1

Microeconomics: Refresher Course PART 1

อ. สพรรณกา ลอชารศม

หวขอเนอหา:

บทท 1 บทน า และ ความรเบองตนในการศกษาเศรษฐศาสตร บทท 2 อปสงค อปทาน และ ดลยภาพตลาด บทท 3 ความยดหยน บทท 4 ทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค บทท 5 การผลต และ ตนทน บทท 6 ประเภทของตลาดในทางเศรษฐศาสตร และ

การก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในตลาดแขงขนสมบรณ

บทท 7 สวสดการสงคมและการแทรกแซงของรฐ

หนงสอแนะน า: หลกเศรษฐศาสตรจลภาค โดย ภราดร ปรดาศกด

Principles of Microeconomics, Gregory Mankiw Microeconomics, Robert Pindyck and Daniel Rubinfeld

ตดตอ: airmito@gmail.com หมายเหต: สอการสอนฉบบนดดแปลงมาจากสอการสอนของ ผศ.ดร. วรลกษณ หมะกลส หลกเศรษฐศาสตรจลภาค โดย ภราดร ปรดาศกด หนงสอ Principles of Microeconomics โดย Gregory Mankiw และหนงสอ Microeconomics โดย Robert Pindyck และ Daniel Rubinfeld มวตถประสงคเพอใขในการเรยนการสอน ณ มหาวทยาลย เชยงใหม เทานน หามใชอางองในงานวชาการใดๆ

2

บทท 1 บทน า และ ความรเบองตนในการศกษาเศรษฐศาสตร

ความหมายของวชาเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตร คอ ศาสตรทวาดวยวธการทมนษยและสงคมเลอกใชทรพยากรทมจ านวนจ ากดมาท าการผลตสนคาและบรการเพอสนองความตองการของมนษยทมอยอยางไมจ ากดใหไดรบความพอใจสงสด ความขาดแคลน การเลอก และคาเสยโอกาส

• ความตองการของมนษยมไมจ ากด และไมมทสนสด แตทรพยากรทจะน ามาผลตสนคาทจะสนองความตองการนนมจ ากด

• จงเกดความ ขาดแคลน หรอ Scarcity ไมสามารถทจะผลตสนคาทกอยางสนองความตองการของมนษยได

• ทางออกคอตองท า การเลอก หรอ Choice ใชทรพยากรทมจ ากดใหสามารถสนองความตองการของมนษยใหเกดความพอใจสงสด

• เมอมการเลอกแลวยอมหมายถงการเสยโอกาสทจะไดรบโยชนจากอกทางเลอกหนงเสมอ มลคาของสงทเสยสละไป คอ คาเสยโอกาส หรอ Opportunity Cost

• คาเสยโอกาส หรอ Opportunity Cost หมายถง มลคา ของทางเลอก ทดทสดในบรรดาทางเลอกทงหลายทตองเสยสละไป

การศกษาวชาเศรษฐศาสตร

• วธนรนยหรอวธอนมานหรอวธการศกษาหาผลจากเหต (Deductive Method) เปนวธการศกษาจากขอเทจจรง/ทฤษฎทเปนทยอมรบในกรณทวไป แลวน ามาสรปเปนกรณเฉพาะโดยใชล าดบแหงเหตผล เชน ทรพยากรทกอยางมอยอยางจ ากด

ทดนเปนทรพยากร ดงนน ทดนมอยอยางจ ากด

• วธอปนยหรอวธอปมานหรอวธการศกษาหาเหตจากผล (Inductive Method) เปนวธการศกษาจากกรณยอยตางๆ แลวน ามาประมวลเปนกรณทวไป เปนการคนหาความรโดยมงสงเกตสงทเกดขนจรง เพอน ามาสรางเปนขอสรปทวไป มการใชวธทางสถตเพอเพมความนาเชอถอ เชน ในกลองมปากกา 100 ดาม หากหยบปากกาขนมา 10 ดาม พบวาเปนปากกาสน าเงน 8 ดามและสแดง 2 ดาม อาจอปมานไดวา ในกลองมปากกาสน าเงน 80 ดามและสแดง 20 ดาม

เครองมอส าหรบการศกษาวชาเศรษศาสตร

1. ขอเสนอทเปนขอความหรอค าพด การแสดงความสมพนธของตวแปรโดยการบรรยาย เชน “เมอราคาสนคาหนวยละ 5 บาท ไมมใครซอสนคาเลย แตทกครงทราคาลดลง 1 บาท ปรมาณซอจะเพมขน 2 หนวย ดงนนจงสรปไดวา ปรมาณซอจะสมพนธในเชงผกผนกบราคาสนคา”

2. ขอเสนอในเชงคณตศาสตร

3

เครองมอทางคณตศาสตร • ตวแปร (Variable) คอ ลกษณะหรอสมบตของสงตางๆทเปลยนแปลงหรอเปลยนคาได • ชนดของตวแปร

• ตวแปรอสระหรอตวแปรตน (Independent variable): ตวแปรทอาจเปนสาเหตหรอมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงตอตวแปรอน สวนมาแทนดวยอกษร X

• ตวแปรตาม (Dependent variable): ตวแปรทมคาแปรผนไปตามตวแปรอสระ สวนมากแทนดวยอกษร Y

• การแสดงความสมพนธของหลายตวแปร

1. ตาราง (Table) 2. กราฟ (Graph) 3. สมการ (Equation)

• ฟงกชน (Function) ทฤษฎ (Theory)

• คอ สมมตฐานทไดรบการตรวจสอบ สามารถอธบายขอเทจจรงและคาดคะเนท านายเหตการณทวๆไปทเกยวของกบปรากฏการณหนงๆอยางถกตองและมเหตผลเปนทยอมรบของคนทวไป

• เชน ทฤษฎอปสงคและอปทาน แบบจ าลอง (Model)

• คอ เครองมอในการจ าลองทฤษฎหรอปรากฎการณในโลกแหงความเปนจรงใหเขาใจไดงายขน • แบบจ าลองไมจ าเปนตองมความสมจรง แต ตองอธบายสงทตองการศกษาได • เชน แบบจ าลองอธบายทฤษฎอปสงคและอปทาน

ขอสมมต

• ปรากฏการณทางเศรษฐศาสตรซบซอน ขนอยกบตวแปรจ านวนมาก และไมสามารถควบคมไดเหมอนกบการทดลองในทางวทยาศาสตร

• ดงนนทฤษฎและแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรตอง ขอสมมต เพอขจดตวแปรทไมเกยวของและเพอจ ากดขอบเขตของการศกษา

• ขอสมมตพนฐานในการศกษาวชาเศรษฐศาสตร 1. มนษยเปนผ มเหตผล ในทางเศรษฐศาสตร หรอ Economic Rationality

ในการตดสนปญหาทางเศรษฐกจของมนษย จะเปนไปในทางทท าใหตนเองไดรบประโยชนสงสด 2. ขอสมมตให สงอนๆ คงท หรอ Other Things Being Constant ในการศกษาเรองใดเรองหนง จะก าหนดใหปจจยอนๆ คงท ยกเวนปจจยทเกยวของโดยตรงกบเรองทศกษา

4

บทท 2 อปสงค อปทาน และ ดลยภาพ

สวนท 2.1: อปสงค (Demand) อปสงค หรอ Demand คอ ปรมาณสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอ ณ ระดบราคาตางๆกนของสนคาหรอบรการชนดนนๆ ในระยะเวลาหนง ทงน ความตองการซอนนตองมอ านาจซอดวย นนคอ ผบรโภคตอง

1. มความเตมใจทจะซอ 2. มเงนเพยงพอทจะซอ

The Law of Demand

• โดยปกตแลวทระดบราคาสนคาสง ผบรโภคจะซอสนคานอยลง • แตเมอใดราคาสนคาต าลง ผบรโภคจะซอสนคามากขน • ความสมพนธระหวางราคาสนคาชนดใดชนดหนงกบปรมาณความตองการซอสนคานน สามารถสรปเปน

The Law of Demand หรอ กฎของอปสงค ไดวา

“ปรมาณซอสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอจะมความสมพนธ ในเชงผกผน กบระดบราคาสนคาหรอบรการนนเสมอ เมอสมมตใหสงอนๆ คงท”

