�

DONATOR

MINISTARSTVO SPOLJNIH POSLOVA NORVEŠKE

AKCENTI SA OKRUGLOG STOLA POSVEĆENOG POTREBII OBAVEZI DONOŠENJA ZAKONA O HIDROMETEOROLOŠKIM

POSLOVIMA KAO PRILOG RADNOJ GRUPIZA IZRADU NACRTA ZAKONA

Podgorica, 2005.

UTENRIKSDEPARTEMENTET

Ministry of Foreign Affairs

AKCENTI SA OKRUGLOG STOLA POSVEĆENOG POTREBII OBAVEZI DONOŠENJA ZAKONA O HIDROMETEOROLOŠKIM

POSLOVIMA KAO PRILOG RADNOJ GRUPIZA IZRADU NACRTA ZAKONA

Podgorica, 2005.

�

Okrugli sto sa temom “Potreba i obaveza dono-

šenja zakona o hidrometeorološkim poslovima”

održan je u Podgorici ��.decembra �005. godine.

Cilj skupa bio je uključivanje stručne i šire javno-

sti u aktivnosti vezane za donošenje zakona o

hidrometeorološkim poslovima. Prisustvovalo je

više od 30 učesnika iz Crne Gore, Srbije, Bosne i

Hecegovine (Republike Srpske) i Albanije. Okru-

glom stolu su prisustvovali i aktivno učestvovali

u diskusiji i predstavnici Ministarstva za životnu

sredinu i uređenje prostora i Ministarstva za po-

ljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo Crne Gore,

Univerziteta Crne Gore, Elektroprivrede Crne Gore, Eko-toksikološkog centra, Zavoda za zaštitu prirode, Uprave za

pomorsku sigurnost, privatnih kompanija koje se bave poslovima iz meteorologije i hidrologije, kao i predstavnici

desetak crnogorskih nevladinih organizacija.

Ova brošura nudi sažetak izlaganja i diskusija na okruglom stolu. Vjerujemo da će biti od pomoći radnoj

grupi zaduženoj za izradu Nacrta zakona o hidrometeorološkim poslovima.

3

Polazeći od osnovnih principa Ustavne povelje dr-žavne zajednice Srbija i Crna Gora (SCG) i imajući u vidu činjenicu da je usvajanjem Odluke o pri-hvatanju sporazuma država članica o definisanju konačnog statusa organa i organizacija iz čl. �5. Zakona o sprovođenju Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora, �. aprila �003. pre-stao je sa radom savezni hidrometeorološki zavod (SHMZ). Njegove nadležnosti su preuzeli organi država članica. Dakle, Hidrometeorološki zavod Crne Gore preuzeo je sve funkcije SHMZ od intere-sa za republiku Crnu Goru i od tada izvršava funk-ciju nacionalne hidrometeorološke službe (NMS) Crne Gore.

Najveći dio preuzetih nadležnosti odnosi se na međunarodne obaveze i aktivnosti, praćenje i sprovođenje konvencija koje se u manjoj ili većoj mjeri tiču poslova i nadležnosti NMS (uvezivanje u sisteme WMO–World Meteorological Organi-

zation, ECMWF-European Centre for medium Weather Forecast, EUMETSAT, RMDCN-Regional Meteorological Data Communication Network) i drugih regionalnih i globalnih sistema monitorin-ga atmosfere i hidrosfere. Potpisan je sporazum o stručno-tehničkoj saradnji RHMZ Srbije i HMZ CG, kojim je definisan i način predstavljanja u Svjet-skoj meteorološkoj organizaciji i drugim međuna-rodnim asocijacijama – po principu dvogodišnje rotacije.

