Missal Ruman - Laikos · 1 Ordni g˙all-Qari tal-Quddiesa g˙all-Ìranet Ferjali taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena Sena I (mill-I sas-XVII-il ©img˙a) Missal Ruman im©edded b’Digriet

1

Ordni g˙all-Qari tal-Quddiesa

g˙all-Ìranet Ferjali taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

Sena I (mill-I sas-XVII-il ©img˙a)

Missal Rumanim©edded b’Digriet tal-Konçilju Vatikan II

u mxandar bis-setg˙a ta’ Papa Pawlu VI

It-Tieni Edizzjoni

2

Qari g˙all-Jiem Ferjali - Sena I (I-XVII)

© 2010 - Kummissjoni Litur©ika Interdjoçesana

Pubblikazzjoni: Kummissjoni Litur©ika Interdjoçesana, Malta

Editur Ìenerali: Dun Jesmond ManicaroBord Editorjali: Robbie Mamo u Mons Arthur Said PullicinoTesti Bibliçi: G˙aqda Biblika MaltijaDisinn: Outlook CoopStampat: Gutenberg Press

3

Digrieti ...................................................................................................... 9

L-Ewwel Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn ................................................................................................... 15It-Tlieta .................................................................................................... 18L-Erbg˙a ................................................................................................. 21Il-Óamis .................................................................................................. 24Il-Ìimg˙a ............................................................................................... 27Is-Sibt ...................................................................................................... 30

It-Tieni Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................... 33It-Tlieta .................................................................................................... 36L-Erbg˙a ................................................................................................. 39Il-Óamis .................................................................................................. 42Il-Ìimg˙a ............................................................................................... 45Is-Sibt ...................................................................................................... 48

Werrej

4


It-Tielet Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................... 51It-Tlieta .................................................................................................... 54L-Erbg˙a ................................................................................................. 57Il-Óamis .................................................................................................. 61Il-Ìimg˙a ............................................................................................... 64Is-Sibt ...................................................................................................... 67

Ir-Raba’ Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................... 73It-Tlieta .................................................................................................... 77L-Erbg˙a ................................................................................................. 81Il-Óamis .................................................................................................. 84Il-Ìimg˙a .............................................................................................. 87Is-Sibt ...................................................................................................... 91

Il-Óames Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................... 94It-Tlieta .................................................................................................... 98L-Erbg˙a ............................................................................................... 103Il-Óamis ................................................................................................ 106Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 109Is-Sibt .................................................................................................... 112

Is-Sitt Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 116It-Tlieta .................................................................................................. 120L-Erbg˙a ............................................................................................... 123Il-Óamis ................................................................................................ 126Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 129Is-Sibt .................................................................................................... 132

5

Is-Seba’ Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 137It-Tlieta .................................................................................................. 141L-Erbg˙a ............................................................................................... 144Il-Óamis ................................................................................................ 147Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 150Is-Sibt .................................................................................................... 153

It-Tmien Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 156It-Tlieta .................................................................................................. 159L-Erbg˙a ............................................................................................... 162Il-Óamis ................................................................................................ 166Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 169Is-Sibt .................................................................................................... 173

Id-Disa’ Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 176It-Tlieta .................................................................................................. 180L-Erbg˙a ............................................................................................... 183Il-Óamis ................................................................................................ 187Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 191Is-Sibt .................................................................................................... 195

L-G˙axar Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 201It-Tlieta .................................................................................................. 204L-Erbg˙a ............................................................................................... 207Il-Óamis ................................................................................................ 210Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 213Is-Sibt .................................................................................................... 216

6


Il-Ódax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 219It-Tlieta .................................................................................................. 222L-Erbg˙a ............................................................................................... 225Il-Óamis ................................................................................................ 228Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 231Is-Sibt .................................................................................................... 234

It-Tnax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 238It-Tlieta .................................................................................................. 241L-Erbg˙a ............................................................................................... 244Il-Óamis ................................................................................................ 247Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 251Is-Sibt .................................................................................................... 254

It-Tlettax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 261It-Tlieta .................................................................................................. 265L-Erbg˙a ............................................................................................... 268Il-Óamis ................................................................................................ 271Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 275Is-Sibt .................................................................................................... 279

L-Erbatax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 283It-Tlieta .................................................................................................. 286L-Erbg˙a ............................................................................................... 289Il-Óamis ................................................................................................ 292Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 295Is-Sibt .................................................................................................... 298

7

Il-Ómistax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 302It-Tlieta .................................................................................................. 305L-Erbg˙a ............................................................................................... 309Il-Óamis ................................................................................................ 312Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 315Is-Sibt .................................................................................................... 318

Is-Sittax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 323It-Tlieta .................................................................................................. 327L-Erbg˙a ............................................................................................... 330Il-Óamis ................................................................................................ 334Il-Ìimg˙a ........................................................................................... 338Is-Sibt .................................................................................................... 342

Is-Sbatax-il Ìimg˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-SenaIt-Tnejn .................................................................................................. 345It-Tlieta .................................................................................................. 349L-Erbg˙a ............................................................................................... 352Il-Óamis ................................................................................................ 355Il-Ìimg˙a ............................................................................................. 358Is-Sibt .................................................................................................... 362

9

Digrieti

10


Sacra Congregatio Pro Cultu Divino

Prot n. 2353/74

Melitensis Instante Excellentissimo Domino Michaele Gonzi, Archiepiscopo Melitensi, litteris die 21 octobris 1974 datis, vigore facultatum huic Sacrae Congregationi a Summo Pontifice Paulo VI tributarum, interpretationem melitensem ordinis Lectionum Missae pro diebus ferialibus (Hebd. I-XXXIV) prout in adiectis exstat exemplaribus perlibenter probamus seu confirmamus.

In textu autem imprimendo mentio fiat de confirmatione ab Apostolica Sede concessa. Eiusdem insuper textus impressi duo exemplaria transmittantur ad hanc Sacram Congregationem.

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Ex aedibus Sacrae Congregationis pro Cultu Divino, die 14 novembris 1974.

Iacobus R. Card. KnoxPraefectus

XA. BugniniArchiep. tit. Diocletianen.

a Secretis

11

Pawlu Cremona, O.P.G˙all-Grazzja ta’ Alla u tas-Sede Appostolika

Arçisqof ta’ MaltaMetropolita tal-Provinçja Maltija

Lil kull min jaqra din l-ittra sliem u barka fil-Mulej.

Wara li n˙asset il-˙tie©a li ssir edizzjoni ©dida tal-Ordni g˙all-Qari tal-Quddiesa, inkarigajnalill-Kummissjoni Litur©ika Interdjoçesana biex tie˙u ˙sieb ir-reviΩjoni u l-pubblikazzjoni tat-testi litur©içi li g˙andhom jittie˙du mit-traduzzjoni tal-G˙aqda Biblika Maltija.

Wara li spiççat ir-reviΩjoni u l-istampa tal-Lezzjonarju tal-Ódud, issa li l-istess Kummissjoni lestiet ir-reviΩjoni u l-istampa tal-ewwel volum tal-Lezzjonarju Ferjali g˙aΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena, nordnaw li dawn it-testi jibdew jintuΩaw fiç-çelebrazzjoni tal-Quddiesa minn nhar it-Tnejn 10 ta’ Jannar 2011.

B’xhieda ta’ dan a˙na stess iffirmajna din l-ittra b’isimna u ordnajna li tin˙are© bis-si©ill tag˙na.

Mog˙tija mir-residenza tag˙na, illum 1 ta’ Novembru 2010, solennità tal-Qaddisin Kollha.

XPawluArçisqof ta’ Malta

President tal-Konferenza Episkopali Maltija

Mons. Joe MagroSegretarju

12


13

Il-Mulej deher lil Abraham ˙dejn il-ballut ta’ Mamri; u hu kien fil-bieb tal-g˙arix fl-aqwa tas-s˙ana tal-jum. U rafa’ g˙ajnejh u ˙ares, u ra tlitt ir©iel weqfin quddiemu; u malli rahom mar ji©ri jilqag˙hom mill-bieb tal-g˙arix u nxte˙et wiççu

fl-art quddiemhom. U qal: “Sidi, jekk jien sibt ˙niena f’g˙ajnejk, tibqax g˙addej minn quddiem il-qaddej tieg˙ek.”

Ìen 18, 1-3

14


Abraham u t-tliet an©liJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni tal-artist

15

L-Ewwel ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IAlla kellimna permezz ta’ Ibnu.

Lhud 1, 1-6Qari mill-Ittra lil-Lhud

1Alla fl-img˙oddi kellem lil missirijietna ˙afna drabi u b’˙afna manjieri permezz tal-profeti. 2Issa f’dan l-a˙˙ar Ωmien, huwa kellimna permezz ta’ Ibnu, li hu g˙amlu werriet ta’ kollox, u li bih ukoll g˙amel il-˙olqien.

3Hu, l-Iben, li hu d-dija tal-glorja ta’ Alla u x-xbieha tal-essenza tieg˙u, u li jΩomm id-dinja kollha bil-kelma setg˙ana tieg˙u, wara li naddafna minn dnubietna, qag˙ad fuq il-lemin tal-kobor ta’ Alla fl-g˙oli tas-smewwiet, 4u b’hekk sar daqshekk aqwa mill-an©li daqs kemm og˙la minn tag˙hom hu l-isem li kiseb.

5G˙ax lil min mill-an©li qatt qal Alla:«Inti ibni, jiena llum nissiltek»?Jew:«Jiena nkun missieru, u hu jkun ibni»?

6Imbag˙ad, hu u jda˙˙al ’l Ibnu l-Kbir fid-dinja, jg˙id ukoll:«Óa jqimuh l-an©li kollha ta’ Alla.»

Il-Kelma tal-MulejRl . Irroddu ˙ajr lil Alla

16


Salm ResponsorjaliSalm 96 (97), 1 u 2b.6 u 7ç.9

Rl . (ara 7ç): Naduraw lill-Mulej flimkien mal-an©li tieg˙u

1Il-Mulej isaltan! Óa taqbeΩ l-art bil-fer˙,u jifir˙u l-˙afna gΩejjer!2Is-sewwa u l-˙aqq is-sisien tat-tron tieg˙u. Rl .

6Ixandru s-smewwiet il-©ustizzja tieg˙u;jaraw il-popli kollha s-seb˙ tieg˙u.7Quddiemu jinxte˙tu l-allat kollha! Rl .

9G˙ax int, Mulej, inti l-G˙oli,’il fuq mill-art kollha,og˙la ˙afna mill-allat. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuMk 1, 15

Hallelujah. Rl . HallelujahIΩ-Ωmien huwa mitmum u s-Saltna ta’ Alla waslet, jg˙id il-Mulej: indmu u emmnu fl-Evan©elju.Rl . Hallelujah

17


Evan©eljuIndmu u emmnu fl-Evan©elju.

Mk 1, 14-20 Qari mill-Evan©elju skont San Mark

14Wara li arrestaw lil Ìwanni, Ìesù mar il-Galilija jxandar l-Evan©elju ta’ Alla 15u jg˙id: «IΩ-Ωmien huwa mitmum, u s-Saltna ta’ Alla waslet; indmu u emmnu fl-Evan©elju.»

16Waqt li kien g˙addej ma’ xatt il-ba˙ar tal-Galilija, lema˙ lil Xmun u ’l ˙uh Indrì qeg˙din ikalaw ix-xbiek fil-ba˙ar, g˙ax kienu sajjieda.17U Ìesù qalilhom: «Ejjew warajja, u nag˙mel minnkom sajjieda tal-bnedmin.» 18U minnufih telqu x-xbiek, u marru warajh.

19Wara li mexa ftit ie˙or ra lil Ìakbu ta’ Ûebedew u lil ˙uh Ìwanni fid-dg˙ajsa qeg˙din isewwu x-xbiek,20u minnufih sej˙ilhom. U huma telqu lil missierhom Ûebedew fid-dg˙ajsa mal-lavranti, u marru warajh.

Il-Kelma tal-MulejRl . Tif˙ir lilek Kristu

18


It-TlietaQari IKien jixraq li Alla jag˙mel li l-Awtur tas-Salvazzjoni jkun perfett bis-sa˙˙a tas-sofferenzi.


Óuti, 5id-dinja li g˙andha ti©i, li fuqha qeg˙din nitkellmu, Alla ma qeg˙edhiex ta˙t is-setg˙a tal-an©li. 6X’imkien fl-Iskrittura hemm xhieda li tg˙id hekk: «X’inhu l-bniedem biex tiftakar fih, jew bin il-bniedem biex tie˙u ˙siebu? 7Ftit inqas mill-an©li int g˙amiltu, bil-glorja u l-©ie˙ Ωejjintu, 8kollox ta˙t ri©lejh qeg˙edtlu.»

Issa, meta jg˙id li qieg˙ed kollox ta˙t is-setg˙a tieg˙u, dan ifisser li xejn ma ˙alla li ma jkunx imqieg˙ed ta˙tu. Tassew li g˙alissa a˙na g˙adna m’a˙niex naraw kollox ta˙t is-setg˙a tieg˙u. 9Madankollu, lil dak li g˙al ftit taΩ-Ωmien kien imniΩΩel ftit inqas mill-an©li, lil Ìesù, a˙na issa qeg˙din narawh imΩejjen fil-glorja u l-©ie˙ min˙abba fil-mewt li hu bata, biex, g˙all-grazzja ta’ Alla, il-mewt li daq tkun g˙all-©id ta’ kul˙add.

10G˙ax kien jixraq li Alla, li g˙alih u bih sar kollox, waqt li jwassal ˙afna wlied g˙all-glorja, jag˙mel li l-Awtur tas-Salvazzjoni tag˙hom ikun perfett bis-sa˙˙a tas-sofferenzi. 11G˙ax kemm dak li jqaddes, u kemm dawk li ji©u mqaddsin, lkoll huma mill-istess wie˙ed. U g˙alhekk Ìesù ma jist˙ix isej˙ilhom ˙utu, 12billi jg˙id:«Inxandar ismek lil ˙uti,f’nofs il-©emg˙a nfa˙˙rek.»


19


Salm Responsorjali Salm 8, 2a u 5.6-7.8-9

Rl . (ara 7): Qeg˙edt lil Ibnek fuq l-g˙emejjel kollha ta’ jdejk!

2Mulej, Sid tag˙na, kemm hu kbir ismek fl-art kollha!5X’inhu l-bniedem biex tiftakar fih,bin il-bniedem, biex ta˙seb fih? Rl .

6Ftit inqas mill-allat g˙amiltu,bis-seb˙ u l-©miel Ωejjintu,7qeg˙edtu fuq l-g˙emejjel kollha ta’ jdejk!Kollox ta˙t ri©lejh qeg˙edtlu. Rl .

8In-nag˙a© u l-baqar kollha,sal-bhejjem tax-xag˙ri;9l-g˙asafar tal-ajru u l-˙ut tal-ba˙ar,dak kollu li jterraq fil-ba˙ar. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara 1 Tess 2, 13

Hallelujah. Rl . HallelujahIlqg˙u l-Kelma ta’ Alla mhux b˙ala kelma ta’ bniedem, iΩda b˙ala kelma ta’ Alla, kif tassew hi.Rl . Hallelujah

20


Evan©elju Ìesù beda jg˙allimhom b˙al wie˙ed li g˙andu s-setg˙a.

Mk 1, 21b-28 Qari mill-Evan©elju skont San Mark

F’dak iΩ-Ωmien, 21Ìesù, f’jum is-Sibt, da˙al fis-sinagoga ta‘ Kafarnahum u qag˙ad jg˙allem. 22In-nies baqg˙u mistag˙©bin bil-mod tat-tag˙lim tieg˙u, g˙ax beda jg˙allimhom b˙al wie˙ed li g˙andu s-setg˙a, u mhux b˙all-kittieba.

23Mela jkun hemm fis-sinagoga tag˙hom ra©el bi spirtu ˙aΩin 24u qabad jg˙ajjat u jg˙id: «A˙na x’g˙andna x’naqsmu, Ìesù ta’ Nazaret? Ìejt biex teqridna? Jien naf min int: Il-Qaddis ta’ Alla!» 25Imma Ìesù kkmandah: «Iskot u o˙ro© minnu!» 26Imbag˙ad l-ispirtu ˙aΩin lir-ra©el beda j˙abbtu ˙afna, g˙ajjat g˙ajta kbira u ˙are© minnu.

27U lkoll stag˙©bu, u bdew jistaqsu lil xulxin u jg˙idu: «Dan x’inhu? X’tag˙lim ©did mog˙ti bis-setg˙a! Sa lill-ispirti ˙Ωiena jikkmanda, u huma joqog˙du g˙alih!»

28U l-fama tieg˙u malajr xterdet mal-in˙awi kollha tal-Galilija. Il-Kelma tal-MulejRl . Tif˙ir lilek Kristu

21


L-Erbg˙aQari IÌesù kellu jkun jixbah lil ˙utu f’kollox, biex ikun ˙anin.


