Microsoft Word - Kooperatifler

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

PROJESİ)

MUHASEBE VE FİNANSMAN

KOOPERATİFLER

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. KOOPERATİFLER VE KURULUŞU................................................................................. 3

1.1. Kooperatiflerin Tanımı ve Özellikleri...........................................................................31.2. Kooperatifçilik İlkeleri..................................................................................................4

1.2.1. Gönüllü ve Serbest Giriş........................................................................................ 51.2.2. Ortağın Demokratik Yönetimi...............................................................................51.2.3. Ortağın Ekonomik Katılımı ................................................................................... 61.2.4. Özerklik ve Bağımsızlık ........................................................................................ 71.2.5. Eğitim Öğretim ve Bilgilendirme ..........................................................................71.2.6. Kooperatifler Arası İş Birliği................................................................................. 81.2.7. Toplumsal Sorumluluk .......................................................................................... 9

1.3. Kooperatiflerin Çeşitleri ............................................................................................... 91.3.1. Tarımsal Kooperatifler........................................................................................... 91.3.2. Tarım Dışı Kooperatifler ..................................................................................... 12

1.4. Kooperatiflerin Kuruluşu ............................................................................................ 161.4.1. Kurucu Ortakların Bir Araya Gelmesi.................................................................171.4.2. Ana Sözleşmenin Hazırlanması, İmzalanması ve Tasdiki...................................181.4.3. Kuruluş İzninin Alınması .................................................................................... 191.4.4. Kooperatifin Tescil ve İlanı ................................................................................. 221.4.5. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Sonra Yapılması Gereken İşlemler ................27

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 28ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 29

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 ..................................................................................................312. KOOPERATİFE ÜYE OLMA VE ÜYELİKTEN ÇIKMA ..............................................31

2.1. Kooperatife Ortak (Üye) Olmak ................................................................................. 312.1.1. Gerçek Kişilerin Ortaklığı ................................................................................... 312.1.2. Tüzel Kişilerin Ortaklığı...................................................................................... 35

2.2. Kooperatif Ortaklığının Sona Ermesi ........................................................................362.2.1. Ortaklıktan Çıkma ............................................................................................... 362.2.2. Ortağın Ölümü.....................................................................................................372.2.3. Ortaklığın Devri...................................................................................................382.2.4. Ortaklıktan Çıkarılma ve İtiraz............................................................................39

2.3. Ortaklığın Sona Ermesiyle Hesap Kesme ...................................................................43UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 45ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 46

ÖĞRENME FAALİYETİ– 3 .................................................................................................493. ORTAKLARIN HAKLARI VE ÖDEVLERİ....................................................................49

3.1. Ortakların Hakları .......................................................................................................493.1.1. Ortaklık Senedi ....................................................................................................493.1.2. Ortakların Bireysel Hakları.................................................................................. 513.1.3. Ortakların Toplumsal Hakları..............................................................................563.1.4. Hak ve Yükümlülüklerde Eşitlik .........................................................................62

3.2. Ortakların Ödevleri ve Sorumlulukları .......................................................................62

İÇİNDEKİLER

ii

3.2.1. Sermaye (ortaklık) Payı ....................................................................................... 623.2.2. Ortağın Kişisel Alacaklıları ................................................................................. 623.2.3. Ayni Sermaye ......................................................................................................633.2.4. Ek Ödemeler ........................................................................................................633.2.5. Ortakların Sorumlulukları.................................................................................... 64


ÖĞRENME FAALİYETİ- 4 ..................................................................................................724. KOOPERATİFİN ORGANLARI ...................................................................................... 72

4.1. Genel Kurul................................................................................................................. 724.1.1. Genel Kurulun Yetkileri ve Yetkilerin Devri ...................................................... 734.1.2. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması.................................................................744.1.3. Genel Kurul Gündeminin Hazırlanması ve Gündeme Madde Eklenmesi ...........76

4.2. Yönetim Kurulu ..........................................................................................................764.2.1. Kooperatif Yönetiminin Önemi ve Kooperatiflerde Temsil ................................ 764.2.2. Yönetim Kurulunun Seçimi ................................................................................. 774.2.3. Yönetim Kurulunun Görevleri.............................................................................784.2.4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları........................................................ 78

4.3. Denetim Kurulu ..........................................................................................................794.3.1. Denetim Kuruluna Üye Seçimi............................................................................794.3.2. Denetim Kurulunun Görevleri .............................................................................804.3.3. Denetim Kurulunun Sorumlulukları ....................................................................80


ÖĞRENME FAALİYETİ- 5 ..................................................................................................855. KOOPERATİF İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ ....................................85

5.1. Kooperatiflerin Tutacakları Defterler .........................................................................855.2. İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi ................................................................................. 86

5.2.1. Kuruluş İşlemlerinin ve Sermaye Paylarının Muhasebeleştirilmesi .................... 865.2.2. Ek Ödemelerin ve Aidatların Muhasebeleştirilmesi ............................................895.2.3. Ortaklığa Yeni Üye Alımının Muhasebeleştirilmesi ...........................................915.2.4. Ortaklıktan Çıkış İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi ..........................................925.2.5. Gelir Gider Farkına İlişkin Muhasebe Kayıtları .................................................. 935.2.6. Kooperatiflerin Tasfiyesi ..................................................................................... 98

UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................ 103ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................. 104

MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................................................ 106CEVAP ANAHTARLARI ...................................................................................................109KAYNAKÇA....................................................................................................................... 114

iii

AÇIKLAMALARKOD 344MV0037

ALAN Muhasebe Finansman

DAL/MESLEK Bilgisayarlı Muhasebe ElemanıMODÜLÜN ADI Kooperatifçilik

MODÜLÜN TANIMI

Kooperatiflerin özellikleri, kuruluş işlemleri, kooperatifüyeliği, üyelerin hak ve ödevleri, organları ve kooperatifişlemlerinin Tek Düzen Muhasebe Sistemine görekaydedilmesi bilgi ve becerisinin kazandırıldığı öğrenmemateryalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL Ön koşulu yoktur.

YETERLİK Kooperatif işlemleri yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçBu modül ile; kooperatifler hakkında yeterli bilgiye sahipolacak, kooperatiflerde düzenlenmesi gereken evraklarıdüzenleyebilecek ve kooperatif işlemlerini Tek DüzenMuhasebe Sistemine göre kaydedebileceksiniz.Amaçlar1. Kooperatifleri tanıyarak kuruluş işlemlerini

yapabileceksiniz.2. Kooperatif ortaklarının üyelik işlemlerini yerine

getirebileceksiniz.3. Kooperatif ortaklarının hakları ve ödevleri ile ilgili

işlemleri yapabileceksiniz.4. Kooperatiflerin organlarını tanıyarak ilgili işlemleri

yürütebileceksiniz.Kooperatiflerin muhasebe kayıtlarını yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Sınıf –atölye: Tepegöz, Sinevizyon, perde, tahta, defter,kalem, form belgeler, Tek Düzen Hesap Planı, cetvel, hesapmakinesiBireysel öğrenme: Internet, kütüphane, çevre, kitaplarİşletme (sektör): Bütün kooperatifler

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirmesoruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap)uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgive becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

iv

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

En kısa tanımıyla “birlikte iş görmek” demek olan kooperatifçilik, özelliklegelişmekte olan ülke ekonomileri için halen günümüzün en etkili kalkınma araçlarından biriolarak görülmektedir. Bu aracın etkili bir şekilde ele alınıp kullanılması halinde ülkeekonomisine büyük katkı sağlayacağı açıktır.

Kooperatiflerin esas amacı; yeteri derecede ekonomik güce sahip olmayan gerçekkişilerin mesleki ve kişisel ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiylerasyonel bir şekilde ve ekonomik olarak karşılamak ve temin etmekten ibarettir. Amaç,şirketlerde olduğu gibi kâr elde etmek değildir.

Kooperatifler yukarıda saydığımız amaçlar dışında; aracı ve tefeci bağımlılığınınortadan kalkması ile bağımsızlık ve kendine güvenin sağlanması, genel ekonomik durumundüzelmesi ve sosyal dayanışmanın güçlenmesi, tarım dışı etkinlikler ve mesleki hareketyeteneğinin artması, ortaklar arasında eşitlik ve adalet duygularının gelişmesi, kültürelyaşamın zenginleştirilmesi gibi amaçlara ulaşılmasını da sağlar.

Özetle; iyi yönetilen, başarılı çalışmalar yaparak halkın desteğini kazanankooperatifler bulundukları çevreye kooperatif hizmetlerinin yanı sıra birçok sosyal-kültüreletkinliklerde getirmekte ve ülke kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılmasına yardımcıolmaktadır.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Bu öğrenme faaliyeti ile, kooperatifleri tanıyarak kurulluş işlemleriniyapabileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Bir kooperatif kurmak için yapılması gereken işlemleri araştırınız. Bir kooperatifin ana sözleşmesini inceleyerek, ana sözleşmede nelerin yer

aldığını araştırınız.

Araştırma için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı baştaolmak üzere kooperatifçilikle ilgili web sayfalarını ziyaret edebilirsiniz.

1. KOOPERATİFLER VE KURULUŞU

1.1. Kooperatiflerin Tanımı ve Özellikleri

Kooperatifler insanların ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyleve en az maliyetle karşılamak amacıyla kurulan tüzel kişilerdir.

Kooperatifler hem kişilerin tek başlarına yapmaya güçlerinin yetmediği işleri bir arayagelerek yapmaları sağlar hem de toplumun kalkınmasına katkıda bulunur.

Resim 1.1:Kooperatiflerde işbirliği

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarınınbelirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını, işgücü veparasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumakamacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeliortaklıklar olarak tanımlanmıştır.

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Resim 1.2: İnsanların konut ihtiyaçlarının karşılanmasında kooperatiflerin önemi büyüktür

Kooperatiflerin başlıca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Kooperatifler, üyelerinin ortak ihtiyaçlarını veya meslekleri ile ilgiligereksinimlerini en az maliyetle karşılamak amacıyla kurulur.

Kooperatiflerde sermayenin üst sınır yoktur. Kooperatifin ortak sayısı arttıkçasermayesi de artar.

Kooperatiflerde sermaye olarak ayni sermaye (paradan dışında mal, demirbaş,taşıt, bina vb.) konulması veya başka bir işletmenin kooperatife devredilmesiancak ana sözleşmede belirtilmiş olmakla mümkündür.

Gerçek veya tüzel kişiler kooperatife üye olabilirler. Her ortağın ortaklıkhaklarının, ada yazılı ortaklık senedi ile temsil edilmesi gerekir.

Kooperatiflerde ortaklıktan çıkış, ancak hesap döneminin sonunda ve en az 6 ayönceden haber vermek şartıyla yapılır. Ancak ana sözleşmeye ortaklıktan çıkışile ilgili bir hüküm konmuşsa bu hüküm bağlayıcıdır.

Kooperatiflerde ortakların en az bir ortaklık payları vardır. Bir ortak 5000’denfazla paya sahip olamaz. Bir ortaklık payının değeri 1 YTL’dir.

Kooperatiflerde her ortak bir oy hakkına sahip olup, ortak isterse oyunu başkabir kişiye de kullandırabilir.

Kooperatiflerin sorumluluğu ana sözleşmede aksi bir hüküm yoksa malvarlığıyla sınırlıdır. Ortaklar ise sermaye payları ile sorumludur.

1.2. Kooperatifçilik İlkeleri

Kooperatifçilik ilkeleri ilk olarak 1937 yılında Uluslararası Kooperatifler Birliği(International Cooperative Alliance-ICA) tarafından mutlak ve ikinci derece ilkeler olaraksaptanmış ve birlik tarafından mutlak ilkelerin (serbest giriş, demokratik yönetim, işletmefazlalarının oranlı olarak dağıtılması) zorunlu hale getirilmiştir.

Uluslararası Kooperatifler Birliğinin 23 Eylül 1995 tarihinde İngiltere’nin Manchesterkentinde toplanan 31. Uluslararası Kooperatifler Birliği Kongresi’nde günümüzde uygulanan7 ilke onaylanmıştır. Bu ilkeler şunlardır:

5

1. Gönüllü ve serbest giriş2. Ortağın demokratik yönetimi3. Ortağın ekonomik katılımı4. Özerklik ve bağımsızlık5. Eğitim, öğretim ve bilgilendirme6. Kooperatifler arası işbirliği7. Toplumsal sorumluluk

Kooperatiflerin çalışmalarında yukarıda sayılan ilkeler rehberliğinde kararlarınalınmasında büyük yarar vardır.

1.2.1. Gönüllü ve Serbest Giriş

Kooperatiflere gerçek ve tüzel kişiler ortak olarak, kendi hür iradeleriyle girebilirler.Ortak alımlarında cinsiyet, dil, din, ırk, siyaset ve sosyal ayrımlar yapılamaz.

Resim 1. 3: Kooperatiflere girişte gönüllülük esastır

Gönüllü ve serbest giriş ilkesi her isteyenin her istediği kooperatife üye olabileceğianlamına da gelmez. Kooperatifler tabi oldukları yasaları dikkate alarak kooperatifin amacı,çalışma konusu, ortaklık sıfatını kazandıran ya da kaybettiren durum ve koşullar vb.hükümleri kuruluş aşamasında bir ana sözleşme hazırlayarak belirtir.

Örneğin kuruluş amacı ortaklarının konut ihtiyacını karşılamak olan bir yapıkooperatifine, konut edinme gibi bir amacı ve ihtiyacı olmayan birinin üye alınması doğru veanlamlı olmayacaktır.

1.2.2. Ortağın Demokratik Yönetimi

Kooperatiflerde her ortak eşit oy hakkına sahiptir. Kooperatifte yönetim organlarıortaklar arasında yapılan oylama ile seçilir.

6

Resim 1.4: Kooperatiflerde organların seçimi ve kararların alınması oylama ile yapılır

Kooperatif ortakları seçilmiş yöneticileri eleştirebilir, hatta onları değiştirebilir. Gerekortakların yönetim ve denetim kurullarını seçmesi, gerekse onları eleştirmesi hatta değiştirmeyetkisinin olması kooperatiflerin demokratik yönetiminin bir sonucudur.

1.2.3. Ortağın Ekonomik Katılımı

Kooperatiflerin yıl sonunda elde ettikleri faaliyet sonucunda elde edilen gelir veyagider fazlasına ortaklar eşit şekilde katılır.

Gelir fazlasından yedek akçe ayrılması: Ortaya çıkan gelir fazlası kanun veana sözleşmede belirlenen yedek akçe, sermayeye faiz, üst birlik payları ve varsafonlar ayrıldıktan sonra kalan risturn (ortakların kooperatiften yaptıkları alışverişoranlarına göre gelir fazlasından pay alması) olarak dağıtılır.

Resim 1.5: Kooperatif gelirlerinden yedek akçe ayrılarak, kötü günler için tedbir alınır.

7

İşletme ortaklarının sermayelerine faiz verilmesi: Kooperatifler Kanunu’nun38. maddesine göre gelir-gider farkının en az %50’si ortaklara dağıtıldıktansonra, ortakların sermaye paylarına genel kurul kararı ile devlet tahvillerineverilen en yüksek faiz haddini geçmemek üzere faiz ödenebileceği ana sözleşmeile hükme bağlanabilir.

Özel fon ayrılması: Ana sözleşmede yer verilmek suretiyle gerek kooperatifinmemurları ile işçileri, gerekse kooperatifin ortakları için yardım kuruluşlarıoluşturmak ve bunları işletmek amacı ile yardım fonları kurulabilir.

Ortaklara “Risturn” dağıtılması: Faaliyetin olumlu sonucuna risturn denir.Ortakların risturn payları ana sözleşmedeki hükümlere göre ve ortaklarınkooperatiften yaptıkları alışveriş tutarları dikkate alınarak dağıtılır. Anasözleşmede risturn dağıtılmasina ilişkin hüküm yoksa bu farklar, kooperatifingelişmesine yarayacak işlerde kullanılmak üzere özel bir fonda toplanır.

1.2.4. Özerklik ve Bağımsızlık

Kooperatifler kendine özgü bir yasası (1163 Nu.lu Kooperatifler Kanunu) olmasıitibariyle özerk kuruluşlardır. Bazı durumlarda Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Vergi UsulKanunu (VUK)’nun bazı hükümleri uygulansa da kooperatiflerin kuruluşlarındandağılmalarına kadar tüm işlemler Kooperatifler Kanunu’nda belirtilmiştir; bu dakooperatiflere özerklik kazandırmaktadır.

Resim 1.6: Kooperatiflerin kendine özgü bir yasası bulunmaktadır

Kooperatiflerin yönetim ve denetimlerinin ana sözleşmelerinde belirlenen hükümlerdahilinde karşılıklı yardım ve dayanışma içerisinde yürütülmesi bağımsız bir kuruluşolduğunun göstergesidir.

1.2.5. Eğitim Öğretim ve Bilgilendirme

Kooperatiflerin başarıya ulaşması için kooperatifi yönetenlerin, ortaklarının ve halkınkooperatifçilik hakkında bilgili olmaları gerekir. Oy kullanacak, kooperatif yöneticileriniseçecek, yeri geldiğinde eleştirecek, hatta değiştirecek ve fikir verecek olan ortakların tümbunları yerine getirebilmeleri için kooperatifçilik hakkında yeterli bilgi ve beceriye sahipolmaları gerekir.

8

Resim 1.7: Kooperatif ortakları kooperatif hakkında bilgilendirilmelidir

Kooperatiflerin yönetim organlarının, yükümlükülerinin ve görevlerinin neler olduğubilindiği sürece fayda sağlanabilir. Bu nedenle ortakların ve halkın kooperatifçilik hakkındabilgilendirilmesi ekonomiye büyük katkı sağlayacaktır.

1.2.6. Kooperatifler Arası İş Birliği

Kooperatifler kendi aralarında yardımlaşmak amacıyla örgütlenebilirler. Ülkemizdekikooperatifler Türkeyi Kooperatifler Birliği Merkezi çatısı altında toplanmıştır. Aynı konuüzerinde çalışan kooperatifler kendi aralarında kooperatifler birliğini oluşturabilirler.

Bu sayede kooperatifler, ortaklarına daha fazla ve daha etkili hizmet sağlayacak aynızamanda da ulusal ve uluslararası düzeyde kooperatifçilik hareketinin güçlenmesine katkıdabulunacaklardır.

Resim 1.8: Kooperatifler amaçlarına ulaşmak için diğer kooperatiflerle iş birliği yapar

Kooperatifler, iş birliği yaparak ulusal düzeyde büyük aracı, tefeci, sanayici veholdinglerle; uluslararası düzeyde ise çok uluslu şirketlerle rekabet edebilir.

9

1.2.7. Toplumsal Sorumluluk

Kooperatifler, ortaklarının gereksinimlerini ön planda tutarken diğer yandan da içindebulundukları toplumun çıkarlarını gözetmelidir. Ayrıca kooperatifler, çevrenin korunmasıiçin de gereken önlemleri almakla sorumludur.

Resim 1.9: Kooperatifler, toplumun çıkarlarını da gözetmelidir

Bu ilkenin bir gereği olarak kooperatifler, toplumların ekonomik, sosyal ve kültürelyönden kalkınmalarını sağlamak ve korumak için de çalışmalıdırlar.

1.3. Kooperatiflerin Çeşitleri

Kooperatiflerin kuruluş amaçları birbirinden farklı olduğundan çeşitleri de bir haylifazladır. Kooperatifleri birçok kritere göre sınıflandırmak mümkündür; biz en çok kabulgören sınıflandırmaya göre, tarımsal ve tarım dışı kooperatifler olarak iki grupta ele alacağız.

1.3.1. Tarımsal Kooperatifler

Tarımsal kooperatifler ortaklarının, tarımsal üretim için ihtiyaç duydukları tohum,gübre, zirai ilaç, zirai araç gibi materyalleri ucuz ve kredili olarak temin ettiği gibi,ortaklarının ürettikleri malların saklanması ve pazarlanmasını da sağlar.

Bu kooperatifler ihtiyaç duydukları zirai bilgilerin temininde ortaklarına yardımcıolur. Ayrıca ortakları olan çiftçilerin teknoloji, tohum ve ilaçlardaki son gelişmelerdenhaberdar olmalarını sağlayarak, üretimin, veriminin ve kalitesinin artmasına katkıda bulunur.

Tarımsal kooperatifler çok çeşitlilik göstermektedir; ancak biz sadece ülkemizdefaaliyette bulunan tarımsal kooperatif türlerini ele alacağız.

1.3.1.1.Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri

Bu kooperatifler ortaklarının;

Her türlü bitkisel, hayvancılık, ormancılık konularındaki üretimini geliştirmek, İhtiyaçlarını temin ve tedarik etmek; ortaklarının ekonomik ve sosyal yönden

gelişmelerine yardımcı olmak,

10

İş sahası temin etmek, Ortaklarının ekonomik gücünü arttırmak için tabi kaynaklardan faydalanmak, El ve ev sanatları ile tarımsal sanayinin gelişmesini sağlayıcı tedbirler almak

gibi temel amaçları gerçekleştirmek için faaliyette bulunur.

Tarım kalkınma kooperatifleri, ortaklarının ihtiyaç duydukları gübre, tohum, yem, ilaçgibi girdilerin temin edilmesini sağladığı gibi üretimin gerçekleştirilmesi aşamasında bugirdilerin hangi oranda kullanılacağı konularında da ortaklarına yardımcı olarak ürünkalitesini artırır.

1.3.1.2. Tarım Kredi Kooperatifleri

Bu kooperatiflerin amacı, tarımsal üretimde kullanılmak üzere ortaklarına olabildiğineucuz ve yeterli kredi sağlamaktır. Bu kooperatiflerin ortakları genelde küçük çiftçilerdir.

Resim 1.10: Tarımsal kredi kooperatifleri, ortaklarına ucuz ve yeterli kredi sağlar

Türkiye’de 1929 yılına kadar çiftçilerin kredi gereksinimi, T.C Ziraat Bankasıtarafından karşılanırken, 1929 yılından sonra tarım kredi kooperatifleri kurulmaya başlanmışve böylelikle çiftçilerin kredi ihtiyaçları bu kooperatifler aracılığıyla giderilmeyebaşlanmıştır.

1.3.1.3. Tarım Satış Kooperatifleri

Çiftçilerin, özellikle de küçük çiftçilerin en büyük sorunlarından biri ürettikleriürünleri pazarlama aşamasında ortaya çıkmaktadır. Ürünün birden fazla el değiştirmesiengelenerek birim fiyatın düşmesi sağlanır. Ayrıca ürününü pazar fiyatının çok altında satançiftçi de elde ettiği gelir ile çoğu kez üretim giderlerini ancak karşılar.

Tarım satış kooperatiflerinin en önemli amacı, ortakları olan çiftçilerin ürünlerini eniyi biçimde değerlendirmek, iç ve dış pazarlarda piyasa fiyatından satışını gerçekleştirmektir.

11

Resim 1.11: Tarım satış kooperatifleri ortaklarının ürünlerini pazarlar

Tarım satış kooperatifleri sadece çitçilerin ürünlerini satmakla kalmaz aynı zamandaürünlerin iyileştirilmesi ve standardizasyonu için onlara teknik yardımda da bulunur.

1.3.1.4. Sulama Kooperatifleri

Sulama kooperatifleri kurak ve yeterli su kaynağı olmayan yerlerde zirai sulamatesislerini kurarak tarımda verimin arttırılması için büyük ihtiyaç olan su problemini çözmeyiamaçlar. Bu amaçla çiftçilerin kullanacağı su miktarını ve sırasını düzenlerler. Bukooperatifler ayrıca kurulmuş olan sulama tesislerinin bakımını yapma görevini de üstlenir.

Resim 1.12: Sulama Kooperatifleri

1.3.1.5. Su Ürünleri Kooperatifleri

Bu kooperatifler her türlü su ürünlerinin üretimi, işlenmesi, depolanması vepazarlanması konularında ortaklarına hizmet vermek ve ortaklarının ihtiyacı olan av araçgereçlerini ve donatımlarını temin etmek amacıyla kurulur ve faaliyet gösterir.

12

Resim 1.13: Su ürünleri kooperatifleri, ortaklarına üretim, işleme, depolama ve pazarlamahizmetleri sunar

1.3.1.6. Pancar Ekicileri Kooperatifleri

Pancar ekicileri kooperatifleri; üretim esnasında ortaya çıkan toprak hazırlığı, ekimişleri, pancar ve diğer tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, korunması, dekar veriminin artırılmasıkonularında gerekli tedbirleri almak ve ortaklarının yararlı bilgiler edinmesine yardımcıolmak amacıyla kurulur.

1.3.2. Tarım Dışı Kooperatifler

Tarım dışı kooperatifler ortaklarının ihtiyaçlarını karşılamak ve dayanışmayı sağlamakamacıyla kurulan kooperatiflerdir. Bu kooperatifler ortaklarının küçük tasarrufları vedevletten alınan kredi olanaklarıyla onların ihtiyaçlarını kolay yoldan ve daha ucuzakarşılamaya çalışır. Bu gruba giren kooperatifler şunlardır:

1.3.2.1. Tüketim Kooperatifleri

Tüketim kooperatiflerinin temel amacı ortaklarının tüketim ihtiyaçlarını, aracılarıortadan kaldırarak veya onların kâr düzeylerini en düşük seviyeye indirerek daha ucuzakarşılamaktadır. Örneğin ortaklarının ihtiyacı olan şekeri çuval olarak toptancıdan satınalarak, ortaklarının şeker ihtiyaçlarını market fiyatının altında bir fiyatla karşılar.

Resim 1.14: Tüketim kooperatifleri, ortaklarının tüketim ihtiyaçlarını ucuz karşılar.

13

1.3.2.2. Konut Kooperatifleri

İnsanların zorunlu ihtiyaçları arasında yer alan barınma ihtiyacının karşılanmasıamacıyla kurulan bu tür kooperatifler, özelliklede dar ve orta gelirli ailelerin konut sahibiolmasında aktif rol oynar. Bu tür kooperatifler sayesinde kişilerin küçük birikimleri bir arayagetirilip, gerekli durumlarda banka kredilerinden de yararlanılarak, üyelerin konut ihtiyaçlarıkarşılanır. Ülkemizde bu tür kooperatiflere yaygın olarak rastlanmaktadır.

