göre, eğitim, bireyin kendini tanıma ve potansiyelini

kullanabilmesine uygun ortamlar yaratmakla görevlidir. Günümüzde, birey odaklı ya da

öğrenci merkezli eğitim kavramları ile anlatılmak istenen bu ikinci göreve işaret etmektedir.

Batılı ülkelerde üzerine yoğunlaşılan ana konulardan birisinin bu görev kapsamında olduğunu

belirtmek gerekir.

Çağdaş eğitim sistemlerinden beklenen bir başka önemli görev ise, bireyi toplumun

yaratıcı ve üretken bir üyesi kılmaktır. Bu beklenti, eğitimin üçüncü rolünü ortaya koyar ki,

2 Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Öğretim Üyesi




kısaca buna ekonomik işlev adı verilebilir.3 Ekonomik işlevin görünür yönü, bireye

kazandırılacak mesleki donanım ile ilgilidir. Başka bir deyişle, mesleki eğitim doğrudan

eğitimin ekonomik işlevi kapsamındadır.

Anılan işlev açısından alınırsa, eğitim, ekonomik kalkınmanın temel araçlarından

birisidir. Klasik bir yaklaşımla, denilebilir ki, bir toplumda ekonomik büyümenin motoru

verimlilik artışı, verimlilik artışının en önemli öğesi ise eğitimdir. Eğitim sisteminin sayılan

işlevlerden hangisine daha çok yöneldiğinden hareketle o sistem hakkında öngörülerde

bulunulabilir. Üretken insan yetiştirme rolünü öne çıkaran bir sistem açısından bu durum,

“ekonomik insan modeli” olarak adlandırılabilir.

Ekonomik insan modelinin iki yönü vardır. Birincisi, ‘niteliksel boyut’ ile ilgilidir ve

kaliteye vurgu yapar. Buna göre, eğitim, toplumun geleceğini güvenceye alacak, üretim

eylemlerinin sürekliliğini sağlayacak kuşaklar yetiştirmek zorundadır. Bunun yolu da bireylerin

ekonomik üretkenliğinden geçer. Böylece eğitim, bireye yaşamını sürdürecek ekonomik

donanımı kazandırma sorumluluğunu üstlenir. Bunu yapabildiği ölçüde de niteliksel yönden

başarılı kabul edilir. Ekonomik insan modelinde ikinci yön ise, ‘niceliksel boyut’

kapsamındadır. Eğitim, toplumun gereksindiği alanlarda ve yeter sayıda nitelikli insan

yetiştirme sorumluluğunu üstlenmek zorundadır. Bunu ne kadar etkili biçimde yapabilirse o

ölçüde toplumsal gelişime katkı sunabilir.

Anılan modelde belirtilen boyutlardan herhangi birinin göz ardı edilmesi eğitimin

amaçları açısından bir yetersizlik göstergesidir. Gelişen küresel ilişkiler nedeniyle artık nicel

boyuta ilişkin sınırların da genişletilmesi söz konusudur. Nitekim, mesleki eğitim günümüzde

yalnızca ülkenin gereksindiği insangücünü yetiştirmekle sınırlı düşünülemez. Özellikle

nüfusun, istihdam artışının önünde gittiği bir ülkede ister istemez, nitelikli insangücü ihracı

yapmanız gerekir. Girişim yeteneği ile birlikte, işgücünün serbest dolaşımının önündeki

engeller kalktıkça bunun şaşırtıcı boyutlara ulaştığı görülecektir. Dahası, giderek işgücü

hareketliliğinde coğrafik hareketlilik de önemini yitirmektedir. İnsanlar, bulundukları ülkeden,

farklı bir ülkenin işgücüne katılabilme olanağına sahip olabilmekte, sanal emek transferi

yapılabilmektedir. Gelişen bilişim ve iletişim teknolojinin sunduğu olanaklar ile önümüzdeki

dönemlerde bu alanda çok daha büyük açılımlar olağan sayılmalıdır.

Mesleki Eğitimde Kurumsal Kimlik ve Meslekleşme

Bütün örgütsel/kurumsal sistemler belirli işgörüler için ortaya çıkar. Kendisini

yaşatacak çıktıyı sağlayabildiği ölçüde de varlığını sürdürür. Belirtilen bakış açısıyla, tüm

eğitim sistemi gibi, mesleki eğitim alanı da uzun yıllardır birikerek gelen kimlik, yani misyon

sorunları yaşamaktadır. Bu, bir başka anlamda, işgörü sorunu olarak da tanımlanabilir. Genelde

eğitim, özelde ise mesleki eğitime bütüncül anlamda bakıldığında, bu durum apaçık ortadadır.

3 Feyzi Uluğ, Eğitimde Grup Süreçleri, Ankara: TODAİE Yayınları, 1999, s.20.




Gerçekte, söz konusu savı doğrulamak için fazla çabaya da gerek yoktur. Çünkü yanıt,

“mesleki ve teknik eğitim sisteminin ne kadar başarılı olduğu” yönündeki soruda gizlidir. Buna

verilecek yanıt, bir bakıma mesleki ve teknik eğitim (METE) sisteminin kendisine verilen

görevi ne ölçüde gerçekleştirebildiğinin de dışavurumu olacaktır. Burada açıktır ki, misyon

kavramı, “neden var” sorusu üzerinden “nedensellik” ilişkisine vurgu yapmaktadır. Bu noktada

METE’den beklentiyi, yani ‘başarı ölçütünü’ de ortaya koymak gerekir.

Bireyin bir meslek alanının gereklerine sahip olarak bir işi başarabilecek yetkinlikte

yetiştirilmesi mesleki eğitimin başarı düzeyi ile ilgilidir.4 METE için başarı ölçütünü, “istihdam

piyasasının gerektirdiği sayı ve kalitede gerekli insangücünü yetiştirmek” olarak belirtmek

gerekir. Şayet başarı ölçütü bu ise, METE çıktıları ile istihdam piyasasının beklentisinin ne

kadar örtüştüğüne bakılmalıdır. İstihdam piyasası açısından bakıldığında, buradaki örtüşme

düzeyinin özellikle nitelik boyutunda hiç de yüksek görünmediği açıktır. Gerçekte, sorunun

eğitim ve istihdam piyasası ile ilgili olan bir başka yanı daha vardır. O da, daha birkaç yıl

öncesine kadar, istihdam piyasasının “ne istediğini bilme” (tarifleme), eğitim sisteminin de “ne

yetiştireceğini bilme” konusunda yasal standarda dönük veri sorunu yaşamasıdır.

Mesleki anlamda nitelikli insan kavramı, çok genel, tanımlayıcı olmayan, aşırı

soyutlanmış bir genellemedir. Kavramın içinin doldurulabilmesi için, ne anlaşıldığının ortaya

konulması gerekir. Bunun için de her meslek alanı ve daha alt düzeyde de meslek dalı için

gerekli iş analizleri yapılarak iş tanımları ve iş gerekleri ortaya konulmalıdır. İş gerekleri, o iş

için hangi yeterlikte insangücü aranması gerektiğini bize gösterir. Bu konudaki çalışmaların

geçmişine bakıldığında tablo hiç de iç açıcı değildir; onca yıldır bir meslek için hangi

yeterliliklerin gerektiği ölçülebilir biçimde ortaya konulamamıştır. Konunun tanımsal yönüne

ilişkin yasal temellendirme bile ancak altı yıl geriye gitmektedir. Eylül 2006’da çıkarılan 5544

sayılı yasa ile yapılanan Mesleki Yeterlilik Kurumu ulusal meslek standartları ve buna koşut

meslek yeterliliklerini geliştirmeye çalışan henüz emekleme aşamasında bir örgüt

özelliğindedir. Bu bile, “meslekleşme” konusunda hangi noktada olunduğunun açık bir

göstergesidir.

Meslek tanım ve standartlarındaki belirsizlik ister istemez meslekle ilgili pek çok

konunun da karanlıkta kalması, belli olmaması anlamına gelir.5 Bu durum dün olduğu gibi

bugün de geçerlidir. Acaba, Türkiye’de kaç meslek vardır? Bunların evrensel bağlamı ve ulusal

standartları nedir? Hangi meslekler hangi düzeyde kazanılır? Nasıl geliştirilir? Bu türden

soruları çoğaltmak olasıdır. Ancak, verilecek yanıtlar doyurucu olmayacaktır. Meslek

tanımlamaları ve ona bağlı meslek eğitimi konusunda ölçüt olarak dikkate alınması gereken

standartlar ortada olmayınca, Milli Eğitimi Bakanlığı kendi düzeni içinde iş piyasasındaki bir

çok meslek alanı için programlar oluşturmuştur. Kimisi kısa süreli sertifikaya dayalı, kimisi de

4 C. Alkan, H. Doğan, İ. Sezgin. Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları, Ankara: Gazi Büro Kitabevi, 1996, s. 74.

5 İlhan Dülger, Mesleki Yaygın Eğitim ve Türkiye, Ankara: MEB III. Milli Eğitim Şura Dokümanı,1989, s. 164.




örgün öğretime dayalı bu programlar, iş piyasasında oluşan ‘talebe duyarlılık’ açısından

sırasında çok başarılı da olabilmiştir. Ancak gelinen durumda uzun yıllardır bunlar çoğu kez

kimi zaman nitelik, kimi zaman nicelik yönüyle ağır aksak kalmıştır. Sorunun bir yönünde

MEB’in mesleki eğitimi “hem tanımlayan, hem planlayıp uygulayan” konumunda olması

vardır. İkinci yön ise, meslek alanları konusundaki tanım yetersizliği ve yasal çerçeve

sorunudur.

Yasal güvencesi olmayan hiç bir meslek gelişemez. Dolayısıyla, hangi iş kolunda, hangi

konumda olursa olsun meslek tanımlarının ortaya konulmuş, yasal sınırlarının çizilmiş, mesleğe

giriş ve çıkışların belirlenmiş ve tüm bunların yasal yaptırımlarla desteklenmiş olması beklenir.

Örgütlü toplum olmanın koşulu budur. Sıkı kurallarla “yasal koruma altına alınmayan” bir

mesleğin gelişmesi beklenemez. Acaba, Türkiye’de etkili yaptırımlarla yasal koruma sağlanan

meslek sayısı, toplam meslek sayısı içinde ne kadarlık bir oran oluşturur? Sorunun yanıtı

bellidir. Çünkü, bu oranın sembolik düzeyde olduğu bilinmektedir.

Oysa, örneğin siz, “su tesisatçısı” iseniz, bunun için elinizde akredite edilmiş bir

meslek belgeniz olmalıdır. Bu belgenin niteliği size görev ve yetki alanınızı tariflerken, ister

kendi adınıza ister bir başkasının adına çalışmada yetki belgesi temel olmalıdır. Dahası, her

belgenin, -kendini geliştirmeyi zorlayıcı yönde- bir geçerlilik süresi bulunmalıdır. Bu yapının

gerekli tüm yasal korumaları sağlanmış olmalıdır ki, o meslek alanı istihdam piyasasında

kendisine bir yer açabilsin. Şimdiki durumda, gerek 3308 sayılı mesleki eğitim yasası, gerekse

diğer yasalardaki boşluklar ve çelişkiler ne yazık ki istihdam piyasasında meslekleşmeyi

sağlama ve geliştirme konusunda yetersiz kalmaktadır. Bunun çok temel bir ayağını mesleki

koruma, kontrol ve geliştirme sorunları oluşturmaktadır.