Óuti, 14billi l-ulied g˙andhom l-istess demm u ©isem, Ìesù wkoll bl-istess mod sar b˙alhom, biex b‘mewtu jeqred is-setg˙a ta‘ dak li kellu l-mewt f‘idejh, ji©ifieri x-Xitan, 15 u je˙les ’il dawk kollha li, min˙abba fil-biΩa‘ tal-mewt, kienu mjassrin g˙al g˙omorhom kollu.

16G˙ax tabil˙aqq, mhux lill-an©li jrid jg˙in, imma lil ulied Abraham.17G˙alhekk kellu jkun jixbah lil ˙utu f‘kollox, biex ikun il-qassis il-kbir, ˙anin u fidil f‘dak li g˙andu x‘jaqsam ma‘ Alla, u biex ipatti g˙al dnubiet il-poplu.18G˙ax, billi hu stess bata u kien im©arrab, jaf jg˙in lil dawk li huma fit-ti©rib.


22


Salm Responsorjali Salm 104 (105), 1-2.3-4.6-7.8-9

Rl . (8a): Il-Mulej jiftakar g˙al dejjem fil-patt tieg˙u

4Fa˙˙ru l-Mulej u xandru ismu,g˙arrfu lill-©nus bl-g˙emejjel tieg˙u. 2G˙annulu u doqqulu,xandru l-g˙e©ubijiet tieg˙u kollha. Rl .

3Fta˙ru bl-isem qaddis tieg˙u;tifra˙ il-qalb ta‘ dawk li jfittxu l-Mulej.4Óabirku biex tag˙rfu l-Mulej u l-qawwa tieg˙u,fittxu ’l wiççu l-˙in kollu. Rl .

6Nisel Abraham, il-qaddej tieg˙u,ulied Ìakobb, il-ma˙tur tieg˙u,7Ja˙weh hu Alla tag˙na! Mal-art kollha l-©udizzji tieg˙u! Rl .

8Jiftakar g˙al dejjem fil-patt tieg˙u,fil-kelma li ta g˙al elf nisel,9fil-patt li g˙amel ma’ Abraham,fil-weg˙da li ˙alef lil IΩakk. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Ìw 10, 27

Hallelujah. Rl . HallelujahIn-nag˙a© tieg˙i jisimg˙u le˙ni, jg˙id il-Mulej,u jiena nag˙rafhom, u huma jimxu warajja.Rl . Hallelujah

23


Evan©elju Fejjaq ˙afna morda minn kull xorta ta’ mard.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 29˙are© mis-sinagoga u baqa’ sejjer ma’ Ìakbu u Ìwanni g˙and Xmun u Indrì. 30Issa omm il-mara ta’ Xmun kienet fis-sodda bid-deni, u malajr qalulu biha. 31Resaq lejha, qabadha minn idha u qajjimha. U d-deni ˙allieha, u bdiet isservihom.

32Filg˙axija, imbag˙ad, fi nΩul ix-xemx, ˙adulu quddiemu lil dawk kollha li kienu morda jew li kienu ma˙kuma mix-xitan. 33U quddiem il-bieb in©abret il-belt bi ˙©arha. 34U fejjaq ˙afna morda minn kull xorta ta’ mard, u ˙are© g˙add kbir ta’ xjaten li hu ma kienx i˙allihom jitkellmu, g˙ax huma kienu jafu min kien.

35L-g˙ada filg˙odu kmieni, qabel ma Ωernaq, qam, ˙are© u mar f’post imwarrab u qag˙ad hemm jitlob. 36Xmun u s˙abu l-o˙rajn marru jfittxuh. 37Kif sabuh, qalulu: «Kul˙add jistaqsi g˙alik.» 38U qalilhom: «Ejjew immorru band’o˙ra, fl-ir˙ula tal-qrib, ˙alli nipprietka hemmhekk ukoll, g˙ax g˙alhekk ˙ri©t.»

39U dar il-Galilija kollha, jipprietka fis-sinagogi tag˙hom u jo˙ro© ix-xjaten.

Il-Kelma ta-MulejRl . Tif˙ir lilek Kristu

24


Il-ÓamisQari IAg˙mlu l-qalb lil xulxin, sakemm inkunu g˙adna nistg˙u ng˙idu”illum”.


7Óuti, kif jg˙id l-Ispirtu s-Santu:«Jekk illum tisimg˙u le˙nu,8la twebbsux qalbkom b˙al f’jum l-irvell, jum it-ti©rib fid-deΩert,9fejn ©arrbuni missirijietkom biex jippruvawni,u raw kulma g˙amilt jien 10tul erbg˙in sena.G˙alhekk jien stmerrejtha lil din il-©enerazzjoni u g˙edt: Dawn dejjem mitlufin f’qalbhom;huma ma g˙arfux triqati.11Hekk ˙lift waqt il-korla tieg˙i:Ma jid˙lux fil-mistrie˙ tieg˙i.»

12Óuti, araw li f’ebda wie˙ed minnkom ma jkun hemm qalb im˙assra bin-nuqqas ta’ twemmin li jwassal g˙all-firda minn Alla l-˙aj. 13Imma ag˙mlu l-qalb lil xulxin kuljum, sakemm inkunu g˙adna nistg˙u ng˙idu “illum”, biex ˙add minnkom ma ji©©arraf mid-dnub u jwebbes qalbu. 14G˙ax a˙na g˙andna sehem fi Kristu, jekk inΩommu s˙i˙a sal-a˙˙ar it-tama li kellna fil-bidu.


25


Salm Responsorjali Salm 94 (95), 6-7.8-9.10-11

Rl . (8): Isimg˙u le˙en il-Mulej: la twebbsux qalbkom

6Ejjew inqimuh u ninxte˙tu quddiemu,g˙arkupptejna quddiemil-Mulej li ˙alaqna!7G˙aliex hu Alla tag˙na,u a˙na l-poplu tal-merg˙a tieg˙u u n-nag˙a© tieg˙u. Rl .

Mhux li kontu llum tisimg˙u le˙nu!8«La twebbsux qalbkom b˙al f’Meriba,b˙al dakinhar f’Massa, fid-deΩert, 9meta ©arrbuni u ttantawni missirijietkom,g˙alkemm raw dak li jien g˙amilt. Rl .

10G˙al erbg˙in sena domt nistmellu dan in-nisel;u jien g˙edt: “Qalbu m˙assra dan il-poplu,u triqati ma jag˙rfux.”11G˙alhekk ˙lift fl-g˙adab tieg˙i:Ma jid˙lux fil-mistrie˙ tieg˙i.» Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Mt 4, 23

Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù xandar l-Evan©elju tas-Saltna u jfejjaq kull xorta ta’ mard u dg˙ufija fost il-poplu.Rl . Hallelujah

26


Evan©eljuIl-lebbra marritlu u ©ismu ndaf.


F’dak iΩ-Ωmien, 40resaq fuq Ìesù wie˙ed lebbruΩ jitolbu bil-˙erqa, inxte˙et g˙arkupptejh quddiemu u qallu: «Jekk trid, tista’ tfejjaqni!» 41Imqanqal mill-˙niena, Ìesù medd idu fuqu, messu u qallu: «Irrid, kun imnaddaf!» 42U minnufih il-lebbra marritlu u ©ismu ndaf.

43U widdbu bis-s˙i˙, bag˙tu malajr 44u qallu: «Qis li ma tg˙id xejn lil ˙add; iΩda mur uri ru˙ek lill-qassis, u ag˙mel offerta g˙all-fejqan tieg˙ek kif ordna Mosè, biex tkunilhom ta’ xhieda.»

45IΩda dak, meta telaq, beda jxandar ma’ kullimkien u jxerred l-a˙bar, hekk li Ìesù f’ebda belt ma sata’ iΩjed jid˙ol bid-dieher, imma kien jibqa’ barra fil-kampanja u kienu jmorru ˙dejh nies minn kullimkien.


27


Il-Ìimg˙aQari IInfittxu mela li nid˙lu f’dan il-mistrie˙.

Lhud 4, 1-5.11

Qari mill-Ittra lil-Lhud

Óuti, 1˙a jkollna mela l-biΩa’ li, waqt li l-weg˙da li nid˙lu fil-mistrie˙ tieg˙u g˙adha hemm, ma jkunx hemm xi ˙add minnkom li jibqa’ lura. 2G˙ax a˙na wkoll, b˙alhom irçevejna l-a˙bar tajba. Imma lilhom ma switilhom xejn il-kelma li semg˙u, g˙ax meta semg˙uha ma emmnux. 3A˙na, li nemmnu, nid˙lu fil-mistrie˙, kif qal hu:«Hekk ˙lift fl-g˙adab tieg˙i: Ma jid˙lux fil-mistrie˙ tieg˙i!» Madankollu l-g˙emil ta’ Alla kien mitmum fil-˙olqien tad-dinja, 4kif jing˙ad x’imkien fl-Iskrittura fuq is-seba’ jum: «Strie˙ Alla fis-seba’ jum mix-xog˙ol kollu tieg˙u.» 5Imbag˙ad hawn jg˙id ukoll: «Ma jid˙lux fil-mistrie˙ tieg˙i!»

11Infittxu mela li nid˙lu f’dan il-mistrie˙, biex ma jkunx hemm min jaqa’ b˙alhom fuq l-eΩempju tal-ebusija tag˙hom.


28


Salm Responsorjali Salm 77 (78), 3 u 4bç.6ç-7.8

Rl . (ara 7ç): Inxandru l-g˙emejjel ta’ Alla

3 Dak li smajna u tg˙allimna,dak li qalulna missirijietna,4a˙na nxandruh lin-nisel ta’ warajna:tif˙ir il-Mulej u l-qawwa tieg˙u,u l-g˙e©ubijiet li g˙amel. Rl .

6 Jg˙arrfuhom ukoll lil uliedhom,7biex f’Alla jqieg˙du t-tama tag˙hom;ma jinsewx l-g˙emejjel ta’ Alla, iΩda j˙arsu l-kmandamenti tieg˙u. Rl .

8Ma jkunux b˙al missirijiethom,nies ta’ ras iebsa li b’xejn ma tisma’,li qalbhom kienet bla mistrie˙,u ru˙hom lejn Alla infidila. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Lq 7, 16

Hallelujah. Rl . HallelujahProfeta kbir qam fostna, u Alla Ωar il-poplu tieg˙u.Rl . Hallelujah

29


Evan©eljuBin il-bniedem g˙andu s-setg˙a ja˙fer id-dnubiet fuq l-art.


1Wara xi ©ranet Ìesù da˙al Kafarnahum. In-nies semg˙et li kien id-dar 2u n©abru bosta, hekk li ma kienx hemm fejn joqog˙du iΩjed, anqas quddiem il-bieb. U qag˙ad ixandrilhom il-Kelma.

3U marru ˙adulu quddiemu wie˙ed miflu©, merfug˙ minn erbg˙a min-nies. 4Billi ma setg˙ux jersqu sa ˙dejh min˙abba l-kotra, qalg˙u s-saqaf ta’ fuqu, fet˙u toqba, u niΩΩlu minnha l-friex li fuqu kien mimdud il-miflu©. 5Meta ra l-fidi tag˙hom, Ìesù qal lill-miflu©: «Ibni, dnubietek ma˙fura.»

6Mela kien hemm bilqieg˙da xi w˙ud mill-kittieba, u f’qalbhom bdew jg˙idu: 7«Dan kif qieg˙ed jitkellem hekk? Dan qieg˙ed jidg˙i! Min jista’ ja˙firhom id-dnubiet ˙lief Alla biss?» 8Malli Ìesù nteba˙ fih innifsu x’kienu qeg˙din jg˙idu bejnhom u bejn ru˙hom qalilhom: «G˙aliex qeg˙din ta˙sbu hekk f’qalbkom? 9X’inhu l-e˙fef, tg˙id lill-miflu©: “Dnubietek ma˙fura”, jew tg˙idlu: “Qum u aqbad friexek u imxi”? 10Mela biex tkunu tafu li Bin il-bniedem g˙andu s-setg˙a ja˙fer id-dnubiet fuq l-art,» qal lill-miflu©: 11«Qum, aqbad friexek u mur lejn darek.»

12Dak qam, qabad malajr friexu, u ˙are© ’il barra quddiem kul˙add. U kul˙add stag˙©eb, u bdew ifa˙˙ru lil Alla u jg˙idu: «Ówejje© b˙al dawn qatt ma rajniehom!»


30


Is-SibtQari I Óa nersqu, mela, b’qalbna qawwija lejn it-tron tal-grazzja.

Lhud 4, 12-16Qari mill-Ittra lil-Lhud Óuti, 12il-kelma ta’ Alla hi ˙ajja u qawwija, taqta’ aktar minn xabla b’Ωew©t ixfar; hija tinfed sa tifred minn xulxin ir-ru˙ u l-ispirtu u l-©ogi u l-mudullun; u tg˙arbel il-˙sibijiet u l-fehmiet tal-qalb.13Xejn ma hemm fil-˙olqien li hu mo˙bi g˙alih, imma kollox hu miftu˙ g˙al g˙ajnejn Alla, li lilu rridu nag˙tu kont.

14Mela meta a˙na g˙andna l-qassis il-kbir, li hu tassew kbir, qassis li da˙al fis-smewwiet, Ìesù, Bin Alla, ˙a nΩommu s˙i˙a l-fidi tag˙na u nistqarruha.15G˙ax a˙na ma g˙andniex qassis il-kbir li ma jistax jag˙der id-dg˙ufija tag˙na, imma g˙andna wie˙ed li kien im©arrab b˙alna f’kollox, minbarra d-dnub.

16Óa nersqu, mela, b’qalbna qawwija lejn it-tron tal-grazzja, biex naqilg˙u ˙niena u nsibu f’waqtha l-grazzja li ne˙tie©u.


31


Salm Responsorjali Salm 18 (19), 8.9.10.15

Rl . (ara Ìw 6, 63ç): Il-kliem tieg˙ek, Mulej, huwa spirtu u ˙ajja

8Il-li©i tal-Mulej perfetta,u tag˙ti l-˙ajja; ix-xhieda tal-Mulej hi sewwa, u tg˙allem lil min ma jafx. Rl .

9Il-preçetti tal-Mulej dritti,u jferr˙u l-qalb; il-kmandament tal-Mulej safi, u jdawwal l-g˙ajnejn. Rl .

10Il-biΩa’ tal-Mulej sinçier,u jibqa’ g˙al dejjem; il-©udizzji tal-Mulej sewwa, u mseddqa g˙alkollox. Rl .

15Óa jkunu milqug˙a quddiemek kliem fommi u ˙sieb qalbi,Mulej, blata tieg˙i u feddej tieg˙i. Rl .


Hallelujah. Rl . Hallelujah Il-Mulej bag˙atni nwassal il-bxara t-tajba lill-fqajrin,u rrodd il-˙elsien lill-ma˙qurin.Rl . Hallelujah

32


Evan©eljuMhux il-©usti ©ejt insejja˙, iΩda l-midinbin.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 13ra©a’ ˙are© lejn xatt il-ba˙ar, u n-nies kollha resqu lejh, u hu qag˙ad jg˙allimhom. 14Hu u g˙addej lema˙ lil Levi ta’ Alfew bilqieg˙da quddiem il-mejda tat-taxxi u qallu: «Ejja warajja.» Dak qam u mar warajh.

15U ©ara li kif kien fuq il-mejda fid-dar tieg˙u, bosta pubblikani u midinbin qag˙du madwar il-mejda ma’ Ìesù, u mad-dixxipli tieg˙u; g˙ax kien hemm ˙afna li bdew imorru warajh. 16Il-kittieba tal-FariΩej, kif rawh jiekol mal-midinbin u mal-pubblikani, qalu lid-dixxipli tieg˙u: «Dan g˙aliex jiekol mal-pubblikani u mal-midinbin?»

17Ìesù semag˙hom u qalilhom: «It-tabib ma je˙ti©uhx dawk li huma f’sa˙˙ithom, iΩda l-morda. Mhux il-©usti ©ejt insejja˙, iΩda l-midinbin.»


33

It-Tieni ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IG˙ad li kien Iben, tg˙allem minn dak li bata.


1Óuti, kull qassis il-kbir me˙ud minn fost il-bnedmin, hu mqieg˙ed g˙all-bnedmin f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ Alla, biex joffri doni u sagrifiççji g˙ad-dnubiet. 2Hu dak li jista’ jag˙der ’il dawk li ma jafux u li jiΩbaljaw, g˙ax huwa mlibbes bid-dg˙ufija; 3u min˙abba f’hekk g˙andu joffri sagrifiççji g˙ad-dnubiet tieg˙u wkoll, b˙alma joffrihom g˙ad-dnubiet tal-poplu.

