Microsoft Word - SACLARIN KENARLARINI BÜKME

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

SAÇLARIN KENARLARINI BÜKME

ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ........................................................................................................ii GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1......................................................................................... 3 1. SAC KENAR BÜKÜMLERİ................................................................................... 3

1.1. Sac Kenar Bükümlerinin Önemi ....................................................................... 3 1.2. Sac Kenar Bükümünde İşlem Sırası.................................................................. 4 1.3. Köşe Çıkarma Teknikleri .................................................................................. 6

1.3.1. Makaslarla Köşe Çıkarma .......................................................................... 6 1.3.2. Kalıplarda Köşe Çıkarma ........................................................................... 8

1.4. Köşe Çıkarma Makinelerinde Köşe Çıkarma.................................................. 10 1.5. Kare Sacın Kenarlarına Tek Büküm Yapma................................................... 11 UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 14 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 17

ÖĞRENME FAALİYETİ-2....................................................................................... 19 2. KARE SACIN KENARLARINA AYNI YÖNDE İKİ BÜKÜM YAPMA .......... 19

UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 27

ÖĞRENME FAALİYETİ-3....................................................................................... 28 3. KARE SACIN KENARLARINA BİRİSİ TERS YÖNDE ÜÇ BÜKÜM YAPMA.................................................................................................................................... 28

UYGULAMA FAALİYETİ................................................................................... 29 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 35

MODÜL DEĞERLENDİRME .................................................................................. 36 CEVAP ANAHTARI................................................................................................. 37 KAYNAKLAR........................................................................................................... 38

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 521MMI223 ALAN Metal Teknolojisi DAL/MESLEK Metal Doğramacılığı MODÜLÜN ADI Sacların Kenarlarını Bükme

MODÜLÜN TANIMI Sacların kenarlarını bükme ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL Saclardan Profiller Bükme Modülünü Almış Olmak.

YETERLİK Sacların kenarlarını bükmek.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğe

uygun olarak saçların kenarlarına apkant preslerde bükme işlemini yapabileceksiniz. Amaçlar

Amaca uygun olarak sacların kenarlarına apkant preslerde aynı yönde tek büküm yapabileceksiniz.

Amaca uygun olarak sacların kenarlarına apkant preslerde aynı yönde iki büküm yapabileceksiniz.

Amaca uygun olarak sacların kenarlarına apkant preslerde birisi ters yönde üç büküm yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam: Atölye ortamı ve gerçek çalışma ortamı.

Donanım: Takımhane, markalama aletleri, eldiven, önlük, apkant pres.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu modül içerisinde her öğrenme ve uygulama faaliyetinden sonra yapılan ölçme ve değerlendirmeler ile kendi kendinizi değerlendirebileceksiniz.

Modül sonunda öğretmeniniz tarafından yapılan uygulamalı testlerle, kazandığınız bilgi ve beceriler değerlendirilecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ Sevgili Öğrenci,

Bu modülde size öğretilmek istenen sac kenarlarını bükme konusu, sektörde önemli

bir yere sahiptir. Günümüzde sac bükme ile ilgili faaliyet gösteren büyüklü küçüklü binlerce işletme

vardır. Bu işletmeler için makine, takım, kalıp imalatı yapan işletmeler de azımsanmayacak kadar çoktur. Bu modülde elde edeceğiniz bilgi ve beceri ile sektörde iş imkanı bulacaksınız.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Bu faaliyet sonucunda gerekli ortam sağlandığında tekniğe uygun olarak sacların

kenarlarına apkant preslerde tek büküm yapabileceksiniz.

Apkant pres çeşilerini araştırınız. Kenar bükme aparatlarının amaçlarını ve şekillerini araştırınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamı ve sac bükme makinelerinin satıldığı

mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Sac bükme işlemini daha kolay yapabilmeniz için sac bükme işlemiyle ilgilenen ve bu işi yapan firmalara giderek iş esnasında gözlemlemeniz daha faydalı olacaktır.

1. SAC KENAR BÜKÜMLERİ

1.1. Sac Kenar Bükümlerinin Önemi Sac kenarlarının bükülmesi sacın dayanımını arttırarak kısa sürede deforme olmasını

önler, bu da yapılan işlerin uzun ömürlü ve dayanıklı olmasını sağlar. Saca dayanım kazandırmak için yapılmış büküm işlemlerin den bir örnek Şekil 1’de gösterilmiştir.

