Predlog Nacionalne strategije

održivog razvoja Crne Gore do

2030. godine

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Nacionalna strategija održivog razvoja

do 2030. godine

MJESTO NSOR U RAZVOJNOJ POLITICI ZEMLJE

Nacionalnom strategijom održivog razvoja Crne Gore utvrđuju se principi, strateški

ciljevi i mjere za dostizanje DUGOROČNOG ODRŽIVOG RAZVOJA DRUŠTVA, uzimajući u

obzir postojeće stanje i preuzete međunarodne obaveze, prioritetno A2030.

Na navedeni način NSOR se pozicionira kao KROVNA, HORIZONTALNA I DUGOROČNA

RAZVOJNA STRATEGIJA CRNE GORE, koja se ne odnosi samo na ekonomiju i životnu

sredinu, već i na nezamjenljive ljudske resurse i dragocjeni društveni kapital koji treba

da omogući prosperitetan razvoj svih građana Crne Gore.

NSOR je odgovor na: utvrđene neodržive razvojne trendove (npr.detaljno evidentirani-

korišćenje mineralnih sirovina, šuma, voda, prostora, ljudskih resursa...); na

neusaglašene sektorske politike kako međusobno, tako i s NSOR, te politikom zaštite

životne sredine; na institucionalni okvir koji nije usklađen s potrebama sprovođenja

politike održivog razvoja i zahtjevima dobrog upravljanja; na neusklađenost sistema

javnih finansija (Budžeta CG i budžeta opština) s potrebom horizontalnog i vertikalnog

pozicioniranja prioriteta održivog razvoja u nacionalnim strateškim politikama,

planovima i programima, odnosno na neusklađenost stvarnih akcija s iskazanom

političkom podrškom i zvaničnim opredjeljenjima.

NSOR integriše zahtjeve UN Agende za održivi razvoj u nacionalni kontekst kroz

odgovore na prethodno prepoznate nacionalne potrebe.

Struktura Predloga NSOR 1. Uloga i značaj NSOR za period do 2030.godine

2. Ocjena stanja nacionalnih resursa

ljudski, društveni, prirodni, ekonomski;

upravljanje za OR

3. Ključni neodrživi trendovi razvoja i potrebe održivog razvoja do 2030. godine

ljudski, društveni, prirodni, ekonomski;

upravljanje za OR

4. Strateški ciljevi i mjere

Unapređenje stanja ljudskih resursa i jačanje socijalne kohezije

Podrška vrijednostima, normama i obrascima ponašanja značajnim za održivost društva

Očuvanje prirodnog kapitala

Uvođenje zelene ekonomije

Unapređenje upravljanja za OR

5. Finansiranje za održivi razvoj

6. Akcioni plan NSOR do 2030. godine

7. Praćenje sprovođenja NSOR i mjerenje održivosti razvoja Crne Gore do 2030. godine

UN RAZVOJNA AGENDA: "Transformišući naš svijet: Agenda za održivi razvoj do

2030“ (17 ciljeva, 169 zadataka, 241 indikator, AAAA kao finansijsk okvir)

17

ciljeva

169

zadataka

- 167

AAAA

241 indikator

42,3% do

2018. g.

PITANJA KOJA SU ZAHTIJEVALA POLITIČKI STAV

Reforme Nacionalnog savjeta - od savjetodavnog tijela Vlade Crne Gore da preraste u

državni savjet uz dodatno ojačano učešće civilnog, poslovnog i naučnog sektora.

Snaženje uloge Skupštine Crne Gore u sprovođenju politike održivog razvoja Crne

Gore (Analiza o ostvarenjima i izazovima ekološke države, 20 godina ekološke države

Crne Gore iz 2011. godine: donošenje NSOR do 2030. godine od strane Skupštine Crne

Gore, informisanje Skupštine Crne Gore o napretku u sprovođenju NSOR do 2030.

godine, te formiranje skupštinskog odbora za praćenje sprovođenja politike održivog

razvoja Crne Gore).

