MIC 702 การออกแบบ พัฒนาและจัดการการเรียนการสอนgrade.rmutr.ac.th/wp-content/uploads/2014/03/C6.pdf · ตรรกวิทยา

ปรชญากบการอาชวศกษา รศ.ดร.พรพงศ ทพนาค*

สาระส าคญ

1. ปรชญาแบงออกได 5 ประเภท คอ อดมการณนยม วตถนยม เหตผลนยม ประสบการณนยม และอตตานยม

2. ปรชญาการศกษา จ าแนกเปน 4 กลม ไดแกกลม สารนยม จรย-สนทรยนยม พฒนาการนยม สวภาพนยม และโดยแทจรงแลวจะมองคประกอบทส าคญอย 3 ประการ คอ ธรรมชาตของความจรง (Reality) ความมอยจรง (Truth) และคณคาในการน าไปปฏบต (Values) ซงมมอทธพลตอ นกบรหารการศกษา นกอาชวศกษา และนกวชาการสายผสอน ในการด าเนนงานการจดการศกษา และการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบปรชญาทมความเชอ 3. อาชวศกษา คอการจดการศกษาเพอเตรยมคนเขาสโลกของการท างานหรอโลกอาชพ เปนการจดการศกษาเฉพาะ ทางดานอาชพทแตกตางไปจากการศกษาทวไป โปรแกรมการศกษาจงถกออกแบบมาเพอการพฒนาทกษะ ความสามารถ ทศนคตตอการท างาน และการพฒนาลกษณะนสยทด เพอการท างานและการอยรวมกนในสงคม และการพฒนาทกษะเบองตนในการเพมผลผลตจากการจางงาน

ความหมายและประเภทของปรชญา

มผกลาวในลกษณะทเลนทจรงวา หากจะพดอะไรทเปนปรชญาแลวจะตองพยายามพดในสงท คนอนฟงไมรเรอง ค ากลาวดงกลาวนอาจมสวนถก เพราะสาระส าคญทางปรชญาเปนนามธรรม ไมสามารถเขาใจไดดวยการฟงอยางผวเผน จ าเปนตองใครครวญและน าประสบการณรอบดานมาประกอบ อยางไรกตามปรชญากไมไดยากจนเกนไปทจะท าความเขาใจ

1. ความหมายของปรชญา ค าวา “ปรชญา” (อานวา ปรด – ยา เปนภาษาสนสกฤต แปลวา ความรรอบ ซงตรงกบความหมายของค าวา “ปญญา” ในภาษาบาลแปลวา ความสวาง ซงกตรงกบค าในภาษาองกฤษคอ Philosophy ซงมรากศพทมาจากภาษากรก “Philosophia” มาจาก Philo ( to love : ความรก ) กบค าวา “Sophia” (Wisdom :ปญญา ความฉลาด ความปราดเปรอง) รวมความแลวหมายถง “Love of Wisdom” หรอ มความรกในความร รกในความฉลาด หรอรกในปญญา _______________________

* คณบด คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพธนบร

โครงการอบรมเพ

มประสทธภาพอาจารย ใหม

มทร.รตนโกสนทร 1

2-13 ม

.ค.57

2

จากความหมายของค าดงกลาว พอสรปไดวา ปรชญาเปนกระบวนการในการแสวงหาความรและความเปนจรง โดยเรมจากความเชอหรอไมเชอ และผลทเกดจากการแสวงหาความร กลายเปนกระบวนการหรอศาสตร ทมอทธพลตอความคด สงผลตอการปฏบต และความประพฤตของมนษย ทยดถอเปนหลกการหรอกฎเกณฑตางๆ ทใชกนทวไป แตในทศนะของคนทวไป ค าวา “ปรชญา” หมายถง ประมวลความคดเฉพาะดาน ซงใชเปนแนวทางปฏบต เชน ปรชญาการศกษา กเปนแนวความคดในการด าเนนงานทางการศกษา เพอใหเกดการเปลยนแปลงและพฒนา เปนตน

2. ประเภทปรชญา การจ าแนกปรชญา มความแตกตางกนไปตามกลมสาระส าคญ ในทน ปรชญาจะประกอบดวย

ตรรกวทยา จรยศาสตร สนทรยศาสตร อภปรชญา และวทยาการตาง ๆ ครอบคลมเรองส าคญ 3 อยางคอ (๑) ความจรงทปรากฏ (๒) ความจรงแท และ (๓) จรยะและสนทรยะ ในปจจบนน ปรชญาทว ๆ ไป แบงออกเปนกลมใหญๆ ได 5 กลม คอ

1. อดมการณนยม (Idealism) เปนปรชญาทวาดวยการด ารงชวตเตมเปยม ตามความปรารถนาทจะใหมชวตทสมบรณ คอ พบความสวางทสามารถมองเหนความจรงแทและรเทาทนสภาพทเปนจรงเพอไมถกหลอกดวยความหลง คออวชชา จนตนเองตกอยในโคลนตมแหงความโลภ ความโกรธและความหลง สามารถด ารงชวตไดทงอยดกนดและรมเยนเปนสข อดมการณนยม เปนโลกแหงจต ครอบคลมจรยศาสตร คอ ศาสตรทวาดวยการท าความด และสนทรยศาสตร คอการชนชมในศลปะหรอการแสดงออกของอดมคตและอดมการณ

เปาหมายของอดมการณนยม คอ การมชวตนรนตรไมเปลยนแปลง (Perenial) พนจากการแปรปรวนแตกดบ คอ ด ารงอยในสรวงสวรรคกบพระผเปนเจา (ศาสนาครสเตยน) หรอ สโลกตตระบนพระนพพาน (พทธศาสนา)

2. วตถนยม (Materialism) เปนกลมปรชญาทวาดวยความจรงทปรากฏ และรบรไดดวยห ตา จมก ลน กาย เทานน นกปรชญากลมนเชอวา “ความจรง” คอ สงทสามารถวดและสงเกตได จงปฏเสธโลกทางจตของกลมอดมการณนยม คนสวนใหญมความเชอในปรชญากลมน และเรยกกลมอดมการณนยมวางมงายเปนไสยศาสตร

3. เหตผลนยม (Rationalism) เปนกลมปรชญาทวาดวยโลกของเหตผลเทานน โดยถอวา ทกอยางตองอธบายไดดวยตรรกวทยาวา มทมาทไปอยางไร ไมวาจะเปนจรยศาสตร หรอ สนทรยศาสตร กควรอธบายดวยเหตผล

4. ประสบการณนยม (Experientialism or Pragmatism) เปนกลมปรชญาทวาดวยโลกแหงประสบการณ เพอใหไดพบหรอประสบจากการปฏบตจรงตาม ทไดมการทดลองพสจนแลววาด มประโยชน ประสบการณนยมทงจรยศาสตร และ สนทรยศาสตร จะเปลยนแปลงไปจากการเผชญประสบการณตามสภาพของบานเมอง




2-13 ม

.ค.57

3

5. อตตานยมหรอสวภาพนยม (Existentialism) เปนกลมปรชญาทวาดวยโลกแหงการด ารงชวต ตามความสนใจและแนวทางของแตละคนเพอความอยรอดในสงคม ความจรงหมายถงสงทชวย ในการด ารงชวต จรยศาสตร และสนทรยภาพควรเปนเรองของเสรภาพ และท าใหตนเองสะดวก สบายมความสข

จากปรชญา 5 กลมดงกลาว ไดน ามาก าหนดเปนปรชญาการศกษา และมผลตอวถทางการศกษาเปนอยางมาก โดยมงใหแนวทางในดาน

(1) บทบาทการศกษาตองการจดระบบสงคม และการถาย ทอดวฒนธรรมและ (2) เปาหมายการใหความรและทกษะแกประชาชน

ในสวนของปรชญาการศกษา มการจ าแนกไดหลายแนว แตทเปนหลกจ าแนกเปน 4 กลม กลาวคอ

1. จรย-สนทรยนยม หรอนรนตรวาท (Perenialism) เปนกลมปรชญาทยดตามแนว “ปรชญาเหตผลนยม” โดยมงสอนใหคนท าความด ท าจตใจใหผองใส เพอความหลดพนไปสความมชวตนรนดรเหนอความแตกดบ และชนชมความสวยงาม ศาสนาตางจดอยในกลมน