Izuzetno dinamičan tehnološki napredak u razvo-ju hidrometeorološke djelatnosti u svijetu Zavod je uspješno pratio prilagođavajući svoju aktivnost svim tehničkim i telekomunikacionim zahtjevima WMO i ECMWF, u prvom redu u sistemu svjetskog meteorološkog bdjenja. Zahvaljujući današnjim vrlo sofisticiranim tehnologijama, savremena na-uka može primijeniti veliki dio svojih naučnih do-stignuća i tako dovoljno rano najaviti opasne me-

HIDROMETEOROLOŠKI ZAVOD CRNE GORE

�

teorološke i hidrološke pojave koje mogu ugroziti ljudske živote i uzrokovati velike materijalne šte-te. Ipak, valja naglasiti da opšta društvena korist i uštede koji nastaju kao produkt rada NMS uveliko zavise od spremnosti i organizovanosti društva i njegove sposobnosti na svim nivoima da ih sveo-buhvatno primjenjuje. Zato je neophodan dobro razrađen i transparentan zakonski okvir koji će de-finisati obaveze svih u sistemu.

Hidrometeorološki zavod Crne Gore je osnovan �9�7. godine. Zadužen je da se bavi svim fizičkim i hemijskim procesima u atmosferi i hidrosferi, od-nosno hidrološkim i meteorološkim poslovima u najširem smislu.

HMZ je organizovan u četiri sektora i jednu službu:

Sektor za meteorologijuSektor za hidrologijuSektor za životnu sredinuSektor za hidrometeorološki informacioni sistem

Služba opštih poslova.Sistematizovano je ��� službeničkih i namješte-ničkih mjesta, od čega �9 u mreži stanica a 65 u Upravi i stručnim službama Zavoda.

Mrežu meteoroloških stanica sačinjava ��0 stanica (glavne, klimatološke, aerodromske i padavinske) u redovnom operativnom radu. U njenom okviru, uz �9 stalno zaposlenih, angažovano je i preko �00 honorarnih osmatrača.

Svakog dana dobijemo �.800 podataka iz mreže meteoroloških stanica.

U sistem svjetskog meteorološkog bdjenja, godišnje se pošalje �.75�.000 podataka; uradi najmanje 730 meteoroloških biltena za potrebe pomorskog sao-braćaja, najmanje 730 meteoroloških biltena za po-trebe drumskog saobraćaja, 365 biltena za potrebe EPCG, 3.650 biltena za potrebe elektronskih medija, �.095 biltena za potrebe štampanih medija; pririkupi se ��.750 fenoloških podataka i �00.000 podataka o

5

temperaturi zemljišta na cijeloj teritoriji Crne Gore.U okviru HMZ Crne Gore funkcioniše �0 hidrološ-kih stanica na svim glavnim vodotocima (jedna automatska na Morači). Usvojene su nove metode mjerenja (snow-pilow, slani rastvor, dopler meto-da). Terenske ekipe hidroloških tehničara godišnje obave preko �00 hidrometrijskih mjerenja.Redovna djelatnost Zavoda je i monitoring vazdu-ha i voda, koji se obavlja od �975, u skladu sa Zako-nom o zaštiti vazduha od zagađivanja i Zakonom o vodama, te programima SMO. Mrežu stanica za vazduh čini �7 lokacija na kojima se svaka �� sata uzorkuju vazduh i padavine. U dosadašnjem radu obrađeno je po �.89� uzorka SO� i dima sa 5.78� analize. Što se kvaliteta padavina tiče, uzeto je �.580 uzoraka, odnosno urađeno �5.358 analiza.Monitoring voda se vrši na �3 vodotoka sa 36 mjernih profila, tri jezera sa �� profila i obalno more sa �9 profila. Ukupno, program obuhvata �6 fizičkohemijskih, 3 mikrobiološka i dva hidrobio-loška parametra. Uzorkovano je 668, a obrađeno i izvršeno 7.500 analiza u redovnom programu.

Istovremeno, obrađeno je 875 uzoraka i izvršeno �.750 fizičko-hemijskih i mikrobioloških analiza u vanrednom programu.

PREPORUKE SVJETSKE METEOROLOŠKEORGANIZACIJE (SMO)

Preporuke SMO za organizaciju nacionalnih me-teoroloških ili hidrometeoroloških službi (NMS) predstavljaju kompilat najbolje prakse u svijetu, koja je u skladu sa Konvencijom o Svjetskoj mete-orološkoj organizaciji. Ove preporuke, date Notom 9�7, mogu se smatrati standardima za organizaci-ju NMS. Svako preispitivanje koncepta organiza-cije hidrometeoroloških poslova dovodi do stava da je najpogodnije da njihov veći dio bude javna djelatnost i da njeno stabilno finansiranje mora obezbijediti država. Dakle, država mora obezbije-diti javnu bezbjednost, sigurnost i opšte socijalne i ekonomske koristi koje proističu iz djelatnosti hidrometeorološke službe. Finansiranje može biti

6

obezbijeđeno kroz direktne uplate NMS iz držav-nog budžeta ili putem ugovornih odnosa države i NMS.