Şekil 1.1: Sacdan bükülmüş kutu

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.2. Sac Kenar Bükümünde İşlem Sırası

Şekil 1.2: Kenarları bükülmüş sac

Ölçüleri verilen sacın açınım boyunu hesaplayarak Markalama Modülünde öğrenmiş

olduğumuz yöntem ve tekniklere uygun olarak sacı açınım ölçüsünde markalayınız. Markalama sonucunda ölçüler aşağıdaki gibi çıkmış olduğundan emin olun. Şekilde mavi çizgilerle çizilmiş sac kenarlarını, makas veya diğer çıkarma araçlarıyla çıkartılarak bükme işlemine geçilebilir.

Şekil 1.3: Büküm yapılacak sacın açınımı

5

Bükme kalıpları, apkant pres üzerinde bulunan alt kalıbın değiştirilmesiyle uygun bükme yuvasında yapılmalıdır.

Resim 1.1: Apkantta alt ağzın değişimi

Markalayarak kenarlarını boşaltığınız parçanın büküm sırasına göre bükme işlemi

tamamlanır. Eğer bükme kalıbı parçalı değil ise yani apkant presin üst kalıbı sacın büküm sırasının son bükümü sırasında bir çekiç veya tokmak yardımıyla 1 no’lu büküm düzeltilir

Resim 1.2: Apkantta bükülen sacın düzeltilmesi

6

Bükme işlemi yapıldıktan sonra tekrar çekiç veya tokmakla eski haline getirilir. Böylece bükme işlemi tamamlanmış olur.

Resim 1.3: Bükülen sacın köşe düzeltilmesi

Eğer apkant presin üst kalıbı parçalı kalıp ise bükme işlemi başka bir işleme tabi

tutulmadan bitirilir.

Resim 1.4: Apkantta üst parçalı ağızla çalışma

1.3. Köşe Çıkarma Teknikleri

1.3.1. Makaslarla Köşe Çıkarma

El Makaslarında Köşe Çıkarma

El makasları, ince sac parçaların kesilmesinde kullanılan el aletleridir. El makasları ile genellikle 1 mm ve daha ince olan küçük sac parçaların kesimi yapılır.

Şekil 1.4: El makası

7

Çıkartılacak parçanın şekline göre makas seçilerek köşeler dikkatlice çıkartılır. Köşe çıkarma işlemi yapılırken şunlara dikkat edilmelidir.

• Kesilecek iş parçası markalanmaldır. • Kesilecek şekle uygun makas seçilmelidir. • Makas bıçağı parçaya yerleştirildiğinde çeneler arasındaki açı 20

dereceden küçük olmalıdır. • Makas çeneleri, parçanın yüzeyine dik gelecek şekilde yerleştirilmelidir. • Kesilecek iş parçası makas bıçaklarına yerleştirilir, parça mengene ya da

el ile sıkıca tutulur, makasa kesme kuvveti uygulanarak düzgün kesme işlemi yapılmalıdır.

• Kesme işlemi sırasında markalama çizgileri görülecek şekilde kesilmelidir.

• Kesme işlemi sırasında makas ağızları tam kapanmamalıdır. Makas ağzı tekrar açılıp kesme işlemine devam edilmelidir. Aksi durumda makasın bıçakları tam kapandığında parça üzerinde yırtılmalar olabilir.

• El makasları ile uzun parça kesiminde, elin rahat hareket edebilmesi için, iş parçasının kesilen kısımları birbirinden ayrılmalıdır (kesilen parça aşağı doğru eğilmeli).

• Markalama çizgilerinin birleştiği köşelerde kesme işlemi durdurulmalı ve köşe çizgi geçilmemelidir.

• Dar açılı bir köşeden kesme işlemi yapılmak isteniyorsa makas tam köşeye yerleştirilmemeli, yan tarafından kesmeye başlanmalıdır.

Kollu Makaslarda Köşe Çıkarma

Genellikle 1 ile 5 mm et kalınlığı olan levha ve değişik ölçülerdeki lama parçaların

kesilmesinde kullanılır. Köşe çıkarma işlemlerinde genel olarak masa üstü kollu makaslar kullanılır.

Bu makasların masa üzerine monte edilen tipinin yanı sıra yere monte edilen tipleri de vardır.

Resim 1.5: Kollu makasla köşe çıkarma

8

Et kalınlığı 2 mm’ye kadar olan metallerin düzgün ve uzun kesimi için kollu giyotin

makaslar sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır. Kollu makasların ağız açıları 12 derece olup 200 mm uzunluktaki parçaların

kesilmesinde de kullanılır. Kollu makaslarla köşeler çıkartılırken makasın ana parça içine kaçırılmamasına dikkat

edilmelidir.