Meslekleşme bir uygarlık, bir örgütlü toplum sorunudur. Eline malayı alanın kendisini

yapı ustası sayması, istihdam piyasasının da bunu böyle görüp istihdam yaratması olsa olsa

çürük binalar yaratır. Dolayısıyla sorunun bir yönünde birey varsa, öteki yanında da toplum

vardır. Devletin görevi, istihdam piyasası açısından gerekli standartları oluşturmak, korumak,

kollamak ve geliştirmek olmalıdır. Yoksa, mesleğe giriş ve istihdamda gerekli yasal koruma

altyapısı oluşturulmadan mesleki eğitim ve istihdam piyasası arasında kalite temelli bir ilişki

kurulabilmesi olası değildir. Elbette böylesi bir ilişkinin taraflar açısından bir maliyeti de

olacaktır. Ancak bu yapılmadığı sürece, mesleki eğitimde de istihdamda da “kalite açığı” sürüp

gidecektir. (Bu noktada, öğretmenlik mesleğinde bile henüz gerekli mesleki yasal altyapının

oluşturulamamış olduğunu anımsatmak gerekir. Onun içindir ki, yakın zamanlara kadar beli

öğrenimdeki herkes öğretmen adayı olarak görülmüş ve istihdam sağlanabilmiştir. Bugün de

öğretmenlik ile ilgili giriş koşullarına dayalı tartışma sürmektedir. )




Mesleki ve Teknik Eğitimde İnsangücü

Eğitimde kalite; nitelikli ortam, içerik ve öğretici gerektirir. Bu değişkenlerden hiçbiri

diğerinden daha önemsiz değildir. Ancak bunlar içinde belirleyici öğe, öğretici olarak ortaya

çıkmaktadır. Kendi başına ne içerik ne de ortam eğitimde kalitenin güvencesi sayılamaz.

Dolayısıyla, ortamsal faktörler kapsamında teknoloji önemlidir, ama eğitimin olmazsa olmazı

değildir. O yalnızca bir araçtır, ancak bu aracın etkili ya da etkisiz biçimde kullanılmasının

anahtarı ise öğretmendir.

Türkiye kendine özgü modeller yaratabilen ancak yine yarattığı özgün modelleri kendi

elleriyle katleden bir ülkedir. METE için gerekli öğretmen yetiştirme kaynakları da bu

kapsamdadır. Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte meslek eğitimi için nitelikli öğretmen sorunu

gündeme gelmiş, yabancı uzmanlara raporlar hazırlatılmıştır. Bu kapsamda 1930’lardan

başlayarak kendine özgü öğretmen yetiştiren okullar kurulmuştur. Erkek Sanat Öğretmen

Okulu, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu, Kız Sanat Öğretmen Okulu, Kız Teknik

Yüksek Öğretmen Okulu, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu, Endüstriyel Sanatlar

Yüksek Öğretmen Okulu yıllar içinde bu amaçla kurulmuş okullardır. 2547 sayılı Yüksek

Öğretim Kurulu Yasasıyla bunlar üniversiter kimliğe büründürülmüşlerdir. Ne var ki, onlarca

yıl içinde geliştirilen model, üniversite çatısı altında daha çok gelişmesi gerekirken bu

başarılamamıştır. Başka bir anlatımla, YÖK sistemi, MEB’den devraldığı mesleki eğitime

öğretmen yetiştirme misyonunu ne kavrayabilmiş ne de koruyabilmiştir. Ülke gereksinimiyle

oranlı olmayacak sayısal artışların ardından ortaya çıkan istihdam sorunlarıyla birlikte, bu

fakülteler METE alanına insangücü sağlayan eğitim fakülteleri olmaktan çıkarılarak, yapı ve

kimlik değişimine tutulmuştur. Böylece, Cumhuriyet dönemi içinde oluşturulan bu alana

öğretmen yetiştirme kültürü baltalanıp yok edilme noktasına getirilmiştir.

Bu durumun sonucu ne yazık ki dramatik olacaktır. Gerçekten de bir süre sonra

Türkiye’de mesleki eğitim alanında nitelikli insan sorunu bugün olduğundan çok daha fazla

tartışılır duruma gelecektir. Mesleki ve teknik eğitim fakültelerinin yerine kurulan Teknoloji

Fakültesi ya da Sanat ve Tasarım Fakültesi yahut Turizm Fakültesi bünyesinden nitelikli

öğretmen yetiştirilemez.6 Bunlar artık farklı misyonu olan, bu misyona göre farklı kurumsal

kültüre sahip olması beklenen kurumlardır. İş pedegojisinin yani, mesleki alana yönelik

eğitbilimin bırakınız geliştirilmesini, bunun yok edildiği yerde öğretmen yetiştirilemez.

Bir yandan, mesleki eğitime önem verilmesi yönünde eğitim politikaları oluşturulmaya

çalışırken7, bir yandan da mesleki eğitimi yapacak öğretmenlerin yetişmesi için onlarca yıldan

6 Bu arada ticaret alanının gerektirdiği hizmet sektörüne yönelik öğretmen yetiştiren ilgili fakülte bölümleri ile,

temel eğitim düzeyinde öğrencilerin kendine yetme bağlamında girişim yeteneklerini geliştirme ve mesleki

yönelimine katkı sunma amaçlı Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesinin ise tümüyle kapatılmış olduğu

anımsatılmalıdır. 7 BKK (2011/2302), “Orta Vadeli Program (2012-2014)” Resmi Gazete, Sayı: 28083 (mükerrer), 13.10.2011.




bu yana geliştirilmiş olan kurumların kapatılarak öldürülmesi, Türkiye’ye özgü son derece

ironik bir durum olsa gerektir.

Mesleki Eğitimde Sosyal Statü ve Öğrenci Geçişi

Türk eğitim sisteminin en sıkıntılı konularından birisi öğrenci akışındaki sistem içi

hareketlilik ve geçişlerdir. Kısaca yönelme ya da yöneltme sorunu olarak da kendisini gösteren

geçiş sorunu, tam anlamıyla “kendi haline bırakılmış” bir görünüm sergilemektedir.

Günümüzdeki model, bireyleri ilgi, yeti ve yetenekleri yönünde değil, ulaşabildikleri olanaklara

göre yönlendirmektedir. Akademik yetkinlikler üzerine yoğunlaşan geçiş testleriyle bireyin

ilgileri, yeteneği, potansiyeli genel olarak yok sayılmaktadır. Bu anlamda öğretmenler ve okul

kurullarınca doldurulan belgeler ise gerçek anlamda göstermelik, yasak savma türünden

dokümanlar olmanın ötesine geçememektedir. Yönlendirme konusunda çeşitli MEB

şûralarında alınan kararların, kalkınma planları ve hükümet programlarına yansıyan

politikaların işlevsiz kalması, toplumsal kesimlerin eğitimden beklentisiyle çok yakından

ilgilidir.

Türkiye’de “ insanlar mavi yakalı değil, beyaz yakalı olma” derdindedir. Dolayısıyla

sorun kaynağı, toplumsal kültürün derinliklerindedir. Genç kuşaklar her dönem ve her koşulda

beyaz yakalı olma peşindedir. Eğitim de beyaz yakalı olmanın aracı olarak görülmektedir.

Türkiye’de toplumsal kültür, beyaz yakalı olmayı adeta kutsamaktadır. Beyaz yakalı imajı,

mavi yakalı imajından alabildiğine uzak tutulmakta, fildişi bir kuleye konulmaktadır. Beyaz

yakalı olmanın en bilinen yolu ise Devlet dairesinde çalışmaktan geçmektedir. Nitekim, eğitim

sisteminin genel içeriği de buna göre kurgulanmış bir görüntü vermektedir. Girişim yeteneğinin

yok sayılıp desteklenmediği, özgür düşünmenin geriye itildiği her sistem memur yetiştirme

amacına hizmet ediyor, demektir. Ancak, bir ülkenin kalkınması beyaz yakalıların çokluğuyla

değil, çok daha ağırlıklı olarak mavi yakalılarla başarılacak bir iştir. Bunun için sistemli

biçimde kültürel dönüşüm politikalarına gereksinim vardır. Kasaplık yapmak, çiçekçilik,

dublajcılık, kuaförlük, bir iş kolunda teknisyen olmak, vb. toplum algısında küçümsenmediği

gün, mavi yakalı olma talebi de tavan yapacaktır. Bunun ölçüsü ise, en yakınlarımızı bu

alanlara yönlendirme istencimizdeki artışa koşuttur. Ama bunun için öncelikle, bu işleri

yapacak insanlar için meslekleşme ölçütlerini belirlemek, meslek alt yapılarını kurmak ve

güvenceye almak gerekir. Yoksa, mesleki yönlendirme konusunda alınacak kararlar “teşvik

edici” sıradan önlemler olmanın ötesine geçemeyecektir.

Bu noktada, ‘mesleki ve teknik eğitim’ terimi üzerindeki anlamsal kurgunun da yeniden

değerlendirilmesi üzerinde durulmalıdır. METE tanımlaması bir geleneksel anlayışı

yansıtmaktadır. Bu tanımlamayla “meslek eğitimi” ve “teknik eğitim” pratikte ayrı şeylermiş

gibi sunulmaktadır. Her meslek belirli teknolojileri içerir ve kendine özgü teknikler öngörür.

Geçmişte endüstriyel eğitimi vurgulamak ve bu alanı özendirip geliştirmek üzere kullanılan




“teknik eğitim” teriminin günümüzde de vurgu koruması içinde tutulması artık anlamsızdır.8

Bunun yerine doğrudan ‘meslek eğitimi’ teriminin yeğlenmesi işleri daha kolaylaştıcı olacaktır.

Kurumsal Yapıda Yenileşme

Türk eğitim sistemi içinde mesleki eğitim uzun yıllar çok parçalı bir yapı

sergileyegelmiştir. Konuya özel önem verildiği geliştirme dönemleri için bu anlaşılabilir bir

durumdur. Nitekim, örgütlenmede ‘önemlilik ilkesi’ özel değer verilen bir görev alanının diğer

konulardan ayrıştırılarak ele alınmasını, birimsel olarak daha ayrıcalıklı kılınmasını anlatır.9 Bu

bağlamda endüstriyel eğitimin, el sanatlarına dayalı geleneksel eğitim kollarının ya da ticari

yaşamda yönelik hizmet sektörüne dönük eğitim programlarının birbirinden görece bağımsız

ayrı birimler eliyle örgütlenip yürütülmesi anlaşılabilir bir durumdur. Ne var ki, ‘önemlilik’

değişen durum ve koşullara bağlı olarak sürekli kılınmaya çalışıldığında, gerçek anlamda

örgütsel ayakbağı olmaya başlar. Buradan hareketle, geliştirmek istenilen bir konu/alan için

oluşturulan ayrıcalıklı kurumsal yapının, zamanla başka önemli konu/alanlarla yer değiştirmesi

beklenir.

Ne yazık ki, mesleki eğitim örgütlenmesinde bu yapılamamış, merkeziyetçi örgütlenme

yaklaşımı içinde birbirinden bağımsız ayrı yapılar biçiminde meslek eğitimi gerçekleştirilmeye

çalışılmıştır. Bunun yansıması yer yer 30-40 öğrencilik farklı meslek okul tabelaları biçiminde

ortaya çıkmıştır. Aynı okul içinde birçok okul müdürlüğü kurulması gibi ussal (rasyonel)

anlayıştan yoksun uygulamalar da kendini göstermiştir. Bu süreçte gereksiz insangücü maliyeti

yanında, ayrı mekan ve ortam sağlamaktan kaynaklanan savurganlıklar ile meslek eğitiminin

maliyeti yükseltilmiş etkililiği ise tam tersine azaltılmıştır.