• The Law of Demand นจะเปนจรงกตอเมอเราสมมตใหปจจยอนๆ ทอาจมอทธพลเหนอปรมาณสนคาท

ตองการซอ เชน รายไดของผบรโภคและราคาสนคาอนๆ ทเกยวของอยคงทไมเปลยนแปลง ตารางอปสงค และ เสนอปสงค

• ตารางอปสงค เปนตารางทแสดงถงความสมพนธระหวางระดบราคาตางๆ ของสนคาชนดใดชนดหนง และปรมาณความตองการซอสนคานน ในชวงเวลาหนง โดยปจจยอนๆคงท

• จากตารางอปสงค เราสามารถพลอตเปนรปกราฟ โดย แกนตงแทนราคาและแกนนอนแทนปรมาณสนคา เมอลากเสนตอจดแสดงความสมพนธระหวางระดบราคาสนคาและปรมาณซอจะได เสนอปสงค

EX: อปสงคของนมใน 1 สปดาหของนาย ก (อปสงคสวนบคคล)

5

ปจจยทก าหนดอปสงค • ปจจยโดยตรง

>> ราคาของสนคาหรอราคาของสนคาชนดนนๆ • ปจจยโดยออม

>> ปจจยอนทมผลตออปสงคของสนคาหรอบรการชนดนนๆ ทส าคญ ตวอยางปจจยโดยออมทก าหนดอปสงค

• ราคาสนคาอนทเกยวของ o สนคาทใชทดแทนกน (Substitution Goods) o สนคาทใชประกอบกน (Complementary Goods)

• รายไดของผบรโภค o สนคาปกต (Normal Goods) o สนคาดอยคณภาพ (Inferior Goods)

• ปจจยโดยออมทอนๆ o รสนยมของผบรโภค o จ านวนประชากร o การคาดคะเนราคาและปรมาณสนคาในอนาคต o ฤดกาล

สมการอปสงค (Demand Equation)

• คอ การแสดงความสมพนธระหวางตวแปร หรอ ปจจยตางๆทมอ านาจในการก าหนดปรมาณซอ • นนคอ ปรมาณความตองการซอ (ตวแปรตาม) เปนฟงกชนของราคา (ตวแปรตน) นนคอ หากราคา

เปลยนแปลงไป ปรมาณความตองการซอกจะเปลยนไป การเปลยนแปลงของอปสงค แบงเปน 2 ลกษณะ

1. การเปลยนแปลงปรมาณซอ (A change in quantity demand) คอ การเปลยนแปลงปรมาณซออนเนองมาจาก ปจจยโดยตรง (หรอ ราคาสนคานนๆ) โดยสมมตวาปจจยโดยออมทงหมดคงเดม

2. การเปลยนแปลงของเสนอปสงค หรอ การยายเสนอปสงค(A shift in the demand curve) คอ การเปลยนแปลงปรมาณซออนเนองมาจาก ปจจยโดยออม ตวใดตวหนงหรอหลายตวเปลยนแปลงไป ซงจะมผลท าใหเสนอปสงคเดมเลอนไปทงเสน

6

EX: หากราคาน าผลไมเพมขน 20% อปสงคส าหรบนมของนาย ก จะเปลยนแปลงเปนอยางไร EX: หากรายไดของนาย ก ลดลง 20% อปสงคส าหรบนมของนาย ก จะเปลยนแปลงเปนอยางไร สวนท 2.2: อปทาน (Supply) อปทาน หรอ Supply คอ ปรมาณสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงทผขายตองการขาย ณ ระดบราคาตางๆกนของสนคาหรอบรการชนดนนๆ ในระยะเวลาหนง ทงนอปทานของสนคา คอ ปรมาณสนคาทผขายน าออกมาขาย ไมใชปรมาณสนคาทงหมดทผผลตผลตได The Law of Supply

• ความสมพนธระหวางราคาสนคาชนดใดชนดหนงกบปรมาณความตองการขายสนคานน สามารถสรปเปน The Law of Supply หรอ กฎของอปทาน ไดวา

“ปรมาณซอสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงทผขายตองการขายจะมความสมพนธ ในทศทางเดยวกน กบระดบราคาสนคาหรอบรการนนเสมอ เมอสมมตใหสงอนๆ คงท”

ตารางอปทาน และ เสนอปทาน

• ตารางอปทาน เปนตารางทแสดงถงความสมพนธระหวางระดบราคาตางๆ ของสนคาชนดใดชนดหนง และปรมาณความตองการขายสนคานน ในชวงเวลาหนง โดยปจจยอนๆคงท

• จากตารางอปทาน เราสามารถพลอตเปนรปกราฟ โดย แกนตงแทนราคา และ แกนนอนแทนปรมาณสนคา • เมอลากเสนตอจดแสดงความสมพนธระหวางระดบราคาสนคาและปรมาณความตองการขายแลว เราจะได

เสนทเราเรยกวา เสนอปทาน

7

EX: อปทานของนมใน 1 สปดาหของบรษท ก (อปทานสวนบคคล) ปจจยทก าหนดอปทาน

• ปจจยโดยตรง >> ราคาของสนคาหรอราคาของสนคาชนดนนๆ

• ปจจยโดยออม >> ปจจยอนทมผลลตออปทานของสนคาหรอบรการชนดนนๆ ทส าคญ เชน

• ราคาของปจจยการผลต • กรรมวธการผลต • การคาดคะเนราคาและปรมาณสนคาในอนาคต • จ านวนผผลตหรอผขาย • สภาพดนฟาอากาศ • นโยบายของรฐ

สมการอปทาน (Supply Equation)

• คอ การแสดงความสมพนธระหวางตวแปร หรอ ปจจยตางๆทมอ านาจในการก าหนดปรมาณความตองการขาย

• นนคอ ปรมาณความตองการขาย (ตวแปรตาม) เปนฟงกชนของราคา (ตวแปรตน) นนคอ หากราคาเปลยนแปลงไป ปรมาณความตองการขายกจะเปลยนไป

8

การเปลยนแปลงของอปทาน แบงเปน 2 ลกษณะ

1. การเปลยนแปลงปรมาณขาย (A change in quantity supply) คอ การเปลยนแปลงปรมาณขายอนเนองมาจาก ปจจยโดยตรง (หรอ ราคาสนคานนๆ) โดยสมมตวาปจจยโดยออมทงหมดคงเดม

2. การเปลยนแปลงของเสนอปทาน หรอ การยายเสนอปทาน(A shift in the supply curve) คอ การเปลยนแปลงปรมาณขายอนเนองมาจาก ปจจยโดยออม ตวใดตวหนงหรอหลายตวเปลยนแปลงไป ซงจะมผลท าใหเสนอปทานเดมเลอนไปทงเสน

EX: หากจ านวนผขายนมเพมขน 2 ราย อปทานตลาดส าหรบนม จะเปลยนแปลงเปนอยางไร EX: หากราคาคาขนสงนมเพมขน 20% อปทานส าหรบนมของบรษท ก จะเปลยนแปลงเปนอยางไร สวนท 2.3: ดลภาพของตลาด (Market Equilibrium)

• ณ ระดบราคาสง ผผลตตองการขายมาก ผบรโภคตองการซอนอย • ณ ระดบราคาต า ผผลตตองการขายนอย ผบรโภคตองการซอมาก • ในเมอความตองการซอกบความตองการขายเปนไปในทางตรงกนขามเชนน จะมสถานการณหนงทความ

ตองการของผขายตรงกบความตองการของผซอพอด >> สถานการณนกคอ ภาวะดลภาพของตลาด

9

ภาวะดลภาพหรอจดดลยภาพ • เกดขนเมอปรมาณความตองการซอของผบรโภคเทากบปรมาณความตองการขายของผขายทระดบราคา

หนงพอด • ระดบราคาในจดดลภาพ เรยกวา ราคาดลภาพ • ปรมาณความตองการซอทเทากบปรมาณความตองการขายในจดดลยภาพ เรยกวา ปรมาณดลภาพ

การก าหนดราคาและปรมาณดลยภาพ ราคาดลยภาพ คอ ราคาทท าให จ านวนสนคาทผบรโภคตองการซอมคาเทากบจ านวนสนคาทผผลตประสงคทจะผลตออกขายพอด นนคอ ราคาดลยภาพ คอ ราคาท