Uspostavljanje savjeta za održivi razvoj na lokalnom nivou, posebno radi

usklađivanja strateških planova razvoja opština s zahtjevima NSOR.

Centralna jedinica za sprovođenje politike održivog razvoja: Kancelarija za održivi

razvoj/Kabinet Premijera, Ministarstvo za sprovođenje Agende 2030

Jedinica/službenik u Minstarstvu finansija za finansiranje za OR/za AAAA;

službenici u resorima zaduženi za OR

PITANJA KOJA SU ZAHTIJEVALA POLITIČKI STAV

STATISTIKA

MONSTAT, CB, MF, IJZ, Uprava carina, Poreska uprava, Fond za zdravstveno osiguranje, Ministarstvo nauke-proizvodjači zvanične statistike relevantni za SDGs;

Predlog NSOR da se utvrdi 17 novih administrativnih proizvođača statistike za potrebe SDGs kroz prijavljivanje za proces potvrdjivanja podataka kod Savjeta statističog sistema (prosjek trajanja procedure oko 3 godine); nakon odobrenja od strane Savjeta, MONSTAT treba da ima obavezu potvrdjivanja njihovih podataka;

Novi proizvođači zvanične statistike: Agencija za zaštitu životne sredine i MORT, da apliciraju za dobijanje statusa u skaldu s odredbama Zakona o statistici/ili izmjenama i dopunama ovog zakona, te da se takav status potvrdi Programom zvanične statistike (u izuzetnim okolnostima prije isteka roka važećem programu do 2018. godine);

Uspostavljanje informacionog sistema za podršku sistemu izvještavanja o sprovođenju NSOR/Agenda 2030 (moguće rješenje server u MORT/jedinici za OR-kroz podršku UNEP-Live, uvezan s MID-om, ali s obavezom unosa podataka od strane 25 proizvođača statistike za NSR i Agende 2030 )

Zvanični i administrativni proizvođači pripremaju izvještaje vezane za statističku obradu relevantnih podataka za SDG indikatore, kumulativne i nacionalne OR;

MORT/Jedinica OR uzima u obzir statističke izvještaje i integriše ih u Izvještaj o sprovođenju NSOR/Agende 2030;

MORT/Jedinica OR nadležna za izvještavanje u nacionalnom kontekstu i prema UN-u.

Rast budžetskih izdvajanja za održivi razvoj (administrativni troškovi i s njima povezane programske aktivnosti)

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

20

27

20

28

20

29

20

30

Prikupljanje i obrada

podataka X x x x x x x x x x x x x x x

Uvođenje indikatora

sprovođenja NSOR x x x x x x x x x x

Uvedeno indikatora za

sprovođenje NSOR

(zvanični i

administrativni

proizvođači statistike)

x

(42,3%)

x

(50%)

x

(65%)

x

(75%)

Priprema izvještaja o

napretku x x x x x x x x x x x x

Objavljivanje izvještaja o

napretku x x x x x x

Analiza prikupljenih

podataka i izvještaja o

napretku

x x x x x x x x x x x x

Izrada preporuka za

unaprijeđenje

sprovođenja NSOR

x x x x x x x

Revizija AP NSOR x x x

Revizija NSOR x

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Nacionalna strategija održivog razvoja

do 2030. godine

UNAPREĐENJE DEMOGRAFSKIH KRETANJA I SMANJIVANJE DEMOGRAFSKOG DEFICITA 1.1

OMOGUĆAVANJE ZDRAVIH ŽIVOTA I PROMOVISANJE DOBROBITI ZA SVE LJUDE U SVIM UZRASTIMA

1.2

OBEZBJEĐIVANJE INKLUZIVNOG I PRAVEDNOG OBRAZOVANJA I PROMOVISANJE MOGUĆNOSTI CJELOŽIVOTNOG UČENJA ZA SVE

1.3

AKCENTI I POTREBNA PODRŠKA:

- afirmisati scenario RASTA stanovništva, predlogom mjera NSOR

(pronatalitetna politika kao odgovor na rizik depopulacije, ekonomskim

mjerama, itd)

- jačati ulaganje u javno zdravlje u skladu sa programom strukturnih reformi

- obezbijediti besplatno i srednjoškolsko obrazovanje za sve do 2030.g.

