calqalamaniZe

mirian tsalkalamanidze

gi

or

gi

Co

Ci

Sv

il

i

mirian calqalamaniZedaibada 1927 wlis 9 marts kondoliSi, Telavi. Tavisufali stilis moWidave (52 kg). XVI olimpiuri TamaSebis Cempioni (1956, melburni), msoflios Cempionatis meore (1957) da mesame (1954) priziori, msoflios Tasis meore priziori (1956), ssrk xalxTa I spartakiadis Cempioni (1956), ssrk Cempioni (1954,). ssrk sportis damsaxurebuli ostati, vaxtang gorgaslis II xarisxisa da Rirsebis ordenebis kavaleri. gardaicvala 2000 wlis 3 agvistos.

Mirian TsalkalaManidzeFreestyle wrestler (52kg), was born on March 9, 1927 in Kondoli village of Telavi. He was a champion of XVI Olympic Games (1956, Melbourne), silver (1957) and bronze (1954) medalist of the world championships and silver medalist of the world cup (1956). Tsalkalamanidze was champion of the USSR’s first sports and athletics meeting (1956) and champion of the USSR (1954). He was an Honored Master of Sports of the USSR and was decorated with Vakhtang Gorgasali Order of 2nd class and Order of Honor. Tsalkalamanidze deceased on August 3, 2000.

G e O R G I A n O ly M p I c c H A M p I O n SqarTveli olimpiuri Cempionebi

proeqtis avtori da mTavari redaqtorielguja beriSvili

The projecT auThor and ediTor-in-chiefElguja Berishvili

proeqtis menejeriemzar zenaiSvili

The projecT managerEmzar Zenaishvili

proeqtis koordinatorirusudan afciauri

The projecT coordinaTorRusudan Aptsiauri

teqstigiorgi CoCiSvili

TexTGiorgi Chochishvili

dizainivaxtang SataiZe

design Vakhtang Shataidze

redaqciaavTandil gurasaSvili, jemal kasraZe, daviT WeliZe,karlo faCulia, zaal anjafariZe, inga alaviZe,nana joxariZe, maia beriSvili, ivane burnaZe

ediTorial sTaff Avtandil Gurasashvili, Jemal Kasradze, David Chelidze,Inga Alavidze, Karlo Pachulia, Zaal Anjaparidze, Nana Jokharidze, Maia Berishvili, Ivane Burnadze

fotomixeil zargariani, aleqsandre kotoraSvili, jemal kasraZe, www.sportphoto.ge

phoToMikhail Zargaryan, Aleksandre Kotorashvili, Jemal Kasradze, www.sportphoto.ge

partniorebisaqarTvelos erovnuli olimpiuri komitetisaerTaSoriso olimpiuri komitetis olimpiuri solidarobasaqarTvelos Widaobis erovnuli federacia

parTnersGeorgian National Olympic CommitteeOlympic Solidarity of the International Olympic CommitteeGeorgian Wrestling Federation

issn 2233-3096isBn 978-9941-0-3434-3

qarTveli olimpiuri Cempionebi

mirian calqalamaniZe

2011

© saqarTvelos sportul JurnalistTa asociacia© GEORGIAN SPORTS WRITERS ASSOCIATION

5

sa fir mo Su a ka u ri cal qa la ma ni Ze e bi ad re gva rad go dab re li Ze e bi yo fi lan, mTi­

u le bi. me re kas pSi, uf ro zus tad, kav Tis xev Si gad mo sax le bu lan. er Txel, ro ca mte ri Se moW ri la mo u lod ne lad, mi ri a nis wi na pars mxo lod ca li qa lam nis amoc ma mo us wria, ise ga var dni la spar se le­bis da sax ved rad xmliT xel Si. vaJ ka cu rad uo mia, rad gan Sem deg me­fem axa li gva ri ubo Za _ cal qa la ma ni Ze da zed _ az na u ro bac.

mi ri a nis ma ma Te la vis ra i o nis mSve ni er so fel Si, kon dol Si Ca si­Ze bu la rCe u liS vi le bis ojax Si. iq da i ba da 1927 wlis 9 marts mi ri an cal qa la ma ni Ze, mel bur nis olim pi a dis Cem pi o ni Ta vi su fal Wi da o ba Si.

mi ri ans msof lio are na ze mTa var me to qe e bad swo red im qvey ne­bis Svi le bi hyav da, ro mel Ta wi na aR mdeg iq nev da xmals mi si sa xe lo­va ni wi na pa ri. Tur qi hu se in ak ba si, ira ne li Mmo ha med ali xo jas te­pu ri, Sem deg ak ba sis Sem cvle li, axal gaz rda qal da ni...… mag ram es, cxa dia, uk ve iyo uSe Ra va To, mag ram Ta nas wo ri, pa ti o sa ni da mSvi­do bi a ni Ser ki ne ba. zog jer ro me li me usin di so msa ji Tu Se i tan da di so nanss maTs Wi dil Si....

iS vi aT Sem Txve vas Tan gvaqvs saq me: mi ri an ma Wi da o bis Ta vi su fa­li sti lis aT vi se ba 24 wli sam da iw yo, ro ca mis war Ci ne bul Ta na to­lebs uk ve sa pa tio jil do e bis mTe li as xma hqon daT. ma nam de qar Tu­li Wi da o bis me ti ara fe ri ico da. ma ma ad re gar da ec va la Wi da o bis dros mi Re bu li trav mis ga mo, ami tom mas wav leb lad da mfar ve lad Ta vi si bi Za, Sa li ko rCe u liS vi li hyav da, ro mel mac dis wuls zed­mi wev niT kar gad Se as wav la qar Tu li Wi da o bis ile Te bi, yvel gan da yo vel Tvis qo ma gob da da rCe vas aZ lev da mas. Sa li ko Zia ban di teb­ma im sxver ples da mi ri ans si coc xlis bo lom de gah yva tkbil­mwa re mo go ne ba Ta vis mfar vel bi Za ze.

Ta vi su fa li sti lis mo Wi da vis sa mos Si ga mow yo bi li mi ri an cal­qa la ma ni Ze xa li Cis mrgval wre Sic im qar Tuls Wi da ob da, ro me lic

6

mirian cal

qal

amaniZe

er Ti olim pi a da, am de­ni ve msof lio Ta si, ori msof lio Cem pi o na ti _ es aris da es, Tu sa kav­Si ro da axal gaz rdul

sa er Ta So ri so Se jib­re bebs ar Cav TvliT.

mi ri an ma yve la am Se jib­re bi dan me da li wa mo i Ro,

yve la ze mniS vne lo va ni jil do ki olim pi u ri Ta­

ma Se bi dan Ca mo i ta na.

7

bav Svo bi dan ve hqon da Se sis xlxor ce bu li. Ta vi dan wel Si mox rac uWir da, rad gan aseT dgom Si, ri Tac iw ye ba Ta vi su fa li sti lis mo Wi­da ve Ta yve la Ser ki ne ba, Ta vis mar jve fe xebs kar gad ve Rar iye neb da, wel Si ga mar Tu li, pir da pir, Ta ma mad er ki ne bo da me to qe ebs da ma le maT ris xvad iq ca. me re da me re, Ta vi si mwvrTne li sa gan da ma Sin de­li Se sa niS na vi Ta o bis fa lav ne bis gan dab la xa li Ca ze, e.w. par ter Si Wi da o bac is wav la da mis mo wi na aR mde ge ebs Coq bjen Sic ise uWir daT mi ri a nis ga dat ri a le ba, ro gorc fe xiT waq ce va. mag ram fons Zi ri Ta­dad ma inc qar Tu li Wi da o bis ile Te biT ga di o da. sar me bis os ta ti iyo, mis um Tav res ile Tad ki Su a ka u ri iT vle bo da. Ca ax vev da xol me usur va zi viT fexs mi ri a ni da Ta vis me to qes an win is ro da, an ukan.

mag ram gde bac aris da gde bac. mi ri ans sa ku Ta ri, ga nu me o re be­li xel we ra hqon da, ile Tis dros Tvi To nac Tan mih yve bo da me to­qes. Zve li mo Wi da ve e bi ax lac si a mov ne biT ix se ne ben mi ri a nis `sa­fir mo~ fands, ro gorc ula ma zes sa na xa o bas, _ ha er Si gaf re nil or fa la vans, ro mel Ta gan er Ti ueW ve lad be Web ze da sa nar cxeb lad iyo gan wi ru li, me o re ki _ ga mar jve bu lis ran gSi fex ze wa mo sad­go mad. swo red am ile TiT mo i go Ta vi si olim pi u ri oq ros me da li mel bur nSi, fi na lur Sex ved ra Si, ro ca mxo lod suf Ta ga mar jve ba sWir de bo da. ase mo i go mra va li sxva Se jib re bac.

mi ri an cal qa la ma ni Zis spor tu li ka ri e ra mar Tlac erT ga el­ve bas hgav da: did spor tSi ga mos vla sul eq vsi o de we li wad Si da as­ru la, ami tom mis bi og ra fi a Si did sa er Ta So ri so Se jib re ba Ta im­de nad mwi ri nus xaa, sxve bi rom ax la ori o de we li wad Si mo i Ta ve ben xol me. Ta nac ma Sin, 1950­ian wleb Si, mo gex se ne baT, msof lio Cem pi o­na te bi ara yo vel wli u rad, ara med sam we li wad Si er Txel ew yo bo da.

er Ti olim pi a da, am de ni ve msof lio Ta si, ori msof lio Cem pi o­na ti _ es aris da es, Tu sa kav Si ro da axal gaz rdul sa er Ta So ri so Se jib re bebs ar Cav TvliT. mi ri an ma yve la am Se jib re bi dan me da li wa mo i Ro, yve la ze mniS vne lo va ni jil do ki olim pi u ri Ta ma Se bi dan

8

mirian cal

qal

amaniZe

Ca mo i ta na. ki dev iyo ori ga mar jve ba, _ jer bu da peS tSi, stu den­tTa 1954 wlis msof lio Ta ma Seb ze, Sem deg 1955 wels _ var Sa va Si ga mar Tul axal gaz rdo bi sa da stu den tTa msof lio fes ti val ze. me tis me tad xan mok le spor tu li ka ri e ra ise da am Tav ra, rom er Txe­lac ar mo u wia ev ro pis Cem pi o nat ze ga mos vla.

yve la spor tsmens aqvs xol me ga mor Ce u li we li wa di. mi ri a nis­Tvis, ra Tqma un da, es swo red 1956 we li iyo, mag ram im se zon ze av­stra li u ri tri um fis gar da, sxva tur ni re bic gax ldaT ga mo sar Ce­vi da mniS vne lo va ni.

olim pi u ri pre lu dia olim pi ur wels jer Tur qeT Si iy vnen qar Tve li mo Wi da ve e bi,

ra sak vir ve lia, sab Wo Ta nak re bis Se mad gen lo ba Si. ma Sin sxva dro iyo. ru seT Si, mTe li Ta vis gu ber nia­mxa re e bi a nad jer ki dev an ti­ku ri da Ta vi su fa li Wi da o bis aT vi se ba­Ses wav la mim di na re ob da. Sem Txve vi Ti ar aris, rom es saq me sxveb ze uke Te sad qar Tvel mo Wi­da ve ebs ga mos di o daT. Cve ni fa lav ne bi, sa u ku ne eb ga mov li li erov­nu li Wi da o bis wya lo biT, xSi rad amar cxeb dnen me to qe ebs da nak reb gun dSi, un do daT iq Tu ar un do daT, bev ri im kvid reb da ad gils. mi­ri a ni am Tval saz ri siT ar da u Cag ravT _ ga dam wyvet Ser ki ne beb Si sxvebs yo vel Tvis job ni da da nak re bis ka ric Ria iyo mis Tvis. sab­Wo Ta nak re bis mwvrTne lebs _ vla di mer krut kov skis da miT uf ro da viT ci ma ku ri Zes, da sxveb sac, yo vel Tvis sje ro daT mi ri a nis.

mi ri ans sa Si nao are na ze Zi ri Ta dad ori Zli e ri me to qe hyav da: min ske li igor ka ra va e vi da ba qo e li gi or gi sa i a do vi. er TTa nac wa u gia da me o res Ta nac, mag ram 1954­dan 1957 wlam de mi ri an cal qa­la ma ni Ze ma inc pir vel nom rad iT vle bo da Ta vis wo na Si, Tum ca ram­den jer me sca des ama Si eW vis Se ta na.

9

olim pi ur, 1956 wel sac am ori me to qis Zle va mo ux da sab Wo Ta kav Si ris xal xTa spar ta ki a da Si ga sa mar jveb lad, rac qvey nis Cem pi­o nis ti tul sac gu lis xmob da.

1956 wels, olim pi a dis gar da, yve la ze mniS vne lo va ni tur ni ri iyo ma is Si msof lio Ta sis ga Ta ma Se ba stam bol Si.… sab Wo Ta gun dSi ga mo di od nen mi ri an cal qa la ma ni Ze, an zor ma i su ra Ze, cxin va le li alim bek bes ta e vi, vax tang ba la va Ze, gi or gi sxir tla Ze, mos kov Si ga da su li ar sen me ko kiS vi li. mxo lod ori mo Wi da ve _ sa li mu li ni da ku la e vi iy vnen sxva res pub li ke bi dan.

Tur qe bis Tvis Wi da o ba upi ro bod spor tis ¹1 sa xe o ba iyo. Tur qe bi eTay va ne bod nen Ta vi anT fa lav nebs da yvel gan ma Ti su­ra Te bi hqon daT ga mok ru li. vid re msof lio Ta sis ga Ta ma Se ba da iw ye bo da, qvey nis pre zi den tma med res ma Ta vis mo Wi da ve ebs mi­Re ba ga u mar Ta da yve la ni sap re zi den to oq ros sa a TiT da a jil­do va. stam bo lis cno bi li are nis, `meT xat fa Sas~ sta di o nis tri­bu ne bi Se jib re bis dRe eb Si mu dam sav se iyo. 35 aTa si eg zal ti re­bu li Tur qi ara mar to mo ra lur, ara med fi zi kur saf rTxes uq­mni da Cem pi o na tis mom sa xu re msa jebs da, cxa dia, dam Trgun ve lad moq me deb da stu ma ri qvey ne bis mo Wi da ve eb zec. Ta na me ma mu le Ta mxar da sa We rad Se mar Tul Tur qTa obi eq tu ro ba ze la pa ra ki ar Rir da _ sax lSi Tur qma un da mo i gos da mor Ca! ami tom iS vi a Ti ar iyo `fir fi tis ga dab ru ne bis~ mcde lo ba msa je bis mi er, ro ca da mar cxe bu lad ga moc xa de bu li Tur qi, sa yo vel Tao pro tes tis Sem deg, ga mar jve bu li xde bo da. swo red ase mox da ar sen me ko kiS­vi li sa da Tur qi ha mid yaf la nis Ser ki ne bis Sem deg. 45 wlis ar­se nam da ma je reb lad mo u go yaf lans, an ki vin iyo mi si mom re vi Ta vi su fal Wi da o ba Si, mag ram co ta xnis Sem deg, ga cec xle bul ma yu re bel Ta au we rel gni as Si, ga mar jve bu lad… Tur qi ga mo ac xa­des (?!). nak re bis mwvrTnel ma da viT ci ma ku ri Zem Tbi lis Si fo­tob ral de ba Ca mo i ta na: msajs maR la awe u li me ko kiS vi lis xe li

10

mirian cal

qal

amaniZe

mi ri ans sa ku Ta ri, ga­nu me o re be li xel we ra hqon da, ile Tis dros Tvi To nac Tan mih yve­

bo da me to qes. Zve li mo Wi da ve e bi ax lac

si a mov ne biT ix se ne ben mi ri a nis `sa fir mo~

fands, ro gorc ula­ma zes sa na xa o bas _

ha er Si gaf re nil or fa la vans, ro mel Ta gan er Ti ueW ve lad be Web­

ze da sa nar cxeb lad iyo gan wi ru li, me o re ki _ ga mar jve bu lis ran gSi

fex ze wa mo sad go mad. swo red am ile TiT mo­i go Ta vi si olim pi u ri

oq ros me da li mel bur­nSi, fi na lur Sex ved ra­

Si, ro ca mxo lod suf Ta ga mar jve ba sWir de bo da.

ase mo i go mra va li sxva Se jib re bac.