Resim 1.15: Konut kooperatifleri, ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılar

1.3.2.3. Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri

Bu kooperatiflerin amacı, kooperatife ortak olan esnaf ve sanatkarlara meslekifaaliyetleri için gerekli krediyi sağlamak veya kredi ve banka teminat mektubu almak üzerekefil olmaktır.

Türkiye’de ilk esnaf ve kefalet kooperatifi Türkiye Halk Bankasının da teşvikiyle1951 yılında Ankara’da kurulmuş olup, sayıları her geçen gün hızla artmaktadır. Ülkemizdeesnaf ve sanatkarlara kredi ve kefalet kooperatifleri yoluyla kredi veren tek banka TürkiyeHalk Bankasıdır.

Resim 1.16: Esnaf ve sanatkarlar kefalet kooperatifleri

14

1.3.2.4. Tarım Dışı Hizmet Kooperatifleri

Tarım dışı alanda kurulan ve çalışma konusu hizmet üretimi olan kooperatiflerin geneladı Tarım Dışı Hizmet Kooperatifleri olup bu grupta aşağıdaki kooperatif türleri yer alır.

Taşıma Kooperatifleri

Taşıma sektöründe faaliyet gösteren kişilerin kurdukları kooperatiflerdir. Bukooperatifler; ortaklarına iş bulma, sözleşme yapma, yük bulma sorununu çözme, yüklemeistasyonları kurma, yakıt, lastik, yedek parça alma, bakım onarım gibi konularda kolaylıksağlamaktadır. Ülkemizde bu alanda özelliklede motorlu taşıyıcılar adı altında çok sayıdakooperatif bulunmaktadır.

Resim 1.17: Taşıma kooperatifleri üyelerine iş bulma, sözleşme yapma olanağı sağlar

Küçük Sanat Kooperatifleri

Küçük sanatkarların mesleki faaliyetlerini sürdürmeleri için ihtiyaç duydukları hertürlü ham maddenin sağlanması ve aynı zamanda ürünlerinin satışının yapılması amacıylakurulur.

Resim 1.18: Küçük sanat kooperatifleri, üyelerinin hammadde ihtiyacını karşılar

15

Türkiye’de marangozluk, ayakkabı imalatı, leblebicilik, lüle taşı işletmeciliği,dokumacılık, kilimcilik, halıcılık, deri imalatı, battaniyecilik, av tüfeği imalatı, tabakçılık,fırıncılık vb. alanlarda faaliyet gösteren küçük sanatkarların kurdukları kooperatifler mevcutolup bu tür kooperatifler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Bukooperatiflerden dış satıma yönelik olanlarına ise Türkiye Halk Bankası aracılığıyla tesis veişletme kredisi verilmektedir.

Ecza Kooperatifleri

Eczacılık alanında faaliyet gösteren ortaklarına ilaç temin etmek, ilaçların dağıtılmasıve gerektiğinde üretilmesi gibi temel amaçları gerçekleştirmek için kurulur.

1970’li yıllarda ilaç deposu işletmelerinin keyfi bir uygulama sonucu istediklerieczanelere ilaç verip istediklerine vermemesi birçok eczanenin kapanma tehlikesi ile karşıkarşıya kalmasına yol açmış ve bu durum eczacıları kooperatif kurmaya yöneltmiştir.

İş Yeri (Küçük Sanayi Sitesi) Yapı Kooperatifleri

Küçük zanaatkar ve küçük sanayicilerin iş yeri sahibi olmalarını kolaylaştırmakamacıyla kurulan kooperatiflerdir. Bu tür kooperatiflerin bir amacı da küçük iş yeri sitelerioluşturmaktır.

Resim 1.19: Küçük sanayi sitesi yapı koop. küçük sanayicileri iş yeri sahibi yapar.

İş yeri yapı kooperatifleri, ülkemizde çok fazla ilgi gören ve kurulan bir kooperatiftürü olmasına rağmen; kooperatif ortaklığına iş yeri mevcut olanlarında kooperatifiyanıltarak girmesi ve kooperatif yoluyla elde ettiği iş yerini elde ediliş değerinin üstünde birfiyatla satması haksız kazançlara neden olmakta ve böylelikle kooperatif amacındanuzaklaşmaktadır.

16

Turizm Kooperatifleri

Resim 1.20: Turizm kooperatifleri, turizm hizmetlerinin sunulmasına yardımcı olur

Turizm alanında faaliyet gösteren işletme sahiplerinin bir araya gelerek kurduklarıkooperatiflerdir. Örneğin; turistlik yerlerde faaliyet gösteren otel sahipleri kendilerini iç vedış pazarda en iyi biçimde tanıtmak amacıyla turizm kooperatifleri kurarak hizmetlerini eniyi biçimde pazarlar. Türkiye’de 1980’den beri turizm alanında kooperatifler kurulmayabaşlanmıştır.

1.4. Kooperatiflerin Kuruluşu

Kooperatiflerin hedeflenen amaca ulaşması ve başarılı olabilmesi için, kooperatifkurma işlemlerine başlanmadan önce bazı araştırmaların yapılarak, elde edilecek bilgileriniyi bir şekilde değerlendirilmesi ve çıkacak sonuca göre de kooperatif kurma fikrinin yenidengözden geçirilmesi gerekir.

Resim 1.21: Kooperatif kurulmadan önce, iyice düşünülmeli ve gerekli araştırmalaryapılmalıdır

Yapılacak bu araştırmada dikkat edilecek başlıca konular şunlardır:

Kooperatifin kurulacağı yerleşim yerinin kooperatifin amaçlarınıgerçekleştirebilecek bir alt yapıya sahip olması (bir konut yapı kooperatifikurulacaksa, konut yapılacak zeminin inşaata uygun olup olmadığı ve ihtiyaçduyulacak iş gücünün nerden sağlanacağı konuları araştırılmalıdır).

İhtiyaç duyulan sermayenin hesaplanması (konut inşa etmek amacıyla birkooperatif kurulacak ise kooperatifin yapacağı konutların toplam maliyetleribelirlenmeli ve ortakların bu maliyetleri nasıl karşılayacağı ortaya konmalıdır).

17

Ortak sayısının belirlenmesi (bir konut yapı kooperatifi kurulacak ise bukooperatifin yapmayı planladığı konut sayısından fazla ortak alınmamalıdır).

İhtiyaç duyulması durumunda kredinin hangi kaynaklardan sağlanacağı Kooperatifin çalışma alanıyla ilgili ileride doğabilecek riskler ve bunlara karşı

alınacak önlemler

Yukarıda saydığımız konular dışında, kurulacak kooperatifin türü ve amacına görearaştırılması gereken hususlar varsa ayrıca ortaya konulup, gerekli araştırmalar yapılmalıdır.

Yapılan araştırma sonucu olumlu bilgiler elde edilip kurulacak kooperatifin kuruluşamaçlarını başarıyla yerine getirebileceği fikri ortaya konmuşsa, kooperatifin kurulması içinaşağıdaki işlemlere başlanmalıdır.

1.4.1. Kurucu Ortakların Bir Araya Gelmesi

Bir kooperatifin kurulması için en az yedi kurucunun bir araya gelmesi gerekir. 1163Sayılı Kooperatifler Kanunu’nda azami bir sınırlama getirmemiştir, ancak ana sözleşmeyekooperatif ortak sayısının en fazla kaç olacağı şeklinde bir hüküm konulabilir.

Resim 1.22: Kooperatif kurulması için en 7 ortak gereklidir

Kooperatifler Kanunu’nun 19. maddesine göre kooperatife giren her ortak en az birortaklık payı almayı taahhüt eder. Ortakların alabileceği en fazla ortaklık payı miktarı ise5.000’dir. Bir ortaklık payının değeri 1 YTL olup kurucu ortakların taahhüt ettikleri ortaklıkpaylarının ¼’ünü ana sözleşmede belirtilen yönetim kurulu üyelerinden birine ödemesi (bututarlar kooperatifin kuruluş işlemleri tamamlandıktan sonra bir bankada açılan hesabayatırılarak bloke ettirilir) ve bu durumun kuruluş izni alma dilekçesinde belirtilmesi gerekir.

Örneğin 13 ortakla kurulması düşünülen bir kooperatifin ortakları 1.000’ er adetortaklık payı almayı taahhüt etmişlerse, bir ortaklık payının 1 YTL olduğu düşünüldüğünde,her ortak 1.000 YTL sermaye taahhüt etmiş olacaktır. Ortaklar taahhüt ettikleri sermayenin¼’ ü olan 250’ şer YTL’yi ve toplamda 13X250=3.250 YTL’yi ana sözleşmede belirtilenyönetim kurulu üyelerinden birine nakit olarak ödeyeceklerdir.

18

1.4.2. Ana Sözleşmenin Hazırlanması, İmzalanması ve Tasdiki

Hazırlanan ana sözleşmenin en az yedi kişi tarafından imzalanması ve imzaların danotere tasdik ettirilmesi gerekir. Sözleşmeyi imzalayan ilk ortaklar kurucu ortak sıfatını alır.

Uygulamada ilgili bakanlık tarafından hazırlanan örnek ana sözleşmelerdenyararlanılmaktadır. Uygulamada örnek ana sözleşmelere uyma zorunluluğu yoktur.

Kooperatifler Kanununun 4. maddesinde yer alan ve aşağıda değinilen hükümleritaşımak ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak şartıyla, kurucuların istediklerişekilde ana sözleşme hazırlamaları mümkündür.

Resim 1.23: Hazırlanan ana sözleşme ortaklar tarafından imzalanıp notere onaylatılmalıdır

Ana sözleşmeler Ankara’da Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Santemko TüketimKooperatifi’nden (Eskişehir yolu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı içi), illerde Sanayi ve Ticaret İlMüdürlüklerinden temin edilebilir. Ayrıca “Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve KefaletKooperatifi ve Birliği Ana sözleşmesi” ile “Birlik Genel Durum Bildirim Formları” TürkiyeEsnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği’nden (CinnahCad. No:5 Kavaklıdere/Ankara) temin edilebilir.

Kooperatifler Kanunu uyarınca ana sözleşmede bulunması gereken hükümlerşunlardır:

Zorunlu Hükümler (KK mad.4);

Kooperatifin adı ve merkezi, Kooperatifin amacı ve çalışma konuları, Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hâl ve şartlar, Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi

sermayeninen az ¼’ nün peşin ödenmesi, ortakların aynı sermayeyi koyupkoymayacakları,

Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu vederecesi,

Kooperatifin yönetim ve denetim organlarının görev ve yetki vesorumluluklarıve seçim tarzları,

Kooperatifin temsiline ait hükümler, Yıllık gelir gider farklarının, hesaplama ve kullanma şekilleri, Kurucuların adı, soyadı iş ve konut adresleri,

19

İhtiyari (isteğe bağlı) Hükümler (KK mad.5);

Genel kurulun toplantısı, kararların alınması, oyların kullanılması hükümleri, Kooperatifin çalışma şekline dair esaslar, Kooperatifin birliklerle olan münasebetleri, Kooperatifin diğer bir kooperatifle birleşmesine ait hükümler, Kooperatifin süresi.

Yorumlayıcı Hükümler (KK mad.6);

5’ inci maddenin 1 ve 2’ nci bentlerinde yazılı hususlar hakkında anasözleşmede hüküm olmadığı takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır. Buhükümler; Genel kurul toplantısı kooperatifi temsile yetkililer tarafından imzalanan

taahhütlü mektuplarla veya mahalli gazete ile köylerde ise yazılı olarakimza karşılığı duyurulur.

Kooperatifin faaliyeti, amacı ve çalışma konusuyla sınırlıdır.

Hazırlanan ana sözleşme 10 adet çoğaltılarak, her sayfası kurucularca imzalanır veimzaların onayı için notere ibraz edilir. Noter sadece imzaları onaylar ve ana sözleşmenin biradedini saklanmak üzere aldıktan sonra kalan dokuz adedini kuruculara verilir. Bu onayişlemi ile, imzaların kurucu ortaklara ait olduğunu kanıtlanmış olur.

1.4.3. Kuruluş İzninin Alınması

Ana sözleşme hazırlanıp notere onaylatıldıktan sonra kooperatife kuruluş izni içinilgili izin merciine hitaben iki nüsha dilekçe yazılır (Şekil 1.1).

Tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım kredi kooperatifleri ve bunların üst kuruluşlarıiçin Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı; tarım satış kooperatifleri ve diğer kooperatifler ilebunların üst kuruluşları için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınır.

Hazırlanan dilekçenin aslı izin alınacak bakanlığa veya kooperatif merkezininbulunduğu yerdeki il müdürlüklerine (sanayi ve ticaret il müdürlüğü/tarım il müdürlüğü); ilmüdürlüğü olmayan yerlerde ise kaymakamlık veya valiliğe verilir.

20

SANAYİ VE TİCARET İL MÜDÜRLÜĞÜNEANKARA

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümleri doğrultusunda Ankara ili, Altındağ ilçesindeSınırlı Sorumlu Nisanur Konut Yapı Kooperatifi unvanlı kooperatifi kurmak istiyoruz.

Kooperatifin taahhüt edilen nakdi sermayesinin ¼ tutarı olan 25.000 YTL, bakanlığınızın1998/1 sayılı Tebliği uyarınca, tescilden sonra kooperatif hesabına aktarılmak üzere kurucuortaklardan Zeynep ÖKKE’ye teslim edilmiştir.

Ekte ilgili belgeleri bulunan kooperatifimizin kuruluşuna izin verilmesini arz ederiz.

İmzaKurucu ortaklar adına

Savaş KAYAAÇIK ADRES:Gültepe Mahallesi 200. Sokak Nu:18 21.07.2006Altındağ/ANKARAEKLER :Ek 1: Noter onaylı 9 adet ana sözleşmeEk 2: Kurucuların nüfus cüzdan örnekleriEk 3: Kurucuların ikametgah belgeleriEk 4: Yönetim kurulu üyelerinin iyi hal belgeleriEk 5 :Yönetim üyelerinin aynı türden başka bir kooperatifte yönetim kurulu üyesi

olmadıklarına ilişkin beyanlarıEk 6: Kooperatif kuruluş bilgi formu

Şekil 1.1: Kuruluş müracaat dilekçesi

Müracaat dilekçesini kurucu ortakların tamamı imzalayabileceği gibi hepsi adınaortaklardan biri de imzalayıp verebilir. Dilekçe ekinde;

9 adet noter onaylı ana sözleşme, Kooperatif kurucularının nüfus cüzdanı örnekleri ve ikametgah belgeleri, Yönetim kurulu üyelerinin iyi hal belgeleri, Yönetim kurulunun aynı türden başka bir kooperatifte yönetim kurulu üyesi

olmadıklarına ilişkin beyanları, Kuruluş bilgi formu (Şekil 1.2).Verilir.

21

21/07/2006

KOOPERATİF KURULUŞ BİLGİ FORMU

KOOPERATİFİN

UNVANI : Sınırlı Sorumlu Nisanur Konut Yapı Kooperatifi

ADRESİ : Gültepe Mah. 200. Sok. Nu:18 Altındağ/ANKARA

KURUCU ORTAK SAYISI:13 (on üç)

YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN

ADI SOYADI BABA ADI DOĞUM YERİ VE TARİHİ

1. Savaş KAYA Nurettin Mahmutoğlu, 29.09.1974

2. Zeynep ÖKKE H.Ali Besni, 28.08.1983

3. Ferdi ARIKAN Mustafa Ankara, 19.04.1976

İmzaKurucu ortaklar adına

Savaş KAYA

Şekil 1.2: Kuruluş bilgi formu

Verilen dilekçe şekil ve esas yönünden incelenir. Şekil yönündeki incelemededilekçeye ilave edilmesi gereken belgelerin mevcut olup olmadığı, esas yönünden ise ekteverilen belgelerin özellikle ana sözleşmenin kanunlara ve genel kabul görmüş şekillereuygun hazırlanıp hazırlanmadığına bakılır.

Ana sözleşmede kanuna aykırı hükümler varsa ilgili bakanlık bunların düzeltilmesiister. Hatalar düzeltildikten sonra kuruluş izni verlir.

22

1.4.4. Kooperatifin Tescil ve İlanı

Gerekli izin alındıktan sonra 15 gün içerisinde, kooperatif merkezinin bulunduğuyerdeki ticaret sicil memurluğuna başvurularak kooperatifin tescil ettirilmesi gerekir.Kooperatif ticaret siciline tescil edildikten sonra tüzel kişilik kazanır.

Kooperatifler Kanunu’nun 7. maddesine göre kooperatifin tescilinden önce kooperatifadına işlem yapanlar, yaptıkları işler dolayısıyla zincirleme olarak sorumludurlar. Yanitescilden önce yapılan işlemlerden doğan zararlar kooperatifi değil, işlemleri yapan ortaklarıbağlar.

Müracaat ortaklardan herhangi birinin ortaklar adına ticaret sicili memurluğunaverilecek bir dilekçe ile yapılır (Şekil 1.3).

28.08.2006

TİCARET SİCİLİ MEMURLUĞUNAANKARA

Ankara Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü’nün 20.08.2006 günlü 3975 sayılı onayı ilekuruluşuna izin verilin S.S. Nisanur Konut Yapı Kooperatifine ait evraklar ekte sunulmuştur.

Kooperatifler Kanunu’nun 3. maddesi gereğince, kooperatifimizin tescil ve ilanınınyapılmasını arz ederiz.

S.S Nisanur Konut Yapı Koop.Kurucuları adına

Zeynep ÖKKE

ADRES :Gültepe Mah. 200. Sok. Nu:18Altındağ/ANKARA

EKLERİ :1. Ana sözleşme (2 adet onaylı)2. Bakanlık izin yazısı3. Ticari durum tasdiknamesi (2 adet)4. Yönetim kurulu imza sirküleri5. Kurucuların nüfus cüzdanı örnekleri6. Kuruların ikametgah belgeleri7. Tescil edilecek hususlara ilişkin beyanname

Şekil 1.3: Tescil ve ilan için ticaret siciline verilecek dilekçe örneği

23

Tescil talebi için verilecek bu dilekçeye eklenecek belgeler şunlardır:

Ana sözleşme: Kooperatifin tescili için ticaret sicili memurluğuna iki adet anasözleşme verilir. Ana sözleşmenin noterden tasdikli olması ve izin mercininkuruluş izni verdiğine ilişkin şerhini taşıması gerekir.

Bakanlık izin yazısı: Kooperatifin kuruluşuna ilişkin alınan izin yazısının aslısicil memurluğuna verilir.

Ticari durum tasdiknamesi: Ticaret sicili memurluğuna verilecek belgelerdenbiri de “Ticari Durum Tasdiknamesi”dir. Bu tasdikname, kooperatif merkezininbulunduğu yerin belediye başkanlığından, köylerde ise köy ihtiyar heyetindenalınır. Tasdiknamede; kooperatifin unvanı, sermayesi, açık adresi, işyerininaçılış tarihi ve faaliyet konusu gösterilir (Şekil 1.4).

TİCARİ DURUM TASDİKNAMESİ

KOOPERATİFİN;

Ticaret Unvanı : S.S. Nisanur Konut Yapı Kooperatifi

Merkezi : Ankara

Sermayesi : 13.000 YTL

İşyeri Adresi : Gültepe Mah. 200. Sok. Nu:18 Altındağ/Ankara

Faaliyet Konusu : Ortaklarının konut ihtiyacını sağlamak

İş Yeri Açılış Tarihi : 18.08.2006

Faaliyette Olup, olmadığı : Faaliyette

Ticaret Sicili Tüzüğünün 29. maddesi gereğince, kooperatifinizin ticari durumu hakkındayaptırılan araştırma sonucu, iş bu belge 27.08.2006 tarihli dilekçeniz üzerine tarafınıza verilmiştir.

27.08.2006Altındağ Beld. Bşk.

Şekil 1.4: Ticaret siciline verilmek üzere belediyeden alınan ticari durum tasdiknamesi örneği

24

Yönetim kurulu üyelerinin imza sirküleri (örnekleri): Kooperatifin kuruluşusırasında, ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapacak olan yönetim kuruluüyeleri ana sözleşmeyle atandıklarından, bunların ad ve soyadları ile ne şekildeimza edeceklerine ilişkin imza sirküleri de dilekçe ekinde ticaret sicilimemurluğuna verilir (Şekil 1.5). İmza sirkülerinin noter tasdikli olmasıgerekmektedir.

İMZA BEYANNAMESİ

18.08.2006 tarihinde kurulmasına izin verilen S.S Nisanur Konut Yapı Kooperatifinin ilkgenel kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere, ana sözleşmenin 91. maddesiyle kurucuortaklardan Savaş KAYA, Zeynep ÖKKE ve Ferdi ARIKAN yönetim kurulu üyeliğine atanmışlardır.

Kooperatif ana sözleşmesinin 44. maddesi gereğince, bilumum resmi ve özel daireler,

müesseseler ile bankalar, şirketler, kurumlar ve her türlü gerçek ve tüzel kişiler nezdinde yapılacak

işlemlerde kooperatifin resmi unvanı altına konmuş yukarıda ad ve soyadları yazılı şahıslardan

herhangi ikisinin vazedecekleri imzaları, kooperatifi temsil ve ilzam edip, taahhüt altına koyacağından

bu şahısların aşağıda bulunan örnek imzalarının tasdikini rica ederiz.

(İMZA-KAŞE)

İDARE VE TEMSİLCİLERİN;

Adı ve Soyadı 1. İmzası 2. İmzası 3. İmzası

Savaş KAYA ……….. ……….. ………..

Zeynep ÖKKE ……….. ………. .……….

Ferdi ARIKAN ………. ………. ………..

Şekil 1.5: Yönetim kurulu üyelerinin imza sirküleri (örnekleri)

Kurucu ortakların nüfus cüzdanı örnekleri ve ikametgah belgeleri: Kuruluşizni sırasında izin mercine verildiği gibi, kurucu ortakların nüfus cüzdanıörnekleri ile ikametgah belgelerinin, tescil talebi dilekçesi ekinde sicilmemurluğuna verilmesi zorunlu bulunmaktadır.

Tescil ve ilan edilecek hususlara ilişkin beyanname: KooperatiflerKanunu’nun 3. maddesinde hangi hususların tescil ve ilan olunacağı belirtilmişolup ticaret sicili memurluğuna verilecek bu beyannamede tescili öngörülennelerden ibaret olduğu yazılır (Şekil 1.6).

25

TESCİL VE İLANAN EDİLECEK HUSUSLARA İLİŞKİNBEYANNAME

1. Ana Sözleşme Tarihi : 20.07.2006

2. Kooperatifin Amacı : Ortaklarının konut ihtiyaçlarını sağlamak

3. Kooperatifin Konusu :Arsa ve arazi satın alır,birleştirir, imar planına

uygun olarak alt yapı, plan, proje ve maliyet

hesapları hazırlar ve ortaklarına konut yaptırır.

4. Kooperatifin Süresi (varsa) : 15 yıl

5. Kooperatifin Unvanı : S.S Nisanur Konut Yapı Kooperatifi

6. Kooperatifin Merkezi : Ankara

7. Kooperatifin sermayesi 13.000 YTL olup, bunun nakdi kısmına karşılık 3.250

YTL’si ödenmiştir. Her ortaklık payı ise 1 YTL’dir.

8. Ortaklık payı belgeleri her ortağın adına yazılıdır.

9. Kooperatif ilk genel kurula kadar 10. maddede adı geçen yönetim kurulu üyelerince, ilk genel

kuruldan sonra ise seçilecek, yönetim kurulu üyelerince temsil edilecektir.

10. Yönetim kurulu üyeleri ile kooperatifi temsile yetkili olan kimselerin ad ve soyadları: Savaş

KAYA, Zeynep ÖKKE, Ferdi ARIKAN

11. Olağan ve olağanüstü toplantılara çağrı; taahhütlü mektupla, ayrıca gerektiğinde gazete ile,

gazete olmayan yerlerde mahalli örf ve adete göre ilan yolu ile yapılır. Çağrının sadece yazılı

olarak imza karşılığı yapılması da mümkündür.

Şekil 1.6: Ticaret siciline tescil ve ilan edilecek hususlara ilişkin beyanname örneği

Kooperatifler Kanunu’nun 3. maddesine göre tescil ve ilan olunacak hususlarşunlardır:

a- Ana sözleşme tarihi,b- Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi,c- Kooperatifin unvanı ve merkezi,ç- Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar

ve her ortaklık payının değeri,d- Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu,e- Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret oldukları

ve bunlara biçilen değerler,f- Kooperatif ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği,g- Yönetim kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları,h- Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve ana sözleşmede bu hususta bir hüküm varsa

yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği,ı- Kooperatifin şubeleri.

26

Sicil memuru, kooperatifin tescili sırasında bakanlık izninin olup olmadığını, anasözleşmede bulunması gerekli zorunlu şartları bulunup bulunmadığını incelemek zorundadır.Kooperatiflerle ilgili olarak yukarıda yer alan tescile dair hususların dışında yapılabilecektescil istemlerinde anonim şirketlere ilişkin hükümler uygulanır.

Ticaret sicili, kooperatifin tescil talebini inceler. İnceleme sırasında tescil içinöngörülen şartlardan bazılarının noksan olduğu tespit olunursa bu hususlar, sicil memuruncatescil talebinde bulunanlara bildirilir ; kanun ve tüzükte aranılan şartların yerine getirilmesi,noksanlıkların giderilmesi için bir süre verilir. Verilen süre içerisinde eksikliklerintamamlanmaması durumunda tescil talebi reddedilir.

Kanunlarda ve tüzükte aranılan şartların ve belgelerin varlığının tespiti halinde,kooperatifin kuruluşu tescil edilir ve bu tescil, sicil defterine kaydedilir. Kooperatifinkuruluşunun ticaret siciline tescilinden sonra, sicil memurunca bir sicil tasdiknamesidüzenlenerek kooperatif yetkililerine verilir. Alınan bu belge verildiği tarihten itibaren bir yılgeçerli olup süresinin bitiminde ticaret sicili memurluğuna götürülerek yenilenmesi gerekir.Ticaret siciline tescil edilen kooperatif tüzel kişilik kazanmış olur.

Kooperatif, ticaret sicili memurluğuna tescil edildikten sonra, sicil memuru siciltasdiknamesinin yanında yapılan bu tescilin Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanması için,ilan edilecek hususları belirten bir “ilan müsveddesi “ hazırlayarak imza karşılığındakooperatif yetkililerine verir.