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Nacionalna strategija održivog razvoja

do 2030. godine

AKTIVAN ODNOS KLJUČNIH AKTERA PREMA ODRŽIVOSTI RAZVOJA 2.1

RAZVOJ SISTEMA VRIJEDNOSTI U SKLADU SA CILJEVIMA ODRŽIVOG RAZVOJA ZAJEDNICE 2.2

RAZVIJANJE DRŽAVE KAO EFIKASNE VLADAVINE PRAVA 2.3

PREVAZIĆI PROBLEM MENADŽERSKOG DEFICITA I OJAČATI DRUŠTVENO ODGOVORNO POSLOVANJE

2.4

STIMULISATI ZAPOŠLJIVOST I SOCIJALNU INKLUZIJU 2.5

UNAPRIJEDITI ZNAČAJ KULTURE KAO TEMELJNE VRIJEDNOSTI DUHOVNOG, DRUŠTVENOG I EKONOMSKOG RAZVOJA KOJA ZNAČAJNO UNAPREĐUJE KVALITET ŽIVOTA GRAĐANA

2.6

EFIKASAN I SAVREMEN SISTEM INTEGRALNE ZAŠTITE, UPRAVLJANJA I ODRŽIVOG KORIŠĆENJA KULTURNE BAŠTINE I PREDJELA

2.7

POSTIZANJE RAVNOMJERNIJEG SOCIO-EKONOMSKOG RAZVOJA SVIH JEDINICA LOKALNE SAMOUPRAVE I REGIONA ZASNOVAN NA KONKURENTNOSTI, INOVATIVNOSTI I ZAPOŠLJAVANJU SA POSEBNIM AKCENTOM NA RAZVOJU SJEVERNOG REGIONA

2.8

AKCENTI:

-Puna politička i svaka

druga podrška

procesu izgradnje

države vladavine prava

-Očuvanje nacionanog

identiteta,

kulture i kulturne baštine

-Integrisane i mjere

rasta zaposlenosti: za

dostojanstven rad za sve

3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

3.6

Zaustaviti degradaciju vrijednosti obnovljivih prirodnih resursa: biodiverziteta, vode, vazduha, zemljišta

Omogućiti efikasno upravljanje prirodnim resursima

Omogućiti simbiozu efekata unapređenja stanja životne sredine i zdravlja ljudi

Riješiti probleme neodrživog kapacitiranja prostora generisane nerealnim zahtjevima u pogledu kvantiteta i kvaliteta izgrađene sredine

Omogućiti resursno efikasnu upotrebu metalnih i nemetalnih sirovina

Ublažavanje uticaja prirodnih i antropogenih hazarda

AKCENTI I POTREBNA PODRŠKA:

-povezano sa pitanjima Budžeta za OR i modela UPRAVLJANJA

- mjere koje smanjuju negativna uticaj na ŽS moraju postati dio razvojne strategije,

modela finasiranja i upravljanja razvojem odnosno ODRŽIVIM razvojem na principu međugeneracijske solidarnosti

KRETATI SE KA NISKOKARBONSKOM RAZVOJU SMANJENJEM NIVOA EMISIJA S EFEKTOM STAKLENE BAŠTE DO 2030. ZA 30% U ODNOSU NA 1990.