11

12

mirian cal

qal

amaniZe

uWi ravs, gver diT ki Tav wax ri li da da mar cxe bu li yaf la ni dgas, ro me lic beds Se ri ge bia.

rac Se e xe ba mi ri an cal qa la ma ni Zes, man ̀ ze di zed da aw yo mo wi na­aR mde ge ni: pir vel dRes _ fran gi an dre zo e ci da ira ne li pa nax ra­u i u ti, me o re dRes _ ita li e li lu Ce zo Ci ka lo da ia po ne li li do ka co no. mag ram arc mi si mTa va ri mo wi na aR mde ge, pir ve lo bis erT­er Ti mTa va ri pre ten den ti Tur qi ak ba si Ca mor Ce bo da qar Tvels da isic ze di zed ala geb da mo ci le ebs. da ai, ma yu re bel Ta in te res ma kul mi na ci ur wer tils am ori Rir se u li me to qis Ser ki ne bis dros mi aR wia. Wi di li mi ri a nis upi ra te so biT mim di na re ob da. mag ram mox­da ra Rac da u je re be li da uca be di sa be dis we ro Sec do ma qar Tve­lis Tvis: mi ri ans Ta vi xa li Cis ga reT ego na da mi a mi tad ga dat ri al­da gu laR ma. gan cvif re bu li ak ba si eca pi raR ma wa mo wo lil mi ri ans, da aw va da be We biT da aw vi na. mi ri a ni iZu le bu li iyo me o re ad gi liT dak ma yo fi le bu li yo.~ ( ami ran cam ciS vi li, `spor tis dam sa xu re bu­li os ta te bi.~ 1959).

eS ma ki ak ba si

es Tur qi mar Tlac uni ka lu ri mov le na gax ldaT Wi da o ba Si da pi rda pir be dis we rad eq ca mi ri ans. sam jer Sex vda yve la ze mniS­vne lo van tur ni reb ze da sa mi ve jer da mar cxda. Turqs mo Wi da vi sa yve la fe ri hqon da _ Za la, sis wra fe, teq ni ka, taq ti ku ri eS ma ko ba, mag ram… mar jve na fe xi hqon da mok le da ga Se Se bu li. mag ram es di di fi zi ku ri nak li ak bas ma mris xa ne ia ra Rad aq cia. ga mo iS ver da eS­ma ki Tur qi Ta vis ga Se Se bul mar jve na fexs an ke si viT da vai imas, vinc mas wa mo e ge bo da. fe xis war Tme va Za li an mom ge bi an si tu a ci­as uq mnis Ta vi su fa li sti lis mo Wi da ves da bev ri amas, ak bas Tan Sex vdra Si, la mis in stiq tu rad ake Teb da, Tum ca ki grZnob da mo­

13

sa lod nel xi faTs. sa xe lo van Turqs aseT Sem Txve va Si brwyin va le kon tri le Ti hqon da mom za de bu li _ ukug de ba. Tum ca, Se iZ le ba ak bass sxvag va ri dgo ma arc Se eZ lo da ami tom is wav la Ta vis dac­va ase mo xer xe bu lad. es yve la fe ri mi ri an ma kar gad ico da, ami tom ma Ti Wi da o ba ase cal xa zo va ni ar yo fi la. `Cem ze uke Te sad Wi da­ob da da ami tom mjob ni da~, _ ala lad, ro gorc sCve o da, aRi a reb­da mi ri an i. Tur qTan Wi di li cal ke imiT iyo Zne li, rom xa li Ca ze TiT qmis da Co qi li ga mo di o da. dRe van de li we se biT, pir vel sa ve wa meb Si msa ji gaf rTxi le bas mis cem da, mag ram im dros, ro gorc Cans, iT va lis wi neb dnen ak ba sis fi zi kur nakls. dgom Si fe xe biT brwyin va led mo Wi da ve mi ri a nis Tvis ki la mis mwo li a re me to qis Zle va me tis me tad Zne li iyo. ise, mi ri a nis wi na aR mdeg fe xeb Si Ca­var dnas bev ri sxva me to qec mi mar Tav da, rad ga nac kar gad icod­nen, ra be di ewe o daT dgom Si.

1956 wels, msof lio Ta sis ga Ta ma Se ba ze, xa li Cis mas pin Zleb ma, ne ba dar Tu li Tu ak r Za lu li ile Te bis ga mo ye ne biT, iseT war mo­ud ge nel Se degs mi aR wi es, ro mel sac ar im sa xu reb dnen: rva wo ni dan eq vsSi pir ve li ad gi li da i ka ves da mxo lod ori umaR le si jil do ga a ta nes sxvebs _ cxin va lel bes ta evs da ia po nel sa sa ha ras.

sa ma gi e rod, sab Wo Ta kla si ku ri sti lis mo Wi da ve Ta gun dma, rom lis Se mad gen lo ba Si brwyin va led ias pa re za gi vi kar to zi am, da ma je re be li re van Si ai Ro _ 6 ga mar jve ba da, mas Tan er Tad, cxa­dia, gun du ri pir ve lo bac. es iyo nam dvi li ge ne ra lu ri re pe ti cia mel bur nis olim pi a dis win, 4 TviT ad re...

mi ri an cal qa la ma ni Zis av stra li a Si gam gzav re ba eWvs ar iw vev­da, mag ram taS ken tSi, sa dac mTe li sab Wo Ta de le ga cia im yo fe bo­da das kvniT Sek re ba ze, olim pi a dam de Tve na xe va riT ad re, mi ri ans la vi wis Zva li ga ut yda. es am ba vi Se em Txva za ur mWed liS vil Tan Ser ki ne bis dros. mi ri ans da sxva Cvens mo Wi da ve ebs mu dam uWir daT za ur Tan gam kla ve ba, rad ga nac qar Tu li Wi da o bis ile TiT mas Tan

14

mirian cal

qal

amaniZe

ve ra fers gax de bo di. yo fi la Sem Txve va, mi ri a nic da u mar cxe bia da­ma je reb lad. taS ken tis in ci den ti ki, ub ra lod, uiR blo ba iyo.

es sxve bis Tvis da sas ru li iq ne bo da, mag ram 29 wlis fa la va ni ma inc ar gat yda _ kross dar bo da, spe ci a lur var ji Sebs as ru leb­da, sxva das xva gde bis imi ta ci as cdi lob da... Ta ba Si ri mel bur nSi gam gzav re bam de ori kvi riT ad re mox snes. sab Wo Ta kav Si ris spor­tko mi te tis xel mZRva ne lo ba uk ve kiT xu lob da, cal qa la ma ni Zis nac vlad gun dSi igor ka ra va evs ra tom ar aye neb To. mag ram mi ri ans uf ro si mwvrTne li krut kov ski wa mo eS ve la da bo lom de mtki ced da ic va igi.

mi ri an cal qa la ma ni Ze: `Ce mi spor tu li moR va we o bis dros, Tu ra i me saZ ne le Sem xvde bo da xol me, guls ar vi tex di _ vgrZnob di, rom Wku ac mqon da, Za lac da sis wra fec. sxva ra tom un da mom re o­da?! Cem Tav Si dar wmu ne bu li vi ya vi, uSiS rad vib rZo di, mo ra lu rad ar ve ce mo di da sxvas ra tom un da ejob na Cem Tvis?! pi ri qiT, jib riT uke Te sad vWi da ob di da vi geb di xol me. sab Wo Ta kav Si ris nak re bis mwvrTnels vla di mer krut kov skis, da viT ci ma ku ri Ze sa da sxvebs Ce mi ndo ba hqon daT.~

mi ri ans ima nac uS ve la, rom mel bur nis med lis erT­er Ti pre­ten den ti, swra fad mzar di ira ne li fa la va ni mo ha med xo jas te pu­ri, Za li an Ro ni e ri da teq ni ku ri mo Wi da ve, ka ra va evs mos kov Si ga­mar Tu li sa mat Co Sex ved ris dros Ta maS­Ta maS ga us wor da. mi ri ans ki im axal gaz rda ira ne lis sam jer Zle va mo es wro.

be la dis Ta vi da sul xa niS vi lis sa a Ti

da ma inc, taS ken ti dan igi sa Ta da ri go mo Wi da ved ga em gzav ra. pir ve li no me ri ba qo e li gi or gi sa i a do vi iyo _ um Ca te si wo nis xuT sa nak re bo kon ku rentTagan mwvrTnel ma es ori da to va. da nar Ce ni

15

melburnis TamaSebidan mobrunebuli qarTveli falavnebi _olimpiuri Cempioni mirian calqalamaniZe (marjvniv) da brinjaos medalosani vaxtang balavaZe.moskovi, 1956 weli

16

mirian cal

qal

amaniZe

vaxtang balavaZe:`Ta vi su fa li sti lis mo­

Wi da vis sa mos Si ga mow­yo bi li mi ri an cal qa la­

ma ni Ze xa li Cis mrgval wre Sic im qar Tuls

Wi da ob da, ro me lic bav­Svo bi dan ve hqon da Se­

sis xlxor ce bu li.me kar gad max sovs mi ri­

a nis pir ve li na bi je bi Wi da o ba Si. Cve ni Ta o bis fa lav ne bi, ro gorc we­si, qar Tu li Wi da o biT

iw yeb dnen da amis Sem deg xde bod nen di di Cem pi o­

ne bi. man kar gad ico da qar Tu li ile Te bi da ro gorc ki ga moC nda,

sul ra Rac erT we li­wad Si, sab Wo Ta kav Si ris

nak reb Si Se iy va nes. es uk ve di di war ma te ba iyo, imis ma niS ne be li, rom sa­

er Ta So ri so sar bi el ze gza xsni li hqon da.~

17

18

mirian cal

qal

amaniZe

sa mi _ ka ra va e vi, mWed liS vi li da za i fu li ni sax lSi ga is tum res. be dad, bir ma Si 10 dRiT un da Se Ce re bu liy vnen, saw vrTnel Sek re­ba ze. iq mi ri an ma or jer da ma je reb lad ajo ba ba qo els da ro le bi Se ic va la. sa kav Si ro nak re bis mwvrTne le bis ga daw yve ti le bis sis­wo re Ta vad mel bur nis olim pi a dam da a das tu ra _ Ta vi su fal Wi­da o ba Si sab Wo el Ta gan mxo lod mi ri an ma da im sa xu ra oq ros me da li. 44 wlis ar sen me ko kiS vi lic ara vis da uT mob da oq ros, mag ram taS­ken ti dan mos kov Si ga ab ru nes po li ti ku ri mi ze ze bis ga mo. mo gex se­ne baT, 1956 wels, ni ki ta xruS Cov ma sta li nis, ro gorc pi rov ne bis kul ti ga mo ac xa da. taS ken tis spor tu li ba zis sas tum ro Si le nin­sta li nis bi us ti id ga. vi Rac russ sta li nis Tvis Ta vi mo eg li ja. amis da nax va ze ar se nam, ro me lic ad re be la dis dac va Si mu Sa ob da, ve Rar mo iT mi na da le nin sac mo ag li ja Ta vi, uTa vo pro le ta ri a tis be la di ki Tvi Ton wa rud gi na mwvrTne leb sa da spor tsme nebs. amas vin apa ti eb da da mel bur nSi qar Tve li go li a Tis nac vlad uk ra i ne­li vix ris ti u ki ga em gzav ra. mog vi a ne biT, amis ga mo mwa red ina nes nak re bis xel mZRva ne leb ma da mwvrTne leb ma, _ ar se nas Sem cvlel ma mxo lod me­6 ad gi li da i ka va, amis ga mo ki ssr kav Si ris Ta vi su fa li sti lis mo Wi da ve Ta gun di Tur qebs Ca mor Ca da mxo lod me o re ad gi­li xvda wi lad. ara da, vi me o reb, 44 wlis ar se nas ma Si nac ba da li ar hyav da msof li o Si... ar se nas da mi ri ans, bu neb ri via, ax lo ur Ti er­To ba hqon daT.

mi ri an cal qa la ma ni Ze: `me ko kiS vi li sa ma ga li To spor tsme ni da me go ba ri iyo. met yo da xol me _ aba, Sen ici, Tu mo i geb, mec mo vi geb, mTe li sa qar Tve lo Cve ni war ma te bis mo lo din Si ao. av stra li a Si rom wa ey va naT, iseT for ma Si iyo, uTu od me o red gax de bo da olim­pi u ri Cem pi o ni. ma inc ra bi We bi gvyav da, de da mi wis er Ti me eq vse dis nak reb Si ume te so ba qar Tve le bi vi ya viT, yvel gan pa tivs gvcem dnen da an ga riSs gvi wev dnen. mar Ta lia, mker dze `ssrk~ gve we ra, mag ram ma Sin sxva gza ar iyo... erT am bavs ga vix se neb. 1958 wels sab Wo Ta

19

mo Wi da ve e bi ame ri ka Si vi ya viT da mas pin Zel Ta nak reb Tan ram de ni­me am xa na gu ri mat Ci gav mar TeT. erT­er Ti Sex ved ris Sem deg, vi Rac axo va ni ka ci pir da pir are na ze gad mox ta, ga dam koc na da qar Tu lad mkiT xa, sa da u ri xa ro. me re crem li mo e ria, ki dev er Txel ga da mex­via, ma ji dan sa a Ti mo ix sna da ma Cu qa. is ka ci iyo ame ri ka Si ga dax ve­wi li aleq san dre sul xa niS vi li, qa qu ca Co lo yaS vi lis Ta na meb rZo­li. di di xnis me re, uk ve xan daz mu li sul xa niS vi li sam Sob lo Si rom dab run da, ga dav wyvi te mo me na xu le bi na, mag ram es ver mo va xer xe _ ma le gar da ic va la... ame ri ke lebs Cems wo na Si hyav daT ga moc di li ri Card del ga do. erT­er Ti Sex ved ri sas, le ib ze gas vlis win, ra­tom Rac, ise vRe lav di, rom pi ri miS re bo da. del ga dom es Se am Cnia, xe li Ca mav lo, wyal Tan mi miy va na da miT xra _ ga mo iv leo. mi si did­su lo va ni saq ci e li ara so des da ma viw yde ba.~

Cem pi o nis ka ma ra

sa in te re soa, rom mi ri a ni ma nam dec ara er Txel Sex ved ria del­ga dos, maT So ris _ mel bur nis olim pi ur Ta ma Seb ze. Cven ma fa la­van ma pir vel wre Si swo red del ga dos Tan iWi da va da imis mi u xe da­vad, rom mi si ame ri ke li me to qec Zal ze teq ni ku ri iyo da da ma je­reb lad moq me deb da, msa je bis Tvis yoy ma nis sa ba bic ar da u to ve bia. mag ram me o re wre Si, ro ca ia po nel ta da si asa is Sex vda, ar bit re bis prob le ma mTe li sig rZe­si ga niT da ud ga win. yve lam da i na xa, rom cal qa la ma ni Zem aS ka rad da jab na ia po ne li mo Wi da ve, mag ram sa mi dan orma msaj ma asa is sa sar geb lod ga daw yvi ta Ser ki ne bis be di. ise Ti ga u go na ri usa mar Tlo ba iyo, rom sab Wo Ta gun dis uf ro so ba iqiT iyos, ki na Ram aR Sfo Te bu li ma yu re be lic eca sam sa jo ma gi das. pro­tes tma gaW ra da mi ri ans dam sa xu re bu li ga mar jve ba ma yu re bel Ta ta Sis gri al Si da ub ru nes.