1.3.2. Kalıplarda Köşe Çıkarma Eksantrik preslerde yapılan bu işlem genellikle seri işlerin yapımında kullanılır.

Eksantrik prese bağlanan bir kalıp yardımıyla yapılan bir işlemdir.

Şekil 1.5: Eksantrik pres

Kalıplar çıkartacağımız parça şekline göre imal edilerek preslere bağlanır. Tek bükümlü bir sac parçanın köşe çıkarma kalıbından çıkartıldıktan sonra köşe görütüsü aşağıdaki gibidir.

9

Şekil 1.6: Köşesi çıkarılan parçanın şematik görünüşü

Şekil 1.7: Çift büküm yapılacak parçanın kalıptan çıkartılmış köşe açınımı

Şekil 1.8: Üç büküm yapılacak parçanın köşe çıkarma kalıbından çıkan iş parçası köşe profili

Eksantirik preslerde köşe çıkarma işlemleri seri üretim işlerinde çok sıkça kullanılan

bir yöntemdir. Çünkü kalıp istenildiği zaman değiştirilebilir. Bu da kullanılma sebebini artırır.

10

Resim 1.6: Eksantirik preste bir köşe çıkarma işlemi yapılırken görülmektedir. 1.4. Köşe Çıkarma Makinelerinde Köşe Çıkarma

Köşe çıkarma makinelerinde sac parçaların genellikle doksan derece açılı olan

kısımları çıkartılır. Seri imalat işlemlerinde kullanılırlar (Resim 7).

Resim 1.7: Köşe çıkartma makinesi

11

1.5. Kare Sacın Kenarlarına Tek Büküm Yapma Kenarları tek büküm yapılmış saclar, genellikle dolap ve masaların raflarında

mukavemeti artırmak için kullanılan bir büküm çeşididir. Şekil 1.9’da kesidi verilen sacın açınım boyunu heseplarken L=L1+L2+L3-bükümsayısı *S olarak hesaplanır (Bükme modülünde anlatılmıştır).

Ş

Şekil 1.9: Kenarları bükülmüş sac büküm ölçüleri L1=15 L2=150 L3=15 L=15+150+15-2*1=178mm olarak bulunur. Büküm profili verilen bu sacın açınımı Şekil 1.10’daki gibi olur. Kare bir sac olduğu

için iki tarafın ölçüleri de aynıdır.

Şekil 1.10: Sacın açınım ölçüleri Bükme işlemine başlanmadan önce apkant presin alt kalıbı yapılacak bükme işlemine

göre ayarlanır. Alt kalıp ayarlanmadan bükme işlemine başlanmaz.

12

Resim 1.8: Kalıpların ayarlanması

Alt kalıp ayarlandıktan sonra kurs boyu kumanda panosundan ayarlanır.

Resim 1.9: Kontrol paneli

Bükme işlemini 1no’lu bükümden başlayarak yapalır. Eğer üst kalıp parçalı değil ise

son büküm yapılmadan önce 1no’lu büküm kenarını düzetmeyi unutmayınız (Resim 9).

Resim 1.10: Sacın kenarının açılması

13

Son büküm tamamlandıktan sonra açtığımız bir no’lu büküm tekrar eski konumuna

getirilir.

Resim 1.11: Büküm köşelerinin düzeltilmesi

14

UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki şekilde verilen kare sacın açınım boyunu bulunuz ve verilen ölçülerde

bükme işlemini gerçekleştiriniz. (Parça kalınlığı 1mm’dir.)

İşlem Basamakları Öneriler Ölçüleri verilen sacın açınım boyunu

hesaplayınız. Açınım boyunu hesapladıktan sonra

markalayınız (Şekil 1.3) Markalama işleminden sonra köşeleri

çıkarınız.

Resim 1.12

Bükeceğiniz parcaya göre apkant presin kalıplarını ayarlayınız (Resim1.1).

Sacın kalınlığına uygun baskı kuvvetini ayarlayınız.

Resim 1.13

Hesaplama yaparken büküm sayısına dikkat ediniz

Markalama takımlarını kullanmaya dikkat ediniz.

Makasla köşe çıkartma yapıyorsak makası ana parça içine kaçırmamaya dikkat ediniz

Apkantta çalışırken güvenlik önlemlerini alınız.