Osmatračkim sistemom, produktima i informaci-jama, pa ni prognostičkom službom, NMS nisu u stanju da direktno pobude ekonomski razvoj, ali mogu pomoći cijelom lancu korisnika da ostvare

ekonomsku korist ili eventualno smanje štete kori-steći produkte hidrometeorološke djelatnosti.

Globalna i regionalna saradnja NMS je, naravno, od najvišeg značaja za obezbjeđenje kvalitetnih hidroloških i meteoroloških informacija.

Svi fenomeni i fizički i hemijski procesi u atmosferi su predmet proučavanja, praćenja, upozoravanja i predviđanja NMS. Dakle, vremenska prognoza za nekoliko dana unaprijed, po kojoj su meteorološ-ke službe najpoznatije, samo je jedna od veoma važnih aktivnosti, među kojima su i proučavanje i predviđanje klime i klimatskih promjena i monito-

Globalni osmatrački sistem (GOS) čine više od ��.000 stan-ica na kopnu, mreža od 900 stanica za radiosondažu i visin-ska mjerenja, 900 bova i oko 7.000 brodova sa kojih se vrše mjerenja, od kojih je �0% uvijek u plovidbi. Preko 3000 aviona obezbjeđuje podatke o pritisku, vjetru i temperaturi tokom leta. Pet satelita koji se kreću približno polarnim orbitama i šest geostacionarnih su uključeni u GOS, kao i više od �00 meteoroloških radara.

7

ring kvaliteta voda i vazduha. U svijetlu mogućih brzih klimatskih promjena izazvanih ljudskim ak-tivnostima, uloga NMS je postala još značajnija.

Povjeravanje bazičnog monitoringa kvaliteta voda i vazduha NMS ima i ekonomsko i naučno uteme-ljenje. To je slučaj u većini članica SMO. Ekonomski razlozi su jasni jer NMS ima razuđenu mrežu me-teoroloških i hidroloških stanica koje prate fizičke procese u atmosferi i vodama. Stoga je najjeftini-je da vodu i vazduh za hemijske analize uzorkuju obučeni službenici NMS. Naučni razlozi su još ja-sniji, jer su meteorološko poznavanje fizičkih pro-cesa u atmosferi i hidrološko poznavanje procesa u vodama od presudnog značaja za ocjenu kvaliteta vazduha i voda. Jedino se uz pomoć ove djelatno-sti može pratiti i prognozirati stanje zagađenosti vazduha i voda i procjenjivati prekogranično za-gađenje. SMO tvrdi da nacionalne hidrometeoro-loške službe moraju imati centralnu ulogu u ovom poslu i preporučuje da prihvate odgovornost za nezavisnu kontrolu kvaliteta voda i vazduha, ne-

zavisno od bilo koje ekološke agencije. U slučaju da se hidrološka i meteorološka djelatnost i moni-toring kvaliteta voda i vazduha smjeste u različite institucije, mnogo više napora i sredstava treba da se uloži u koordinaciju prikupljanja podataka i na-učnih aktivnosti.

Država mora propisati nadležnosti NMS. Te nad-ležnosti je najpogodnije definisati zakonom o hi-drometeorološkim poslovima od interesa za drža-vu, jer mnoge aktivnosti, posebno one propisane međunarodnim konvencijama, nije moguće reali-zovati bez pravne regulative na državnom nivou. Preporuka SMO je da se u nadležnost NMS, pored meteoroloških, klimatoloških i hidroloških poslo-va, stave i praćenje stanja kvaliteta voda i vazduha te prekograničnog zagađenja, uključujući i pro-gnostičku djelatnost. Obim operativnih aktivno-sti, naravno, mora zavisiti od raspoloživog novca i objektivnih potreba, ali bi zakonska nadležnost morala da se propiše.