20

mirian cal

qal

amaniZe

me sa me wre Si zaf ra ga da ta nil ma mi ri an ma co ta amo i sun Tqa _ up rob le mod ga ak ra be Web ze in do e li ba ban da va ri. mom dev no wre Si mi ri ans Ta vad hu se in ak ba si elo da, vis Ta nac ma nam de or jer da mar­cxda wmin dad. es prin ci pu li Sex ved ra Ta na bar brZo la Si wa ri mar­Ta. me to qe e bi uk ve kar gad ic nob dnen er Tma neTs, frTxi lob dnen da xel say rel mo ments elo de bod nen. mi ri ans brZo lis ase Ti mim di na­re o ba xels ar aZ lev da da rad gan Ta vi si Su a ka u riT da Su a sar miT ve ra fers gax da, ga re sar ma sca da. mag ram Wkvi anma Tur qma, ro me lic oT xjer gax da msof lio Cem pi o ni, es mo men ti sa Ta vi sod ga mo i ye na da mi ri a ni er Ti wa miT Coq bjen Si aR moC nda. is er Ti wa mi Tur qis Tvis erT mom ge bi an qu lad ga da iq ca da am mi ze ru li upi ra te so biT ga i­mar jva ki dec. ak ba sis saq me TiT qos ga daw yve ti li Can da _ mi ri a nis gar da, mets vis un da ga da e ke ta Tur qis Tvis olom pi u ri oq ros med­lis ken mi ma va li gza.

ro gorc aR moC nda, sul sxva geg me bi hqo nia axal gaz rda am bi ci­ur ira nels, mo ha med xo jas te purs. man ukom pro mi so brZo la Si aS­ka rad ajo ba sa xe li an Turqs, rac imas niS nav da, rom mi ri ans kvlav ga uC nda Cem pi o no bis San si. Tu me­5 wre Si Cve ni fa la va ni ira nels suf Tad Zlev da, olim pi u ri Cem pi o ni xde bo da, Tu mxo lod qu le biT _ ma Sin ak ba si ga di o da pir vel ad gil ze.

`ar vi co di, Sev Zleb di Tu ara xo jas te pu ris da mar cxe bas, _ uT xra mog vi a ne biT mi ri an ma cno bil spor tul Jur na lists ian di­

jum ber dav li a ni Ze: `mi­ri a ni fi zi ku rad Za li an Zli e ri, mo u xel Te be li,

nam dvi li ker ke ti ka­ka li iyo. ase Ti swra fi

mo Wi da ve cxov re ba Si ar mi na xavs. wyal ze ga ir­bi na er Txel mos kov Si,

kri lat sko es ar xSi, sa dac na ve biT se ir nob­

dnen sab Wo Ta nak re bis wev re bi. mi ri an ma niC biT

wya li Se as xa oTar kan­de laks, is ki ad ga da

sa pa su xod na vi amo ut­ri a la. ra enaR vle bo da,

Tvi Ton Sesa niS na vad cu­rav da, mi ri ans ki cur va

ar scod nia. ami tom, dax rCo bas rom ga dar­Ce no da, wyli dan uceb

amox ta da mis ze da pir ze sa o ca ri sis wra fiT Svi­

di Tu rva na bi ji ga ir­bi na, mxo lod ko We bam de

hqon da fe xe bi wyal Si, na pir Tan, Tav Txel ze ki

Ca i Zi ra we lam de.~

21

movs, _ mas araC ve u leb ri vi Ro ne hqon da. xum ro ba xom ar aris _ ak bass mo u go!.. mag ram ama ze ar vfiq rob di, vi co di, rom Ta vi un­da ga da me do, un da me Wi da va ise, ro gorc Cem dRe Si ar mi Wi da via... or Tab rZo lis win fo i e Si ga ve di. ga max sen da Ce mi sax li, Ce mi ube­du ri Sa li ko Zia, _ ax lac max sovs mi si Ri mi li, _ ga max sen da Ce mi mwvrTne li ka pi ta no vi, Cve ni bi We bi, rom le bic mex ma re bod nen... ra Tqma un da, ga max sen da isic, rom or mo ci dRe la vi wis ga tex vis ga mo ri gi a nad ar mi var ji Sia, mwvrTne leb ma ki gun dSi Se miy va nes, sje ro­daT Ce mi... da mec ga ve di sa Wi da od...~

sa mi wu Tis gan mav lo ba Si mi ri an cal qa la ma ni Ze qo ri viT ut ri a­leb da mo ha med xo jas te purs, amo sun Tqvis sa Su a le bas ar aZ lev da. me re ki kon dol Si Se sis xlxor ce bu li ile Ti, mi si cno bi li Su a ka u­ri unak lod ga mo i ye na, fe xi Ca ux via me to qes da win ga dag de biT ira­ne li be Web ze ga ak ra. Tvi Ton ve wa mo a ye na fex ze da mar cxe bu li da ga da ex via.

_ `gad mof rin di!~ _ uy vi ra sab Wo Ta de le ga ci is sxva wev reb­Tan er Tad wi na ri geb Si mjdom ma da viT ci ma ku ri Zem. ga xa re bul ma mi ri an ma mar Tlac sak vir ve li ka ma ra Sek ra da ase Ca u var da xe leb Si Ta na gun de lebs. mi ri a nis da We ra ar ga Wir ve bi aT, sul 52 ki log rams iwo ni da. nir wam xdar ak bass ki da na pirs ar ux sni da, pir da pir sa xe ze ewe ra di di tan jva. pir ve li qar Tve li olim pi u ri Cem pi o nis da viT ci ma ku ri Zis TqmiT, mi ri a ni xa li Ca ze Se u po va ri da mo u xel Te be li

22

mirian cal

qal

amaniZe

23

iyo. Se te vi sas ileTs bo lom de Tu ver mi iy van da, umal sxva ileTs wa mo iw yeb da da me to qes su lis moT qmis sa Su a le bas ar aZ lev da. mas­Tan gam kla ve ba ga moc dil fa lav neb sac uWir daT. sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o nat Si ga mar jve bis Sem deg, mi ri a ni saz Rvar ga re Tac ga ic nes da aRi a res, ro gorc sa er Ta So ri so kla sis mo Wi da ve da ubad lo teq­ni ko si. mel bur nis Ta ma Seb ze mis ma ga mos vlam umaR le si Se fa se ba da­im sa xu ra.

mel bur nSi brin ja os med lis ama ra dar Cnen TviT Wi da o bis pro­fe so ri vax tang ba la va Ze, uRo ni e re si da uni Wi e re si mo Wi da ve go gi sxir tla Ze. kla si kur Wi da o ba Si gi vi kar to zi am pir ve li Sex ved ra wa a go Sved ian son Tan, mag ram Sem deg `gam Zvin va re bu li vef xvi~, ro­gorc mas uc xo eT Si pre sa uwo deb da, mar Tlac gam Zvin var da da mi si Se Ce re ba Se uZ le be li Se iq na. ase ve ar Se iZ le ba ar aRi niS nos ro man Zne la Zis ra in du li saq ci e li mel bur nis xa li Ca ze. fi nel ma mi a ki­nen ma 4 sa ja ri mo qu liT da as ru la olim pi u ri tur ni ri _ mo u go ki dev erT fa vo rits, un grel las lo po i aks da wa a go Zne la Zes Tan. sul bo lo or Tab rZo la ro man sa da po i aks hqon daT, swo red imas, oT xi wlis Sem deg ro man ru ru as to ki os olim pi a da ze ga qo ni li rom eWi da va da am upa ti os no xer xiT mo i po va oq ros me da li. Cans, mis­Tvis una yo fo ga mod ga Zne la Zis vaJ ka co bis ma ga li Ti: Tu am Sex ved­ras Zne la Ze mo i geb da, olim pi u ri Cem pi o ni xde bo da, Tu qu le biT wa a geb da _ sax lSi mxo lod brin ja os me da li un da wa e Ro, Cem pi o no­ba ki fi nels un da eze i ma. xo lo Tu ro ma ni wmin dad da mar cxde bo da, igi ver cxlis jil dos Ca ig deb da xel Si. Sex ved ris mi wu ruls cxa di gax da, rom Zne la Ze qu le biT da wi na u re bul po i aks ve Rar ajo beb da, ami tom yve la elo da, ro dis wa mo uw ve bo da qar Tve li un grels, rom suf Tad wa e go da brin ja os nac vlad ver cxli ae Ro. mag ram ro man Zne la Zem es ar ikad ra, bo lom de vaJ ka cu rad ib rZo la da sam Sob lo­Si brin ja os me da li wa mo i Ro... mel bur nSi mo as pa re ze 10 qar Tve li­dan 8 med liT dam Sve ne bu li dab run da ukan.

24

mirian cal

qal

amaniZe

es da sab ru ne be li gza ki me tis me tad grZe li aR moC nda. mi ri­an cal qa la ma ni Zem, ro mel sac ma nam de zRva mxo lod er Txel ena xa, sxveb Tan er Tad Tbo ma val `gru zi a Ti~ 20 dRe oke a ne e bi Ta da zRve­biT im gzav ra vla di vos to kam de, iqi dan mos ko vam de ma ta reb liT ki­dev aTi dRe, sa mi dRe ki Tbi lis Si Ca mos vlas das Wir da, sa dac mi ri­an ma Ta vi si di di si xa ru li ax lo bel­me gob reb sac ga u zi a ra..

pet res cir ki da lev ka pi ta no vi mi ri an cal qa la ma ni Zes or jer mo u wia Tbi lis Si gad mo sax le­

ba. pir ve lad 1939 wels, ro ca 12 wli sa iyo. mag ram da iw yo me o re msof lio omi, ma ma mi si fron tze gag zav nes da oja xi ukan, kon dol­Si dab run da. 1945 wels ki, uk ve 18 wli sa, Ta vi si a neb Tan er Tad isev Ca mo vi da Tbi lis Si. ma Sin mo Wi da vis ka ri e ra ze sa er Tod ar iyo la pa ra ki da arc fiq rob da ama ze. mu Sa­axal gaz rdo bis sa Ra­mos sko la Si swav lob da da 26 ko mis ris sa xe lo bis man qa naT mSe ne­bel qar xa na Si mu Sa ob da ze in klad. sko lis dam Tav re bis Sem deg ra­di o me qa ni kur teq ni kum Si ga ag rZe la swav la. iq fiz kul tu ri sa da spor tis ka Ted ras sa Ta ve Si ed ga lev ka pi ta no vi _ Wi da o bis sam­ya ro Si me tad da fa se bu li, av to ri te tu li pi rov ne ba. im pe ri od Si mwvrTnel Ta Se sa niS na vi ple a da gvyav da: vax tang ku xi a ni Ze, pet re ior da niS vi li, gi or gi var Ze laS vi li, lev Ze kon ski, lev ka pi ta no­vi, mi xeil Ti ka na Ze...

mi ri a ni ka pi ta nov Tan Sem Txve viT mox vda. amis Se sa xeb sxva das­xva am bavs hyve bi an, Ta vad mi ri a ni ki ix se nebs: `1951 we li iyo. am xa­nag ma an zor ka lan da Zem wa miy va na fex bur Tis sa Ta ma Sod, mag ram mwvrTnel ma ar ma Ta ma Sa. ga naw ye ne bul ni gav brun diT ukan. am xa na­gi me ub ne ba, dRes Wi da o ba Si maqvs var ji Si da iq wa vi de To. wa ve diT pet res cirks rom ve Zax diT, iqa. ma Sin pir ve lad vna xe is dar ba zi.

25

Se ve di da vi Ra cas ve Wi da ve. er Txel wa vaq cie, me o re dac. mwvrTnel­ma da mi na xa da da in te res da _ ra Sia saq me, amas vin aq cev so. me re Cam­ki da xe li da mkiT xa, vis Tan var ji So bo. me vu pa su xe ara vis Tan­meT­qi. ho da da viw ye im dRi dan var ji Si.~

is mwvrTne li swo red lev ka pi ta no vi iyo, `pet res cir ki~ ki dRe van de li pet re ior da niS vi lis sa xe lo bis dar ba zia, sa dac ara­er Ti sa xe lo va ni mo Wi da ve aRi zar da _ olim pi u ri Ta ma Se bi sa da msof lio Cem pi o ne bi. mi ri a nic iq da os tat da. war mo id gi neT, dar­baz Si pir ve lad mi sul Cia biWs, mo Wi da ve e bi, aba, ro gor Sex vde bod­nen. zog ma ka lan da Zes Tur me, da cin vac ki da uw yo, es ra go li a Ti mo giy va ni ao, mag ram ro ca mi ri a ni saq me Si ga mos ca des, me re ki Se­ic va les az ri. cxa dia, ga moc di li da mrav lis mnax ve li spe ci a lis­ti lev ka pi ta no vi ma Sin ve mix vda, rom ta lan tTan hqon da saq me da,

mirian calqalamaniZe meuRlesTan erTad

26

mirian cal

qal

amaniZe

asa kis mi u xe da vad, da u fiq reb lad Ca ric xa Ta vis jguf Si. Tum ca, Ta vi dan arc sje ro da, rom 24 wlis mi ri a ni cxov re ba Si Ta vi su fal Wi da o bas arc ga ka re bia. cno bi li mo Wi da ve da ar bit ri jum ber dav­li a ni Ze, ro me lic ase ve ka pi ta nov Tan var ji Sob da da mi ri a nis mxar­dam xar mra val tur nir ze uWi da via, am bobs, rom lev ka pi ta no vi iyo uaR re sad in te leq tu a lu ri, ga naT le bu li ada mi a ni, Ta nac Za li an ub ra lo da me gob ru li mo Wi da ve e bis mi marT. si mar Tles ara so des uRa la teb da, Se u va li da mom Txov ni iyo ro gorc sa ku Ta ri Ta vis, ise mo wa fe e bis mi marT, rom ma Ti ni Wi uk va lod ar da kar gu li yo. lev ka pi ta no vi 1993 wels gar da ic va la da mi ri an cal qa la ma ni Zem, im Znel be do bis Jams, mxo lod dak rZal vis Sem deg ga i go es sam wu xa­ro am ba vi, uka nas knel gza ze ver ga a ci la Ta vi si dam ri ge be li, ro­mel sac udi des pa tivs scem da.

gar be ni wyal ze

jum ber dav li a ni Ze: `mi ri a ni fi zi ku rad Za li an Zli e ri, mo u­xel Te be li, nam dvi li ker ke ti ka ka li iyo. ase Ti swra fi mo Wi da ve cxov re ba Si ar mi na xavs. wyal ze ga ir bi na er Txel mos kov Si, kri lat­sko es ar xSi, sa dac na ve biT se ir nob dnen sab Wo Ta nak re bis wev re bi. mi ri an ma niC biT wya li Se as xa oTar kan de laks, is ki ad ga da sa pa su­xod na vi amo ut ri a la. ra enaR vle bo da, Tvi Ton Sesa niS na vad cu rav­da, mi ri ans ki cur va ar scod nia. ami tom, dax rCo bas rom ga dar Ce no­da, wyli dan uceb amox ta da mis ze da pir ze sa o ca ri sis wra fiT Svi di Tu rva na bi ji ga ir bi na, mxo lod ko We bam de hqon da fe xe bi wyal Si, na pir Tan, Tav Txel ze ki Ca i Zi ra we lam de.~

am sa oc re bis mom swre ni bev rni iy vnen: sa xe lo va ni aram ial ti­ri a ni, nak re bis mwvrTne li, cno bi li spe ci a lis ti ser gei pre ob ra­Jen ski, vax tang ba la va Ze, bo ris ku la e vi, ser gei Za ra so vi...