QDx = QS

x EX: สมการอปสงคและอปทาน คอ QD = 8 - 2P และ QS = 2 + 4P จงหาราคาและปรมาณดลยภาพ การก าหนดราคาและปรมาณดลยภาพ การเปลยนแปลงดลภาพของตลาด ล าดบการวเคราะหผลกระทบของเหตการณหนงๆ ตอดลภาพของตลาด

1. การเปลยนแปลงนนเปลยนแปลงเสนอปสงคหรออปทาน 2. เสนอปสงคหรออปทานนนเปลยนแปลงไปในทศทางใด 3. ใชกราฟอปสงค อปทานในการวเคราะหการเปลยนแปลงของราคาและปรมาณดลยภาพ

EX: เมอราคาน ามนเพมขน ตลาดรถ Hybrid จะมการเปลยนแปลงอยางไร

10

บทท 3 ความยดหยน

ความยดหยน (Elasticity)

• คอ ระดบการตอบสนองหรอความออนไหวทตวแปรหนงมตอปจจยทก าหนด • ประโยชนของการศกษาความยดหยน คอ ชวยในการท านายวาหากปจจยทก าหนดตวแปรหนงๆ

เปลยนแปลงไปในระดบหนงแลว จะท าใหตวแปรทเราก าลงศกษาหรอพจารณาอยเปลยนแปลงไปเปนสดสวนเทาใด

สวนท 3.1: ความยดหยนของอปสงค

• การเปลยนแปลงในราคาหรอปจจยอนๆ มผลตอการเปลยนแปลงในปรมาณซอไมเหมอนกน เชน สนคาบางชนดเมอราคาเพมสงขนเพยงเลกนอย ปรมาณซอจะลดลงอยางมาก สนคาบางชนดปรมาณซออาจไมเปลยนแปลงสนองตอบตอการเปลยนแปลงในราคาเลย

• การสนองตอบของการเปลยนแปลงในปรมาณซอสนคา ตอการเปลยนแปลงของปจจยทก าหนดอปสงคของสนคานน กคอ ความยดหยนของอปสงค

ชนดของความยดหยนของอปสงค

• ความยดหยนของอปสงคนสามารถค านวณออกมาเปนคาตวเลขได • ทนยมค านวณกนออกมามอย 3 ชนด คอ

ความยดหยนของอปสงคตอราคา (price elasticity of demand) ความยดหยนของอปสงคตอรายได (income elasticity of demand) ความยดหยนของอปสงคตอราคาสนคาอน (cross elasticity of demand)

• เมอกลาวถง “ความยดหยนของอปสงค” โดยปกตแลวหมายถง “ความยดหยนของอปสงคตอราคา” สวนท 3.1A: ความยดหยนของอปสงคตอราคา (Price elasticity of demand)

• หมายถง อตราสวนระหวางการเปลยนแปลงในปรมาณซอเมอคดเปนรอยละตออตราการเปลยนแปลงของราคาสนคานนเมอคดเปนรอยละ

• นนคอ ท าใหทราบวา ถาราคาสนคาเปลยนแปลงไปหนงเปอรเซนต ปรมาณซอจะเปลยนแปลงไปกเปอรเซนต

(ทงนสมมตใหสงอนๆ ทมใชราคาสนคานนทอาจมอทธพลเหนอปรมาณซออยคงทไมเปลยนแปลง) การค านวนความยดหยนของอปสงคตอราคา

11

EX: ณ ราคา 100 บาท พบวามความตองการซอกระเปา 50 ใบ แตเมอเพมราคาเปน 120 บาท มความตองการซอ

กระเปาเพยง 30 ใบ คาความยดหยนแบบจดของอปสงคตอราคามคาเทากบเทาใด

ลกษณะของความยดหยนของอปสงตตอราคา

• ความยดหยนของอปสงตตอราคาจงมคาเปนลบตามกฎของอปสงค ปรมาณของสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอยอมแปรผกผนกบระดบราคาของสนคาและบรการชนดนน

• เครองหมายเปนการบอกถงทศทางเทานน เวลาพจารณาจะดแคคาสมบรณ (Absolute Value) ของมนเทานน วามากนอยเพยงใด

ถาคาความยดหยนมาก เรยกวา มความยดหยนสง ถาคาความยดหยนนอย เรยกวา มความยดหยนต า

• |Ed| = 0 เสนอปสงคมคาความยดหยนเทากบ 0 ตลอดทงเสน ปรมาณซอจะไมเปลยนเมอราคาเปลยนแปลงไป ราคาลด รายไดจะลด หากราคาเพมรายไดเพมอยางไมมขอจ ากด

• 0 < |Ed| < 1 ลกษณะเสนอปสงคคอนขางชน รอยละการเปลยนแปลงของปรมาณซอนอยกวารอยละการเปลยนแปลงของราคา รายจายผบรโภคจะเปลยนแปลงในทศเดยวกบราคา นนคอ หากราคาลด รายจายจะลด ราคาเพมรายจายจะเพม

• |Ed| = 1 รอยละการเปลยนแปลงปรมาณซอเทากบรอยละการเปลยนแปลงราคา รายจายรวมของผบรโภคเทาเดม ไมวาราคาจะลดลงหรอสงขน ในรป คอ กรณคาความยดหยนเทากบ 1 ทงเสน พนทรปสเหลยมใตโคงมคาเทากนตลอด

• 1 < |Ed| < ∞ ลกษณะของเสนอปสงคคอนขางลาด รอยละของการเปลยนแปลงปรมาณซอมากกวารอยละการเปลยนแปลงปรมาณราคา รายจายรวมจะลดลงถาราคาสงขน และจะเพมขนถาราคาลดลง

• |Ed| = ∞ คาความยดหยนมคาเทากนตลอดทงเสนเปน infinity ณ ราคาหนง (P1) อปสงคเปน infinity ถาผผลตขนราคาแมแตนอย ปรมาณซอจะลดลงเหลอศนยหรอใกลศนย เชน กรณตลาดแขงขนสมบรณ

12

ลกษณะสนคาและคาความยดหยนของอปสงคตอราคา อปสงคของสนคาชนดใดมความยดหยน มากกวา

สนคาทจ าเปน

สนคาทฟมเฟอย

คาใชจายจากสนคานนเปนสดสวนทมากเมอเทยบกบรายได

คาใชจายจากสนคานนเปนสดสวนทนอยเมอเทยบกบรายได

สนคาเสยหายงาย

สนคาคงทนถาวร

สนคานนหาสนคาอนมาทดแทนไดงาย

สนคานนหาสนคาอนมาทดแทนไดยาก

สวนท 3.1B: ความยดหยนของอปสงคตอรายได (Income elasticity of demand)

• หมายถง อตราสวนระหวางการเปลยนแปลงในปรมาณซอเมอคดเปนรอยละตออตราการเปลยนแปลงของรายไดเมอคดเปนรอยละ

• นนคอ ท าใหทราบวา ถารายไดเปลยนแปลงไปหนงเปอรเซนต ปรมาณซอจะเปลยนแปลงไปกเปอรเซนต (ทงนสมมตใหสงอนๆ ทไมใชรายไดทอาจมอทธพลเหนอปรมาณซออยคงทไมเปลยนแปลง) การค านวนความยดหยนของอปสงคตอรายได ประเภทสนคาแบงตามความยดหยนของอปสงคตอรายได

• ถา EY เปนบวก >> สนคานนเปน สนคาปกต (Normal Goods) • ถา EY เปนลบ >> สนคานนเปน สนคาดอยคณภาพ (Inferior Goods) • ถา EY เปนบวก และ EY < 1 >> สนคานนเปน สนคาจ าเปน (Necessary Goods) • ถา EY เปนบวก และ EY > 1 >> สนคานนเปน สนคาทใชฟ มเฟอย (Luxury Goods)

สวนท 3.1C: ความยดหยนของอปสงคตอราคาสนคาอน หรอ ความยดหยนไขว (Cross price elasticity of demand)

• หมายถง อตราสวนระหวางการเปลยนแปลงในปรมาณซอเมอคดเปนรอยละตออตราการเปลยนแปลงของราคาสนคาอนเมอคดเปนรอยละ