2. สารนยมหรอสารตถวาท (Essentialism) เปนกลมปรชญาทยด “เนอหาวชา” เปนหวใจของการศกษา ยดหลกการ รกษา และถายทอดวฒนธรรม ยดแนวปรชญา “ปรชญาอดมการณนยม” และ “วตถนยม” ผสม ผสานกน

3. พพฒนาการนยม หรอพพฒนวาท (Progressivism) เปนปรชญากลมกาวหนา ทยดแนวปรชญา “ประสบการณนยม” โดยจดการศกษา ใหผเรยนไดเกดการเรยนตามประสบการณ ดวยการจด สภาพการณทเหมาะสม ทผเรยนจะไดลงมอปฏบตกจกรรมการเรยนเอง เพอใหผเรยนฝกการแกปญหา ใหเนนเนอหาสาระทไมจ าเปน มงสอนใหผ เรยนเปนผน าและผตามทด และปรบปรงสงคมใหดขนตามกาลเวลาเรยกวา “Reconstructionism” ทงมงใหผเรยนท างานและประสบความส าเรจโดยยดการปฏบตใหไดรบประสบการณ (Pragmatism) ดวย

4. สวภาพนยม หรอ อตภาววาท (Existentialism) ถอวา มนษยควรเปนผบงการชวตของตน ผเรยนจงควรวางแผนการเรยนดวยตนเอง โดยมผสอนเปนผประสานงานและกระตนใหผเรยนจกตนเอง เพอใหการศกษาเลาเรยนเปนไปตามความสามารถ ตามปรชญานการเรยนการสอนไมมหลกสตรทเปนเนอหาและไมบงคบใหผเรยนทกคนเรยนเหมอนก ไมมตารางสอนตายตว ผเรยนจะเลอกเรยนวชาตางๆ ตามความชอบความสนใจ ไมตองเขาชนเรยนและจะกาวหนาไปตามความสนจของตนเอง จงไมจ าเปนตองแบงหองเรยนเปนชน ๆ การศกษาทจดการสอนตามปรชญานเรยกวา การศกษาระบบเปด ทางโรงเรยนจดศนยประสบการณไวใหพรอมทผเรยนจะศกษาหาความร ใหรจกตนเองและเตบใหญเปนประชาชนทมความสข




2-13 ม

.ค.57

4

อาชวศกษา : รากฐานและบทเรยนจากอดต

เปนททราบกนโดยทวไปวา การศกษาเปนเครองมอทจะท าใหคนสามารถปนหรอกาวขามการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมได ใหสามารถด ารงตนอยในสงคมได หรอเปนเครองมอทท าใหคนมอาชพ ดงนน ความสามารถในการประกอบอาชพจงเปนปจจยหนงทส าคญของการมชวตอยในสงคมไดอยางมความสขและยงยน

อาชวศกษา เปนการเตรยมก าลงคน (Manpower) เขาสอาชพ ใหมทกษะขนสงในการท างาน ค าวาทกษะขนสงอาจอธบายไดวา หมายถง การมความเขาใจในบทบาทของอาชพ โดยมพนฐานของทกษะการอาน เขยน พด และการค านวณ ซงทกษะเหลานถอวาเปนพนฐานทส าคญ (Foundation) โดยเฉพาะความสามารถทางดานภาษา การสอสาร การคดค านวณทางคณตศาสตร และกระบวนการคดเชงวทยาศาสตร น ามาสการพฒนาทกษะอาชพเพอการปฏบตงานในขนสง สามารถวเคราะหและแกปญหาเฉพาะหนาทเกดขนในขณะท างานได ท าความเขาใจในบทบาทของงานอาชพนนๆ โดยนกอาชวศกษาสากลเชอวา ผเรยนสายอาชวศกษาพฒนามาจากการเรยนรในระบบการศกษาพนฐาน (General Education หรอ Common Education) ทเปนองคประกอบทส าคญหนงในการพฒนาตอยอดองคความร เพอการเรยนรในสายอาชวศกษาใหประสบความส าเรจมากขน ความส าคญของ General Education ยงหมายรวมถงเปนการศกษาทจดเตรยมก าลงแรงงานเพอใหเกดการพฒนาตอไปในอนาคต ใหเปนผทพฒนาความสามารถในการท างานและสรางนสยการเรยนรขณะทยงอยในโลกของการท างานตลอดชวต

บทบาทความรบผดชอบทส าคญของอาชวศกษา จะตองเปนการศกษาเพอทจะพฒนาการเตรยมความพรอม (Readiness) และความสามารถในการเรยนรตลอดชวตในโลกการท างานและการเพมการเรยนรตลอดชวต (Relearning) ของผเรยนสายอาชวศกษานนเอง การอาชวศกษาจ าเปนตองพฒนาแบบคขนานไปพรอมกบการเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศ เพราะความตองการก าลงคนในการพฒนาดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมมสงมาก ในยคตนศตวรรษท 18 สหรฐอเมรกาขาดแคลนก าลงแรงงานทมความร มทกษะทช านาญอยางหนก ความตองการก าลงคนมมากจนไมสามารถผลตก าลงคนเขาสภาคอตสาหกรรมไดทนตามความตองการของผประกอบการ สหรฐฯ ตองเคลอนยายแรงงานจากทวปยโรปเขามาท างานในประเทศจ านวนมาก เนนงานชางคอมพวเตอร ชางเทคนค จนท าใหสหรฐฯ ตองพฒนาหลกสตรการฝกงาน เพอลดการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ โดยจดหลกสตรฝกอบรมส าหรบคนงานเกาๆ เพอใหใหมทกษะทสงขนและทนกบความตองการของธรกจงานฟารมและอตสาหกรรม

อาชวศกษา (Vocational Education) เกดขนมานานแลวในสงคมโลกตะวนตก ศาสตรและปรชญาในการเรยนรส าหรบการจดอาชวศกษาเปนสงทสงคมโลกปจจบน ระบวา เปนศาสตรทใชในการพฒนาก าลงคน (Manpower) ซงเปนตวขบเคลอนทส าคญประการหนงในทน ามาสการพฒนาประเทศอยางแทจรง การศกษาอดตหรอความเปนมาของศาสตรอาชวศกษาจะชวยท าใหนกการศกษา นกอาชวศกษา หรอบคลากร




2-13 ม

.ค.57

5

ทเกยวของกบการจดอาชวศกษา เขาใจหลกการหรอขอตกลงเบองตนของศาสตรและพฒนาการทเกดขน เพอน ามาเปนแนวทางในการพฒนาอาชวศกษาในปจจบนไดดขน

จดก าเนดแนวคดของศาสตรอาชวศกษา

อาชวศกษาก าเนดขนระหวางการเปลยนแปลงของยคแหงการเหนคณคาทางวทยาศาสตร อทธพลจากความกาวหนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และการเจรญเตบโตทางดานอตสหากรรมของโลกตะวนตก สงผลใหชวตความเปนอยของสงคมอเมรกนทเคยอยแบบปกตมาเปนการมชวตความเปนอยทตองมการแขงขน เพอการมคณภาพชวตทดขน และการมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ ดงนน การมชวตอยกบการท าเกษตรกรรมเพยงอยางเดยว จงไมสามารถพฒนาประเทศใหทดเทยมกบประเทศอนๆ ทก าลงพฒนาในสมยกอนนนได

ความหมายของอาชวศกษา ความหมายของค าวา “อาชวศกษา” มนกวชาการหลายคนไดใหความหมายตามแหลงก าเนดของแนวคดหลายๆ แหลง ทนาสนใจ อาท การใหความหมายโดยมนยมาจากการบญญตกฎหมาย หรอการใหความหมายโดยมนยวาเปนเครองมอหรอวธการประเภทหนง