27

jum ber dav li a ni Zis TqmiT, mi ri a ni Za li an mSvi di da wyna ri bi­Wi yo fi la, mag ram iS vi a Tad afeT qe bac sCve o da. am dros mas TviT mZi me wo no san mo Wi da ve eb zec Se eZ lo muS te biT ga we va. `sa ku Ta ri, ga mor Ce u li sti li hqon da, es di di mo Wi da ve e bis Tvi se baa, urom li­so dac di di ver gax de bi. vax tang ba la va Zes, go gi sxir tla Zes, uf ro gvi an le van Te di aS vils, da viT go be jiS vils da sa er Tod, aseT Cem­pi o nebs Ta vi si, gan sa kuT re bu li sti li hqon daT~, _ am bobs ba to ni jum be ri.

par ter Si Wi da o ba, uk ve vTqvi, mi ri an ma mwvrTne li sa da Ta na­gun de le bis dax ma re biT aiT vi sa da Ta vi su fa li Wi da o bis am um niS­vne lo va nes kom po nen tSi bevrs ara fers uT mob da me to qe ebs. jum­ber dav li a ni Zem ga ix se na epi zo di, ro ca di du be Si, ra di o qar xa na Si mu Sa o bis pe ri od Si mi si Ta nam Srom le bi, ase ve yo fi li mo Wi da ve e bi, Ta nac ga ci le biT mZi me wo ni sa, ra Ra ca ze cu dad ga e xum rnen mi ri­ans. gab ra ze bul ma Cem pi on ma niZ la vi da u do _ dab la, Coq bjen Si dav dge bi da aba vna xoT, vin ga da mat ri a leb so. am xe la xal xma Zvrac ver uyo Cia mi ri ans. er Txe lac, sab Wo Ta nak reb Si yof ni sas, ro ca ba­la to nis tba ze im yo fe bod nen, mi ri ans olim pi u ri Cem pi o ni, Za lo­sa ni fi o dor bog da nov ski ga e xum ra _ sa da u ri olim pi u ri Cem pi o­ni Se na xar, ca li xe liT ga gab rtye le bo. 52 ki log ra mi wo nis ka ci 80­ki log ra mi an bog da nov ski sac da e niZ la va: da ve Wi doT er Tma neTs da sam cda ze Tu er Ti san ti met riT mom wyvet mi was, mo ge bu li Sen iq ne bio.

bog da nov skim bev ri of li Rva ra, mag ram ve ra fers gax da. mi ri­an ma Wi da o bis ile Ti ga mo i ye na _ fe xi Ca ax via, xe le bi ki mag rad Se­mo sal ta. Tan me to qes aqe zeb da _ mi di, mi di, am wi eo. sam jer mo ux mo mTel Ta vis Zal ­Ro nes bog da nov skim, mag ram mi ri ans Zvrac ver uyo. id ga Sem deg awiT le bu li da Ser cxve ni li. isev mi ri an ma uS ve la _ mar jve na xe li ga mo Sa leo, me re mis xe lis gul ze daj da da zor ba Za­lo san ma igi ase, ca li xe liT, Zal da u ta neb lad as wia maR la.

28

mirian cal

qal

amaniZe

mirian calqalamaniZe,vaxtang balavaZe,

antonio roka (ketCisti),kolia qvariani,

oTar kandelaki dagiorgi sxirtlaZe.

niu­iorki, 1958 weli

29

mirian calqalamaniZe megobar falavnebTan erTad

30

mirian cal

qal

amaniZe

mi ri an cal qa la ma ni Zis sti qia dgom Si Wi da o ba iyo, Tum ca Tvi­Ton ve uT qvams, rom ma Sin ga mar jve bu lis vi na o ba uf ro par ter Si wyde bo da. ma ga li Tad, qvem Zi me wo nis go gi sxir tla Zes, Coq bjen Si ne bis mi e ri mo Wi da vis ga dat ri a le ba Se eZ lo, ar sen me ko kiS vi lis gar da. `Coq bjen Si ise ve je qi ar se nas ze mo dan, ro gorc bu zi xars~, _ am bob da mog vi a ne biT sxir tla Ze...

mi ri ans teq ni ku mis dam Tav re bis Sem deg isev qar xa na Si mo u­wia mu Sa o bis gag rZe le ba. sa er Tod, Sro ma da swav la bav Svo bi dan­ve gax da mi si cxov re bis na wi li. vid re ra do teq ni kur teq ni kums mi a kiT xav da, jer prof teq ni ku ri sas wav le be li da am Tav ra, pro­fe sia aiT vi sa da qar xa na Si Ta vis spe ci a lo biT mu Sa ob da. mag ram eq vsdRi a ni Sro mi Ti kvi rad Re mi ri ans var ji Sis sa Su a le bas ar aZ­lev da. ka pi ta nov ma qar xnis di req tors mi a kiT xa da mi ri a nis kvi­ra Si sam jer ga Ta vi suf le ba sTxo va. di req to ric gu lis xmi e ri ka­ci aR moC nda, sa am qros uf ro si da i ba ra da uT xra, kvi ra Si sam jer, sa mi sa a Ti dan, mi ri an cal qa la ma ni Ze aRar da vi na xo sa mu Sa o ze, sa­var ji Sod ga uS vio.

mog vi a ne biT olim pi u ri Cem pi o ni ix se neb da: `im wleb Si yve la ze Ra ri bi, uCi na ri spor tsa zo ga do e ba iyo `Sro mi Ti re zer ve bi~, rom­lis wev ric me vi ya vi. ne bis mi er Se jib re ba ze War bob dnen di na mo e­le bi, mrav lad iy vnen spar ta ke le bi da ar mi e le bi. `bu re ves tni kic~ Zli er or ga ni za ci ad iT vle bo da. ro gorc we si, Se jib re beb ze Cve ni sa zo ga do e bi dan arc er Ti msa ji ar eria. Ta nak lu be li mo Wi da ve e bi er Tma neTs, ase Tu ise, ex ma re bod nen, me ki ara vis ime di ar un da mqo­no da. zog jer `ke Ti lis msur ve leb sac~ ga da vey re bo di xol me _ me­ub ne bod nen, gad mo di Cven Tan, Se e lie Sens ka pi ta novs, Ca gam Ja vebs, Cve ni sa zo ga do e ba ki uf ro mdi da ri ao. mag ram ve ra fers gax dnen _ Wi da o ba `Sro miT re zer veb Si~ da viw ye da iq ve da vam Tav re. mas wav­le be lic mxo lod er Ti myav da _ sab Wo Ta kav Si ris dam sa xu re bu li mwvrTne li lev ka pi ta no vi~.

31

ka pi ta no vi mo to cik liT ga uv li da xol me mi ri ans da Tvi Ton mih yav da var jiS ze. mi ri a ni sa o car re aq ci as am JRav neb da da xa li Ca­ze da uR le li iyo, Tum ca 1988 wels ga zeT `Tbi li sis Tvis~ mi ce mul in ter vi u Si Ta vi si pa tar­pa ta ra cod ve bic ga ix se na.

`usaz Rvrod mad lo be li var ka pi ta no vis. mTe li Ta vi si ga moc­di le ba, su li da gu li Ca aq so va Cems wvrTna Si. kar gad ico da, vis ra sWir de bo da, Wkvi a ni ka ci iyo... me da vax tang ba la va Ze fi zi ku rad kar­gad vi ya viT mom za de bu le bi, gam Zle o bac ar gvak lda. ami tom sa nak re­bo Sek re ba ze sxvebs rom aT ki lo metrs ar be ni neb da, Cven gvet yo da, _ xu Tic ge yo fa To. ise, cod va gam xe li li jobs da Cven arc im xuTs dav rbo diT, da vi ma le bo diT sad me buC qeb Si da Sem deg qo Sin­qo Si­niT vbrun de bo diT ukan, vi Tom bev ri vir bi neT da Za li an da vi Ra leT. ar Se iZ le ba yve la er Ti sis te miT avar ji So. zogs sus ti fe xe bi aqvs, zogs gam Zle o ba ak lia, zog sac _ teq ni ka. er Tis Tvis bev ri sir bi lia sa Wi ro, me o rem xa li Ca ze un da ivar ji Sos da teq ni ka dax ve wos. taq­ti ka sac di di mniS vne lo ba aqvs. ka pi ta no vi mu dam gva ri geb da: Tu mo­wi na aR mde ge fi zi ku rad Zli e ria, eS ma ko ba un da ix ma ro, teq ni ku rad ajo bo. Tu sus tia, pi ri qiT, Za la da fi zi ku ri mo na ce me bi un da ga mo­i ye noo. aras dros gva var ji Seb da ima ze mets, ri si ata nac Seg veZ lo~.

mi ri a ni zed met wo na sac sa ku Ta ri me To diT ik leb da. mla Se saW­mels Wam da da me re vaJ ka cu rad itan da war mo ud ge nel wyur vils. es sa ku Tar Tav zec ga mo mic dia da kar gad vi ci, rac aris. mo Wi da ves ki Se jib re bi dan Se jib re bam de ux de ba amis ga ke Te ba da bev ri, vinc uf­ro mZi me wo na Si fe xi ver mo i ki da, am prob le mis ga mo, sports sa er­Tod Ca mos cil da. da u mar cxe be li ar sen fa Za e vi, ro ca man 68 kg­dan 74­Si ga da i nac vla, sul sxva ga re moc va Si mox vda da le gen da ru li fa la va ni me to qe eb ma msof lio Cem pi o nat ze me sa me ad gil ze `ga is­tum res~. ak bas mac, bo los da bo los, ver ga uZ lo mud mi vad wo nis dak le bas da ze da wo na Si ai nac vla, mi ri ans Ca mos cil da. es iyo 1957 wlis msof lio Cem pi o nat ze, isev stam bol Si...

32

mirian cal

qal

amaniZe

Sex ved ra zRvas Tan

1951 wels, Ta vi su fa li Wi da o bis axal be dam, mi ri an cal qa la ma­ni Zem, Tbi li sis Cem pi o na ti mo i go 24 wlis asak Si. mi si me go ba ri da Ta na gun de li jum ber dav li a ni Zec ma Sin gax da de da qa la qis Cem pi o­ni, oRond dav li a ni Ze me a Tek la se li iyo. `dag vi a ne bul~ Cem pi ons am ga mar jve bam Wi da o bi sad mi in te re si ga uR viva, mag ram ro gorc Ta vad am bob da, Tbi li sis Cem pi o na ti Sem Txve vis wya lo biT mo i go: `qa la­qis Cem pi o ni Sem Txve viT gav xdi. iq Cem ze ma ga ri bi We bi Wi da ob dnen. er Ti wlis Sem deg so xum Si Ca tar da sa qar Tve los pir ve lo ba. me kav­

zaur SeyilaZe,mirian calqalamaniZe

da givi kartozia

33

Tis xevs ga ci le bu li ar vi ya vi. Ce mi oc ne ba iyo da me na xa zRva. Ca ve­diT, zRvac vna xeT, vi ba na veT ki dec. me re vi Wi da ve da sa qar Tve los Cem pi o nat ze me o re ad gi li da vi ka ve.~ jum ber dav li a ni Ze ix se nebs, rom mi ri ans ma ta re bel Si mTe li Ra me ar eZi na, ij da da uc di da, ro­dis ga moC nde bo da zRva. gza dag za Wi da o bis taq ti kis gak ve Ti leb­sac iReb da ga moc di l mo Wi da ve aga ro vis gan. so xum Si im aga rov sac mo u go na xe var fi nal Si, mag ram ga dam wyvet Sex ved ra Si ma ma ja nov Tan da mar cxda. im dros mi ri a ni er Ti wlis na var ji Se vic ar iyo.

sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o nat Si mi ri a ni jer Ti To na bi jiT mi i­wev da win, me re ki di di nax to mi ga a ke Ta. 1951 wels me eq vse iyo, mom­dev no wels _ me xu Te, 1953 wels ki, Tbi lis Si, me oT xe ad gi li da i ka­va. im dros uk ve Se sam Cne vi iyo mi ri an cal qa la ma ni Zis mzar di os ta­to ba _ yve la fa vo rits med grad eWi da va, mag ram Se da re biT sust mkrti Ci an Tan da mar cxda...

1954 wlis sa kav Si ro Cem pi o nats le nin grad ma umas pin Zla. cal­qa la ma ni Zem, uk ve msof lio Cem pi o na tis brin ja os pri zi or ma, pir­ve lad iq ga i mar jva qvey nis pir ve lo ba ze. mi ri a ni wi nas war Sex ved­ra Si gi or gi sa i a dov Tan da mar cxda, mag ram ba qo el ma, Ta vis mxriv, Sem deg igor ka ra va ev Tan wa a go da Cve ni fa la va ni ma Sin pir ve lad aR moC nda msgavs si tu a ci a Si, ro gorc ori wlis Sem deg, mel bur nSi. ker Zod, Tu Cve ni mo Wi da ve min skel ka ra va evs qu le biT da a mar cxeb­da, Cem pi o ni sa i a do vi xde bo da, Tu suf Tad _ oq ros me dals Ta vad mi i Reb da. Se jib re bis win gi or gi sa i a dov ma `me gob ru lad~ da a ri ga mi ri a ni, Tu ro gor un da moq ce u li yo xa li Ca ze. cxa dia, mi si Se go­ne bis de da az ri is iyo, rom mi ri ans mxo lod qu le biT mo e go. da iw­yo Ser ki ne ba da mi ri an ma el vis sis wra fiT Ca ax via mar jve na fe xi da Su a ka u riT me to qe xi dur ze ga da iy va na. sa i a do vi da sab me li gax da, ax la ka ra va evs mo u wo deb da xma maR la, _ ga e qe ci, ga e qe cio. mag ram mi ri an cal qa la ma ni Zes mag rad eWi ra me to qe, mi si xi du ric ma le `Ca­te xa~ da ro gorc vTqvi, pir ve lad gax da sab Wo Ta ka v Si ris Cem pi o ni

34

mirian cal

qal

amaniZe

(im Se jib re ba ze mar Tlac `oq ros wvi ma~ hqon daT Cvens fa lav nebs. mi ri a nis gar da Cem pi o ne bi gax dnen za ur mWed liS vi li, vla di mer ar se ni a ni, vax tang ba la va Ze da gi or gi sxir tla Ze). le nin grad Si mo­po ve bu li Cem pi o no ba mi ri a nis Tvis pir ve li ti tu li iyo did sar bi­el ze. sa kav Si ro nak reb Sic uk ve ma nam de mya rad da im kvid ra ad gi li.