1990’lı yıllardan başlayarak eleştiri konusu olan bu sağlıksız örgütlenme10

, MEB’in

kuruluş ve görevlerini düzenleyen 652 sayılı KHK ile 2011 yılı sonunda kısmen çözülmüş

görünmektedir. Buna göre, MEB’in merkezi yapısı içindeki mesleki eğitime ilişkin görevler

belirgin biçimde yeni kurulan Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü bünyesinde

toplanmıştır. Böylece meslek eğitimi politikalarının geliştirilip uygulanmasında çok başlılık

sorunu geçmişe göre büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır. Şimdi yapılması gereken, merkezi

yapıdaki bütünleşmenin alt sistemlere, yani eğitim kurumlarına yansıtılmasını sağlamaktır.11

Bunun anlamı, mesleki okul yapısının yeniden planlanması, yeni bir meslek okulu tipinin

yaratılmasıdır. Eş deyişle, mesleki okul yapısında ‘reorganizasyon’ yapılmasıdır. Bunun en

8 652 sayılı KHK’da da teknik eğitim teriminin mesleki eğitimden farklı bir bileşenmiş gibi algılanması söz

konusudur. Bu tür bir yasal algılama, hem mesleki eğitim programları hem de bu alana yönelik insangücü

istihdamı açısından yapay sorunlar doğurabilecek özelliktedir. 9 Feyzi Uluğ, Örgüt Analizi Tekniği, Ankara: TODAİE/TBMM-GESNOK Proje Dokümanı, 2004.

10 Feyzi Uluğ, Türk Milli Eğitim Sisteminde Örgütlenme ve Örgütsel Yapı, Ankara: Okan Yayınları, 1994.

11 Feyzi Uluğ, “Eğitimde Yapısal Dönüşüm: Yeni MEB Yapılanması Üzerine Bir Değerlendirme” İkinci Eğitim

Yönetimi Forumu, EYUDER, Ankara Başkent Öğretmenevi, 22 Ekim 2011.




gözle görülür yönü, çoklu okul türünden aynı okul örgütlenmesi içinde çoklu program türüne

geçiş olsa gerektir. Aynı yöneticiye bir çok okul müdürlüğü şapkası giydirme gibi ‘sanal’

müdürlük uygulamalarının da son bulması beklenmelidir. Öte yandan, meslek okulundaki

yapılanma yalnızca program düzeyine de indirgenmemeli, okul içi birimsel yapılaşma da

yenilenmelidir. Okul yönetim sistemiyle ilgili kurgunun da bu bağlamda düşünülmesi

kaçınılmazdır.

Son Söz

Meslek eğitimi her şeyden önce bir meslekleşme sorunudur. Meslekleşmenin gereği

olan yapısal koşullar gereğince karşılanmadan mesleki eğitimde gelişme sağlanması olası

değildir. Meslek standartları ve mesleki yeterliliklerin tanımlanması bu konuda öne çıkan temel

adımlar olmakla birlikte, mesleklere ‘icra’ güvencesi sağlanmasında atılması gereken daha pek

çok önemli adım bulunmaktadır. Bu noktada, mesleklere özgü istihdam koşullarının yasal

güvencelere kavuşturulması toplumsal algıda da bir dönüşüm yaşanmasına yardımcı

olabilecektir. Dolayısıyla istihdam piyasasına yönelik düzenlemeler son çözümde mesleki

eğitimin nicelik ve niteliğinin geliştirilmesine katkı sağlayabilecektir.

Mesleki eğitimde yöntem ve içerik olarak daha yaratıcı ve etkili olunması ana

beklentidir. Günümüzde artık emek yoğun istihdamdan, teknoloji yoğun istihdama geçilmiştir.

Şimdi binlerce insanın çalıştığı fabrikalar, işletmeler yoktur, yok olmaktadır. Bunun yerini

katma değer yaratma gücü yüksek yeni iş kolları, meslek alanları almaktadır. Söz konusu

alanların neler olduğu görülebilmeli, bunlara uygun programlar oluşturulabilmelidir. Bu ise,

mesleki teknik eğitimde içerik ve program çeşitliliğiyle ilgili bir konudur. Bu yönde pilot

projeler geliştirilmeli, çeşitlendirilip yaygınlaştırılmalıdır. Bu noktada, 652 sayılı KHK

üzerinden mesleki eğitimin okul birimi düzeyinde daha etkili kılınmasına yönelik

‘reorganizasyon’ beklentileri de boşa çıkarılmamalıdır.

Mesleki eğitimin kalitesinde nitelikli insangücü gereksinimi, kapatılan mesleki ve

teknik eğitim fakültelerinin yeniden ancak sayısını sınırlayarak oluşturmayı gerektirmektedir.

Bu konuda uzun dönemde yaratılmış olan “yetiştirme kültürünün” daha da geliştirilmesi

gerekirken yok edilmesi kabul edilemez.







I. ALT GRUP: MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE STRATEJİ

ANA SORU

Mesleki ve teknik eğitim sisteminde geleceğe yönelik yönlendirici yaklaşım ve ilkeler

neler olmalıdır?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Çalıştay Görev Kapsamı: Mesleki ve teknik eğitimde misyon, mesleki eğitim vizyonu,

vizyona dönük temel ilkeler

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

İlgili konu başlığı, ana soru ve alt grup görev kapsamı bağlamında yanıtlanması beklenen

sorular şunlardır:

1. Mesleki eğitimin işlevi nedir?

Mesleki eğitimin varlık nedenini ortaya koyan “temel gerekçenin ne olduğunu”,

konuyla ilgili herkes tarafından tartışmasız kabul edilebilecek bir gerçeklik içinde, tek

cümleyle olabildiğince kısa ve özlü biçimde tanımlayınız. (Misyon Tanımı)

2. Nasıl bir mesleki eğitim sistemi öngörüyorsunuz?

Güçlü hizmet sunumu sağlayabilmesi için, nasıl bir mesleki eğitim sistemi olmalıdır?

Mesleki eğitimden beklentiniz nedir? İlgili boyutları gözeterek bir paragrafla

açıklayınız.

Bu açıklama ışığında, mesleki eğitim için öngördüğünüz beklentiyi tek tümcede ve

olabildiğince kısa ve özlü biçimde tanımlayınız. (Vizyon Tanımı)

3. Mesleki eğitime ilişkin belirlenen misyon bağlamında öngörülen vizyona

ulaşabilmek için her aşamada dikkate alınması gereken yönlendirici temel

ilkeleri neler olmalıdır?

Arzulanan vizyona ulaşılabilmesi, mesleki eğitim taraflarınca titizlikle gözetilip

uygulanması gereken birtakım temel değer ve ilkeler gerektirmektedir.

Bunların neler olabileceğini tartışarak, her birini, olabildiğince kısa ve özlü biçimde

maddeleştiriniz.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİKKAT

Raporlamanın ana soruya yanıt verici nitelikte olması beklenmektedir.

1-2 kelimelik çok kısa ifadelerden ya da tam tersine anlamı zorlaştıran çok uzun

cümleler kurmaktan özellikle kaçınınız.

Çalışma, genel mutabakata (büyük çoğunluğa) dayalı kabulleri yansıtmalıdır.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------




I. ALT GRUP RAPORU: MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE STRATEJİ

MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN MİSYONU

Mesleğin gerektirdiği niteliklere sahip, üretken bireyler yetiştirmektir.

MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE VİZYON

Çağın gerektirdiği donanımlara sahip, uluslararası düzeyde tanınan ve talep edilen bir mesleki

eğitim sistemi oluşturmaktır.

MESLEKÎ VE TEKNİK EĞİTİMDE İLKE VE DEĞERLER

1) Sektörün talepleri dikkate alınır.

2) Gelişim ve değişim önceliklidir.

3) Uygulanabilir yasal mevzuatla desteklenir.

4) Uluslararası istihdam talepleri gözetilir.

5) Eğiticilerin eğitimleri mesleğin uygulama alanlarında güncellenir.

6) Meslekî eğitim hayat boyudur.

7) Uluslararası sertifika sistemi ile desteklenir.

8) Bölgesel düzeyde meslek sektörleri eğitim analizleri yapılır.

9) Sektör bağlantıları güçlüdür.

10) Mesleki eğitim alan bireyler;

a.) Değişim ve gelişime açıktır.

b.) Girişimcilik ruhuna sahiptir.

c.) Çevreye duyarlıdır.

d.) Mesleki etiğe duyarlıdır.




II. ALT GRUP: MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE

OKUL YAPISI VE YENİ OKUL MODELİ

ANA SORU

Örgün mesleki ve teknik eğitimde bugünkü okul ve program yapısı nedir?

Önümüzdeki dönemde öne çıkması beklenen yeni okul modeli nasıl olmalıdır?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Çalıştay Görev Kapsamı: Mesleki ve teknik eğitimde okul ve program türleri, modüler

sistem, okulda sisteminde örgütsel-yönetsel yapı ve sorunlar, mesleki eğitim için yeni

kurumsal yaklaşımlar ve modelleme önerileri.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Konu başlığı, ana soru ve alt grup görev kapsamı bağlamında yönlendirici olabilecek

geliştirme soruları

1. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarının yönetimi için neler söylenebilir? Daha etkili

bir yönetim modeli nasıl olabilir?

2. Farklı mesleki ve teknik eğitim okullarının tek bir okul türü olarak

bütünleştirilmesi gerekli midir? Ne önerilebilir?

3. Mesleki eğitimde yenileşme için olmazsa olmaz okul kuruluş ilkeleri neler olabilir?

4. Meslek okullarında yürütülen eğitimin kalite denetimi için nasıl bir yöntem

düşünülebilir?

5. Meslek okullarındaki program türleri, bunların açılması ve alt yapı gereklilikleri

konusunda neler söylenebilir? Neler önerilebilir?

6. Mesleki eğitim kurumlarında akreditasyon için neler söylenebilir?

7. Modüler eğitim sisteminin uygulanması ve yatay/dikey geçişler hakkında neler

söylenebilir? Neler yapılmalıdır?

8. Mesleki eğitimde eğitim maliyetlerini azaltmaya yönelik politikalar ve yeni

finansman modelleri neler olabilir?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİKKAT


Yönlendirici alt sorular yalnızca konuyu derinleştirme amaçlıdır.

Grup dinamiği içinde yeni soru ve açılımlarla irdelenen konu alanında zenginlik

yaratılabilir.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------




II. ALT GRUP RAPORU : MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE OKUL YAPISI VE

YENİ OKUL MODELİ

MUTABAKATLAR

1. Okulların oluşturulacak yönetim kullarınca yönetilmeli; bu yönetim kullarında okul

çalışanlarından temsilci, öğrenci temsilcisi, öğrenci velisi, sektör temsilcileri ile yerel

yöneticiler ya da temsilcileri yer almalıdır.

2. Okul türleri ve programları sadeleştirilmelidir.

3. Mesleki Okul türleri “meslekî ve teknik lise” adı altında birleştirilmeli, öğrenci kayıt kabul

şartları aynı, sınıf geçme şartları uygulanan programlara göre değişen bir model olmalıdır.