4Óadd m’g˙andu jie˙u b’idejh dal-©ie˙ g˙alih innifsu, imma biss min hu msejja˙ minn Alla, sewwasew kif kien imsejja˙ Aron. 5G˙ax hekk ukoll Kristu ma tax lilu nnifsu l-©ie˙ li jkun il-qassis il-kbir, imma dan tahulu Alla, li qallu: «Ibni int; illum jien nissiltek.» 6U kif jg˙id ukoll band’o˙ra: «Int qassis g˙al dejjem skont l-ordni ta’ Melkisedek.»

7Meta kien jg˙ix fuq din l-art, Kristu offra talb u suppliki b’le˙en g˙oli u bid-dmug˙ lil dak li seta’ jsalvah mill-mewt. U kien mismug˙ min˙abba fil-qima tieg˙u lejn Alla. 8G˙ad li kien Iben, tg˙allem minn dak li bata xi tfisser l-ubbidjenza. 9U, billi la˙aq il-perfezzjoni, sar awtur tas-salvazzjoni ta’ dejjem g˙al kull min jisma’ minnu, 10wara li Alla g˙amlu l-qassis il-kbir skont l-ordni ta’ Melkisedek.


34



Rl . (4bç): Inti qassis g˙al dejjem b˙al Melkisedek

1Il-kelma tal-Mulej lil Sidi:«Oqg˙od fuq leminti,sa ma nqieg˙ed l-g˙edewwa tieg˙ek mirfes ta˙t ri©lejk.» Rl .

2Ix-xettru tal-qawwa tieg˙ek jibg˙at il-Mulej minn Sijon:a˙kem f’nofs l-g˙edewwa tieg˙ek. Rl .

3Tieg˙ek is-setg˙a sa minn twelidek fuq l-g˙oljiet imqaddsa, sa minn qabel is-seb˙ b˙an-nida jien nissiltek. Rl .

4Óalef il-Mulej, u ma jisg˙obx bih:«Inti qassis g˙al dejjem b˙al Melkisedek.» Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Lhud 4, 12

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma ta’ Alla hi ˙ajja u qawwija, tg˙arbel il-˙sibijiet u l-fehmiet tal-qalb.Rl . Hallelujah

35


Evan©eljuL-g˙arus qieg˙ed mag˙hom.

Mk 2, 18-22

Qari mill-Evan©elju skont San Mark

18Darba wa˙da d-dixxipli ta’ Ìwanni u l-FariΩej kienu sajmin, u ©ew u qalu lil Ìesù: «G˙aliex id-dixxipli ta’ Ìwanni u d-dixxipli tal-FariΩej isumu, u d-dixxipli tieg˙ek ma jsumux?»

19Qalilhom Ìesù: «Huwa l-˙bieb tal-g˙arus se jsumu sakemm l-g˙arus ikun g˙adu mag˙hom? Sakemm ikollhom l-g˙arus mag˙hom mhumiex se jsumu. 20Imma jasal il-jum meta l-g˙arus jitte˙dilhom, u mbag˙ad isumu dakinhar.

21Óadd ma jraqqa’ mantar qadim b’biçça drapp ©dida, g˙ax inkella r-roqg˙a l-©dida ssellet il-qadim, u t- tiçrita tikber. 22U ˙add ma jqieg˙ed l-inbid il-©did f’dami©©ani qodma tal-©ild, g˙ax inkella l-inbid jifqa’ d-dami©©ani, u jintilef kemm l-inbid u kemm id-dami©©ani. IΩda nbid ©did jitqieg˙ed f’dami©©ani ©odda!»


36


It-TlietaQari IIt-tama hija g˙alina b˙al ankra tar-ru˙, s˙i˙a u qawwija.

Lhud 6, 10-20


Óuti, 10Alla mhux se jkun hekk in©ust li jinsa dak li intom g˙amiltu u l-im˙abba li wrejtu lejn ismu meta qdejtu u g˙adkom taqdu lill-qaddisin. 11Imma jiena nixtieq li kull wie˙ed minnkom juri l-istess ˙erqa, biex it-tama tag˙kom til˙aq il-milja tag˙ha sal-a˙˙ar. 12Ma nixtiqukomx li taqg˙u fl-g˙aΩΩ, imma li tg˙ixu fuq l-eΩempju ta’ dawk li bil-fidi u s-sabar jiksbu l-weg˙diet.

13Meta Alla g˙amel il-weg˙da lil Abraham, billi ma kienx hemm aqwa minnu biex ja˙lef bih, ˙alef bih innifsu 14u qal: «Inwieg˙ed tassew li nimliek b’kull barka u nkattarlek nislek bil-bosta.» 15Hekk Abraham kiseb il-weg˙da, wara li stenna bis-sabar. 16Il-bnedmin ja˙ilfu b’min hu aqwa minnhom, u l-©urament li jsa˙˙a˙ kliemhom jaqtg˙alhom kull kwistjoni.

17U hekk Alla, meta lill-werrieta tal-weg˙da ried jurihom b’mod aktar qawwi li r-rieda tieg˙u ma titbiddilx, rabat lilu nnifsu b’©urament, 18biex bis-sa˙˙a ta’ Ωew© atti li ma jitre©©g˙ux lura, u li jag˙tu xhieda li Alla ma jigdibx, a˙na, li sibna l-kenn, ikollna qalbna qawwija sewwa li niksbu t-tama li hemm lesta g˙alina. 19Din it-tama hija g˙alina b˙al ankra tar-ru˙, s˙i˙a u qawwija; biha a˙na nid˙lu ’l ©ewwa mill-velu, 20fejn qabilna da˙al Ìesù g˙alina meta sar g˙al dejjem il-qassis il-kbir skont l-ordni ta’ Melkisedek.


37


Salm Responsorjali Salm 110 (111), 1-2.4-5.9 u 10ç

Rl . (5b): Il-Mulej jiftakar g˙al dejjem fil-patt tieg˙u

1Irrodd ˙ajr lill-Mulej b’qalbi kollha,fil-laqg˙a tat-tajbin flimkien mi©bura.2Kbar huma l-g˙emejjel tal-Mulej;ifittxuhom dawk kollha li jitg˙axxqu bihom. Rl .

4Waqqaf tifkira bl-g˙e©ubijiet tieg˙u;twajjeb u ˙anin il-Mulej.5Hu jag˙ti l-g˙ajxien lil min jibΩa’ minnu,jiftakar g˙al dejjem fil-patt tieg˙u. Rl .

9Bag˙at jifdi lill-poplu tieg˙u,waqqaf g˙al dejjem il-patt tieg˙u.Qaddis u tal-biΩa’ hu ismu.10G˙al dejjem jibqa’ t-tif˙ir tieg˙u! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Efes 1, 17-18

Hallelujah. Rl . HallelujahAlla ta’ Sidna Ìesù Kristu, jdawlilkom l-g˙ajnejn ta’ qalbkom biex tag˙rfu x’inhi t-tama tas-sej˙a tag˙kom.Rl . Hallelujah

38


Evan©eljuIs-Sibt kien mag˙mul g˙all-bniedem, u mhux il-bniedem g˙as-Sibt.


F’dak iΩ-Ωmien, 23f’jum is-Sibt Ìesù kien g˙addej minn g˙alqa miΩrug˙a, u d-dixxipli tieg˙u, huma u mexjin, bdew jaqtg˙u s-sbul.

24U l-FariΩej staqsewh: «Ara! G˙aliex qeg˙din jag˙mlu dak li ma jiswiex nhar ta’ Sibt?» 25U hu qalilhom: «Qatt ma qrajtu x’g˙amel David meta kien fil-˙tie©a u ˙adu l-©u˙, hu u dawk li kienu mieg˙u, 26kif da˙al fid-dar ta’ Alla, fi Ωmien il-qassis il-kbir Abjatar, u kiel il-˙obΩ tal-preΩenza ta’ quddiem il-Mulej, li ˙add ma kien jista’ jieklu ˙lief il-qassisin, u ta minnu wkoll lil min kien mieg˙u!» 27U qalilhom: «Is-Sibt kien mag˙mul g˙all-bniedem, u mhux il-bniedem g˙as-Sibt. 28G˙alhekk Bin il-bniedem tas-Sibt ukoll huwa sid.»


39


L-Erbg˙a

Qari IInti qassis g˙al dejjem b˙al Melkisedek.

Lhud 7, 1-3.15-17


Óuti, 1Melkisedek, sultan ta’ Salem u qassis ta’ Alla l-g˙oli, x˙in Abraham kien ©ej lura mix-xebg˙a li kien ta lis-slaten, ˙are© jiltaqa’ mieg˙u u bierku; 2lilu mbag˙ad Abraham tah sehem minn kollox, b˙ala g˙exur.

Isem Melkisedek ifisser l-ewwel nett “sultan tal-©ustizzja”, imbag˙ad “sultan ta’ Salem”, ji©ifieri, “sultan tas-sliem”. 3Hu jidher bla missier, bla omm, bla nisel, qisu la g˙andu bidu u lanqas tmiem ta’ ˙ajtu. Imma, biex ikun jixbah lill-Iben ta’ Alla, jibqa’ qassis g˙al dejjem.

15Dan jidher wisq aktar çar fil-kaΩ li l-qassis l-ie˙or, li ji©i, ikun jixbah lil Melkisedek, 16hu li sar qassis mhux b’li©i tan-nisel tal-©isem, imma bil-qawwa ta’ ˙ajja li ma tintemmx. 17G˙ax g˙alih tixhed l-Iskrittura: «Inti qassis g˙al dejjem b˙al Melkisedek.»


40


Salm ResponsorjaliSalm 109 (110), 1.2.3.4



2Ix-xettru tal-qawwa tieg˙ek jibg˙at il-Mulej minn Sijon:a˙kem f’nofs l-g˙edewwa tieg˙ek. Rl .



Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuAra Mt 4, 23

Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù xandar l-Evan©elju tas-Saltna u fejjaq kull xorta ta’ mard u dg˙ufija fost il-poplu.Rl . Hallelujah

41


Evan©elju”X’jiswa li tag˙mel nhar ta’ Sibt, issalva ˙ajja jew toqtolha?”

Mk 3, 1-6


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1ra©a’ da˙al fis-sinagoga, u kien hemm ra©el li kellu idu niexfa. 2U qag˙du jg˙assulu jekk ifejqux f’jum is-Sibt, biex ikollhom fuqiex jixluh.

3Imma hu qal lir-ra©el li kellu idu niexfa: «Qum, ejja fin-nofs.» 4Imbag˙ad staqsa lilhom: «X’jiswa li tag˙mel nhar ta’ Sibt, ©id jew deni? Issalva ˙ajja jew toqtolha?» IΩda huma baqg˙u siekta. 5U xe˙et ˙arsa qalila madwaru fuqhom, imnikket g˙all-a˙˙ar min˙abba l-ebusija ta’ qalbhom, u qal lir-ra©el: «Midd idek!» Dak meddha, u idu re©g˙et ©iet f’sa˙˙itha.

6U l-FariΩej ˙ar©u; minnufih bdew jiftiehmu mal-Erodjani kontra tieg˙u kif jeqirduh.


42


Il-Óamis

Qari IKristu offra sagrifiççju darba g˙al dejjem, meta offra lilu nnifsu.

Lhud 7, 25 – 8, 6

Qari mill-Ittra lil-Lhud Óuti, Kristu 25jista’ jsalva g˙alkollox ’il dawk li bih jersqu lejn Alla, ladarba hu jibqa’ g˙al dejjem ˙aj biex jid˙ol g˙alihom.

26Dan hu, tabil˙aqq, il-qassis il-kbir li kien jg˙odd g˙alina: qaddis, innoçenti, safi, maqtug˙ mill-midinbin, merfug˙ ’il fuq mis-smewwiet; 27li ma g˙andux bΩonn, b˙all-qassisin il-kbar l-o˙ra, joffri kuljum is-sagrifiççju, l-ewwel g˙ad-dnubiet tieg˙u stess, imbag˙ad g˙ad-dnubiet tal-poplu. Dan hu g˙amlu darba g˙al dejjem, meta offra lilu nnifsu. 28G˙ax il-Li©i tqieg˙ed b˙ala qassisin il-kbar bnedmin li huma dg˙ajfa; iΩda l-kelma tal-©urament, li ©iet wara l-Li©i, tqieg˙ed Iben, li ©ie mag˙mul perfett g˙al dejjem.

8,1Din hi issa l-aqwa ˙a©a li rridu ng˙idu: li a˙na g˙andna qassis hekk kbir li qag˙ad fuq il-lemin tat-tron tal-kobor ta’ Alla fis-sema, 2ministru tas-santwarju u tat-tabernaklu veru li hu mag˙mul mill-Mulej u mhux mill-bnedmin.

3Kull qassis isir biex iressaq l-offerti u joffri s-sagrifiççji; je˙tie© g˙alhekk li dan ukoll ikollu xi ˙a©a x’joffri. 4Issa, li kieku Kristu kien fuq l-art ma kien ikun qassis xejn, billi fuq l-art hawn qassisin li jressqu l-offerti skont il-Li©i. 5Dawn jaqdu santwarju li hu xbieha u dell ta’ dak tas-sema, skont ma Alla qal lil Mosè meta dan kien wasal biex iwaqqaf it-tabernaklu: «Qis li tag˙mel kollox fuq il-mudell li wrejtek fuq il-muntanja.» 6Issa l-ministeru li kiseb Kristu

43


hu daqshekk aqwa minn dak tal-img˙oddi daqs kemm hu aqwa l-patt li tieg˙u huwa l-medjatur, g˙aliex hu patt mibni fuq weg˙diet aqwa.


Salm ResponsorjaliSalm 39 (40), 7-8a.8b-9.10.17

Rl . (ara 8a u 9a). Hawn jien, Mulej, ©ej nag˙mel ir-rieda tieg˙ek

7Int ma titg˙axxaqx b’sagrifiççji u offerti;imma widnejja inti fta˙tli;ma tlabtnix vittmi tal-˙ruq u tat-tpattija.8Imbag˙ad jien g˙edt: «Hawn jien, ©ej». Rl .

«Fil-bidu tal-ktieb hemm miktub fuqi9li nag˙mel ir-rieda tieg˙ek.Alla tieg˙i, dan jog˙©obni; il-li©i tieg˙ek ©ewwa qalbi.» Rl .

10Xandart il-©ustizzja f’©emg˙a kbira;xufftejja ma Ωammejthomx mag˙luqa. Mulej, dan inti tafu. Rl .

17Jithennew u jifir˙u bik dawk kollha li jfittxuk;jg˙idu dejjem: «Kbir il-Mulej!» dawk li j˙obbu s-salvazzjoni tieg˙ek. Rl .

44


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara 2 Tim 1, 10

Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Salvatur tag˙na Kristu Ìesù qered il-mewt, u dawwal il-˙ajja bla tmiem permezz tal-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©eljuL-ispirti ˙Ωiena kienu jg˙ajtu: «Int l-Iben ta’ Alla!» IΩda hu kien jordnalhom bis-s˙i˙ biex ma jurux min kien.


F’dak iΩ-Ωmien, 7Ìesù telaq flimkien mad-dixxipli tieg˙u g˙an-na˙a tal-ba˙ar, u kotra kbira mill-Galilija marret warajh; u mil-Lhudija, 8minn Ìerusalemm, mill-Idumija, min-na˙a l-o˙ra tal-Ìordan, u mill-in˙awi ta’ Tir u Sidon, kotra kbira ta’ nies, li semg˙u b’kulma kien g˙amel, marru ˙dejh.

9Hu qal lid-dixxipli tieg˙u biex iΩommulu dg˙ajsa m˙ejjija fil-qrib min˙abba l-kotra, biex ma jag˙fsux fuqu; 10g˙ax billi kien fejjaq ˙afna nies dawk kollha li kellhom xi mard kienu jrossu fuqu biex imissuh.

11U l-ispirti ˙Ωiena kull darba li kienu jilm˙uh, kienu jinxte˙tu fl-art quddiemu u jaqbdu jg˙ajtu: «Int l-Iben ta’ Alla!» 12IΩda hu kien jordnalhom bis-s˙i˙ biex ma jurux min kien.


45


Il-Ìimg˙a

Qari IÌesù huwa l-medjatur ta’ patt aqwa.

Lhud 8, 6-13Qari mill-Ittra lil-Lhud Óuti, 6il-ministeru li kiseb Kristu hu daqshekk aqwa minn dak tal-img˙oddi daqs kemm hu aqwa l-patt li tieg˙u huwa l-medjatur, g˙aliex hu patt mibni fuq weg˙diet aqwa. 7G˙ax kieku dak l-ewwel patt kien perfett, ma kienx ikun hemm g˙alfejn jag˙mel patt ie˙or floku. 8Imma Alla, g˙ax sab x’içanfar fihom, qalilhom:«Ara, wasal iΩ-Ωmien, jg˙id il-Mulej,li jiena nag˙mel patt ©did mad-dar ta’ IΩrael u mad-dar ta’ Ìuda.