• นนคอ ท าใหทราบวา ถาราคาสนคา Y เปลยนแปลงไปหนงเปอรเซนต ปรมาณซอสนคา X จะเปลยนแปลงไปกเปอรเซนต

(ทงนสมมตใหสงอนๆ ทมใชราคาสนคา Y ทอาจมอทธพลเหนอปรมาณซอสนคา X อยคงทไมเปลยนแปลง) การค านวนความยดหยนไขว

13

ประเภทสนคาแบงตามความยดหยนไขว • ถา EC เปนบวก >> สนคาสองชนดนนเปน สนคาทดแทนกน (Substitution Goods) • ถา EC เปนลบ >> สนคาสองชนดนนเปน สนคาทใชประกอบกน (Complementary Goods)

สวนท 3.2: ความยดหยนของอปทาน สวนท 3.2A: ความยดหยนของอปทานตอราคา (Price elasticity of Supply)

• หมายถง อตราสวนระหวางการเปลยนแปลงในปรมาณขายเมอคดเปนรอยละตออตราการเปลยนแปลงของราคาของสนคานนเมอคดเปนรอยละ

• นนคอ ท าใหทราบวา ถาราคาของสนคาเปลยนแปลงไปหนงเปอรเซนต ปรมาณขายจะเปลยนแปลงไปกเปอรเซนต

(ทงนสมมตใหสงอนๆ ทไมใชราคาของสนคานนทอาจมอทธพลเหนอปรมาณซออยคงทไมเปลยนแปลง) การค านวนความยดหยนของอปทานตอราคา EX: สมมตวาเดมราคาของขาวถงละ 1,200 บาท ปรมาณขายเทากบ 150 ถง ถาราคาขาวเหลอถงละ 1,000 บาท ปรมาณขายเทากบ 120 ถง คาความยดหยนของอปทานเทากบเทาใด ลกษณะของความยดหยนของอปทานตอราคา

คาความยดหยนของอปทานตอราคาจงมคาเปนบวกตามกฎของอปทาน ปรมาณของสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอจะมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบระดบราคาของสนคาและบรการชนดนน ดงนน การทราคาลดลงปรมาณสนคากจะลดลง

ปจจยทก าหนดคาความยดหยนของอปทานตอราคา อปทานของสนคาชนดใดมความยดหยนมากกวา

ระยะเวลาในการผลตมาก

ระยะเวลาในการผลตนอย

สนคาทสามารถผลตไดงาย

สนคาทสามารถผลตไดยาก

ปจจยทใชในการผลตสนคามจ านวนจ ากดและหายาก

ปจจยทใชในการผลตสนคามจ านวนมากและหางาย

ตนทนในการผลตมาก

ตนทนในการผลตนอย

14

บทท 4 พฤตกรรมผบรโภค

ทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค

• อธบายวา ณ ระดบราคาสนคาและรายไดทก าหนด ผบรโภคไดจดสรรทรพยากร (รายได) ในการซอสนคาและบรการแตละชนดอยางไร เพอใหไดความพงพอใจรวมสงสด

• สมมต มสนคา 2 ชนด X และ Y เมอก าหนด PX, PY, M ผบรโภคจะเลอกบรโภค X กหนวย และ Y กหนวยเพอไดรบความพงพอใจรวมสงสด

• จากทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค เราสามารถหาอปสงคสวนบคคลได สวนท 4.1: อรรถประโยชน (Utility) อรรถประโยชน (Utility)

• คอ ความพอใจทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาและบรการในขณะหนง นนคอ

– สนคาเดยวกน จ านวนเทากน แตละคนมความพอใจตางกน – สนคาเดยวกน จ านวนเทากน ผบรโภคคนเดยวกน แตเวลาตางกน ความพอใจตางกน

• อรรถประโยชนไมใชประโยชน อรรถประโยชนขนอยกบความชอบหรอความพอใจของผบรโภคแตละคน ไมวาสนคานนจะมประโยชนหรอกอผลเสยแกผบรโภคคนนนๆ

• ในความเปนจรงเราไมสามารถวดคาอรรถประโยชนออกมาเปนหนวยได แตเพอการศกษาพฤตกรรมของผบรโภค ทฤษฎอรรถประโยชนมขอสมมตใหสามารถวดคาอรรถประโยชนเปนหนวยๆ ได เรยกวา อรรถประโยชนเชงนบ (cardinal utility)

• หนวยของอรรถประโยชน คอ ยทล (util) • จดมงหมายของทฤษฎนไมใชการมงวดอรรถประโยชน แตตองการแสดงลกษณะของอรรถประโยชนของ

ผบรโภคแตละคนหรอกลมตางๆ ฟงกชนอรรถประโยชน (Utility function)

• แสดง ความพอใจหรออรรถประโยชนทผบรโภคไดรบจากสนคาตางๆ • ในกรณสนคา 1 ชนด แสดง ความพอใจหรออรรถประโยชนทผบรโภคไดรบจากสนคา X

เชน U = 2 + 4X - X2 • ในกรณสนคา 2 ชนด • แสดง ความพอใจหรออรรถประโยชนทผบรโภคไดรบจากสนคา X และ Y

เชน U = 3X + 3Y – X2 – Y2 การวดอรรถประโยชน

• อรรถประโยชนรวม (Total Utility: TU) คอ ความพอใจ ทงหมด ทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาในปรมาณหนงๆ

• อรรถประโยชนสวนเพม (Marginal Utility: MU) คอ อรรถโยชนสวนทเพมขน (หรอลดลง) เมอผบรโภคบรโภคสนคาชนดเดยวกนนนเพมขน (หรอลดลง) อกหนงหนวย นนคอ วดจากระดบความพอใจ ทเปลยนไป เมอจ านวนสนคาทบรโภคเปลยนไป 1 หนวย

15

ความสมพนธระหวาง TU กบ MU

หรอ

EX: TU และ MU ของกาแฟ

กาแฟ (แกว) TU (Util) MU (Util)

0 0 -

1 5 5

2

3 12 3

4 14 2

5 15 1

6 15 0

7

ขอสงเกต

เมอ MU มคาเปนบวก TU จะมคาเพมขน เมอ MU มคาตดลบ TU จะมคาลดลง ดงนน เมอ MU มคาเปน 0 TU จะมคาสงสด

กฎการลดนอยถอยลงของอรรถประโยชนสวนเพม (Law of Diminishing Marginal Utility)

• กฏนสะทอนใหเหนวา ความพอใจทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาหนวยแรกๆ จะมากกวาสนคาหนวยหลงๆ

สวนท 4.2: ทฤษฎความพอใจเทากน (Indifferent Preference Theory) ขอสมมตเบองตนของทฤษฎความพอใจเทากน

1. ผบรโภคเปนมนษยทมเหตผล (rationality) และมความสามารถในการเปรยบเทยบ (comparison) ถาใหเปรยบเทยบระหวางการบรโภคสวนผสม A กบ สวนผสม B เขาจะตองบอกผลการเปรยบเทยบได

A ใหความพอใจมากกวา B B ใหความพอใจมากกวา A A ใหความพอใจเทากบ B

16

2. ผบรโภคจะตองเปนบคคลทมความคงเสนคงวา (consistency) และความพงพอใจมความสามารถในการถายทอด (transitivity) เชน ถา ชอบ A > B และ ชอบ B > C ฉะนน ตองชอบ A > C

3. สนคาทบรโภคเปนสนคาด เปนสงทผบรโภคพงปรารถนา นนคอ การบรโภคในจ านวนมากสรางความพอใจในระดบทสงกวาการบรโภคในจ านวนนอย (มากดกวานอย)

4. การบรโภคอยภายใตกฏแหงการลดนอยถอยลงของอตราสวนเพมของการทดแทน (Law of diminishing marginal rate of substitution) เสนความพอใจเทากน (Indifference Curve : IC) คอ เสนทแสดงจ านวนตางๆ ของสนคา 2 ชนด ทท าใหผบรโภคไดรบความพอใจเทากน EX: การบรโภคขนมและปากกา

อตราสวนเพมของการทดแทนกนของสนคา 2 ชนด (Marginal Rate of Substitution : MRS)

• คอ อตราการลดลงของสนคาชนดหนงเมอไดบรโภคสนคาอกชนดหนงเพมขน 1 หนวย โดยรกษาความพอใจใหคงเดม