Apkant preste bükme işlemini kalıbın uç kısmında yapmaya dikkat ediniz.

Şekil 1.11 Bükülecek parçanın ölçüleri


15

Apkant preste 1 nu’lu bükümden başlayarak sıra ile bükme işlemine başlayınız.

Resim 1.14

1 nu’lu bükümden sonra 2 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 1.15

2 nu’lu bükümden sonra 3 nu’lu

bükümü yapınız.

Resim 1.16

3 nu’lu bükümü yaptıktan sonra 4 nu’lu bükümü yapmadan önce 1 nu’lu bükümün 4 nu’lu bükümle birleştiği yer tokmak veya çekiç yardımıyla

Büküm sırasını kontrol ediniz.

Son bükme işleminden önce parçayı kontrol ediniz.

4 nu’lu bükümü yaparken mutlaka 1 nu’lu bükümün ucunun düzeltilmiş olması gerektiğine dikkat ediniz.

İşlem sonunda kenarlarda kalabilecek açıklıkları çekiç veya tokmak yardımıyla kapatınız

16

açılır(Resim1.10). 4 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 1.8

4 nu’lu bükümü yaptıktan sonra açtığımız 1nu’lu bükümün kenarı çekiç veya tokmak yardımıyla düzeltiniz.

Düzeltme işleminden sonra işlem

bitmiş olur.

Resim 1.17

Ölçü ve büküm yerlerini kontrol ediniz.

4 nu’lu büküm işlemi bittikten sonra açtığımız 1nu’lu büküm kenarını takrar eski haline getirerek işlemi tamamlayınız

17


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgiler kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak

belirleyiniz.

A) OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz.

(....)1. Sac kenarlarını bükme sacın dayanımını arttırır. (....)2. Sac kenarlarını bükme sacın kısa sürede deforme olmasını önler. (....)3. Makaslarla köşe çıkarma işlemi en az kullanılan köşe çıkarma işlemidir. (....)4. Seri imalat işlemlerinde makaslarla köşe çıkarma işlemleri yapılır. (....)5. Seri imalat işlemlerinde en çok eksantrik presler kullanılır. (....)6. Bükme işlemine 1nu’lu bükümden başlanır. (....)7. Son büküm parçalı kalıpta her hangi bir düzeltme işlemi yapılmadan yapılabilir. (....)8. Uygun alt kalıp hazırlanmadan bükme işlemi yapılır.

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulama değerlendirme faaliyetine geçiniz.


18

B) UYGULAMALI TEST Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı

gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ

DEĞERLENDIRME KRITERLERI Evet Hayır

Ön hazılık yaptınız mı? Bükülecek şekle gore açınım boyunu hesapladınız mı? Markalama çizgilerine uygun parçayı kestiniz mi? Makineye uygun bükme kalıbını bağladınız mı? Makinada 1 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 2 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 3 nu’lu bükümü yaptınız mı? 4 nu’lu bükümü yapmadan önce 1 nu’lu bükümün ucunu çekiçle açtınız mı?

Makinada 4 nu’lu bükümü yaptınız mı? 4 nu’lu bükümü yaptıktan sonra açtığımız 1 nu’lu bükümün ucunu çekiçle eski haline getirdiniz mi?

İşi zamanında bitirdiniz mi? Bu işlemleri gerçekleştiriken güvenlik kurallarına uydun mu?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

19

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında amaca uygun olarak sacların

kenarlarına apkant preslerde aynı yönde iki büküm yapabileceksiniz.

İki bükümün kullanım alanlarını araştırınız. İki büküm işleminde kullanılan kalıp çeşitlerini araştırınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamından ve çevrede bulşunan fabrikalardan

yararlana bilirsiniz.

2. KARE SACIN KENARLARINA AYNI YÖNDE İKİ BÜKÜM YAPMA

Kare sacın kenarlarına aynı yönde büküm yapma işlemi genelikle sac dolap

kapaklarında ve mukavemetin arttırılması gerekli yerlerde yapılır. Bu bükümde apkant presinin üst kalıbı parçalı değil ise ilk dört büküm yapıldıktan sonra büküm sırası değişir.

Şekil 2.1: Parçalı kalıpta büküm işlemi yapılan parçanın büküm sırası


AMAÇ

ARAŞTIRMA

20

Şekil 2.2: üst kalıp parçalı degil ise izlencek büküm sırası

Üst kalıbın parçalı olmaması işlemin 7 ve 8 no’lu bükümlerinin cakada yapılmasını

gerektirir. Bu bükümler içinde caka için basit kalıp hazırlanır.