Kooperatif yetkilileri, sicil memurluğundan alınan ilan müsveddesini yayımlanmaküzere iadeli taahhütlü olarak Ticaret Sicili Gazetesi’ne gönderilir veya Ankara’da bulunan bugazeteye elden teslim edilir.

Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanacak olan ilanlar için kelime başı belirli bir ücretalınıyor olup, bu ücretin yatırıldığını gösteren belgenin de Ticaret Sicili Gazetesi’negönderilecek ilan müsveddesi ile birlikte gönderilmesi gerekir. Ticaret Sicili Gazetesi’negönderilen ilanlar, geliş tarihinden itibaren en geç on gün içinde yayımlanır.

İlan bedelinin yatırıldığına dair belgenin gazeteye ulaşmaması veya ücretin eksikyatırılması durumunda ilan yapılmayacağından, ücretin eksiksiz ödenmesine dikkatedilmelidir. İlan müsveddesinin ticaret sicilinden alındığı tarihten itibaren en geç bir ayiçerisinde ilanın yapılması gerekir.

Ticaret Sicili Gazetesi’nin ilan müsveddelerini geliş tarihinden itibaren on gün içindeyayımlayacağı düşünüldüğünde, ilan müsveddelerinin ticaret sicilinden alındığı günden engeç yirmi gün içerisinde Ticaret Sicili Gazetesi’nde olacak şekilde postaya vermesi veyaelden götürmesi gerekir.

Tüzel kişi tacirler, ticaret siciline müracaat ettikten sonra gerekli diğer işlemleri taciradına ticaret sicili yapar.

27

1.4.5. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Sonra Yapılması Gereken İşlemler

Kanuni defterlerin tasdik ettirilmesi: Kooperatifler yevmiye defteri, defterikebir, envanter ve bilanço defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurulkarar defteri ve ortaklar pay defteri, kullanılmaya başlamadan ticaret siciltasdiknamesi ile birlikte, kooperatifin merkezinin bulunduğu yerdeki sicilmemurluğuna veya notere ibraz edilerek, tasdik ve imza ettirilir.

Sicil memuru veya noter, defterlerin kaç sayfadan ibaret olduğunu ilk ve son sayfayayazarak resmi mühür ve imzasıyla tasdik eder. Eğer tasdik işlemi noter tarafından yapılmışise noter, tasdik edilen defterlerin mahiyet ve adetlerini ve bunların kime ait olduğunu en geçyedi gün içinde ilgili ticaret sicili memurluğuna bildirir.

Yapılacak diğer işlemler: Kooperatifin işlemlerinde kullanılmak üzere mühür,kaşe yaptırılır; gelir gider makbuzları ve fatura gibi belgeler bastırılır.Kooperatif tüzel kişilik kazandığına göre kuruluş esnasında kurucu ortaklardanbirine teslim edilen nakdi sermayenin ¼’ ünün açılacak kooperatif hesabınaaktarılması gerekir. Ayrıca kooperatif kurulurken hazırlanan ana sözleşmedebelirtilen yöneticilerin, tüm ortaklardan oluşan genel kurulu toplayarak, yönetimve denetim kurullarını seçmeleri sağlanmalıdır.

28

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Kooperatif türünü belirleyiniz. Kuracağınız kooperatifin türünü,

amacınıza uygun olarak belirleyiniz. Kurulacak örnek kooperatif bilgileri için

öğretmeninizden yardım isteyiniz.

Tarafları bir araya getiriniz.

Kooperatif üyelerini seçerken, üyeolmak isteyenlerin, üye olmak içingerekli koşulları taşıyıp taşımadığınıaraştırınız.

Örnek ana sözleşmeyi temin edereksözleşmeyi kurucu ortaklara imzalatmakve notere onaylatınız.

Örnek ana sözleşmeyi kuracağınızkooperatifin türüne göre Sanayi veTicaret İl Müdürlüğü/Tarım İlMüdürlüğünden temin edebilirsiniz.

Ana sözleşmenin boş alanlarınıkurulacak olan kooperatife göredoldurunuz.

Ortaklara imzalattığınız ana sözleşmeleri9 adet çoğaltarak notere onaylatınız.

Bloke ettiriniz. Kurucu ortakların sermaye paylarının ¼’

ünü bankaya bloke ettiriniz.

Ticaret ve Sanayi Müdürlüğü/Tarım İlMüdürlüğünden izin alınız.

İzin dilekçesinin eklerini tamamlamayıunutmayınız.

Ticaret Siciline kayıt yaptırınız. Dilekçenin eklerini unutmayınız.

Ticaret sicil gazetesinde ilan ettiriniz.

İlan için gerekli ücreti yatırmayıunutmayınız.

İlan müsveddesini aldığınız tarihtensonra en geç 20 gün içerisinde, TicaretSicili Gazetesinde olmasına dikkatediniz.


29

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri aşağıda verilen soruları cevaplandırarakdeğerlendiriniz.

1. Hangisi kooperatifçilik ilkeleri arasında yer almaz?A) Gönüllü ve serbest girişB) Toplumsal sorumlulukC) Eğitim öğretim ve bilgilendirmeD) Uluslararası işbirliği

2. Kooperatifler en az …………. ortak tarafından kurulur.3. Aşağıdakilerden hangisi kooperatiflerin kuruluş amaçları arasında yer almaz?

A) Kâr elde etmekB) Toplumsa dayanışmayı ve işbirliğini sağlamakC) Ortakların ihtiyaçlarını karşılamakD) Kişilerin tasarruf yapmalarını sağlamak

4. Hangisi kooperatif ortağı olabilir?A) Limitet şirketlerB) Anonim şirketlerC) BelediyelerD) Holdingler

5. Aşağıdakilerden hangisi tarımsal amaçlı kooperatifler arasında yer alır?A) Taşıma kooperatifleri B) Sulama kooperatifleriC) Konut kooperatifleri D) Tüketim koop.

6. Dar gelirlilerin tüketim maddesi ihtiyaçlarını en iyi biçimde ve alabildiğine ucuzasağlamak üzere kurulan kooperatiflere………………………………………………...denir.

7. Konut kooperatiflerininamacı……………………………………………………………….

8. Tarım kredi kooperatiflerikurulurken……………………………………………….’ndan; konut yapıkooperatifleri kurulurken……………………………………….’ndan izin alınır.

9. Kooperatifler,…………………………………………..kaydedilerek tescil edilir.

10. Tescil edilen hususlar……………………………………… gazetesinde ilan edilir.

11. Hangisi ana sözleşmede belirtilmesi gereken zorunlu hükümler arasında yer alır?A) Kooperatifin süresi B) Kooperatifin birliklerle olan ilişkisiC) Genel kurulu toplantıya çağırma şekli D) Kooperatifin unvanı


30

12. Aşağıdakilerden hangisi bir tüketim kooperatifinin kuruluşu için ilgili bakanlığaverilecek dilekçeye eklenecek belgeler arasında yer almaz?A) 9 adet onaylı ana sözleşme B) Kurucuların nüfus cüzdanı örnekleriC) Kooperatif muhasebecisinin ikametgahı D) Kooperatif kuruluş bilgi formu

13. Kooperatife ortak olacak kişiler en az…………..en çok……………ortaklık payıalmayı taahhüt etmelidirler.

14. Kooperatiflerde ortaklık payı sayısı ne olursa olsun her ortak….…oy hakkına sahiptir.

15. Aşağıdakilerden hangisi kooperatiflerin tutacakları defterler arasında yer almaz?A) Yevmiye defteri

B) İşletme defteriC) Karar defteri

D) Envanter ve bilanço defteri

16. Kooperatif kurmak için en az 2 kurucu ortak olmalıdır.A) Doğru B) Yanlış

17. Kooperatif ortakları, kooperatifin borçlarına karşı, sermaye şirketlerinde olduğu gibisermaye payları ile sorumludurlar.A) Doğru B) Yanlış

18. Kooperatiflerde ortaya çıkan gelir farkının en az %10’u yedek akçe olarakayrılmadıkça ortaklara dağıtım yapılamaz.A) Doğru B) Yanlış

19. Kooperatifler yıllık faaliyetleri sonucu elde ettikleri işletme gelir fazlasını risturn adıaltında ortaklarına dağıtabilirler.A) Doğru B) Yanlış

20. Kooperatif üyeleri 5000’ den fazla ortaklık payı alabilir.A) Doğru B) Yanlış

DEĞERLENDIRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru ise diğer öğrenmefaaliyetine geçiniz.

31

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2

Bu öğrenme faaliyeti ile kooperatiflere üyelik işlemlerini yerine getirebileceksiniz.


Çevrenizdeki kooperatif üyeleri ile görüşerek ortaklıktan nasıl çıktıklarınısorunuz.

Kooperatifler Kanunu’nun, kooperatife üye olma ve üyelikten çıkma ile ilgilihükümlerini inceleyiniz.

2. KOOPERATİFE ÜYE OLMA VEÜYELİKTEN ÇIKMA

Kooperatiflerde ortaklık gönüllülük esasına dayanır. Ortakların ve kooperatifin amacıortaktır. Kooperatiflerin varlığı, ona ortak olmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerinbulunmasına bağlıdır.

2.1. Kooperatife Ortak (Üye) Olmak

Kooperatiflere gerçek kişilerin yanı sıra Kooperatifçilik Kanunu’nun 9. maddesinegöre özel idareler, belediyeler, köyler gibi kamu tüzel kişileri ile cemiyetler ve dernekler,kamu iktisadi teşebbüsleri ve kooperatifler üye olabilir. Ortak olma işlemleri gerçek ve tüzelkişiler açısından farklıdır.

2.1.1. Gerçek Kişilerin Ortaklığı

Kooperatifler Kanunu’nun 8. maddesinde belirtildiği üzere, gerçek kişilerin kooperatifortaklığına girebilmesi için öncelikle medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmasıgerekir.

2.1.1.1. Medeni Hakları Kullanma Yeterliğine Sahip Olmak

Medeni Kanun’un 9. maddesine göre; bir kişinin kendi eylemlerinden dolayı hak veborçlarına sahip olması durumuna medeni hakları kullanma yeterliği denmektedir. Medenikanuna göre medeni hak ve borçlara sahip olabilmek içinse; mümeyyiz olmak, reşit olmakve mahcur (kısıtlı) olmamak gerekir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

32

Mümeyyiz olmak: Medeni Kanun’un 13. maddesine göre; bir kimsenin iyiyi vekötüyü birbirinden ayırmasına mümeyyiz olmak denir. Örneğin; 5 yaşındaki birçocuk yaşının küçüklüğü, aşırı alkol almış biri ise sarhoşluk sebebiylemümeyyiz değildirler. Çünkü gerek çocuk, gerekse sarhoş kişi, içindebulundukları durum itibariyle iyiyi kötüden ayırabilecek vaziyette değildirler.

Reşit olmak: Reşit olmak bir kimsenin 18 yaşını doldurmuş olması demektir.Ayrıca 18 yaşını doldurmamış olsa bile evli olan kişiler ile kendi rızası ve annebabasının muvaffakatı (izin vermesi) ile mahkemeye başvuran ve bu isteklerimahkemece uygun bulunan kişiler de reşit sayılırlar.

Resim 2.1: Evlenen insanlar 18 yaşını doldurmasalar da reşit sayılırlar.

Mahcur (Kısıtlı) olmamak: Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahipolabilmek için aranan üçüncü ve son şart, kişinin (mahcur) kısıtlı olmamasıdır.Medeni Kanun’da sayılan hallerden birinin ortaya çıkmasıyla medeni haklarıkullanma yeterliliği mahkeme kararıyla sınırlandırılabiir veya tamamenkaldırılabilir. Bu sebeplerden biri nedeniyle kısıtlanıp da kendisine “vasi” tayinedilen kişiye “mahcur” denilir. Örneğin; akıl hastası olduğu ilgili mercilerceverilen raporlarla tespit edilen; alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötüyaşama tarzı veya mal varlığını kötü yönetme sebebiyle kendisini ve ailesinigeçim sıkıntısına düşüren kişiler mahkeme kararıyla kısıtlanabilir.

Resim 2.2: Kısıtlı olan kişiler kooperatif üyesi olamazlar.

Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip gerçek kişiler aşağıdaki işlemleri yerinegetirmek koşuluyla kooperatif üyesi olabilirler:

Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak Gerekli sermaye payını taahhüt etmek ve dörtte birini peşin ödemek Ana sözleşmede belirtilen diğer koşulları yerine getirmek

33

2.1.1.2. Yazılı Olarak Kooperatif Yönetim Kuruluna Başvurmak

Kooperatife ortak olmak isteyen gerçek (ve tüzel) kişiler, kooperatif ana sözleşmesihükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatifyönetim kuruluna başvururlar (Şekil 2.1).

Uygulamada genelde, sadece ortak olmak istediğini belirten fakat ana sözleşmehükümlerinin bütün hak ve yükümlülüklerinin kabulünü içermeyen dilekçelerle üyebaşvurusu yapıldığı; ana sözleşme hiç okunmadığı halde okunmuş gibi başvuru dilekçesine,ana sözleşmenin okunduğunun, bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul edildiğinin yazıldığıgörülmektedir.

28.08.2006

…………….. KONUT YAPI KOOPERATİFİYÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA

ANKARA

Kooperatifinizin ana sözleşmesi hükümlerini tamamen okudum. Hükümlerini bütün hak veödevleriyle aynen kabul ediyorum ve kooperatifinize ortak olmak istiyorum.

Ana sözleşmeden doğan ve doğacak olan şahsi sorumluluk ve ek ödeme yükümlülüklerinide aynen ve ayrıca kabul ediyorum.

İstenilen belgeler ekte sunulmuş olup, ortaklığa kabulümü arz ederim.

İmzaHalil DEMİRBAŞ

AÇIK ADRES:

EKLER:Ek 1 : Nüfus cüzdanı örneğiEk 2 : İkametgah belgesiEk 3 : FotoğrafEk 4 : Ana sözleşme ile istenen diğer belgeler

Şekil 2.1: Ortaklığa giriş için dilekçe örneği

2.1.1.3. Gerekli Sermaye Payını Taahhüt Etmek ve Dörtte Birini Peşin Ödemek

Kooperatife giren her şahsın en az bir ortaklık payı alması veya almayı taahhüt etmesizorunludur. Kooperatifler Kanunu’na göre bir ortağın alabileceği en fazla ortaklık payı 5.000adettir. Üyenin taahhüt ettiği nakdi sermayenin en az ¼’ünü peşin olarak ödemesi gerekir.

34

2.1.1.4. Ana Sözleşmede Belirtilen Diğer Koşulları Yerine Getirmek

Kooperatiflerin faaliyet türlerine göre ana sözleşmesinde farklı yükümlülüklergetirilebilir. Örneğin fındık tarım satış kooperatifine fındık üreticilerinin, üretimkooperatiflerine o ürünü üretenlerin, eczacılar kooperatifine eczacıların ortak olabilmelerigibi. Bu tür kooperatiflere ortak olmak isteyen kimseler, bu özelliklere sahip olduklarınıilgili oda, dernek, kurum ve kuruluşlardan alacakları belgelerle ortaklık başvurusundabulunabileceklerdir.

Resim 2.3: Kooperatif ortakları, ana sözleşmede belirtilen koşulları yerine getirmelidir

2.1.1.5.Yönetim Kurulunun Ortaklık Başvurusunu Kabulü

Yönetim kurulunun, ortaklar ile ortak olmak için müracaat edenlerin ana sözleşmedegösterilen ortaklık koşullarını taşıyıp taşımadıklarını araştırdıktan sonra ortaklık başvurusunukabul veya ret ettiğine dair karar alması gerekir.

Yönetim kurulunun başvuruyu ne kadar sürede değerlendireceği ve ilgiliye bildireceğikonusunda yasal bir hüküm yoktur. Ancak bakanlıkça hazırlanan örnek ana sözleşmede“Ortaklığa kabul veya ret kararı (Şekil 2.2), ilgiliye 15 gün içinde yazı ile bildirilir (Şekil2.3).” şeklinde hüküm konulmuştur.

Karar No : 12

Karar Tarihi : 08.09.2006

Toplantıda Hazır

Bulunan Üyeler : Savaş KAYA, Zeynep ÖKKE, Ferdi ARIKAN

Konusu : Halil DEMİRBAŞ’ın ortaklığa kabulü hakkında

Ortaklık için 28.08.2006 tarihli dilekçe ile kooperatifimize başvuran Halil DEMİRBAŞ’ın,

Kooperatifler Kanunu’nun 8. maddesi gereği yapılan incelemesinde, ortaklık şartlarını taşıdığı

anlaşıldığından 14 numaralı ortak olarak kooperatifimize alınmasına oy birliği ile karar verilmiştir.

İmza İmza İmzaSavaş KAYA Zeynep ÖKKE Ferdi ARIKAN

Başkan 2. Başkan Üye

Şekil 2.2: Kooperatif ortaklığına kabule ilişkin yönetim kurulu kararı örneği

35

Uygulamada çoğu zaman ortaklık başvurusunun kabulü yeni ortağabildirilmemektedir.Kabul yazısını ortak almasa da kooperatif – ortak arasında diğer ortaklargibi bir hukuki ilişki başlamışsa ortaklık işleminin gerçekleştiği kabul edilir. Örneğin yapıkooperatiflerinde yeni ortağın ilk peşinatı yatırmış olması gibi.

SAYI : 32 10.09.2006

KONU : Ortaklığa kabulünüz hakkında

Sayın Halil DEMİRBAŞAçık adres

Kızılay/Ankara

Kooperatifimiz ortaklığına girmenizi içeren 28.08.2006 günlü başvurunuz Yönetim

Kurulumuzun 08.09.2006 günlü 14 sayılı toplantısında kabul edilerek, 14 ortaklık numarası ile

kaydınız yapılmıştır.

Bilgilerinize rica ederiz

Kooperatifin Kaşesi

İmza İmzaSavaş KAYA Zeynep ÖKKE

Başkan 2. Başkan

Şekil 2.3:Kooperatif ortaklığına kabul edilenlere gönderilen yazı örneği

2.1.2. Tüzel Kişilerin Ortaklığı

Tüzel kişi; belli bir amaç için yasaların verdiği yetkiye dayanılarak birden fazla kişininaynı unvan altında oluşturdukları kuruluşlardır. Kooperatifler Kanunu’nun 1, 8 ve 9.maddelerine göre aşağıdaki tüzel kişiler ortak olabilir;

Kamu tüzel kişileri (belediyeler, özel idareler, köyler gibi), Kamu iktisadi teşebbüsleri, Kuruluş yasalarında özel hüküm bulunan tüzel kişiler (sendikalar gibi), Özel yasalarla izin verilen tüzel kişiler (dernekler, kooperatifler gibi),

kooperatiflere kurucu veya sonradan ortak olabilirler.

Aşağıdaki tüzel kişiler ise kooperatiflere kurucu olarak veya sonradan ortak olamazlar:

Her türlü ticaret şirketleri, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (ticaret ve sanayi odaları ve

barolar gibi), Vakıflar.

36

Tüzel kişilerin kooperatiflere ortak olmak istemeleri durumunda, gerçek kişilerdeolduğu gibi; yazılı olarak başvurmaları, varsa şahsi sorumluluk ve ek ödemeleri yazılı olarakkabul etmeleri, taahhüt ettikleri sermayenin en az dörtte birini peşin ödemeleri ve yönetimkurulunun ortaklık talebinin kabulüne ilişkin karar alıp ilgiliye bildirmeleri gerekir.

2.2. Kooperatif Ortaklığının Sona Ermesi

Bir kişinin kooperatif ortaklığını sona erdirebilecek başlıca durumlar şunlardır:

Ortağın kendi isteği ile ortaklıktan ayrılmak istemesi Ortaklık payının bir başkasına devredilmesi Ana sözleşmede belirtilen ve ortaklıktan çıkarılmayı gerektirecek herhangi bir

durumun gerçekleşmesi

Resim 2.4: Kooperatif ortakları çeşitli gerekçelerle ortaklıktan çıkabilir veya çıkarılır.

2.2.1. Ortaklıktan Çıkma

Kooperatifçilikteki açık kapı ilkesinin bir gereği olarak her ortağa kooperatiften çıkmahakkı tanınmıştır. Ortağa tanınan bu hak hiçbir şekilde engellenemez. Ortaklıktan çıkmakisteyen ortak, bir dilekçe ile kooperatif yönetim kuruluna başvurur (Şekil 2.4).

37

29.09.2006…………… KONUT YAPI KOOPERATİFİ

YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINAANKARA

Kooperatifinizin 6 numarada kayıtlı ortağıyım. Kooperatif ortaklığından ayrılmak

istiyorum.

Ortaklıktan çıkış isteğimin kabul edilerek ana sözleşmenin ilgili maddeleri uyarınca

sermaye payı ile diğer alacaklarımın tarafıma ödenmesini arz ederim

ÜyeMahmut Gazi DİYARBAKIRLIOĞLU

ADRES:

Şekil 2.4: Kooperatif ortaklığından çıkma isteğine ilişkin dilekçe örneği

Ortağın ayrılması kooperatifin mali durumunu tehlikeye düşürecekse ve anasözleşmede bu konuda hüküm varsa kooperatif, belli miktarda tazminat isteyebilir. Örneğinher ay toplanacak aidatlara göre malzeme alımında bulunmuş bir kooperatifin üyelerindenönemli bir kısmı çıkma talebi, kooperatifi zor durumda bırakabilir.

Ortaklıktan çıkmanın sınırlandırılması: Kooperatifler Kanunu’nun 11.maddesine göre bir ortağın kooperatiften çıkma hakkını kullanması, anasözleşmede belirtilerek en çok beş yıla kadar sınırlandırılabilir. Ancak bu sürehaklı nedenler görüldüğünde kullanılmayabilir.

Çıkma isteğini bildirme süresi ve çıkma zamanı: Ana sözleşmede çıkışınbildirilme süresi belirtilmişse bu süre kullanılır. Belirtilmemişse 6 ayöncesinden haber verilmesi gerekir.

Ortaklıktan çıkma isteğinin kabulü: Kooperatifler Kanunun 13. maddesinegöre; ortaıklıktan ayrılma isteği yönetim kuruluna dilekçe ile bildirilir. Yönetimkurulunca dilekçe incelenerek karar verilir. Kabul edilmeyen ayrılma isteği içinnoter aracılığıyla kooperatife dilekçe gönderilir.

2.2.2. Ortağın Ölümü

Ortağın ölümü ile ortaklık sıfatı sözleşmede hüküm varsa mirasçılara veraset ilamı iledevreder. Mirasçıların ana sözleşmedeki ortaklık şartlarını taşıması gerekir. Mirasçılarıniçlerinden birini temsilci tayin etmeleri gerekir. Kooperatif genel kuruluna bu temsilci katılır,seçer, seçilebilir. Diğer mirasçıların böyle bir hakları yoktur.

38

Örneğin; bir motorlu taşıyıcılar kooperatifinin ölümü halinde, ortaklığının mirasçılarageçebilmesi için, mirasçıların da taşıyıcılığı bilfiil meslek edinmiş esnaf olmaları, taşımakomisyonculuğu yapmamaları gibi.

08.10.2006

……………….KONUT YAPI KOOPERATİFİYÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA

ANKARA

Kooperatifinizin 6 numaralı ortağı İpek KAYA 30.09.2006 günü vefat etmiştir. Verasetilamı ilişikte sunulmuş olup varislerden Nurettin KAYA’yı temsilci olarak tayin ettik.

Kooperatifler Kanunu’nun 14. maddesinin ikinci fıkrası ile kooperatif anasözleşmesinin……maddesi hükmü uyarınca, ortaklığın varislere intikalini arz ederiz.

Temsilcinin Adresi : Nurettin KAYA Bekir KAYA

EKİ:Bir adet veraset ilamı.

Şekil 2.5: Ölen ortağın mirasçılarının kooperatife ortak olabilmesi için dilekçe örneği

2.2.3. Ortaklığın Devri

Kooperatiflere ortak olmanın bir yolu da kooperatif ortaklığını bir ortaktandevralmaktır. Kooperatif ortaklğını devir alacak kişinin, ortaklık şartlarını taşıması halinde,yönetim kurulu bu kişiyi ortaklığa kabul etmek zorundadır.

Yeni ortak noter huzurunda ortaklığını yeni ortağa devir eder. Devir işleminden sonra,kooperatif yönetim kuruluna başvurmak zorundadırlar. Bu başvuru ayrı ayrı olabileceği gibibirlikte de yapılabilir (Şekil 2.6).

39

14.10.2006

YAPI KOOPERATİFİYÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA

ANKARA

Kooperatifinizin 9 (dokuz) numaralı ortağıyım. Kooperatifler Kanunu’nun 14. anasözleşmenin… maddeleri gereğince ortaklığımı bütün hak ve yükümlülükleriyle birlikte aşağıdaimzası bulunan ve gerekli belgeleri sunan Osman BEŞER’e devretmek istiyorum.

Gerekli işlemin yapılmasını arz ederim.

Devralan Devredenİmza İmza

Osman BEŞER İlker FENLİ

ADRES (Devralan Ortağın):

EKLER:Ek 1: Nüfus cüzdan örneğiEk 2: İkametgah kağıdıEk 3: İstenilen diğer belgeler

Şekil 2.6: Ortaklığın devrine ilişkin birlikte dilekçe örneği

Ortaklığı devir alacak kimsenin kooperatif hakkında araştırma yaparak, devredecekkimsenin gerçekten kooperatifin ortağı olup olmadığını, ortaklık şartlarını taşıyıptaşımadığını, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığını araştırması yararına olacaktır.Çünkü devir, tüm hak ve yükümlülükleri içerir. Devralan kişi, devreden kişinin tüm hakkınasahip olduğu gibi onun yükümlülüklerini de üstlenir.

Ortaklığı devralan kişinin ortaklık şartlarını taşımasına rağmen, yönetim kuruluncaortaklığın devrinin reddine ilişkin bir karar alınmışsa, bu konuda genel kurula itirazdabulunulmalıdır. Ortaklığını devredecek kişi, devir talebinin reddedilmesi durumundakooperatif aleyhine dava açılabilir.

Ortaklık sıfatı, bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağlı ise bu görev veyahizmetin sona ermesi ile de ortaklık sıfatı sona erer (KK mad.15). Bu şekildeki ortaklıklarda,ana sözleşmeye konulacak hükümlerle, görev veya hizmet sona erse dahi ortaklığın devamısağlanabilir. Örneğin bir taşıma kooperatifine ortak olan bir sürücünün taşıma işini bırakmasıdurumunda kooperatif üyeliği sona erer.