4.1

POBOLJŠATI RESURSNU EFIKASNOSTI U KLJUČNIM EKONOMSKIM SEKTORIMA 4.2

UNAPRIJEDITI UPRAVLJANJE OTPADOM NA PUTU KA CIRKULARNOJ EKONOMIJI 4.3

PODRŽATI ODRZIVU VALORIZACIJU I OCUVANJE RESURSA MORA, TE PODSTICATI PLAVU EKONOMIJU 4.4

PODSTICATI OZELENJAVANJE EKONOMIJE KROZ PROMOVISANJE I PRIMJENU ODRŽIVIH OBRAZACA PROIZVODNJE I POTROŠNJE I OZELENJAVANJE JAVNIH NABAVKI

4.5

PRIMJENITI DRUŠTVENU ODGOVORNOST U PRAKSI SVIH SEKTORA U SKLADU S POZITIVNIM EVROPSKIM I MEĐUNARODNIM ISKUSTVIMA

4.6

POVEĆATI NIVO KONKURENTNOST CRNOGORSKE EKONOMIJE ZA ODRŽIVI RAZVOJ I ZELENA RADNA MJESTA

4.7

AKCENTI:

-Usklađenost sa sektorskim

strategijama i programom

ekonomskih reformi

Vlade, ALI

-Uz predlaganje većeg broja:

mjera za smanjenje resursno

neefikasnog upravljanja resursima,

smanjenja materijalne potrošnje

resursa, zelenih mjera za održivi razvoj

(kriteriji resursne efikasnosti, ekološka poreska reforma, zelene subvencije, zelene JN..)

CRNA GORA 2030 – ekonomske projekcije srednjoročne projekcije rasta (i razvoja, koji uključuje promjenu privredne strukture) gravitiraju prosječnoj realnoj stopi rasta od 4%

godišnje do 2020. godine, odnosno do 4,5% godišnje u periodu implementacije NSOR. Po praviliu „70“, to znači da bi se crnogorski BDP mogao

udvostručiti za 15 godina, što se poklapa sa periodom implementacije naše Strategije (2016-2030). U varijanti konstantnog fertiliteta rasta

stanovništva do 2030.g. (628.518, Monstat, projekcije iz 2014.g), dohodak po glavi stanovnika u 2030 godini dostigao bi nivo od 11.440 €

(BDP/pc).

Do 2030. godine planiranim mjerama NSOR, posebno u oblasti ekonomskih resursa, moguće je podići stopu aktivnosti stanovništva (16-64) sa

64% na 69%, odnosno sa 86 na 95% udnosu na prosječnu stopu aktivnosti stanovništva (15-64) u EU.

rast stope zaposlenosti sa 52,5% na 56% u starosnoj dobi 15-64.godine do 2025.godine, što bi značilo 20.000 novozaposlenih i dohodak po glavi

stanovnika od 10.000 €. Slijedom projektovane stope privrednog rasta do 2030. godine, moguće je stopu zaposlenosti povećati do dodatna 2

procentna poena odnosno na 57,5%. Rast stope zaposlenosti na nivo od 57,5%, uz proporcionalan rast radnog kontigenta 15-64, omogućio bi

preko 33.000 novih radnih mjesta do 2030. godine.

Važno je istaći da će, prema projekcijama WTTC, sektor turizma i putovanja povećati relativno učešće u ukupnoj zaposlenosti sa 10,3%

(18.500) u 2015.g. na 13,8% do 2026. godine (26.000 radnih mjesta) – direktni doprinos.

smanjenje stope nezaposlenosti, sa tendencijom približavanja EU prosjeku odnosno jednocifrenoj nezaposlenosti;

strukturu BDP Crne Gore i dalje će opredjeljivati pretežno usluge (do 75% uključujući građevinarstvo), zatim industrija sa 15%, te

poljoprivreda sa 10%. Revitalizacijom industrije na principima održivog razvoja, moguće je povećati njeno učešće i do 20% BDP, čime bi se

smanjila izloženost naglim promjenama eksterne tražnje.