Resim 2.1: Bükümler için hazırlanan kalıp

Hazırlanan bu kalıpla bükülmemiş 7 ve 8 no’lu bükümler yapılır.

Resim 2.2: Hazırlanan kalıbın büküm yapılacak parça üzerinde

21

Resim 2.3 Bükme işlemi cakada yapılır

22



bükme işlemini gerçekleştiriniz. Parça kalınlığı 1mm dir.

Şekli 2.3: Bükülecek parçanın büküm prolili ve ölçüleri

UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler

Ölçüleri verilen sacın açınım boyunu hesaplayınız.

Açınım boyunu hesapladıktan sonra

parçayı markalayınız (Şekil 2.1). Markalama işleminden sonra köşeleri

çıkarınız.

Resim 2.4

İstenilen açıya göre apkant presin üst ve alt kalıbını ayarlayınız.

Resim 2.5

Sacın kalınlığına uygun baskı kuvvetini ayarlayınız.

Resim 2.6

Parçayı kalıbın üstüne, ilk markalama

Hesaplama yaperken büküm sayısına dikket ediniz.

Markalama esnasında markalama

takımlarını kul lanınız. Markalama işlemini kontrol ediniz.

Makasla kesme yaparken makası ana parçaya kaçırmamaya dikkat ediniz.

Alt ve üst kalıbı ayarlarken yuvaların aynı eksen üzerine gelip gelmediğine dikkat ediniz.


23

çizgisi üstte olacak şekilde koyunuz.

Resim 2.7

Buton veya pedala basarak 1 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 2.8


Resim 2.9

Tehlikeli bir durumda ya da hatalı büküm olduğu anda acil durdurma butonuna basınız.

24


Resim 2.10

Buton veya pedala basarak 4 nu’lu bükümü yapınız.Resim 2.11

Resim 2.11

Butona veya pedala basarak 5 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 2.12

6 nu’lu ve 8 nu’lu bükümler cakada

yapınız eğer apkant presteki kalıbınız

Cakada yapılacak olan bükümlerde basit bir kalıp hazırlamayı unutmayınız (Resim 2.1).

Eğer büküm cakada yapılacaksa büküm sırasının şu şekilde olmasına dikkat ediniz (Şekil 2.3.).

Hazırladığınız bu kalıbı kullanarak bükme işlemlerini tamamlayınız (Resim 2.3).

25

parçalı kalıp ise bu bükümlerde apkant preste yapılır

Butona veya pedala basarak 6 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 2.13

Buton veya pedalı kullanarak 7 nu’lu


Resim 2.14

Buton veya pedalı kullanarak 8 nu’lu bükümü yapınız.

Resim 2.15

26

Son bükümden sonra işlem bitmiş olur.

Resim 2.16

Ölçü ve büküm yerlerini kontrol ediniz.

İşlem sonunda kenarlarda kalabilecek açıklıkları çekiç veya tokmak yardımıyla kapatınız.

27

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME UYGULAMALI TEST

Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı


KONTROL LİSTESİ


Ön hazılık yaptın mı? Bükülecek şekle gore açınım boyunu hesapladınız mı? Markalama çizgilerine uygun parçayı kestiniz mi? Makineya uygun bükme kalıbını bağladınız mı? Makinada 1 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 2 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 3 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 4 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 5 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 6 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 7 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 8 nu’lu bükümü yaptınız mı? İşi zamanında bitirdiniz mi? Bu işlemleri gerçekleştiriken güvenlik kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.


28

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 Bu faaliyet sonucunda gerekli ortam sağlandığında tekniğe uygun olarak sacın

kenarlarına apkant preslerde birisi ters yönde üç büküm yapabileceksiniz. Şu ana kadar yapmış olduğumuz ve şu anda yapacağımız bükümü görebileceğimiz bir

metal mobilyalar satan mağazaya giderek bükümlerin nerelerde kullanılmış olduğunu araştırınız.

3. KARE SACIN KENARLARINA BİRİSİ TERS YÖNDE ÜÇ BÜKÜM YAPMA

Biri farklı yönde üç büküm genellikle dolap kapaklarını tutan profillerde kullanılır.

Kapak kapandığı zaman içeriye doğru gitmesini engeller ve mukavemeti artırır.