สมมต มสนคา 2 ชนด คอ X กบ Y • คา Marginal Rate of Substitution of X for Y (

คอ ถาเราบรโภคสนคา X เพมขน โดยลดการบรโภคสนคา Y ลง เพอรกษาระดบความพอใจใหคงเดม

• คา Marginal Rate of Substitution of Y for X ( ถาเราบรโภคสนคา Y เพมขน โดยลดการบรโภคสนคา X ลง เพอรกษาระดบความพอใจใหคงเดม

ขอสงเกต

• MRS = - ความชนของเสน IC

แผนการซอ ปากกา ขนม

A 1 6

B 2 4

C 6 2

D 12 1

17

EX:

การลดนอยถอยลงของอตราสวนเพมของการทดแทนกน (Diminishing Marginal Rate of Substitution)

MRS จะมคาลดลงเรอยๆ เมอบรโภคสนคาชนดหนงเพมขน ยงไดสนคา x เพมขน ความยนดทจะเสยสละ y ของผบรโภคยงลดลง

แผนภาพเสนความพอใจเทากน (Indifference Map) ผบรโภคคนหนงๆ มเสน IC ไดหลายเสน เพราะความพอใจของผบรโภคมไดหลายระดบ เสน IC แตละเสนแทนความพอใจระดบหนง คณสมบตของเสนความพอใจเทากน

1. เปนเสนทลาดจากซายมาขวา และมคาความชนเปนลบ 2. เสน IC สวนใหญ จะเปนเสนเวาเขาหาจดก าเนด (Convex to Origin) 3. เสน IC แตละเสนจะตดกนไมได 4. จ านวนของสนคา 2 ชนดทใหความพอใจเทากนส าหรบผบรโภค มจ านวนนบไมถวน ดงนนเสน IC จะ

เปนเสนตอเนองไมขาดชวง The Degree of Substitutability

Ordinary goods Perfect Substitutes Perfect Complements

แผนการซอ สนคา x สนคา y

A

B

C

D

E

F

18

เสนงบประมาณหรอเสนราคา (Budget Line or Price Line) • คอ เสนทแสดงจ านวนตางๆ ของสนคา 2 ชนดทผบรโภคสามารถซอไดดวยเงนจ านวนหนงทก าหนดให ณ

ราคาตลาดขณะนน สมการเสนงบประมาณ EX: เสนความพอใจเทากน vs. เสนงบประมาณ เสนความพอใจเทากน

• จ านวนของสนคา 2 ชนด ทใหความพอใจเทากน • ไมจ าเปนตองมคาใชจายเทากน

เสนงบประมาณ • จ านวนของสนคา 2 ชนด ทซอไดภายใตงบประมาณทมอย • ไมจ าเปนตองมความพอใจเทากน

ดลยภาพของผบรโภค คอ ภาวะทท าใหผบรโภคไดรบอรรถประโยชนหรอความพอใจสงสดภายใตขอจ ากดแหงงบประมาณทมอย EX:

19

สวนท 4.3: การวเคราะหพฤตกรรมผบรโภคโดยใช Calculus Utility Maximization Problem ก าหนด Utility function U = U(X, Y) >> ค านวณหา X และ Y ทท าใหไดคา Utility สงสดภายใตขอจ ากดของงบประมาณ การหาคาสงสด:

1. การหาคาสงสดกรณไมมขอจ ากด 2. การหาคาสงสดกรณมขอจ ากด >> ใช Lagrangian Multiplier Method

Lagrangian Method

ขนท 1 สรางสมการเปาหมาย เรยก Lagrange Function (L) โดยการใช Lagrange Multiplier () คณกบสมการขอจ ากด แลวน าไปบวกกบสมการเปาหมายเดม

ขนท 2 หาคา First Order Conditions 3 สมการ (Partial Derivative ของ L ตอการเปลยนแปลงของ X, Y, แลวก าหนดใหเทากบศนย)

ขนท 3 แกสมการหาคา X* และ Y* และ แลวแทนคาลงในสมการเปาหมายเพอไดคาสงสด EX: Max{X, Y} U = X0.5Y0.5

Subject to PXX + PYY = M

1. หาสมการอปสงคของ X และ สมการอปสงคของ Y 2. ก าหนดให Px = 1 บาท Py = 2 บาท และ M = 100 บาท จงหาคา X และ Y ณ จดดลยภาพของผบรโภค

กรณพเศษ Lagrangian Method ใชในกรณตอไปน ไดหรอไม

1. กรณสนคาทดแทนกนไดสมบรณ 2. กรณสนคาทใชประกอบกน

20

บทท 5 การผลต และ ตนทน

สวนท 5.1: การผลต (production) การผลต (production)

คอ การใช ทรพยากรหรอปจจยการผลต ใดๆ ในทางทจะกอใหเกด ผลผลตหรอสนคาและบรการ ขน ปจจยการผลต (factor of production) ประกอบดวย แรงงาน ทดน ทน ผประกอบการ

ผลผลต (output) คอ ผลทไดจากการแปลงปจจยการผลต ซงจะเปนสนคา (goods) หรอบรการ (services) กได

หนวยการผลต (firm) หมายถง สถาบนหรอองคกรทางธรกจทท าหนาทในการจดหาและรวบรวมปจจยการผลตตางๆ มาผลตสนคาและบรการเพอน าออกจ าหนาย

เปาหมายของหนวยการผลต คอ การแสวงหาก าไรสงสด (profit maximization) ฟงกชนการผลต (Production Function)

คอ การแสดงความสมพนธระหวางผลผลตทไดกบปจจยการผลตทใช เพอใหงายตอการวเคราะหในขนตน สมมตใหฟงกชนการผลตมปจจยส าคญเพยง 2 ชนด คอ ปจจยทน

(K) และ ปจจยแรงงาน (L) ฟงกชนการผลต เปนการแสดงความสมพนธของผลผลตกบกบปจจยการผลตในเชงกายภาพเทานน ไมอาจ

บอกไดวาคณภาพของสนคาหรอปจจยการผลตอยในระดบใด ตวอยางฟงกชนการผลต ฟงกชน Cobb – Douglas

Q = ALαKβ เมอ Q คอ จ านวนผลผลต L คอ จ านวนปจจยการผลตประเภทแรงงาน K คอ จ านวนปจจยการผลตประเภททน A คอ สมประสทธแสดงความกาวหนาทางเทคโนโลย α คอ สดสวนคาจางในตนทนรวม β คอ สดสวนคาตอบแทนการใชทนตอตนทนรวม EX: ในการผลตโทรศพทมอถอ สมมตให Q = L1/3K2/3 หากบรษท A ใชแรงงาน 8 คนและเครองจกร 1 เครอง จะสามารถผลตโทรศพทมอถอไดกเครอง หากบรษท A ใชแรงงาน 3 คนและเครองจกร 3 เครอง จะสามารถผลตโทรศพทมอถอไดกเครอง

21

ผลผลตรวม (Total Product : TP)

คอ ผลผลตทงหมดทไดจากการผลตโดยใชปจจยการผลตจ านวนหนง การค านวน TP

EX: เมอฟงกชนการผลต คอ Q = L1/2K1/2 และ K = 9

TPL =

เมอฟงกชนการผลต คอ Q = L1/2K1/2 และ L = 4

TPK = ผลผลตเฉลย (Average Product : AP)

คอ จ านวนผลผลตทงหมดคดเฉลยตอจ านวนปจจยการผลตหนงหนวย การค านวน APL

การค านวน APK

EX: ก าหนดให Q = L1/2K1/2

APL =

หากบรษทม K = 4 APL =

APK =

หากบรษทม L = 9 APK =

ผลผลตสวนเพม (Marginal Product : MP)

คอ จ านวนผลผลตทเปลยนไปเมอมการเปลยนแปลงปรมาณการใชปจจยการผลตชนดหนงไป 1 หนวยและควบคมปรมาณการใชปจจยการผลตอนๆใหคงท

การค านวน MPL

การค านวน MPK

EX: ก าหนดให Q = L1/2K1/2

MPL = หากบรษทม K = 4 MPL =

MPK =

หากบรษทม L = 9 MPK =

22

กฎการลดนอยถอยลงของผลผลตสวนเพม (The Law of Diminishing Marginal Product)