Smanjiti DMC za 20% do 2020. godine u odnosu na prosjek 2005-2012 (kroz ciljeve projektovane po sektorima), podići resursnu produktvnost,

postići ravnotežu bikapacitea (razlika ekološkog otiska i biokapacietea)

planirane projekcije uključuju i postizanje “ravnoteže” odliva po osnovu bilansa tekućih transakcija i priliva po osnovu SDI u odnosu na

ukupni BDP. Smanivanjem uvozne zavisnosti i jačanjem prioritetnih sektora privrede, mogu se očekivati pozitivni trendovi u smanjivanju robnog

deficita odnosno u ukupnom saldu roba i usluga.

zaduženost crnogorske ekonomije u skladu sa kriterijuma iz Mastrihta;postizanje održivosti javnog duga unapređuje kreditni rejtning zemlje,

a odgovorno upravljanje i kontrola javne potrošnje uz jačanje kapaciteta prihodnih institucija omogućiće kredibilno srednjoročno planiranje i

kreirati prostor za veći budžet za održivi razvoj;

Reforme za konkurentnost – 2020, Vlada Crne Gore, Kolašin April 2016. – preuzete i integrisane u NSOR.

Jačati sistem upravljanja za održivi razvoj

5.1

Jačati upravljanje životnom sredinom unapređenjem primjene instrumenata zaštite životne sredine

5.2

Sprovesti reformu institucionalne organizacije sistema upravljanja za održivi razvoj

5.3

Uspostaviti sistem praćenja održivosti nacionalnog razvoja, uključujući prelazak s praćenja milenijumskih razvojnih ciljeva na praćenje sprovođenja ciljeva održivog razvoja

5.4

Uspostaviti dugoročno održiv sistem finansiranja za održivi razvoj 5.5

AKCENTI I PODRŠKA:

1. POLITIČKI NIVO i STRUČNO-ADMINISTRATIVNI NIVO za upravljanje za OR

POSTOJEĆI– BUSSINESS AS USUAL- SCENARIO: unapređenje postojeće strukture Odjeljenja povećanjem broja izvršilaca

REALNI SCENARIO: transformacija Odjeljenja u Generalni direktorat s nadležnostima za sprovođenje politike održivog

razvoja

OPTIMALNI I SCENARIO: Kancelarija za održivi razvoj pri kabinetu Predsjednika Vlade

Kapaciteti u MF, resorima, lokalnim samoupravama, Centru za OR

USPOSTAVITI SISTEM ODRŽIVOG FINANSIRANJA ŽIVOTNE SREDINE I OČUVANJA PRIRODNOG KAPITALA KAO KOMPONENTE FINANSIRANJA ZA ODRŽIVI RAZVOJ

5.1

OMOGUĆITI UVOĐENJE ZELENE EKONOMIJE MOBILIZACIJOM SREDSTAVA ZA FINANSIRANJE ODRŽIVOG RAZVOJA 5.2

Akcenti i potrebna podrška:

-2014 – Budžet za ŽS (Program ŽS u MORT, Agencija za ŽS, kapitalni budžet za ŽS) je

oko 0,3% budžeta, ako tome dodamo i Nacionalne parkove, to je 7,69 mil € (0,41% Budžeta, odnosno 0,22% BDP-

a Crne Gore).

-Administrativni troškovi upravljanja NSOR i dijela programskih aktivnosti održivog korišćenja

prirodnih resursa - procijenjeno da je neophodno obezbijediti u Budžetu Crne Gore do 2020.

godine 1-1,5% ukupnih budžetskih sredstava, a do 2030. godine 1,5 do 2% sredstava.

Ka

stabilnim

i dovoljnim

izvorima

finansiranja

za OR:

Predlozi

integracije

prihoda i put

ka EKO

FONDU

LJUDSKI

RESURSI

DRUŠTVENI

RESURSI

PRIRODNI

RESURSI

EKONOMSKI

RESURSI

UPRAVLJANJE

ZA OR

FINANSIRANJE

ZA OR

SDGs INDIKATORI KOJI SE ODNOSE

NA TEMATSKU OBLAST (241) 42 (17%) 61 (25%) 28 (12%) 35 (15%) 48 (20%) 27(11%)