4. Program türleri arasında yatay ve dikey geçişlere sınırlama olmadan imkân tanınmalıdır.

5. Sınıf geçme sistemi yerine “kredili modül geçme sistemine” geçilmelidir.

6. Meslek liselerinde ikili ve blok eğitim eğitim anlayışına son verilmedir.

7. Öğretmenler belirli periyotlarda sektörlerde işbaşında oryantasyon eğitimine tabi

tutulmalıdır.

8. Eğitim fakülteleri son sınıf öğrencileri işletmelerde staj eğitimi yapmalıdır.

9. Meslek liselerindeki son sınıf öğrencilerinin işletmelerde beceri eğitimi çalışmaları tam

zamana yayılmalı son sınıfta almaları gereken dersler alt sınıflara yayılmalıdır.

10. Okul ve işletmeler arası iletişim sağlanmalı, işletmelerin eğitim birimlerini aktif hale

getirmeleri için gerekli alt yapı sağlanmalıdır.

11. İşletmelerin eğitim birimi kurmaları desteklenmelidir.

12. Eğitim sistemi, sektörün beklentilerini ve ihtiyaçlarını devamlı surette takip etmelidir.

13. Meslekî ve teknik eğitimde performans denetimine geçilmelidir.

14. Çevre ve sektörün ihtiyaçlarına göre, “alan ve dal” açılmalı ihtiyaç analizi yapılmadan

açılan alanlardan ihtiyaç fazlası olanlar kapatılmalıdır.

15. Aynı işi yapan işletmelerin “ortak eğitim birimi” kurmalarına olanak sağlanmalıdır.

16. Program geliştirme süreçlerinde alandan gelen profesyonellere yer verilmelidir.




III. ALT GRUP: MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE YETERLİLİK

VE İSTİHDAM

ANA SORU

Mesleki ve teknik eğitimde eğitim kalitesi ve istihdam piyasası ile ilişkiler ne

durumdadır? Bu konuda neler yapılmalıdır?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Çalıştay Görev Kapsamı: Mesleki eğitim programları, staj, mesleki eğitim sisteminin

çıktıları (mezunlar) ve çıktı kalitesi, meslek standartları, mesleki yeterlilik, istihdam

piyasası ile ilişkiler.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------



1. Türkiye deki işsizliğin önlenmesinde mesleki eğitimin üstlendiği rol nedir?

2. Öğretim programları ile meslek standartları/ulusal yeterlilikler arasındaki

ilişkiler ve uyum için neler söylenebilir?

3. Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK)’nun görev alanında olan mesleki

yeterlilikler ile ilgili çalışmalar ve bunların geçerliği konusunda neler

söylenebilir?

4. Mesleki eğitim ile istihdam piyasası arasındaki sayısal arz ve talep dengesi

için neler söylenebilir?

5. Mesleki eğitim ile iş piyasası arasındaki ilişkileri güçlendirmek için yapılması

gerekenler nelerdir?

6. Mesleki eğitim mezunlarının kendi alanlarında istihdamını artırıcı yönde

alınması gerekli kamusal önlemler ve teşvikler neler olabilir?

7. İşletmeler düzeyindeki mesleki eğitim ortamları, bunların geliştirilmesi ve

eğitim kurumuyla bu ortamlar arasındaki ilişkiler için neler söylenebilir?

Neler önerilebilir?

8. Mesleki eğitimde program geliştirme, yeni meslek alanları, mezun izleme,

araştırma ve değerlendirme etkinlikleri için neler söylenebilir?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİKKAT




yaratılabilir.




III. ALT GRUP RAPORU : MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE YETERLİLİK VE

İSTİHDAM

A. DURUM SAPTAMASI

MUTABAKATLAR

Uygulanan bazı sosyal politikalar ailelerin aynî ve nakdî gelirlerini ve refah düzeylerini

yükseltmiştir. Ekonomideki yaygın asgarî ücret uygulaması, hatta birçok işverenin bunu dahi

ödememesi, düşük kültür düzeyindeki ailelerde meslek eğitimi, hatta çalışma eğilimi azalmıştır.

Uygulanmakta olan bazı iktisadi politikalar makine, teçhizat ve teknoloji ithalatına

yönlendirdiği ve montaj sanayiini teşvik ettiği halde iş hayatımızın asgari ücretle işçi çalıştırma

eğilimi “orta kademe işgücünün farklı seviyelerde yetişmesine olan talebi olumsuz yönde

etkilemiştir. Eğitimsiz insanların her sektörde çalıştırılmaya devam ettirilmeleri, bir mesleğe

giriş ve çıkışların yasa ile belirlenmiş belgelere dayandırılmaması da meslek eğitimi mezunları

arasında işsizlik ve düşük ücret sorunlarına yol açmaktadır. Tarım ile ilgili politikasızlık

mesleklerde ve meslek eğitiminde ve eğitim için yer seçiminde sorun yaratmaktadır.

İşgücü verimliliğini yükseltme yönünde çabalar mevcuttur; ama sadece belli sektörlerde ve

işyerlerinde yoğundur. Meslek eğitimini etkileyen kararlar son 15 yılda caydırıcı yönde

gelişmiş ve sistem için yıpratıcı olmuştur. Bunların hepsi işgücü niteliğini geliştirme çabalarını

azaltma ve işsizliği arttırma yönündeki baskılardır. İmaj her şeydir. Meslek eğitiminin ve teknik

eğitimin son 15 yılda yanlış politikalarla bozulmuş olan görüntüsünün gerçek politikalarla

onarılması öncelik almalıdır.

İşgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda meslek eğitimli işgücü sayısı ve meslek eğitimi

nitelik boyutları araştırmalarının yapılmaması, insan gücü talep ve arz tahminlerinin iç

piyasamıza oturtulma gayretinin yetersizliği, eğitimli insan gücü arzını ve programları olumsuz

yönde etkilemektedir. Bununla bağlantılı olarak 8 yıllık zorunlu eğitimde mesleğe yönlendirme

yapılmadığı için meslek okullarında uygun alanın genellikle seçilememesi, yüksek öğretime

girişteki sıralama sınavları, çıraklığın çok ileri yaşlara atılması, uygun olmayan yerlerde açılan

okul ve programlarda nitelik, kalite düşüklüğü, bazı il ve ilçelerde işgücü açığı olması veya

eğitim programı olmaması; bazı il ve ilçelerde açık iş bulunmaması veya meslek öğrencisi

çokluğunun gösterdiği dengesiz mezun arzı dağılımı, piyasanın asgari ücretle işgücü




çalıştırması ve ekonominin yeni istihdam yeri açmadaki yetersizliğinin yol açtığı işsizlik ve

özellikle genç işsizliği nedeniyle, Türkiye’de mesleğinden memnuniyetsizliğin %75’ler

düzeyinde bulunması dikkate alınmalıdır.

Tüm bunlara rağmen, Türkiye’nin geldiği bu noktada melekleşmeye, “vasıflı orta kademe

meslekli” insan gücünün eğitimine, verimli ve üretken işgücüne ve yenilikçi işletmelere olan

ihtiyacı belli bir hızla artmaktadır. Meslek eğitiminde ve teknik eğitimde kalitenin ve istihdam

edilebilirliğin yükseltilmesinde, politika koyan ve yürütenlerin uzun vadede bir neticeye varmış

oldukları görülüyor. Gözden geçirme zamanındayız.

İşletmelerde uygulamalı meslek eğitimi çok geç başlamaktadır ve yaz aylarında yapılan

stajların çok önemli olduğu yeterince kavranmamıştır. Okulların öğrencilerine staj yeri bulma

güçlükleri vardır. Bazı işyerlerinin stajyer öğrencilere öğretmek yerine küçük işlerde

kullanıldıkları ve staj dosyalarının dikkatli tutulmadığı, koordinatör öğretmenlerin sık

gelmesinden rahatsız olunduğu görülmektedir. Uygulama becerileri eğitiminin yetersizliğinin

mesleklerin kalitesini düşürdüğü gözlenmektedir. Okulların verdikleri mezuniyet belgelerinin

mezunun nitelik düzeyini belirtmiyor olması ve okulların verdiği belgeler arasında denklik

bulunmaması, meslek eğitimi mezunlarının iş piyasasına girişlerindeki en büyük sorun alanıdır.

Okulların verdikleri belgelere kazanılmış becerileri bildiren sertifika ekleri verilmesine işyerleri

daha fazla ihtiyaç duymaktadırlar.

Boş öğretmenlik kadrolarının bulunması ve atama yapılmaması, bazı alanlarda ise gereğinden

fazla öğretmen yığılması olması; öğretmenlerin mevcut bilgileriyle eğitime devam etmeleri,

kendilerini yenileme, zorunlu hizmet içi eğitim, hizmet içi eğitimlerin sicillerine geçmesi

uygulamalarının olmaması; atamalarda dikkate hizmet içi eğitimlerinin dikkate alınmaması,

eğitim yöneticilerinin (müdürlerin) 6 saat derse girme zorunluluğunun çevre ile iletişim kurma

girişimlerini engelleyici olması kaliteyi düşürücü eksikliklerdir.

EĞİLİMLER

Ülke genelinde geçerli ve denk meslek belgeleri Türkiye’de meslek eğitimi yeterliliğinin temel

sorunudur. Türkiye’nin de onay verdiği ‘Avrupa Yeterlikler Çerçevesi ’ne göre seviye

tanımlamaları tamamlanmış değildir. Onun için yeterlilik belge türlerinin de belirlenerek

yetiştirilmesinde gecikme olmaktadır. MEB eğitim yöneticileri, devam eden eğitimi

aksatamayacakları için, bugüne kadar yapıldığı gibi bazı çözümlerle ve katılımlarla meslek

eğitimi programlarını oluşturmaktadırlar. Piyasaya çıkışta denklik ölçümü ve belgelendirmesi




olmadığından, mevcut durum meslek eğitimini ya da teknik eğitimi bitirenlerin zararına olmaya

devam etmektedir. 1985 yılında 5. Kalkınma Planı ile gündeme gelen meslek standartları

(MYK’nın kurulması) 2006’da kanunlaşmıştır. Sistemi tasarlayan yetişmiş uzmanların yeni

yapıda yer bulmadıkları görülmüştür. MYK yapılanması beklendiğinden fazla uzun sürmekte,

yetkilerinin dağıtımı yoluyla olmaktadır. MYK’da henüz sistemin eksikleri vardır: Kalite

güvence sistemleri, sınav merkezleri akreditasyon/eşyetkinlik düzeni, eğitim merkezleri

akreditasyon / eşyetkinlik düzeni kurulması tamamlanmamıştır. Bir mesleğin bir kademesinin

‘ülke genelinde geçerliliği olacak standartları’ anlayışı henüz geçerli kılınamamıştır. Sektörler

meslek standartlarını hazırlamaya devam etmektedir. Diğer yandan, verilecek belgelerin

uluslararası geçerliliği olduğu efsanesinin yayılmaması sağlanmalıdır. Bu belgeler sadece kendi

ülkelerinde, hatta eyaletlerinde geçerlidir; gümrük birliği yoluyla iç piyasasında bir miktar

bütünleşmeye gitmiş AB ülkelerinde bile böyledir. AB’de uluslararası belge amacıyla sadece

sınır aşan 7 meslek için ortak protokol bulunmaktadır. Türkiye, uluslararası belge verme

hayalleri ile yanlış yollara sapmamalı, ülkenin geneli için düzenini kurmaya öncelik vermelidir.