คอ ในการผลตสนคาชนดใดชนดหนง ถาผผลตเพมการใชปจจยการผลตชนดหนงไปเรอยๆ ทละหนวย ในขณะทปจจยอนๆ คงท ในทสดผลผลตสวนเพม (MP) ทไดรบจะมจ านวนลดลงเรอยๆ

สาเหตหนงเกดจากผลของการใชปจจยแปรผนรวมกบปจจยคงทอยางไมไดสดสวนทเหมาะสม ความสมพนธระหวาง MP กบ TP

เมอ MP เพมขน >> TP จะเพมขนในอตราทเพม เมอ MP ลดลง แตยงมากกวา 0 >> TP จะเพมในอตราทลดลง เมอ MP เทากบ 0 >> TP จะมคาสงสด เมอ MP ตดลบ >> TP จะลดลง

ความสมพนธระหวาง MP กบ AP

เมอ MP มากกวา AP >> AP จะสงขนเรอยๆ เมอ MP เทากบ AP >> AP จะมคาสงสด เมอ MP นอยกวา AP >> AP จะเรมลดลง

สวนท 5.2: ตนทนการผลต (Cost of Production) ประเภทตนทนในการผลต

ตนทนชดแจง (Explicit Cost) คอ ตนทนทเกดขนจรง และ มการจายจรงทงเปนตวเงนและสงของ

ตนทนไมชดแจง (Implicit Cost) คอ ตนทนทไมไดจายออกไปจรงๆ แตเปนตนทนทอยในรปของ ตนทนคาเสยโอกาส หรอ Opportunity Cost ของปจจยการผลตทน ามาผลตสนคา

ตนทนทางบญช คอ คาใชจายเปนตวเงนทธรกจไดจายในการผลต หรอตนทนชดแจง ตนทนทางบญช = ตนทนชดแจง

ตนทนทางเศรษฐศาสตร คอ คาใชจายทธรกจไดจายเปนตวเงน รวมกบตนทนทไมชดแจง เชน คาเสยโอกาส

ตนทนทางเศรษฐศาสตร = ตนทนชดแจง + ตนทนไมชดแจง

ตนทนสวนตวหรอตนทนเอกชน (private cost) คอ การคดตนทนทเกดขนกบหนวยผลตเทานน

ตนทนภายนอก (external cost) คอ ตนทนทคดจากผลกระทบทตกไปยงบคคลอนทไมใชหนวยผลตนน

ตนทนทางสงคม (social cost) คอ ตนทนทเกดขนทงหมด ทงทเปนตนทนเอกชนและตนทนภายนอก ตนทนทางสงคม = ตนทนเอกชน + ตนทนภายนอก

ตนทนจม (sunk cost) คอ ตนทนหรอคาใชจายทหนวยผลตไดลงทนหรอจายไปแลวและไมอาจถอนทนหรอ

เรยกกลบมาไดอกไมวาจะด าเนนกจการตอไป หรอเลกกจการกตาม ตนทนจมไมมผลตอการตดสนใจ !!

23

ตนทนการผลตในระยะสน การผลตในระยะสนมการใชทงปจจยคงทและปจจยแปรผน ดงนนตนทนของผผลตในระยะสน จะประกอบดวยตนทนชนดตางๆ ดงน

ตนทนคงทรวม (Total Fixed Cost: TFC) คอจ านวนคาใชจายทเกดขนจากการใชปจจยคงทชนดตางๆ รวมกน ตนทนชนดนไมขนอยกบปรมาณของผลผลต

ตนทนแปรผนรวม (Total Variable Cost: TVC) คอจ านวนคาใชจายทเกดจากการใชปจจยแปรผนชนดตางๆ รวมกน ตนทนชนดนแปรผนตามปรมาณการผลต

ตนทนรวม (Total Cost: TC) คอตนทนทงหมดทเกดขนจากการผลตสนคาจ านวนหนงๆ ซงกคอผลรวมของตนทนคงทรวมกบตนทนแปรผนรวม

ตนทนคงทเฉลย (Average Fixed Cost: AFC) คอ จ านวนตนทนคงทรวมเฉลยตอหนวยสนคา

ตนทนแปรผนเฉลย (Average Variable Cost: AFC) คอ จ านวนตนทนแปรผนรวมเฉลยตอหนวยสนคา

ตนทนรวมเฉลย (Average Total Cost: ATC ) หรอเรยกสนๆ วาตนทนเฉลย (Average Cost: AC) หมายถงตนทนทงหมดเฉลยตอหนวยของสนคา

ตนทนสวนเพม (Marginal Cost: MC) คอตนทนสวนทเพมขน (หรอลดลง) เมอผผลตเพม (หรอลด) การผลตสนคาจากเดม 1 หนวย ทงน ตนทนรวม (TC) ประกอบดวยตนทนคงทรวม (TFC) และตนทนแปรผนรวม (TVC) แตตนทนคงทรวมเปนตนทนทไมเปลยนแปลง ดงนนสวนเปลยนแปลงทเกดขนกบตนทนรวมกคอ การเปลยนแปลงของตนทนแปรผน

กราฟแสดงเสนตนทน TC TVC TFC ลกษณะของเสนตนทนชนดตางๆ ในระยะสน

TFC มจ านวนคงเดมไมเปลยนแปลงตามปรมาณผลผลต TVC เพมขนตามปรมาณผลผลต TC เพมขนตามปรมาณผลผลตโดยมลกษณะคลายกบ TVC แตมจ านวนมากกวา TVC เทากบ TFC AFC มจ านวนลดลงเรอยๆ ตามปรมาณผลผลตจนมคาเขาใกลศนย

24

กราฟแสดงเสนตนทน MC, AVC, AC ความสมพนธระหวาง MC และ AVC (AC)

ถา MC อยต ากวา AVC (AC) คา AVC (AC) จะลดลง เมอปรมาณการผลตเพมขน ถา MC อยเหนอ AVC (AC) คา AVC (AC) จะเพมขน เมอปรมาณการผลตเพมขน MC = AVC (AC) เมอ AVC (AC) มคาต าสด

ตนทนการผลตในระยะยาว ปจจยทกชนดเปนปจจยแปรผน ดงนนตนทนของผผลตในระยะยาว จะประกอบดวยตนทนชนดตางๆ ดงน

ตนทนรวมในระยะยาว (Long Run Total Cost : LTC) คอ ตนทนทงหมดทเกดขนจากการผลตสนคาซงจะเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต ถาไมผลต ตนทนเปน “ศนย”

ตนทนเฉลยในระยะยาว (Long Run Average Cost : LAC) คอ ตนทนทงหมดทเกดขนในการผลตระยะยาวคดเฉลยตอหนงหนวยของผลผลต

EX: สมมต มโรงงานอย 5 ขนาด คอ โรงงานท 1 โรงงานท 2 โรงงานท 3 โรงงานท 4 และโรงงานท 5 โดยขนาด

ของโรงงานจะใหญขนตามล าดบ ในระยะสน หนวยผลตไมสามารถเปลยนขนาดโรงงานได ถาโรงงานมขนาดเทาใด เสนตนทนเฉลยในระยะสนกจะเปนไปตามเสน SAC ของโรงงานขนาดนนๆ

เสนตนทนเฉลยในระยะสนของโรงงานทง 5 คอ SAC1 , SAC2 , SAC3, SAC4 และ SAC5

ในระยะยาว หนวยผลตสามารถปรบเปลยนปจจยทกชนดไดตามตองการ นนคอ หนวยผลตสามารถจะเลอกขนาดของโรงงานไดทกขนาด การเลอกโรงงานขนาดทเหมาะสมทสด ขนอยกบวาหนวยผลตนนตองการจะผลตสนคาในปรมาณเทาใด

25

กฎของผลไดตอการขยายขนาดการผลต (Law of Returns to Scale) • Increasing RTS

• Constant RTS

• Decreasing RTS

ตนทนสวนเพมในระยะยาว (Long Run Marginal Cost : LMC) คอ ตนทนทเพมขนจากการผลตสนคาเพมขน 1 หนวย