อาชวศกษาคอโปรแกรมการศกษา? ความหมายของการอาชวศกษาทระบไวในกฎหมายอาชวศกษาป ค.ศ. 1963 (Vocational Education Act of 1963) ระบไวอยางครอบคลมวา อาชวศกษาหมายถง การจดการศกษาทเนนการพฒนาความร ทกษะอาชพ รวมถงการฝกอบรมเฉพาะทางดานอาชพทเหมาะสมกบความตองการของบคคล เพอใหเปนก าลงคนทมความร ทกษะ ความสามารถทจ าเปนตอการจางงาน ไดแก ระดบกงฝมอ (Semi-skilled workers) ระดบฝมอ (Skilled workers) และระดบเทคนค หรอหวหนางาน (Technicians) ภายใตการออกแบบโปรแกรมการจดอาชวศกษาของสถานศกษาทเหมาะสมส าหรบผเรยนแตละคน โปรแกรมการจดอาชวศกษาทนอกจากจะมการจดกจกรรมเพอพฒนาการเรยนรแลว ยงรวมถงการแนะแนวและการใหค าปรกษาดานอาชพ (Vocational Guidance and Counseling) (Thompson, 1973) ค านยามดงกลาวสอดคลองกบ Good (1959) ระบวา อาชวศกษา คอ โปรแกรมการจดการศกษาทจดขนโดยเหมาะสมระหวางคนกบงาน เปนโปรแกรมทจดขนภายใตการควบคมดแลของสถานศกษาระดบวทยาลย เนนการเตรยมผเรยนเขาสการตดสนใจเลอกประกอบอาชพและเปนการยกระดบเพอพฒนาความรของก าลงแรงงานใหเพมสงขน และ Harris (1960) ระบวา อาชวศกษา คอการจดการศกษาทเตรยมคนเขาสโลกการท างาน เปนการจดการศกษาเฉพาะทางดานอาชพ (Specialized Education) ทแตกตางไปจากการศกษาทวไป (General Education) โปรแกรมดงกลาวถกออกแบบมาเพอการพฒนาทกษะ ความสามารถ ทศนคตตอการท างาน การพฒนาลกษณะนสยทดเพอการท างานและการอยรวมกนในสงคม และการพฒนาทกษะเบองตนในการเพมผลผลตจากการจางงาน อาชวศกษาคอเครองมอ ?




2-13 ม

.ค.57

6

นกการศกษาทนยามค าวา อาชวศกษา เปนวธการหรอเครองมอในการพฒนาคน (Means) ไดแก Prosser and Allen (1925) กลาวา อาชวศกษา คอเครองมอทเหมาะสมทสดในการใชส าหรบพฒนาทกษะพนฐานทจ าเปนส าหรบการแขงขนในตลาดแรงงาน เพราะเชอวาคนแตละคนจะตองคนหาความสนใจ ความถนดของตนเองเพอการประกอบอาชพ การพฒนาทกษะดงกลาวโดยใชหลกการพนฐานทางดานทฤษฎเศรษฐศาสตรและสงคมบรณาการกบหลกอาชวศกษาทเกยวของ

เปาหมายสากลและบทบาททส าคญของอาชวศกษา เนองจาก ในยคปลายศตวรรษท 18 เขาสศตวรรษท 19 เปนยคทสหรฐฯ มการเตบโตสงสดโดยเขาสยคการปฏวตอตสาหกรรม ท าใหมความตองการก าลงแรงงานหนกกวาในตอนตนยค สหรฐฯ ตองการแรงงานทผานการอบรมแลวจ านวนมากหลายเทาตว และปญหาทสหรฐฯ เผชญในตอนนนคอ ปญหาการเคลอนยายการตงถนฐานของคนอเมรกนบอยและมจ านวนมาก ท าใหเกดความตองการแรงงานทมความร ความสามารถสงมาก จงเปนทมาของการเกดกฎหมายอาชวศกษาหลายฉบบในเวลาตอมา ดงนน จงสรปไดวา การอาชวศกษา เปนการเตรยมคนหรอผเรยนใหเขาไดเรยนตอเพอจะไดท างานในอาชพทเขาไดเลอกแลว (Finch & Crunkilton,1993)

เปาหมาย (The Goal) ของอาชวศกษาคอ การน าความรเกยวกบการสอนเพอพฒนาอาชพ ไปยงทกๆ คนทกกลมอายและในทกชมชน และลดปญหาการเขาสอาชพของคนจ านวนมากกบกลมอาชพทมอย โดยมการก าหนดกลมอาชพ(Clusters) ขน เพอใหผเรยนไดท าความเขาใจเกยวกบอาชพตางๆ ทอยในกลมนนๆ มากกวาการรจกอาชพใดอาชพหนง หรอ ใหผเรยนเขาใจค าวาโลกของอาชพ ซงจะท าใหมมมมองทถกตองเกยวกบกลมอาชพและการเตรยมตวเขาสโลกอาชพทตนเองถนดและสนใจได การอาชวศกษาถอไดวามเปาหมายเพอการพฒนาทกษะพนฐานของก าลงคนหรอพฒนาก าลงแรงงานใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน ทงน การผลตก าลงคนตองค านงถงปจจยหลาย ๆ ดาน เชน ความตองการก าลงคนดานอตสาหกรรม นโยบายในการพฒนาก าลงคน ความสามารถในการผลตและพฒนาก าลงคนของโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาดานอาชวศกษา อาชวศกษาเปนระบบการศกษาทรวมถงการฝกอบรมทเปนการเตรยมคนตลอดชวตการท างาน และน าไปสการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต (lifelong Learning) ของบคคลทเขาสการจางงาน อาชวศกษาจงเปรยบเสมอนผพทกษหรอผทคอยตรวจสอบ (Guardian) เปนเครองมอทคอยกลนกรองคนทก าลงจะเขาสตลาดแรงงาน และคงคณภาพของก าลงคนไวขณะทอยในโลกของการประกอบอาชพนนอย อาชวศกษาจงไดชอวาเปนสวนหนงของระบบการศกษาทมหนาทในการพฒนาการเพมผลตภาพในสงคมและประเทศชาต ภายใตขอตกลงในการลงทนดานทรพยากรมนษยมากกวาทจะเปนการพฒนาฝมอแรงงานแตเพยงอยางเดยว ยงชวยใหเกดการเพมมลคาของการผลตภายใตการจางงานอกดวย (Clarke and Winch, 2007)




2-13 ม

.ค.57

7

วตถประสงคของการจดอาชวศกษา อาชวศกษาเปนศาสตรทพฒนาก าลงแรงงานใหมความพรอมในการประกอบอาชพ วตถประสงคทส าคญของการจดอาชวศกษา คอ

1) เสรมความตองการพนฐานของบคคลเพอใหพรอมส าหรบการประกอบอาชพ 2) พฒนาความสามารถเฉพาะของบคคล 3) สนบสนนและจงใจก าลงแรงงานตางๆ โดยการพฒนาก าลงคนใหเกดการเรยนรตลอดช วตทก

รปแบบ เพอการมชวตทดและน ามาสการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

ล าดบขนความตองการของ Maslow และการประกอบอาชพ Maslow ไดสรางทฤษฎความตองการขนพนฐานของมนษย ทฤษฎของ Maslow สมพนธกบพฤตกรรมการท างานของมนษย ทถกตอบสนองโดยความตองการพนฐานตามล าดบขน โดยพนฐานของมนษยตองการทจะไดรบอาหารและน า เพอใหมชวตอยรอดกอน เมอเกดความพงพอใจหรอเตมทกบความตองการในขนทหนงแลว มนษยจะคดถงความตองการล าดบทสงขน คอความตองการความปลอดภยในชวตและทรพยสน จากทฤษฎของ Maslow จะเหนไดวามความสมพนธการพฒนาอาชพอยางเหน ไดชด เพราะในขนของความตองการความปลอดภยในมตของการประกอบอาชพ หมายรวมถงความมนคงในการท างาน การประกอบอาชพในระยะยาว ในขนของความตองการความรกหรอความเปนเจาของ ครอบครองทรพยสนเกยวของกบการท างานโดยเนนทความพงพอใจในอาชพของตน การมทศนคตทดตออาชพ ขนสงสดของ Maslow คอ Self-actualization น ามาสการสรางความภมใจตอการแสดงออกโดยใชความสามารถของตนเอง Self-expression การไดรบความเคารพนบถอตนเองจากผอน การมภาวะผน า ซงตองถกแสดงออกมาใหเหนอยางชดเจน