9Dan ma jkunx b˙all-patt li jieng˙amilt ma’ missirijiethom,meta qbadthom minn idhom biex no˙ro©hom mill-art tal-E©ittu;ladarba huma ma baqg˙ux iΩommu mal-patt tieg˙i, jien ukoll tlaqthom, jg˙id il-Mulej.

10Dan hu l-patt li jien g˙ad nag˙mel mad-dar ta’ IΩraelwara dawk il-jiem, jg˙id il-Mulej:Inqieg˙ed il-li©ijiet tieg˙i f’mo˙˙hom,u f’qalbhom niktibhom.U jiena nkun Alla tag˙hom,u huma jkunu l-poplu tieg˙i.

46


11Ma jg˙allmux aktar wie˙ed lil sie˙buu wie˙ed lil ˙uh billi jg˙idlu: “Ag˙raf lill-Mulej”, g˙ax ilkoll g˙ad jag˙rfuni,miΩ-Ωg˙ir nett sal-kbir nett fosthom. 12Jiena n˙enn g˙alihom fil-˙aΩen tag˙hom,u fi dnubiethom ma niftakarx iΩjed.»

13Meta tkellem minn patt “©did”, wera li dak ta’ qabel kien qadim. Issa dak li jiqdiem u jixjie˙ ikun wasal biex jispiçça.


Salm Responsorjali Salm 84 (85), 8 u 10.11-12.13-14

Rl . (11a): It-tieba u l-fedeltà jiltaqg˙u

8Uri lilna, Mulej, it-tieba tieg˙ek,u s-salvazzjoni tieg˙ek ag˙tina10Qrib hi tassew is-salvazzjoni tieg˙u,g˙al dawk li jibΩg˙u minnu,biex jg˙ammar is-seb˙ f’artna. Rl .

11It-tieba u l-fedeltà jiltaqg˙u,il-©ustizzja u s-sliem jitbewsu.12Il-fedeltà mill-art tinbet,u l-©ustizzja mis-sema tixref. Rl .

13Il-Mulej ukoll jag˙ti l-©id tieg˙u,u artna tag˙ti l-frott tag˙ha.14Il-©ustizzja quddiemu timxi,u s-sliem fuq il-passi tieg˙u. Rl .

47


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju 2 Kor 5, 19

Hallelujah. Rl . HallelujahAlla kien li ˙abbeb il-˙olqien mieg˙u nnifsu permezz ta’ Kristu, u fdalna l-ministeru ta’ din il-˙biberija.Rl . Hallelujah

Evan©eljuSejja˙ lejh lil dawk li ried.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 13tela’ fuq l-g˙olja u sejja˙ lejh lil dawk li ried. Huma resqu lejh, 14u g˙aΩel tnax li semmiehom appostli biex jibqg˙u mieg˙u u biex jibg˙athom jippritkaw, 15u jkollhom is-setg˙a li jkeççu x-xjaten.

16G˙aΩel mela t-Tnax: Xmun, li tah ukoll l-isem ta’ Pietru, 17u Ìakbu ta’ Ûebedew, u Ìwanni, ˙u Ìakbu, li tahom ukoll l-isem ta’ Boanerges, ji©ifieri wlied ir-rag˙ad, 18u Indrì, u Filippu, u Bartilmew, u Mattew, u Tumas, u Ìakbu ta’ Alfew, u Taddew, u Xmun il-Kanani, 19u Ìuda l-Iskarjota, dak li ttradieh.


48


Is-Sibt

Qari IKristu da˙al darba g˙al dejjem fis-Santwarju bis-sa˙˙a ta’ demmu stess.

Lhud 9, 2-3.11-14Qari mill-Ittra lil-Lhud

Óuti, 2fis-santwarju kien hemm tinda, dik ta’ quddiem, li fiha kien hemm il-kandelabru u l-mejda bil-˙obΩ tal-preΩenza quddiem il-Mulej; din it-tinda kienet tissejja˙ ”il-Post Qaddis”. 3Imbag˙ad, wara t-tieni velu, kien hemm tinda o˙ra, li kienet tissejja˙ ”il-Post il-Qaddis”.

11Imma Kristu ©ie b˙ala l-qassis il-kbir tal-©id li di©à ©ie. Hu da˙al minn tinda aqwa u aktar perfetta li mhijiex ma˙duma b’idejn il-bnedmin, ji©ifieri mhijiex ˙olqien ta’ din l-art; 12hu da˙al darba g˙al dejjem fis-Santwarju, mhux bis-sa˙˙a tad-demm tal-mog˙oΩ u tal-g˙o©iela, imma bis-sa˙˙a ta’ demmu stess, u hekk kiseb fidwa g˙al dejjem.

13Jekk id-demm tal-mog˙oΩ u tal-gniedes u l-irmied tal-g˙o©la mraxxax fuq dawk li huma mni©©sa jista’ jqaddishom billi jag˙tihom l-indafa tal-©isem, 14kemm aktar id-demm ta’ Kristu, li bl-Ispirtu ta’ dejjem offra lilu nnifsu vittma safja lil Alla, jista’ jnaddaf il-kuxjenza tag˙kom mill-g˙emil mejjet biex taqdu lil Alla ˙aj!


49


Salm Responsorjali Salm 46 (47), 2-3.6-7.8-9

Rl . (6): Tela’ Alla b’g˙ajjat ta’ fer˙

2Popli kollha, çapçpu jdejkom,g˙ajtu b’le˙en ta’ fer˙ lil Alla!3G˙ax il-Mulej, l-G˙oli, hu tal-biΩa’,sultan kbir fuq l-art kollha. Rl .

6Tela’ Alla b’g˙ajjat ta’ fer˙,il-Mulej bid-daqq tat-trombi.7G˙annu lil Alla, g˙annu,g˙annu lis-sultan tag˙na, g˙annu. Rl .

8G˙ax Alla s-sultan tal-art kollha:g˙annulu bis-seng˙a g˙anja sabi˙a.9Isaltan Alla fuq il-©nus kollha,joqg˙od Alla fuq it-tron imqaddes tieg˙u. Rl .

50


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Atti 16, 14b

Hallelujah. Rl . HallelujahIft˙ilna qalbna Mulej biex nifhmu dak li jg˙id Ibnek.Rl . Hallelujah

Evan©eljuQrabatu qalu li tilef mo˙˙u.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 20mar id-dar, u l-kotra re©g˙et in©emg˙et, hekk li anqas biss setg˙u jieklu.

21Qrabatu, malli semg˙u, ˙ar©u biex iΩommuh, g˙ax qalu li tilef mo˙˙u.


51

It-Tielet ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari I Kristu, wara li offra lilu nnifsu darba biss biex jitg˙abba bid-dnubiet tal-kotra, g˙ad jer©a’ jidher darb’o˙ra, biex isalva lil dawk li qeg˙din jistennewh.

Lhud 9, 15.24-28


Óuti, Kristu 15hu medjatur ta’ patt ©did, testment ©did, biex, wara li se˙˙et il-mewt g˙all-fidwa tal-˙tijiet li saru fi Ωmien il-patt ta’ qabel, dawk li huma msej˙a minn Alla jiksbu l-wirt ta’ dejjem li hu weg˙edhom.

24G˙ax Kristu ma da˙alx f’santwarju mag˙mul b’idejn il-bnedmin li hu biss xbieha tas-santwarju veru, imma da˙al fis-sema stess, biex issa jidher g˙alina quddiem Alla.

25U da˙al hemm mhux biex minn Ωmien g˙al Ωmien joffri lilu nnifsu b˙alma l-qassis il-kbir jid˙ol kull sena fis-santwarju biex joffri demm ˙addie˙or. 26Li kieku kien hekk, kien ikollu jbati ˙afna drabi sa mill-˙olqien tad-dinja. IΩda issa deher darba g˙al dejjem, meta waslet il-milja taΩ-Ωminijiet, biex ine˙˙i d-dnub bis-sagrifiççju tieg˙u nnifsu.

27U kif hu miktub g˙all-bnedmin li g˙andhom imutu darba biss, u wara dan isir il-©udizzju, 28hekk ukoll Kristu, wara li offra lilu nnifsu darba biss biex jitg˙abba bid-dnubiet tal-kotra, g˙ad jer©a’ jidher darb’o˙ra, mhux biex ine˙˙i d-dnubiet, imma biex isalva lil dawk li qeg˙din jistennewh bil-˙erqa.


52


Salm Responsorjali Salm 97 (98), 1.2-3ab.3çd-4.5-6

Rl . (1a): G˙annu lill-Mulej g˙anja ©dida, g˙ax g˙amel ˙wejje© tal-g˙a©eb

1G˙annu lill-Mulej g˙anja ©dida,g˙ax g˙amel ˙wejje© tal-g˙a©eb. Ìibitlu r-reb˙a l-leminija tieg˙u,u d-drieg˙ imqaddes tieg˙u. Rl .

2G˙arraf il-Mulej is-salvazzjoni tieg˙u,f’g˙ajnejn il-©nus wera l-©ustizzja tieg˙u.3Ftakar fit-tjieba u l-fedeltà tieg˙u mal-poplu ta’ IΩrael. Rl .

L-art kollha, minn tarf g˙all-ie˙or,rat is-salvazzjoni ta’ Alla tag˙na.4G˙ajtu bil-fer˙ lill-Mulej fl-art kollha,infexxu fil-hena, ifir˙u u g˙annu! Rl .

5G˙annu lill-Mulej biç-çetra,biç-çetra u bil-˙lewwa tal-g˙ana,6bit-trombi u bid-daqq tat-trumbetti;g˙ajtu bil-fer˙ quddiem il-Mulej is-sultan! Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Salvatur tag˙na Kristu Ìesù qered il-mewtu dawwal il-˙ajja bla tmiem permezz tal-Evan©elju.Rl . Hallelujah

53


Evan©elju Ix-Xitan wasal fit-tmiem.


F’dak iΩ-Ωmien, 22il-kittieba li kienu niΩlu minn Ìerusalemm bdew jg˙idu: «Dan Ìesù g˙andu fih lil Beg˙elΩebul,» u wkoll: «Dan bis-sa˙˙a tal-Prinçep tax-xjaten qieg˙ed ikeççihom ix-xjaten.»

23Hu sej˙ilhom lejh u beda jkellimhom bil-parabboli: «Kif jista’ x-Xitan ikeççi x-Xitan? 24Jekk saltna tinqasam fiha nfisha, dik is-saltna ma tistax iΩΩomm wieqfa. 25U jekk familja tinqasam fiha nfisha, dik il-familja ma tistax iΩΩomm wieqfa. 26Li kieku mela x-Xitan qam kontra tieg˙u nnifsu u nfired, ma kienx jista’ jΩomm s˙i˙, imma jkun wasal fit-tmiem.

27Óadd ma jista’ jid˙ol fid-dar ta’ wie˙ed qawwi u ja˙taflu ©idu jekk qabel ma jkunx rabat lil dak il-qawwi; imbag˙ad id-dar ja˙tafhielu Ωgur. 28Tassew ng˙idilkom, kollox jin˙afrilhom lil ulied il-bniedem, id-dnubiet u d-dag˙a kollu li jidg˙u. 29Imma min jieqaf lill-Ispirtu s-Santu ma jkollu qatt ma˙fra; jibqa’ ˙ati g˙al dejjem.»

30G˙ax kienu qalu: «G˙andu fih spirtu ˙aΩin.»


54


It-TlietaQari I Hawn jien, ©ejt biex nag˙mel ir-rieda tieg˙ek.


Óuti, 1il-Li©i ta’ Mosè, billi g˙andha biss id-dell tal-©id li g˙andu ji©i, u mhux dan l-istess ©id, lil dawk li jersqu qrib lejn Alla ma tista’ qatt tag˙milhom perfetti bis-sa˙˙a ta’ dawk is-sagrifiççji li huma joffru bla waqfien minn sena g˙al sena. 2G˙ax kieku kien hekk, dawk li jag˙tu l-kult lil Alla ma kinux forsi jwaqqfuhom dawn is-sagrifiççji kieku kienu j˙ossu ru˙hom bla dnubiet u mnaddfin minnhom darba g˙al dejjem? 3G˙all-kuntrarju, b’dawn l-istess sagrifiççji ssir it-tifkira tad-dnubiet minn sena g˙al o˙ra. 4G˙ax ma jistax ikun li d-demm tal-gniedes u tal-mog˙oΩ ine˙˙i d-dnubiet. 5G˙alhekk Kristu meta da˙al fid-dinja qal:«Sagrifiççju u offerta int ma ridtx,imma ©isem int ˙ejjejt g˙alija;6vittmi ma˙ruqa u vittmi g˙ad-dnubiet lilek ma g˙o©bukx.7Jien imbag˙ad g˙edt: “Hawn jien, ©ejtbiex nag˙mel ir-rieda tieg˙ek, o Alla,kif fil-ktieb hemm miktub fuqi.”»

8L-ewwel qal: «Sagrifiççji u offerti, vittmi ma˙ruqa u vittmi g˙ad-dnubiet, la ridthom u lanqas g˙o©buk», g˙alkemm dawn titlobhom il-Li©i. 9Imbag˙ad qal: «Hawn jien, ©ejt biex nag˙mel ir-rieda tieg˙ek». B’hekk Alla ne˙˙a s-sagrifiççji tal-ewwel biex iqieg˙ed flokhom tat-tieni. 10Bis-sa˙˙a ta’ din ir-rieda a˙na konna mqaddsin, permezz tal-offerta tal-©isem ta’ Ìesù Kristu mag˙mula darba g˙al dejjem.


55


Salm Responsorjali Salm 39 (40), 2 u 4ab.7-8a.10.11

Rl . (ara 8): Hawn jien, Mulej, ©ej nag˙mel ir-rieda tieg˙ek

2Ittamajt b’tama qawwija fil-Mulej;hu niΩel ˙dejja u sama’ l-g˙ajta tieg˙i.4Qeg˙edli fuq fommi g˙anja ©dida,g˙anja ta’ tif˙ir lil Alla tag˙na. Rl .

7Int ma titg˙axxaqx b’sagrifiççji u offerti;imma widnejja inti fta˙tli;ma tlabtnix vittmi tal-˙ruq u tat-tpattija.8Imbag˙ad jien g˙edt: «Hawn jien, ©ej.» Rl .

10Xandart il-©ustizzja f’©emg˙a kbira;xufftejja ma Ωammejthomx mag˙luqa. Mulej, dan inti tafu. Rl .

11Ma ˙bejtx f’qalbi l-©ustizzja tieg˙ek;il-fedeltà u s-salvazzjoni tieg˙ek jien ˙abbarthom;ma ˙bejtx it-tieba u l-fedeltà tieg˙ek lill-©emg˙a kbira. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Mt 11, 25

Hallelujah. Rl . HallelujahInfa˙˙rek, Missier, Sid is-sema u l-art, g˙ax inti dawn il-˙wejje© tas-Saltna wrejthom liç-çkejknin.Rl . Hallelujah

56


Evan©elju Kull min jag˙mel ir-rieda ta’ Alla, dak huwa ˙ija, u o˙ti, u ommi.

Mk 3, 31-35


31F’dak iΩ-Ωmien, ©ew omm Ìesù u ˙utu, baqg˙u barra u bag˙tu jsej˙ulu. 32Dak il-˙in kien hemm ˙afna nies bilqieg˙da madwaru. Qalulu: «Ara, ommok u ˙utek qeg˙din hemm barra u jriduk.»

33U hu we©ibhom: «Min huma ommi u ˙uti?» 34Imbag˙ad dawwar ˙arstu fuq dawk li kien hemm madwaru bilqieg˙da, u qal: «Dawn, ara, huma ommi u ˙uti. 35Kull min jag˙mel ir-rieda ta’ Alla, dak huwa ˙ija, u o˙ti, u ommi.»


57


L-Erbg˙aQari I G˙amel perfetti g˙al dejjem lil dawk li huwa jqaddes.


Óuti, 11kull qassis ie˙or imur kuljum biex jaqdi l-ministeru tieg˙u, u joffri u jer©a’ joffri l-istess sagrifiççju, bla ma jistg˙u qatt ine˙˙u d-dnubiet. 12Imma Kristu, wara li offra sagrifiççju wie˙ed g˙ad-dnubiet, qag˙ad g˙al dejjem fuq in-na˙a tal-lemin ta’ Alla, 13fejn qieg˙ed jistenna sa mal-g˙edewwa tieg˙u jitqieg˙du mirfes ta˙t ri©lejh. 14G˙ax hu b’offerta wa˙da g˙amel perfetti g˙al dejjem lil dawk li huwa jqaddes.

15Dan jixhdulna l-Ispirtu s-Santu nnifsu, g˙ax wara li qal:16«Dan hu l-patt li jien g˙ad nag˙mel mag˙hom wara dawk il-jiem, jg˙id il-Mulej: Inqieg˙ed il-li©ijiet tieg˙i f’qalbhom u f’mo˙˙om niktibhom.»Qal ukoll: 17«Dnubiethom u ˙tijiethom ma niftakarhomx aktar.»