2.2.4. Ortaklıktan Çıkarılma ve İtiraz

Bir ortağın ortaklıktan çıkarılmasını gerektirecek hususlar kooperatif anasözleşmesinde açıkça belirtilmelidir. Ana sözleşmede açıkça belirtilmeyen nedenlerdendolayı kişiler ortaklıktan çıkarılamazlar.

40

Ortak, girişte aranılan şartları sonradan kaybederse, giriş koşullarını taşımadığı haldehileli giriş yaptığı sonradan anlaşıldığında ortaklıktan çıkarılabilir. Ortaklıktan çıkarılmateklifini yönetim kurulu genel kurula sunar ve genel kurul ortaklıktan çıkarılmaya veyaortaklığın devamına karar verir. Ana sözleşmede yönetim kurulu bu konudayetkilendirilebilir.

Ortaklıktan çıkarılma kararı, ana sözleşmede yer alan çıkarılma gerekçesiyle birlikte,kararı genel kurul vermişse, genel kurul karar defterine, yönetim kurulu vermişse yönetimkurulu karar defterine yazılır (Şekil 2.7). Ayrıca çıkarılma kararı ortaklar defterine de yazılır.

Karar No : 18Karar Tarihi : 10.11.2006Toplantıda HazırBulunan Ortaklar : Savaş KAYA, Zeynep ÖKKE, Ferdi ARIKAN

Kooperatifimizin ortağı Şafak YILMAZ’ın 2006 yılı Mart-Ağustos aylarına ait toplam

2.400 (ikibindörtyüz) YTL aidatını toplam 6 ay geciktirmesi nedeniyle kendisine Ankara 15. Noterliği

aracılığıyla gönderilen ve 29.09.2006 günü tebliğ edilen 27.09.2006 tarihli ve 2548 sayılı ilk

ihtarname ile on beş gün içinde borçlarını ödemesi istenmiştir.

Kendisine tanın bu süre içerisinde borcunu ödemediğinden Ankara 15. Noterliği

aracılığıyla 03.10. 2006 tarihli ve 2684 sayılı ikinci ihtarname gönderilerek bir ay içinde borçlarını

ödemesi gerektiği bildirilmiştir. Ancak, 05.10.2006 günü tebliğ edilen bu ikinci ihtarname ile tanınan

bir aylık süreye rağmen borçlarını ödemediğinden Kooperatifler Kanunu’nun 27. ve ana

sözleşmenin…. maddesi hükümleri uyarınca Şafak YILMAZ’ın ortaklıktan çıkarılmasına ve bu

durumun kendisine tebliğ edilmesine oy birliği/oy çokluğu ile karar verilmiştir.

Başkan 2. Başkan Üyeİmza İmza İmza

Savaş KAYA Zeynep ÖKKE Ferdi ARIKAN

Şekil 2.7: Ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin yönetim kurulu kararı örneği

Çıkarılma kararının bir örneği çıkarılmanın genel kurul veya yönetim kurulutarafından onaylandığı tarihten itibaren on gün içinde, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzerenotere verilir (Şekil 2.8).

41

T.C15. Noterliği

ANKARA

KEŞİDECİ :…………….. Konut Yapı Kooperatifi

MUHATAP : Şafak YILMAZTalatpaşa Bulvarı 108/45Cebeci/Ankara

KONU :Kooperatifimize olan 2006 Mart-Ağustos aylarına ait toplan 2.400 (ikibindörtyüz)

YTL borcunuzu zamanında ödemediğin için Ankara 15. Noterliği ile 29.09.2006 günü tebliğ edilen ilk

ihtarnamemize ve yine Ankara 15. Noterliği ile 05.10.2006 günü tebliğ edilen ikinci ihtarnamemize

rağmen verilen süreler içinde söz konusu borcunuzu ödememiş bulunmaktasınız.

Bu nedenle; Kooperatifler Kanunu’nun 27. ve ana sözleşmenin de….. maddesi

hükümlerince yönetim kurulunun 10.11.2006 tarihli 18 sayılı kararı ile kooperatif ortaklığından

çıkarılmış bulunuyorsunuz.

Bilgilerinizi rica ederiz

Sayın Noter,

Bu ihbarnamemizin bir örneğinin ilgiliye tebliğini, bir örneğinin de tebliğ

edildiğine delil olarak tarafımıza iadesini rica ederiz.

Başkan 2. Başkanİmza İmza

Savaş KAYA Zeynep ÖKKE

Şekil 2.8: Çıkarılma kararının ortağa tebliğine ilişkin noter yazısı örneği

Tebligat, ortağın kooperatife bildirdiği en son adrese yapılır. Kendisine tebliğyapılacak ortak adresinde bulunmazsa tebliğ kendisi ile aynı konutta oturan kişilere veyahizmetçilerinden birine onlar da yoksa muhtarlığa yapılır. Belgeyi teslim alanın adı veadresi, ortağın tebliğ edilen adresinin kapısına yapıştırılır. Tebligatın kapıya yapıştırıldığıtarih, tebliğ tarihi sayılır.

42

Resim 2.5: Çıkarma kararı ortaklıktan çıkarılan ortağa tebliğ edilir .

Ortaklıktan çıkarılma kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde Ticaret Mahkemesibulunan yerlerde bu mahkemeye, bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesineitiraz davası açılabilir. İtirazda zaman aşımı 3 aydır.

Çıkarılma kararını yönetim kurulu vemişse itiraz önce genel kurula yapılır. (Şekil 2.9).Genel kurulda ortaklıktan çıkarılma kararı ayrı bir gündem maddesi olarak görüşülür.Kurulda ortak kendini savunabilir. Genel kuruldan da ortaklıktan çıkarılma kararı çıkarsa budefa kararın iptali için itiraz davası açabilir (Şekil 2.10).

T.C14. Noterliği

ANKARA

İTİRAZ EDEN : Şafak YILMAZAdres

MUHATAP : S.S…………Konut Yapı Koop.Adres

KONU : Yönetim kurulunun ortaklıktan çıkarılma kararına karşıYapılacak itirazımın, ilk genel kurulda görüşülmesi.

İTİRAZ NEDENLERİ: Kooperatif ortaklığından çıkarıldığına ilişkin 10.11.2006 tarih ve 18 sayılıyönetim kurulu kararı 3 sayılı yazı ile 12.11. 2006 günü tarafıma tebliğedilmiştir. Anılan kararda ortaklıktan çıkarılmama gerekçe olarak Mart-Ağustos 2006 aylarına ait 2.400 (ikibindörtyüz) YTL borcun ödenmediğigösterilmektedir. Oysa borcumun 1.400 YTL’lik kısmı ödenmiştir.

SONUÇ : Ortaklıktan çıkarılma kararına karşı bu itirazımın ilk genel kuruldagörüşülmesi ve ortaklıktan çıkarılmam yönünde yönetim kuruluncaalınan 10.11.2006 günlü 18 sayılı kararın iptal edilmesini genel kuruldanarz ederim.

Sayın Noter,Üç nüshadan ibaret olan bu itiraz dilekçemin bir nüshasının muhataba tebliğini, bir nüshasının

dairenizde saklanmasını ve bir nüshasının da tebliğ edildiğine delil olarak tarafıma verilmesini ricaederim.

İmzaŞafak YILMAZ

Şekil 2.9: Ortaklıktan çıkarılma kararına karşı, genel kurula yapılacak itiraz dilekçesi örneği

43

(TİCARET VEYA ASLİYE HUKUK) MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINAANKARA

İTİRAZ EDEN : Şafak YILMAZAdres

MUHATAP : S.S ………… Konut Yapı Koop.Adres

DAVANIN KONUSU: Kooperatif ortaklığından çıkarılmam yönünde alınan 10.11.2006 tarihli 18sayılı yönetim kurulu kararı.

OLAY VE DELİLLER : Kooperatif ortaklığından çıkarıldığına ilişkin 10.11.2006 tarih ve 18 sayılıyönetim kurulu kararı 3 sayılı yazı ile 12.11. 2006 günü tarafıma tebliğedilmiştir. Anılan kararda ortaklıktan çıkarılmama gerekçe olarak Mart-Ağustos 2006 aylarına ait 2.400 (ikibindörtyüz) YTL borcun ödenmediğigösterilmektedir. Oysa borcumun 1.400 YTL’lik kısmıödenmiştir.Ödemeye ilişkin makbuzlar ekte sunulmuştur.

HUKUKİ DAYANAK: Kooperatifler Kanunu’nun 16. Maddesi ile kooperatif ana sözleşmesinin 11.maddesi.

SONUÇ VE İSTEK : Ortaklıktan çıkarılma kararına karşı bu itirazımın ilk genel kuruldagörüşülmesi ve ortaklıktan çıkarılmam yönünde yönetim kuruluncaalınan 10.11.2006 günlü 18 sayılı kararın iptal edilmesini genel kuruldanarz ederim. 15.01.2007

İmzaŞafak YILMAZ

EKLER:Ek 1 İptal kararıEk 2 Ödeme Makbuzları

Şekil 2.10: Ortaklıktan çıkarılma kararına karşı açılacak dava dilekçesi örneği

Ortaklıktan çıkarılması kesinleşmeyen ortağın yerine yeni ortak alınamaz. Ortağınkooperatife karşı yükümlülüklerini uyarılara rağmen yerine getirmemesi durumunda ortaklıksıfatı kendiliğinden düşebilir. Bu durumun sözleşmede ayrıca belirtilmesi gerekir.

2.3. Ortaklığın Sona Ermesiyle Hesap Kesme

Ortakların hesap kesiminde hangi kalemlerden pay alacağı açıkça belirtilir. Ödemesözleşmeye göre hesaplanır.

44

Çıkan veya çıkarılan ortakların talep ettikleri haklar, ortağın ayrıldığı yılın sonundagenel kurulca onaylanmış bilançosuna göre, hesaplanır. Bunun için ayrıca bir bilançodüzenlemeye gerek yoktur. Ortağın bilançodaki olumlu gelir-gider farkında hesaplanan payı,iadesi gereken sermayesi (yedek akçeler ortaklara iade edilmez.), varsa faizi toplanır.Geçmiş yıl bilançosundan payına düşen zarar toplanan tutardan düşüldükten sonra ortağaödeme yapılır.

Resim 2.6: Çıkan ortaktan varsa geçmiş yıl zararları mahsup edilir.

Kooperatiften çıkan ortaktan tazminat istenmesi veya ortağın ihraç edilmesi, ortağınkooperatif varlığı üzerinde hak talep etmesine engel değildir. Böyle durumlarda istenenhaktan tazminat düşülür ve kalan tutar hak sahibine ödenir.

Hesap kesimi yapılan ortağın alacağı genel kurul kararı ile üç yılı aşmamak üzereertelenebilir. Bu halde ortak, üç yıl geçmeden alacaklarının iadesi için dava bile açamaz.

Resim 2.7: Kooperatif ortaklığından çıkarılan ortak, alacaklarının tahsili için dava açabilir.

Ödemenin erteleme kararının genel kurulca verilmiş olması gerekir. Yönetimkurulunca böyle bir kararın alınması veya genel kurulun bu kararı alma yetkisini yönetimkuruluna devretmesi mümkün değildir. Çıkan veya çıkarılan ortaklarla mirasçılarının alacakve hakları, bunları isteyebilecekleri günden başlayarak beş yılı geçmekle zaman aşımınauğrar.

45



Kooperatife üye olup olamayacağınızakarar veriniz.

Öğretmeninizden yardım alarak biruygulama yapınız.

Üye olmayı düşündüğünüz, kooperatifinana sözleşmesini inceleyiniz.

Gerekli sermaye payını taahhüt ederek,¼’ünü peşin ödeyiniz.

Kooperatif üyeliğinden çıkma kararıveriniz.

Kooperatif ortağının ölümü nedeniyle,ortaklığın devri için bir dilekçe ileyönetim kuruluna başvurunuz.

Kooperatif üyeliğinizi bir başkasınadevrederek ortaklıktan çıkmakistiyorsanız, bir dilekçe ile yönetimkuruluna başvurunuz.

Üyelikten çıkma talebinizi, hesap yılısonundan en az 6 ay önce yapınız.

Kooperatiften çıkarılma ve itirazşartlarını belirleyiniz.

Çıkarılma kararı yönetim kurulutarafından verilmiş ise, itiraz davasıaçmadan önce kooperatif genelkuruluna bir dilekçe ile başvurunuz.

Dilerseniz, genel kurula itiraz etmedenveya itirazdan olumsuz sonuç çıkmasıdurumunda, Ticaret Mahkemesine birdilekçe ile başvurunuz

Çıkarılan ortakların hesap kesimişlemlerini belirleyiniz.

Ana sözleşmeyi inceleyerek, çıkan veyaçıkarılan ortakların kooperatif varlığıüzerindeki haklarını belirleyiniz.


46



1. Aşağıdakilerden hangisi kooperatife üye olma biçimlerinden biri değildir?A) Kurucu olarak ortak olmaB) Ortaklarından birinin ortaklık payını devralmakC) Kâr elde etme amacıyla ortak olmaD) Miras yolu ile ortak olma.

2. Aşağıdakilerden hangisi gerçek kişilerin kooperatife üye olmasında izlenecek yoliçerisinde yer almaz?A) Yazılı olarak yönetime başvurmakB) Başka bir kooperatife üye olmadığını belgelemekC) Ana sözleşmedeki koşulları yerine getirmekD) Gerekli sermaye payını taahhüt etmek

3. Gerçek kişilerin kooperatiflere üye olması için medeni hakları kullanma yeterliliğinesahip olması gerekir. Aşağıdakilerden hangisi medeni hakları kullanma yeterlilikleriarasında yer almaz?A) Sarhoş olmamakB) Mümeyyiz olmakC) Reşit olmakD) Kısıtlı olmamak

4. Bir kooperatife üye olmak isteyen kişi, ilk olarak aşağıdakilerden hangisiniyapmalıdır?A) Ortaklık payı almalıdır.B) Taahhüdünün ¼ ünü peşin ödemelidir.C) Yazılı olarak yönetime başvurmalıdır.D) Tescil için ticaret siciline başvurmalıdır.

5. Bakanlık tarafından hazırlanan örnek ana sözleşmede, ortaklığa kabul veya ret kararıilgiliye……………………..içinde yazı ile bildirilir. Hükmü yer alır.

6. Aşağıda verilen tüzel kişilerden hangisi kooperatif ortağı olamaz?A) Kamu iktisadi teşebbüsleriB) BelediyelerC) Özel İdarelerD) Şirketler


47

7. Hangisi, kendi isteği ile ortaklıktan çıkmak isteyen bir kooperatif ortağının yapmasıgerekenler arasında yer almaz?A) Yönetim kuruluna başvurmakB) Ortaklığını devredecek birini bulmakC) Hesap yılı sonundan en az 6 ay önce bildirmekD) Çıkma kararını iyice düşünmek

8. Bir ortağın kooperatiften çıkma hakkını kullanması, ana sözleşmede belirtilmek şartıile en çok ………………….yıla kadar sınırlandırılabilir.

9. Yönetim kurulu, ana sözleşmeye uygun olarak yapılacak isteğe rağmen, bir ortağınkooperatiften çıkma isteğini kabulden kaçınacak olursa ortak, bu isteğini……….aracılığıyla kooperatife bildirir.

10. Ölen bir ortak ile ilgili açıklamalardan hangisi doğrudur?A) Yerine kimse ortak olarak alınmaz.B) Ölen ortağın ortaklık payı kooperatife kalır.C) Mirasçılar isterlerse ortak olabilirler.D) Ortak olma şartlarını taşıyan mirasçı ortak alınır.

11. Ölen ortağın hak ve yükümlülüklerinin mirasçılarına geçebilmesi için, mirasçılarının………………….. getirmeleri ve ayrıca içlerinden birini…………..i tayin etmelerigerekir.

12. Bir başkasının ortaklık payını devralan kişi, devraldığı kişinin kooperatifteki tümhaklarına sahip olduğu gibi onun…………………………..de üstlenir.

13. Aşağıdakilerden hangisi ortaklık payı devralarak, kooperatif ortağı olmak isteyen birkişi için söylenemez?A) Devralacağı kişinin kooperatifle olan ilişkilerini iyice araştırmalıdır.B) Kooperatif üyesi olmak için, üye olma şartlarını taşımalıdır.C) 50 yaşını doldurmamış olmalıdır.D) Ortaklık devir sözleşmesini noter huzurunda yaparak, kendini garantiye

almalıdır.

14. Ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin söylenenlerden hangisi yanlıştır?A) Ortaklıktan çıkarılmayı gerektirecek hususlar ana sözleşmede açıkça

belirtilmelidirB) Kooperatif üyesi olduktan sonra kısıtlanan ortak, kooperatif üyeliğinden

çıkarılamazC) Çıkarılma teklifi yönetim kurulu tarafından genel kurula sunulurD) Çıkarılma kararının bir örneği 10 gün içinde noter aracılığıyla, çıkarılan ortağa

gönderilir.

48

15. Ortaklıktan çıkarılma kararı, ana sözleşmede yer alan çıkarılma gerekçesiyle birlikte,…………….…………………….yazılır.

16. Ortaklıktan çıkarılan kişi, çıkarılma kararının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren…………. içinde …………………………… bulunan yerlerde bu mahkemeye,bulunmayan yerlerde ise ………………………………… nezdinde itiraz davasıaçılabilir.

17. Kooperatif ortaklığından çıkarılan ortak ile hesaplaşma konusunda söylenenlerdenhangisi yanlıştır?A) Çıkmanın kesinleştiği gün, çıkan ortağın alacakları kendisine ödenir.B) Çıkan ortağın alacağı, çıkmanın kesinleştiği yıl bilançosuna göre hesaplanır.C) Bilançoda görülen zararlar, çıkan ortağın alacağından mahsup edilir.D) Çıkan ortağın kooperatiften alacağı hakların başında sermaye payları gelir.

18. Konut ihtiyacı olmasa bile, kurulan bir yapı kooperatifine üye olmak isteyen bir kişininbu isteği kesinlikle geri çevrilemez?A) DoğruB) Yanlış

19. 18 yaşını doldurmayan hiç kimse kooperatif üyesi olamaz.A) DoğruB) Yanlış

20. Kooperatif ortaklığından çıkan bir ortaktan, tazminat talebinde bulunulabilir.A) DoğruB) Yanlış

DEĞERLENDIRME


49

ÖĞRENME FAALİYETİ– 3Bu öğrenme faaliyeti ile kooperatif ortaklarının hakları ve ödevleri ile ilgili işlemleri

yapabileceksiniz.


Çevrenizdeki kooperatifleri ziyaret ederek, ortakları ve yöneticileri ilegörüşünüz. Onlardan kooperatif ortağı olmanın kendilerine verdiği hakların vekooperatife karşı sorumluluklarının neler olduğunu sorarak öğreniniz.

Kooperatifler Kanunu’nun ortakların hakları ve sorumlulukları ile ilgilihükümlerini okuyarak bilgi edininiz.

3. ORTAKLARIN HAKLARI VE ÖDEVLERİ

3.1. Ortakların Hakları

Kooperatife üye olan, başka bir ifade ile ortaklık sıfatına sahip olan kişiler kooperatifüzerindeki ortaklık haklarını kullanma hakkına da sahip olmuş olurlar. Kooperatiflerdeeşitlik ilkesi gereği tüm ortaklar hak bakımından eşit olup ortakların kooperatiflerdekihaklarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Ortaklık senedi Ortakların bireysel hakları Ortakların toplumsal hakları Hak ve yükümlülüklerde eşitlik

3.1.1. Ortaklık Senedi

Ortağın, kanun ve ana sözleşmeyle kendisine tanınan haklarını kullanması sırasındakooperatif ile arasında çıkan birtakım anlaşmazlıkların giderilmesinde bir delil olarakkullanılması ve ilgili mercilere sunulması amacıyla düzenlenen ve ada yazılı olan belgeyeortaklık senedi denir (Şekil 3.1).


AMAÇ

ARAŞTIRMA

50

ORTAKLIK SENEDİ

Kooperatifin Adı :……………………………………………………….

Ortağın Adı ve Soyadı :………………………………………………………..

Konut Adresi :……………………………………………………….

İş Adresi :………………………………………………………..

Telefonu :İş……………………….Konut……………………….

Kooperatife Giriş Tarihi.:…………………………………………………………

Kooperatiften Çık.Tar:………………………………………………………….

Ortaklık Numarası :………………………………………………………….

Sermaye Payı Adedi :………………………………………………………….

Ortağın İmzası Kooperatif Yetkililerinin İmzası ve Kaşe

ORTAK TARAFINDAN KOOPERATİFE YAPILAN ÖDEMELER

Makbuz Tarih-Nu.

Ödenen (YTL) Kümülatif Toplam Yetkilinin İmzası

ORTAĞIN KOOPERATİFTEN ÇEKTİĞİ PARALAR

Makbuz Tarih-Nu.

Ödenen (YTL) Kümülatif Toplam Yetkilinin İmzası

Şekil 3.1: Ortaklık senedi örneği

51

Ortaklık senedinde hangi hususların yer alacağı kanun maddesinde tek tek sayılmıştır.Maddeye göre ortaklık senedinde yer alacak hususlar şunlardır:

Kooperatifin unvanı Ortaklık senedinin yani ortağın adı soyadı Ortağın iş ve konut adresi Ortağın kooperatife girdiği ve çıktığı tarihler Tarih sırasıyla ortağın kooperatife ödediği paralar ili kooperatiften aldığı paralar Ortağın ve kooperatifi temsile yetkili olan kimselerin imzası Yönetim kurulu karar numarası

Ortaklık senedinde yukarıdakilerin dışında bilgiler de bulunabilir. Örneğin; ortağınsermaye pay ve adedi ve değeri, ortaklık numarası gibi hususların yazılmasında fayda vardır.

3.1.2. Ortakların Bireysel Hakları

Kooperatif üyelerinin kooperatife karşı çeşitli bireysel hakları vardır. Şimdi bunlarıayrı ayrı ele alalım:

Ortaklıktan Çıkma Hakkı: Kooperatifin sözleşmesine uymak kaydı ile herortağın isteğinde ortaklıktan çıkma hakkı vardır. Ortaklıktan çıkma süresisözleşme ile sınırlandırılmışsa o süre dolması beklenir.

Ortaklık Payını Devir Hakkı: Ortaklık payı o kooperatifin ortaklıkşartlarını taşıyan bir kişiye devredebilir. Bu durum yönetim kuruluna bir dilekçeile bildirilir.

Ortaklıktan Çıkarılma Kararına Karşı İtiraz ve Dava Açma Hakkı:Ortaklıktan çıkarılma kararına nasıl itiraz edileceği bir önceki faaliyette ayrıcaincelendiğnden tekrar ele alınmamıştır.

Resim 3.1: Çıkarılma kararına karşı mahkemeye itiraz davası açılabilir.

52

Bilgi Edinme ve Örnek İsteme Hakkı: Kooperatifler Kanunu’nun 24.maddesine göre, kooperatif ortaklarının bilgi edinme ve bazı belgelerden örnekisteme hakkı vardır. Buna göre aşağıdaki belgeler her yıl ortakların incelemesiiçin hazır bulundurulur.

Yönetim kurulunun gelir gider farkının dağıtımıyla ilgili önerilerini içerenyıllık çalışma raporu

Bilanço Gelir gider farkı hesabı Denetim kurulunun yıl sonu denetim raporu

Ayrıca isteyen ortaklara yönetim kurulu tarafından bilanço ve gelir gider hesaplarınınbirer örneğinin verilmesi zorunludur.

Ticari Defterleri ve Belgeleri İnceleme Hakkı: Kooperatifler Kanunu’nun 25.maddesine göre; ortaklar, kooperatifin ticari defterlerini ve belgelerini ancakgenel kurulun izni ve yönetim kurulunun kararı ile incelemeye izin verilen belgeve kayıtları inceleyebilir.

Resim 3.2: Kooperatif ortaklarının ticari defter ve belgeleri incelemesi

Ortaklar incelemede öğrenmiş oldukları bilgileri gizli tutmak zorundadır. Bilgileriaçıklayan ortaklar, doğacak zararlardan kooperatife karşı sorumludur.

Genel Kurula Katılma, Seçme ve Seçilme Hakkı: Üç ay önce ortak olan herortağın genel kurula katılma, seçme ve seçilme hakkı vardır. Yapı kooperatiflerindeüç ay öncesi şartı aranmaz. Ortaklıktan çıkarılma kararı kesinleşmeyen ortaklardagenel kurula katılabilir. Ancak çıkan ya da çıkarılan ortaklar, çıkma ve çıkarılmakararlarının kesinleştiği tarihten itibaren genel kurula katılamaz.

53

Resim 3.3: Kooperatif genel kurulu

Genel kurul katılan ortakların seçimlere katılarak yönetim kuruluna, denetim kurulunaya da tasfiye kuruluna seçilebilmesi için kanunda belirtilen seçme ve seçilme koşullarınıtaşıması gerekir.

Olumlu Gelir Gider Farkından Pay Alma Hakkı:Ana sözleşmede aksine birhüküm bulunmadığı takdirde ortaklar, gelir gider farkından pay alma hakkınasahiptir. Dağıtım kooperatife katkısı fazla olan ortakların desteklenmesi esasınagöre yapılır.

Oy Hakkı: Ortaklık payı adedi ne olursa olsun, genel kurulda yapılacakoylamada her ortak bir oy hakkına sahiptir. Bu hak değiştirilemez. Dışarda işyapan aynı zamanda ortak olan kişiler kooperatifle iş ilişkisinde bulunduklarındaalınacak kararlarda oy kullanamaz.

Örneğin, kooperatif ortaklarından biri inşaat malzemeleri satım işiyle uğraşıyor ise vekooperatif inşaat malzemesi alımlarını bu ortaktan yapmış ise, bu ortak genel kuruldayönetim kurulunun ibrası (aklanması, temize çıkarılması) için yapılacak oylamada oykullanamaz. Ortak kendisi, eşi veya kendisine kan bağı ile bağlı olan akrabaları ilekooperatif arasında kişisel bir iş veya davaya ilişkin görüşmelerde oy kullanamayacaktır.