สงส าคญในการประกอบอาชพทบคคลสามารถพฒนาใหสงขน ไดแก 1) ความสามารถในการเรยนรเพอการประกอบอาชพ 2) ทกษะการพด การสอสาร 3) ทกษะการค านวณทางคณตศาสตร 4) ทกษะการปรบตวอยในสงคม

ปจจยทท าใหสงทส าคญในการประกอบอาชพลดลง ไดแก 1) ความล าเอยงในการเลอกเพศเขาท างาน 2) การจ ากดความเสมอภาคในการเขาท างาน 3) การไดรบการศกษาในระดบต า 4) การแบงแยกของสงคม การเหยยดสผวคนงาน 5) การมสขภาพอนามยทไมด




2-13 ม

.ค.57

8

สงทอาชวศกษาควรพฒนาใหกบผเรยนแตละคนเพอการประกอบอาชพ คอ 1) ทกษะและทศนคตตออาชพสวนบคคล 2) ทกษะการสอสาร การใชภาษาองกฤษ ทกษะการค านวณ และทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

และเทคโนโลยคอมพวเตอร 3) ความสามารถในการประกอบอาชพ 4) การเปนคนดของสงคม และการพฒนาทกษะเฉพาะเพอการประกอบอาชพ 5) พนฐานการเตรยมตวเขาสอาชพและการเรยนรเพอการท างานตลอดชวต

การพฒนาก าลงคนในสหรฐฯ ถอเปนความรบผดชอบโดยตรงของรฐบาลมลรฐตางๆ โดยรฐบาลกลางจะใหความชวยเหลอดานการเงน การศกษา การวจยและพฒนาเพอแกไขปญหาภาพรวมของประเทศ สหรฐฯ มกจะประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานระดบฝมอเปนจ านวนมากในปจจบน ซงคนอเมรกนสวนใหญยงไดรบการศกษาขนพนฐานไมสงพอ แนวคดการศกษาเพออาชพของสหรฐฯ มหลกคดวา การเรยนรทางอาชพของคนคนหนง ตงแตระดบขนประถมศกษาจนถงอาชวศกษา จะเปนการพฒนาดวยการสงสมประสบการณตามล าดบ กฎหมายตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนาอาชวศกษาของสหรฐ อเมรกาเปนสงทนกอาชวศกษาไทยควรร ท าความเขาใจในปรชญาของกฎหมาย แนวคดสการปฏบตเพอใชเปนแนวทางหนงในการการจดอาชวศกษาทมประสทธภาพตอไป

บทสรป อาชวศกษา เปนการเตรยมก าลงคนเขาสอาชพ เพอใหมทกษะขนสงในการท างาน ค าวาทกษะขนสง

อาจอธบายไดวา หมายถง การมความเขาใจในบทบาทของอาชพ โดยมพนฐานของทกษะการอาน การเขยน การพด และการค านวณ ซงทกษะเหลานถอวาเปนพนฐานทส าคญ โดยเฉพาะความสามารถทางดานภาษา การสอสาร การคดค านวณ และกระบวนการคดเชงวทยาศาสตร น ามาสการพฒนาทกษะอาชพเพอการปฏบตงานในขนสง สามารถวเคราะหและแกปญหาเฉพาะหนาทเกดขนในขณะท างานได ท าความเขาใจในบทบาทของงานอาชพนนๆ โดยนกอาชวศกษาสากลเชอวา ผเรยนสายอาชวศกษาพฒนามาจากการเรยนรในระบบการศกษาพนฐานทเปนองคประกอบทส าคญหนงในการพฒนาตอยอดองคความรเพอการเรยนรในสายอาชวศกษาใหประสบความส าเรจมากขน ดงนน โครงสรางและบทบาททส าคญของอาชวศกษา จงตองเปนการศกษาเพอทจะพฒนาการเตรยมความพรอม และความสามารถในการเรยนรตลอดชวตในโลกการท างานและการเพมการเรยนรตลอดชวตของผเรยนสายอาชวศกษา

อทธพลปรชญาการศกษา

โดยทปรชญาเปนประหนงโคมไฟทก าหนดทศทางการด าเนนชวต และการด าเนนงาน ปรชญาจงมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษยทถกครอบดวยปรชญาทตนเองยดถอ เทยบไดกบการทตนนงอยในหองทม




2-13 ม

.ค.57

9

หลอกนออนเปนสชมพ กจะแลเหนสงรอบตวเปนสชมพ ท าใหสายตาไมสามารถมองเหนสรรพสงตามสภาพทเปนจรง

1. อทธพลตอนกบรหารการศกษา

1.1. นกบรหารทยดหลกปรชญาสารนยม ผบรหารทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 6 ประการ คอ (1) มงใหผสอนสอนใหทนตามหลกสตร (2) มความเชอวา ผสอนทสอนจะตอง “พด” หากผสอนไมพดกจะไมสอน (3) ผสอนตองแตงกายและประพฤตเรยบรอย (4) ตองใหความรแกผเรยนไดมากทสด (5) มงถายทอดวฒนธรรมใหผเรยนประพฤตปฏบตตนตามทผใหญเหนวาดโดยไมโตแยง และ (6) มกจะเปนผยดหลก “จรย-สนทรยภาพ”ควบคกนไป และเชอวาโรงเรยนจะตองสอนใหผเรยนมจรยธรรมและมองโลกใหสวยงาม

1.2. นกบรหารในกลมพพฒนาการ ผบรหารทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 6 ประการคอ (1) ไมสงเสรมใหผสอนเนนเนอหาวชา แตมง ใหผสอนสอนโดยใหผเรยนมสวนรวมกจกรรมการเรยนมากทสด (2) ไมเชอวาผสอนจะตองรอบรทกอยาง ดงนนผสอนจงควรเขารวมกรรมการเรยนกบผเรยน และเรยนควบคกนไป (3) ไมมงใหผสอนจบเสอดวย มอเปลา คอเดนมอเปลาเขาสอนหนงสอ แตจะสงเสรมใหผสอนม “เครองมอ” ไดแกสอการสอนในการเปลยนพฤตกรรมของผเรยน (4) ไมยกตนวาเปน “เจานาย” ของผสอน แตจะท าตนเปนเพอนรวมงานทผสอนจะมาปรกษาหารอการปรบปรงการสอนไดเสมอ (5) ใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนของผอยใตบงคบบญชาอยางจรงใจ และน าไปปฏบตเพอเหนวาเหมาะสม และ (6) ปฏบตตามหลกจรยธรรมและมสนทรยภาพตามความเหมาะสม

1.3. นกบรหารในกลมอตตานยม ผบรหารทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 3 ประการคอ (1) ถอวาโรงเรยนคอสวนหนงของชมชน ทผสอนและผเรยนเปนสมาชกจะรวมกนก าหนดระเบยบแบบแผน และหลกปฏบตเอง (2) สงเสรมใหจดสภาพแวดลอมการศกษาทจะใหผเรยนแตละคนมโอกาสศกษาหาความรดวยตนเอง มากทสด (3) ยนดทมเท ทรพยากรและงบประมาณเพอใหผเรยนเตบใหญเปนผสามารถชวยเหลอตนเองไดดทสด

2. อทธพลตอนกวชาการ 2.1. นกวชาการในกลมสารนยมและจรยสนทรยนยม นกวชาการไดแกผสอนอาจารยทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 6 ประการคอ (1) ถอวาตนเองมหนาทสอนเปน “ทศเบองขวา” หรอ “พอแมคนท 2” เปน “ปชนยบคคล” และเปน “พอพมพแมพมพ” ผสอนตองปฏบตตนใหเปนแบบอยางแกผเรยน และ (2) ตอง “รอบร” จะเปนการอบอายมากหากผเรยนถามค าถามแลวผสอนตอบไมได (3) ผสอนตองสอนใหทนตามหลกสตร (4) ใหความรแกผเรยนมากทสดโดยไมค านงถงวา ผเรยนจะรบไดหรอไม (5) ถอวา ผเรยนดตอง “เงยบ” ตงใจฟงผสอนและปฏบตตามโดยไมโตแยง และ (6) ถอวาผเรยนตองมระเบยบวนย เชน นงเรยงแถวหนหนาเขาหาผสอน 2.2. นกวชาการในกลมพพฒนาการนยม นกวชาการทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 7 ประการคอ (1) มงจดหาประสบการณใหผเรยนไดเรยนดวย การลงมอประกอบกจกรรม โดยแบงเปนกลม