ความสมพนธระหวาง LMC, LAC

26

บทท 6 ประเภทของตลาดในทางเศรษฐศาสตร และ

การก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในตลาดแขงขนสมบรณ เปาหมายของหนวยการผลต คอ การแสวงหาก าไรสงสด (profit maximization) ไมวาหนวยการผลตนนจะอยในตลาดชนดใด สวนท 6.1: ชนดของตลาด

• ตลาดผกขาด • ตลาดผขายนอยราย • กงแขงขน กงผกขาด • ตลาดแขงขนสมบรณ

สวนท 6.2: การก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในตลาดแขงขนสมบรณ

• หนวยผลตมเปาหมาย แสวงหาก าไรสงสด • ก าไร ขนอยกบ เงอนไขของรายรบและตนทน

ก าไร = รายรบ - ตนทน • รายรบ ขนอยกบ เสนอปสงคทหนวยผลตเผชญ

เสนอปสงคทหนวยผลตเผชญ (เสนอปสงคในสายตาผผลต)

• คอ เสนทบอกใหทราบวา ทระดบราคาตางๆ ผบรโภคจะมความตองการซอสนคาของหนวยผลตรายนนในปรมาณเทาใด

• ในตลาดแขงขนสมบรณ ผผลตแตละรายเปนเพยงหนวยเลกๆ ไมมอทธพลเหนอราคาตลาด การขายสนคาของผผลตจงตองขายตามราคาตลาด นนคอ ผผลตเปนผรบราคา (Price taker)

• เสนอปสงคทผผลตเผชญในมมมองของผผลต เปน อปสงคมความยดหยนมากทสด หรอ เปนเสนอปสงคทขนานกบแกนนอน

รายไดทผผลตไดรบจากการขายผลผลตของตนตามราคาตลาด

27

รายรบ • รายรบรวม (Total Revenue: TR)

• คอ รายรบทงหมดทผขายไดรบจากการขายสนคาตามราคาทก าหนด

• รายรบเฉลย (Average Revenue: AR) • คอ จ านวนรายรบเฉลยตอหนวยของสนคาทขาย ซงเทากบรายรบรวมหารดวยปรมาณผลผลต

• เนองจาก TR = PxQ ดงนนจะไดวา รายรบเฉลยเทาราคาขายของผลผลตนนนนเอง

• รายรบสวนเพม (Marginal Revenue: MR) • คอ สวนเปลยนแปลงในรายรบรวม เมอผลผลตทขายไดเปลยนแปลงไปจากเดม 1 หนวย

กราฟแสดงเสน AR, MR, P และ กราฟแสดงเสน TR การตดสนใจของผผลตในตลาดแขงขนสมบรณ ระยะสน

- ควรจะท าการผลตตอหรอเลกผลต (Shut-down) - ถาตดสนใจวาจะผลตตอ ควรผลตสนคาจ านวนเทาใด

ระยะยาว - ควรจะเพมหรอลดขนาดของปจจยการผลต - ควรจะอยตอหรอออกจากตลาด (Exit)

สวนท 6.2A: การตดสนใจของผผลตในระยะสน

• ระดบผลผลตทท าใหมก าไรสงสด (maximum profit) หมายถง ระดบผลผลตทท าใหสวนตางระหวางรายรบรวมกบตนทนรวมมคามากทสด

• หากผลตางระหวางรายรบรวมกบตนทนรวมตดลบ กจะตองตดลบนอยทสด กคอ ภาวะทหนวยผลตขาดทนนอยทสดดวย

• สามารถพจารณาระดบผลผลตทท าใหมก าไรสงสดโดยวเคราะหจาก 1. รายรบรวม และ ตนทนรวม 2. รายรบสวนเพม และ ตนทนสวนเพม

28

การวเคราะหจากรายรบรวมและตนทนรวม • ก าไรสงสดเกดขน ณ ระดบผลผลตทท าให TR กบ TC ตางกนมากทสด • จดทเสน TR ตดกบเสน TC (TR=TC) ก าไรรวมจะเทากบศนยหรอเสมอตว เรยกวา จดเสมอตว หรอ

จดคมทน (break-even point) กราฟแสดงการวเคราะหจากรายรบรวมและตนทนรวม การวเคราะหจากรายรบสวนเพมและตนทนสวนเพม

• เปนการเปรยบเทยบ MR กบ MC • หาก MR > MC และหนวยผลตเพมปรมาณการผลต ก าไรสะสมจะเพมขน • หาก MR < MC และหนวยผลตเพมปรมาณการผลต ก าไรสะสมจะลดลง • นนคอ ระดบผลผลตทท าใหก าไรสงสด (หรอขาดทนนอยทสด) กคอ ระดบผลผลตทท าให MR = MC พอด • เนองจาก MR คอ ความชนของ TR และ MC คอ ความชนของ TC • ฉะนน จดทท าใหเกดก าไรสงสด คอ จดท

slope TR = slope TC กราฟแสดงการวเคราะหจากรายรบสวนเพมและตนทนสวนเพม ภาวะดลยภาพในระยะสนของผผลต

• คอ ภาวะทผผลตไดตดสนใจเลอกระดบผลผลตทกอใหเกดก าไรสงสด (หรอขาดทนนอยทสด) • เมอเขาสภาวะนแลว จะไมมแนวโนมวาผผลตจะตองปรบเปลยนระดบการผลตอกตอไป • เนองจากเงอนไขทท าใหเกดก าไรสงสดหรอขาดทนนอยทสด คอ ระดบผลผลตท MC = MR • ในตลาดแขงขนสมบรณ MR = P = AR • ฉะนนดลยภาพในระยะสนของผผลตในตลาดแขงขนสมบรณ เกดขน ณ ระดบผลผลตท

MC = MR = P = AR

29

การพจารณาก าไรขาดทนของผผลต • ก าไรแทจรงหรอก าไรเกนปกต P > AC

• ก าไรปกต P = AC

• ขาดทน P < AC ดลยภาพในระยะสนของหนวยผลต

• ในระยะสน หนวยผลตไมอาจเปลยนแปลงปจจยการผลตบางอยางใหเปนปจจยแปรผนได ตนทนการผลตทเกดขนจงมทงตนทนคงทและตนทนแปรผน

• แสดงวาแมวาหนวยผลตจะไมมผลผลตออกมาในขณะนน หนวยผลตกตองเสยตนทนจ านวนหนงอยด ซงเทากบจ านวนตนทนคงทท งหมดนนเอง

• การทหนวยผลตจะตดสนใจวาควรจะด าเนนการผลตตอไปหรอไม จะตองพจารณาวาอยางไหนจะขาดทนนอยกวากน นนคอ จะตองเปรยบเทยบระหวาง AR และ AVC

• หาก AR < AVC หนวยผลตตองเลกผลตหรอหยดกจการ การผลตท าใหขาดทนมากกวาไมผลต เนองจากเมอผลต นอกจากจะเสยตนทนคงทแลว ยงขาดทนเพมจากการใชปจจยแปรผนอก (AVC < AR) หากไมผลตจะขาดทนเทากบจ านวนตนทนคงทรวมเทานน

• หาก AR > AVC หนวยผลตตองตดสนใจผลต การผลตขาดทนนอยกวาไมผลต เนองจากการผลตท าใหมก าไรจากการใชปจจยแปรผน (AR > AVC) ก าไรหรอสวนเหลอมทไดเกนมานจะชดเชยการขาดทนจากตนทนคงทไดบางสวน ท าใหขาดทนรวมนอยกวาจ านวนตนทนคงทท งหมด

• ก า ร ต ด ส น ใ จ ห ย ด ก า ร ผ ล ต ( shut-down) เ ป ร ย บ เ ท ย บ ม ล ค า ก า ร ข า ด ท น ระหวางการผลตตอกบการหยดผลต ถาหยดผลตแลวขาดทนมากกวากผลตตอ

• นนคอ หยดผลต (shut-down) ถา TR < TVC ; AR < AVC ; P < AVC

กราฟแสดงการวเคราะหการตดสนใจหยดการผลต

30

เสนอปทานของผผลตแตละรายในระยะสน สวนท 6.2B: การตดสนใจของผผลตในระยะยาว

• หนวยผลตจะปดกจการทนท หากพบวาการผลตนนประสบกบการขาดทน เพราะในระยะยาวไมมตนทนคงท ถาไมผลตกไมตองเสยทงตนทนแปรผนและตนทนคงท ตางกบในระยะสน ถงไมผลตกตองเสยตนทนคงทอยด ดงนนหาก AC > AR การไมผลตเลยยอมดกวา