18Issa, fejn hemm il-ma˙fra tad-dnubiet, ma hemmx g˙alfejn issir aktar l-offerta g˙ad-dnubiet.


58





2Ix-xettru tal-qawwa tieg˙ek jibg˙at il-Mulej minn Sijon:a˙kem f’nofs l-g˙edewwa tieg˙ek! Rl .



59


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Mk 9, 7

Hallelujah. Rl . HallelujahIΩ-Ωerrieg˙a hi l-kelma ta’ Alla,il-bidwi hu Kristu:min isib lilu, g˙andu l-˙ajja ta’ dejjem.Rl . Hallelujah

Evan©eljuIl-bidwi ˙are© jiΩra’.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1ra©a’ beda jg˙allem ˙dejn il-ba˙ar, u n©abret madwaru kotra kbira, hekk li kellu jitla’ bilqieg˙da f’dg˙ajsa fuq il-ba˙ar, u n-nies kollha l-art matul ix-xatt.

2U qag˙ad jg˙allimhom ˙afna ˙wejje© bil-parabboli, u fit-tag˙lim tieg˙u qalilhom: 3«Isimg˙u. Darba kien hemm bidwi u ˙are© jiΩra’. 4Ìara li hu u jiΩra’, xi Ωerrig˙at waqg˙u fil-mog˙dija; ©ew l-g˙asafar u naqqruhom kollha. 5O˙rajn waqg˙u f’art kollha blat fejn ma kienx hemm wisq ˙amrija, u malajr nibtu, g˙ax il-˙amrija ma kinitx fonda; 6meta mbag˙ad telg˙et ix-xemx, in˙arqu u nixfu, billi ma kellhomx g˙eruq. 7O˙rajn waqg˙u qalb ix-xewk u x-xewk kiber u ˙anaqhom, u frott ma g˙amlux. 8O˙rajn waqg˙u f’art tajba, u g˙amlu l-frott; u l-frott kiber u tkattar, u min g˙amel tletin, min sittin, u min mija.» 9U qal: «Min g˙andu widnejn biex jisma’, ˙a jisma’!»

60


10Meta kien wa˙du, dawk ta’ madwaru flimkien mat-Tnax resqu jitolbuh ifissrilhom il-parabboli. 11U hu qalilhom: «Lilkom ing˙ata l-misteru tas-Saltna ta’ Alla, imma l-o˙rajn, li huma barra, ikollhom kollox bil-parabboli, 12˙alli j˙arsu kemm i˙arsu ma jarawx, u jisimg˙u kemm jisimg˙u ma jifhmux, li ma jbiddlux ˙ajjithom u jaqilg˙u l-ma˙fra.»

13U qalilhom: «Din il-parabbola m’intomx tifhmuha? Mela kif se tifhmu l-parabboli l-o˙ra kollha? 14Dak li l-bidwi jiΩra’ hija l-Kelma. 15Dawk ta’ matul il-mog˙dija, fejn inΩerg˙et il-Kelma, huma dawk li malli jisimg˙uha, jersaq ix-Xitan u ja˙tfilhom il-Kelma li nΩerg˙et f’qalbhom. 16Dawk li jinΩerg˙u f’art kollha blat huma dawk li meta jisimg˙u l-Kelma, minnufih jilqg˙uha bil-fer˙, 17imma g˙eruq ma jkollhomx, u g˙alhekk ftit idumu; meta mbag˙ad ji©i fuqhom l-g˙aw©, jew isibu min i˙abbathom min˙abba l-Kelma, malajr jitfixklu. 18L-o˙rajn li jinΩerg˙u qalb ix-xewk huma dawk li jisimg˙u l-Kelma, 19iΩda l-inkwiet Ωejjed g˙all-˙wejje© tad-dinja, ir-rabta mal-©id tal-art, u l-©ibda g˙al ˙wejje© o˙ra, jid˙lu fihom u jo˙onqulhom il-Kelma, li g˙alhekk ma tag˙milx frott. 20Dawk imbag˙ad li jinΩerg˙u f’art tajba huma dawk li jisimg˙u l-Kelma, jilqg˙uha, u jag˙mlu l-frott, min tletin, min sittin u min mija.»


61


Il-ÓamisQari IB’fidi s˙i˙a nΩommu s˙i˙ fl-istqarrija qawwija tat-tama tag˙na u naraw kif nistg˙u n˙ajru lil xulxin g˙all-im˙abba.


19Ladarba, ˙uti, g˙andna l-fiduçja li nid˙lu fis-Santwarju bis-sa˙˙a tad-demm ta’ Ìesù 20billi ng˙addu mit-triq, ©dida u ˙ajja, li hu fet˙ilna ’l ©ewwa mill-velu, li hu l-©isem tieg˙u stess; 21u ladarba g˙andna dan il-qassis il-kbir imqieg˙ed fuq il-familja ta’ Alla, 22ejjew nersqu b’qalb sinçiera u b’fidi s˙i˙a, bi qlubna mnaddfin minn kuxjenza ˙aΩina u l-©isem tag˙na ma˙sul b’ilma safi.

23InΩommu s˙i˙ fl-istqarrija qawwija tat-tama tag˙na, g˙ax ta’ kelmtu huwa dak li g˙amlilna l-weg˙da.

24Naraw kif nistg˙u n˙ajru lil xulxin g˙all-im˙abba u g˙all-g˙emil tajjeb. 25Ma ninqatg˙ux mil-laqg˙at tag˙na flimkien, kif ˙adu d-drawwa jag˙mlu xi w˙ud; ag˙mlu l-qalb lil xulxin; u dan wisq aktar g˙andkom tag˙mluh, aktar ma taraw li qieg˙ed joqrob il-Jum.


62


Salm Responsorjali Salm 23 (24), 1-2.3-4ab.5-6

Rl . (ara 6b): A˙na nfittxu ’l wiççek, Mulej

1Tal-Mulej hi l-art u kulma fiha,id-dinja u kulma jg˙ix fiha.2G˙ax hu fuq l-ib˙ra waqqafha,u fuq ix-xmajjar fis-sod qeg˙edha. Rl .

3Min jista’ jitla’ fuq l-g˙olja tal-Mulej?Min joqg˙od fil-post imqaddes tieg˙u? 4Min g˙andu jdejh indaf u qalbu safja,min ma jag˙tix ru˙u g˙all-frug˙a,u anqas ma ja˙lef bil-qerq. Rl .

5Dan ikollu barka ming˙and il-Mulej,u l-˙las li ˙aqqu minn Alla, is-Salvatur tieg˙u. 6Dan hu n-nisel ta’ dawk li jfittxuh;li jfittxu ’l wiççek, Alla ta’ Ìakobb. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Salm 118 (119), 105

Hallelujah. Rl . HallelujahFanal g˙al ri©lejja l-kelma tieg˙ek, u dawl fil-mog˙dija tieg˙i.Rl . Hallelujah

63


Evan©elju Il-musbie˙ i©ibuh biex iqeg˙duh fuq l-imnara. Bl-istess kejl li tkejlu intom jitkejjel lilkom.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-folla: 21«Jaqaw il-musbie˙ i©ibuh biex iqeg˙duh ta˙t is-sieg˙ jew ta˙t is-sodda? Mhux fuq l-imnara jqeg˙duh? 22G˙ax ma hemm xejn mo˙bi jekk mhux biex jing˙araf, u xejn ma hu mistur jekk mhux biex jin©ieb g˙ad-dawl. 23Jekk hawn min g˙andu widnejn biex jisma’, ˙a jisma’!»

24U qalilhom: «Oqog˙du attenti x’tisimg˙u! Bl-istess kejl li tkejlu intom jitkejjel lilkom, u jing˙atalkom iΩjed ukoll. 25G˙ax min g˙andu, jing˙atalu; u min ma g˙andux, jitte˙idlu sa˙ansitra dak li g˙andu.»


64


Il-Ìimg˙a

Qari IÌarrabtu bis-sabar taqbida ˙arxa. Tarmux, mela, il-fiduçja tag˙kom.

Lhud 10, 32-39


Óuti, 32ftakru f’dawk l-ewwel jiem: lanqas biss il˙aqtu ddawwaltu bit-tag˙lim, li ma ©arrabtux bis-sabar taqbida ˙arxa. 33Lil xi w˙ud minnkom g˙amlu minnhom spettaklu bit-tag˙jir u ˙bit quddiem kul˙add; o˙rajn minnkom kellhom jaqsmu fix-xorti ta’ dawk li sabu ru˙hom f’dawn il-provi. 34G˙ax tassew, intom ˙adtu sehem fit-tbatijiet tal-pri©unieri, u fra˙tu meta serqulkom ©idkom, g˙ax tafu li g˙andkom ©id akbar li jibqa’ g˙al dejjem.

35Tarmux, mela, il-fiduçja tag˙kom, g˙ax din i©©ib mag˙ha ˙las kbir. 36Tassew li te˙tie©u s-sabar biex tag˙mlu r-rieda ta’ Alla u tiksbu dak li hu wieg˙ed.

37G˙ax ftit ie˙or, ftit ˙afna,u dak li g˙andu ji©i ma jdumx ma ji©i.38Il-bniedem ©ust tieg˙i jg˙ix bil-fidi;imma jekk jer©a’ lura jien ma nitg˙axxaqx bih.

39IΩda a˙na m’a˙niex minn dawk li jer©g˙u lura, biex nintilfu; a˙na minn dawk li jemmnu, biex insalvaw.


65



Rl . (39a): Is-salvazzjoni tal-©usti mill-Mulej

3Afda fil-Mulej, u ag˙mel it-tajjeb;g˙ammar fl-art, u tg˙ix b’mo˙˙ok mistrie˙;4qieg˙ed fil-Mulej l-g˙axqa tieg˙ek,u jag˙tik dak li tixtieq qalbek. Rl .

5Er˙i fil-Mulej it-triq tieg˙ek, afda fih, u jag˙mel hu.6Hu juri b˙ad-dawl is-sewwa tieg˙ek,u d-dritt tieg˙ek b˙al nofsinhar. Rl .

23Il-Mulej isa˙˙a˙ il-mixi tal-bniedem,iwettqu u jitg˙axxaq bi triqtu.24Jekk jaqa’, ma jmurx g˙al tulu fl-art,g˙ax il-Mulej iΩommlu idu. Rl .

39Is-salvazzjoni tal-©usti mill-Mulej;hu l-kenn tag˙hom fi Ωmien l-g˙aw©.40Il-Mulej jg˙inhom u je˙lishom mill-˙Ωiena,isalvahom g˙ax fih jistkennu. Rl .



66


Evan©elju Ir-ra©el jix˙et iΩ-Ωerrieg˙a u jorqod; iΩ-Ωerrieg˙a tinbet u tikber, bla ma jaf kif.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-folla: 26«Is-Saltna ta’ Alla hi b˙al meta ra©el ikun xe˙et iΩ-Ωerrieg˙a fl-art. 27Rieqed jew imqajjem, billejl jew binhar, iΩ-Ωerrieg˙a tinbet u tikber, bla ma jaf kif. 28L-art trodd minnha nfisha l-ewwel il-barma, imbag˙ad is-sbula, imbag˙ad il-qam˙ mimli fis-sbula. 29U meta l-frott isir, malajr il-bidwi jmidd idu g˙all-min©el, g˙ax ikun wasal Ωmien il-˙sad.»

30U qal: «Ma’ xiex sejrin inqabbluha s-Saltna ta’ Alla, jew b’liema parabbola nfissruha? 31Qisha Ωerrieg˙a tal-mustarda; din meta tinΩara’ fil-˙amrija, hi l-içken fost iΩ-Ωrierag˙ kollha fuq l-art; 32imma wara li tinΩara’ tikber u ssir l-akbar wa˙da fost il-˙xejjex kollha, u to˙ro© frieg˙i wesg˙in, hekk li l-g˙asafar tal-ajru jkunu jistg˙u jistkennu g˙ad-dell tag˙ha.»

33B’˙afna parabboli b˙al dawn kien ixandrilhom il-Kelma, kif kienu jistg˙u jifhmuha huma, 34u ming˙ajr xi parabbola ma kienx ikellimhom; imma lid-dixxipli tieg˙u, meta kien ikun wa˙du mag˙hom, kien ifissrilhom kollox.


67


Is-Sibt

Qari IKien i˙ares ’il quddiem lejn il-belt li l-img˙allem u l-bennej tag˙ha huwa Alla.

Lhud 11, 1-2.8-19


Óuti, 1il-fidi hija pedament tal-˙wejje© li g˙andna nittamaw, hija l-prova tal-˙wejje© li ma narawx. 2In-nies tal-img˙oddi g˙o©bu lil Alla sewwasew g˙ax kellhom il-fidi.

8Kienet il-fidi li ©ag˙let lil Abraham jobdi s-sej˙a ta’ Alla, meta dan qallu biex imur f’art li kien se jag˙tih b’wirt; u telaq, bla ma kien jaf fejn kien sejjer.

9Kienet il-fidi li ©ag˙litu jg˙ammar fl-art imwieg˙da, qisu barrani f’art barranija, u jg˙ix ta˙t it-tined flimkien ma’ IΩakk u Ìakobb, li kienu werrieta mieg˙u tal-istess weg˙da; 10g˙ax hu kien i˙ares ’il quddiem, lejn il-belt mibnija fis-sod, li l-img˙allem u l-bennej tag˙ha huwa Alla.

11Kienet ukoll il-fidi li biha Sarah, mara mda˙˙la fiΩ-Ωmien, setg˙et titqal, g˙ax hija g˙arfet li ta’ kelmtu kien dak li g˙amlilha l-weg˙da. 12Kien g˙alhekk li minn bniedem wie˙ed, li kien tista’ tg˙id mejjet, twieldu nies bil-kotra daqs il-kwiekeb tas-sema u daqs ir-ramel ta’ xatt il-ba˙ar, li ˙add ma jista’ jg˙oddu.

13Kollha bil-fidi mietu dawn in-nies. Kienu g˙adhom ma ˙adux dak li kien imwieg˙ed, iΩda huma rawh mill-bog˙od u sellmulu, waqt li g˙arfu li huma kienu barranin u g˙orba fuq l-art. 14Tabil˙aqq, dawk li jitkellmu b’dan il-mod juru çar li huma qeg˙din ifittxu pajjiΩ g˙alihom. 15Li kieku kellhom fi ˙siebhom il-pajjiΩ li minnu kienu ˙ar©u, kellhom Ωmien biΩΩejjed biex jer©g˙u lura fih. 16Imma issa

68


huma jixtiequ pajjiΩ a˙jar, ji©ifieri, dak tas-sema. Huwa g˙alhekk li Alla ma jistmellx jissejja˙ Alla tag˙hom, g˙ax hu ˙ejja belt g˙alihom.

17Kienet il-fidi li ©ag˙let lil Abraham joffri ’l IΩakk meta Alla ©arrbu; u kien se joffri lil ibnu l-wa˙dieni sewwasew dak li kien ˙a l-weg˙diet, 18hu li Alla kien qallu: «Minn IΩakk int g˙ad ikollok nisel.» 19Huwa fehem li Alla kellu s-setg˙a sa˙ansitra li jqajjem mill-mewt; u, fis-sens ta’ tixbiha, ˙adu tabil˙aqq lura mill-mewt.


Salm Responsorjali Lq 1, 69-70.71-72.73-75

Rl . (ara 68): Imbierek il-Mulej, Alla ta’ IΩrael, g˙aliex ©ie jΩur u jifdi l-poplu tieg˙u

69Hu waqqaf g˙alina qawwa ta’ salvazzjoni f’dar David qaddej tieg˙u,70b˙alma wieg˙ed fl-img˙oddi b’fomm il-profeti qaddisin tieg˙u. Rl .

71Hu jsalvana mill-g˙edewwa tag˙na,u minn idejn dawk kollha li jobog˙duna.72B’hekk juri ˙niena ma’ missirijietna u jiftakar fil-patt qaddis tieg˙u. Rl .

73Hu jiftakar fil-˙alfa li ˙alef lil Abraham missierna: li jag˙tina l-grazzja74li, wara li je˙lisna minn idejn l-g˙edewwa tag˙na,naqduh bla biΩa’, tul ˙ajjitna kollha, 75bil-©ustizzja u l-qdusija quddiemu, ˙ajjitna kollha. Rl .

69



Hallelujah. Rl . HallelujahAlla hekk ˙abb lid-dinja li ta lil Ibnu l-wa˙dieni, biex kull min jemmen fih ma jintilifx, iΩda jkollu l-˙ajja ta’ dejjem.Rl . Hallelujah

Evan©eljuDan min hu, mela, biex sa˙ansitra r-ri˙ u l-ba˙ar jisimg˙u minnu?