8

Primjer osnovne norme koja propisuje nadležnost: «Nacionalna hidrometeorološka služba obezbje-đuje naučno zasnovana upozorenja, prognoze i podatke o vremenu i klimi, stanju voda i kvalitetu voda i vazduha da bi osigurala imovinu i dobrobit svih građana i održivi ekonomski razvoj».

Alternativni primjer osnovne norme je agresivniji i mogao bi, po preporuci SMO, da glasi:

«NMS direktno doprinosi bezbjednosti građana, nji-hovoj dobrobiti, smanjenju materijalnih šteta i odr-živom ekonomskom razvoju baveći se aktivnostima na polju naučno zasnovanih upozorenja, prognoza, podataka i informacija o vremenu, klimi, stanju i kvalitetu voda i vazduha.»

Takođe je važno naglasiti da NMS funkcionišu u skladu sa međunarodnim obavezama države, kao članice SMO (prema Konvenciji o Svjetskoj meteo-rološkoj organizaciji). Naime, predstavnik svake dr-žave u Svjetskoj meteorološkoj organizaciji (SMO)

jeste njena nacionalna hidrometeorološka služba.Djelokrug rada, odnosno nadležnosti NMS trebalo bi da budu jasno definisani. Neophodno je da se nadležnost definiše zakonom koji uređuje hidro-meteorološku djelatnost. Svaka NMS koja nema ovakav akt ozbiljno ugrožava svoj razvoj i osnovnu djelatnost.

Model zakona o hidrometeorološkim poslovima koji, osim hidroloških i meteoroloških poslova, ure-đuje i poslove na monitoringu zagađenosti voda i vazduha, razvile su međuvladine organizacije ze-malja Komonvelta �997. godine. Već naredne go-dine ovaj model je usvojen i ugrađen u zakonsku regulativu i u nekim drugim zemljama, kao što su Ruska Federacija i Moldavija.

Prednosti ovakvog zakonskog modela: �. Saglasnost o osnovnoj normi koja propisuje nadležnost;�. Jasna definicija dužnosti i područja odgovorno-sti nacionalne meteorološke službe, što je od veli-

9

ke koristi i za NMS i za vladu;3. Jednom definisane nadležnosti, nakon što pro-đu odgovarajuću zakonodavnu proceduru, jasno obezbjeđuju finansijsku osnovu neophodnu za obavljanje dogovorene i propisane uloge;�. Jasno imenovanje NMS kao «zvanične» službe (nacionalnog autoriteta) za upozorenja na van-redne i opasne vremenske, klimatske i hidrološke pojave radi izbjegavanja konfuzije u vanrednim situacijama; 5. Obezbjeđenje zakonske zaštite za opremu, kon-tinuitet i reprezentativnost mjerenja i osmatra-nja (monitoringa) da bi se očuvala i unaprijedila osnovna djelatnost;6. Garantovanje direktne međunarodne komuni-kacije u oblasti hidrometeorološke djelatnosti, bez posredovanja ministarstva inostranih poslova, što je u skladu sa Konvencijom o Svjetskoj meteoro-loškoj organizaciji;7. Ako je moguće, zakon treba da omogući i do-datno finansiranje razvoja osnovne djelatnosti kroz naplatu dijela svojih usluga;

8. Uspostavljanje državnog autoriteta koji će reguli-sati ili nadgledati vremenske i klimatske aktivnosti.

Koristi od efikasne nacionalne hidrometeorološke službe mogu se obezbijediti donošenjem podza-konskih akata koji će bliže urediti ovu oblast. Na-cionalna meteorološka služba treba da pripremi neku vrstu akta ili podzakonskog instrumenta koji bi mogao biti periodično inoviran. Naime, okolno-sti mogu biti brzo promijenjene od trenutka kada je napisana prva verzija. Odjeljci možda zahtijava-ju reviziju da bi se:

- preformulisala ili održala pozicija NMS u oblasti meteoroloških i hidroloških poslova, uključujući klimu i njene primjene, hidrologiju i kvalitet vaz-duha;- razjasnila pozicija finansiranja iz državnog budže-ta i da bi se uopšte obezbijedila stabilna politika pokrivanja troškova;- prikazala promjena u strukturi stručnih službi vlade.