Genel Kurul Kararları Aleyhine Dava Açma Hakkı: Toplantıya katılanaşağıdaki ortaklar genel kurul kararlarına karşı dava açabilir (Şekil 3.2): Alınan kararlara karşı olan ve karşıtlık gerekçesini kurul tutanağına

yazdıranlar Oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyenler Toplantıya istekli olduğu halde alınmayanlar

Ayrıca genel kurul toplantısında hazır bulunsun ya da bulunmasın her ortak aşağıdakihususlarından herhangi birinin ortaya çıktığı gerekçesiyle dava açabilir:

Toplantı çağrısının usulüne uygun yapılmadığı Gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediği Genel kurula katılmayacakların karara katılmış bulunduklarının iddia

edilmesi

54

Genel kurul kararları aleyhine açılacak davalar; kooperatif merkezinin bulunduğuyerdeki Ticaret Mahkemesine, bu mahkemenin bulunmadığı yerlerde ise Asliye HukukMahkemesine açılır. Davanın genel kurul toplantısının bittiği günü takip eden gündenitibaren bir ay içinde açılması gerekir.

Kooperatif yönetim kurulu, genel kurul kararlarına karşı açılan iptal davalarını usulenilan eder. Bu ilanda, davanın kim tarafından açıldığı, duruşma günü, dosya numarası,davanın açıldığı mahkeme gibi konular belirtilir (Şekil 3.3).

(TİCARET VEYA ASLİYE HUKUK) MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINAANKARA

DAVACI : Engin COŞKUNCANato yolu cad. 245/52Mamak/Ankara

AVUKATI : -MUHATAP : S.S Nisanur Konut Yapı Koop.

Gültepe Mah. 200. Sokak Nu:18Altındağ/Ankara

DAVANIN KONUSU : 19.04.2007’de yapılan genel kurulda alınan kararlarıniptali isteği

OLAY VE DELİLLER :19.04.2007 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında aylık aidat tutarımaaşımın büyük bir kısmını oluşturmakta olup, çoğu dar gelirliüyelerden oluşan kooperatifimizde yeni belirlenen 750 YTL aidatfazla olup, bu durum ekte sunduğum belgelerde de mevcuttur.

HUKUKİ DAYANAK : Kooperatifler Kanunu’nun 53. MaddesiSONUÇ VE İSTEK : Yukarıda açıklanan nedenlerle, SS Nisanur Yapı Kooperatifi’nin 19.04.2007

günü yapılan genel kurulunda alınan aylık aidat kararının iptalini arzederim (10.05.2007).

İmzaEngin COŞKUNCA

EKLER:Ek 1 Maaş BordrosuEk 2 Genel kurul kararı tutanağı

Şekil 3.2: Genel kurul kararlarına karşı açılacak dava dilekçesi örneği

Denetçilerin Dikkatini Çekme ve Açıklama Yapılmasını İstemeHakkı:Kooperatif ortakları, gerekli gördükleri konularda yazılı olarak veyanoter aracılığıyla denetçilerden dikkatini çekme veya açıklama yapılmasınıisteyebilir. Açıklama Kanunu’nun 25. maddesindeki sınırlar içinde yapılabilir.Ortaklar, isteklerinin denetçiler tarafından dikkate alınmaması durumunda,denetçiler hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunabilir.

55

Tasfiye Sonucundan Pay Alma Hakkı: Ana sözleşmede tasfiye sonunda payalınacağına dair hüküm bulunmalıdır. Tasfiye olan kooperatiflerin tüm borçlarıve ortakların ödedikleri paylar ödendikten sonra, kalan malları ortaklaradağıtılır.

Tasfiye artığının dağıtılacağı tasfiye memurlarınca ortaklara duyurulur (Şekil 3.4).Ana sözleşmede tasfiye sonucu kalan mal varlığının ortaklara dağıtılması yönünde birhüküm yoksa, kalan tutar, kooperatifleşme çalışmalarında kullanılmak üzere Türkiye MillîKooperatifler Birliği’ne bırakılır.

İLAN

SS ……….. KONUT YAPI KOOPERATİFİYÖNETİM KURULUNDAN

Kooperatifimizin 19.04.2007 günü yapılan genel kurul toplantısında alınan kararlar

aleyhine, 1163 sayılı Kanun’un 53. maddesine istinaden ortaklarımız tarafından toplam 2 adet dava

açılmıştır.

Açılan davaların mahkemesi, davacılar, dosya numaraları ve duruşma günleri aşağıda

gösterilmiştir.

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 53. maddesi hükmü, uyarınca ilan olunur.

Mahkeme Davayı Açan Dosya Nu Duruşma Günü

Ankara Tic. Mah. Orhan ATAN 2007/1254 21.06.2007

Ankara Tic. Mah. Engin COŞKUNCA 2007/1352 28.06.2007

Şekil 3.3: Genel kurul kararları aleyhine açılan iptal davalarının ilanı

56

TASFİYE HALİNDE SS ……………… YAPI KOOPERATİFİTASFİYE MEMURLUĞUNDAN DUYURULUR

Kooperatifimizin tasfiyesi sonunda, son ve kesin bilanço düzenlenerek 19.04.2007 günüyapılan son genel kurul toplantısında kabul edilmiş ve ayrıca ortaklarımızın sermaye paylarının iadeedilmesinden sonra, orta kalan tasfiye artığının ana sözleşmede öngörülen şekilde, ödenmiş sermayepayları ile orantılı olarak dağıtılmasına karar verilmiştir.

Buna göre tasfiye memurluğumuzca; ortaklarımıza iade edilecek sermaye payları ile bupaylarla orantılı olarak alacakları tasfiye artığını gösteren bir cetvel düzenlenmiştir.

Ortaklarımızın 25.06.2007 günü saat 17.00’ye kadar Altındağ ………. Mahallesi …..Sokak Nu: … adresindeki tasfiye memurluğumuza başvurarak, sermaye payları ile tasfiye artığındanhisselerine düşen miktarı almaları, vekil eliyle almak isteyen ortaklarımızın bu payları almaya vetasfiye memurluğuna ibraname vermeye yetkili kılındıklarını içeren noter kanalıyla özel vekaletnamedüzenleyip vekillerine vermeleri, anılan tarihe kadar başvurmayan ortaklarımızın alacaklarının notereveya yetki merci kararıyla tespit edilecek bir mercie tevdi edileceği, bu suretle ortaklarımızınkooperatifimizle ilişkilerinin kesileceği ve kooperatifimizin tasfiye işlemlerinin sonuçlandırılarak sicilkaydının silineceği ilan olunur.

Tasfiye HalindekiSS ………... Yapı Kooperatifi

Tasfiye Kurulu

Şekil 3.4 Tasfiye artığının dağıtımı ile ilgili ilan örneği

Hak Arama ve Dilekçe Hakkı: Anayasamızın 36. maddesine göre; Kooperatifortakları, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri konusundaTürkiye Millet Meclisi’ne ve yetkili makamlara yazı ile başvurma hakkına dasahiptir.

3.1.3. Ortakların Toplumsal Hakları

Genel Kurulu Toplantıya Çağırma Hakkı: Kooperatifler Kanunu’nun 44.maddesi uyarınca; dört ortaktan az olmamak kaydıyla ortak sayısının en az ondabirinin talebi üzerine genel kurul toplantıya çağrılabilir. Örneğin 195 üyesi olanbir kooperatifte 20 ortak, 25 ortağı olan bir kooperatifte 4 ortağın talebi üzerinegenel kurul toplantıya çağrılabilir.

Genel kurulu toplantıya çağırmak isteyenlerin, toplantı gündemini oluşturmaları ve buisteklerini de yazılı olarak yönetim kuruluna bildirmeleri gerekir (Şekil 3.5). Yönetim kurulubu genel kurul toplanmasına ilişkin talebe on gün içinde cevap vermek zorundadır. Yönetimkuruluna tebligat taahhütlü mektupla olabileceği gibi noter kanalıyla da yapılabilir.

57

İHBARNAMET.C

9. NoterliğiANKARA

SAYI : 3975İHBAR EDENLER: 1. Hasan KIRKAYAK

2. Gönül BOZLAR3. Hüseyin YURTSEVEN4. Zuhal KAŞIKARA5. Rüçhan ÇABUK6. Sezai BALCI

MUHATAP : SS ………. Yapı Kooperatifi Yönetim KuruluKONU : Kooperatifimizin kayıtlı ortaklarının 1/10’ undan daha büyük çoğunluğunu temsil

eden bizler; aylık aidat bedelinin yeniden belirlenmesini görüşmek üzere,Kooperatifler Kanunu’nun 44. maddesi gereğince, genel kurulunolağanüstü toplantıya çağrılmasını istemekteyiz.İsteğimizin gereğini yerine getirmenizi, aksi takdirde anılan maddeninverdiği yetkiye dayanarak talebimizi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’naileteceğimizi bildiririz.

Sayın Noter,İşbu ihbarnamenin bir örneğinin muhataba tebliğini, bir örneğinin dairenizde saklanmasını

ve bir örneğinin de tebliğ edildiğine delil olarak tarafımıza iadesini arz ederiz. 15.05.2007.İHBAR EDENLEROrtaklık Numarası Adı Soyadı İmzası

6 Hasan KIRKAYAK ………8 Gönül BOZLAR ………10 Hüseyin YURTSEVEN ………11 Zuhal KAŞIKARA ………14 Rüçhan ÇABUK ………16 Sezai BALCI ………

Şekil 3.5: Yönetim kuruluna noter aracılığıyla gönderilen ihbarname örneği

Yönetim kurulu on gün içinde genel kurulun toplantıya çağrılması isteğini yerinegetirmez ise, ana sözleşmede belirtilmişse, genel kurulun toplanması isteğiyle, denetimkuruluna ve üst birliğe başvurulur. Bu başvurulardan da bir cevap alınamaz ise genel kuruluntoplantıya çağrılması için ilgili bakanlığa (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı/Tarım Bakanlığı)başvurulur (Şekil 3.6). İlgili bakanlıkta makul bir süre içinde toplantıya çağırmaz veya retcevabı verir ise, son olarak istek sahipleri kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki TicaretMahkemesine, bu mahkeme yoksa ticari davalara bakmakla görevli Asliye HukukMahkemesine başvurarak, genel kurulun bizzat toplantıya çağrılması için izin ve yetki alırlar(Şekil 3.7).

58

06/06/2007KONU: Genel kurulun toplantıya

çağrılması.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI(TEŞKİLATLANDIRMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE)

ANKARA

Ankara 9. Noterliğince 15.05.2007 günü tebliğ edilen 3975 sayılı ihbarımızla; aylık

aidat bedelinin yeniden belirlenmesini görüşmek üzere, genel kurulun olağanüstü toplantıya

çağrılmasını, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 44. maddesine göre kooperatif yönetim

kurulundan istedik. Talebimize rağmen, aradan 20 gün geçtiği halde yönetim kurulunca bu

çağrı yapılmamıştır.

Bu nedenle, belirtilen konuyu görüşmek üzere, kooperatif genel kurulununBakanlığınızca toplantıya çağrılmasını arz ederiz.

Ortaklık Numarası Adı Soyadı İmzası6 Hasan KIRKAYAK ………8 Gönül BOZLAR ………10 Hüseyin YURTSEVEN ………11 Zuhal KAŞIKARA ………14 Rüçhan ÇABUK ………16 Sezai BALCI ………

Şekil 3.6: Genel kurulun toplantıya çağrılması için ilgili bakanlığa verilecek dilekçe ör.

59

ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNEANKARA

DAVACI : SS ………… Yapı Kooperatifi ortakları1. Hasan KIRKAYAK

2. Gönül BOZLAR3. Hüseyin YURTSEVEN4. Zuhal KAŞIKARA

5.Rüçhan ÇABUK6.Sezai BALCI

VEKİLLERİ : Avukat Serdar GÜMÜŞÇİVİDAVALI : SS ………….Yapı KooperatifiYASAL DAYANAK: 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 44. maddesiAÇIKLAMA : Yukarıda adı ve soyadı bulunan ortaklar olarak bizler; Ankara 9. Noterliğince

15/05/2007 günü tebliğ edilen 3975 sayılı yazımızla, aylık aidat bedelininyeniden belirlenmesini görüşmek üzere kooperatifin genel kurulununtoplantıya çağrılmasını yönetim kurulundan istedik. İsteğimiziKooperatifler Kanunu’nun 44. maddesi hükmü uyarınca yaptık. Aradan 20gün geçtiği halde yönetim kurulunca genel kurulun toplanması için birçağrı yapılmamıştır. Bu nedenle Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na başvurudabulunduk. Ancak, bu başvurudan da sonuç alamadık. Bu nedenle,mahkemenize başvurarak genel kurulu bizzat toplantıya çağırma iznininalınmasına gereksinim duyulmuştur.

SONUÇ VE İSTEK :Kooperatif genel kurulunun toplantıya çağrılması yönünde yönetim kuruluna veilgili bakanlığa başvurular sonuçsuz kalmıştır. Bu nedenle yukarıdabelirtilen konuları görüşmek üzere, genel kurulun toplantıya çağrılmasısonucunda tarafımıza yetki ve izin verilmesini Kooperatifler Kanunu’nun44. maddesi gereğince arz ederiz. 10.08.2007

Davacılar AdınaSerdar GÜMÜŞÇİVİ

AVUKAT

Şekil 3.7: Genel kurulun toplantıya çağrılması için mahkemeye verilecek dilekçe örneği

Gündeme Madde Eklenmesini İsteme Hakkı: Kooperatifler Kanunu’nun 46.maddesine göre, kooperatif ortakları iki şekilde genel kurul gündemine maddeeklenmesini isteyebilir: Genel kurul toplantısından en az 20 gün önce gündeme madde

eklenmesini isteme hakkı: Dörtten az olmamak üzere ortakların en az1/10’u tarafından genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılıolarak bildirilecek hususların genel kurul gündemine konulmasızorunludur (Şekil 3.8). Örneğin 63 ortağı olan bir kooperatifin en az 7;110 ortağı bulunan bir kooperatifin en az 11; 22 ortağı bulunan birkooperatifin ise en az dört ortağı istekte bulunmalıdır. Unutulmamasıgereken diğer iki husus ise; bu tür başvuruların genel kurul toplantısındanen az yirmi gün önce ve istekte bulunan ortakların imzasını taşıyan birdilekçe ile yapılmalıdır.

60

TEBLİGAT

T.C13. Noterliği

ANKARA

GÖNDERENLER : Metin KAYA, Burhan ARIKAN, Murat YEŞİLÇİÇEK, Fadime YILMAZ,Cemile COŞKUNYÜREK

MUHATAP : SS ………Yapı Kooperatifi Yönetim KuruluAdres

KONU : Kooperatifler Kanunu’nun 46. maddesinin ikinci fıkrasının tarafımızavermiş olduğu yetkiye dayanarak kooperatifimizin 21.03.2007 günüyapılacak olan olağan genel kurul toplantısı gündemine aşağıdakimaddenin eklenmesi isteği

GÜNDEME EKLENMESİ İSTENİLEN MADDE: Kooperatif aidatlarının 500 YTL’yeçıkartılması.

Sayın Noter,İşbu ihbarnamenin bir örneğinin muhataba tebliğini, bir örneğinin dairenizde saklanmasını

ve bir örneğinin de tebliğ edildiğine delil olarak tarafımıza iadesini arz ederiz. 05.03.2007

Ortaklık Numarası Adı Soyadı İmzası5 Metin KAYA ………9 Burhan ARIKAN ………13 Murat YEŞİLÇİÇEK ………15 Fadime YILMAZ ………

17 Cemile COŞKUNYÜREK ………

Şekil 3.8:Ortakların genel kurul toplantısından en az 20 gün önce genel kurul gündeminemadde eklenmesi talebine ilişkin tebligat örneği

Genel kurul toplantısında gündem maddelerinin görüşülmesinegeçilmeden önce gündeme madde eklenmesini isteme hakkı:Kooperatife kayıtlı ortak sayısının en az 1/10 ‘unun gündemingörüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde aşağıdasıralayacağımız hususların gündeme eklenmesi istenilebilir (Şekil 3.9). Buhususlar şunlardır:o Hesap tetkik komisyonunun seçilmesio Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılmasıo Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınmasıo Genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılmasıo Kanun, ana sözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına

aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali

61

o Yönetim kurulu ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerininseçilmesi

Yukarıda saydığımız altı husustan genel kurul gündemine eklenilmesiniistenenler genel kurulda ayrı ayrı oylanır. Genel kurula katılanlarınyarıdan bir fazlasının kabul oyunu alan madde genel kurul gündemineeklenir. Genel kurul oylamasında yeterli oyu alamayan maddeler gündemealınmaz.

DİVAN BAŞKANLIĞINA

1.Bilançonun incelenmesi ve denetim kurulunun ibrasının geriye bırakılmasını,

2.Ortaklıktan çıkarılan Şafak YILMAZ’ın ortaklığa tekrar alınması için karar alınmasını istiyoruz.

Gereğinin yapılmasını 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 46. maddesinin 3. fıkrasına

göre arz ederiz. 25.03.2007

Ortaklık Numarası Adı Soyadı İmzası1 Mesut TOPKOPARAN ………5 Ömür ZAVAGAR ………19 Savaş SOLMAZ ………20 Fatih ÇİFTÇİ ………21 Gültaze KAYA ………

Şekil 3.9 Gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce, ortakların 1/10’unun isteğiüzerine gündeme eklenmesi istenilen konulara ilişkin yazılı teklif örneği

Genel Kurulda Temsil Hakkı:Ana sözleşmede açıklama bulunduğu takdirde,bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle genel kurul toplantısında oyunu ancak birbaşka ortağa kullandırabilir. Bir ortak genel kurulda birden fazla ortağı temsiledemez.

Üye sayısı 1000’in üzerinde olan kooperatiflerde ana sözleşmede belirtilmek şartı ileortaklar oy hakkını mektupla kullanabilir. Ayrıca üye sayısı 1000’i aşan kooperatiflerde yineana sözleşmede belirtilmek şartı ile her ortak en fazla 9 olmak üzere birden fazla ortağıtemsil edebilir, onların adına oy kullanabilir. Ancak temsil edilecek ortağın yönetimkuruluna bir dilekçe ile bu durumu yani genel kurulda kendisini kimin temsil edeceğinibildirmesi gerekir. Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz.Başka bir deyişle eş ve birinci derecede akrabalar, kooperatif ortağının yerine genel kuruldaoy kullanabilir.

62

3.1.4. Hak ve Yükümlülüklerde Eşitlik

Kooperatiflerde eşitlik ilkesi, ortaklara aynı hakkın tanınması ve aynı borçlarınyüklenmesi anlamına gelir. Başka bir deyişle ortaklara tanınan haklarda ve verilensorumluluklarda hiçbir ayrımın yapılmamasıdır. İki çeşit eşitlik vardır. Bunlar;

Mutlak eşitlik: Ortakların sosyal ve ekonomik durumlarına bakılmaksızın herortağa aynı haklar tanınmakta ve aynı borçlar yüklenmektedir. Kaç ortaklık payıolursa olsun her ortağın bir oy hakkının olması, bilgi edinme ve dava açmahakları mutlak eşitlik ilkesine birer örnektir.

Nispi eşitlik: Bu eşitlik, şeklinde ortakların kooperatiften yararlanma oranları,içinde bulundukları durum, elde ettikleri gelirler veya sahip oldukları koşullardikkate alınır. Örneğin 145 metre konut sahibi olmak isteyenlere ayrı, 90 metrekare konut sahibi olmak isteyenlere ayrı aidat belirlenmesi nispi eşitliğe birörnektir.

3.2. Ortakların Ödevleri ve Sorumlulukları

3.2.1. Sermaye (ortaklık) Payı

Ticaret şirketlerinden farklı olarak kooperatiflerde, kârın yerini ekonomik menfaat,sermayenin yerini de karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet aldığından sermaye unsurunaönem verilmemiş, ticaret şirketlerine göre kooperatiflerde sermaye çok düşük tutulmuştur.

Her ortağın en az bir pay en çok 5.000 pay alabilir. Bir payın değeri 1 YTL’dir. Anasözleşmede belirtilmek üzere kooperatife giren ortakların alması gereken ortaklık paylarıartırılabilir. Örneğin ana sözleşmede kooperatif ortaklığına giren her ortağın en az yüzortaklık payı alması gerektiği hükmü yer alıyor ise kooperatife üye olmak isteyen kişiler enaz yüz ortaklık payı almayı taahhüt edeceklerdir. Bu ortakların, bir ortalık payının 1YTLolduğu düşünüldüğünde 100 YTL’lik ortaklık payı almayı taahhüt etmeleri gerekecektir.

3.2.2. Ortağın Kişisel Alacaklıları

Bir kooperatif ortağından alacaklı durumda olan kişilerin, ortağın kooperatifteki hangihaklarını haczettirebileceklerine Kooperatifler Kanunu’nun 19. maddesi açıklık getirmiştir.Buna göre bir ortağın şahsi alacaklıları;

Ortağa ait faizi, Gelir gider farkından ortağın hissesine düşecek miktarı, Kooperatifin dağılması halinde ortağa ödenecek payı, haczettirebileceklerdir.

63

3.2.3. Ayni Sermaye

Ortak payını nakit olarak öder. Ancak bazı durumlarda para yerine geçen değerler deverilebilir. Sözleşmede belirtilmek şartıyla mal cinsinden (ayni) değerler kooperatifesermaye olarak verilebilir. Aksi takdirde ayni sermaye kabul edilemez.

Resim 3.5: Kooperatiflere para dışında kıymetlerde sermaye olarak konabilir.

Ana sözleşmede malların değeri belirlenmemişse, kurucular tarafından toplantıyaçağrılacak ilk genel kurul toplantısında belirlenir. Kuruluştan sonra kooperatife girecekortakların ayni sermaye koymaları durumunda, malların değerini belirlemek amacıylayönetim kurulunca genel kurul toplantıya çağrılır. Genel kurulda ortak sayısının 2/3’ünütemsil eden ortakların çoğunluğu ile bilirkişi seçilir. Ortakların 2/3’ünün birleşmesi mümkünolmazsa bilirkişi seçimi sulh hukuk mahkemesinden istenir. Seçilen bilirkişi tarafındanmalların değeri belirlenir. Belirlenen değer, bir raporla yapılacak genel kurul toplantısınasunulur. Ortak sayısının en az yarısının katılacağı genel kurul toplantısında rapor görüşülür.Görüşme sonunda belirlenen değer, kabul veya reddedilir. Karar, oy çokluğu ile alınır.

3.2.4. Ek Ödemeler

Kooperatifler Kanunu’nun 31. maddesine göre, sadece bilanço açıklarının kapatılmasıiçin ve ana sözleşmede belirtilmek şartı ile kooperatif ortaklarından ek ödeme istenebilir.Kooperatif bilançonsun açık vermemesi durumunda, ana sözleşmede hüküm bulunsa daortaklardan ek ödeme istenilmesi olanaksızdır.

Aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi durumunda ortaklardan ek ödeme istenebilir:

Ek ödeme istenilebileceğinin ana sözleşmede belirtilmişse Kooperatif bilanço açıklarının kapatılması gerekiyorsa Faaliyet sonucundaki olumsuz farkı yedek akçelerin karşılayamaması

Durumlarında ek ödeme istenebilir.

64

3.2.5. Ortakların Sorumlulukları

3.2.5.1. Ortakların Kooperatif Borçlarından Dolayı Sorumlulukları

Ana sözleşmede ortakların sorumluluk şekli belirtilmemişse yasal olarak ortaklarsınırlı sorumlu kabul edilir. Böylece ortaklar kooperatif borçlarından dolayı sadecemalvarlığı sorumlu olacak ve alacaklılar, alacaklarının tahsili için ortaklarının şahsi varlığınabaşvuramayacaklardır.

Ortağın borçlara karşı sınırsız sorumlu olabilmesi için ana sözleşmede bu konudahüküm bulunmalıdır. Sorumluluk şekillerini daha yakından incelersek;

Sınırsız sorumluluk: Ana sözleşmede belirtilerek, kooperatifin mal varlığının,borçlarını karşılamaya yetmediği durumlarda, ortaklar da şahsen ve sınırsızolarak sorumlu tutulabilir. Buna sınırsız sorumluluk denir. Uygulamada pekrastlanan bir durum değildir.

Bir kooperatif ortağının sınırsız sorumlu tutulabilmesi için şu hususların mevcutolması gerekir:

Ana ana sözleşmede ortakların sınırsız sorumlu oldukları belirdilmelidir. Kooperatif iflas etmiş ya da diğer nedenlerle dağılmış olmalıdır. Kooperatifin tasfiyesi sonucunda alacaklılar, alacaklarını kısmen veya

tamamen tahsil edememiş olmalıdır. Ana sözleşmede sınırsız sorumluluk belirtilsede yeni ortağın sınırsız

sorumluluk halini yazılı olarak kabul etmesi gerekir. Aksi takdirdeortağın sınırsız sorumluluğu söz konusu olmaz. Ancak, kurucu ortaklariçin ana sözleşmede böyle bir hükmün olması yeterlidir.

Sınırlı sorumluluk: Uygulamada çok yaygın olan da sınırlı sorumluluk anasözleşmesinde belirtilir. Ortaklar kooperatif borçlarına karşı sadece sermayepayları ile sorumlu olabileceklerdir. Ancak sözleşmesinde sermaye paylarındanfazla olarak belirli bir miktar ile sınırlı olduğu belirtilen kooperatifler dekurulabilir. Örneğin, sözleşmede her ortağın kooperatif borçlarından dolayısermaye payı haricinde 500 YTL sorumlu tutulması, sınırlı bir sorumluluktur.

Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinde taahhüt ettiği pay tutarının100 katına kadar, yapı kooperatifleri dahil, diğer kooperatiflerde ise sadece taahhüt ettiği paytutarı kadar sorumlu olacağı yönünde hükümler konulmuştur.

65

3.2.5.2. Sır Saklama Sorumluluğu

Ortaklar yönetim kurulu veya genel kurul kararıyla incelediği ticari defterler, bunlarailişkin belgeler ve haberleşmeyle ilgili hususlardan öğrendikleri sırları daima gizli tutmakzorundadır. Ortak, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa bile, bu sırları daima gizlitutmakla yükümlüdür. Bu zorunluluğa uymayan ortaklar, olabilecek zararlardan kooperatifekarşı sorumludur. Ayrıca, kooperatifin şikayeti üzerine bir yıla kadar hapis ya da ağır paracezasıyla veya her ikisiyle birlikte cezalandırılır.

Resim 3.6: Kooperatif ortakları, kooperatifle ilgili bilgileri gizli tutmalıdır.