INDIKATORI PREPOZNATI PO NAZIVU I

SADRŽAJU, prate se (27 ind. -11%) 10 (24%) 7 (7%) 0 9 (26%) 0 1 (4%)

PREPOZNATI PO SADRŽAJU

(POTPUNO ILI DJELIMIČNO) I MOGU

POSLUŽITI KAO ALTERNATIVA (35

indikatira, 12%)

7 (17 7 (11%) 5 (18%) 9 (26%) 1 (2%) 6 (22%)

UVOĐENJE INDIKATORA SE PLANIRA

DO 2018. (40 indik. 16,6%) 13 (31%) 8 (13%) 7 (25%) 4 (11%) 8 (17%) 0 (0%)

UKUPNO DO 2018. MOGUĆE

PRATITI 102 indikatora (42,3%)

TOTAL: 72%

(30 indikatora)

TOTAL: 35%

(22 indikatora)

TOTAL: 43%

(12 indikatora)

TOTAL: 63%

(22 indikatora)

TOTAL: 19%

( 9 indikatora)

TOTAL: 19%

( 7 indikatora)

NACIONALNI INDIKATORI (NI) 50 66 52 97 8

KUMULATIVNI INDIKATORI

(Cumulative Indicators)

- Human

Development

Index (Indeks

razvoja po mjeri čovjeka, NHDI)

-Indeks rodne

nejednakosti

(Gender Inequality

Index )

-Social Progress

Index (Indeks

društvenog progresa)

- Ecological Footprint

(Ekološki otisak)

-DMC (Domaća

potršnja materijala)

-Land Consumption (Potrošnja prostora)

- Resource

Productivity

(Produktivnost

resursa)

- Genuine Progress

Indicator (Indeks istinskog razvoja)

- Environmental

Democracy Index

- Environmental Policy Index

- None

NSOR: INTEGRISANI OKVIR ZA MONITORING

BROJ INDIKATORA KOJI NIJESU PREPOZNATI NI PO NAZIVU, NI PO SADRŽAJU, I ČIJE UVOĐENJE SE NE PLANIRA DO 2018. g. - 139 d 241, ili 57,7%

NACIONALNI INDIKATORI uključuju pokazatelje koji se prate, indikatore koji su predloženi za uvodjenje a koji se relativno lako mogu uvesti u

nacionalno praćenje, ili pak koji su uevedeni u nacionalni sistem ali nije otpočeo njihov monitoring. Uspostavljena veza s indikatorima OR s UN

liste.

MEĐUNARODNI INDIKATORI - 36 indikatora međ. organizacija koji se proračunavaju za CG. Ustanovljena veza s indikatorima OR s UN liste

GODINA UKUPAN BROJ INDIKATORA KOJI ĆE SE PRATITI U CRNOJ GORI

BROJ INDIKATORA

KOJE JE POTREBNO UVESTI

UDIO

2016. 27 (u potpunosti, prema nazivu i sadržaju +35 (postoji alternativa prema sadržaju)

- 11,2% +14,5%

2018. 102 40 42,3%

2020. 121 19 50,2%

2022. 157 36 65,1%

2024. 181 23 74,7%

Pregled dinamike praćenja indikatora s UN liste u Crnoj Gori

ZVANIČNI PROIZVOĐAČI STATISTIKE U CRNOJ GORI INSTITUCIJE KOJE TREBA DA APLICIRAJU ZA VALIDACIJU PODATAKA OD

STRANE MONSTAT-A

Institucija

Zvanič

ni

pro

izvođač

Broj indikatora sa UN

liste za koje je

institucija odgovorna

(105)

Institucija

Broj indikatora

sa UN liste za

koje je

institucija

odgovorna (49)