35Dakinhar, x˙in sar filg˙axija Ìesù qal lid-dixxipli: «Ejjew naqsmu g˙ax-xatt l-ie˙or.» 36Óallew in-nies, u ˙aduh mag˙hom kif kien fid-dg˙ajsa; u marru mieg˙u dg˙ajjes o˙ra.

37U qam riefnu kbir, u l-mew© beda tiela’ g˙al ©od-dg˙ajsa, hekk li kienet ©a bdiet timtela bl-ilma. 38Hu kien fil-poppa, rieqed fuq im˙adda. Qajjmuh u qalulu: «Mg˙allem, dan qisu mhu xejn g˙alik li a˙na se nintilfu?»

39Imbag˙ad qam, ordna lir-ri˙ u qal lill-ba˙ar: «Iskot! BiΩΩejjed!» U r-ri˙ waqaf u waqg˙et kalma kbira. 40U qalilhom: «Dal-biΩa’ kollu g˙aliex? Mela ma g˙andkomx fidi?»

41U qabadhom biΩa’ kbir, u bdew jg˙idu lil xulxin: «Dan min hu, mela, biex sa˙ansitra r-ri˙ u l-ba˙ar jisimg˙u minnu?»


71


Ìakobb baqa’ wa˙du, u ©ie ra©el u baqa’ jissara mieg˙u sa ma beda jisba˙.

U meta ra li ma setax g˙alih, messlu l-g˙aksa ta’ koxxtu, u l-g˙aksa ta’ koxxt Ìakobb tfekket, hu u jissara mieg˙u. Imbag˙ad qallu: “Óallini mmur, g˙ax qieg˙ed jisba˙.”

U Ìakobb wie©bu: “Ma n˙allikx jekk ma tberiknix.” U dan staqsieh: “Inti x’jismek?” “Ìakobb,” wie©bu. U dak qallu: “Ma jkunx aktar jismek Ìakobb, iΩda IΩrael,

g˙ax int issarajt ma’ Alla u mal-bnedmin, u rba˙t!” Ìen 32, 25-29

72


Ìakobb jissara ma’ AllaJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni privata

73

Ir-Raba’ ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena


It-TnejnQari IBil-qawwa tal-fidi huma raΩΩnu saltniet. Alla rafa’ xi ˙a©a a˙jar g˙alina.


Óuti, 32x’se ng˙id iΩjed? Ma nsibx Ωmien biΩΩejjed biex insemmi fuq Gidg˙on, Barak, Sansun, Ìefti, David, Samwel u l-profeti. 33Bil-qawwa tal-fidi huma raΩΩnu saltniet, g˙amlu l-©ustizzja, kisbu l-weg˙diet; saddew ˙alq l-iljuni, 34tfew il-qawwa tan-nar, ˙elsu minn xifer is-sejf, fiequ mill-mard, tqawwew fit-taqbid, ˙arrbu l-eΩerçti tal-barranin.

35Nisa ˙adu lura l-mejtin tag˙hom irxuxtati mill-mewt. O˙rajn ˙aqruhom g˙all-mewt, g˙ax irruftaw il-˙elsien biex jiksbu qawmien a˙jar. 36O˙rajn sofrew Ωebli˙ u swat u sa˙ansitra ktajjen u ˙abs. 37Kienu m˙a©©ra, im˙anxra minn nofshom, maqtula bis-sejf; ˙ar©u ji©©errew imlibbsin bi ©lud tan-nag˙a© u tal-mog˙oΩ, neqsin minn kollox, im˙abbtin u ma˙qurin. 38Id-dinja ma kienx jixirqilha jkollha nies b˙al dawn! Huma qag˙du ji©©errew fid-deΩert u fuq l-g˙oljiet, fl-g˙erien u fl-irkejjen tal-art.

39U dawn kollha, g˙ad li qalg˙u xhieda tajba bis-sa˙˙a tal-fidi tag˙hom, ma kisbux dak li kien imwieg˙ed, 40billi Alla rafa’ xi ˙a©a a˙jar g˙alina, bil-˙sieb li huma ma jaslux g˙all-perfezzjoni ming˙ajrna.


74


Salm Responsorjali Salm 30 (31), 20.21.22.23.24

Rl . (25): Issa˙˙u u qawwu qalbkom,intom ilkoll li tittamaw fil-Mulej

20Kemm hu kbir il-©id tieg˙ek, Mulej, li inti rfajt g˙al min jibΩa’ minnek,li int ˙ejjejt g˙al min jafda fik,quddiem il-bnedmin kollha! Rl .

21Bil-˙arsien tieg˙ek tkenninhom kontra t-tnassis tal-bnedmin;fl-g˙arix tieg˙ek ta˙bihom kontra t-tqassis tal-ilsna. Rl .

22Imbierek il-Mulej li minn belt qawwija g˙amel mieg˙i g˙e©ubijiet ta’ tieba. Rl .

23Jien g˙edt fil-fixla li kelli: «Ninsab maqtug˙ minn ta˙t g˙ajnejk.» Imma int smajt le˙en it-t˙annin tieg˙i meta sejja˙t l-g˙ajnuna tieg˙ek. Rl .

24Óobbu l-Mulej, ˙bieb tieg˙u kollha. Lit-twajbin i˙arishom il-Mulej, imma jpattiha sewwa lil min jimxi bil-kburija. Rl .

75



Hallelujah. Rl . HallelujahProfeta kbir qam fostna,u Alla Ωar il-poplu tieg˙u.Rl . Hallelujah

Evan©elju O˙ro©, ja spirtu ˙aΩin, minn dan il-bniedem!


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù u d-dixxipli tieg˙u 1waslu x-xatt l-ie˙or tal-ba˙ar u ©ew fil-pajjiΩ tal-Gerasin. 2Kif niΩel mid-dg˙ajsa, resaq fuqu wie˙ed, li ˙are© mill-oqbra, li kien ma˙kum minn spirtu ˙aΩin.

3Dan kien jg˙ammar fl-oqbra, u ˙add ma kien jista’ jΩommu marbut, anqas b’katina, 4g˙ax bosta drabi la˙qu rabtuh bix-xkiel u bil-ktajjen u hu kien jaqsam il-ktajjen u jkisser ix-xkiel, u ˙add ma kellu l-˙ila jΩommu. 5Lejl u nhar kien il-˙in kollu joqg˙od qalb l-oqbra jew fuq il-muntanji, jixher u jqatta’ ©ismu biΩ-Ωrar.

6Kif lema˙ lil Ìesù mill-bog˙od ©era lejh, inxte˙et fl-art quddiemu, 7u g˙ajjat b’le˙en qawwi u qallu: «A˙na x’g˙andna x’naqsmu, Ìesù, Bin Alla l-G˙oli? A˙lifli fuq Alla li ma ta˙qarnix!» 8G˙ax kien qallu: «O˙ro©, ja spirtu ˙aΩin, minn dan il-bniedem!» 9Imbag˙ad staqsieh: «X’jismek?» Wie©bu: «Le©jun jisimni g˙ax a˙na ˙afna.» 10U beda jitolbu bil-˙erqa biex ma jkeççihomx barra mill-pajjiΩ.

76


11Mela kien hemm mer˙la kbira ta’ qΩieqeΩ tirg˙a mal-©enb tal-g˙olja, 12u l-ispirti talbuh ˙afna u qalulu: «Ibg˙atna lejn il-qΩieqeΩ ˙a nid˙lu fihom.» 13U ˙alliehom imorru. L-ispirti ˙Ωiena ˙ar©u, u da˙lu fil-qΩieqeΩ; u l-mer˙la, li kienet ta’ madwar elfejn ras, inxte˙tet g˙al ©ol-ba˙ar mill-g˙oli tax-xaqliba u g˙erqet fil-ba˙ar.

14Ir-rg˙ajja tag˙hom ˙arbu u marru jxerrdu l-a˙bar mal-belt u l-irziezet, u n-nies ©iet tara x’©ara. 15Ìew ˙dejn Ìesù, u lil dak li qabel kien ma˙kum mix-xitan u li kellu l-le©jun ©o fih rawh bilqieg˙da, liebes u mo˙˙u f’sikktu, u baqg˙u miblug˙in bil-biΩa’. 16In-nies li raw il-©rajja qalulhom x’kien g˙adda minn g˙ala l-imxajtan u l-qΩieqeΩ. 17Imbag˙ad bdew jitolbuh ˙afna lil Ìesù biex iwarrab minn pajjiΩhom.

18Kif kien tiela’ fuq id-dg˙ajsa, dak li qabel kien ma˙kum mix-xitan beda jitolbu ˙afna biex i˙allih jibqa’ mieg˙u. 19IΩda hu ma ˙alliehx, u qallu: «Mur in©abar id-dar ma’ niesek, u g˙idilhom kulma g˙amel mieg˙ek il-Mulej, u kif ˙enn g˙alik.» 20Dak telaq, u beda jxandar fid-Dekapoli kemm kien g˙amel mieg˙u Ìesù. U kul˙add stag˙©eb.


77


It-TlietaQari INibqg˙u ni©ru t-triq tal-prova li g˙andna quddiemna.

Lhud 12, 1-4Qari mill-Ittra lil-Lhud Óuti, 1ladarba a˙na wkoll g˙andna madwarna s˙aba hekk kbira ta’ xhieda, ejjew inwarrbu minna kull xkiel u kull dnub li malajr ifixkilna, u b’qalbna qawwija nibqg˙u ni©ru t-triq tal-prova li g˙andna quddiemna; 2inΩommu g˙ajnejna merfug˙a lejn Ìesù, li minnu tibda u fih tintemm il-fidi tag˙na.

Hu li, flok l-hena li kellu quddiemu, qag˙ad g˙as-salib bla xejn ma qies l-g˙ajb tieg˙u, u issa qieg˙ed fuq in-na˙a tal-lemin tat-tron ta’ Alla.

3A˙sbu mela fih, li qag˙ad g˙al oppoΩizzjoni hekk kbira min-na˙a tal-midinbin, biex ma teg˙jewx u ma taqtg˙ux qalbkom. 4Sa issa fil-©lieda tag˙kom kontra d-dnub, g˙ad ma Ωammejtux hekk iebes li wasaltu biex xerridtu demmkom.


78


Salm Responsorjali Salm 21 (22), 26b-27.28 u 30.31-32

Rl . (ara 27b): Ifa˙˙ruk, Mulej, dawk li jfittxuk

26Irrodd il-weg˙diet tieg˙i quddiem dawk li jibΩg˙u minnu.27Jieklu l-fqajrin u jixbg˙u;ifa˙˙ru l-Mulej dawk li jfittxuh. Óa tg˙ix qalbhom g˙al dejjem! Rl .

28Jiftakru t-truf kollha tal-art,u jer©g˙u lura lejn il-Mulej;u quddiemu jinxte˙tu r-razez kollha tal-©nus. Rl .

30Lilu jqimu l-bnedmin li jmutu; quddiemu jmil kull min nieΩel ©ot-trab. Rl .

G˙alih tg˙ix ru˙i,31lilu jaqdi n-nisel tieg˙i.32Ixandru ’l Sidi lin-nisel li g˙ad ji©i,ixandru l-©ustizzja tieg˙u lill-poplu li g˙ad jitwieled: «Dan g˙amlu l-Mulej!» Rl .

79


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Mt 8, 17

Hallelujah. Rl . HallelujahKristu rafa’ fuqu d-dg˙ufija tag˙na,u tg˙abba bil-mard tag˙na.Rl . Hallelujah

Evan©elju Tfajla, qieg˙ed ng˙idlek, qum!


F’dak iΩ-Ωmien, 21wara li Ìesù ra©a’ qasam bid-dg˙ajsa g˙ax-xatt l-ie˙or, waqt li kien ˙dejn il-ba˙ar in©abret madwaru kotra kbira ta’ nies. 22U ©ie wie˙ed mill-kapijiet tas-sinagoga, jismu Ìajru. Dan, malli rah, inxte˙et f’ri©lejh, 23u talbu ˙afna u qallu: «Binti Ω-Ωg˙ira waslet fl-a˙˙ar; ejja qieg˙ed idejk fuqha, ˙alli tfiq u tg˙ix.» 24U Ìesù telaq mieg˙u, b’kotra kbira miexja warajh, kul˙add iross fuqu.

25U kien hemm mara li kienet ilha tnax-il sena s˙a˙ tbati bit-tnixxija tad-demm. 26Kienet batiet wisq ta˙t ˙afna tobba, u nefqet kulma kellha, u mhux biss ma swielha xejn, imma talli marret g˙all-ag˙ar. 27Meta semg˙et b’Ìesù, ©iet qalb il-folla, resqet minn warajh u messitlu l-mantar, 28g˙ax qalet: «Jekk immiss imqar il-mantar tieg˙u nkun imfejqa.» 29F’daqqa wa˙da t-tnixxija tad-demm waqfitilha, u ©ewwa fiha ˙asset li kienet fieqet mill-marda tag˙ha.

30Ìesù minnufih inteba˙ bil-qawwa li ˙ar©et minnu, u dar lejn il-kotra u staqsa: «Min messli l-mantar?» 31Id-dixxipli tieg˙u qalulu: «Qieg˙ed tara dawn in-nies kollha jrossu madwarek, u tistaqsi: “Min messni?”» 32Hu beda j˙ares madwaru biex jara jilma˙x lil dik li kienet g˙amlet dan. 33Imbag˙ad il-mara, tirtog˙od bil-biΩa’ g˙ax g˙arfet

80


x’kien ©ralha, resqet, inxte˙tet f’ri©lejh u stqarritlu s-sewwa kollu. 34Qalilha: «Binti, il-fidi tieg˙ek fejqitek! Mur bis-sliem u kun imfejqa mill-marda tieg˙ek.»

35Kif kien g˙adu jitkellem, waslu xi w˙ud mid-dar tal-kap tas-sinagoga u lil dan qalulu: «Bintek mietet; g˙alfejn t˙abbtu iΩjed l-Img˙allem?» 36IΩda Ìesù sama’ x’kienu qeg˙din jg˙idu, u qal lill-kap tas-sinagoga: «TibΩax, biss inti emmen.» 37U ma ˙alla lil ˙add imur mieg˙u ˙lief lil Pietru, lil Ìakbu, u lil Ìwanni, ˙u Ìakbu.38Waslu d-dar tal-kap tas-sinagoga, u ra storbju s˙i˙ u nies jibku u jixhru. 39Da˙al, u qalilhom: «Dan l-istorbju kollu u dan il-biki g˙alfejn? It-tfajla mhijiex mejta, imma rieqda.» 40U qabdu jiddie˙ku bih. Imma hu keççiehom ilkoll ’il barra, ˙a mieg˙u lil missier it-tfajla u lil ommha u lil dawk li kienu mieg˙u u da˙al fejn kienet it-tfajla. 41Qabdilha idha, u qalilha: «Talitha, qum!» Ji©ifieri: «Tfajla, qieg˙ed ng˙idlek, qum!» 42Minnufih it-tfajla qamet u qabdet timxi, g˙ax kellha tnax-il sena. U baqg˙u miblug˙in bil-g˙a©eb. 43U hu wissiehom bis-s˙i˙ biex dan ma jkun jaf bih ˙add, u qalilhom jag˙tuha tiekol. Il-Kelma tal-MulejRl . Tif˙ir lilek Kristu

81


L-Erbg˙aQari IIl-Mulej iwiddeb lil min i˙obb.

Lhud 12, 4-7.11-15

Qari mill-Ittra lil-Lhud Óuti, 4sa issa fil-©lieda tag˙kom kontra d-dnub, g˙ad ma Ωammejtux hekk iebes li wasaltu biex xerridtu demmkom. 5Insejtuha g˙alkollox il-kelma ta’ twissija li qalilkom ta’ wlied li intom:“Ibni, la twarrabx it-twiddib tal-Mulej,u la taqtax qalbek meta jçanfrek;6g˙ax il-Mulej iwiddeb lil min i˙obb,jolqot lil kull min jilqa’ b’ibnu.”

7Hu g˙all-edukazzjoni tag˙kom li intom qeg˙din tbatu! Alla qieg˙ed jimxi mag˙kom ta’ wlied. Min hu dak l-iben li missieru ma jwiddbux? 11Tassew li b˙alissa kull twiddiba ma tferra˙niex, imma tnikkitna; iΩda mbag˙ad, lil dawk li jkunu t˙arr©u biha, hija troddilhom il-frott ta’ ˙ajja mimlija bis-sliem u l-©ustizzja.

12Mela erfg˙u l-idejn mer˙ija u l-irkupptejn mitluqa tag˙kom, 13u aqbdu triq dritta g˙al ri©lejkom, biex min hu zopp, ma jo˙ro©x mit-triq, imma jer©a’ jie˙u sa˙˙tu.