Ulusal piyasa meslek belgeleri düzenine geçilmesi için MYK’ya destek verilmelidir.

Özel kesime verilen sınav merkezleri eş yetkinliğinin kurumsallaşması, halkın ile küçük ve orta

boy işyerlerinin gözünde güvenilirlik kazanmaları, vakit isteyecek ve belgelerinin merkezler

arası üst koordinasyonunu gerektirecektir. MYK’nın belge verirken ya da belge verme yetkisi

verirken, TMMO Birliği ve MEB teşkilâtının elindeki imkânlar ile protokoller yoluyla işbirliği

yapması ve işlemlerin ülke boyutunda düzenli yürümesi için koordinasyonu sağlamasına

ihtiyaç vardır.

Kurulacak sektör meslek standartları ve sınav kuruluşlarının, büyük şirketlerin teknoloji

düzeyini dayatması, küçük ve orta boy işletmelerin yeterince bilgili olarak teknoloji

düzeylerinin gereklerini gündeme getirememeleri, işçi kuruluşlarının işçi birikimi ve haklarını

gündemde tutamama ihtimalleri vardır. Bu durumda belgesiz çalıştırma devam edeceğinden,

verilecek belgelerin sınırlı sayıda kalma ihtimali kuvvetlidir. Diğer yandan, aynı mesleğin

farklı sektörlerde kullanılabilmesi için genel ulusal piyasa meslek standardı ve belgesi konusu

gündeme gelecektir. MYK’nın, verilen belgeleri denetleyecek ve üst koordinasyonunu yapacak

teknik bir yapılanmaya ihtiyacı vardır. Bu amaçla kurulan şirketlerce ya da merkezlerce verilen

belgelere ulusal düzeyde geçerli ve denk belgeler olarak güven duyulması zaman alacak ve bir




üst mercie ihtiyaç duyulacaktır. Burası Meslekî Yeterlilik Kurumu’dur ve bu kurumun

yapacağı, üst koordinasyondur.

Meslekî Yeterlilik Kurumu’nun ulusal piyasa meslek belgelerini hızla vermeye geçebilmesi

için; tüm yetkiler MYK’de olmak kaydıyla (yazılı ve uygulamalı beceri sorularının MYK’dan

gelmesi, belgeleri MYK’nın vermesi…), MEB altyapısından yararlanarak İlçe Milli Eğitim

Müdürlükleri ve yeterli okullara, ilgili taraf temsilcileri ve sanayi ve ticaret odaları ile birlikte,

yazılı ve uygulamalı sınavların yerine getirilmesi süreci için koordinasyon yetkisi verilmelidir.

Bu yolla meslek yetki belgelendirmeleri hızla tamamlanacak ve işgücü piyasası düzene

girecektir.

B. ÖNERİLER / MODEL AÇIKLAMALARI

Çalıştay III. alt grubunun genel kanaati: İnsan gücü talebi – eğitim – istihdam bağlantısının

düzenlenmesinde ülke geneli geçerli ve denk – belli aralıklarla yenilenecek – meslek belgeleri

(sertifikalar, diploma ya da sertifika ekleri) birinci derecede hayatî önemdedir. Bu amaçla

MYK’nin kuruluşu yararlı olmuştur. Sistemin işletilmesi yeterlilik standartlarını piyasa

gerçeklerine göre vereceği için, meslek eğitiminin ve teknik eğitimin yeterliliklere dayalı

eğitim programları için büyük girdiyi de sağlamış olacaktır. Programların uygulaması ve

uygulamalı beceri eğitimi, meslek eğitiminin düzeyini belirler. Bunun ölçümü ise, standartlara

göre yapılacak ulusal piyasa meslek sınavları ile belirlenir. Bu yolla verilecek seviyesi belli

meslek icra yetkisi belgelerinin ülke çapında yeterliliği, denkliği güvence altına alınmış olur.

MUTABAKATLAR

1. Meslek eğitimde kalite; sektör ihtiyaçları ve temsilcileri, öğretmen, donanım ve

program dörtlüsü içinde ele alınmalıdır.

2. AB’nin ‘Mesleklerin Basamaklı Beceriler Eğitimi’ Türkiye tarafından da kabul

edilmiştir. Her ülke “kendi eğitim sistemi” içinde bunların eğitimini yapacaktır. Türkiye

her meslek için, basamaklı yaklaşıma geçmelidir. Basamaklı yapıda meslek eğitimi

basamakları ile teknik eğitim basamakları Türkiye’de birbirine karışmış durumdadır

(EK-1).

3. Meslek eğitiminde modüllü program geliştirmenin, öğrencilere modül seçme hakkı

verilmesi ve belli sayıda modülü tamamlayanların çıkış alabilmeleri amacıyla




kullanılması gerektiği net olarak anlaşılmalıdır.

4. Çekirdek dersler oluşturulması ve etrafında modüllü programlama ile mesleğin sarmal

ek dalları oluşturulmalıdır. Bugün yapıldığı gibi, ders kitabındaki her bir ünitenin bir

modülmüş gibi sayılması ve öğrencinin örgün eğitimin tamamını tamamlamaya

mahkûm edilmesinden vazgeçilmelidir.

5. Yeni modüllü meslek eğitimi programlarının etkin uygulanılması için okul yöneticileri

oluşturulacak yönetim kurullarınca yetkilendirilmeli, idari ve program alanlarında

görevlendirilecek yönetici yardımcıları görev alanlarında aldıkları eğitim yeterli

olmalıdır.

6. Meslek standartları değiştikçe bunların modül programlamasına aktarımı sağlanmalıdır.

İgili öğretmenler hizmet içi eğitimden geçirilerek yeni uygulama desteklenmelidir.

7. Meslek standartlarını geliştirirken iş kültürümüz de katılmalıdır ve iş ahlâkı, meslek

ahlâkı tutumları ilköğretimde başlayarak ele alınmalıdır.

8. Mesleki Yeterlilik Kurumu, meslek standartlarını yaparken yeterli geri bildirim aldıktan

sonra Resmi Gazetede yayınlamalı, standartların süresi dolmadan değişikliklere gitme

durumunda kalmamalıdır.

9. MYK hızla Türkiye genelinde geçerli meslek belgeleri düzenine geçmelidir. MYK

meslek belgeleri verilme kademelerini ve niteliklerini ayrıntısıyla belirleyip ilân

etmelidir. İşverenler işçilerini ulusal piyasa meslek standartlarına göre, meslek belgesi

almaya yönlendirilmelidir. İşverenlere bu amaçla uygulanmakta olan teşvikler

artırılmalıdır.

10. Üretimde verimliliği, kaliteyi ve üretkenliği artırmak için; işletmelere teşvik, yardım,

altyapı desteği, vergi indirimi, kredi gibi hizmetler verilmelidir. Toplam çalışan

adedinin belli bir oranı kadar işletmenin faaliyet alanında yetişmiş ilk ve orta kademe

meslekli işgücü kullanım zorunluluğu getirilmelidir.

11. METE görev dağılımları yeniden ve bütüncül bir anlayışla yapılmalı ve okul görevleri

buna göre tanımlanmalıdır.

12. Çevrede istihdam imkânı bulunan alanlara göre, mesleki program dalları yeniden

düzenlenmelidir.




13. Ekonominin geleceği için bilinçli üretici ve bilinçli tüketici yetişmesi ve kişisel amaçları

ile ulusal amaçları bağdaştırmanın önemi program ölçeğinde önemle ele alınmalıdır.

İstihdam imkanı olmayan yerlerde METE programları açılırken fizibilite çalışmalarına

yer verilmeli, yeni iş imkanları yaratacak alanlarda meslek eğitimi yapılmalıdır.

14. Mezunların izlenmesi ve istihdamı konusunda mezun izleme, meslek tanıtımı ve

mezunlar ile işverenleri buluşturan yerel ve ulusal projeler yapılmalı ve

desteklenmelidir.

15. E-mezun çalışması eğitim ve istihdam arasında bir köprü görevi kurmaktadır. Bu

uygulama izleme modeli olarak bilgi sıralayan bir modeldir. Bunun daha yaygın

değerlendirilmesi gerekmektedir. Genç işsizliği ve genel işsizlikten en çok etkilenen

meslek eğitimi ve üniversite mezunları olduğu görülmektedir. Meslek liseleri

mezunların 1/3 ünün başka işlerde çalıştığı görülmektedir. Arz-talep dengesinin

kurulması için tedbirler artırılmalı ve çeşitlendirilmelidir.

16. İl İstihdam Kurullarının daha işlevsel hale getirilmesi için ek önlemler alınmalıdır.

EĞİLİMLER

1. Aday çıraklığın 12-14 yaş arasına getirilmesi. 3308 sayılı Kanun’un 10. Maddesinin

aday çıraklıkla ilgili maddesinde değişiklik yapılmalı ve zorunlu öğretim süresi içinde

tutularak isteyen öğrenci ve aileleri için bu fırsat tanınmalıdır.

2. Yönlendirme için ilköğretim programları geliştirilmelidir. İsteyen aile ve yetenekli

öğrenciler için zorunlu eğitim süresi içerisinde beceri eğitimine yönelme fırsatları,

programları ve seçmeli dersler konulmalıdır.

3. Meslek rehberliği ve danışmanlığının bir meslek olarak geliştirilmesi ve ilköğretim

okullarında yönlendirme uygulaması yapılabilmesi için çalışmalar yapılmalıdır.

Yönlendirme çoklu değerlendirme yöntemlerine dayandırılmalıdır. Öğrencinin sadece

aldığı notlar üzerinden yönlendirilmesi yapılmamalıdır. Meslek okullarına gelen

öğrencilerin kalitesinin yüksek olmasını sağlamak için ilköğretimde buna yönelik

dersler ve programlar ve meslek rehberliği uygulanmalıdır.

4. Tüm öğrencilere inovatif /yenilikçi yaşam becerileri kazandırılmalıdır.




5. Meslek eğitimi ve teknik eğitimde ara yıllarda 2. ve 3. yıllarda, sertifika ile işgücü

piyasasına çıkış verilmesi sağlanmalıdır; öğrenciler ‘Ulusal Piyasa Meslek Sınavları’na

yönlendirilmelidir.

6. Ulusal Piyasa Meslek Sınavlarının, uygulamalı becerileri ölçecek şekilde tasarlanması

ve ölçeme değerlendirmenin buna göre yapılması düzenlenmelidir.

7. Meslek öğretmenlerinin yıl içi ve okul içi ölçme değerlendirme tekniklerinde

yetiştirilmeleri etkinleştirilmelidir. Okullarda uygulama sınavların hazırlanmasına

meslek temsilcileri de katılmalıdır.

8. Mesleki eğitim ortamlarının, mesleklerinin özelliklerine uygun olarak inşa edilmesi ve

düzenlenmesi sağlanmalıdır.

9. Okul içinde zaman-mekân planlanması ve işlemlerin düzenlenmesinin yapılması için

gerekli mimarlık ve endüstri mühendisliği hizmetleri alınmalıdır.

10. Uzaktan eğitim ve tanımlar ile bir miktarı sağlanabilen meslek eğitimi modüller,

MEGEP örgün meslek eğitimde kullanılan materyal yaygın eğitim ve çıraklıkta da

aynen kullanılmalıdır.

11. Tüm usta öğreticilere MEB’ce bilgi düzeylerini belirleyen usta öğretici belgeleri

verilmelidir.