2-13 ม

.ค.57

10

กจกรรม (2) ผสอนจะเรยนควบคไปกบผเรยน (3) ไมถอวาตนเองรอบรไปเสยหมด (4) สงเสรมใหผเรยนไดฝกฝนการแสดงความคดเหน การตดสนใจเอง การท างานเปนทม การเสาะแสวงหาความรดวยตวผเรยนเองและใหผเรยนมโอกาสฝกฝนความรบผดชอบ (4) ไมเนนเนอหาสาระ (5) จดตารางสอนแบบยดหยน (6) มงเสรมความสนใจของผเรยน และ (7) มงใหเกดการเรยนจากการปฏบต มใชจากทผสอน “กรอก” ความรให

2..3. นกวชาการในกลมอตตานยม นกวชาการทอยใตอทธพลปรชญากลมนจะมลกษณะ 2 ประการคอ (1)ไมสอนแตจะประสานงานเตรยมสภาพการณใหผเรยนไดเรยนเองเปนรายบคคล และ (2) ใหเสรภาพการเรยนแกผเรยนมากทสด

3. อทธพลปรชญาการศกษาตอรปแบบการจดหองเรยน 3.1. กลมสารนยม ปรชญาการศกษากลมนจะจดหองเรยน ลกษณะคอ (1) จะจดหองเรยนแบบ “บรรยาย” (2) มชอลกและกระดาน ด า เปนสอหลก (3) ผสอนพดผเรยนฟง (4) ไมสนบสนนใหเคลอนยายเกาอ คยกน หรอเลนกน (5) เนนความเปนระเบยบเรยบรอย (6) ผเรยนเชอฟงผสอนโดยปราศจากการโตแยง และ (8) ผเรยนเกงคอผสอบไลไดคะแนนด เพราะสามารถ “ตอบขอสอบ” ไดตรงกบทผสอนไดสอนไปแลว

3.2. กลมพพฒนาการ ปรชญาการศกษากลมนจะจดหองเรยน ลกษณะคอ (1)สงเสรมการจดหองแบบกลมกจกรรม มมมความสนใจตามประสบการณตางๆ ผเรยนศกษาหาความรเอง มโอกาสฝกการแสดงความคดเหน/ตดสนใจฝก การท างานเปนทม และฝกความรบผดชอบ เมอเตบใหญขนจงเปนประชาชนทชวยตนเองได ใจกวางเพราะมโอกาสฝกการท างานเปนกลมอยตลอดเวลา และมความรบผดชอบสง

3.3. กลมอตตานยม ไมมหองเรยนทบงคบใหผเรยนมานงเรยนกบผสอน แตมศนยประสบการณตางๆ ไวโดยมผสอนผคอยชวยเหลอ ผเรยนเรยนตามความสามารถและความสนใจ จงมการฝกฝนทจะชวยเหลอตนเองอยตลอดเวลา โตขนจงเปนผใหญทเชอมนในตนเอง ไมม ปมดอยแมจะท างานดวยการใชแรงงาน

4. ปรชญาการศกษาของไทย

จากทไดกลาวขางตนจะเหนไดเดนชดวา ประเทศไทยไดด าเนนการศกษาภายใต ลทธสารนยม และจรย–สนทรยนยมมาตงแตอดต โดยมสงทสงเกตไดดงน 1. การมงถายทอดวฒนธรรมและฝกฝนเยาวชนใหประพฤตปฏบตตามแบบอยาง ผใหญ 2. ยดมาตรฐานการศกษาเปนเรองส าคญ เชนมการสอบชนประโยคตางๆ 3. ผสอนไทยตองเปน “แมพมพ” “ปชนยบคคล” และ “พอแมคนท 2” เพราะ ผสอนเปนแบบอยาง เปนผรอบรสรรพวทยาการ และ “กรอก” เนอหาวชาแกผเรยน ผสอนสอนโดยวธการบรรยายตลอด ทกระดบ จากประถมศกษา ถงอดมศกษา 4. ผสอนยด “หลกสตร” เปนคมภร และตองรบเรงสอนเพอใหทนหลกสตร จงไมเปดโอกาสใหผเรยนไดประกอบกจกรรมการเรยนเอง เพราะผสอนอางวาจะท าใหสอนไมทน




2-13 ม

.ค.57

11

เพอใหสามารถผลตประชาชนทมคณภาพขน คอ กลา และ รจกแสดงความคดเหน รจกตดสนใจดวยตนเอง รจกท างานเปนทมอยางมประสทธภาพ รจกแสวงหาความรเองและเปนผมความรบผดชอบ ประเทศไทยจงควรเปลยนแนวยดจากลทธสารนยมเปน พพฒนาการนยมเพอจะใหผเรยนมโอกาสประกอบกจกรรมการเรยนเอง และสามารถชวยเหลอตนเองได ทงนเพอเตรยมความพรอมเขาสการประกอบอาชพ หรอโลกอาชพไดอยางดมคณภาพ และ ในอนาคตเมอประชาชนพรอมแลว กอาจจะเปลยนเปนลทธอตตานยมไดหากเหนวาเหมาะสม

อกมมมองหนงของปรชญาทเกยวของกบอาชวศกษา

เนองจากปรชญาเปนตวแทนของระบบความคดทสามารถคาดการณผลลพธทเกดขนไดหากน าหลกการทเชอนนไปปฏบต ตามธรรมชาตแลวปรชญาจะประกอบดวยองคประกอบทส าคญ 3 ประการคอ ธรรมชาตของความจรง (Reality) ความมอยจรง (Truth) และคณคาในการน าไปปฏบต (Values) และมความจ าเปนอยางยงทนกอาชวศกษาจะตองท าความเขาใจเกยวกบปรชญาการจดอาชวศกษาในกลมตางๆ ซงตองท าความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของความจรง ความมอยจรง และคณคาในการน าไปปฏบตอยางทองแท (Melvin, 1985) ความจ าเปนทตองความเขาใจปรชญาเพอการจดอาชวศกษา ซง Morris (1961) ระบวา ปรชญานน เปนตวก าหนดกรอบแนวคดในการจดอาชวศกษา จะใหนกอาชวศกษาไดคนหาทางเลอกทเหมาะสมในการจดโปรแกรมกจกรรมการพฒนาอาชวศกษาใหกบผเรยนแตละคน ปรชญามกจะใชเปนแนวทางในการก าหนดวธการปฏบต การพฒนาโปรแกรมการเรยนการสอนเพอใหผสนใจตดสนใจเขารวมกจกรรม การเลอกกจกรรมการเรยนร ก าหนดเปาหมายของหลกสตรอาชวศกษา การก าหนดสงอ านวยความสะดวกในการเรยนร และการก าหนดบทบาททชดเจนของการผลตก าลงแรงงาน

การน าปรชญามาใชเปนแนวทางในการจดอาชวศกษา นกการศกษา นกอาชวศกษาหรอผบรหารทเกยวของตองท าความเขาใจเกยวกบความเชอนนๆ กอนพจารณาความเหมาะสมการน าปรชญามาแปลง เปนแนวทางหรอกลยทธ (Strategies) แผนงาน/โครงการ/กจกรรมยอยๆ (Plan/Projects/Activities) ทตอบสนองแนวทางหรอกลยทธนนๆ ทงนตองพจารณาการจดอาชวศกษาในเชงระบบดวย กลาวคอ การน าหลกปรชญาทเกยวของกบการจดอาชวศกษาหรอความเชอกลมใดมาใชกตามผทเกยวของตองพจารณาถง

1. การเตรยมปจจยน าเขา ไดแก ปรชญาของหลกสตรอาชวศกษาทตองชดเจน การก าหนดเนอหาสาระการเรยนรของหลกสตรทตรงตามปรชญาทเลอกมาใช การก าหนดกจกรรมการเรยนร บทบาทของผสอน บทบาทของผเรยน การประเมนผลผเรยนทเนนผเรยนเปนส าคญ สงอ านวยความสะดวกทชวยพฒนากระบวนการเรยนร