14Fittxu li ΩΩommu s-sliem ma’ kul˙add u li jkollkom il-qdusija, li ming˙ajrha ˙add ma jara lill-Mulej. 15Qisu li ˙add fostkom ma jibqa’ lura mill-grazzja ta’ Alla, li ebda g˙erq ta’ mrar ma jinbet fostkom li j©ib it-ta˙wid u li bih ˙afna jit˙assru.


82


Salm Responsorjali Salm 102 (103), 1-2.13-14.17-18a

Rl . (ara 17): It-tieba tal-Mulej minn dejjem g˙al dejjem

1Bierek, ru˙ tieg˙i, il-Mulej! B’qalbi kollha nbierek l-isem qaddis tieg˙u. 2Bierek, ru˙ tieg˙i, il-Mulej,u la tinsiex il-©id kollu li g˙amel mieg˙ek. Rl .

13B˙alma j˙enn il-missier g˙al uliedu,hekk i˙enn il-Mulej g˙al min g˙andu l-biΩa’ tieg˙u.14G˙ax hu jaf kif a˙na mag˙©una,jiftakar li a˙na trab. Rl .

17Imma t-tieba tal-Mulej minn dejjem g˙al dejjem ma’ dawk li g˙andhom il-biΩa’ tieg˙u, u s-sewwa tieg˙u ma’ wlied uliedhom;18ma’ dawk li j˙arsu l-patt tieg˙u. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahIn-nag˙a© tieg˙i jisimg˙u le˙ni, u jiena nag˙rafhom, jg˙id il-Muleju huma jimxu warajja.Rl . Hallelujah

83


Evan©elju Ebda profeta ma hu bla ©ie˙ jekk mhux f’pajjiΩu.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1mar lejn pajjiΩu u d-dixxipli tieg˙u marru mieg˙u.

2Meta wasal is-Sibt, da˙al jg˙allem fis-sinagoga, u l-˙afna li semg˙uh bdew jistag˙©bu u jg˙idu: «Mnejn kisbu dan kollu? U x’inhu dan l-g˙erf li ng˙atalu biex sa˙ansitra qeg˙din isiru dawn l-g˙e©ubijiet kbar b’idejh? 3Dan mhuwiex il-mastrudaxxa bin Marija u ˙u Ìakbu u ÌoΩè u Ìuda u Xmun? U ˙utu l-bniet mhumiex hawn mag˙na?» U huma skandalizzaw ru˙hom min˙abba fih.

4Qalilhom Ìesù: «Ebda profeta ma hu bla ©ie˙ jekk mhux f’pajjiΩu u fost qrabatu u f’daru stess.» 5U hemmhekk ma sata’ jag˙mel ebda miraklu, ˙lief li qieg˙ed idejh fuq ftit morda u fejjaqhom; 6u baqa’ mistag˙©eb bin-nuqqas ta’ fidi tag˙hom.

Ìesù mar idur l-ir˙ula ta’ dawk l-in˙awi jg˙allem.


84


Il-Óamis

Qari I Intom ersaqtu lejn il-muntanja ta’ Sijon u lejn il-belt ta’ Alla l-˙aj.

Lhud 12, 18-19.21-24Qari mill-Ittra lil-Lhud

Óuti, 18intom ma rsaqtux lejn in-nar materjali u j˙e©©e© tas-Sinaj; lejn dak is-swied u d-dlam u r-riefnu; 19lejn dak id-daqq ta’ tromba u ˙oss ta’ kliem li dawk li kienu jisimg˙uh talbu bil-˙erqa biex ma jkellimhomx aktar. 21Kienet hekk tal-biΩa’ dik id-dehra, li Mosè qal: «Qieg˙ed nitrieg˙ed bil-biΩa’.»

22Imma intom ersaqtu lejn il-muntanja ta’ Sijon u lejn il-belt ta’ Alla l-˙aj, li hi Ìerusalemm tas-sema; ersaqtu lejn eluf ta’ an©li f’©emg˙a ferrie˙a; 23lejn il-©emg˙a tal-ulied ewlenin li isimhom hu miktub fis-sema; lejn Alla l-im˙allef ta’ kul˙add; lejn l-erwie˙ ta’ nies tajba u perfetti; 24lejn Ìesù l-medjatur ta’ patt ©did; u lejn id-demm imraxxax tieg˙u li jitkellem b’mod aqwa minn dak ta’ Abel.


85


Salm Responsorjali Salm 47 (48), 2-3a.3b-4.9.10-11

Rl . (ara 10): Na˙sbu, o Alla, fuq it-tieba tieg˙ek

2Kbir il-Mulej, ta’ min ifa˙˙ru ˙afna fil-belt ta’ Alla tag˙na. L-g˙olja qaddisa tieg˙u, 3g˙olja mill-isba˙,l-g˙axqa tal-art kollha. Rl .

L-g˙olja ta’ Sijon fil-qalba tat-tramuntana; hi l-belt tas-sultan il-kbir.4Alla fil-fortizzi tag˙ha wera ru˙u b˙al sur qawwi. Rl .

9Kif smajna, hekk rajna f’belt il-Mulej tal-eΩerçti,fil-belt ta’ Alla tag˙na. Alla jΩommha s˙i˙a g˙al dejjem! Rl .

10Na˙sbu, o Alla, fuq it-tieba tieg˙ek f’nofs it-tempju tieg˙ek.11B˙al ismek, o Alla, hekk tif˙irek,sa truf l-art jasal.Il-leminija tieg˙ek bis-sewwa mimlija. Rl .

86


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Mk 1, 15

Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Saltna ta‘ Alla waslet, jg˙id il-Mulej: indmu u emmnu fl-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©elju Kristu kellu jqum mill-imwiet.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 7sejja˙ it-Tnax, u beda jibg˙athom tnejn tnejn, filwaqt li tahom is-setg˙a fuq l-ispirti ˙Ωiena. 8U wissiehom biex ma jie˙du xejn mag˙hom g˙at-triq ˙lief ˙atar: la ˙obΩ, la ˙or©a, lanqas flus fi ˙Ωiemhom; 9imma li jilbsu l-qrieq u ma jxiddux Ωew© ilbiesi.

10Qalilhom: «Fejn tid˙lu f‘xi dar, ibqg˙u fiha sa ma titilqu minn hemmhekk. 11U jekk xi post ma jilqag˙komx u ma jisimg˙ukomx, itilqu minn hemm u farfru t-trab minn ta˙t saqajkom b˙ala xhieda kontrihom.»

12Óar©u mela jxandru biex in-nies jindmu; 13u keççew bosta xjaten, u dilku ˙afna morda biΩ-Ωejt u fejquhom.


87


Il-Ìimg˙aQari I Ìesù Kristu hu dak li kien, fl-img˙oddi, issa u g˙al dejjem!

Lhud 13, 1-8


Óuti, 1˙a tibqa‘ mag˙kom l-im˙abba tal-a˙wa. 2Tinsewx tilqg˙u lill-barranin; min˙abba f‘hekk xi w˙ud laqg˙u l-an©li bla ma kienu jafu. 3Ftakru f‘dawk li huma fil-˙abs, daqslikieku kontu fil-˙abs mag˙hom; ftakru wkoll f‘dawk li qeg˙din ikasbruhom, daqslikieku qeg˙din ikasbru lilkom f‘©isimkom. 4Óalli jkun iΩ-Ωwie© tag˙kom miΩmum fil-©ie˙ minn kul˙add u s-sodda taΩ-Ωwie© bla tin©is, g˙ax Alla g˙ad jag˙mel ˙aqq miΩ-Ωienja u mill-adulteri.

5Tkunux mog˙tija g˙ar-reg˙ba tal-flus; kunu kuntenti b‘dak li g˙andkom, g˙ax Alla stess qal: «Jien m‘iniex se n˙allik, anqas nitilqek.» 6G˙alhekk nistg˙u ng˙idu b‘qalbna qawwija:«Il-Mulej l-g˙ajnuna tieg˙i,jien ma nibΩax;x’jista’ jag˙milli l-bniedem?»

7Ftakru f‘dawk li jmexxukom, dawk li wasslulkom il-kelma ta‘ Alla; a˙sbu fuq it-tmiem ta‘ ˙ajjithom, imxu fuq l-eΩempju tal-fidi tag˙hom.

8Ìesù Kristu hu dak li kien, fl-img˙oddi, issa u g˙al dejjem!


88


Salm Responsorjali Salm 26 (27), 1.3.5.8b-9abç

Rl . (1): Il-Mulej id-dawl u s-salvazzjoni tieg˙i

1Il-Mulej id-dawl u s-salvazzjoni tieg˙i;minn min g˙andi nibΩa‘? Il-Mulej hu l-kenn tieg˙i;quddiem min g˙andi nitwerwer? Rl .

3Imqar jekk eΩerçtu jqum g˙alija,xejn ma tibΩa‘ qalbi;imqar jekk gwerra tqum kontrija,jiena nibqa‘ qalbi qawwija. Rl .

5G˙ax hu ja˙bini fl-g˙arix tieg˙u meta nsib ru˙i fil-g˙aw©;jistorni fis-satra ta‘ daru,fuq blata fl-g˙oli jqeg˙edni. Rl .

8Jien wiççek infittex, Mulej.9La ta˙bix wiççek minni,la twarrabx bl-herra l-qaddej tieg˙ek. Inti l-g˙ajnuna tieg˙i;t˙allinix u titlaqnix. Rl .

89


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Lq 8, 15

Hallelujah. Rl . HallelujahHienja dawk li jisimg˙u l-kelma b’qalb tajba u sinçiera, u jag˙mlu l-frott billi jΩommu s˙i˙.Rl . Hallelujah

Evan©elju Ìwanni l-Battista, li jien qtajtlu rasu, hu qam mill-mewt!


F’dak iΩ-Ωmien, 14is-sultan Erodi sama’ b’Ìesù, g˙ax ismu kien sar mag˙ruf, u xi w˙ud bdew jg˙idu: «Ìwanni l-Battista qam mill-imwiet; min˙abba f’hekk li s-setg˙at tal-mirakli qeg˙din ja˙dmu fih.» 15Imma o˙rajn bdew jg˙idu: «Dan Elija.» U o˙rajn: «Profeta, b˙al wie˙ed mill-profeti l-o˙ra.» 16IΩda Erodi, meta sama’ bih, qal: «Ìwanni l-Battista, li jien qtajtlu rasu, hu qam mill-mewt!»

17G˙ax kien Erodi stess li bag˙at jarresta lil Ìwanni u qaflu fil-˙abs min˙abba Erodja, mart ˙uh Filippu, billi kien iΩΩewwi©ha hu. 18G˙ax Ìwanni lil Erodi kien jg˙idlu: «Ma tistax iΩΩommha int il-mara ta’ ˙uk.» 19G˙alhekk Erodja saret tobog˙du u kienet trid toqtlu, imma ma kinitx tista’, 20g˙ax Erodi, li kien jaf x’ra©el tajjeb u qaddis kien Ìwanni, kien jibΩa’ minnu; u kien i˙arsu mill-g˙aw©, u kien i˙obb joqg˙od jisimg˙u, g˙ad li kien jibqa’ m˙asseb ˙afna wara li jisimg˙u.21Mela wasal jum tajjeb, meta Erodi g˙alaq sninu u g˙amel ikla lill-kbarat tieg˙u, lill-fizzjali l-g˙olja u lill-aqwa nies tal-Galilija. 22Bint Erodja da˙let tiΩfen, u g˙o©bot lil Erodi u lill-mistednin tieg˙u. Is-sultan qal lit-tfajla: «Itlobni kulma trid, u jien nag˙tik kulma titlobni.» 23U qalilha u ˙alfilha: «Titlobni x’titlobni kollox nag˙tik,

90


imqar nofs is-saltna tieg˙i.» 24Dik ˙ar©et u marret tistaqsi lil ommha: «Tg˙id x’nitolbu?» «Ras Ìwanni l-Battista,» we©bitha dik. 25Malajr re©g˙et da˙let tg˙a©©el quddiem is-sultan, talbitu u qaltlu: «Irridek issa stess tag˙tini ras Ìwanni l-Battista fuq platt.» 26Tnikket g˙all-a˙˙ar is-sultan, iΩda min˙abba l-©urament u l-mistednin ma riedx jar©a’ lura mill-kelma li taha.

27Malajr is-sultan bag˙at suldat minn ta’ madwaru u ordnalu li j©iblu rasu. Dak mar u qatag˙lu rasu fil-˙abs; 28imbag˙ad ©iebha fuq platt u taha lit-tfajla, u t-tfajla marret tatha lil ommha. 29Meta d-dixxipli tieg˙u semg˙u b’dan, ˙adu l-©isem tieg˙u u difnuh ©o qabar.


91


Is-SibtQari IAlla tas-sliem, li qajjem mill-imwiet lir-Rag˙aj il-kbir tan-nag˙a©, iwettaqkom b’kull ˙a©a tajba.

Lhud 13, 15-17.20-21


Óuti, 15b’Ìesù, mela, ejjew noffru f’kull ˙in lil Alla sagrifiççju ta’ tif˙ir, ji©ifieri l-kelma ta’ xufftejna li tistqarr ismu.

16Tinsewx tag˙mlu l-©id lill-o˙rajn, u taqsmu bejnietkom dak li g˙andkom, g˙ax b’sagrifiççji b˙al dawn jitg˙axxaq Alla.

17Oqog˙du g˙al dawk li jmexxukom, u obduhom, g˙ax huma jg˙assu fuqkom g˙all-©id tag˙kom, b˙ala nies li g˙ad iridu jag˙tu kont tag˙kom. Hekk huma jaqdu dan id-dmir bil-fer˙, u mhux bi swied il-qalb; g˙ax dan ma jkun jiswielkom ta’ ebda ©id.

20U Alla tas-sliem, li bis-sa˙˙a tad-demm tal-patt ta’ dejjem qajjem mill-imwiet lil Sidna Ìesù, li hu r-Rag˙aj il-kbir tan-nag˙a©, 21iwettaqkom b’kull ˙a©a tajba, biex tag˙mlu r-rieda tieg˙u; ˙alli jag˙mel hu fina dak li jog˙©ob lilu b’Ìesù Kristu, li lilu l-glorja g˙al dejjem ta’ dejjem! Ammen.


92


Salm Responsorjali Salm 22 (23), 1-3a.3b-4.5.6

Rl . (1): Il-Mulej hu r-rag˙aj tieg˙i, xejn ma jonqosni

1Il-Mulej hu r-rag˙aj tieg˙i,xejn ma jonqosni;2f’merg˙at kollha ˙dura jqeg˙edni.Ódejn l-ilma, fejn nistrie˙, je˙odni;3hemm hu jrejjaqni. Rl .

Imexxini fit-triq tas-sewwa min˙abba l-isem tieg˙u.4Imqar jekk nimxi f’wied mudlam,ma nibΩax mill-˙sara, g˙ax inti mieg˙i.Il-˙atar tieg˙ek u l-g˙aslu© tieg˙ek, huma jwennsuni. Rl .

5Int t˙ejji mejda g˙alija quddiem l-g˙edewwa tieg˙i.BiΩ-Ωejt tidlikli rasi, u l-kalçi tieg˙i tfawwarli. Rl .

6Mieg˙i, iva, jimxu t-tieba u l-˙niena il-jiem kollha ta’ ˙ajti.U ng˙ammar f’dar il-Mulejsakemm indum ˙aj! Rl .

93



Hallelujah. Rl . HallelujahIn-nag˙a© tieg˙i jisimg˙u le˙ni, jg˙id il-Mulej,u jiena nag˙rafhom, u huma jimxu warajja.Rl . Hallelujah

Evan©eljuKienu qishom nag˙a© bla ma g˙andhom rag˙aj.


F’dak iΩ-Ωmien, 30l-appostli re©g˙u ©ew ˙dejn Ìesù u qalulu kulma kienu g˙amlu u g˙allmu. 31U hu qalilhom: «Ejjew mieg˙i intom biss we˙idkom f’xi post imwarrab, u strie˙u ftit.» G˙ax tassew, kien hemm ˙afna nies ©ejjin u sejrin, u anqas Ωmien biex jieklu ma kienu j˙allulhom.

32Marru mela bid-dg˙ajsa we˙idhom lejn post imwarrab, 33imma n-nies rawhom sejrin; kienu ˙afna dawk li g˙arfuhom, u telqu ji©ru ’l hemm bil-mixi, nies mill-ibliet kollha, u waslu qabilhom.

34X˙in niΩel l-art mid-dg˙ajsa ra kotra kbira ta’ nies u t˙assarhom, g˙ax kienu qishom nag˙a© bla ma g˙andhom rag˙aj, u qabad jg˙allimhom ˙afna ˙wejje©.


94


Il-Óames ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IAlla qal, u hekk sar.