• สรปไดวา ในระยะยาวหนวยผลตจะตดสนใจผลต หรออยในตลาดตอไป กเมอหนวยผลตนนไมประสบกบภาวะการขาดทนเทานน

• ในระยะสน ผผลตรายใหมไมสามารถเขามาในตลาดเพอผลตแขงขนกบรายเดมได • ในระยะยาว โดยเฉพาะตลาดแขงขนแลว ผผลตรายใหมสามารถเขามาผลตแขงขนในตลาดไดโดยไมม

อปสรรค • ดงนน หากผผลตยงมก าไรเกนปกตอย จะเปนแรงจงใจใหผผลตรายใหมเขามาในตลาด ในทสดเมอจ านวน

ผลตมากขน ก าไรจะคอยๆ ลดลง จนไมมก าไรทางเศรษฐศาสตรอกตอไป • ระยะยาว ภาวะดลยภาพจะเกดขนเมอ หนวยผลตท าการผลต ณ ระดบผลผลตทจดต าสดของ LAC และม

รายรบเฉลยทเทากบตนทนเฉลยพอด นนคอ ระดบผลผลตทท าให LMC = LAC = P = MR

• ดงนน ในระยะยาวผผลตในตลาดแขงขนสมบรณจะมเพยงก าไรปกตเทานน กราฟแสดงการวเคราะหการตดสนใจของผผลตในระยะยาว เสนอปทานของผผลตแตละรายในระยะยาว

31

สวนท 6.3: Cost Min & Profit Max โดยใช Calculus สวนท 6.3A: Cost Minimization ก าหนด w, r, q และ Production function เลอก L, K เพอการผลตทตนทนต าทสด

Min{L, K} C = wL + rK Subject to q ≤ f(K, L)

EX: ก าหนด f(K, L) = KL, w = 1 และ r = 4

• จงหา Conditional labor demand L(q) Conditional capital demand K(q) และ Cost function C(q) • หากผผลตตองการผลตสนคาจ านวน 100 หนวย ผผลตจะเลอกใช L และ K กหนวย และ ตนทนต าทสดใน

การผลตสนคา 100 หนวย คอเทาใด สวนท 6.3B: Profit Maximization ก าหนด p, w, r, และ Production function เลอก q เพอก าไรสงทสด

Max{K,L} = pf(L,K) – wL – rK EX: ก าหนด f(K, L) = KL, w = 1 และ r = 4

• จงหาอปทานสวนบคคลของผผลตรายน • หาก p = 4 ผผลตจะผลตสนคาเปนปรมาณเทาใด

32

บทท 7 สวสดการสงคมและการแทรกแซงของรฐ

สวนท 7.1: สวสดการสงคม (Social Welfare) สวนท 7.1A: สวนเกนผบรโภค (Consumer Surplus) ความเตมใจทจะจาย (Willingness to Pay)

• คอ มลคาสงทสดทผบรโภคยนดทจะจายเพอใหไดมาซงสนคาและบรการหนวยหนงๆ • ความเตมใจทจะจายก าหนดอปสงค

ผบรโภคจะซอสนคากตอเมอ ราคา ≤ ความเตมใจทจะจาย EX: มานะคดคนไฟฉายยอสวนและมคนตองการซอไฟฉายยอสวน 4 คน แตละคนมความเตมใจทจะจายดงน

ผตองการซอ ความเตมใจทจะจาย

A 100

B 80

C 70

D 50

ราคา ผซอ ปรมาณซอ

> 100

80 – 100

70 – 80

50 – 70

< 50

สวนเกนผบรโภค (Consumer Surplus)

• คอ สวนตางระหวางมลคาของสนคาทผบรโภคยนดจายกบมลคาของสนคาทผบรโภคจายจรง • นนคอ สวนเกนผบรโภค คอ พนทใตเสนอปสงค และ เหนอระดบราคา

เสนอปสงคและสวนเกนผบรโภค

33

สวนท 7.1B: สวนเกนผผลต (Producer Surplus) ตนทน (Cost)

• คอ มลคาทงหมดทผผลตตองสละไปเพอผลตสนคาหรอบรการหนวยหนงๆ • ตนทนก าหนดอปทาน

ผผลตจะตดสนใจผลตกตอเมอ รายรบ > ตนทน EX: ผผลต 4 รายตองการผลตไฟฉายยอสวน

ผผลต ตนทน

W 90

X 80

Y 60

Z 50

ราคา ผผลต ปรมาณขาย

> 90

80 – 90

60 – 80

50 – 60

< 50

สวนเกนผผลต (Producer Surplus) • คอ สวนตางระหวางมลคาของสนคาทผผลตไดรบจรงกบมลคาต าทสดทท าใหผผลตยนดทจะผลตสนคาใน

จ านวนเดยวกนนนออกขาย • นนคอ สวนเกนผผลต คอ พนทบนเสนอปทาน และ ใตระดบราคา

เสนอปทานและสวนเกนผผลต สวนท 7.1C: สวสดการของสงคม (Social Welfare) สวนเกนผบรโภคและสวนเกนผผลตในดลยภาพ

34

สวสดการของสงคม (Social Welfare) • คอ สวสดการทงหมดททกคนในสงคมไดรบ • ในกรณทไมมการแทรกแซงของรฐและไมมการคาระหวางประเทศ สวสดการสงคม คอ

สวนเกนผบรโภค + สวนเกนผผลต สวนท 7.2: การแทรกแซงของรฐ

• การท างานของอปสงคและอปทานจะชวยปรบใหตลาดเขาสภาวะดลภาพเสมอ • แต ราคาและปรมาณดลภาพของตลาด บางครง กไมท าใหสวสดการรวมของสงคมสงทสด ซงสถานการณน

เรยกวา “ความลมเหลวของตลาด” (Market Failure) • เชน อ านาจผกขาด (monopoly หรอ market power) หรอ ผลกระทบภายนอก (externalities) • ในกรณทมความลมเหลวของตลาด รฐควรตองเขามาแทรกแซงการท างานของตลาดเพอประโยชนสวนรวม

(ทงน การแทรกแซงของรฐในกรณทไมมความลมเหลวของตลาดหรอการแทรกแซงทไมเหมาะสมกจะกอผลเสยตอสวสดการสงคมโดยรวมได)

• สวสดการสงคม = CS + PS + รายไดของรฐ ตวอยางการแทรกแซงของรฐ

• การก าหนดราคาขนสง / การก าหนดราคาขนต า • การเกบภาษ

สวนท 7.2A: การก าหนดราคาขนสง

• คอ การออกกฎหมายก าหนดใหการซอขายสนคาหรอบรการชนดนนไมเกนราคาทก าหนด • ระดบราคานเรยกวา ราคาขนสง (Maximum price) หรอ เพดานราคา (Price ceiling) • รฐบาลจะใชมาตรการนเมอสนคาบางชนดเกดขาดแคลน โดยเฉพาะเปนสนคาทจ าเปนตอการครองชพของ

ประชาชน เชน น ามนปาลม การก าหนดราคาขนสงและการขาดแคลนสนคา ผลกระทบของราคาขนสงตอสวสดการสงคม

35

สรปผลกระทบของราคาขนสงตอสวสดการสงคม • ราคาขนสงดส าหรบผผลตโดยรวมหรอไม ?

• ราคาขนสงดส าหรบผบรโภคโดยรวมหรอไม ?

• ราคาขนสงดส าหรบสงคมโดยรวมหรอไม ?

สวนท 7.2B: การเกบภาษ ภาษการขาย (Sale tax) ม 2 แบบ

1. ภาษตอหนวย (specific or unit tax) เปนจ านวนเงนทรฐเรยกเกบจากสนคาแตละหนวย โดยไมค านงวาสนคานนจะซอขายกนในราคาหนวยละเทาใด เชน การเกบภาษหนวยละ 5 บาท

2. ภาษทเรยกเกบตามมลคา (advalorem tax) เปนจ านวนเงนทเรยกเกบจากสนคาแตละหนวยตามอตราทคดจากราคาของสนคา เชน การเกบภาษ 50% ของราคา

ผลกระทบของภาษตอสวสดการสงคม