2. การเตรยมปจจยดานกระบวนการ ไดแก กจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนอาชวศกษาเปนส าคญ และตองผลตก าลงคนใหมความสามารถพนฐานเพอใหเกดการด ารงอยในอาชพ ดงท Thompson (1973) ไดระบไว ประกอบดวย การพฒนาความสามารถในดานเหตและผล ความสามารถในการปรบตวใน




2-13 ม

.ค.57

12

การท างาน ความสามารถในการควบคมและการใชสตปญญาความสามารถในการผลกดนเปาหมายใหประสบความส าเรจ และความสามารถในการรกษาและสรางความสมพนธในสงคมอาชพทด ารงอย

3. ปจจยดานผลลพธ ไดแก ความรเพอการด ารงชวตและการประกอบอาชพ ทกษะปฏบตทเปนเลศในการประกอบอาชพของผเรยน และทศนคตทดในการประกอบอาชพ

4. ปจจยดานผลกระทบ ไดแก คณภาพของผส าเรจการศกษาทไดงานท า สามารถพจารณาไดจากความพงพอใจของนายจางหรอผประกอบการทรบผส าเรจดานอาชวศกษาเขาท างาน หรอแมแตความพงพอใจของตนเองตอการเปนผประกอบการธรกจ ทไดส าเรจการศกษาจากสถานศกษาอาชวศกษา เปนตน

อาชวศกษาจงไมใชเปนเพยงแคการเตรยมตวท างานส าหรบชวงชวต แตมนเ กยวของทงชวตของบคคลตงแตกอนเขาสอาชพ การเขาสอาชพ และหลงสนสดการประกอบอาชพ อาชวศกษาไมเพยงแตเปนการคงไวซงการมสทธในการเลอกประกอบอาชพตามความสนใจหรอความถนดของบคคลเทานน แตยงคงไวซงสทธทจะไดรบการเตรยมตนเองเพอเขาสอาชพโดยตองมการจดความรและประสบการณตรงทงหมดทเกยวของ หนาทนโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาดานอาชวศกษาจะตองมการวางแผนในการพฒนาอาชพของแตละบคคลใหเหมาะสม และจดประสบการณการเรยนรดานอาชพใหแกผเรยนใหเกดทกษะอาชพตามทตลาดแรงงานตองการไดอยางแทจรง

ปรชญาการศกษาผใหญ: แนวคดสการจดอาชวศกษา

ปรชญา หมายถง ความรอนประเสรฐ ความรอบร รกวางขวาง เนนทตวความรหรอผรทเปนความรอนลกซง กระบวนการของปรชญาเนนททศนคต ความตงใจ และกระบวนการแสวงหาความร

Elias and Merriam (1980) นกการศกษาผใหญไดใหแนวคดเกยวกบปรชญาและจ าแนกปรชญาการศกษาผใหญทงหมดเปน 5 กลม คอ Liberal, Progressive, Behaviorist, Humanist และ Radical Adult Education ซงปรชญาการศกษาผใหญทง 5 กลมน สามารถเปนพนฐานทางปรชญาการศกษาใหกบการจดอาชวศกษาไดเปนอยางดโดยสามารถจ าแนกจดเดน ความเชอ บทบาทของผสอนและผเรยน ของแตละปรชญาเพอใหเขาใจไดงายขน ดงน

1) กลมปรชญา Liberal Adult Education

จดเดนของปรชญา: เนนการเรยนรโดยผรไดก าหนดเนอหาไวใหแลว ใหความส าคญกบเนอหาทไดก าหนดไว มงเนนการสรางความเขาใจทางทฤษฎและแนวคดรวบยอดมากกวา ทกคนมอสระในการคด

และพยายามสรางทกษะอยางมเหตผล อาน คด มเหตผล (เนนการสรางปญญา)




2-13 ม

.ค.57

13

ความเชอ: ถาจตของบคคลถกฝกสอนมาดแลว บคคลนนยอมน าความรตางๆ ไปประยกตในสาขาและสถานการณตางๆ ได

บทบาทของผสอน: ผสอนสามารถเปนผเรยน ผสอนมความเชยวชาญในเนอหาวชา มความสามารถในการถายทอดความร รวมทงการโตตอบปญหา

บทบาทของผเรยน: ผเรยนเปนตวของตวเองมากทสด ไมไดเปนผรบอยางเดยว อานแลวตองมการคดวเคราะห ไตรตรองดวยปญญาของตนเอง

2) กลมปรชญา Progressive Adult Education

จดเดนของปรชญา: จดเรมตนของความเชอในการจดอาชวศกษา ใชวธการทางวทยาศาสตร น ามาสความเขาใจในตวมนษยและแกไขปญหาของมนษย

ความเชอ: การศกษาเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต เปนกระบวนการทใหผเรยนเปนศนยกลาง คนทกคน เกดมาพรอมรบศกยภาพในการพฒนา วธทางการศกษามงการเรยนรจากประสบการณ เนนการเปลยนแปลงของเนอหาใหทนตอความตองการของชมชน

บทบาทของผสอน: มความสามารถในการจดเรยง กระตนใหผเรยนคดและเปนผจดสภาพใหเออตอการเรยนร ผสอนมบทบาทเปนผเรยนดวย เนนกระบวนการแกปญหา หาเหตผลโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร

บทบาทของผเรยน: เปนผรบผดชอบกระบวนการเรยนรของตนเอง มสวนรวมและลงมอปฏบตดวยตนเอง เพอใหเกดการเรยนร

3) กลมปรชญา Behaviorist Adult Education

จดเดนของปรชญา: ใหความสนใจในพฤตกรรมของมนษยทแสดงออกและสงเกตได

“มงการคดอยางเปนระบบ”




2-13 ม

.ค.57

14

ความเชอ: พฤตกรรมของบคคลเปนผลมาจากสภาพเงอนไขทบคคลนนไดรบพฤตกรรมของบคคลถก

ก าหนดจากปจจยภายนอกและจากสงแวดลอมทบคคลสามารถควบคมไดนอยมากหรอแทบไมได

ประสบการณ + การปฏบตในการแกปญหาเปนสงส าคญ ความคดทเปนจรงตองสามารถทดลอง/พสจนได การน าความคดไปสการปฏบตตองอาศยการเชอมโยงประสบการณ

บทบาทของผสอน: เปนผก าหนดสภาพแวดลอมใหผเรยน เพอใหผเรยนแสดงพฤตกรรมออกมาอยางชดเจน

บทบาทของผเรยน: ตองลงมอกระท า ปฏบตเพอใหเกดพฤตกรรมทไดรบจากการเสรมแรงและเกดการเรยนร ผเรยนไมมโอกาสเลอก

4) กลมปรชญา Humanist Adult Education

จดเดนของปรชญา: ยกยองศกดศรและความเปนตนเองของมนษย เนนการพฒนาบคคลทงคนโดยเฉพาะอารมณและบคลกภาพ “มงพฒนาคนใหสงสดตามศกยภาพทมอยและสามารถพฒนาได”

ความเชอ: มนษยดดวยตนเองจากภายใน มนษยมเสรภาพในการเลอกกระท าแตเปนอสระและเสรภาพภายใตขอจ ากดของพนธกรรม

ประสบการณ และสภาพแวดลอม เนนความด ความเปนปจเจกชน และการมศกยภาพ การรบรตนเองเปนการก าหนดพฤตกรรมและเปนสงทมอทธพลอยางสงตอความสามารถ

ในการเจรญเตบโตและพฒนาตนเอง บทบาทของผสอน: เนนการน ากรณศกษามาสอน ผสอนสรางสภาพเออตอการเรยนรใหแกผเรยน บทบาทของผเรยน: สามารถชน าตนเองในการเรยนรได

5) กลมปรชญา Radical Adult Education จดเดนของปรชญา: เหมาะส าหรบสภาพสงคมทมการเปลยนแปลงบอย “มงเปลยนแปลงระเบยบ

ของสงคม เรยกรองจากความตองการและตองการใหเกดการเปลยนแปลง”

การควบคมสภาพแวดลอมมผลท าใหพฤตกรรมเปลยนแปลงได




2-13 ม

.ค.57

15

ความเชอ: มนษยรวาตนเองมความรและรวาสามารถเปลยนแปลงสภาพแวดลอมได โดยมองทตนเอง

กอนเปนอนดบแรก เชอในความเทาเทยมกนของมนษย การกระตนจตส านกเปนผลมาจากกระบวนการเรยนร สทธในการเลอกศกษาของมนษยมความตางกน