Sve deT Si

1954 we li gan sa kuT re bu li iyo: sab Wo Ta Ta vi su fa li sti lis mo Wi da ve ebs pir ve lad un da eca daT Za le bi msof lio Cem pi o nat­Si, to ki o Si (es jer ki dev sa kav Si ro Cem pi o na tam de mox da), ami tom nak re bis xel mZRva ne lo bam Ta da ri gi da i Wi ra da Rir se ul spa ring­par tni or Tan ga daw yvi ta sa ku Ta ri mo Wi da ve e bis Se mow me ba. ar Ce va­ni Sve deb ze Se a Ce res, rom le bic Ta ma mad er ki ne bod nen msof li os uZ li e res fa lav nebs da Tvi To nac hyav daT aRi a re bu li Cem pi o ne­bi (ma ga li Tad, sa ak gren ber gi, ro me lic Wi da o bis ori ve sa xe o ba Si ga mo di o da, 1947­dan 1953 wlam de er Ti mar cxic ar ew vnia, vid re am wlis msof lio Cem pi o nat ze gi vi kar to zi as ar ga da e ya ra). Sve deb­Tan `ge ne ra lu ri re pe ti cia~ ori sab Wo Ta gun dis mo na wi le o biT ga i mar Ta. stok hol mSi jer qvey nis pir ve li nak re bi Ca vi da: igor ka­ra va e vi, var lam gi gi a Ze, ib ra him da da Se vi, edu ard run ge, vax tang ba la va Ze, gi vi kar to zia, oTar kan de la ki, ar sen me ko kiS vi li. ro­gorc xe davT, sa xe lo va ni kla si ko si gi vi kar to zia Ta vi su fal Wi­da o ba Si cdi da Za las da war ma te bi Tac. ase Ti gun dis da nax va ze Sve­debs, et yo ba, aRar hqon daT ga mar jve bis ime di, ami tom uf ro me tad imas kiT xu lob dnen, ssr kav Si ris me o re nak re bi ro dis Ca mo vao. mag­ram va is ga ve ya re, vu is Se ve ya reo, swo red ase da e mar TaT. ai, is me­o re nak re bi: mi ri an cal qa la ma ni Ze, So Ta ma i su ra Ze, iu ri de ni ko vi, ser go ga ba ra e vi, mux tar da da Se vi, go gi sxir tla Ze, bo ris ku la e vi,

35

io nas kot ka si. war mo id gi neT, ma Sin sab Wo Ta kav Si ris ori ve nak re­bis 16 wev ri dan um rav le so ba _ 9 mo Wi da ve sa qar Tve lo dan iyo. sab­Wo e lebs Sve deb Tan sul 10 Sex ved ra un da ga e mar TaT.

pir vel ma nak reb ma 18 ian vars mas pin Zlebs 8:2 mo u go. ra o den sak vir ve lic ar un da iyos, da mar cxdnen ba la va Ze da kar to zia. pir­ve li _ olim pi a dis pri zi or per ber lin Tan, kar to zia _ olim pi ur da msof lio Cem pi on sa ak gren ber gTan. me o re nak reb ma uf ro iyo Ca­Ra da Sve debs uke Te si an ga ri SiT (9:1) da ay re vi na far­xma li. ori ve sab Wo Ta nak reb ma sxva mat Ce bic ma Ral do ne ze Ca a ta ra da mas pin­Zlebs, sa er To jam Si, 64:8 mo u go. kar to zi a mac da ba la va Ze mac da­ma je re be li re van Si ai Res, mi ri an ma ki Sve deT Si Tval naT liv da um­tki ca nak re bis xel mZRva ne lo bas, rom uZ li e re si iyo.

ian vris mi wu ruls, sa ze i mo ban ket ze, ro mel Sic Sve de Ti­sab Wo­Ta kav Si ris ur Ti er To bis sa zo ga do e bac mo na wi le ob da, mas pin Zle­bis Txov niT qar Tve leb ma `Ta vi aiS ves~: go gi sxir tla Zi sa da an zor ma i su ra Zis lot ba ro biT `su li ko~, `mra val Ja mi e ri~ da `gaf rin di Sa vo mer cxa lo~ Se as ru les. ib ra him da da Sev ma kin ta u ri da uk ra da vax tang ba la va Zem Ca mo u a ra, xo lo kav ka si el ma Zmeb ma da da Se veb ma Se sa niS na vad war mo ad gi nes qar Tu li cek va. msof lio Cem pi on ma vo­le an der ber gma la za Ti a ni vax tan gu ric Ses va cxin va lel ser go ga­ba ra ev Tan, vis Ta nac or jer sas ti kad da mar cxda.

mok led, sab Wo Ta nak re bis Se mad gen lo ba sa bo lo od dad gin da Sve­deT Si ga mar Tu li Sex ved re bis Sem deg da to ki o Si ime di a nad ga em gzav­rnen mwvrTne leb Tan da xel mZRva ne leb Tan er Tad: 52kg _ mi ri an cal­qa la ma ni Ze, 57 _ mi xe il Sa xo vi, 62 _ ni ko loz mu zaS vi li, 67 _ ser go ga ba ra e vi, 73 _ vax tang ba la va Ze, 79 _ gi vi kar to zia, 87 _av gust en­gla si; mZi me wo na _ ar sen me ko kiS vi li. qvem Zi me da mZi me wo na Sic sa Ta­da ri go oTar kan de la ki iyo. kar to zi am to ki o Si gam gzav re bis uf le­bis mo sa po veb lad ajo ba Ta vi su fa li Wi da o bis aRi a re bul os ta tebs _ olim pi ur Cem pi on da viT ci ma ku ri Zes da rus ser gei pre ob ra Jen skis.

36

mirian cal

qal

amaniZe

1954 wlis msoflio Cempionatze ssr kavSiris

8­kacian gundSi7 qarTveli moWidave iyo.

marcxnidan _mirian calqalamaniZe,

varlam gigiaZe,nikoloz muzaSvili,

sergo gabaraevi,vaxtang balavaZe,

givi kartozia,estoneli avgust kotkasi

da arsen mekokiSvili.tokio, 1954 weli

37

38

mirian cal

qal

amaniZe

msof lio de bi u ti

to ki om de gza er Tob mom qan cve li ga mod ga: ge te bor gi dan Sve­de Tis de da qa laq Si Ca su le bi, jer ko pen ha gen Si da ham bur gSi Caf­rin dnen, Sem deg ci u rix Si, iqi dan rom Si, ita li i dan ki _ pa kis ta nis de da qa laq ya raC Si. iq sa Si ne li sic xe dax vdaT da TviT mfri na vi dan kos tiu me biT gad mo su li sab Wo Ta mo Wi da ve e bis da nax va ze, mo sac­del dar baz Si Sek re bi li mgzav re bi si cils ver ika veb dnen. ya ra Ca­Ri dan kal ku ta Si gaf rin dnen, Sem deg ban gkok Si da bo los, to ki os nax vac eRir saT am mom qan cve li mgzav ro bis Sem deg.

`cal qa la ma ni Ze jer ki dev uc no bia sab Wo Ta kav Sir Si, igi Ta vi­si qvey nis Cem pi o nic ar yo fi la da sa eW voa, sa Si Si iyos mi si ga mos­vla ia po nel ki ta nos Tvis~, _ wer dnen ia po nu ri ga ze Te bi, rom leb­sac fa vo ri te bad Tur qe bi, ia po ne le bi da ame ri ke le bi mi aC ndaT, sab Wo Ta gun dSi ki mxo lod kar to zi as, en glas sa da me ko kiS vils ga moh yof dnen da ima Tac brin ja os med le bis Rir sad Tu Tvlid nen. yve la ze ri xi a ni gan cxa de ba ame ri ke leb ma ga a ke Tes da pir ve lo bis­Tvis mzad yof na ga moT qves. to ki o Si sul 12 qvey nis 99­ma mo Wi da vem mo i ya ra Ta vi.

mas pin Ze li ki ta no mi ri ans wi lis yriT pir vel Sex ved ra Si er go. Ser ki ne ba qar Tve li mo Wi da vis upi ra te so biT da iw yo, mag ram sa bo­lo od msaj ma ki ta nos au wia xe li. mi ri ans isev rCe bo da San si _ jer ame ri kel del ga dos mo u go, Sem deg _ olim pi u ri Ta ma Se bis pri zi­ors, ira nel mo lan bi es. dar Ca bo lo brZo la _…1954 wlis 22 ma iss mi ri an cal qa la ma ni Ze to ki os xa li Ca ze pir ve lad da u pi ris pir da Ta vis mris xa ne me to qes, Turq hu se in ak bass, Ta nac fi na lur etap ze.

mi ri an ma aq ti u rad da iw yo da 6:2­s ugeb da Turqs, mag ram di di mcde lo bis mi u xe da vad, be Web ze ve raf riT ga ak ra. me re uceb na xe­var xi dur ze moh yva da msaj mac, arc acia da arc ac xe la, ma Sin ve ak­bass mi a kuT vna wmin da ga mar jve ba. sab Wo Ta gun dis uf ro si mwvrTne­

39

li vla di mer krut kov ski sam sa jo ma gi das mi var da, mag ram pro tes­ti uar yo fil­iq na. krut kov skis Tav ga mo de ba ga sa ge bia, _ mi ri ans fi na lu ri Sex ved ra rom mo e go, ssr kav Si ris nak re bi gun dur pir­ve lo ba Si imar jveb da. sa bo lo od, mi ri an cal qa la ma ni Zes msof lio Cem pi o na tis brin ja os me da li er go. msof lio Cem pi o ne bi gax dnen vax tang ba la va Ze, ar sen me ko kiS vi li da av gust en gla si. Wi da o bis pro fe so rad Se rac xu li vax tang ba la va Ze mar Tlac pro fe so ris aka de miz miT ga us wor da yve la me to qes. rac Se e xe ba gi vi kar to zi as, man Tum ca da a mar cxa ira ne li zan di da Sve di gren ber gi, mag ram Sem­deg Se uZ lod Se iq na da oq ros me da li Turq is meT aT lis Tan Wi da o­ba Si da kar ga _ mxo lod me oT xe ad gil ze ga vi da...

Tur qu li ba ra-ba ra

mi ri an cal qa la ma ni Zes to ki os mar cxis sim wa re, Tu ki mar cxad Ca iT vle ba is, rac ia po ni is de da qa laq Si Se em Txva, olim pi a dis Sem­deg, 1957 wels stam bo lis msof lio Cem pi o nat ze un da ga e ne le bi­na. am dros uk ve 30 wels iyo mi ta ne bu li, msof lio Cem pi o na te bi ki ma Sin sam we li wad Si er Txel tar de bo da. mi ri a ni uk ve olim pi u ri Cem pi o ni gax ldaT da Tvi To nac kar gad ico da, rom msof lio Cem pi­o nis ti tu lis ga re Se spor ti dan was vla ar ivar geb da. miT ume tes, to ki o Si, msof lio Cem pi o no ba pir da pir xe li dan ga uf rin da. saq­mes ise Ti pi ri uCan da, rom `meT xat fa Sas~ nac nob are na ze mi ri a­nis saq me uf ro kar gad un da war mar Tu li yo, vid re er Ti wlis win, msof lio Ta sis ga Ta ma Se bis dros. hu se in ak bass ve Rar ga eZ lo im of lis mRvre li, sa Si ne li pro ce du ris Tvis, ro mel sac yo ve li Se­jib re bis win mi mar Tav da wo nis da sak le bad da mi ri a nis me to qe Ta ricxvs ga mok le bo da, anu ze da, mCa te wo na Si ga da su li yo. axal gaz­rda qar Ta li ki, ro me lic ak ba sis nac vlad ga mo iy va nes Se jib re bis

40

mirian cal

qal

amaniZe

41

mas pin Zleb ma um Ca tes wo na Si, jer ki dev uc no bi iyo sab Wo Ta gun dis mwvrTne le bis Tvis. Tum ca, Tur qebs Ta vi dan ve Za li an ei me de bo daT mi si, an ki dev na ad re vad uwev dnen rek la mas... yo ve li Sem Txve vis­Tvis. ase Ti `Sem Txve va~ ki, sam wu xa rod, mar Tlac mox da.

Tur qu li pre sa um Ca tes wo na Si fa vo ri te bad sam mo Wi da ves sa­xav da: ia po nel io si das, olim pi ur Cem pi on cal qa la ma ni Ze sa da, cxa­dia, Ta na me ma mu le qar Tals. mas pin Zle bi ga su li wlis tri um fis ga­me o re bas geg mav dnen `meT xat fa Sas~ sar bi el ze da wi nas war ibe veb­dnen 6 Tu 7 oq ros me dals.

pir vel wre Si mi ri an ma io lad sZlia bul ga rel jen dovs, ise ve ro gorc qar Tal ma _ po lo nel kle ins. fa vo ri te bi dan gaw bi le bu­li dar Ca mxo lod io si da, ro mel mac Sve i ca ri el lo xer Tan wa a go. mag ram Sem deg ise ga cec xlda, rom TviT Tur qi fa vo ri ti `Se mo e­la xa~ da mas im de nad da ma je reb lad mo u go, msa jebs io ti so de na sa ba bic ar mis ca. mi ri ans ki la mis na ad re vi fi na lis Wi da o ba mo ux­da. saq me is iyo, rom Cem pi o na tis star tze da ma je re be li Wi da o biT yve las yu rad Re ba mi ip yro ita li el ma di a man tim, ro mel mac pir vel wre Si unu ge Sod da to va ira ne li ha sa ni. im xa nad ita li is gunds war­sul Si sa xe lo va ni Tur qi mo Wi da ve nu ri ed ga sa Ta ve Si da ape ni nel­Ta nak re bic Turq qo mag Ta fa vo ri ti iyo, cxa dia, sa ku Ta ri gun dis Sem deg. qar Tvel mo Wi da ves bev ri wva le ba ar das Wir ve bia _ di a man­tis Tval naT liv da um tki ca Ta vi si kla si da Tum ca wmin dad ver mo­u go, qu la Ta so li du ri ma ra giT ga us wro mas.

sul bo los, oq ros med lis Tvis brZo la mi ri an cal qa la ma ni Zes isev qar Tal Tan mo u wia. io si da uk ve Ta maS ga reT iyo, rad gan Turqs wmin dad ver ajo ba da me­6 sa ja ri mo qu la, anu `wi Te li ba ra Ti~ da­im sa xu ra. mi si ga mo TiS viT, yve la ze uf ro, ra sak vir ve lia, Tur qma ixe i ra _ mas sa ja ri mo qu le bi mo ex sna da `ga suf Ta ve bu li~ ga vi da qar Tvel Tan sa Wi da od. mi ri ans er Ti sa ja ri mo hqon da `aki de bu li~, di a mants _ sa mi.

mi ri an cal qa la ma ni Ze: `arsen me ko kiS vi li sa ma­ga li To spor tsme ni da me go ba ri iyo. met yo da xol me _ aba, Sen ici, Tu mo i geb, mec mo vi geb, mTe li sa qar Tve lo Cve ni war ma te bis mo lo din­Si ao. av stra li a Si rom wa ey va naT, iseT for ma­Si iyo, uTu od me o red gax de bo da olim pi u ri Cem pi o ni. ma inc ra bi We bi gvyav da, de da mi wis er­Ti me eq vse dis nak reb Si ume te so ba qar Tve le bi vi ya viT, yvel gan pa tivs gvcem dnen da an ga riSs gvi wev dnen.~

42

mirian cal

qal

amaniZe

al baT io lad war mo id genT, ra xde bo da `meT xat fa Sas~ sta­di on ze qar Ta li sa da cal qa la ma ni Zis Wi da o bis dros. yve la fe ri mi ri a nis wi na aR mdeg iyo _ mo bo boq re dar ba zi, msa je bi, ga gu li­se bu li me to qe, ro mel sac ira ne li ar bit ri `ra Rac­ra Ra ce ebs~ pa­ti ob da. nu lo va ni pir ve li na xev ris Sem deg, olim pi ur ma Cem pi on ma mTe li dar ba zi ga a Cu ma _ Coq bjen Si myof ma, Tur qis mcde lo bas Se sa niS na vi kon tri le TiT upa su xa, rom lis wi na Se, qar Tal Tan er­Tad, msa jic uZ lu ri iyo da mi ri a ni ori qu liT da wi na ur da. me re me­to qe eb ma Ti To qu la gac va les da yve la fe ri TiT qos dam Tav rda _ ira nel ma ar bit rma qar Tvel fa la vans ise aa we vi na xe li ga mar jve­bis niS nad, aS ka rad Can da, ro gor eZ ne le bo da amis ga ke Te ba. mTe li sab Wo Ta de le ga cia mi ri ans eca da ha er Si aa bur Ta ves, ro gorc axa­li msof lio Cem pi o ni.