1 Zavod za statistiku, MONSTAT DA 53 1 Agencija za elektronske komunikacije i poštansku

djelatnost

1

2 CBCG DA 7 2 Biotehnički fakultet 2

3 Fond za zdravstveno osiguranje DA 1 3 Direkcija za javne nabavke 1

4 Institut za javno zdravlje DA 20 4 Institut za biologiju mora Kotor 4

5 Ministarstvo finansija DA 19 5 Ministarstvo ekonomije 5

6 Ministarstvo nauke DA 3 6 Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 8

7 Poreska uprava DA 1 7 Ministarstvo pravde 1

8 Uprava carina DA 1 8 Ministarstvo prosvjete 7

INSTITUCIJE KOJE TREBA DA APLICIRAJU ZA STATUS ZVANIČNOG

PROIZVOĐAČA STATISTIKE (26)

9 Ministarstvo rada i socijalnog staranja 2

10 Ministarstvo saobraćaja i pomorstva 1

11 Ministarstvo za ljudska i manjinska prava 5

1 Agencija za zaštitu životne sredine NE 10 12 Ministarstvo zdravlja 3

2 Ministarstvo održivog razvoja i turizma NE 16 13

Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih

integracija

1

14 Ministarstvo unutrašnjih poslova 6

26 PROIZVOĐAČA PODATAKA - 180 SDG INDIKATORA 15 Zaštitnik ljudskih prava i sloboda 1

16 Uprava za nekretnine 1

PREGLED PROIZVOĐAČA STATISTIČKIH PODATAKA

Prioritetna tema Naziv kompleksnog indikatora Status u NSOR

Ljudski resursi Indeks razvoja po mjeri čovjeka

(Human Development Index, HDI) Uključen u sistem praćenja

Društveni resursi Indeks rodne nejednakosti

(Gender Inequality Index, GII) Uključen u sistem praćenja

Indeks društvenog progresa

(Social Progress Index, SPI) Realizovati pilot projekat

Prirodni resursi Ekološki otisak

(Ecological Footprint, EF) Uključen u sistem praćenja

Domaća potrošnja materijala

(Domestic Material Consumption, DMC) Uključen u sistem praćenja

Potrošnja prostora

(Land Consumption, LC) Uključen u sistem praćenja

Ekonomski resursi Produktivnost resursa

(Resource Productivity, RP) Uključen u sistem praćenja

Indeks istinskog razvoja

(Genuine Progress Indicator, GPI/ISEW) Realizovati pilot projekat

Upravljanje za OR Indeks demokratije životne sredine

(Environmental Democracy Index, EDI) Realizovati pilot projekat

Indeks performansi životne sredine

(Environmental Performance Index, EPI) Realizovati pilot projekat

PREGLED KOMPLEKSNIH INDIKATORA ZA PRAĆENJE

NSOR TRENDOVA ODRŽIVOSTI

SHEMATSKI PRIKAZ FUNKCIONISANJA SISTEMA ZA

PRAĆENJE SPROVOĐENJA NSOR (IRIS)

Pri

kuplj

anje

podata

ka i

izvje

štavanje

Viz

uelizacij

a p

odata

ka i

obja

vlj

ivanje

Proizvođač

statistike 1 Proizvođač

statistike 2 Proizvođač

statistike 3

IRIS

Onlajn platforma za praćenje

sprovođenja NSOR

Nacionalni

veb sajt

Firewall Baza podataka

obaveznih za

izvještavanje

Baza praksi

za ocjenu

iskustava

Protok

informacija na

globalnom,

regionalnom i

lokalnom nivou

Pruža zemljama sve

dostupne informacije

za podršku

izvještavanju, npr.

Stanje ŽS na

nacionalnom nivou ili

Multilateralni

sporazumi za ŽS;

Sadrži podatke za

izvještavanje, pravne

instrumente,

smjernice za

izvještavanje,

dogovorene formate

za izvještavanje itd.

Povezan sa IRIS-om

Eksperti mogu

koristiti podatke i

iskustva sa

platforme UNEP

live kako bi

podržali globalnu, regionalnu i

nacionalnu

stratešku procjenu

uticaja na ŽS

Indicator Reporting

Information System

(IRIS)