บทบาทของผสอน: ใชการกระตนจตส านก ใชกระบวนการสนทนาโตตอบ และใชประเดนปญหาในปจจบนทเกดขนมาสอนเปนหลก

บทบาทของผเรยน: รวมคดประเดนปญหากบผสอน เพอใหไดการแกไขปญหาและขอเทจจรง

จากปรชญาการศกษาผใหญของ Eliaxs and Merrian (1980) (อางถงใน ชยฤทธ โพธสวรรณ, 2545) ทจ าแนกปรชญาการศกษาผใหญทงหมดเปน 5 กลม คอ Liberal, Progressive, Behaviorist, Humanist และ Radical Adult Education ซงปรชญาทง 5 กลมนสามารถเปนพนฐานทางปรชญาการศกษาใหกบการอาชวศกษาไดเปนอยางดนน สามารถอธบาย เปรยบเทยบลกษณะความเชอและแนวทางของปรชญาทง 5 กลมดงกลาวเพอใชเปนแนวทางในการก าหนดหรอเลอกความเชอในการจดอาชวศกษาทมประสทธภาพและประสทธผลตรงตาม เปาหมายทก าหนดไดดงน




2-13 ม

.ค.57

16

กลมปรชญา Liberal Adult Education Progressive Adult Education Behaviorist Adult

Education Humanist Adult

Education Radical Adult

Education จดเดนของปรชญา 1. เนนการเรยนรโดยผรได

ก าหนดเนอหาไวใหแลว 2. ใหความส าคญกบเนอหาทไดก าหนดไว 3. มงเนนการสรางความเขาใจทางทฤษฎและแนวคดรวบยอดมากกวา ทกคนมอสระในการคด และพยายามสรางทกษะอยางมเหตผล อาน คด มเหตผล (เนนการสรางปญญา)

จดเรมตนของความเชอในการจดอาชวศกษา ใชวธการทางวทยาศาสตร น ามาสความเขาใจในตวมนษยและแกไขปญหาของมนษย

ใหความสนใจในพฤตกรรมของมนษยทแสดงออกและสงเกตได

ยกยองศกดศรและความเปนตนเองของมนษย เนนการพฒนาบคคลทงคนโดยเฉพาะอารมณและบคลกภาพ “มงพฒนาคนใหสงสดตามศกยภาพของเขา”

เหมาะส าหรบสภาพสงคมทมการเปลยนแปลงบอย “มงเปลยนแปลงระเบยบของสงคม เรยกรองจากความตองการและตองการใหเกดการเปลยนแปลง”

ความเชอ ถาจตของบคคล ถกฝกสอนมาดแลว บคคลนนยอมน าความรตาง ๆ ไปประยกตใชในสาขาและสถานการณตาง ๆ ได “มงการคดอยางเปนระบบ”

1. การศกษาเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต 2. เปนกระบวนการทใหผเรยนเปนศนยกลาง (บคคลเกดมานนไมไดดหรอเลว แตบคคลเกดมาพรอมรบศกยภาพในการพฒนาและเจรญกาวหนาอยาง

พฤตกรรมของบคคลเปนผลมาจากสภาพเงอนไขทบคคลนนไดรบ พฤตกรรมของบคคลถกก าหนดจากปจจยภายนอกและจากสงแวดลอมทบคคลสามารถควบคมไดนอยมาก

1. มนษยดดวยตนเองจากภายใน 2. มนษยมเสรภาพในการเลอกกระท าแตเปนอสระและเสรภาพภายใตขอจ ากดของพนธกรรม ประสบการณ และ

1. มนษยรวาตนเองมความรและรวาสามารถเปลยนแปลงสภาพแวดลอมได โดยมองทตนเองกอนเปนอนดบแรก 2. เชอในความเทาเทยม




2-13 ม

.ค.57

17




Education ไมมทสนสด) 3. วธทางการศกษามงการเรยนรจากประสบการณ 4. เนนการเปลยนแปลงของเนอหาใหทนตอความตองการของชมชน

หรอแทบไมได “การควบคมสภาพแวดลอม สามารน ามาสการเปลยนแปลง พฤตกรรม”

สภาพแวดลอม 3. เนนความด ความเปนปจเจกชน และการมศกยภาพ 4. การรบรตนเองเปนการก าหนดพฤตกรรมและเปนสงทมอทธพลอยางสงตอความ สามารถในการเตบโตและพฒนาตนเอง

กนของมนษย 3. การกระตนจตส านกเปนผลมาจากกระบวนการเรยนร 4. สทธในการเลอกศกษาของมนษยมความตางกน

บทบาทของผสอน ผสอนสามารถเปนผเรยน ผสอนมความเชยวชาญในเนอหาวชา มความสามารถในการถายทอดความร รวมทงการโตตอบปญหา

มความสามารถในการจดเรยง กระตนใหผเรยนคดและเปนผจดสภาพใหเออตอการเรยนร ผสอนมบทบาทเปนผเรยนดวย เนนกระบวนการแกปญหา หาเหตผลโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร

เปนผก าหนดสภาพแวดลอมใหผเรยน เพอใหผเรยนแสดงพฤตกรรมออกมาอยางชดเจน

เนนการน ากรณศกษามาสอน ผสอนสรางสภาพเออตอการเรยนร

ใชการกระตนจตส านก ใชกระบวนการสนทนาโตตอบ และใชประเดนปญหาในปจจบนทเกดขนมาสอนเปนหลก

บทบาทของผเรยน ผเรยนเปนตวของตวเองมากทสด ไมไดเปนผรบอยางเดยว อานแลวตองมการคด

เปนผรบผดชอบกระบวนการเรยนรของตนเอง มสวนรวมและลงมอปฏบตดวยตนเอง เพอใหเกดการ

ตองลงมอกระท า ปฏบตเพอใหเกดพฤตกรรมทไดรบจากการเสรมแรงและเกดการเรยนร

สามารถชน าตนเองในการเรยนรได

รวมคดประเดนปญหากบผสอน เพอใหไดการแกไขปญหาและ




2-13 ม

.ค.57

18




Education วเคราะห ไตรตรองดวยปญญาของตนเอง

เรยนร ผเรยนไมมโอกาสเลอก ขอเทจจรง

สรปกลมปรชญาทง 5 กบการจดอาชวศกษา

ความเชอ วตถประสงคในการจดการศกษา เปาหมาย

1. กลม Liberal Adult Education

2. กลม Progressive Adult Education

3. กลม Behaviorist Adult Education

4. กลม Humanist Adult Education

5. กลม Radical Adult Education

มงพฒนาผเรยนทางดานปญญา คดไตรตรองอยางมเหตผล

จดการศกษาตอเนอง และเรยนรตลอดชวต เรยนร โดยการชน าตนเอง และจากประสบการณ

เพอใหผเรยนมทกษะในการประกอบอาชพ

พฒนาศกยภาพทกดานของผเรยน

ผเรยนเรยนรโดยการเผชญกบความจรงทเปนรปธรรมในชวต

การจดอาชวศกษา ทเหมาะสม




2-13 ม

.ค.57

19

ตวอยางการประยกตแนวคดปรชญาการศกษาผใหญเพอการจดอาชวศกษา: Progressive and Humanist Adult Education

ปรชญา Progressive Adult Education ถอเปนหวใจหลกหรอเปนตนแบบของการอาชวศกษาหลายๆ ประเทศไดใชกลมปรชญานเปนแนวทางในการจดอาชวศกษา ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา โดยเปาหมายของการจดการศกษาในกลมนคอ ผเรยนมความตองการทจะพฒนาตนเอง ฝกและเรยนรดวยตนเอง เรยนรและหาเหตผลตามหลกการทางวทยาศาสตร เรยนรจากประสบการณของตนเองเปนตวชน าการศกษาเพอพฒนาตนเอง เนอหาวชาของกลมนจะจดใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของชมชนและสงคม ดงแนวคด/นโยบายและวสยทศนของส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ไดเขยนไวสอดคลองกบแนวทาง ความเชอของกลม Progressive Adult Education และน ามาก าหนดเปาหมายในการปฏรปและพฒนาการอาชวศกษา กลาวคอ ในการพฒนาการศกษาดานอาชวศกษาใหเปนเลศนน ตองพฒนาก าลงคนตงแตระดบกงฝมอ ระดบฝมอ ระดบเทคนค และระดบเทคโนโลย ใหมคณภาพมาตรฐานสากล สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม ความตองการของตลาดแรงงาน ความกาวหนาของเทคโนโลย และการประกอบอาชพอสระ (พนต เขมทอง, 2552)