12. AR-GE fikri ve tasarımları her okulda desteklenmelidir.

13. Toplam 60 alan ve 226 dalda meslek eğitimi verilmekte olan programlar arasında iç

tutarlılık sağlanmalı, gerekli birleştirmeler ve kümelemeler yapılarak modüllü

programlamaya geçirilmelidir.

14. İşyerlerinde staj yapacak öğrenci sayısı işyerindeki işçi sayısıyla orantılı olmalıdır.

15. Meslek okulları verdikleri diplomalara ve sertifikalara, diploma ve sertifika ekleri

vermelidirler.

16. Veliler rehberlik ve tanıtım toplantılarına katılmaya ikna ve teşvik edilmelidir.

17. Genel liselerde bazı becerilerin edinilmesi ve belgelerinin diploma eki olarak verilmesi

düzenlenmelidir.

18. Liselerin 9.sınıfların ortak yapılması alanlara ayrılmak isteyenleri geciktirmekte

olduğundan, bu yılı böyle okumak isteyenler bu konuda uzmanlaşmış 9. sınıfları

bulunan okullarda okutulmalıdır.

19. Organize Sanayi Bölgeleri içine meslek okulları yapılmalıdır.




20. Ortadan kalkan meslekler ya da rekabet edemediği için kapanan işletme, iş dalı, iş kolu

işçilerini yeni mesleklere ve sektörlere geçirmek için özel projeler yürütülmelidir. Aynı

yöntem meslek öğretmenleri için de uygulanmalı alanında eğitim ortamı sağlanamayan

öğretmenler yeni meslek alanlarına yönlendirilerek alanları güncellenmelidir.

21. LİMME Projesi gibi özendirici tedbirlerle Açık Meslek Liselerinin güçlendirilmesi

sağlanmalıdır.

22. Okul inşaatlarında donanım ihalesinin de birlikte yapılması sağlanmalı, binaların

hizmete geçmesinde gecikmeler ve yetersizliklerin oluşması önlenmelidir. Bu

çalışmalarda okul yönetimi söz sahibi olmalıdır.

23. Sağlık meslek liselerinin meslek eğitiminin genel ilkeleri, yönergeleri ve uygulamaları

ile halen bütünleştirilmemiş olmasının doğurduğu sakıncaları gidermek üzere, bu

okullarda da diğer meslek liselerinde uygulanan ölçü ve idari düzenlemeler aynen

uygulanmalıdır.

24. Sağlık alanında, el becerilerinin erken gelişmesi gerektiği için lise düzeyinde eğitim ve

sağlık dalları öğretmenlik eğitiminin başlaması düzenlenmelidir. Liseden sonra üç yıl

alanda çalışan mezunlar yükseköğretimde öğretmenlik eğitimine alınmalıdırlar.

25. Anadolu Sağlık Liselerinin öğretmen ihtiyacının görevlendirme ile farklı alanlardan

sağlanmaya çalışılmasının doğurduğu sakıncaları gidermek amacıyla, yükseköğrenim

aşaması için Sağlık Bakanlığına bağlı Sağlık Eğitimi Enstitülerinin pedagoji

eğitimlerini de tamamlayacak şekilde Sağlık Eğitim Fakültelerine dönüştürülerek

YÖK’çe ilgili üniversitelere bağlanması sağlanmalıdır.

26. Hemşirelik, AB’de orta öğretim düzeyindedir. Çekirdekten yetişmenin önemli olduğu

bu meslek için, mesleki orta öğretim kanunu içine özel madde konulmalıdır.

27. Tarım meslek liselerinin MEB sistemi ile bütünleştirilmesi, araç-gerecinin verilmesi,

uygun yerlerde yer seçimi ve program dalları ile güçlendirilmesi sağlanmalıdır.

28. Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi ve Ticaret Odaları meslek okulları öğrencilerine

staj yeri bulunması için okul müdürleri ve ilçe eğitim müdürleri ile birlikte çalışmaya

ikna edilmelidirler.

29. TV ve dizilerde meslekler aşağılanmamalıdır. Tersine rol modeli olacak kahramanlar

üretmeleri beklenmelidir. Dizilerin destekleyiciler ve senaryo yazarları arasında bu




konunun işlenmesi ve toplumda üretici rol modelleri imgelerinin yaygınlaştırması

sağlanmalıdır.

30. İŞKUR sıkıntısı meslek isimleri/dallarının dağınık bulunması ve seviyelerinin belli

edilmemesi, tanımlarının verilmemesi ile duyulmaktadır. Sınıflandırma ve tanımlamalar

hızlandırılmalıdır. Bu görevin MYK ile birlikte uzmanlarca yapılması ele alınmalıdır.

31. KPSS’nin genel akademik sorular ile yapılmasının METE mezunları için sakınca

yaratmaması için sınavların alan ölçecek ve beceri belgelerini dikkate alacak şekilde

düzenlenmesi sağlanmalıdır.

32. Meslek liselerine giremeyecek kadar düşük nitelikte bulunan öğrencilerin doğrudan

çıraklığa ya da alabilecekleri düzey eğitime gönderecek modellerin işletilmesi

sağlanmalıdır. Bu düzeydeki öğrencilerin meslek eğitime alınması ayrıca kaynaştırma

öğrencilerinin de sınıflara dahil edilmesinin meslek eğitiminde kaliteyi düşürmekte

olduğu görülmelidir.

33. Meslekler, meslek standartları, meslek alanları ve meslek eğitimi içinde terim birliği

sağlanmalıdır.




EK-1: Çalışma Hayatı için Ulusal Piyasa Yeterlilik Düzenlemesi Gösterge Düzeyleri

AB Özet Göstergeleri

Avrupa

Meslek

Yeterlilikleri

Çerçevesi

Meslek Kademeleri Yeterlilik Düzeyleri Göstergeleri

1

1. Seviye İş Yeterlilikleri; temel bilgi ve becerileri ve iyi yapılandırılmış bir iş

ortamında doğrudan gözetim altında basit görevleri yerine getirme yeterliliklerini

gösterir. Öğrenme becerilerinin geliştirilmesi, yapısal destek (düzenlenmiş öğretme

adımları, uygulama alıştırmaları, öğretici usta…) gerektirir. Bu seviye bilgi - beceri

ve yeterlilikler sadece o mesleğe has değildir; genellikle herhangi bir üretim

yeterliliğine sahip olmayan kimseler bir üretim işi yapabilmek için bu becerileri

kazanmak isterler.

2

2. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; mesleğin somut ve genel nitelikteki sınırlı bilgi,

beceri ve yetkinlik aralığını bilir. Öğrenilmiş beceriler denetimli bir ortamda gözetim

altında uygulanır. Öğrenenler kendi öğrenmeleriyle ilgili sınırlı sorumluluk alırlar. Bu

yeterliliklerin bazıları mesleğe özeldir, ancak çoğu, çalışmaya ve üretime yönelik

genel hazırlığı tamamlar.

3

3. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; genel bilgileri ve meslek alanına özel uygulama

becerilerini ve temel kuramsal bilgileri bilir. Bu kimseler, aynı zamanda, üst düzey bir

talimat altında üretim görevlerini gerçekleştirme yeterliliğine de sahiptirler ve bu

yetki kendilerine tanınır. Bu kademede öğrenmeye devam edenler, kendi

öğrenmeleriyle ilgili sorumluluk üstlenirler ve belirli bir çalışma veya iş amacıyla

sınırlandırılmış uygulama deneyimine sahiptirler.

4

4. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; meslek alanına özel önemli uygulama ve teorik

bilgi ve becerileri kapsar. Bu kimseler, aynı zamanda uzmanlık gerektiren bilgi,

beceri ve yetkinlikleri uygulama, sorunları bağımsız olarak çözebilme ve diğer

çalışanları gözetme yeterliliklerini de geliştirmiş olurlar. Bu kademenin öğrencileri,

öğrenmede kişisel yönelim sergilerler; hem genel, hem de sıra-dışı durumlarda

çalışma ve işte uygulama deneyimine sahiptirler.

5 5. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; belirli bir eğitilmişlik veya meslek alanıyla ilgili

bilgiler de dâhil olmak üzere geniş kuramsal ve uygulama bilgilerine sahip olurlar.




Bunlar, aynı zamanda iyi tanımlanmış soyut ve somut meslek ve iş sorunlarına

stratejik (en uygun yol) çözümleri geliştirirken bu bilgi ve becerileri uygulama

yeterliliklerini kullanırlar ve bu amaçla yetkilendirilirler. Bu düzeydeki kimselerin

öğrenme becerileri, özerk öğrenme için temel oluşturur ve yeterlilikleri insanların ve

projelerin yönetilmesini de içeren iş veya çalışmada, “işletici etkileşim” deneyimini

esas alır.

6

6. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; belirli bir öğrenme (meslek) alanıyla veya (meslek)

çalışmasıyla ilişkili ileri bilgi ve becerileri kapsar. Ayrıntılı kuramsal ve uygulamanın

bilgisi, beceri ve yetkinlikleri kapsar. Bu yeterlilikler, aynı zamanda yapılan işin

gerekçelerini geliştirmek ve sürdürmek ,işe özel ve genel sorunlarını çözmek ve

toplumsal veya ahlaki boyutlu konuları da dikkate alan yargılarda bulunmakla ilgili

olarak bilginin geniş kapsamlı uygulanmasını da kapsar. Bu seviyenin yeterlilikleri,

karmaşık iş ve mesleklerin bulunduğu bir ortamda çalışırken söz konusu mesleğin

belirli bir algısına uygun çıktıları ortaya koymayı içerir.

7

7. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; bazı iş ve uygulamaları uzmanlık gerektiren, belirli

bir alanında önde gelen, genellikle bir araştırma bağlamında fikirler geliştirmek

ve/veya uygulamak için özgünlük temeli geliştirmeyi gerektiren, öğrenen bireye

yönelik, daha ileri düzey kuramsal ve uygulamalı öğrenmeyi içerir. Bu yeterlilikler,

aynı zamanda toplumsal veya ahlâkî boyutlu konuları ve sorumlulukları dikkate

alarak bilgileri bir araya getirme ve yargılarda bulunma becerisini de gerektirir.

Karmaşık ortamlarda, değişimi yönetme deneyimini yansıtması beklenir.

8

8. Seviye İş Yapma Yeterlilikleri; yüksek oranda uzmanlık gerektiren bir bilgi

alanında yeni ve karmaşık fikirleri eleştirel analiz, değerlendirme ve sentezden

geçirme kapasitesiyle sistemli uzmanlığı gerektirir.Bu kimseler aynı zamanda

kapsamlı araştırma süreçlerini anlama, tasarlama, yürütme ve uyarlama becerilerini de

geliştirmiş olmalıdırlar. Bu yeterlilikler, ayrıca mevcut bilgilerini veya meslek

uygulamalarını genişleten ya da yeniden tanımlayan yeni ve yaratıcı yaklaşımların

geliştirilmesiyle ilgili önderlik yapma deneyimini de kapsar.

Kaynak: http://www.megep.meb.gov.tr/indextr.html (16.08.2008)’den tercüme

edilmiştir.

http://www.megep.meb.gov.tr/indextr.html




IV. ALT GRUP: MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İNSANGÜCÜ

ANA SORU

Mesleki ve teknik eğitim sisteminde görevli öğretmen ve yönetici niteliği nedir? Bu

konuda yapılması gerekenler nelerdir?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Çalıştay Görev Kapsamı: Mesleki ve teknik eğitimde öğretmen kaynağı, öğretmen

seçimi, öğretmen yeterlilikleri, öğretmenlerin istihdam sorunları, yönetici niteliği.