3.2.5.3. Aidat Ödeme Sorumluluğu

Ticari şirketlere göre sermaye payı çok düşük olan kooperatiflerde bu düşük sermayepayı ile hedeflenen amacın gerçekleştirilmesi neredeyse imkansızdır. Bu nedenle, ortaklartaahhüt ettikleri ve ödedikleri ortaklık payı bedelleri dışında, aidat öder. Aidatlar, genelkurulca belirlenen tutarda arsa, alt yapı, inşaat ve benzeri giderleri karşılamak üzere alınır.

Resim 3.7: Kooperatif ortakları, aidatlarını düzenli şekilde ödemelidir.

1.2.5.4. Kooperatiflerin İflası Durumunda Ortakların Sorumluluğu

Kooperatifler de ticari işletmeler gibi iflas edebilir. Kooperatifin iflasına, yaalacaklıları ya da kooperatifin isteği üzerine iflas idaresince karar verilir. Sırası ile şuişlemler yapılır;

66

İflas idaresi, kooperatiften alacaklı olanları düzenleyeceği sıra cetveli ile sırayakoyarken, bir yandan da ortaklardan paylarına düşen borcun ödenmesini ister.

Ortaktan istenilecek tutar, ortağın sorumlu olduğu tutar ile sınırlıdır. İflas idaresi borç ve masrafları öder. Ödemelerden sonra kasada kalan tutarı ortaklara geri verir. Ödeme yapılamayan alacaklılara, borcun ödenmediğine dair belge verilir.

Resim 3.8: İflas eden kooperatifin mal varlığına ve alacaklarına el konur.

3.2.5.5. Kooperatife Yeni Giren Ortağın Sorumluluğu

Kooperatif hissesini devir alan kişiye ortaklığın bütün hak ve yükümlülükleri deviredilir. Ortaklığı devir alacak kişinin, eski ortağın kooperatife karşı sorumluluklarını yerinegetirip getirmediğini ve kooperatif ana sözleşmesinin ortaklara hangi sorumluluklarıyüklediğini araştırması ve bilgi edinmesi kendi yararına olacaktır.

Resim 3.9: Kooperatife yeni giren ortak üyelik şartlarını incelemelidir.

3.2.5.6. Kooperatifin Dağılması, Bir Ortağın Ölümü veya AyrılmasındanSonraki Sorumluluklar

Kooperatiflerde bir ortağın ölümü veya herhangi bir nedenle kooperatiften ayrılmasıdurumunda, ölüm veya ayrılışının kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl veya anasözleşmeyle belirlenen süre içinde sorumluluğu devam eder.

67

Ölen veya ayrılan bir ortağın kooperatif borçlarından sorumlu tutulabilmesi için;

Ölen veya ayrılan ortağın sınırlı ya da sınırsız sorumluluğunun olması veya eködeme yükümlülüğünün bulunması,

Ortağın ölüm veya diğer bir nedenle kooperatiften ayrılmış olması, ölen ortağınmirasçılarının mirası reddetmemiş ve ortaklığı da devam ettirmemiş olmaları,

Ölüm veya ayrılışın kesinleştiği tarihten itibaren, ana sözleşme ile belirlenen birsüre içinde, ana sözleşmede süre verilmemişse bir yıl içinde kooperatifiniflasına karar verilmiş olması,

Sorumlu tutulacak kooperatif borçlarının ölüm veya ayrılma tarihinden önceolmuş olması gereklidir.

Resim 3.10: Kooperatif ortaklığı sona eren ortakların, sorumlulukları belli bir süre devam eder.

Dağılan veya tasfiye durumuna giren bir kooperatifin bu durumu ticaret siciline tescilettirilir. Dağılmanın tescil edildiği tarihteki kooperatif ortaklarının sorumlu tutulabilmesiiçin;

Kooperatifin dağılmış ve dağılmanın ticaret siciline tescil edilmiş olması, Kooperatifin tasfiyesi sırasında borçlarının alacaklarından fazla olduğunun

tasfiye memurları tarafından beyan edilmesi ve kanıtlanması, Tasfiye memurlarınca yapılacak beyan ve ispatın, dağılmanın tescilinden

itibaren bir yıl veya ana sözleşme ile belirlenen süre içinde yapılması, bu süreiçinde kooperatifin iflasına karar verilmesi gerekir.

68



Ortaklık senedi düzenleyiniz.

Faaliyette verilen bilgilerinbulunmasına dikkat ediniz.

Örnek için öğretmeninizden yardımalınız.

Kararlara itiraz ve dava açma koşullarınıbelirleyiniz.

Genel kurul kararlarını dikkatliokuyunuz.

Ortağın bilgi edinme ve örnek istemehaklarını belirleyiniz.

Hangi konularda bilgi edinebilirsinizgözden geçiriniz.

Ticari defterleri ve belgeleri inceleyiniz. Ticari defterleri ve belgeleri incelemek

için genel kuruldan izin alınız. Genel kurula katılma şartlarını

belirleyiniz. Ortaklık sıfatını taşıyıp taşımadığınızı

gözden geçiriniz.

Seçme ve seçilme kurallarını belirleyiniz. Yöneticileri ortakların seçtiğini

unutmayınız.

Oy kullanma kurallarını belirleyiniz. Ortaklık payı adediniz ne olursa olsun

bir oy hakkınız olduğunu unutmayınız. Uygun olmayan kararlar ve

uygulamalara denetçilerin dikkatiniçekiniz.

Denetim kurulun görevlerinin gözdeninceleyiniz.

Ortakların diğer haklarını belirleyiniz. Öğrendiğiniz hakları inceleyiniz.

Ortakların sorumluluklarını belirleyiniz. Sınırlı ve sınırsız sorumluluk

kavramlarını gözden geçiriniz.


69


1. Ortağın, kanun ve ana sözleşmeyle kendisine tanınan haklarını kullanması sırasındakooperatif ile arasında çıkan bir takım anlaşmazlıkların giderilmesinde bir delil olarakkullanılması ve ilgili mercilere sunulması amacıyla düzenlenen ve ada yazılı olanbelgeye …………………………………. denir

2. Aşağıdakilerden hangisi ortaklık senedinde yer almaz?A) Ortağın iş ve konut adresiB) Ortağın kooperatife ödediği paralarC) Ortağın kooperatife giriş ve çıkış tarihleriD) Ortağın referansları

3. Aşağıdakilerden hangisi ortakların incelemesi için, kooperatif merkezindebulundurulması gereken belgeler arasında yer alır?A) BilançoB) Yevmiye DefteriC) İşletme DefteriD) Kesin Mizan

4. Ortaklar, kooperatifin ticari defterlerini ve belgelerini ancak………………………..izni ile ve……………………………..kararı ile inceleyebilir.

5. Aşağıdakilerden hangisi kooperatif genel kuruluna katılıp oy kullanabilir?A) Kooperatif ortağının arkadaşıB) Ortaklıktan çıkarılma kararı kesinleşmemiş ortakC) Genel kuruldan 10 gün önce çıkarılmış ortakD) 15 gün önce kooperatife ortak olan kişi

6. Olumlu gelir gider farkının ortaklara dağıtılmasıiçin…………………………………de bu konuya ilişkin bir hüküm olması gerekir.

7. Hangisi olumlu gelir gider farkının dağıtılmasıyla ilgili doğru bir bilgidir?A) Olumlu gelir gider farkları her halükarda ortaklara dağıtılır.B) Dağıtım ortakların, kooperatifle olan alışverişlerine göre yapılır.C) Olumlu gelir farkının belli bir oranı dağıtıldıktan sonra, kalan tutardan yedek

akçe ayrılır.D) Olumlu gelir farları ortaklık payları ile orantılı olarak, ortaklara dağıtılır.

8. Ortakların oy kullanma hakkı ile ilgili söylenenlerden hangisi yanlıştır?A) Ortaklık payı ne olursa olsun her ortağın bir oy hakkı bulunur.B) Ortaklardan biri kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmışsa,

bu ortak yönetim kurulunun ibrası için yapılacak oylamada oy kullanamaz.C) Ortak, sayısı 50 den fazla olan kooperatiflerde oylar mektupla kullanabilir.D) Ortakların genel kurulda oy kullanmaları için en az 3 ay önce kooperatife üye

olmuş olmaları gerekir.


70

9. Aşağıdakilerden hangisi kooperatif ortaklarının, dava açabileceği hususlar arasında yeralmaz?A) Genel kurul toplantısının usulüne uygun yapılmamasıB) Genel kurul gündeminin gereği gibi ilan edilmemesiC) Genel kurula katılmaya yetkili olmayanların karara katılmış olmasıD) Kooperatif işlerinin kooperatif ortaklarından birine gördürülmesi

10. Aşağıdakilerden hangisi kooperatif ortaklarının hakları arasında yer almaz?A) Aidat ödemeB) Gelir farkından pay almaC) Genel kurula katılma ve oy kullanmaD) Denetçilerden açıklama yapılmasını isteme

11. Kooperatif mevcudunun paraya çevrilmesi ve kooperatif borçları ödendikten sonraartan kısmın ortaklar arasında bölüştürülmesine……………………….denir.

12. Kooperatiflerin tasfiyesi ile ilgili söylenenlerden hangisi doğrudur?A) Ana sözleşmede tasfiye artığının dağıtımı yoksa, Türkiye Millî Koop. Birliğine

bırakılır.B) Tasfiye durumunda, borçlar ödenmeden önce ortakların ortaklık payları ödenir.C) Tasfiye durumunda, artığın dağıtılacağı hiçbir şekilde ilan edilmez.D) Tasfiye sonucu kooperatif varlığı borçları ödemeye yetmezse, kalan tutarı

ortaklar öder.

13. Kooperatiflerde ……… ortaktan az olmamak kaydıyla ortak sayısının en az …….talebi üzerine genel kurul toplantıya çağrılabilir.

14. Aşağıdakilerden hangisi genel kurulu toplantıya çağıracaklar arasında yer almaz?A) Yönetim kuruluB) Denetim kuruluC) TBMMD) İlgili bakanlık

15. Hangisi genel kurul toplantısında gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmedenönce gündeme eklenmesi istenebilecek hususlar arasında yer almaz?A) Hesap tetkik komisyonunun seçilmesiB) Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılmasıC) Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınmasıD) Aidatların artırılması

16. Üye sayısı…………den fazla olan kooperatiflerde ana sözleşmede belirtilmek şartı ileortaklar oy hakkını mektupla kullanabilirler.

71

17. Hangisi ortakların ödev ve sorumlulukları arasında yer almaz?A) Aidat ödemeB) Risturn almaC) Ek ödemeleri yapmaD) Ortaklık payı alma

18. Kooperatif ortaklarından ek ödeme istenebilmesine ilişkin söylenenlerden hangisidoğrudur?A) Ana sözleşmede belirtilmesi gerekirB) Toplanan paraların yetersiz kalmasıC) Yeni yatırımlar düşünülmesiD) Ortaklık paylarının arttırılması isteği

19. Ana sözleşmede belirtilerek, kooperatifin mal varlığının, borçlarını karşılamayayetmediği durumlarda, ortakların da şahsen ve sınırsız olarak sorumlu tutulabilirler.Buna …………………………….. denir.

20. Ortakların, kooperatif borçlarına karşı yalnız sermaye payları ile veya buna ek olarakana sözleşmede belirtilen bir bedel ile sorumluolmalarına………………………………..denir.

DEĞERLENDİRME


72


Bu öğretim faaliyeti ile kooperatiflerin yönetim organlarını tanıyarak ilgili işlemleriyürütebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesi yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Çevrenizdeki kooperatifleri ziyaret ederek, kooperatiflerin hangi organlarınınolduğunu ve bu organların görev ve yetkilerinin neler olduğunu soraraköğreniniz.

Kooperatifler Kanunu’ndan kooperatifin organları ile ilgili hükümleri okuyarakbilgi edininiz.

4. KOOPERATİFİN ORGANLARI

4.1. Genel Kurul

Kooperatif ortaklarının tamamının, bir başka ifadeyle oy kullanma hakkına sahiportakların, oluşturduğu topluluğa genel kurul denir. Genel kurul kooperatifin bütünortaklarını temsil eden ve karar alan en yetkili organıdır. Genel kurulda alınan tüm kararlartoplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın tüm ortakları kapsar.

Resim 4.1: Genel kurul toplantısı


AMAÇ

ARAŞTIRMA

73

Genel kurul; ortaklara, kooperatifin yönetimi ile ilgili bilgiler vermek, kooperatifyönetim ve denetim kurullarını seçmek, bir önceki yıl görev yapan yönetim ve denetimkurullarının çalışmalarını incelemek gibi amaçlarla toplanır.

Kooperatif genel kurulu olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde toplanır:

Olağan genel kurul: Kooperatif genel kurulları hesap dönemi sonundanitibaren (çoğunlukla 31 aralık), 6 ay içinde ve yılda en az bir kere toplanmakzorundadır.

Olağanüstü genel kurul: Kooperatiflerin faaliyetleri ile ilgili önemli ve acelekararların alınmasının gerektiği durumlarda genel kurul, olağanüstü olaraktoplanır.

4.1.1. Genel Kurulun Yetkileri ve Yetkilerin Devri

Genel kurulun yetkileri şunlardır:

Genel kurul toplantısına başkanlık edecek divanı seçmek Ana sözleşmede değişiklik yapmak Yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek Yönetim ve denetim kurullarını ibra etmek (aklamak) Yönetim ve denetim kurulları ile tasfiye kurulu üyelerinin görevine son vermek Bilançoyu, gelir gider farkı hesaplarını ve yıllık çalışma raporlarını incelemek Kooperatife gayrimenkul alımında ve satımında izlenecek usul ile alınacak

gayrimenkulun özelliği, yerini, fiyatını, satılacak gayrimenkulun asgari fiyatınıbelirlemek

Üretim ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek Yapı kooperatiflerinde, kooperatif üye sayısı ile yapılacak konut veya iş yeri

sayısını belirlemek Yönetim kurulunun hazırlamış olduğu iş programını ve bütçe önerisini

onaylamak Yönetim ve denetim kuruluna verilecek ücreti belirlemek Kooperatifin ihtiyaç duyduğu personel kadrolarını ve ücretlerini onaylamak Kooperatifin başka bir kooperatifle birleşmesine karar vermek Kooperatifin dağılmasına karar vermek Kooperatifin üst birliğe katılmasına karar vermek Ortaklıktan çıkarılanların itirazlarını inceleyip onaylamak veya itirazı kabul

etmek Ortaklara ek ödeme yükümlülüğü getirmek Kooperatifin sermayesini artırmak Ortakların taksit tutarlarını ve ödeme esaslarını belirlemek Yönetim kurulu kararlarından, kanun, ana sözleşme ve iyi niyet esasları ile

genel kurul kararlarına aykırı olduğu iddia edilenleri incelemek, gerektiğindeiptal etmek

74

Genel Kurul, Kooperatifler Kanunu’nun 42. maddesinde belirtilen ve aşağıdasıralayacağımız yetkilerini başka bir kurula devredemez ve terk edemez;

Ana sözleşmeyi değiştirme Yönetim, denetim ve gerektiğinde tasfiye kurulunu seçme Gelir gider farkının bölüşümü ile ilgili karar alma Yönetim ve denetim kurullarını ibra etme (aklama, temize çıkarma) Yasa veya ana sözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar

verme Kooperatife gayrimenkul alımında ve satımında izlenecek usul ile alınacak

gayrimenkulun özelliği, yerini, fiyatını, satılacak gayrimenkulun asgari fiyatınıbelirlemek

Üretim ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek Yapı kooperatiflerinde, ortak sayısı ile yapılacak konut ve iş yeri sayısını

belirlemek

4.1.2. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması

Kooperatif genel kurulu;

Yönetim kurulu (Şekil 4.1), Denetim kurulu, Kooperatifin bağlı bulunduğu üst birlik, Tasfiye memurları, İlgili bakanlık, Ortakların 4’ten az olmamak kaydıyla 1/10’ unun isteği ile toplanabilir.

Yönetim kurulu on gün içinde genel kurulun toplantıya çağrılması isteğini yerinegetirmez ise, ana sözleşmede belirtilmişse, genel kurulun toplanması isteğiyle, denetimkuruluna ve üst birliğe başvurulur.

Genel kurulun yapılacağı tarih, yer ve genel kurul gündemi, toplantıdan en az 15 günönce ilgili bakanlığa (Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü/Tarım İl Müdürlüğü), yazılı olarakbildirilmelidir. Genel kurul toplantısının yapılacağı kooperatif ortaklarına ana sözleşmedebelirtilen biçimde duyurulur.

Ana sözleşmede duyurunun nasıl yapılacağı yönünde bir hüküm yoksa, genel kurulaşağıdaki usullerden biriyle toplantıya çağrılır:

Ortaklara, kooperatif temsilcilerine imzalanmış taahhütlü mektuplar yollanır. Yerel gazetelere ilan verilir. Yazılı olarak imza karşılığı duyuru yapılır.

75

KARAR DEFTERİKarar No : 21Karar Tarihi : 15.01.2007Toplantıda HazırBulunan Ortaklar : Savaş KAYA, Zeynep ÖKKE, Ferdi ARIKAN

Yönetim kurulumuz 15.01.2007 tarihinde toplanarak 2007 yılı olağan genel kurul toplantısının, aşağıdabelirtilen gündem maddelerini görüşmek üzere 16.03.2007 tarihinde saat 13.30’ da kooperatifimiz merkezindeyapılmasına, birinci toplantıda gerekli çoğunluğun sağlanamaması durumunda, ikinci toplantının aynı gündemmaddelerini görüşülmek üzere 25.03.2007 tarihinde aynı yer ve saatte yapılmasına, toplantının yerel gazetelereverilecek ilan ile duyurulmasına karar verildi.

Başkan 2. Başkan Üyeİmza İmza İmza

Savaş KAYA Zeynep ÖKKE Ferdi ARIKAN

GÜNDEM:1. Açılış, saygı duruşu, İstiklal Marşı’nın okunması ve başkanlık divanının seçimi.2. Yönetim ve denetim kurulu raporlarının görüşülmesi, kabulü veya reddi.3. Bilanço ve gelir gider farkı hesaplarının okunması, görüşülmesi, kabulü veya reddi4. Olumlu gelir gider farkının dağıtılmasının, görüşülüp karara bağlanması.5. Yeni yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi.6. Yeni denetim kurulu üyelerinin seçilmesi7. Kapanış

Şekil 4.1: Genel kurulun toplantıya çağrılması için alının yönetim kurulu kararı örneği

SS …………. YAPI KOOPERATİFİYÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINDAN

Kooperatifimizin 2007 yılı olağan genel kurulu toplantısı, aşağıdaki gündem maddelerini görüşmek

üzere 16.03.2007 tarihinde saat 13.30’da kooperatif merkez adresinde yapılacaktır.

İlk toplantıda gerekli çoğunluğun (ortakların ¼’ünün) sağlanamaması durumunda, ikinci toplantı

25.03.2007 tarihinde aynı yer ve saatte yapılacaktır.

2006 yılına ait bilanço ve gelir gider cetveli ile yönetim ve denetim kurulu çalışma raporları, toplantı

tarihinin 15 gün öncesinden itibaren kooperatif merkezinde ortakların incelemesine sunulacaktır.

Sayın ortaklarımızın toplantıya katılmaları, katılmayacak olanların yazılı izin vermek suretiyle temsilci

tayin etmeleri rica olunur.

GÜNDEM:1. Açılış, Saygı Duruşu, İstiklal Marşı’nın okunması ve başkanlık divanının seçimi

2. Yönetim ve denetim kurulu raporlarının görüşülmesi, kabulü veya reddi

3. Bilanço ve gelir gider farkı hesaplarının okunması, görüşülmesi, kabulü veya reddi

4. Olumlu gelir gider farkının dağıtılmasının, görüşülüp karara bağlanması.

5. Yeni yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçilmesi

6. Kapanış

Şekil 4.2: Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin ilan örneği

76

4.1.3. Genel Kurul Gündeminin Hazırlanması ve Gündeme Madde Eklenmesi

Genel kurul maddeleri; genel kurul ilanı yapılmadan önce, genel kurul toplantı çağrısıyapanlar tarafından hazırlanarak genel kurul ilanında belirtilir. Genel kurul maddelerininönceden hazırlanarak ortaklara duyurulması, kooperatif ortaklarının yapılacak genel kurultoplantısına katılıp katılmayacaklarına karar vermelerine yardımcı olur.

4.2. Yönetim Kurulu

Yönetim kurulu, kanun ve ana sözleşme hükümlerine göre kooperatifin faaliyetleriniyöneten ve kooperatifi temsil eden yürütme organıdır.

Şekil 4.2: Kooperatiflerin temsil ve yürütme organı yönetim kuruludur.

4.2.1. Kooperatif Yönetiminin Önemi ve Kooperatiflerde Temsil

Ortaklar arasından seçilerek oluşturulan yönetim kurulu işlerinin yürütülmesi göreviniyerine getirirken, kooperatifi borç altına sokabileceğinden ve kooperatifin gidişatınıetkileyecek işlemleri yapabileceğinden dolayı önemli bir yere sahiptir.

Yönetim kurulu, kooperatifi temsil ile yetkilendirilmiştir. Buna temsil yetkisi denir.İstendiğinde bu yetki birkaç yönetim kurulu üyesine, kooperatif üyesi olmayan bir veyabirkaç müdüre de devredebilir.

Faaliyetler kooperatif unvanı ile yapılır. Yapılan tüm işlemlerde kooperatif kaşesikullanılır ve bu durumda kooperatif sorumlu olur. Unvan kullanılmadan yapılan işlemlerkooperatifi bağlamaz.

Yönetim kurulu kanun, ana sözleşme, diğer mevzuat hükümleri, genel kurul veyönetim kurulu kararlarına aykırı davranamaz. Aksi takdirde kooperatif değil bu faaliyetleriyapanlar sorumlu olur.

77

4.2.2. Yönetim Kurulunun Seçimi

Yönetim kurulu en az 3 asil, 3 yedek üyeden oluşur. Bir kişinin kooperatif yönetimkurulunda asil veya yedek olarak yer alması için kooperatif üyesi olması zorunludur.Yönetim kurulu üyeleri, en fazla 4 yıl için seçilebilir. Ana sözleşmede yönetim kuruluüyeleri ikinci defa seçilemez gibi bir hüküm yoksa tekrar seçilebilir.

Resim 4.3: Yönetim kurulu, genel kurulda yapılacak oylama ile seçilir.

Kooperatiflerin kuruluşunda kurucu ortaklar tarafından yönetim kurulu belirlenir.Sözleşmeye yönetim kurulu üyelerinin kimler oldukları yazılır. Kuruluş tamamlandıktansonra ilk genel kurul toplantısında kooperatifin yeni yönetim kurulu seçilir.

Kooperatifler Kanunu’nun 56. maddesinde yönetim kuruluna üye olabilmek içingerekli koşullar şunlardır:

T.C vatandaşı olmak Aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi

suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suistimal vedevletin şahsiyetine karşı işlenen suçlardan mahkum olmamış olmak

Kooperatif denetim kurulu, yönetim kurulunun yukarıdaki şartları uygun olupolmadığını inceler. Şartlara uygun olmayan yönetim kurulu üyelerin görevine yönetimkurulu tarafından son verilir. Boşalan yönetim kurulu üyeliklerine, zaman geçirilmedendenetim kurulunca yedek üyelerden üye seçilir.

Resim 4.4:Yönetim kuruluna seçilen ortakların yeterlilikleri, denetim kurulunca araştırılır.

78

4.2.3. Yönetim Kurulunun Görevleri

Kooperatif yönetim kurulu; ana sözleşmeye, yasalara ve genel kurulun almış olduğukararlara uygun davranmak suretiyle kooperatifi yönetir. Yönetim kurulunun başlıcagörevleri şunlardır:

Kooperatifin çalışma politikalarını belirlemek Üyeleri arasında görev dağılımı yapmak Kooperatifin hukuki birliğini korumak Yönetim kurulu defterleri ve tutanakları ile genel kurul tutanaklarını saklamak Yıllık faaliyet raporunu ve bilanço ve gelir gider tablosunu hazırlatmak ve

denetim kuruluna incelenmek üzere vermek Yapılan çalışmalarla ilgili genel kurulu bilgilendirmek Ortakları temsil ederken tarafsızlık ilkesini benimsemek Kooperatife ortak olmak isteyenlerin, kooperatif üyesi olmak için gerekli

şartları taşıyıp taşımadığını araştırmak ve karar vermek Ortaklıktan çıkmak isteyen üyelerin bu isteklerini karara bağlamak Kooperatife ortak alımına, gerekli incelemeden sonra karar vermek Sözleşmeyle kendisine yetki verilmişse, ortaklıktan çıkartılmaya karar vermek Kooperatif işlerinin yürütülmesi için müdür ve personel ile temsilci veya vekil

atamak, bunların görevlerin son vermek Ortaklarla devamlı haberleşmeyi sağlamak ve onları eğitmek Gelir-gider farkının dağıtılmasını genel kurula teklif etmek Genel kurul olağan veya gerekli durumlarda olağanüstü toplantıya çağırmak ve

genel kurul gündemini hazırlamak Genel kurul toplantılarına bakanlık temsilcisi istemek Genel kurul kararlarının iptali için dava açmak Yönetim kurulu ortaklarının eksilmesi durumunda varsa yedek üye çağırmak Genel kurulda mektupla kullanılan oyları bakanlık temsilcisi ile birlikte

incelemek, tutanak düzenlemek ve imzalamak Tasfiye memuru olarak görevlendirilmişse tasfiye işlerini yürütmek Ortaklardan yükümlülüklerini yerine getirmelerini istemek

4.2.4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları

Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarını üç başlık altında inceleyebiliriz:

Kooperatif Defterlerinin Tutulması Sorumluluğu: Bu konuya bir sonrakiöğrenim faaliyetinde (Kooperatif İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi)değinileceğinden, burada açıklama yapılmayacaktır.

Gelir- Gider Farkından Doğan Sorumluluklar: Kooperatif sözleşmesindeolumlu farkın ortaklara dağıtılmasına ilişkin hüküm varsa bu dağıtımı yönetimkurulu yapar. Sözleşmede açıklama yoksa olumlu farkın tamamı tamamıkooperatifin yedek akçelerine aktarılır.