ปรชญา Humanist Adult Education ยกยองศกดศรของความเปนมนษย และพฒนาบคคลทงคน พฒนาคนหรอผเรยนใหรสงสดตามศกยภาพ ซงวตถประสงคในการจดการศกษาของกลมปรชญานคอ การพฒนาตามศกยภาพของผเรยนในทกๆ ดาน ดงนน การจดอาชวศกษาจะตองพฒนาผเร ยนใหมความสมบรณทงในดานทกษะพนฐาน (Basic Skill) ไดแก ความรในทางคอมพวเตอร คณตศาสตร วทยาศาสตร ทกษะวชาชพ (Technical Skill) และทกษะความเปนมนษย (Human Skill) ควบคไปพรอมๆ กน

จากแนวคด 2 ปรชญาดงกลาว สามารถใหค าจ ากดความของ อาชวศกษา ไดวา หมายถง การใหความรเพอพฒนาความสามารถในการประกอบอาชพ โดยเปนการจดการศกษาทบรณาการระหวางทฤษฎ/องคความร สภาพการเปลยนแปลงในสงคมและวฒนธรรม ออกมาในรปของการจดการเรยนการสอนทพฒนาทงความร ทกษะ และเจตคตตออาชพ ซงตองพฒนาก าลงแรงงานตามความตองการของตลาดแรงงาน ใหผเรยนไดเรยนตามความถนด/พอใจมากทสด และสามารถเรยนรไดอยางตอเนองและตลอดชวต อาชวศกษาจะลดความไมเสมอภาคในสงคมทมตอการประกอบอาชพ และทส าคญ อาชวศกษาเปนศาสตรทพฒนาก าลงคนเพอพฒนาประเทศชาตอยางสงสด สารมารถน าเสนอดงภาพแสดงแนวคดในการก าหนดเปาหมายอาชวศกษาภายใตความเชอกลมปรชญา Progressive และ Humanist Adult Education ดงน




2-13 ม

.ค.57

20

ความเชอ เปาหมาย

Progressive Adult Education

การจดอาชวศกษา โดย

Human Adult Education

เรยนรจากประสบการณ เรยนรจากการชน าตนเอง

พฒนาใน -Basic Skill -Technical Skill -Human Skill

พฒนาก าลงคน -ระดบกงฝมอ -ระดบฝมอ -ระดบเทคนค -ระดบเทคโนโลย

จดการศกษาใหสอดคลองกบ - สภาพเศรษฐกจ - สงคม - วฒนธรรม - ความตองการของตลาดแรงงาน - ความกาวหนาของเทคโนโลย




2-13 ม

.ค.57

21

การปฏบต ความเชอ

บทสรป

เปาหมาย

หากจะไปใหถงเปาหมายของพฒนาการอาชวศกษาในบรบทใด มตใดๆ ในเชงระบบ ควรเรมจากการ

ก าหนดความเชอในการพฒนากอน หากเราเชอปรชญา หรอแนวคดการจดอาชวศกษาแบบใด แนวใด กสามารถน าความเชอกลมนนมาวางแผนในการจดกจกรรมหรอโครงการทตอบสนองเปาหมายทตองการและตองสามารถวดหรอประเมนผลไดดวย

การพฒนาก าลงแรงงานใหตอบสนองตอนโยบายของรฐ โดยการพฒนาคนเพอพฒนาชาต บทบาทของ

อาชวศกษาจงตอง ชวยในการพฒนาองคความร ทกษะของแรงงานและผประกอบการ ทางดานการใชเทคโนโลยท

มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และอาชวศกษาจะสอดแทรกทกษะในการบรหารจดการ และทกษะในการประกอบอาชพอสระ

ชวยพฒนาความสามารถของก าลงคนระดบกลางใหมประสทธภาพในการประกอบอาชพใหดยงขน

จดการศกษาใหเปนไปตามลกษณะความถนดของแตละบคคล ลดชองวางระหวางชนชนทางสงคม ขจดความไมเสมอภาคในการประกอบอาชพ กระตนใหผเรยนอยากทจะเรยนอยตลอดเวลา หรอกระตนใหก าลงแรงงานมความตองการทจะ

พฒนาตนเองอยางตอเนอง




2-13 ม

.ค.57

22

ตวอยางการบรณาการแนวคดเพอการบรรลเปาหมายของ การพฒนาแรงงานของชาตใหมคณภาพชวตทด

(แนวคดดานเศรษฐศาสตร สงคมวทยาและมานษยวทยา)

ความเชอ

การปฏบต เปาหมายของอาชวศกษา

1. พฒนาผเรยนในสายอาชวศกษาใน 3 ดาน คอ ความร ทกษะ และเจตคต 2. พฒนาหลกสตรอาชวศกษาใหผเรยนสามารถเรยนไดตรงกบความถนดและเรยนรไดอยางตอเนองและตลอดชวต โดยการ บรณาการหลกสตรจากศาสตรการเรยนรในหลายๆ สาขา เพอการเรยนรอยางลมลก 3. พฒนาก าลงแรงงานของชาตใหมคณภาพชวตและคณภาพการท างานใหดยงขน

สรางกระบวนการคดทเปนระบบเพอพฒนาความสามารถในการคด พจารณา ตรวจสอบ วางแผน เพอ ประสทธภาพของการจด

หลกสตร ประสทธภาพของผเรยน

มนษยมศกยภาพในการพฒนาตนเอง การเปลยนแปลงของโลกท าใหมนษยมความตองการในการพฒนา




2-13 ม

.ค.57

23

บรรณานกรม

กอ สวสดพาณชย. 2521. “แนวคดในการจดอาชวศกษา”. มตรคร. 4. กรงเทพฯ. ชยฤทธ โพธสวรรณ. 2545. การศกษาผใหญ: ปรชญาตะวนตกและการปฏบต. กรงเทพฯ: ส านกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ประเสรฐ นนทพละ. 2534. “นโยบายอาชวศกษาในประเทศไทย”. กรมอาชวศกษา 50 ป 2484-2534. 172.

กรงเทพฯ: วทยาลยสารพดชางพระนคร. แผนงาน, กอง. 2533. “ภาวะแรงงานอาชวศกษา”. เอกสารกรมอาชวศกษาเพอสนบสนนนโยบายจดเนนท 1

เรองสนองความตองการตลาดแรงงาน. (อดส าเนา) วระพนธ สทธพงศ. 2540. ปรชญาอาชวะและเทคนคศกษา. กรงเทพฯ:เอ.พ. การฟคดไซน และการพมพ จ ากด. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2552. ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561).

พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: บรษท พรกหวานกราฟฟก จ ากด. Clarke, L. and Winch, C. 2007. Vocational Education International approaches, development and

systems. New York: Rutledge. Elias, J. L., & Merriam, S. B. 1980. Philosophical foundations of adult education. Malabar, FL: Kreiger. Good, C.V. 1959. Dictionary of Education. New York: McGraw-Hill Book Company. Harris, C.W. 1960. Encyclopedia of Educational Research. New York: The Macmillan Company. Morris, V. C. 1961. Philosophy and the American School. Boston, MA: Houghton Mifflin Company. Melvin, D. M. 1985. Principles and a Philosophy for Vocational Education. The National Center for

Research in Vocational Education. The Ohio State University. Prosser, C.A. and T.H. Quigley. 1949. “Vocational Education in a Democracy.” American Technical

Society. Chicago, Illinois. pp. 217-232. โค

รงการอบรมเพ



2-13 ม

.ค.57

Documents

MIC 702 การออกแบบ พัฒนาและจัดการการเรียนการสอนgrade.rmutr.ac.th/wp-content/uploads/2014/03/C6.pdf · ตรรกวิทยา