Şekil 3.1: Büküm kesidi ve ölçüleri

Büküme ilk önce ters bükümlerin yapılmasıyla başlanır ve daha sonra kare sacın

kenarına iki büküm yapma işlemindeki kurallar uygulanarak işlem tamamlanır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

29



bükme işlemini gerçekleştiriniz. Parça kalınlığı 1mm dir.

Şekil 3.2

İşlem Basamakları Öneriler

Ölçüleri verilen sacın açınım boyunu

hesaplayınız. Açınım boyunu hesapladıktan sonra

parçayı markalayınız.

Şekil 3.3

Markalama işleminden sonra köşeleri

çıkarınız.

Resim 3.1

İstenilen açıya göre apkant presin üst

Hesaplama yaperken büküm sayısına dikkat ediniz.

Markalama esnasında markalama takımlarını kullanınız.

Makasla kesme yaparken makası ana parçaya kaçırmamaya dikkat ediniz.


30

ve alt kalıbını ayarlayınız.

Resim 3.2

Sacın kalınlığına uygun baskı

kuvvetini ayarlayınız.

Resim 3.3

Parçayı kalıbın üstüne ilk markalama

çizgisi üstte olacak şekilde koyunuz.

Resim 3.4


Resim 3.5


Alt ve üst kalıbı ayarlarken yuvaların aynı eksen üzerine gelip gelmediğine dikkat ediniz.

Markalamayı görebilmek için gerekli aydınlatma ortamını sağlayınız.

31

Resim 3.6

Buton veya pedala basarak 3 nu’lu


Resim 3.7



Resim 3.8

• Buton veya pedala basarak 5 nu’lu


Cakada yapılacak olan bükümlerde basit bir kalıp hazırlamayı unutmayınız.

32

Resim 3.9



Resim 3.10



Resim 3.11


Resim 3.10

Hazırladığınız bu kalıbı kullanarak bükme işlemlerini tamamlayınız.

33

Resim 3.12


Resim 3.13

Eğer apkant presinizin kalıbı parçalı

değil ise 10 ve 12. bükümler cakada yapılır.



Resim 3.14



Resim 3.14

34

Resim 3.15



Resim 3.16

Son bükümden sonra işlem bitmiş

olur.

Resim 3.17

Ölçülerini kontrol ediniz.

İşlem sonunda kenarlarde kalabilecek açıklıkları çekiç veya tokmak yardımıyla kapatınız.

35

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME UYGULAMALI TEST

Yaptığınız uygulamayı kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı


KONTROL LİSTESİ


Ön hazılık yaptınız mı? Bükülecek şekle gore açınım boyunu hesapladınız mı? Markalama çizgilerine uygun parçayı kestiniz mi? Makineye uygun bükme kalıbını bağladınız mı? Makinada 1 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 2 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 3 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 4 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 5 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 6 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 7 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 8 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 9 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 10 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 11 nu’lu bükümü yaptınız mı? Makinada 12 nu’lu bükümü yaptınız mı? İşi zamanında bitirdiniz mi? Bu işlemleri gerçekleştiriken güvenlik kurallarına uydunuz mu?

DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ederek veya araştırarak eksikliklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarınızın tamamı evet ise modül değerlendirmeye geçiniz.


36

MODÜL DEĞERLENDİRME

PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME) Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre ölçünüz.

KONTROL LİSTESİ DEĞERLENDIRME KRITERLERI Evet Hayır

Ön hazılık yaptınız mı? Bükülecek şekle gore açınım boyunu hesapladınız mı? Markalama çizgilerine uygun parçayı kestiniz mi? Makineye uygun bükme kalıbını bağladınız mı? Büküm sırasına göre bükümlerinizi yaptınız mı? İşi zamanında bitirdiniz mi? Bu işlemleri gerçekleştiriken güvenlik kurallarına uydun mu?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız evet ise modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size

çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

37

CEVAP ANAHTARI

ÖĞRENME FAALİYETİ 1’İN CEVAP ANAHTARI

1 D 2 D 3 Y 4 Y 5 D 6 D 7 D 8 Y

Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

CEVAP ANAHTARI

38

KAYNAKLAR

Öğrt. Görv. BAĞLAR Cengiz, Ders Notları BURSA, 2005.

GENÇ BAYRAKTAR Sac San ve Tic, Küçük sanayi sitesi 57-A Blok BURSA, 2005.

KAYNAKLAR

Documents

Microsoft Word - SACLARIN KENARLARINI BÜKME