79

Yedek Akçe ve Fon Ayırma ile İlgili Sorumluluklar: Yönetim kurulu olumlugelir gider farkının en az %10’unu normal ve %5 olağanüstü yedek akçe olorakayırdıktan sonra dağıtım yapabilir. Yedek akçe ve fonların ayrılmasındanyönetim kurulu sorumludur.

Kooperatiflerin yıllık bilançolarına göre ortaya çıkan gelir fazlasının %1’iTicaret Bakanlığı emrinde bir fona yatırılır. Ayrıca Kooperatifler Kanunu’nun40. maddesi uyarınca, ana sözleşmede belirtilmek koşuluyla, kooperatifinpersoneli ve ortakları için yardım kuruluşları oluşturmak ve bunları işletmekamacıyla yardım fonları kurulabilir.

4.3. Denetim Kurulu

Kooperatif içinde yapılan işlem ve faaliyetlerin denetim görevi denetim kurulunaverilmiştir. Bu kurulunun denetim yapabilme bilgi ve becerisine sahip olması gereklidir.

Kooperatif denetimi;

Kooperatif yapısının, Faaliyetlerinin, İşlem ve hesaplarının yanlışlık, çelişki veya tutarsızlık içerip içermediğinin;

kanun, ana sözleşme, yönetmelik hükümleri, genel kurul kararları ve iyi niyetesasları çerçevesinde izlenmesi ve gözlenmesi için yapılan tüm çalışmalardır.

Resim 4.5: Denetim kurulu, kooperatiflerin yapısını ve faaliyetlerini denetler.

4.3.1. Denetim Kuruluna Üye Seçimi

Denetim kurulu, genel kurulca seçilir. Denetim kuruluna en az bir, en fazla beş üyeseçilebilir. Denetim kurulunun görev süresi en az bir, en fazla ise üç yıldır. Kooperatifkuruluşu sırasında ilk denetim kurulu üyeleri ana sözleşme ile atanır.

Denetim kurulu üyelerinin istifa ederek görevden çekilmeleri durumunda, yerlerineyedek üyeler geçer. Denetim kuruluna seçilebilmenin şartları şunlardır:

T.C vatandaşı olmak Yönetim Kurulu üyesi olmamak

80

Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevisuistimal, sahtekârlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suistimal vedevletin şahsiyetine karşı işlenen suçlardan mahkum olmamış olmak

Bakanlık tarafından hazırlanan örnek ana sözleşmede yukarıda saydığımızşartlara ilaveten; seçilecek üyelerin medeni hakları kullanma yeterliliğine sahipolması, kooperatif personeli veya yönetim kurulu üyeleriyle üçüncü derece dahilakrabalık bağı bulunmamak şartlarına da yer verilmiştir.

4.3.2. Denetim Kurulunun Görevleri

Denetim kurulunun görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Kooperatif defterlerinin düzenli olarak tutulup tutulmadığını saptamak

Resim 4.6 :Kooperatif defterlerinin düzenli tutulup tutulmadığını saptamak, denetimkurulunun görevleri arasındadır.

Bilanço ile gelir ve gider farkı hesabının defterlere uygun olup olmadığınıkontrol etmek

Her yıl yazılı bir rapor hazırlayarak tekliflerini genel kurula sunmak Yönetim kurulu üyeliğine seçilen üyelerin, üyelik koşullarını taşıyıp

taşımadıklarını incelemek, koşullara uymayanların veya sonradan bu koşullarıkaybedenlerin yönetim kurulu üyeliğinden çıkarılmasını yönetim kurulundantalep etmek

Genel kurul gündemine, uygun gördükleri maddeleri ekletmek Yönetim kurulunun ana sözleşme, kanun ve mevzuatlara aykırı çalışmalar

içerisinde bulunduklarının tespit edilmesi durumunda genel kurulu toplantıyaçağırmak

Kooperatif sırlarını ve ortaklar hakkındaki sırları saklamak Ayda en az bir kere kooperatif defter ve belgelerini incelemek, kasasını saymak Üç ayda bir denetim yapmak ve sonuçlarını raporla yönetim kuruluna bildirmek

4.3.3. Denetim Kurulunun Sorumlulukları

Denetim kurulu üyeleri, kanun ve ana sözleşme ile kendilerine verilen görevleri yerinegetirmedikleri takdirde ortaya çıkacak sonuçlardan sorumludur.

Denetim kurulu üyelerinin görevi olduğu halde yapmadığı bir durumdan ortaya çıkanzararlar için tazminat davası açılabilir. Dava açma süresi zarara neden olan denetim kuruluüyesinin öğrenilmesinden itibaren 2 yıldır. Dava kooperatif merkezinin bulunduğu yerdekiTicaret Mahkemesine, bu mahkemenin o yerde bulunmaması durumunda ise Asliye HukukMahkemesine açılır.

81



Genel kurul gündemini hazırlayınız.

Gündem için öğretmeninizden yardımalınız. (Sınıfta genel kurul yapılabilir.)

Toplantı tutanağı hazırlayınız.

Yönetim kurulunu seçiniz.

Yönetim kurulu, kooperatif genelkurulunda seçilmelidir.

Yönetim kuruluna, 3 asil 3 yedek üyeseçilmelidir.

Yönetim kurulu üyeleri en fazla 4 yıliçin seçilmelidir.

Seçilen isimleri toplantı tutanağınayazınız.

Karar defterlerini tutunuz.

Genel kurul kararları genel kurul karardefterine, yönetim kurulu kararları iseyönetim kurulu karar defterineyazılmalıdır.

Yönetim kurulu için ayrı bir kağıt dahahazırlayınız.

Denetim kuruluna üye seçiniz.

Denetim kurulu üyeleri, genel kurultarafından seçilmelidir.

Denetim kuruluna en az 1 en fazla 5 üyeseçilmelidir.

Denetim kurulu üyeleri, kooperatifortaklarından seçilebileceği gibi dışardanda atanabileceği unutulmamalıdır.

Denetim kurulu üyelerinin isimlerinitoplantı tutanağına yazınız.


82



1. Aşağıdakilerden hangisi kooperatif organlarından biri değildir?A) Yönetim kuruluB) Tasfiye kuruluC) Denetim kuruluD) Genel kurul

2. Kooperatif ortaklarının tamamının oluşturduğutopluluğa………………………….denir.

3. Aşağıdakilerden hangisi kooperatif genel kurulunun toplanma amaçlarından değildir?A) Kooperatif yönetimi ile ilgili bilgiler vermekB) Yönetim ve denetim kurullarını seçmekC) Yönetim ve denetim kurullarının çalışmalarını incelemekD) Kooperatifi temsil etmek

4. Aşağıdakilerden hangisi genel kurulun yetkileri arasında yer alır?A) Yönetim ve denetim kurulu üyelerini seçmekB) Yıllık faaliyet raporunu hazırlamakC) Yönetim kurulu üyeleri arasında görev dağılımı yapmakD) Bakanlık temsilcisi istemek

5. Aşağıdakilerden hangisi genel kurulun devredemeyeceği görevlerden değildir?A) Ana sözleşmeyi değiştirmekB) Yönetim ve denetim kurullarını ibra etmekC) Gelir gider farkının bölüşümü ile ilgili karar almakD) Ödeme şekillerini belirleme

6. Aşağıdakilerden hangisi genel kurulu toplantıya çağıracaklar arasında yer almaz?A) Denetim KuruluB) TBMMC) İlgili bakanlıkD) Yönetim Kurulu

7. Genel kurulun yapılacağı tarih, yer ve genel kurul gündemi, toplantıdan en az………gün önce ilgili bakanlığa yazılı olarak bildirilmelidir.


83

8. Aşağıdakilerden hangisi genel kurul maddelerinin önceden hazırlanarak, ortaklaraduyurulmasındaki amaçlar arasında yer almaz?A) Ortakların toplantıya katılıp katılmayacaklarını belirlemelerine yardımcı olmakB) Toplantı öncesi ortakları bilgilendirmekC) Toplantıya basının ilgisini arttırmakD) ortakların gündem maddelerine hazırlıklı olarak gelmelerini sağlamak

9. Kanun ve ana sözleşme hükümlerine göre kooperatifin faaliyetlerini yöneten vekooperatifi temsil eden yürütme organına ……………………… denir.

10. Yönetim kurulu en az …..asil, ………yedek üyeden oluşur.11. Aşağıdakilerden hangisi yönetim kuruluna üye olmak için gerekli şartlar arasında yer

almaz?A) T.C vatandaşı olmakB) Üniversite mezunu olmakC) Aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamakD) Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen suçlardan mahkum olmamış olmak

12. Yönetim kuruluna seçilen üyelerin, gerekli koşulları taşıyıptaşımadığı………………… tarafından araştırılır.

13. Aşağıdakilerden hangisi yönetim kurulunun görevleri arasında yer alır?A) Kooperatifin çalışma politikasını belirlemekB) Ortaklık paylarının yerli yerinde kullanılıp, kullanılmadığını belirlemekC) Taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğini saptamakD) Gelir gider farkının dağıtımına karar vermek

14. Aşağıdakilerden hangisi yönetim kurulunun sorumlulukları arasında yer almaz?A) Kooperatif defterlerinin tutulmasıB) Risturn dağıtımının alışverişle orantılı yapılmasını sağlamakC) Yedek akçe ve fonların ayrılmasıD) Kooperatif hesaplarının denetlenmesi

15. Aşağıdakilerden hangisi denetiminin amaçları arasında yer almaz?A) Kooperatif yöneticilerine duyulan güvensizlikB) Yöneticileri aydınlatmak ve çalışmalarında yardımcı olmak, yol göstermekC) Ticari ve mali bilgi ve tecrübeden yoksun olan ortakların menfaatlerini korumakD) Taahhütlerin yerine getirilip, getirilmediğini saptamak

16. Kooperatiflerde denetim kurulu……………………..tarafından seçilir. Denetimkuruluna en az …………en fazla…………üye seçilebilir.

84

17. Hangisi denetim kurulunun görevleri arasında yer almaz?A) Defterlerin düzenli tutulup, tutulmadığını saptamakB) Yönetim kurulunun, mevzuata aykırı çalışmalar yapıp, yapmadığını saptamakC) Yönetim kurulu üyelerini seçmekD) Kooperatif sırlarını ve ortaklar hakkındaki sırları saklamak

18. Kooperatiflerde de aynen limited şirketlerde olduğu gibi genel kurul, yönetim kuruluve denetim kurulu bulunur.A) DoğruB) Yanlış

19. Denetim kuruluna, dışardan üye görevlendirilebilir.A) DoğruB) Yanlış

20. Kooperatif ortaklarının, 4’ten az olmamak kaydıyla 1/10’ unun isteği ile genel kurultoplantıya çağrılabilir.A) DoğruB) Yanlış

DEĞERLENDIRME


85


Bu öğrenme faaliyeti ile kooperatiflerin muhasebe kayıtlarını yapabileceksiniz.

bu faaliyet öncesi yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Hesapların işleyiş kurallarını gözden geçiriniz. Bir muhasebe bürosunu ziyaret ederek, kooperatiflerin hangi işlemlerinin

kaydedilmesi gerektiğini öğreniniz.

5. KOOPERATİF İŞLEMLERİNİNMUHASEBELEŞTİRİLMESİ

5.1. Kooperatiflerin Tutacakları Defterler

Kooperatifler, Vergi Usul Kanunu ve Kooperatifler Kanunu hükümlerine göreaşağıdaki defterleri tutmak zorundadır:

Yevmiye defteri Büyük defter (defterikebir) Envanter ve Bilanço defteri Genel kurul karar defteri Yönetim kurulu karar defteri Ortaklar defteri

Yukarıda saydığımız tutulması zorunlu defterlerin yanında kooperatiflerinözelliklerine göre, tutacakları diğer defterler ise şunlardır:

Stok giriş-çıkış kayıt defteri, Teftiş defteri İmalat defteri (üretim yapan kooperatiflerde) Nakliyat vergisi defteri (taşıma kooperatiflerinde) Çiftçi işletme defteri (zirai işletmesi bulunan kooperatiflerde) Müfredat defteri


AMAÇ

ARAŞTIRMA

86

Tüm bunlara ilaveten kooperatifler isterlerse, aşağıdaki yardımcı defterleri detutabilirler:

Kasa defteri Gelen giden evrak kayıt defteri Demirbaş ve envanter defteri Kıymetli evrak defteri

Defterler tutulurken Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen kayıt düzenine ve zamanınauyulmalıdır:

Defterler süresi yasalarda belirtilen süreler içerisinde tasdik ettirilmelidir. Defterler Türkçe tutulmalıdır. Yanlış kayıtlar, muhasebe kurallarına göre düzeltilmelidir. Boş satır bırakılmamalı, sayfalar yırtılmamalıdır. Kayıtlar yasada belirtilen süreler içerisinde yapılmalıdır. Tutulan defterler ve kayıtlara esas olan belgeler; Türk Ticaret Kanunu’na göre

10 yıl, Vergi Usul Kanunu’na göre ise 5 yıl süreyle saklanmalıdır. Yetkililerinistemesi durumunda incelenmek üzere sunulmalıdır.

Kooperatif defterlerinin tutulmasından, defterlerin ve belgelerin saklanmasındanyönetim kurulu sorumludur. Yönetim kurulu üyeleri kendi hatalarından ileri gelenzararlardan sorumludur.

5.2. İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi

5.2.1. Kuruluş İşlemlerinin ve Sermaye Paylarının Muhasebeleştirilmesi

Kurucu ortakların ve kuruluştan sonra ortak olanların taahhüt ettikleri sermaye payları,501 Ödenmemiş Sermaye hesabına borç, 500 Sermaye hesabına alacak kaydedilmeksuretiyle taahhüt kaydı yapılır. Ortakların taahhüt ettikleri sermaye paylarını ödemeleridurumunda ödeme şekline göre ilgili varlık hesabı (100 Kasa, 101 Alınan Çekler, 121Alacak Senetleri, 102 Bankalar vs.) borçlandırılıp, 501 Ödenmemiş Sermaye hesabıalacaklandırılır.

Kuruluş aşamasında yapılan giderler, 770 Genel Yönetim Giderleri hesabının (7/ASeçeneğine göre) borcuna yazılmak suretiyle direkt gider olarak yazılabileceği gibi, 262Kuruluş ve Örgütlendirme Giderleri hesabının borcuna yazılarak aktifleştirilebilir.

Örnek: Konut Yapı Kooperatifi 8 kişi tarafından ve 1500’er adet ortaklık payı taahhütedilerek kuruluyor (1 ortalık payının değeri 1 YTL’dir).

Ortaklar sermaye taahhütlerinin ¼’ünü ileride kooperatif hesaplarına aktarılmak üzerekurucu ortaklardan Savaş KAYA’ya nakit olarak teslim ediyorlar.

87

Kuruluş sırasında toplam 100 YTL gider yapılıyor, bu giderleri kurucu ortaklardanZeynep ÖKKE karşılıyor.

Kurucu ortaklar kalan sermaye taahhütlerinin geri kalanını kooperatife nakit olaraködüyorlar, kurucu ortak Savaş KAYA’ya ödenen ¼ paylar da alınarak, kooperatif hesabına Tbankasında açılan hesaba yatırılıyor.

*Sermaye taahhüt kaydının yapılması:

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE501.01 Savaş KAYA501.02 Zeynep ÖKKE501.03 Ferdi ARIKAN501.04 Halil DEMİRBAŞ501.05 Şafak YILMAZ501.06 Hakkı GENÇ501.07 Fatih ÖZEN501.08 Metin KAYA

500 SERMAYE

Sermaye taahhüt kaydı

1.5001.5001.5001.5001.5001.5001.5001.500

12.000

12.000

* Taahhütlerin ¼’ünün kurucu ortaklardan birine teslimi:

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR136.01 Savaş KAYA


ermaye taahhütlerinin 1/4‘ünün kurucu ortağa teslimi

3.000

375375375375375375375375

3.000

3.000

88

*Kuruluş giderlerinin aktifleştirilmesi (direkt gider yazılacaksa 770, aktifleştirilecekse262 numaralı hesap kullanılır):

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİD.( 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ)

336 DİĞER ÇEŞİTLİ. BORÇ.336.01 Zeynep ÖKKE

Kuruluş giderlerinin kaydı 100

100

100

* Kalan taahhütlerin yerine getirilmesi ve sermaye paylarının bankaya yatırılması:

102 BANKALAR102.01 T Bankası

136 DİĞ. ÇEŞİTLİ ALACAK136.01 Savaş KAYA


Sermayenin kalan ¾ ünün ödenmesi ile kurucuortaktaki ¼ sermaye payının bankaya yatırılması

12.000

3.000

1.1251.1251.1251.1251.1251.1251.1251.125

12.000

3.000

9.000

89

Aktif S.S KONUT YAPI KOOPERATİFİ AÇILIŞ BİLANÇOSUPasif

I DÖNEN VARLIKLAR 12.000 I KISAVADELİ Y.KAYNAKLAR

100

A HAZIR DEĞERLER 12.000 A DİĞER BORÇLER 100

102 BANKALAR 12.000 336 DİG. ÇEŞ. BORÇLAR 100

2 DURAN VARLIKLAR 100 V ÖZKAYNAKLAR

12.000 F M.OLMAYAN DUR. VAR 100 A ÖDENMİŞ

SERMAYE 12.000

262 KURULUŞ ÖRG. GİD. 100 500 SERMAYE 12.000

12.100 12.100

Yukarıdaki örnekte kuruluş giderlerini yapan ortağa olan borç kooperatifin bankadakihesabından ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılır:

336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR336.01 Zeynep ÖKKE

102 BANKALAR102.01 T Bankası

Kuruluş giderini yapan ortağa borcun ödenmesi

100

100

100

100

5.2.2. Ek Ödemelerin ve Aidatların Muhasebeleştirilmesi

Ortaklar, sermaye payları dışında, arsa, altyapı, inşaat vb. gibi ödemeleri genel kurulkararıyla yapabilir. Bu tür ödemeler taahhüt edildiğinde 131 Ortaklardan Alacaklarhesabının borcuna karşılık, 431 Ortaklara Borçlar (Özellikle inşaat kooperatiflerinde buödemeler karşılığında konut veya iş yeri verileceğinden ve inşaat 1 yıldan fazla süreceğindenbu hesaba kaydetmek uygun görülmüştür.) alacaklandırılır.

Örnek1: 8 ortaklı Konut Yapı Kooperatifi’nin 5 Mart 2007’ de yapılan genelkurulunda alınan karara göre; ortaklar nisan ayından başlamak üzere 15 ay süre ile 175 YTLarsa payı, 125 YTL inşaat payı ödeyecektir.

90

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR131.01 Savaş KAYA131.02 Zeynep ÖKKE131.03 Ferdi ARIKAN131.04 Halil DEMİRBAŞ131.05 Şafak YILMAZ131.06 Hakkı GENÇ131.07 Fatih ÖZEN131.08 Metin KAYA

431ORTAKLARA BORÇLAR431.01 Savaş KAYA431.02 Zeynep ÖKKE431.03 Ferdi ARIKAN431.04 Halil DEMİRBAŞ431.05 Şafak YILMAZ431.06 Hakkı GENÇ431.07 Fatih ÖZEN431.08 Metin KAYA

Ortakların arsa ve inşaat paylarının tahakkuku

4.5004.5004.5004.5004.5004.5004.5004.500

4.5004.5004.5004.5004.5004.5004.5004.500

36.000

36.000

Taahhütler yerine getirildiğinde, ödeme şekline göre ilgili varlık hesabı (100 Kasa,101 Alınan Çekler, 121 Alacak Senetleri, 102 Bankalar v.s) borcuna karşılık, 131Ortaklardan Alacaklar hesabı alacaklandırılır.

Örnek 2: Ortaklar, yukarıdaki örnekte tahakkuk eden ödemelerini, her aya ayrı birsenet imzalayıp vererek yerine getiriyor.

121 ALACAK SENETLERİ

131 ORT. ALACAKLAR131.01 Savaş KAYA131.02 Zeynep ÖKKE131.03 Ferdi ARIKAN131.04 Halil DEMİRBAŞ131.05 Şafak YILMAZ131.06 Hakkı GENÇ131.07 Fatih ÖZEN131.08 Metin KAYA

Genel kurul kararınca ortakların arsa ve inşaat paylarıkarşılığında senet alınması

4.5004.5004.5004.5004.5004.5004.5004.500

36.000

36.000

91

Örnek 3: Ortaklar, nisan ayı ödemelerini yapıyor ve bu aya ilişkin senetlerini alıyor.

100 KASA

121 ALACAK SENETLERİNisan ayı tahsilatlarının yapılması

2.400

2.400

5.2.3. Ortaklığa Yeni Üye Alımının Muhasebeleştirilmesi

Ortaklığa yeni kabul edilen ortak, aynı kurucu ortaklar gibi ana sözleşmede taahhütedilmesi gereken en az ortaklık payını almayı taahhüt etmelidir. Ayrıca ana sözleşmede yenialınacak ortaklardan talep edilecek bir fark var ise bu fark ile birlikte o ana kadar diğerortakların yaptıkları ödemeleri de yapması gerekir.

Yeni ortak olan kişinin sermaye ve diğer ödemeleri yapmayı taahhüt etmesidurumunda yapılacak kayıt, yukarıda değinildiği gibi olacaktır. Buradaki tek fark, yeniortaktan ana sözleşme gereği bir fark alınacaksa bu farkın hangi hesapta izleneceğidir. Böylebir fark alınması durumunda, alınan fark 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabınınalacağında izlenecektir.

Örnek 1: 5 Temmuz 2007 günü Fehmi YERLİKAYA adlı kişi kooperatife ortakolarak alınıyor. Yeni ortak ana sözleşmede her ortağın en az 1500 adet ortaklık payıalmasının gerektiğini bildiren hükme göre 1500 adet ortaklık payı almayı taahhüt ediyor.

Yeni ortak, diğer ortakların o ana kadar ödemiş oldukları arsa ve inşaat payları toplamıolan 900 YTL’ yi ve ana sözleşmede belirtilen ve yeni ortak olacaklardan alınacak 1.100YTL’lik farkı ödemeyi taahhüt ediyor. Yeni ortak sermaye taahhüdünü ve ödemesi gerekendiğer yükümlülükleri nakit olarak ödüyor.

* Yeni ortağın sermaye taahhüdünün kaydı:

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE501.09 Fehmi YERLİKAYA

500 SERMAYESermaye taahhüt kaydı

15001500

1500

92

*Yeni ortağın, diğer ortakların yaptıkları ödemeleri, taahhüt etmesinin kaydı:131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR

131.09 Fehmi YERLİKAYA

431ORTAKLARA BORÇLAR431.09 Fehmi YERLİKAYA

Yeni ortağın, yapılan ödemeleri taahhüt etmesi

900

900

900

900

*Yeni ortağın taahhütlerini yerine getirmesi:

100 KASA

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR131.09 Fehmi YERLİKAYA

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE501.09 Fehmi YERLİKAYA

649 DİG. OLA.GELİR VE KARLARYeni ortağın taahhütlerini yerine getirmesi

900

1.500

3.500

900

1.500

1.100

5.2.4. Ortaklıktan Çıkış İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

Ortaklıktan ayrılan veya çıkarılan ortağa ilişkin muhasebe kaydı yapılırken şuhususlara dikkat edilir:

Ortakların ortaklığa girişinde taahhüt ettikleri ve ödedikleri sermayeninkaydedildiği 500 Sermaye Hesabı borçlandırılarak çıkan ortağın sermayesitoplam sermayeden indirilir.

Ortakların sermaye payı dışında, kooperatife ödemeyi taahhüt ettikleriödemelerin kaydedildiği 431 Ortaklara Borçlar Hesabı, çıkan ortağın bu türtaahhütlerine isabet eden kısmı kadar borçlandırılarak çıkan ortağın ödemetaahhütleri kapatılır.

Çıkan ortağın ödemeyi taahhüt ettiği tutarlardan, halen ödemediği tutarlar 131Ortaklardan Alacaklar Hesabının alacağına yazılarak yok edilir.

Çıkan Ortağın borçlarına karşılık kooperatife verdiği ve henüz ödemediği senetve çekler varsa, senetler 121 Nu’lı hesabın, çekler 101 Nu’lı hesabın alacağınakaydedilerek kapatılır.

Çıkan ortaktan, ortaklıktan çıkmanın sonucu olarak yapılacak kesintiler varsa,649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar Hesabının alacağına yazılır.

Hesap kesimi sonucu çıkan ortağa ödenmesi gereken tutar ödeme şekline göreilgili varlık hesabının borcuna kaydedilir.

Örnek: Yükümlülüklerini yerine getirmeyen Şafak YILMAZ adlı ortak, yönetimkurulu kararıyla kooperatiften ihraç edilmiştir.

93

İhraç edilen ortak 1500 adet ortaklık payı taahhüt etmiş ve ödemiştir. İhraç edilen ortak toplam 2.700 YTL arsa ve inşaat payı ödemiştir. İhraç edilen ortağın, genel kurul kararıyla belirlenip de adına tahakkuk ettirilen

ancak vadesi gelmediği için henüz ödenmeyen aidat miktarı 300 YTL’dir. Genel kurul kararı gereği, ayrılan ortaktan 250 YTL masraf kesilecektir. Hesap kesimi sonucu ortağın alacağı tutar bankadan ödeniyor.

431 ORTAKLARA BORÇLAR431.05 Şafak YILMAZ

500 SERMAYE

102 BANKALAR HESABI102.01 T Bankası

131 ORTAKLARDAN AL.131.05 Şafak YILMAZ

649 D. OLAĞ. GEL.VE KÂR.İhraç edilen ortağın çıkış işleminin kaydı

3.000

3.950

300

3.000

1.500

3.950

300

250

5.2.5. Gelir Gider Farkına İlişkin Muhasebe Kayıtları

Kooperatiflerin asıl amacı kâr elde etmek olmadığından; kooperatif faaliyetleri sonucuortaya çıkan kâr ve zararlar, olumlu ve olumsuz gelir gider farkı olarak adlandırılır. Kâr,olumlu gelir gider farkı; zarar ise olumsuz gelir gider farkı olarak adlandırılır.

Kooperatifler, sermaye şirketleri gibi kurumlar vergisi mükellefidirler. Ancak bazıdurumlarda, kooperatifler kurumlar vergisinden muaf olur.