---------------------------------------------------------------------------------------------------



1. Teknik eğitim fakülteleri ile mesleki eğitim fakültelerinin kapatılmasının

ardından, mesleki ve teknik eğitimde nitelikli öğretmen yetiştirme

konusunda neler söylenebilir?

2. Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerin piyasa

deneyimleri ve meslek alanına hakimiyetleri konusunda neler söylenebilir?

Öğretmenlerin sektör deneyimi nasıl artırılabilir?

3. Meslek dersleri öğretmenlerinin seçimi için neler söylenebilir?

4. Meslek dersleri öğretmenlerinin alan yeterlilikleri için neler söylenebilir?

5. Meslek dersleri öğretmenlerinin kendilerini yenileme ve sürekli eğitimleri

konusunda neler söylenebilir? Bu konuda etkili bir model nasıl olabilir?

6. Meslek öğretmenlerinin meslek alanlarıyla ilgili deneyimini geliştirmede

işbirliği yapılabilecek çatı örgütler ve bu konuda yapılması gerekli

düzenlemeler neler olabilir?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİKKAT




yaratılabilir.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------




IV. ALT GRUP RAPORU : MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İNSANGÜCÜ

MUTABAKATLAR

1. Meslekî ve teknik eğitim fakültelerinden mezun olan kişiler öğretmen olarak

atanmalıdır. Ülkenin öğretmen ihtiyacı doğrultusunda yapılacak planlamaya göre,

mevcut yapıda model değişikliğine uğratılan meslekî ve teknik eğitim fakültelerinin

sayıları YÖK ile işbirliği içinde azaltılarak yeniden düzenlemelidir.

2. Öğretmenlik programlarının süresi 5 yıl (4+1) olacak şekilde düzenlemeli, 5.yılın ilk altı

ayı sektörde, ikinci altı ayı ise liselerde uygulama şeklinde olmalıdır.

3. Meslek dersi öğretmeni seçiminde genel kültür, genel yetenek sorularının yanında, alan

bilgisini ölçmeye yönelik sorulara da yer veren bir sınav (Örnek: KPSS) yapılmalıdır.

Sınavdaki alan bilgisi sorularının ağırlığı % 60 olmalıdır.

4. MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından her alan için

öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi ve standartlarının oluşturulması gerekir.

Belirlenen yeterlikler ve standartların YÖK ve diğer paydaşlarca da dikkate alınması

sağlanmalıdır.

5. Öğretmenlere ikinci bir üniversite eğitimi alabilmesi için eğitim şansı tanınmalı, alanı

ya da yan alanında eğitim alabilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalı ve teşvik

edilmelidir.

6. Eğitimciler odası kurularak örgütlenmeye gidilmelidir.

7. Meslekî ve teknik ortaöğretim kurumlarında okul/kurum müdürü meslek öğretmeni

olmalıdır.

8. Okul yöneticiliğine atanmak için minimum 5 yıl öğretmenlik yapmış olması şartı

getirilmelidir.

9. Okul yöneticisi olabilmesi için eğitim fakültesi mezunu olmalı, yüksek lisansı

başarılı(eğitim yönetimi vb.) ile tamamlamış olanlar tercih edilmeli.

10. Okul temelli ve meslekî gelişim modeli, meslekî teknik eğitimde uygulamaya

alınmalıdır.




EĞİLİMLER

1. Teknik eğitim fakültelerinin sayıca fazla olması nedeniyle teknoloji fakültesine

dönüştürülmesi doğrudur. Ancak köklü üniversitelerin bünyesinde yer alan meslekî ve

teknik eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirmeye devam etmelidir.

2. Meslekî ve teknik eğitim fakültelerinde 2 program olmalı (alan uzmanlığı ve

öğretmenlik), Bu iki program arasında geçişlere fırsat verilmelidir.

3. Ortaöğretimden mezun olan nitelikli (akademik başarı) öğrencilerin meslekî

yükseköğretim kurumlarına yönlendirmek için özendirilmeye gidilmelidir.

4. Öğretmenlere yurt dışında staj imkânı tanınmalı gerekli mevzuat çalışması yapılmalıdır.

5. Koordinatörlük görevi yürütülürken öğrencilerin kontrolü esnasında öğretmene gerekli

imkân verilmeli ve işbaşında uygulama yapılarak öğrenci kontrol edilmelidir.

6. Koordinatörlük süresi boyunca yenilikleri takip etme bakımından uygulamalara katılma

imkânı verilmelidir.

7. Sanat ve sosyal sorumluluk projeleri konusunda çalışmalar desteklenmelidir.

8. Öğretmenlik mesleğinin itibarının artırılması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

(sosyal, ekonomik ve özlük hakları iyileştirilmeli)

9. Öğretmenlerin atamasında sıralamaya yönelik bir sınav yapılmamalıdır.

10. Meslekî ve teknik eğitim fakülte mezunlarının öğretmen olarak atanması için geleceğe

dönük istihdam politikaları belirlenerek sınava gerek kalmadan öğretmen atamaları

gerçekleştirilmelidir.

11. Öğretmenlere sınavsız yüksek lisans şansı tanınmalıdır.




V. ALT GRUP : MESLEKİ YAYGIN EĞİTİM

ANA SORU

Yaygın mesleki eğitimde bugünkü programlar ve kurumsal yapı nedir?

Yaygın mesleki eğitimi geliştirme yönünde yapılması gerekenler nelerdir?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Çalıştay Görev Kapsamı: Mesleki yaygın eğitimde örgütlenme (ilgili eğitim kurumları ve

yönetim), yaygın eğitim programları (tür ve içerik), finansman, çıraklık sistemi, açık

öğretim, sürekli eğitim.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------



1. Mesleki yaygın eğitimde program yapısı, yaygınlık ve etkililik düzeyi nedir?

Neler yapılmalıdır?

2. Yaygın eğitimde kurumsal yapı amaca ne kadar hizmet etmektedir? Neler

yapılmalıdır?

3. Mesleki yaygın eğitimde örgün kurumların etkinliği ne durumdadır? Neler

yapılmalıdır?

4. Yaygın eğitim programlarına yönelik akreditasyon koşulları konusunda

neler söylenebilir?

5. Çıraklık sistemi konusunda temel çıkmazlar nelerdir? İstihdam piyasası ile

ilişkiler için neler söylenebilir? Neler yapılmalıdır?

6. Mesleki yaygın eğitimde sertifikasyon, belge geçerliği ve güvenirliği

konusunda neler söylenebilir? Neler yapılmalıdır?

7. İstihdamı sağlanan insangücünün alanında yenileşme ve yetkinleşmesine

yönelik sürekli eğitim uygulamaları konusunda neler söylenebilir?

8. Açık öğretim sisteminin etkililiği için neler söylenebilir? Neler

yapılmalıdır?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİKKAT




yaratılabilir.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------




V. ALT GRUP RAPORU : MESLEKİ YAYGIN EĞİTİM

MUTABAKATLAR

1. Yeterliliğe dayalı oluşturulan modüler öğretim programlarının yetişkin eğitim boyutunun

hayat boyu öğrenme yaklaşımı ile yeniden gözden geçirilerek öğrenim kazanımlarının

yatay-dikey geçişlere, kredi biriktirme ve transfer konularının sosyal tarafların da katılımı

ile ulusal bir çalışma grubu oluşturularak çıkan sonuçların politika ve/veya strateji

belgesine dönüştürülmesi sağlanmalıdır.

2. Yaygın eğitim faaliyetlerinin hazırlanması, etkinlik düzeyi ve sürekliliği ülke düzeyinde

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun esasları doğrultusunda sağlanmalıdır. Bu

doğrultuda “hayat boyu öğrenme koordinasyon ve işbirliği mevzuatı” hazırlanmalıdır.

3. Millî Eğitim Bakanlığı okul/kurumlarında, kurumsal yapının kitlelere ulaşabilmesi için

Halk Eğitimi, Meslekî Eğitim, Meslekî ve Teknik Eğitim Merkezleri vb. gibi kurumların

birleştirilerek Hayat Boyu Öğrenme Merkezlerine dönüştürülmesi yönünde gerekli

çalışmaları yapılmalıdır.

4. Örgün meslekî eğitim kurumlarının meslekî yaygın eğitime katkısının arttırılabilmesi için;

kurumlarda meslekî yaygın eğitim hizmetlerinin mesai saatleri dışında, tam gün tam yıl

uygulamaları kapsamında; akşam, hafta sonu ve tatil dönemlerinde, hayat boyu öğrenme

kurumları ile koordineli şekilde yapılmalıdır. Örgün eğitim kurumlarının makine, atölye,

laboratuvar ve insan kaynakları bu alanda değerlendirilmelidir. Ayrıca yaygın eğitimin

norm kadro uygulamaları içerisine alınması ve bu kurumların alt yapısı ile ilgili (personel,

güvenlik, ısınma, temizlik vb.) iyileştirme yapılmalı ve bütçe sağlanmalıdır.

5. Yaygın eğitim programları ve kurumlarına yönelik akreditasyon getirilmesi çalışmaları

başlatılmalıdır.

6. Temel eğitimde Meslekî rehberlik ve yönlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

7. Çıraklık eğitim sisteminin kamuoyunda bilinirliği artırılmalıdır.

8. Çıraklık eğitimi programları gelişen ve değişen teknoloji ile kendi işini kuracak,

müteşebbisliğe götürecek düzeyde yeniden düzenlenmelidir.

9. Çıraklık eğitiminde, eğitime devamlılığı sürekli kılacak tedbirler alınmalıdır. 19 yaş grubu

üzeri çırakların kılık, kıyafet ve disiplin hususları yaygın meslekî eğitime göre yeniden

düzenlenmelidir.

10. Çıraklık ve ustalık eğitimi neticesinde alınan belge (ustalık belgesi) ile iş yeri açma

hükümleri; 3308 sayılı Kanunun 30. Maddesini işlevsiz kıldığından, 5174 sayılı Türkiye

Odalar ve Borsalar Kanununun 102. maddesi yeniden düzenlenmelidir.




11. Meslekî yaygın eğitimde sertifika ve belgelerin geçerliğinin sağlanabilmesi için tüm eğitim

kurumları ile birlikte kurumsal akreditasyon sistemine geçilmelidir.

12. Belgelerin güvenirliğini sağlamak için, yaygın eğitim sertifika ve belgelerinin merkezi

otomasyon sisteminden alınması sağlanmalıdır.

13. Yatay ve dikey geçişlerde ortaöğretim diplomaları nasıl değerlendiriliyor ise ustalık

belgelerinin de bu doğrultuda kamuda yapılan istihdamda dikkate alınması sağlanmalıdır.

14. Kalfalık ve ustalık sınavları ülke düzeyinde merkezi sınav sisteminde yapılmalıdır.

15. Ülke düzeyinde yoğun olarak açılan meslekî yaygın eğitim kurs sınavları da merkezi

sistemde yapılmalıdır.

16. Ustalık belgesi sahiplerinden kendi işini kuracak müteşebbis ve girişimcilere KOSGEB,

bölgesel kalkınma ajansları vb. yerli ve yabancı kaynaklı kredi teşviklerden istifade

etmeleri sağlanmalıdır.

17. Meslekî açık öğretim lisesi alan ve bölümlerinin açılacağı okul ve kurumların alt yapısının

uygunluğu aranmalıdır, bölgede istihdamdaki arz ve talepler dikkate alınmalıdır.