�0

NACIONALNE SLUŽBE I KOMERCIJALI-ZACIJA POJEDINIH AKTIVNOSTI

Na osnovu istraživanja koje je Svjetska meteoro-loška organizacija (SMO) sprovela među svojim članicama, nacionalnim meteorološkim i/ili hi-drometeorološkim službama, potvrdilo se da je osnovni cilj djelovanja nacionalnih meteorološ-kih i hidrometeoroloških službi očuvanje ljudskih života i imovine. Na drugom mjestu po značaju jeste smanjenje uticaja prirodnih katastrofa, a na trećem nacionalni održivi razvoj.

Vrijednost ljudskog života je nemjerljiva, pa se zato u razvijenom svijetu i te kako vodi računa o tome koliko se ulaže u neku djelatnost, a kolika je dobit od tih ulaganja.

Godišnji budžet nacionalnih meteoroloških i hi-drometeoroloških službi u svijetu iznosi oko 5,5 milijardi dolara. U regionu VI, kojem pripada i Crne

Gora, ulaganja u nacionalne meteorološke i hidro-meteorološke službe u prosjeku iznosi oko �7 mi-liona dolara.

Rezultati ispitivanja pokazuju da se odnos dobiti u privredi i budžeta nacionalnih službi kreće u op-segu od 5 do �0, odnosno da se svaki dolar uložen u Nacionalne meteorološke i hidrometeorološke službe vraća privredi udesetostručen. Što je zemlja razvijenija, taj multiplikativni faktor je veći.

Neki od primjera su sljedeći: • Istraživanja u Kini su pokazala da su ukupne go-dišnje društveno-privredne dobiti od javnih usluga o stanju vremena približno oko milijardu dolara.• Radi smanjenja štete od mraza, u Izraelu se koristi Nacionalni atlas mrazeva. Pokazalo se da su dobi-ti od takvih informacija oko milion dolara, jer se u skladu sa njima mogu pravilno odrediti predjeli najpovoljniji za plantaže avokada, a takođe i du-goročno praviti strategija u tom smjeru.• U Ujedinjenom Kraljevstvu dobit od upotrebe

��

informacija o vremenu, radi održavanja puteva i samog transporta, procjenjuju se na �67 milona dolara godišnje.• Analize su pokazale da je u SAD dobit od pobolj-šanja kvaliteta sezonskih prognoza za poljoprivre-du jugoistočnih djelova zemlje približno ��5 mili-ona dolara godišnje.• Pravovremeno upozoravanje na vremenske i klimatske prilike zemljoradnicima je od velikog značaja kada je povećanje proizvodnje hrane u pitanju, jer proizvodnju usjeva čini mnogo sigur-nijom.• Uz pomoć prognoze količina padavina i tempe-rature povećava se i efikasnost upravljanja prirod-nim resursima kao što su voda i energija.• Kroz ažurno djelovanje na vladu i javnost mogu se ublažiti posledice pojava kao što su pustošenje šuma, smanjivanje ozonskog omotača, kisele kiše i klimatske promjene.• Pravovremeno obavještavanje prevoznika o vre-menskim prilikama povećava sigurnost i efikasnost vazdušnog, kopnenog i pomorskog saobraćaja.

Koliko će država, odnosno društvo, koristiti mo-gućnosti hidrometeoroloških službi zavisi od ra-zvijenosti službe, organizovanosti same države, ali dijelom i od odgovarajućih zakonskih rješenja.

Da bi se zakonskim rješenjima definisali prava i obaveze izvršilaca i korisnika informacija i proizvo-da, treba imati u vidu činjenicu da pristup, odno-sno način na koji se tretiraju prikupljeni i obrađeni podaci, nije nimalo lako i jednoobrazno definisati.