Bir kooperatifin kurumlar vergisinden muaf olabilmesi için, aşağıdaki hususlarınkooperatif ana sözleşmesinde yer alması ve uygulanması gerekir:

Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmayacağı, Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmeyeceği, Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmayacağı, Kooperatif faaliyetlerinden yalnız kooperatif ortaklarının yararlanacağı, Kurumlar vergisinden muaf olmak için, ana sözleşmede yer alması gereken

yukarıdaki hükümler dışında, faaliyete geçen üst birliğe de üye olmak gerekir.Faaliyete geçen bir üst birlik yoksa, bu durum ilgili bakanlıktan alınacak biryazı ile belgelenir.

Ana sözleşmede yukarıda saydığımız hususlardan bir ya da bir kaçına yer vermeyenveya yer verdiği halde uygulamada bu hususlara aykırı hareket eden veyahut faaliyete geçenüst kurula üye olmayan kooperatifler kurumlar, vergisi muafiyetinden faydalanamaz.

94

Kooperatifler Kanunu’na göre olumlu gelir gider farkından ilk önce %10 yedek akçeayrılır. Kooperatif üst kuruluşları bu orana ek olarak en az %5 olağanüstü yedek akçeayırmak zorundadır.

Yedek akçe dışında, kooperatifçiliğin tanıtılması, hizmet içi eğitimleringerçekleştirilmesi amacıyla %1 oranında tanıtma ve eğitim hizmetleri fonu kesilerek, Sanayive Ticaret Bakanlığı’nın tanıtma fonu hesabına yatırılır.

Yukarıda saydığımız yedek akçe ve tanıtım fonu dışında, ana sözleşmede belirtilmişise diğer fonlar da kesilir. Bilindiği üzere kooperatifler, ana sözleşmelerinde yer vermeksuretiyle ortaklarına ve çalışanlarına yardım maksadıyla yardım fonu oluşturabilir.

Fon ayırma işlemleri bittikten sonra, eğer kooperatif kurumlar vergisi mükellefi isekurumlar vergisinin kesilmesi ve dağıtılması düşünülüyorsa ortaya çıkan olumlu gelir giderfarkının ortaklara risturn olarak dağıtılması gerekir.

Örnek 1: S.S.Tüketim Kooperatifi, kurumlar vergisinden muaf olup 2006 yılında15.000 YTL olumlu gelir gider farkı elde etmiştir. Elde edilen olumlu gelir gider farkınıntamamı ortaklar arasındaki alışverişlerden elde edilmiştir.

Kooperatifler Kanunu gereği, elde edilen olumlu gelir gider farkından %10 yasalyedek akçe ve %1 tanıtım ve eğitim fonu ayrılacaktır. Genel kurulda yasal kesintileryapıldıktan sonra arta kalan olumlu gelir gider farkının ortaklara risturn olarak dağıtılmasıkararlaştırılmıştır.

Yasal kesintiler ve dağıtılacak risturn miktarının belirlenmesi:

Yasal Yedekler : 15.000 X 0,10 = 1.500Tanıtma ve Eğitim Fonu : 15.000 X 0,01 = 150

TOPLAM: 1.650 YTL

Dağıtılacak Risturn Tutarı: 15.000 – 1.650 = 13.350 YTL

95

* Dağıtımın Yapılması:

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI HESABI

331 ORTAKLARA BORÇLAR331.08 Risturn Payları

360 ÖD. VERGİ VE FONLAR360.04 Tanıtım ve Eğt. Fonu

540 YASAL YEDEKLERDönem olumlu gelir gider farkının dağıtımı

13.350

150

15.000

13.350

150

1.500

* Tanıtım ve Eğitim Fonunun Bankaya Yatırılması:

360 ÖD. VERGİ VE FONLAR360.04 Tanıtım ve Eğt. Fonu

100 KASA HESABITanıtım ve eğitim fonunun bankaya yatırılması

150150

150

*Ortakların Risturn Paylarının Nakit Olarak Ödenmesi:

331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI331.08 Risturn Payları

100 KASA HESABIOrtakların risturn paylarının nakit olarak ödenmesi

13.35013.350

13.350

Örnek 2: Kurumlar vergisi mükellefi olan SS Kaya Tüketim Kooperatifinin 2006 yılıolumlu gelir gider farkı 25.000 YTL’dir. Yasal kesintiler yapıldıktan sonra kalan tutarortaklara risturn olarak dağıtılacaktır.

Yasal kesintiler ve dağıtılacak risturn miktarının belirlenmesi:

Dönem Olumlu Gelir Gider Farkı = 25.000YTLKurumlar Vergisi :(25.000 X 0,20) = (5.000 YTL)Tanıtım ve Eğitim Fonu : (25.000 X 0.01) = (250 YTL)Yasal Yedekler : (25.000 X 0.10) = (2.500 YTL)Gelir Vergisi Stopajı Matrahı = 17.250 YTLGelir Vergisi : (17.250 X 0,10) = 1.725 YTL

96

Bu hesaplamalardan sonra ortaya çıkan tablo aşağıdaki gibidir:DÖNEM GELİR GİDER OLUMLU FARKI 25.000 YTLÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER (-) (6.975 YTL)

Kurumlar Vergisi (-) 5.000 YTL Gelir Vergisi Stopajı (-) 1.725 YTL Tanıtım ve Eğitim Fonu (-) 250 YTL

YASAL YEDEKLER (-) (2.500 YTL)ORTAKLARA DAĞITILACAK RİSTURN TUTARI 15.525 YTL

*2006 Yılı Dönem Sonunda Yapılacak Kayıtlar:

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI

370 DÖNEM KARI VERGİ VEDİĞ.YASAL YÜKÜM.KARŞ.

370.01 Kurumlar Vergisi370.02 Tanıtım ve Eğitim Fonu

Dönem karı üzerinden kurumlar vergisi ve tanıtım veeğitim fonu için karşılık ayrılması

5.000250

5.250

5.250

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HESABI

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞERYASAL YÜK.KARŞ.HS.

692 DÖNEM NET KÂRI VEYAZARARI HESABI

Dönem karının gelir tablosu hesaplarına devri

25.000

5.250

19.750

692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HESABI

590 DÖNEM NET KARI HESABIDönem net karının gelir tablosu hesabından bilançohesabına devri

19.750

19.750

* 2007 Yılı Başında Yapılacak Kayıt:

590 DÖNEM NET KÂRI HESABI

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI HSÖnceki dönem net karının geçmiş yıl karlarına devri

19.750

19.750

97

* Genel Kurulun Risturn Dağıtma Kararından Sonra Yapılacak Kayıt:

570 GEÇMİŞ YIL KÂRLARI HESABI

331 ORTAKLARA BORÇLAR331.08 Risturn Payları

540 YASAL YEDEKLERÖnceki dönem karından yasal yedekler ayrıldıktansonra kalan tutarın ortakların hesabına devri

15.525

19.750

17.250

2.500

* Risturnların Ortaklara Ödenmesinde Yapılacak Kayıt:

331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI331.08 Risturn Payları

360 ÖDENECEK VERGİ VEFONLAR HESABI360 01 Gelir Ver. Stopajı

100 KASA HESABIOrtakların olumlu gelir gider farkı alacaklarındangelir vergisi stopajı yapıldıktan sonra, kalanın nakitolarak ödenmesi

17.250

1.725

17.250

1.725

15.525

* Kooperatiflerde şirketler gibi kurumlar vergisi beyannamelerini nisan ayında bağlıbulundukları vergi dairesine verir, nisan ayı sonuna kadar da ödemeleri gereken kurumlarvergisini öder. Örneğimizdeki kooperatifin Nisan ayı başında yapacağı tahakkuk kaydı ve ayiçerisinde yapacağı ödeme kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

370 DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI370.01 Kurumlar Vergisi370.02 Tanıtım ve Eğitim Fonu

360 ÖDENECEK VERGİ VEFONLAR HESABI

Kurumlar vergisi ve tanıtım ve eğitim fonununtahakkuk ettirilmesi

5.000250

5.250

5.250

98

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

100 KASA HESABIKurumlar vergisinin vergi dairesine ödenmesi

5.000

5.000


100 KASA HESABITanıtım ve eğitim fonunun bankaya yatırılması

250

250

*Gelir vergisi stopajı, muhtasar beyannamede belirtilip vergi dairesine ödendiğinde şukayıt yapılır:


100 KASA HESABIGelir vergisi stopajının muhtasar beyanname ilevergi dairesine ödenmesi

1.725

1.725

Kooperatiflerin dönemi olumsuz gelir gider farkı ile kapatması durumunda, olumsuzgelir gider farkı 3 yoldan biri ile karşılanır:

Sermaye paylarından Yedek akçelerden Ek ödemelerle

Örnek 3: S.S.Konut Yapı Kooperatifi 2006 faaliyet dönemini 11.000 YTL olumsuzgelir gider farkı ile kapatmıştır. Ortaya çıkan olumsuz gelir gider farkının 4.000 YTL’ sininyedeklerden kalan 7.000 YTL’ sinin ise sermaye paylarından karşılanmasına kararverilmiştir.

500 SERMAYE HESABI540 YASAL YEDEKLER

580 GEÇMİŞ YIL ZARARLARIDönem zararının sermaye ve yedeklerdenkarşılanarak kapatılması

7.0004.000

11.000

5.2.6. Kooperatiflerin Tasfiyesi

Tasfiye kooperatifin çeşitli nedenler ile faaliyetlerini yürütemediğinden dağılmasıanlamına gelir. Bundan sonra yapılacak iş kurulan ortakılığa son verilmesi işlemleridir.Tasfiyenin aşamaları aşağıdaki gibi gerçekleşir;

99

Tasfiye edilecek kooperatifin genel kurulunda tasfiyeye ve tasfiye memurununkimler olacağına karar alınır. Karar onaylandıktan sonra ticaret siciline aşağıdakiekler ile başvurulur.

Genel kurul toplantı zaptı (Noter onaylı 3 nüsha) Hazirun cetveli Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın komiser tayin yazısı Tasfiye halinde ibaresi altında düzenlenmiş tasfiye memurlarının imza

beyannamesi (2 nüsha) Tasfiye memurlarının 2'şer adet nüfus cüzdan sureti Tasfiye memurlarının 2'şer adet ikametgah ilmuhaberi Bilanço

Kooperatifin tasfiye hali Ticaret Odası’na da bir dilekçe ile bildirilir. (YönetimKurulu tarafından imzalanacak ve dilekçeye eklenen belgeler belirtilecektir)

Kooperatifin tasfiye kararı tescil edildikten sonra Türkiye Ticaret SiciliGazetesinde birer hafta ara ile üç defa tasfiye ilanı yapılır.Üçüncü ilanın yayıntarihinden itibaren 1 yıllık tasfiye süreci başlar. Bu süre içerisinde; Kooperatif mal varlığını, borç ve alacakları kapatılır. Bir yıllık süre dolduktan ve bunlar gerçekleştikten sonra son bir genel

kurul yapılır. Bu genel kurulda da gündeme alınan tasfiyenin bitirilmesi hususu oylanır. Bu genel kurul kararı Ticaret Siciline tekrar tescil ettirilir.

Örnek: Aşağıda bilançosu verilen kooperatifin tasfiyesine karar alınmış gerekliişlemler tamamlanmıştır. Tasfiye memuru sırası ile aşağıdaki işlemleri yerine getirmiştir.

Kasadaki paranın tamamı banakaya yatırılmıştır.Tasfiye işlemleri için % 18 KDV hariç 2.000 YTL bankadan ödenmiştir.Ortaklardan olan alcak faizi ile birlikte 1.800 YTL olarak tahsil edilmiştir.Ödenecek vergiler ödenmiştir.Demirbaşlar 2.250 YTL’ya satılmıştır.Vergi dairesinden olan 360YTL KDV alacağı tahsil edilmiştir.

Çözüm:Tasfiye memurlarınca, göreve başlarken kooperatifin durum ve değerlerinigösteren bir envanter çıkarılır. Tasfiye açılış bilançosu genel kurula onaylatılır.

100

SS Konut Yapı Kooperatifinin 18.08.2007 TarihliTasfiyeye Başlama BilançosuAKTİF PASİF

I DÖNEN VARLIKLAR13.950,00HAZIR DEĞERLER 12.450,00Kasa 7.000,00Bankalar 5.450,00DİĞER ALACAKLAR 1.500,00Ort. Alacaklar 1.500,00II DURAN VARLIKLAR500,00MADDİ DURAN VAR. 500,00Demirbaşlar 2.000,00(B.Amort. (1.500.00)

AKTİF TOPLAMI14.450,00

========

III KISA VADELİ YAB. KAY.1.450,00 DİĞER BORÇLAR1.450,00Ödenecek Vergi 1.450,00Gv. 1.000KDV 450,00

V ÖZ KAYNAKLAR13.000,00 ÖDENMİŞ SERMAYE13.000,00Sermaye 13.000,00

PASİF TOPLAMI14.450,00

========

101

Aktarılan Toplam100 KASA HESABI102 BANKA HESABI131 ORTAKL.ALACAKLAR BİNALAR HES.255 DEMİRBAŞLAR HS.

360 ÖDENECEK VER.FONL.Gelir Vergisi 1.000,00KDV 450,00

257 BİRİKMİŞ AMORTİS. H.500 SERMAYE HS.

Tasfiyeye başlama bilânçosunun kaydı----------------- ------------------------102 BANKALAR HESABI

100 KASA HESABIKasadaki paranın bankaya yatırılması

----------------- ------------------------560 TASFİYE KAR/ZARARI191 İNDİRİLECEK KDV HS.

102 BANKA HESABITasfiye masraflarının bankadan ödenmesi----------------- ------------------------102 BANKA HESABI

560 TASFİYE KAR/ZARARI131 ORTAKLAR.ALACAKL.

Ortaklardan alacağın tahsili-------------------- --------------------360 ÖDENECEK VERGİLER HESABI

102 BANKA HESABIVergilerin bankadan ödenmesi----------------- ------------------------102 BANKA HESABI257 BİRİKMİŞ AMORTİS. H

560 TASFİYE KAR/ZARARI255 DEMİRBAŞLAR HS.

Demirbaşların satışı-------------------- --------------------190 DEVREDEN KDV

191 İNDİRİLECEK KDV.KDV’nin mahsubu----------------- ------------------------102 BANKA HESABI

190 DEVREDEN KDVKDV nin vergi dairesinden tahsili----------------- ------------------------TOPLAM

7.000,005.450,001.500,002.000,00

7.000,00

2.000,00360,00

1.800,00

1.450,00

2.250,001.500,00

360,00

360,00

1.450,00

1.500,0013.000

7.000,00

2.360,00

300,001.500,00

1.450,00

1.750,002.000,00

360,00

360

102

Tasfiye memurları tarafından, tasfiyenin gerektirdiği bütün işlemler yapıldıktan sonratasfiye sonucunu gösteren son ve kat'i bilanço tanzim ederek genel kurulun onayına sunar.

SS Konut Yapı Kooperatifinin 18.08.2007 TarihliTasfiyeye Sonu Bilançosu

AKTİF PASİF

I DÖNEN VARLIKLAR13.050,00HAZIR DEĞERLER 13.050,00Bankalar 13.050,00

AKTİF TOPLAMI13.050,00

========

V ÖZ KAYNAKLAR13.050,00 ÖDENMİŞ SERMAYE13.050,00Sermaye 13.000,00Tasfiye Karı 50,00

PASİF TOPLAMI13.050,00

========

Tasfiyenin sonunda çıkarılan bilanço genel kurula onaylatılır. Bilançodaki olumlu farkortaklara dağıtılır.

Aktarılan Toplam------------------ -----------------------500 SERMAYE HESABI560 TASFİYE KAR/ZARARI HS.

331 ORTAK.BORÇLARSermaye ve kar zararın ortaklara devri----------------- ------------------------331 ORTAK.BORÇLAR

102 BANKALAR HESABIBankada kalan paranın ortaklara ödenmesi----------------- ------------------------TOPLAM

13.000,0050,00

13.050,00

13.050,00

13.050,00

Böylece kooperatifin ticaret sicilinden silinmesi için başvurulur. Kooperatifinkapatıldığı ticaret sicil gazetesinde ilan edilir. Evraklar kapatılarak vergi dairesine teslimedilir. Bu işlemlerden dolayı tasfiye memuru ayrıca ücret alır.

Tasfiye sonunda ortaklara verecek bir şey kalmadığında ödeme yapılmaz.

Hes tasfiye işlemi kendine göre özellik göstermektedir. Diğer işlemler şirketlerintasfiyesinde olduğu gibi yürütülmektedir.

103



Kuruluş kayıtlarını yapınız.

Her ortağın en az 1 en fazla 5.000ortaklık payı alması gerektiğiunutulmamalıdır

İşlem için örneği öğretmeninizdenyardım alarak temin ediniz.

Ek ödeme ve aidatlara ait kayıtlarıYapınız.

Ek ödemelerin sadece kooperatifzararlarını karşılamak içintoplanabileceğini unutmayınız.


Ortaklık işlemlerini kaydediniz.

Yeni giren ortağın sermaye payı almayıtaahhüt etmesi ve taahhüdünün ¼ ünüpeşin ödemesi gereklidir.


Gelir gider farkına ilişkin kayıtlarıyapınız.

Kooperatifin kurumlar vergisi mükellefiolup, olmadığına dikkat ediniz.


Kooperatiflerin tasfiye işlemlerinikaydediniz.


İşlemlerin hesaplanmasında dikkatliolunuz.


104


1. Hangisi kooperatiflerin tutması gereken zorunlu defterler arasında yer almaz?A) Kasa DefteriB) Yevmiye DefteriC) Büyük DefterD) Ortaklar Defteri

2. Hangisi kooperatiflerin tutabilecekleri yardımcı defterler arasında yer almaz?A) Kıymetli evrak defteriB) Karar defteriC) Demirbaş defteriD) Evrak kayıt defteri

3. Yevmiye defterine yapılan yanlış kayıt…………………………………………düzeltilir.

4. Yevmiye defterine kayıt süresi belge tarihinden itibaren…………………gündür.

5. Eğer işletme muhasebe fişleri kullanıyorsa, defterlere kayıt süresi……………..güneçıkar.

6. Kooperatif defterlerinin tutulmasından……………………………….sorumludur.

7. Kuruluş aşamasında yapılan giderler, ……………………………….hesabının borcuna(7/A seçeneğine göre) yazılmak suretiyle direkt olarak gider yazılabileceği gibi,…………………………………… hesabının borcuna yazılarak aktifleştirilebilir.

8. Kooperatiflerde olumlu gelir gider farkından %10 oranında ……………………….. ve……….oranında Tanıtım ve Eğitim Fonu ayrılır.

9. Aşağıdakilerden hangisi kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olmaları için anasözleşmede yer alması gereken hususlardan birisi değildir?A) Yönetim kurulu üyelerine kazanç üzerinden hisse verilemeyeceği.B) Sermaye üzerinden kazanç dağıtılamayacağı,C) Ortaklara risturn dağıtılmayacağı,D) Yedek akçelerin ortaklara dağıtılamayacağı.

10. Kooperatiflerde olumsuz gelir gider farkı ortaya çıkması durumunda, bu farkaşağıdakilerden hangisi ile karşılanamaz?A) Sermaye paylarından,B) Yedek akçelerden,C) Ek ödemelerle,D) Daha iyi reklam yaparak.


105

DEĞERLENDIRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru ise modüldeğerlendirme sorularına geçiniz.

106

MODÜL DEĞERLENDİRME

1. Hangisi kooperatiflerin kuruluş amacıdır?A) Kâr elde etmekB) Reklam yapmakC) Ortaklarının ihtiyaçlarını karşılamakD) Toplumu bilgilendirmek

2. Hangisi kooperatif ortağı olamaz?A) Gerçek kişilerB) BelediyelerC) Kamu kuruluşlarıD) Limited şirketler

3. Bir ortak en fazla……………..ortaklık payı alabilir.

4. Hangisi kooperatiflerin tutacakları defterlerdendir?A) YevmiyeB) RöleveC) İşletmeD) Ataşman

5. Kooperatiflerde ortaya çıkan gelir farkının en az ……….’u yedek akçe olarak ayrılır

6. Aşağıdakilerden hangisi ortaklık senedinde yer alır?A) Ortağın kooperatife giriş çıkış tarihleriB) Ortağın bildiği yabancı dillerC) Ortağın mezun olduğu okullarD) Ortağın fiziksel özellikleri

7. Hangisi kooperatif ortaklarının haklarındandır?A) Yönetimi bilgilendirmeB) Ek ödeme yapmaC) Aidat ödemeD) Gelir farkından pay alma

8. Hangisi kooperatif genel kurulunu toplantıya çağıracaklar arasında yer alır?A) Bakanlar KuruluB) İlgili BakanlıkC) CumhurbaşkanlığıD) TBMM

MODÜL DEĞERLENDİRME

107

9. Hangisi ortakların ödev ve sorumluluklarındandır?A) Risturn almaB) Oy kullanmaC) Ortaklık payı almaD) Üyelikten çıkma

10. ..……………………de bu konuya ilişkin bir hüküm olmadıkça olumlu gelir giderfarkları ortaklara dağıtılmaz.

11. Hangisi kooperatif organlarından birisidir?A) Denetim kuruluB) Ortaklar kuruluC) Tasfiye kuruluD) Seçim kurulu

12. …………………… ortakların tamamının oluşturduğu topluluktur.

13. Hangisi yönetim kuruluna üye olmak için gerekli şartlar arasında yer almaz?A) Aynı türden başka bir kooperatife üye olmamakB) Maddi durumu iyi olmakC) T.C. vatandaşı olmakD) Belirtilen suçlardan hüküm giymemiş olmak

14. Denetim kuruluna dışardan üye………………..

15. Hangisi VUK’da yer alan kayıt düzeni ile ilgili değildir?A) Defterler Türkçe tutulmalıdır.B) Boş satır bırakılmamalıdır.C) Yanlış kayıt yapılan sayfa yırtılarak imha edilmelidir.D) Defterler tasdik ettirilmelidir.

DEĞERLENDIRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Cevaplarınız hatalı ise ilgili konularıtekrar gözden geçiriniz.

108

UYGULAMALİ TESTİ

Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız “evet”,uygulamadıysanız “hayır” kutucuklarını işaretleyiniz.

Modül Adı: Şirket kapanış işlemleri

Uygulama Faaliyeti: Sermaye şirketlerindetasfiye

ÖğrencininAdı Soyadı:

Sınıf ve No:

Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınızbecerileri “Evet” veya “Hayır” kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.

Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır1. Kurabileceğiniz kooperatif türünü seçebilir misiniz?2. Kooperatif ana sözleşmesini hazırlayabildiniz mi?3. Kooperatifin kuruluşu için gerekli izinleri alabildiniz mi?4. Kooperatife üyelik işlemlerini biliyor musunuz?5. Kooperatif ortaklarının haklarını ve yükümlülüklerini yerine

getirebilir misiniz?6. Kooperatif ortaklığından çıkabilir misiniz?7. Kooperatiflerin yönetim organlarında görev alabilir misiniz?8. Kooperatiflerin kuruluş kayıtlarını yapabilir misiniz?9. Kooperatif işlemlerine ilişkin kayıtları yapabilir misiniz?10. Tasfiye başlangıç bilançosunu düzenlediniz mi?11. Tasfiye işlemlerinin muhasebe kayıtlarını yapabiliyor

musunuz?12. Tasfiye sonu işlemlerini yapabiliyor musunuz?

DEĞERLENDIRME

Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet” lerkazandığınız becerileri ortaya koyuyor. ”Hayır” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız.Hepsi “Evet” ise bir sonraki ögrenim faaliyetine geçiniz.

109

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

Soru Cevap

1 D2 7 (YEDİ)3 A4 C5 B

6Tüketim

Kooperatifleri

7Ortaklarının konutihtiyaçlarını ucuza

karşılamaktır

8Tarım ve Köy işleriBakanlığı /Sanayi ve

Ticaret Bakanlığı

9Ticaret sicili

memurluğuna

10 Türkiye Ticaret Sicili

11 D

12 C

131 (BİR) / 5000

(BEŞBİN)

14 1 (BİR)

15 B

16 B

17 A

18 A

19 A

20 B

CEVAP ANAHTARLARI

110

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI

Soru Cevap

1 C2 B3 A4 C5 15 gün6 D7 B

8 5 yıla

9 noter

10 D

11veraset ilamı /

temsilci

12 yükümlülüklerini

13 C

14 B

15 Karar defterine

163 ay /Ticaret

Mahkemesi / AsliyeHukuk Mahkemesi

17 A

18 B

19 B

20 A

111


Soru Cevap

1 Ortaklık senedi2 D3 A

4Genel kurul /

Yönetim kurulu5 B6 Ana sözleşmede7 B

8 C

9 D

10A

11Tasfiye

12A

134 (dört) / 1/10’unun

(onda birinin)

14 C

15D

161000 (bin)

17B

18A

19Sınırsız sorumluluk

20 Sınırlı sorumluluk

112


Soru Cevap

1 B2 Genel Kurul3 D4 A5 D6 B7 15 (onbeş)8 C

9 Yönetim Kurulu

10 3 (üç) / 3 (Üç)

11 B

12 Denetim Kurulu

13 C

14 D

15 A

16Genel Kurul /1(Bir) /5 (Beş)

17 C

18 B

19 A

20 A


Soru Cevap

1 A2 B3 Ters Kayıt İle4 10 (on)5 45 (kırk beş)6 Yönetim kurulu

7

770 Genel YönetimGiderleri / 262

Kuruluş veÖrgütlenme Giderleri

8Yasal yedek akçe /

%19 C

10 D

113

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

Soru Cevap

1 C2 D3 5000 (BEŞBİN)4 A5 %106 A7 D8 B

9 C

10 Ana Sözleşme

11 A

12 Genel Kurul

13 B

14 Seçilebilir

15 C

114

KAYNAKÇA

KAYA Savaş, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara, 2006. KURTULAN Ahmet, Kooperatifler Kanunu ve Açıklaması, Ankara, 2003. ÖZTÜR Veli, Şirketler Muhasebesi, Ankara, 2005. ŞAHİNGÖZ Fevzi, Ticaret-Turizm Terimleri Sözlüğü, Ankara, 1998. ŞİMŞEK Mustafa Yaşar, Kooperatifçilik Bilgisi, Ankara, 2005. www.alomaliye.com.tr www.gelirler.gov.tr www.google.com www.khgm.gov.tr www.kobifinans.com.tr www.kobitek.com www.koop-mer.gazi.edu.tr www.sanayi.gov.tr www.tedgem.gov.tr

KAYNAKÇA

Documents

Microsoft Word - Kooperatifler