mag ram jer sad xarT. ori o de sa a Tis Sem deg mi ri a ni gam wa re bu­li Ser bis sab Wo Ta de le ga ci is wev reb Tan da am bobs: ax la xan dar­baz Si ga mo ac xa des, qar Ta li _ cal qa la ma ni Ze, ba ra­ba rao. ro gorc Sem deg ga ir kva, rom Tur qe Tis nak rebs fi na lis Se de gi ga up ro tes­te bia, msaj Ta ko le gia ki am pro tests `gu lis xmi e re biT~ mo ki de bia. mok led, fre ga mo ac xa des da mi ri ans, isev Tur qis ga mo, me o red da­a kar gvi nes msof lio Cem pi o no ba. mag ram rCe bo da ki dev xav si xe lis Ca sa Wi deb lad _ dar Ce nil er Ta derT Sex ved ra Si qar Tals wmin dad un da mo e go di a man tis Tvis, urom li so dac Tur qe Tis nak re bis xel­mZRva ne lo bas mTe li es Ca li Ci wyal Si Ca ey re bo da da cal qa la ma ni­Ze kuT vnil oq ros mi i Reb da. mag ram, di di faf xu ri sa da ya si di aq­ti u ro bis Sem deg, di a man ti, mar Tlac Zli e ri mo Wi da ve, Sex ved ris mi wu ruls Ta vi si Tur qi mwvrTne lis ni San ze ise na zad wa mo uw va qar Tals, rom... Se sa da reb la dac ar Rirs. ase `Rir se u lad~ mo i po­va xa li Cis mas pin Zel ma msof lio Cem pi o no ba, mi ri an ma ki mxo lod ver cxlis me da li mi i Ro. mis ma mris xa ne da yo fil ma me to qem, ak bas ma ze da wo na Sic da am tki ca Ta vi si Zli e re ba. rac Se e xe ba qar Tals, man

43

mog vi a ne biT la mis aRi a ra mi si ga Cem pi o ne bis usa mar Tlo ba, Tum ca amiT ara fe ri Sec vli la: olim pi u ri Cem pi o ni mi ri an cal qa la ma ni Ze ise wa vi da di di spor ti dan, msof lio Cem pi o ni ver gax da, ara da, or­jer hqon da amis re a lu ri San si.

mi ri a nis jav ri amo i ya ra vax tang ba la va Zem: di de bis gza ze dam­dgar ma Tur qma ogan ma, mxar dam Wer Ta eni T a u we rel Rri al Si, Cxu bi­Ta da kri viT, ma inc ver mo u go `Wi da o bis pro fe sors~. sxva me to qe­eb Tan ki vax tang ba la va Zes ar gas Wir ve bia da me o red gax da msof lio Cem pi o ni. ga i mar jva ag reT ve cxin va lel ma alim bek bes Ta ev mac, go gi sxir tla Ze ki me o re ad gil ze ga vi da. gun dur pir ve lo ba Si Tur qeb­ma da geg mil ze oriT nak le bi oq ros me da li mi iT va les _ sul oT xi, mag ram sa er To CaT vla Si 7 qu liT ga us wres me o re ad gil ze ga sul sab Wo Ta nak rebs.

sxva Ta So ris, stam bo lis msof lio Cem pi o na ti axa li we se biT Ca tar da _ Ser ki ne ba ad rin de li 15 wu Tis nac vlad 12 wuTs grZel­de bo da. for mu la ase Ti iyo: pir ve li 6 wu Ti me to qe e bi dgom Si ib­rZod nen, mom dev no 4 wu Ti _ par ter Si 2­2­wu Ti a ni mo nac vle o biT, bo lo 2 wu Ti ki isev dgom Si Wi da ob dnen.

Sex ved ra ira nis Sah Tan

xSi rad mo gis me ni aT da wa gi kiT xavT tra fa re tu li fra za _ me­te o ri viT ga i el va did sar bi el zeo, ri Tac mo u lod nel da myi si er ga mar jve bebs aR niS na ven. Tu vin me ze msgav si ram Se iZ le ba iT qvas, pir vel rig Si, mi ri an cal qa la ma ni Ze ze iT qmis. sa dac ki iWi da va, TiT qmis yvel gan me da li ai Ro, mag ram mi ri a nis Se saZ leb lo beb Tan Se da re biT, es ma inc co ta iyo. amas ori mi ze zi hqon da: jer er Ti, Ta­vi su fal Wi da o ba Si Zal ze gvi an mo vi da. me o rec _ im pe ri od Si sa­er Ta So ri so as pa re zo ba Ta ka len da ri er Tob meC xe ri iyo. ami to mac,

44

mirian cal

qal

amaniZe

im dro in del mo Wi da ve TaT vis am xa na gur sa er Ta So ri so Sex ved reb Si mo na wi le o bac did am bad iT vle bo da. miT ume tes, ase Ti mat Ce bi gan­sa kuT re bul pi ro beb Si tar de bo da _ nam dvi li Cem pi o na te bi viT da ara va lis mo sax de lad. mar Te bu li iq ne ba, Tu Se mog Ta va zebT mi ri­a nis bo lo ga mos vlebs aseT mat Ceb Si, faq tob ri vad, mis uka nas knel as pa re zo bas sa er Ta So ri so sar bi el ze, kon kre tu lad _ iran sa da aSS­Si _ Ta vi su fa li Wi da o bis sam Sob lo Si. iq Wi da o ba da ax lo e biT imas niS nav da, bra zi li a Si bra zi li e leb Tan ge Ta ma Sa fex bur Ti, an­da ia po ni a Si ad gi lob riv Zi u do is tebs ga jib re bo di.

Tur qeb ze uk ve vTqvi da Wi da o bis siy va ru liT maT arc ira­ne le bi Ca mor Ce bod nen. Zve li Tu sa Su a lo Ta o bis qar Tvel gul­Se mat kiv rebs ueW ve lad ex so me baT ira nu li fil mi `ma zan da re li vef xvi~. im xa nad tax ti, ha bi bi, ho jas te pu ri uk ve mo a rul ker pTa ricxvs mi e kuT vne bod nen da im gu li Tad mas pin Zlo ba Si, ra mac sab­Wo Ta mo Wi da ve e bi sa si a mov nod gak vir ve bu li da to va, ma Ti wvli­lic eria.

ira nel da sab Wo Ta mo Wi da ve Ta as pa re zo ba ira nis Sa his Ta na­mec xed ris, so re as sa xe lo bis sta di on ze mo ew yo. bi le Te bi san­TliT sa Ze ba ri iyo, xo lo as pa re zo ba ze Sa his _ mo ha med re za feh­le vis ga mo Ce nam eniT au we re li aJi o ta Ji ga mo iw via. Sah ma ga am xne va Ta vi si gun di, stum reb sac ga ec no da sac qer lad dab rZan da. Sua Wi­da o ba Si er Ti sa a TiT ko kis pi ru li wvi ma wa mo vi da, mag ram ma yu reb­le bi, mi lur smu le bi viT is xdnen ska meb ze.

mi ri an cal qa la ma ni Zes me to qed isev xo jas te pu ri ga mo uy va nes. mag ram Tval naT liv ga mo Can da ro gor da u Si ne bia mel bur nSi qar­Tvel fa la vans ira ne li feh le va ni. mas pin Ze li, ro mel sac ueW ve­lia, kar gad ax sov da me to qis `mwa re~ Su a ka u ri, sul xa li Cis ki des­ken iwev da da cdi lob da nam dvi li Ser ki ne bis Tvis Ta vi ae ri de bi na. mTe li 12 wu Ti grZel de bo da es ka ta­Tag vo ba na. mi ri an ma me to qe mci re xniT ma inc, er Txe lac ver da i gu la xa li Cis siR rme Si. msa jeb­

45

mac, miT ume tes, Sa his win, did su lov nad apa ti es ho jas te purs gan­gan sir bi li da fre ga mo ac xa des. xa li Cis mas pin Zel ma ga mar jve bu­lis ie riT da to va sar bi e li _ ka ci cal qa la ma ni Zis sa fir mo ileTs ga da ur Ca da es pa ta ra saq me xom ar iyo, me ti arc un do da.

Ser ki ne ba, ro gorc aR vniS ne, Te i ran Si ga i mar Ta. ma nam de sab­Wo Ta gun dma Tav riz Si io lad sZlia iqa ur nak rebs. ira nis de da­qa laq Si Sa hi bo lo wu Tam de iw yvet da ner vebs. go gi sxir tla Ze im wlis msof lio Cem pi ons so rurs mo e ria, mag ram `mo Wi da ve Ta Sah ma~, mel bur nis olim pi a dis Cem pi on ma tax tim an ga ri Si ga a Ta nab ra da yve la fe ri oTar kan de la kis Zli er qed ze da e ki da. uk ve vTqvi, rom

vaxtang balavaZe,daviT cimakuriZe, arsen mekokiSvili, givi kartozia, giorgi sxirtlaZe da mirian calqalamaniZe

46

mirian cal

qal

amaniZe

ira nel gul Se mat ki var Ta gzne ba Tur qe bi sas ar Ca mo u var de bo da, mag ram Te i ran Si yve la fe ri uf ro pa ti os nad iyo. amas Tan, oTar kan­de lak ma ise Se mus ra me to qe, saT qme li aRa ra fe ri iyo. ma yu re be li ki ga mar jve bul sab Wo Ta nak reb ze `gurj fa lav nebs~ iZax da.

ira nis nak reb Tan me o re Sex ved ras Sa hi aRar das wre bia. et yo­ba, aRar mo un da me o red gaw bi le ba. ira ne leb ma ga da a xa li ses Ta vi si gun di da mi ri an sac axa li `Tav sa te xi~ Ses Ta va zes axal gaz rda mo­Wi da vis ha sa nis sa xiT. un da iT qvas, olim pi ur Cem pi ons sak ma od ga­u Wir da mi si Zle va, mag ram Tu Sex ved ris pir ve li na xe va ri me to qis ma ne ris Ses wav las mo an do ma, me o re Si aq ti ur moq me de ba ze ga da vi da da sab Wo Ta nak rebs am mat CSi pir ve li ga mar jve ba mo u ta na. ax lac ga i mar jva da nar Cen ma or ma Cven ma Ta na me ma mu lem _ vax tang ba la­va Zem da oTar kan de lak ma da mTli a nad, nak reb mac. stu mar Ta war­ma te ba, esec un da aRi niS nos, Rir se u lad da a fa ses da mar cxe bul ma mas pin Zleb ma...

ai, ro gor ix se nebs ira nul am bebs vax tang ba la va Ze: ~Te i ran­Si ira nis Wi da o bis fe de ra ci am mig viw via. ae ro por tSi dag vxvdnen tax ti, ha bi bi, xo jas te pu ri da sxva cno bi li ira ne li mo Wi da ve e bi. qa la qis qu Ceb Si ga mo fe ni li iyo ma Ti uzar ma za ri fo to e bi. ma le dav rwmun diT, rom ira ne le bis Tvis fa la va ni mar Tlac sa Tay va ne­be li ker pia da po pu la ro biT Sa hi Tu ga e jib re ba. Cve ni tur ni ri sta di on ze Ca tar da da Ta vad ira nis Sa hi re za feh le vi da es wro. vid re Ta vis ad gil ze dab rZan de bo da, Sa hi Cvens de le ga ci as Tan mo­vi da da sa Ti Ta od Ca mog var Tva xe li. me, ro gorc gun dis ka pi tan ma, Sahs Ta i gu li mi var Tvi, Tar ji man ma ki mo ax se na, es gur ji ba la va­Zea, msof li os or gzis Cem pi o nio. Sah ma am xed­dam xe da, Ta vi ga aq nia da gza ga nag rZo. me re uceb Se Cer da da isev da eW ve bul ma Se mom xe da. sxveb Tan Se da re biT tan mor Ci li vi ya vi da, al baT, ifiq ra _ jer ar da ka ce bu la da aman or gzis Cem pi o no ba ro dis Ra mo as wroo.~ ba to ni vax tan gi sab Wo Ta mo Wi da ve e bis iran Si ga mos vlas mniS vne lo van war­

47

ma te bad afa sebs da am war ma te ba Si gan sa kuT re biT ga moh yofs mi ri an cal qa la ma ni Zis wvlils: `mi ri a ni uk ve olim pi u ri Cem pi o ni iyo da mi si ga mos vla yve las ain te re seb da. man, ro gorc yo vel Tvis, sa u­ke Te so STa beW di le ba da to va. me kar gad max sovs mi ri a nis pir ve li na bi je bi Wi da o ba Si. Cve ni Ta o bis fa lav ne bi, ro gorc we si, qar Tu­li Wi da o biT iw yeb dnen da amis Sem deg xde bod nen di di Cem pi o ne bi. man kar gad ico da qar Tu li ile Te bi da ro gorc ki ga moC nda, sul ra Rac erT we li wad Si, sab Wo Ta kav Si ris nak reb Si Se iy va nes. es uk ve di di war ma te ba iyo, imis ma niS ne be li, rom sa er Ta So ri so sar bi el­ze gza xsni li hqon da.~

mi ri an cal qa la ma ni Zem did sar bi el ze ga mos vla faq tob ri­vad, 1958 wels da am Tav ra. 1959­Si, ssr kav Si ris xal xTa II spar ta ki­a da ze da mar cxda Wi da o bis amo ma val var skvlav Tan, da Res tnel ali ali ev Tan da Sem deg did Se jib re beb ze aRarc ga mo su la. ima ve wlis msof lio Cem pi o nat zec, cxa dia, ali e vi wa iy va nes. un da iT qvas, rom am da Restnel mo Wi da ve sac, ro me lic Sem deg Ci ne bu li eqi mi dad ga, co ta uc na u ri be di hqon da: 5­jer gax da msof lio Cem pi o ni, olim pi­a de bi dan ki er Ti oq ros me da lic ver wa mo i Ro. ara er Txel uT qvams: am xu Ti ves si a mov ne biT gav cvli di erT olim pi ur oq ro zeo, ro me­lic mis ma wi na mor bed ma pir ve li ve cdiT da im sa xu ra.

1958­Si ki, mi ri an cal qa la ma ni Zes, ma Sin jer isev nak re bis `Sta­ti an~ wevrs, ki dev er Ti `ga se ir ne ba~ hqon da Ta vi su fa li Wi da o bis sam Sob lo Si, aSS­Si. es iyo sab Wo Ta spor tu li de le ga ci is pir ve li stum ro ba am qve ya na Si, Ta nac `ci vi omis~ dros, anu es gza pir ve lad mi ri a nis mo na wi le o biT mo Wi da ve eb ma gak va les. `ga se ir ne ba~ ki imi­tom iyo, rom ame ri kis kon ti nen tze ga mar Tul oT xi ve Sex ved ra Si am qvey nis nak reb Tan me to qed Zve li nac no bi, ri Card del ga do hyav da da ad rin de bu rad da Cag ra. mar Ta lia, me o re Ser ki ne ba Si xa li Cis mas pin Zel ma fre mo a xer xa, mag ram da nar Ce neb Si sa da vo aRa ra fe ri iyo, mi ri a ni aS ka rad job da ame ri kels, ise ve, ro gorc ma Sin de li

48

mirian cal

qal

amaniZe

mirian calqalamaniZe da lev kapitanovi

mirian calqalamaniZe:`usaz Rvrod mad lo be li

var ka pi ta no vis. mTe li Ta vi si ga moc di le ba,

su li da gu li Ca aq so va Cems wvrTna Si. kar gad

ico da, vis ra sWir de bo­da, Wkvi a ni ka ci iyo...~

49

sab Wo Ta nak re bi ame ri ki sas. pir vel or Tab rZo la Si Cven ma mo Wi da­vem isev sa fir mo Su a ka u ri Ca ux via del ga dos da Zve le bu rad is ro­la, cxa dia, be We biT xa li Ca ze...