18. Yüz yüze eğitim uygulaması yapılan kurumlarda müdür yardımcısı bulunması konusunda

zorluklar yaşanmaktadır. Açık öğretim öğrencileri ile yüz yüze eğitim veren kurumların

norm kadrolarının belirlenmesinde bu öğrenci sayıları dikkate alınarak

değerlendirilmelidir.

19. Hayat boyu öğrenme kurumları koordinatör merkez olarak belirlenmeli, açık öğretim ile

ilgili kayıt vb. gibi iş ve işlemler bu kurumlarca yürütülmelidir.

20. Meslekî açık öğretim lisesine kayıt yaptıran öğrencilerin alan ve bölüm seçimleri ve

kaydında bir ön tespit sistemi getirilmelidir. (Meslekî rehberlik ve yönlendirme)

21. Yüz yüze eğitimlerde kontenjan belirlenirken mezuniyet durumu şartı kaldırılarak yeni

düzenlemeler getirilmelidir.

22. Yüz yüze eğitim kayıtları ve şartları bölgenin arz ve taleplerine göre yeni bir düzenleme

yapılmalıdır.

EĞİLİMLER

1. Meslekî yaygın eğitimde programlar; yeterliliğe dayalı program ve hobi ve uğraşa yönelik

program olarak düzenlenmelidir.

2. Bölgesel ve yerel düzeyde sektörel ihtiyaçlara göre Meslekî yaygın eğitim programlarının

hazırlanmalıdır. Arz, talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda ve istihdama götürecek, sektörün

ihtiyacı olan nitelik ve niceliklere göre yapılmalıdır.




3. Meslekî yaygın eğitimde öğrenci/kursiyerin ders ve Meslekî pratik uygulama eğitimi

dışında sosyal, kültürel ve sportif programlara da yer verilmelidir.

4. Güncelliğini yitirmiş mesleklerin Gelecek Nesillere aktarılması için programlar

geliştirilmelidir. Bu mesleklerin yaşatılması için eğitimci ve kurumlara teşvik

sağlanmalıdır.

5. Bireysel (informal) öğrenmelerin Meslekî yaygın eğitimde değerlendirilmesi sağlanmalı.

6. Örgün eğitim kurumlarında IX. Sınıfından ayrılan öğrencilerin, çıraklık ve Meslekî eğitime

yönlendirilmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.

7. Bundan böyle çıraklık kavramı yerine meslek seviyeleri kullanılmalıdır.

8. Kalfalık ve ustalık sınavları ülke düzeyinde merkezi sınav sisteminde yapılmalıdır.

9. Dezavantajlı vatandaşların (özellikle kadınlara, özürlülere, göç edenlere) istihdama yönelik

eğitim ihtiyaçları tespit edilmeli, bunlara yönelik meslek edindirme kursları verilmeli,

kontenjan verilerek kurs sonunda istihdamları sağlanmalıdır.

10. Örgün ortaöğretim çağında olanların açık öğretim yerine örgün eğitime yönlendirilmeleri

sağlanmalıdır.

11. Açık öğretim yüz yüze programlarına giren öğretmenlerin maaş karşılığı ve ücretli ders

saatleri ve miktarları ile ilgili iyileştirmeler yapılmalıdır.

12. Yüz yüze eğitim programında VII. ve VIII. dönem devam eden öğrencilerin staj iş ve

işlemlerini standartlaştıracak düzenlemeye gidilmelidir. SGK işlemleri ile ilgili sorunlar

giderilmelidir. (Öğrencinin sigorta kapsamında olup olmadığının tespit edilememesi gibi)

13. Açık öğretim uygulamalarının etkililiğini arttırmak için uygun olan meslekî eğitim

programları uzaktan eğitim sistemi üzerinden verilmesi için çalışmalar yapılmalı ve bu

konuda bir an önce eğitimler verilmeye başlanmalıdır.

14. Açık öğretim programları, buna bağlı ders kitabı ve materyalleri yeniden düzenlemelidir.

Örgün öğretim öğrencilerine verilen özlük hakları ile sosyal yardım ve desteklerin açık

öğretim öğrencilerine de verilmesi sağlanmalıdır.




Alt Gruplar Katılımcı Listesi Kurumu Abdullah BÜYÜKYILDIZ MEB TTKB Adnan BAL Mina Ajans LTD. Ali İhsan ÇUHADAR Pursaklar KML Ali ÖZMEN Çubuk MEM Arif ÇİFTLİKLİOĞLU ATO Arzu TEKBIYIK MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Md. Aydın POLAT Nallıhan ÇPL Ayhan GÜZEL Ankara Balgat EML Ayhan KIRAN Nevzat AYAZ KML Ayhan YALDIR Ankara MEM, METEF Aylin KULTUFAN Dikmen İÖO (Sinop) Aysel CANER Ayrancı TML Ayşenur USTA Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Ayten ANIK 100. Yıl KML Bahriye KORKMAZ Yunus Emre KML BahtiyarYaşar ÇOLAK TEMKODER Gen.Sek. Barış BEKTAŞ Karakusunlar Tek. ve EML Bayram ARSLANOĞLU Yıldırım Beyaıt EML Bayram KOCAMAN Gazi EML Cafer ERGEN Yenikent Ahmet Çiçek EML Çapar KANAT Ahi Evran MEM Çiçek GÜNDOĞDU Gölbaşı KML Deniz Zübeyde ÇELEBİOĞLU TİSK Dilek AYDOSLU MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Md. Doç. Dr. İlham DÜLGER DPT-TODAİE Durmuş GÖKMEN MEB İç Denetim E. Gökhan TANRISEVDİR Ankara İl MEM Emel YILMAZ Çankaya İMKB Otelcilik ve TML Erol AKÇAY ATO Ersel TÜRKOĞLU Çayırhan TurgayCiner TML Fatih KÖLÜH MEB TTKB Feridun SAKA MEB MTEGM Filiz METE MEB Öğretmen YGGM Gülten AŞLUOĞLU Yunus Emre KML Halil TÜRK Çubuk MEM Hamza AkLAN Teknik Öğrt. Handan ARSLAN Kızılcahamam Ayşe Bezci OML Hatice TANRISEVDİR Ankara MEM, METEF Hikmet ULUTAŞ Hasanoğlan KML Hülya YALÇINKAYA MEB ÖYGGM Hürriyet ZOP Ankara MEM, METEF Hüseyin ASLAN Kazan Mesleki Eğitim İbrahim ACAR Nallıhan ASML İhsan DİNÇER Polatlı EML İlke DURALİ Yakacık İÖO-Aydın İlker ERKMEN Batıkent EML İlker EROĞUL Polatlı EML İsmail BAYRAKLI

Ankara MEM, METEF İsmail BÖLEK Karakusunlar İMKB İsmail UYSALGİL Tek. ÖĞRT. İsmail YILDIRIM Ahi Evran MEM Kazım AYHAN MEB PKMB Kenan GÜLSÜN Kazan TML Kutsiye BEŞİROĞLU Kalaba KML Latife UYGUR MEB PKMB Leyla ÖZDEMİR İstanbul Moda Akademisi Müdürü M Akif ALPAYDIN Amasya Suluova TML Mehmet BOZ Çankaya İlçe MEM Mehmet Emin ÖZER Karakusunlar İMKB EML Mehmet GÜNGÖR Uzm. Tek.Öğrt. Mehmet Sadık SELÇUK Lüleburgaz Lisesi Kırklareli Mehmet Zeki OKTAY MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Md. Melahat TUĞ Ankara Olgunlaşma Enstitüsü Meral POYRAZ Cebeci KML




Metehan ŞEMDİN Kazan Mesleki Eğitim Merkezi Muharrem ÇAĞLAR ATO i Mukaddes KOŞUCU Sincan Pınarbaşı KTML Murat FİLİZ İncirli Teknik ve EML Musa ÖZEN MEB TTKB Mustafa AYDIN Batıkent EML Mustafa KARAİBRAHİMOĞLU ATO Mustafa KIRICI ATO Mustafa SOYSAL Ankara İl MEM METEF Mümin YAKUP AKAN Ankara MEM, METEF Necattin ERDİL Oyaca ÇPL Necla TOPALOĞLU MEB MTÖGM Nuh MARAL MEB MTEGM Nuran KOCATÜRK Gazi Osman Paşa KML Nuray ERDEMİR Ali Hasan Coşkun KTML Nurdan ÖZDİL Ayrancı TML Nurhan GÜREL Altındağ Zübeyde Hanım KML Nuri CAR Gölbaşı Mesleki Eğitim Müdürlüğü Nursel GÖKNAR

Ankara MEM, METEF Orhan YILMAZ Ankara MEM, METEF Osman BEKAR Yenikent Ahmet Çiçek EML Osman DOLGUNYÜREK Kazan Efes EML Ömer İLHAN Güdül Safiye Akdede ÇPL Özgür TULİS Dikmen EML Özlem Ortak KILINÇ Misket İÖO Prof. Dr. Hasan COŞKUN Gaziosmanpaşa Ünv. Prof. Dr. Hasan COŞKUN Gaziosmanpaşa Ünv. Eğit. Fak. Tokat Prof. Dr. Sıdıka BULDUK Gazi Üniversitesi Rafet ŞENOCAK Tek. Öğrt. Ramazan ARSLAN Nallıhan Şehit Ömer Boztepe ÇPL Remzi DURUER Atındağ Halk Eğitim Merkezi S. Filiz ERYILMAZ Atatürk KML Sabit GÜVEN Ankara İl MEM METEF Salahattin POLAT Sincan EML Salih YAVUZ Ankara Sanayi Odası Seda GÜLEN TOBB Sema ÇUHADAROĞLU Aliye Yahşi KML Senem YANAR Batıkent Şevket Evliyagil EML Serap Yalçın GÜLER MEB TTKB Serpil BOZKUŞ Cebeci KML Sezgin KUŞÇU Tek. Öğrt. Sinan KAPLAN Çubuk ÇPL Solmaz UZER Keçiören Tarım ML Sultan DOĞRUKOL Isparta KML Süleyman KARATAŞ Kızılcahamam EML Süleyman TATAR Polatlı EML Süleymen ALGÜL MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Md. Şengül EROL Gölbaşı MEM Şeref İHTİYAR Ankara MEM, METEF Şeref KANTOĞLU MEBMTEGM Tanju ÇETİN Ankara Sanayi Odası Telat TURAN Polatlı ASML Ülkü ÖZDEMİR EYUDER Yard. Doç. Dr. Nedime ŞANLI Gazi Üniversitesi Yasemin TEMİZSOYLU Ankara MEM, METEF Yasemin TÜRKEŞ Altındağ Zübeyde Hanım KML Yaşar ARI Kazan Efes EML Yaşar Baki ALTUNBAŞ EYUDER Yılmaz TURHAN Ankara MEM, METEF Yunus Haktar TANGIÇ Tek. Öğrt. Yusuf AKELMA Kalaba KML Zeki DAĞLI Cebeci KML Zeki GENCAN EYUDER Zeynep BAL Törekent EML Zeynep GAZİOĞLU TESK Eğitim ve Planlama Müdürlüğü




Documents

MESLEK TEKNİK EĞİTİMDE YAPISAL ARAYIŞLAR ÇALIŞTAYIpolitika oluşumlarına ışık tutulmasıdır. Temel amaç budur. Bunun dışındaki her türlü görüş spekülasyon sayılmalıdır