Iz ovoga se nameće niz pitanja, dilema i nedoumica:o Šta je podatak, šta je validnost podatka i ko treba da garantuje validnost podatka?o U kom obliku, u kom roku i pod kojim uslovima se podatak dostavlja tražiocu?o Da li jednako tretirati sve tražioce?o Da li nacionalna HM služba ima kapaciteta i može sebi dozvoliti da se pretvori u biro za servisiranje najrazličitijih zahtjeva i koliko bi takav pristup po-skupjeo funkcionisanje službe?o Da li se mogu jednako tretirati zahtjevi koji u

��

pozadini imaju naučnoistraživački rad i oni koji su pravi komercijalni, odnosno na osnovu kojih traži-lac ostvaruje materijalnu korist?o Kakav je u odnosu na to pitanje položaj budućih privatnih meteoroloških i hidroloških službi i da li zauzvrat i one moraju učestvovati u prikupljanju podataka, monitoringu?o Da li je javnost podatka obezbijeđena kroz omo-gućeni internet pristup svakom pojedinom podat-ku i kroz štampanje godišnjih biltena sa izmjere-nim podacima?o Šta je podatak za građane, a šta je podatak kao izvedena veličina?o Da li računanje i analizu treba da plati korisnik po-datka?o Kako spriječiti monopolsku poziciju nacionalne služ-be na tržištu, kada je riječ o projektima koji podrazu-mijevaju i obezbjeđivanje određenih podataka?

Na sva ova pitanja treba dati odgovor kroz dono-šenje osnovnog zakona, odnosno pojedinih pod-zakonskih akata.

MEĐUNARODNE KONVENCIJE IDOMAĆA REGULATIVA

Najznačajniji akti o kojima treba voditi računa pri-likom donošenja novog zakona su:

• Konvencija o SMO, koju je bivša SFRJ ratifikovala još �9�8. godine, na osnovu čega su NMS u orga-nizacionom, funkcionalnom, tehničkom, procedu-ralnom i kadrovskom pogledu usaglašene sa do-kumentima SMO;• Zakon o hidrometeorološkim poslovima od inte-resa za cijelu zemlju (“Sl. list SFRJ”, br. �8/88, 63/90) koji, shodno Zakonu o sprovođenju Ustavne pove-lje, važi do donošenja novog zakona;• Zakon o odbrani SCG (“Sl. list SRJ” br. �3/9�, ��/99 i 3/�00�);• Zakon o sistemu statističkih istraživanja (“Sl. list SRJ”, br. 80/9� i �8/96);• Zakon o državnoj upravi (“Sl. list RCG”, br. 38/03);• Uredba o organizaciji i načinu rada državne upra-ve (“Sl. list RCG”, br. 5�/ �00�) - Osnovni zadaci Hi-

�3

drometeorološkog zavoda Crne Gore su definisani u članu 3�;• Zakon o životnoj sredini RCG (“Sl. list RCG”, br. ��/96 i 55/�000);• Zakon o vodama RCG (“Sl. list RCG”, br. �6/95), kao i Nacrt novog zakona o vodama;• Zakon o zaštiti od elementarnih nepogoda (“Sl. list RCG”, br. 57/9�);• Zakon o zaštiti vazduha od zagađenja (“Sl. list RCG”, br. ��/80 i �6/80).

Pored navedenih akata treba imati u vidu i zakon-ske akte i odgovarajuća iskustva republika bivše SFRJ, a posebno Republike Srbije.

CILJEVI UMJESTO ZAKLJUČKA

�. Uređenje meteorološke i hidrološke djelаtnosti putem utvrđivаnjа poslovа prаćenjа, istrаživаnjа i prognozirаnjа vremenа, klime i vodа, kvаlitetа vаzduhа i vodа i rаdioаktivnosti vаzduhа i

pаdаvinа, koji su od opšteg interesа zа Republi-ku Crnu Goru i drugih meteoroloških i hidroloških poslovа, kаo i uslova i nаčina njihovog izvršаvаnjа;

�. Zаkonom i sistemom podzаkonskih аkаtа obezbijediti potrebne uslove zа izvršаvаnje funkcijа držаve Crne Gore u oblаsti meteorološ-ke i hidrološke djelаtnosti, uključujući obаveze preuzete rаtifikаcijom međunаrodnih ugovorа u oblаsti meteorologije, hidrologije, meteorološkog obezbjeđenjа vаzdušnog i pomorskog sаobrаćаjа i monitoringа kvаlitetа vаzduhа i vodа; 3. Utvrditi poslove hidrometeorološke službe Re-publike Crne Gore i objediniti ih u jedinstven hidro-meteorološki informаcioni sistem koji istovreme-no predstаvljа integrаlni dio sistemа informisаnjа Republike Crne Gore i međunаrodnih hidromete-oroloških informаcionih sistemа;