Sem deg, mel bur nis olim pi a dis tri um fa to ri ki dev ramdenime Se da re biT nak le bi mniS vne lo bis tur nir zec ga mo vi da, da ukan­mo ub ru neb lad da to va lurj­wi Te li wre... isic un da iT qvas, rom gzis ga sa ya ri bev ri sa xe lo va ni spor tsme nis Tvis gam xda ra kar gi cxov re bis da saw yi si Zve li di de bis xar jze. mi ri a nis Tvis sxvag­va rad iyo _ ro gorc Cve o da, ise ve ga ag rZe la Sro ma. 1965 wlam de fiz kul tu ris pe da go gi iyo sa sof lo­sa me ur neo in sti tut Si, 1965 wels ki mSob li ur kuT xe Si dab ru ne ba ga daw yvi ta _ ka xeT Si, sa dac da i ba da da ga i zar da. Te la vis Rvi nis qar xa na Si Ses Ta va zes teq no­lo gis ad gi li. saq me is iyo, rom fiz kul tu ris in sti tu tis kur­sdam Tav re bu li, uk ve sa sof lo­sa me ur neo in sti tut Si Rvi nis teq­no lo gis dip lo mis mi sa Re bad em za de bo da. ro gorc Cve o da, ise mo­iq ca: uc bad mi i Ro ga daw yve ti le ba da ka xeT Si dab run da. gza dag za, sxva das xva pe ri od Si, ara e rT cno bil pi rov ne bas da u me gob rda da am ur Ti er To bebs Za li an uf rTxil de bo da.

aba, da me Wi de!

ra maz Cxik va Ze, sa xal xo ar tis ti: `er Txel soW Si vis ve neb di, sax mo si meb ze ope ra cia mqon da ga da ta ni li da soW Si ga dav wyvi­te das ve ne ba. iq ve em za de bo da mo Wi da ve Ta gun di, ro me lic Sem deg Tur qeT Si un da gam gzav re bu li yo msof lio Cem pi o nat ze. iq iy vnen ar sen me ko kiS vi li, amu ri ci ma ku ri Ze, gi vi kar to zia, av To qo ri Ze _ Se sa niS na vi axal gaz rda, ro me lic uk ve di di Cem pi o ni iyo. mar­Tlac sa o ca ri gun di Se ik ri ba soW Si. erT sas tum ro Si vcxov rob­diT, mTe li dRe er Tad vi ya viT _ di las, sa Ra mos...

50

mirian cal

qal

amaniZe

er Txel mo Wi da ve eb ma, pir vel ma, mgo ni gi vi kar to zi am da iw yo da me re amu ric ah yva, mi ri an ze mkiT xes, amas wa aq cev Tu ve rao? da Ta vad ve da as kvnes, nam dvi lad ver wa aq ce vo. mi ri a ni ta niT pa ta ra iyo, msu buq wo na Si ga mo di o da. mi wa ze Wi da o ba iu a ra, sa Wi dao xa li­Ca ze ga vi de To. ga ve diT. mar Ta li giT xraT, ga mar jve bis ime di mqon­da. ta niT mas ze di di vi ya vi da al baT, Za lac me ti mqon da, mag ram vis eWi da ve bi, ras wa aq cev... mok led, iseT dRe Si Ca mag do, ki na Ram Ta vi wa maw yvi ta, ro gorc un do da, ise ma bur Ta va, xan aqeT ga da mag do, xan _ iqiT, sul Tav be di maw yev li na... ise, Tvi Ton mi ri a ni Se sa niS na vi ada mi a ni, di de bu li pi rov ne ba iyo...~

ra fa el Ca miS ki a ni, olim pi u ri Cem pi o ni Za los no ba Si: `mi ri a­ni 1952­Si ga vi ca ni, or jo ni ki Zis qu Ca ze, pet res dar baz Si miv di­o di xol me gi vi kar to zi as Tan da iq ga vi ca ni. mSvi di, gul Tbi li da gul ke Ti li bi Wi ga mod ga, mag ram Wi da o ba Si un da ge na xaT _ Za­li an ma ga ri da gu li a ni vin me iyo... ma Sin Za los ne bi, mok ri ve e bi da mo Wi da ve e bi erT spor tul sam mar Tve lo Si vi ya viT ga er Ti a ne bu­li, uf ro sic er Ti gvyav da da es ki dev uf ro gva ax lo veb da, Sek­re beb zec er Tad vi ya viT, maT So ris 1956­Si, taS ken tSi, mel bur nis olim pi a dis win.

swo red taS ken tSi varT, olim pi a dis Tvis vem za de biT. sa mi Za­lo sa ni miv di o diT er Tad: me, udo to vi da tro fim lo ma ki ni. lo ma­ki ni 82 ki log rams iwo ni da da Cem sa viT ta niT pa ta ra mi ri ans cu di ra me uT xra. mi ri a ni gab raz da, mo di, vi Wi da vo To. imas ga e ci na, ras am bob, mam lis wo na xa ro. Sen xom xar ase Ti di di, mo di, da me Wi deo, _ uT xra mi ri an ma da am xe la ka ci mar Tlac mwa red da a xeT qa mi wa ze.

taS ken ti dan mi ri a ni av stra li a Si wa vi da da olim pi u ri Cem pi­o nic gax da, me ki dev, hel sin kis olim pi a dis Cem pi o ni, dam to ves...… ra tom, ris ga mo dam Cag res? vax tang ba la va Ze da gi vi kar to zia ar da Cag res hel sin kSi? iq sa Ta da ri go e bad wa iy va nes da vax tan gis nac­

51

vlad ri bal ko aWi da ves, gi vis nac vlad _ be lo vi. ori vem pir ve li­ve Sex ved ra wa a go da Se jib re bas ga mo e TiS nen...

imas vam bob di, mi ri a ni bu ne biT wyna ri da gul ke Ti li iyo, Ce mi di di xaT ri hqon da. me ki dev ma Sin Tbi li se li kin to vi ya vi, sul va­gi Jeb di Ce mi Wku iT, mag ram ar braz de bo da, xaT ri a ni iyo. kar gi ra, Sen isev da iw ye Se ne bu rad, _ ra Rac na i rad, ka xu ri ki lo Ti met yo da xol me. gi vi kar to zi ac mu dam gve xum re bo da _ er Ti ga ma ge bi neT, Tqvens So ris vin aris uf ro ma Ra lio. me va ro, _ Ta vi si gan sxva ve­bu li xmiT, ama yad pa su xob da mi ri a ni. Sen grZe li xar, ma Ra li ki ara­meT qi _ me ase vi nu ge Seb di Tavs.

1992 wels 40 we li wa di ga vi da hel sin kis olim pi a di dan da yve­la olim pi u ri Cem pi o ni mos kov Si dag vpa ti Jes. me da mi ri a ni Zve­le bu rad erT no mer Si vcxov rob diT sas tum ro `spor tSi~. sa uz me, sa di li, vax Sa mi, Ro nis Zi e be bi `olim pi is kis~ dar baz Si... yvel gan er Tad vi ya viT... zog yva vils sur ne li ar aqvs, zo gi sa _ pir da pir wa gaq cevs. mi ri ans rom uyu reb di, ada mi a nis gu lis siT bo ge ce mo­da. ase Ti ka ci un da wa su li yo am qvey ni dan? mag ram bi Wis sik vdil ma imoq me da...

me ma gon de ba ma gi si oja xi Te lav Si da aq, Tbi lis Si, ja na Si as qu­Ca ze. Te lav Si rom Cav di o diT, Tu ra me Se jib re ba iyo Za los no ba­Si, ma gi si mas pin Zlo ba un da ge na xaT. yo vel Tvis sa u ke Te so na kurTx Rvi nos ga mo ma tan da xol me. Tvi Ton da le viT ar svam da. im de ni gaqvs da le u li, sak ma ri sia­meT qi, ve ub ne bo di... me o ja xe da amas Tan am­xa na gebs ga da yo li li iyo. gan sa kuT re biT gi vi kar to zia uy var da. ege ni er Tad gax dnen olim pi u ri Cem pi o ne bi mel bur nSi. mi ri an ze cu di ara vis gan ga mi gia, vi sac ar gin da Se kiT xo di, yve la au ci leb­lad kargs get yo da.

Svi li rom gar da ec va la, mi ve di. skam ze ij da, er Tad dav Rva reT crem li. er Ti xu Ti wu Ti ma inc vi ya viT er Tma neTs ga dax ve u le bi... me re Tbi lis Si rom Ca mo di o da, mkur na lob da xol me, ve ra fe ri uS­

52

mirian cal

qal

amaniZe

ve les. gas ve ne ba ze, Te lav Si ko kis pi rul ma wvi mam da uS va. et yo ba, Rmer Tma gva niS na _ ase Ti di di ka ci gar da ic va la.~

pa ta So

Ta maz xi da Se li, meR vi ne: `mi ri an cal qa la ma ni Ze kur dRe la­u ris Rvi nis qar xa na Si ga vi ca ni, Cem sa viT meR vi ne iyo da uf ro sad dag vi niS nes. sa o ca ri ka ci gax ldaT, ro gorc uf ros Zmas, ise vu yu­reb di da mis gan bev ri ram vis wav le. qar xa na Sic Za li an kar gi sa xe li hqon da. mTel ka xeTs eg gvyav da pir ve li olim pi u ri Cem pi o ni da io­li mi sax ved ria, ro go ri pa ti vis ce miT ep yro bod nen yvel gan. ma inc ub ra lo, Tav mda bal ka cad dar Ca, Tum ca mu Sa o ba Si mom Txov ni iyo. Cven mTe li teq no lo gi u ri cik lis pir vel etap ze, Ca mos xma ze vmu­Sa ob diT da mi ri a ni yve la ope ra ci as, ku pa Ji iq ne bo da Tu sxva ram, Zi ris Zi ram de un da Cah yo lo da, ise gu li ver uZ leb da. mas Tan mu Sa­o bis wle bi mar Tlac mSve ni e ri dro iyo Cem Tvis.

is ar ga in te re sebT, vin iyo mi si yve la ze da uZ le ve li da sa Si­Si me to qe? _ ga na ak ba si an is ira ne li, ara med _ er Ti mi si Ta na­sof le li bi Wi, gva rad ger giS vi li. pa ta Sos eZax dnen, ax la aRarc is aris coc xa li. er Ti ub ra lo, Ra ri bi da ala li bi Wi iyo, mag ram mi si Wi da o ba un da ge na xaT... mi ri ans sa dac Sex vde bo da, yvel gan aq cev da. iZax da ki dec mi ri a ni _ ne bis mi er Se jib re ba ze vinc gin da Sem xvdes, yve las wa vaq cev, oRond pa ta So ar iyo so. ro ca mel bur nSi olim­pi u ri Cem pi o ni gax da, me re aqac Ca mo vi da so fel Si. pa ta Som uT xra, ga vi ge, ra Rac Cem pi o ni gam xdar xar da min da da ge Wi do, vna xo er Ti am den yi al Si iq neb ra me is wav leo. da e Wi da da iq ve Tval win ar wag­viq cia olim pi u ri Cem pi o ni?!...

mi ri ans ma inc Za li an uy var da pa ta So da mis ojaxs sul mu dam ex ma re bo da, ro gorc Se eZ lo. mag ram `did spor tSi~ ver wa iy va na, _

53

54

mirian cal

qal

amaniZe

valiko (pataSo) gergiSvili

vin iyo mirian calqalamaniZis yve la ze

da uZ le ve li da sa Si Si me to qe? _ ga na ak ba si

an is ira ne li, ara med _ er Ti mi si Ta na sof le li

bi Wi, gva rad ger giS vi li. pa ta Sos eZax dnen, ax la

aRarc is aris coc xa li. er Ti ub ra lo, Ra ri bi da

ala li bi Wi iyo, mag ram mi si Wi da o ba un da ge na­

xaT... mi ri ans sa dac Sex­vde bo da, yvel gan aq cev­da. iZax da ki dec mi ri a ni _ ne bis mi er Se jib re ba­ze vinc gin da Sem xvdes,

yve las wa vaq cev, oRond pa ta So ar iyo so. olim­

pi u ri Cem pi o ni rom gax da, so fel Si Cavida. pa ta Som uT xra, ga vi ge,

ra Rac Cem pi o ni gam xdar­xar da min da da ge Wi do,

vna xo er Ti am den yi al Si iq neb ra me is wav leo.

da e Wi da da iq ve Tval win ar wag viq cia olim pi u ri

Cem pi o ni?!...

55

cxov re ba uf ro mZi mea xol me, vid re er Ti ada mi a nis, Tun dac olim­pi u ri Cem pi o nis sur vi li... er Txel ori Tu sa mi go do ri yur Ze ni mo­e ta na pa ta Sos qar xa na Si Ca sa ba reb lad. Ra ri bi ki iyo, mag ram Rir se­ba ar ak lda, _ im de ni xar ji mo a yo la, ram den sac im yur Zen Si ai Reb­da: ori de da li da ek la da sxva saW mel­sas me lic wa mo e Ro. or jer me ti yur Ze ni da vu we reT, _ ma Sin mo di o da ase Ti ra me e bi. naR dad im sa xu reb da, rad gan Za li an ala li bi Wi iyo...~

Sem deg, ro ca mi ri an cal qa la ma ni Zis me uR les, qal ba ton me­ris Te lav Si, maTs sax lSi mi va kiT xe, ase Ti ram miT xra: `ax la xans pa ta Sos Svil ma, ta ri el ma mo mi na xu la da xu Ta si la ri da mi to va, ra Rac biz ne si wa mo uw yia da pir ve li na Sov ni fu li me mo mi ta na. ro­ca vu say ve du re, ase ra tom Se wux di­meT qi, mi pa su xa: rom mqon des, yo vel dRe un da gi zi doT 500­500 la ri, im de ni ama gi hqon da ba ton mi ri ans Cems ojax zeo...~ qal ba to ni me ri Te lav Si mar toa xol me sax lSi, mag ram mar toc ar eT qmis, ram de na dac me zob le bis did yu­rad Re bas grZnobs, ise, ro gorc is me zob le bi mi ri a nis gan _ vid re coc xa li iyo. zam Tars ki qal ba to ni me ri Tbi lis Si, Svi le bis oja­xeb Si ata rebs.

ta ri el ger giS vi li, pa ta Sos, anu va li ko ger giS vi lis Svi li: `ma ma Ce mi da mi ri a ni bav Svo bis me gob re bi iy vnen. ma ma obo li iyo,

de dis ana ba ra vi ya viT me da Ce mi Zma da oja xic ga Wir ve biT cxov rob­da. ma Sin mi ri a nis ojax sac sak ma od uWir da, ori vem bav Svo ba ja fa Si da wva le ba Si ga a ta ra. mi ri an ma sax li rom ga yi da, erT xans Cven Tan cxov rob da.

ma ma Ce mi Za li an Zli e ri mo Wi da ve iyo, wa uq ce ve li fa la va ni. ase­Ti ve iyo mi ri a ni, me re is pro fe si ul gzas da ad ga Wi da o ba Si, gah yva sports da ga u mar Tla ki dec. ma ma Cem sac ram den jer me Ses Ta va za qa­laq Si ga das vla da var ji Si, _ kar gi be di geq ne bao, mag ram pa ta Som iu a ra, _ im yve la fers me aqa u ri to ro las xma mir Cev nia da Cems so­fels ver mi va to ve bo. arc Sem deg una nia amis ga mo. mag ram tlu ka ci

56

mirian cal

qal

amaniZe

sru le biT ar iyo, ise Ti sit yva­pa su xi ico da, pro fe so ri ge go ne­bo daT.

mi ri a ni olim pi u ri Cem pi o ni rom gax da, me re so fel Si Ca mo vi da, kon dol Si. di di mi Re ba ga u mar Tes sof lis cen trSi, yve la ad gi­lob ri vi uf ro si aq iyo. at yda or Ro be Si `po be de bi sa~ da `zi me bis~ gri a li. mi ri an ma es xal xi mo aT va li e ra da ma Sin ve is ikiT xa _ Ce mi pa ta So sad aris, ro gor da ga viw yda To. ax la Cven mog vad ga mTe li es ko lo na. ma Sin Cvens pa ta ra saxls va Se neb diT, uk ve sa Zir kve li gvqon da Cay ri li. ma mas mxo lod win sa fa ri mox snes, ise wa iy va nes, er Ti a nad kir Si amos vri li, Tum ca jer ua rob da, _ Tqven Tvis ara mca lia, saxls va Se ne bo. mi ri an ma rom da i na xa, ma Sin ve eca, ga da ex via pir da pir ki ri ans da ise mo iT xva ra, ve Rar ga i geb diT, am ori dan vin aSe neb da saxls. ma ma Ce mi sa ze i mo suf ra zec sa pa tio ad gil ze ij da, ma nam de ki xum ro ba­xum ro biT isev da e Wi da mi ri ans. kar gi kos ti u mi mo u ta nes da ise das ves suf ra ze.

mar Tlac iS vi a Ti me gob ro ba hqon daT... me re, mi ri a ni cno bi li ka ci rom gax da, ise Ti xal xi moh yav da Cven Tan, ga gik vir de bo daT, pur ma ril sac mo i tan da xol me. is xdnen es Ta nam de bo bis pi re bi, cno bi li xal xi Cvens mi wur Si, erT pa ta ra oTax Si da ma ma Cem Tan er­Tad qe i fob dnen. ga Wir ve ba Sic bev rjer dag vxma re bia. er Ti Sem Txve­va gan sa kuT re biT max sovs, ma Sin jer pa ta ra vi ya vi. 10 Tu 15 to ma ra xor ba li mog vi ta na. ma ma Ce mi sax lSi ar iyo da is tom re bi mi ri an ma Ta vi si zur giT Se mog vi zi da sax lSi...

er Txel ma ma Cems ava ria Se em Txva, cxe niT mi ma vals man qa na da ja­xe bia. ro ca ga vi ge, Tqma rad un da, ma Sin ve sa a vad myo fo Si gav qan di. mi ri a ni uk ve iq iyo, Tva le bi crem li a ni hqon da da eqi mebs eC xu be bo­da, _ Cqa ra, Cqa ra mi xe de To.

sa mu Sa o dac mi ri an ma wa miy va na Ta vis Tan. kur dRe la u ris Rvi nis qar xa na Si da sxva ga nac, sa dac Sem deg vmu Sa ob di, ase war mad gen da _ ga i ca niT, Ce mi Svi li ao. Ta vi si Svi li va si koc qa la qi dan xSi rad Ca­

57

moh yav da _ sof lis cxov re bas un da mi eC vi o so. mwyem sa dac ki uS­veb da xol me. si qas gvac li da _ im dens gva Wi da veb da er Tma neT Tan, Tvi Ton id ga da msa job da, mo ge bu lis Tvis qe ba ar ena ne bo da da wa­ge bu lis Tvis _ say ve du ri.

ma ma Ce mi mi ri ans Tbi lis Sic akiT xav da. pir ve lad rom Ca a kiT xa sof lu rad Cac mul ma da xur ji na ki de bul ma, me rim, mi ri a nis me uR­lem, Za li an ga i o ca _ vin ari so, ikiT xa. ro gor Tu ver ica ni, Cve ni pa ta So ao, ga ik vir va Tur me mi ri an ma. me re suf ra ze ma ma Cem ma vi Tom iu kad ri sa _ ro gor mi be dav, vin aris Se ni pa ta Soo. ori ves Za li­an kar gi iu mo ri hqon da, ma ga Ti xum ro ba un da ge na xaT... mi ri an ma Sem deg sul ba to no va li ko uZa xa da mar Tlac ba to nis sa kad ri si tan sac me li ga mo a ta na, ia po ni i dan Ca mo ta ni li kos ti u mi da pal to usax sov ra. sa er Tod, ase Ti ka ci iyo: cdi lob da yve las dax ma re bo­da. ma ma Ce mi rom gar da ic va la, mi ri a ni arc Sem deg ak leb da yu rad­Re bas Cvens ojaxs. dRe sac, mi ri a nis gar dac va le bis Sem deg, mis oja­xo bas Tan isev is Zve li ax lob lo ba gva kav Si rebs, mis vla­mos vla. me, sa na xev rod, ma gaT ojax Si ga vi zar de da es oja xi Za li an miy vars...~

oja xi

mi ri a ni, mi si ax lob le bis TqmiT, oja xis nam dvi li ma ma iyo, Sin da ga reT yve la saq mes as wreb da. bu ne biT da i ba da ase Ti, mom Txov ni iyo yve la sad mi, pir vel rig Si, sa ku Ta ri Ta vi sad mi, ase ve eki de bo da Si na u rebs da Ta nam Srom leb sac. uc xo Tvals zed me tad mkac ric mo­eC ve ne bo da, mag ram me re yve la rwmun de bo da, ram de nad sa mar Tli a ni ka ci iyo.

30 wli sam Seq mna oja xi, swo red mel bur nis olim pi a da ze ga mar­jve bis Sem deg. qor wi ne bac ise ve uca be dad Sed ga, ro gorc mi ri a nis spor tu li bi og ra fia da bed ni e rad gag rZel da... qal ba to ni me ri

58

mirian cal

qal

amaniZe

Ta maz xi da Se li, meR­vi ne: `mi ri an cal qa la­ma ni Ze kur dRe la u ris

Rvi nis qar xa na Si ga vi ca­ni, Cem sa viT meR vi ne iyo

da uf ro sad dag vi niS­nes. sa o ca ri ka ci gax­

ldaT, ro gorc uf ros Zmas, ise vu yu reb di da

mis gan bev ri ram vis wav­le. qar xa na Sic Za li an

kar gi sa xe li hqon da. mTel ka xeTs eg gvyav­

da pir ve li olim pi u ri Cem pi o ni da io li mi sax­

ved ria, ro go ri pa ti­vis ce miT ep yro bod nen

yvel gan. ma inc ub ra lo, Tav mda bal ka cad dar Ca,

Tum ca mu Sa o ba Si mom­Txov ni iyo. Cven mTe li teq no lo gi u ri cik lis

pir vel etap ze, Ca mos­xma ze vmu Sa ob diT da

mi ri a ni yve la ope ra ci­as, ku pa Ji iq ne bo da Tu sxva ram, Zi ris Zi ram de

un da Cah yo lo da.~

59

60

mirian cal

qal

amaniZe

ma Sin mec xo ve le o bis kvle viT in sti tut Si mu Sa ob da, rom lis di­req to ris mo ad gi le gax ldaT mi xe il rCe u liS vi li, mec ni e re ba Ta doq to ri. mi ri ans rom say va re li Zia hyav da, Sa li ko, swo red imi si bi Za iyo da cno bi li mwer lis, gu ram rCe u liS vi lis ma ma gax ldaT. Ta vi dan ve da ad ga Tva li axal gaz rda Ta nam Sro mels _ Ce mi rZa li un da gax de so. qal ba ton me ris ma ma 37­Si da ux vri tes. er Ti ub ra lo leC xu me li bi Wi Ca mo vi da Tbi lis Si da im de ni is wav la da ime ca di na, lu dis di di qar xnis di req to ri gax da. ax la co ta ga sak vi ria, mag­ram ro ca ase Ti Ta nam de bo bis mqo ne ka cis pa ti os ne ba ze ala pa rak­de bi an, al baT es co tas ar niS navs, mag ram im Sav bnel dros es an ga­riS Si Ca saT vle li ar iyo...

ro ca er Tma neTs ga ac nes, mi ri a ni ma Sin ve mix vda, ra Si iyo saq me. sul ori kvi ris nac no bo bis Sem deg xe li sTxo va, pir da pir da gul­wrfe lad, ro gorc ico da: ax la siy va ru li rom agix sna, ma inc ar da­mi je reb, ga ge ci ne ba, mag ram ase ga dav wyvi teo... Tu spor tSi xan da xan ar umar Tleb da, ama Si ki hqo nia yis ma Ti... mi ri a nis stu mar Tmoy va re oja xis ka re bi Ria iyo yo vel Tvis. ase Ti ur Ti er To ba hqon da yve las­Tan. me zob leb ze da iqa ur me gob reb ze aRa ra fers vit yvi, da rogrc mi ri a nis si Ze, vla di mer ta bi Ze mi am bobs, Tbi li sis sa er Ta So ri so tur nir ze ara er Txel Ca mo su lan mi si yo fi li `da u Zi ne be li~ me to­qe e bi, xo jas te pu ri da ak ba si da mi ri ans mu dam Ta vi anT sam Sob lo Si epa ti Je bod nen ojax Tan er Tad, Tvi Ton ki ka xeT Si iw vev da stum rad. Zve li me to qe o bis mi u xe da vad, sa oc rad Tbi li ur Ti er To ba hqo ni aT er Tma neT Si... Cvens mo Wi da ve Ta saZ mo ze xom la pa ra ki zed me tia: vax­tang ba la va Ze, gi vi kar to zia, go gi sxir tla Ze, aleq san dre ma i su ra­Ze, sxve bi da sxve bi, mi ri a nis xSi ri stum re bi iy vnen.

er Txel, ja no bag ra ti ons, uk ve mi ri a nis gar dac va le bis Sem­deg, mi si ax lob le bis Tvis uT qvams: ase Ti ala li da xel gaS li li ka ci ar mi na xav so. mi ri an Tan dax ma re bis saT xov ne lad mi su li ka ci ukan gaw bi le bu li ara so des ga mob ru ne bu la. sxve bis dax ma re ba mi si

61

bu ne bis na wi li iyo. it yo da xol me, ra ki ra Ra cas mTxo ven, imaT Cem­ze me tad uWir To. mi ri a nis si Zem er Ti mar Tlac sak vir ve li am ba vi miT xra: olim pi ur Cem pi ons ae ro por tSi er Ti ka ci ga ec no, Ta vi si mZi me mdgo ma re o ba au we ra da da sax ma reb lad 5 aTa si ma ne Ti sTxo va, _ mxo lod es ga da mar Cen so. war mo id gi neT, uSo va da mis ca: geq ne ba _ da mib ru neb, ara da, Rmer Tma mSvi do ba Si mo gax ma ro so. ase iq ce o­da uban Si, qar xa na Si, na Te sa o ba Si... ta niT pa ta ra, mag ram su liT di­di ka ci da di di Cem pi o ni iyo, ro me lic bevr gul Se mat ki vars uc na­u ri gva riT da a maxsov rda. mis did bu ne ba ze ara er Txel mo mis me nia. ka xeT Si ise ar wa vi do da, gam yo li mgzav re bi ar Ca es va _ ma inc iqeT miv di va ro. er Txel man qa nis gam ta ceb le bi Ca us xdnen da so fel gom­bor Tan ga da ax ve vi nes, me re ic nes da bo di Sad da iR var nen, _ ba to­no mi ri an, gva pa tie, uc bad ver gi ca ni To.

zo mi e rad mkac ri da wes ri gis moy va ru li iyo, mag ram oja xis­Tvis Tavs ga i me teb da. ro ca va Ji, va si ko da a qor wi na da qa liS vi li ru su da ni ga aT xo va, ax la maTs oja xeb ze ga da i ta na zrun va _ xan er TTan iyo, xan me o res Tan. yve laf ris fri ad ze Ses ru le ba uy var­da. kon dol Si nak ve Ti mis ces da ise Ti ra uWir da, mag ram da i ka pi wa xe le bi da mo sa va li mo iy va na, mar Tlac uC ve u lo. mar to xor ba li 3 heq tar ze 14 to na mi i Ro, ma Sin, ro ca sxve bi sa na ad rev ma yin vam Se i­wi ra. wes ri gi an ma kac ma zus tad ico da, ro dis ra un da ga e ke Te bi na. ro ca si Ze Ta vis si mam rze ise ila pa ra kebs, ro gorc RviZl ma ma ze, ga sa ge bia, ro go ri iyo mi ri a ni ojax Si.

meR vi ne ka ci msme li ar gax ldaT. `mTvra li ara so des gvi na xavs, _ miT xra vla di mer ta bi Zem, _ mag ram suf ris gaZ Ro la mSve niv rad exer xe bo da. kar gi ka xu ri iu mo riT... xal xi me o re dRes ̀ pax me li a ze~ mi si xum ro be bis gax se ne biT ga mo di o da~.…

si be ris bo lo we li wa di ki Za li an mwa re ga mod ga mi ri an cal qa­la ma ni Zis Tvis. gu lis in far qtiT mo u lod ne lad da i Ru pa mi si va­JiS vi li va si ko, sul 43 wli sa. am TiT qos mkac rma da utex ma kac ma,

62

mirian cal

qal

amaniZe

ve Rar ga da i ta na Svi lis sik vdi li, Tan uk ve Sa qa ric awu xeb da da er­Ti wlis Sem deg pir da pir sa o pe ra cio ma gi da ze gar da ic va la. ki dev er Ti sa xe lo va ni qar Tve li ga va ci leT am qvey ni dan... ori Svi lis gan oT xi Svi liS vi li dar Ca sa xe lo van pa pas, _ va Jis gan bi Wi da go go, vla di mers da ru su dans ori go go na hyavT.

P.S. 2009 wlis zaf xul Si Te lav Si spor tu li ga mo fe na mo uw yi aT. qal ba to ni me ri, ro gorc olim pi u ri Cem pi o nis me uR le, bu neb ri via, das wre bia am Ro nis Zi e bas. did sten dze vin Ra ar yo fi la ga mo fe ni­li, vi sac ki am kuT xi dan ra i me war me te bis Tvis mi uR we via spor tSi. sad Rac kuT xe Si Se u niS navs mi ri a nis pa ta ra da usa xu ri fo to, ase vTqvaT, zrdi lo bis gu lis Tvis gak ru li... ase Ti mid go miT Za li an io lia war su lis, Tun dac ax lo war su lis da kar gva an mi viw ye ba, im war su li sa, rom lis gan iS ve ba aw myoc da mo ma va lic. mi ri an cal qa­la ma ni Zis bi og ra fia sul co ta, imad ma inc ga mod ge ba, rom erT did, na Tel ma ga li Tad iq ces mra va li axal gaz rda spor tsme nis Tvis, da ara mxo lod maT Tvis...

63

papa da SviliSvili _didi da patara mirianinorCi moWidaveebis garemocvaSi

calqalamaniZe

mirian tsalkalamanidze

gi

or

gi

Co

Ci

Sv

il

i

mirian calqalamaniZedaibada 1927 wlis 9 marts kondoliSi, Telavi. Tavisufali stilis moWidave (52 kg). XVI olimpiuri TamaSebis Cempioni (1956, melburni), msoflios Cempionatis meore (1957) da mesame (1954) priziori, msoflios Tasis meore priziori (1956), ssrk xalxTa I spartakiadis Cempioni (1956), ssrk Cempioni (1954,). ssrk sportis damsaxurebuli ostati, vaxtang gorgaslis II xarisxisa da Rirsebis ordenebis kavaleri. gardaicvala 2000 wlis 3 agvistos.

Mirian TsalkalaManidzeFreestyle wrestler (52kg), was born on March 9, 1927 in Kondoli village of Telavi. He was a champion of XVI Olympic Games (1956, Melbourne), silver (1957) and bronze (1954) medalist of the world championships and silver medalist of the world cup (1956). Tsalkalamanidze was champion of the USSR’s first sports and athletics meeting (1956) and champion of the USSR (1954). He was an Honored Master of Sports of the USSR and was decorated with Vakhtang Gorgasali Order of 2nd class and Order of Honor. Tsalkalamanidze deceased on August 3, 2000.

G e O R G I A n O ly M p I c c H A M p I O n SqarTveli olimpiuri Cempionebi