�. Dа se meteorološki i hidrološki podаci i informаcije stаve u funkciju zаštite ljudskih životа

��

i mаterijаlnih dobаrа, potrebe održivog ekonom-skog rаzvojа i iskorenjivаnjа siromаštvа, аktivnosti držаvnih orgаnа, Vojske, nаučno-istrаživаčkih institucijа, zаštite životne sredine itd;

5. Jаsno rаzgrаničenje meteoroloških i hidroloških poslova od opšteg interesа zа Republiku od ostаlih meteoroloških i hidroloških poslovа i precizirаnje uslova učešćа privаtnog sektorа u obаvljаnju me-teoroloških i hidroloških poslovа;

6. Obezbijediti stаndаrdizаciju metodа u obаvljаnju meteoroloških i hidroloških poslovа, održаvаnje etаlonа meteoroloških i hidroloških fizičkih veličinа, metrološku kontrolu i ispitivаnje usаglаšenosti mjernih uređаjа i instrumenаtа sа etаlonimа i izdаvаnje sertifikаtа;

7. Plаnirati i reаlizovati poslove istrаživаnjа vremenа, klime i vode po godišnjim i srednjo-ročnim progrаmimа koje donosi Vlаdа Republike Crne Gore;

8. Efikаsno sprovođenje mjera stručnog, tehničkog i uprаvnog nаdzorа nаd vršenjem meteoroloških i hidroloških poslovа, zаštite podаtаkа, opreme, tehnologijа i tehničkih operаtivnih sistemа;

9. Prilаgođenost hidrometeorološke službe Repu-blike Crne Gore međunаrodnim meteorološkim i hidrološkim informаcionim sistemimа u čijem sаstаvu funkcioniše kаo integrаlni dio, а nаročito evropskim hidrometeorološkim informаcionim sistemimа u procesu integrаcije u Evropsku uniju;

�5

SADRŽAJ:

HIDROMETEOROLOŠKI ZAVOD CRNE GORE ................................................................................................................... 3

PREPORUKE SVJETSKE METEOROLOŠKE ORGANIZACIJE (SMO) .............................................................................. 5

NACIONALNE SLUŽBE I KOMERCIJALIZACIJA POJEDINIH AKTIVNOSTI .............................................................. �0

MEĐUNARODNE KONVENCIJE I DOMAĆA REGULATIVA .......................................................................................... ��

CILJEVI UMJESTO ZAKLJUČKA ........................................................................................................................................... �3

�6

*U pripremi brošure su korišćeni djelovi iz izlaganja ili diskusija sljedećih učesnika okruglog stola: Mr Luka Mitrović, direktor HMZ Crne Gore, Radivoje Vučković, dipl. meteorolog, pomoćnik direktora HMZ Crne Gore, Ra-domir Kandić, dipl. ekonomista, pomoćnik direktora HMZ Crne Gore; Danica Spasova, stručni saradnik u HMZ Srbije, Branko Zivlak, pomoćnik direktora HMZ Srbije, Dr Mitat Sandzaku, direktor HMZ Albanije, Dr Drago Trkulja, direktor HMZ Repub-like Srpske, Dr Mihailo Burić, profesor Univerziteta Crne Gore, Mr Slavko Hrvačević, NVO Grupa za promjene, Mr Danijela Šuković, JU Ekotoksikološki centar, Mr Pavle Đurašković, HMZ Crne Gore, Goran Pejanović, SEWA, Mikan Medenica, NVO Natura, Darko Novaković, HMZ Crne Gore, Nataša Radulović, Mreža NVO Zeleni krug, Miodrag Bato Radunović, savjetnik ministra poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, Željko Samardžić, OTT i Dušan Pavićević, NVO FONDAS.

UTENRIKSDEPARTEMENTET

Ministry of Foreign Affairs

DONATORMINISTARSTVO SPOLJNIH POSLOVA NORVEŠKE