Ìen 1, 1-19

Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

1Fil-bidu Alla ˙alaq is-sema u l-art: 2u kienet l-art ta˙wid u ba˙˙; u d-dlam kien fuq wiçç l-abbissi u fuq wiçç l-ib˙ra kien jittajjar l-ispirtu ta’ Alla.

3U qal Alla: «Óa jkun id-dawl!» U d-dawl sar. 4U ra Alla d-dawl li kien tajjeb. U Alla fired id-dawl mid-dlam. 5U d-dawl Alla semmieh jum, u d-dlam sejja˙lu lejl. U dalam u seba˙ - L-ewwel jum.

6U qal Alla: «Óa jkun hemm medda f’nofs l-ilmijiet u tifred ilma minn ilma.» 7U Alla g˙amel il-medda u fired l-ilma ta’ ta˙t il-medda mill-ilma ta’ fuq il-medda. U hekk sar. 8U l-medda Alla semmieha sema. U dalam u seba˙ - It-tieni jum.

9U qal Alla: «Óa jin©emg˙u na˙a wa˙da l-ilmijiet ta’ ta˙t is-sema u jidher l-inxif.» U hekk sar. 10U sejja˙ Alla l-inxif art; u l-©emg˙a tal-ilma sej˙ilha ba˙ar. U Alla ra li kollox kien tajjeb. 11U qal Alla: «Óa tnibbet l-art il-˙axix, ˙axix li jag˙mel iΩ-Ωerrieg˙a, si©ar li jag˙mlu l-frott biΩ-Ωerrieg˙a ©o fih skont g˙amliethom, fuq l-art.» U hekk sar. 12U nibbtet l-art il-˙axix, ˙axix li jag˙mel iΩ-Ωerrieg˙a skont g˙amlietu u si©ar jag˙mlu l-frott biΩ-Ωerrieg˙a skont g˙amlietu; u ra Alla li kien tajjeb. 13U dalam u seba˙ - It-tielet jum.

95


14U qal Alla: «Óa jkun hemm imnariet fil-firxa tas-sema biex jifirdu l-jum mil-lejl, u jkunu sinjali g˙at-tqassim taΩ-Ωminijiet, tal-jiem u tas-snin. 15U jkun hemm, imnariet fil-firxa tas-sema biex idawlu l-art.»U hekk sar. 16U g˙amel Alla Ω-Ωew© imnariet il-kbar; l-imnara l-kbira biex trie©i l-jum, u l-imnara Ω-Ωg˙ira biex trie©i l-lejl, u l-kwiekeb. 17U Alla qeg˙edhom fil-firxa tas-sema biex jiddu fuq l-art, 18u jrie©u l-jum u l-lejl u jifirdu d-dawl mid-dlam. U Alla ra li kien tajjeb. 19U dalam u seba˙ - Ir-raba’ jum.


96


Salm Responsorjali Salm 103 (104), 1-2a.5-6.10 u 12.24 u 35ç

Rl . (31b): Jifra˙ il-Mulej bl-g˙emejjel tieg˙u

1Bierek ru˙ tieg˙i, il-Mulej! Mulej, Alla tieg˙i, inti kbir bil-bosta! Bis-seb˙ u l-©miel inti mlibbes,2bid-dawl, b˙al b’mantell, inti mkebbeb. Rl .

5Int waqqaft l-art fuq is-sisien tag˙ha,b‘mod li qatt ma tit˙arrek;6bl-ib˙ra, b˙al b’libsa, inti ksejtha;u l-ilmijiet waqfu fuq qçaçet l-g˙oljiet. Rl .

10L-g˙ejun tift˙ilhom g˙al ©ol-widien,u huma ji©ru qalb l-g˙oljiet.12Ódejhom jg˙ammru l-g˙asafar tal-ajru,minn qalb il-frieg˙i jsemmg˙u l-g˙ana tag˙hom. Rl .

24Kemm huma kotrana l-g˙emejjel tieg˙ek, Mulej! Kollha bl-g˙erf g˙amilthom;Mimlija l-art bil-˙lejjaq tieg˙ek.35Bierek, ru˙ tieg˙i, il-Mulej. Rl .

97



Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù xandar l-Evan©elju tas-Saltna u jfejjaq kull xorta ta’ mard u dg˙ufija fost il-poplu.Rl . Hallelujah

Evan©eljuDawk kollha li kienu jmissuh kienu jfiqu.

Mk 6, 53-56 Qari mil-Evan©elju skont San Mark

F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù u d-dixxipli, 53wara li qasmu g˙an-na˙a l-o˙ra, waslu l-art f’Ìennesaret u rabtu d-dg˙ajsa max-xatt.

54NiΩlu mid-dg˙ajsa, u n-nies minnufih g˙arfuh 55u marru ji©ru ma’ dawk l-in˙awi kollha. U bdew i©orru l-morda fuq l-imtiera˙ kull fejn kienu jisimg˙u li qieg˙ed.

56Kull fejn kien jid˙ol, fi r˙ula, bliet, jew kampanja, kienu jqieg˙du l-morda fil-pjazez u jitolbuh i˙allihom imissu mqar tarf il-mantar; u dawk kollha li kienu jmissuh kienu jfiqu.


98


It-TlietaQari IÓa nag˙mlu l-bniedem fuq is-sura u x-xbieha tag˙na.

Ìen 1, 20 – 2, 4aQari mill-Ktieb tal-Ìenesi

20Qal Alla: «JiΩg˙ed l-ilma b’kotra ta’ ˙lejjaq ˙ajjin u jittajru t-tjur fuq l-art fil-wesg˙a tas-smewwiet.» 21U Alla ˙alaq il-˙ut il-kbir u l-annimali kollha li jitkaxkru, li bihom miΩg˙ud l-ilma, skont ©enshom, u t-tajr bil-©wiena˙ skont ©enshom. 22U ra Alla li kien tajjeb. 23U dalam u seba˙ - Il-˙ames jum.

24Qal Alla: «Óa tnissel l-art ˙lejjaq ˙ajja skont ©enshom: bhejjem tad-dar, annimali li jitkaxkru, u bhejjem selva©©i, skont ©enshom.» U hekk sar. 25U g˙amel Alla l-bhejjem selva©©i skont ©enshom, u l-bhejjem tad-dar skont ©enshom, u l-˙lejjaq kollha li jitkaxkru fuq l-art skont ©enshom. U ra Alla li kien tajjeb. 26Qal Alla: «Óa nag˙mlu l-bniedem fuq is-sura u x-xbieha tag˙na, u ja˙kmu fuq il-˙ut tal-ba˙ar u fuq it-tajr tal-ajru, fuq il-bhejjem tad-dar u fuq il-bhejjem selva©©i, u fuq il-˙lejjaq li jitkaxkru fuq l-art.»

27U Alla ˙alaq il-bniedem fuq xbihitu fuq xbihat Alla ˙alqu, ra©el u mara ˙alaqhom.

28U berikhom Alla u qalilhom: «Nisslu u oktru, u imlew l-art, u a˙kmuha; u saltnu fuq il-˙ut tal-ba˙ar u t-tajr tal-ajru u l-˙lejjaq kollha li jitkaxkru fuq l-art.»

99


29U qal Alla: «Araw, jien tajtkom il-˙axix kollu, li jag˙mel iΩ-Ωerrieg˙a fuq wiçç l-art, u s-sigar kollha li jag˙mlu l-frott biΩ-Ωerrieg˙a: dawn kollha jkunu g˙all-g˙ajxien tag˙kom. 30U lill-bhejjem kollha selva©©i u t-tajr kollu tal-ajru u l-˙lejjaq kollha li jitkaxkru fl-art li fihom nifs il-˙ajja, nag˙tihom il-˙axix kollu a˙dar g˙all-g˙ajxien tag˙hom.»U hekk sar. 31U ˙ares Alla lejn kulma kien g˙amel, u, ara, kollox kien tajjeb ˙afna. U dalam u seba˙ - Is-sitt jum.

2,1U hekk intemmu s-sema u l-art bit-tag˙mir kollu tag˙hom. 2U fis-seba’ jum Alla temm ix-xog˙ol tieg˙u kollu li kien g˙amel, u waqaf fis-seba’ jum mix-xog˙ol tieg˙u li kien g˙amel. 3U bierek Alla s-seba’ jum u qaddsu, g˙ax fih waqaf mix-xog˙ol kollu tieg˙u li kien g˙amel fil-˙olqien.

4Dan hu nisel is-sema u l-art fil-˙olqien tag˙hom.


100


Salm Responsorjali Salm 8, 4-5.6-7.8-9

Rl . (2a): Mulej, Sid tag˙na, kemm hu kbir ismek fl-art kollha!

4In˙ares lejn is-smewwiet, g˙emil subg˙ajk,il-qamar u l-kwiekeb li int qeg˙edt fihom!5X’inhu l-bniedem biex tiftakar fih,bin il-bniedem, biex ta˙seb fih? Rl .

6Ftit inqas mill-allat g˙amiltu, bis-seb˙ u l-©miel Ωejjintu,7qeg˙edtu fuq l-g˙emejjel kollha ta‘ jdejk! Rl .

Kollox ta˙t ri©lejh qeg˙edtlu. 8in-nag˙a© u l-baqar kollha,sal-bhejjem tax-xag˙ri;9l-g˙asafar tal-ajru u l-˙ut tal-ba˙ar,dak kollu li jterraq fil-ba˙ar. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuSalm 118 (119), 36.29b

Hallelujah. Rl . HallelujahI©bidli qalbi, Mulej, lejn il-preçetti tieg˙ek;ag˙tini fi tjubitek il-li©i tieg˙ek.Rl . Hallelujah

101


Evan©eljuIntom twarrbu l-kmandamenti ta’ Alla biex t˙addnu t-tradizzjoni tal-bnedmin. Mk 7, 1-13


F’dak iΩ-Ωmien, 1il-FariΩej u xi w˙ud mill-kittieba li ©ew minn Ìerusalemm in©abru ˙dejn Ìesù, 2u raw li xi w˙ud mid-dixxipli tieg˙u kienu qeg˙din jieklu b’idejhom mhumiex indaf, ji©ifieri mhumiex ma˙sulin. 3G˙ax il-FariΩej, u l-Lhud kollha, biex i˙arsu t-tradizzjoni ta’ missirijiethom, ma jmissux ikel qabel ma jkunu ˙aslu jdejhom sewwa; 4hekk ukoll wara li jer©g˙u lura mis-suq, ma jiklux jekk ma jin˙aslux; u g˙andhom bosta drawwiet o˙ra li baqg˙u marbutin mag˙hom minn Ωmien g˙al ie˙or, b˙alma huma l-˙asil tat-tazzi u tal-buqari u tal-ktieli tal-bronΩ. 5Mela, il-FariΩej u l-kittieba staqsewh: «Dan l-g˙ala d-dixxipli tieg˙ek ma j©ibux ru˙hom skont it-tradizzjoni ta’ missirijiethom, imma jieklu b’idejhom mhumiex indaf?»

6IΩda hu we©ibhom: «Sewwa ˙abbar Isaija fuqkom, ja nies ta’ wiçç b’ie˙or, b˙alma hu miktub:“Dan il-poplu bix-xufftejn biss jag˙tini ©ie˙,imma qalbhom hija ’l bog˙od minni.7Fierg˙a hi l-qima li jag˙tuni;jg˙allmu duttrinali mhijiex g˙ajr preçetti tal-bnedmin.”8Hekk intom, twarrbu l-kmandamenti ta’ Alla biex t˙addnu t-tradizzjoni tal-bnedmin.»

102


9U qalilhom: «Óelu ˙elu ©©ibu fix-xejn il-kmandamenti ta’ Alla biex t˙arsu t-tradizzjoni tag˙kom. 10Mosè qal: “We©©a˙ lil missierek u ’l ommok,” u: “Min iΩebla˙ lil missieru jew ’l ommu g˙andu jie˙u l-mewt.” 11Imma intom tg˙idu: “Jekk wie˙ed jg˙id lil missieru jew ’l ommu: Il-©id li g˙andi, li jista’ jkun ta’ g˙ajnuna g˙alik, huwa Qorban (ji©ifieri, offerta lil Alla),” 12intom imbag˙ad ma t˙alluh jag˙mel xejn iΩjed g˙al missieru jew ommu. 13Hekk i©©ibu fix-xejn il-kelma ta’ Alla bit-tradizzjoni li tg˙addu minn ©enerazzjoni g˙al o˙ra. U bosta ˙wejje© o˙ra b˙al dawn tag˙mlu.»


103


L-Erbg˙aQari IIl-Mulej Alla ˙a lill-bniedem u qieg˙du fil-©nien tal-G˙eden.

Ìen 2, 4b-9.15-17Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

4Meta Alla ˙alaq l-art u s-sema; 5meta kien g˙ad ma hemm ebda xitla tar-raba’ fuq l-art; meta ebda ˙axix tar-raba’ ma kien g˙adu nibet - g˙ax il-Mulej Alla kien g˙adu ma bag˙atx xita fuq l-art, u bniedem ma kienx hemm biex ja˙dem l-art, 6minkejja l-ilma tiela’ mill-art li sata’ jsaqqi l-wiçç kollu tal-art 7il-Mulej Alla sawwar il-bniedem mit-trab tal-art u nefa˙lu fi mnifsejh nifs il-˙ajja, u l-bniedem sar ˙lejqa ˙ajja.

8U l-Mulej Alla ˙awwel ©nien fl-G˙eden, in-na˙a tal-Lvant, u qieg˙ed hemm il-bniedem li kien sawwar. 9U l-Mulej Alla nibbet mill-art is-si©ar kollha li jpaxxu l-g˙ajn u bnina g˙all-ikel; u s-si©ra tal-˙ajja f’nofs il-©nien u s-si©ra ta’ tag˙rif it-tajjeb u l-˙aΩin.

15U l-Mulej Alla ˙a lill-bniedem u qieg˙du fil-©nien tal-G˙eden biex ja˙dmu u j˙arsu.

16U l-Mulej Alla ordna lill-bniedem u qallu: «Mis-si©ar kollha tal-©nien tista’ tiekol, 17imma mis-si©ra ta’ tag˙rif it-tajjeb u l-˙aΩin, la tikolx minnha, g˙ax dakinhar li tiekol minnha Ωgur li tmut.»


104


Salm ResponsorjaliSalm 103 (104), 1-2a.27-28.29bç-30

Rl . (1a): Bierek ru˙ tieg˙i, il-Mulej!

1Bierek ru˙ tieg˙i, il-Mulej! Mulej, Alla tieg˙i, inti kbir bil-bosta!Bis-seb˙ u l-©miel inti mlibbes,2bid-dawl, b˙al b’mantell, inti mkebbeb. Rl .

27Minnek jistennew il-˙lejjaq kollha li tag˙tihom ikilhom f’waqtu.28Inti tag˙tihom, u huma ji©bru;tifta˙ idejk, u jixbg˙u bil-©id. Rl . 29Jekk te˙dilhom nifishom, imutu, u lejn it-trab jer©g˙u jmorru.30Malli tibg˙at in-nifs tieg˙ek, jin˙olqu, u inti ©©edded il-wiçç tal-art. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Ìw 17, 17b.a

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma tieg˙ek hi l-verità:qaddisna permezz tal-verità.Rl . Hallelujah

105


Evan©eljuDak li jo˙ro© minn ©ol-bniedem, dak hu li jtabba’ lill-bniedem.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 14ra©a’ sejja˙ in-nies lejh u qalilhom: «Isimg˙uni, intom ilkoll, u ifhmuni! 15Ma hemm xejn minn barra li meta jid˙ol fi bniedem itebbg˙u; 16imma dak li jo˙ro© minn ©ol-bniedem, dak hu li jtabba’ lill-bniedem.»

17Meta ˙alla n-nies u da˙al id-dar, id-dixxipli tieg˙u staqsewh fuq il-parabbola. 18U hu qalilhom: «Intom ukoll daqshekk bla mo˙˙? Ma tifhmux li xejn ma jista’ jtabba’ lill-bniedem minn dak li jid˙ol ©o fih minn barra, 19la darba dan mhux fil-qalb imur, iΩda fl-istonku, biex imbag˙ad jintrema fil-˙ofra?» B’hekk wera li l-ikel kollu hu safi.

20U qalilhom: «Dak li jo˙ro© minn ©ol-bniedem, dak hu li jtabba’ lill-bniedem. 21G˙ax hu minn ©ewwa, mill-qalb tal-bniedem, li jo˙or©u l-˙sibijiet il-˙Ωiena, Ωína, serq, qtil, 22adulterju, reg˙ba, ˙aΩen, qerq, libertina©©, g˙ira, malafama, suppervja u bluha. 23Dal-˙aΩen kollu minn ©ewwa jo˙ro© u jtabba’ lill-bniedem.»


106


Il-ÓamisQari I It-tnejn isiru ©isem wie˙ed.

Ìen 2, 18-25Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

18Il-Mulej Alla qal: «Mhux sewwa li l-bniedem jibqa’ wa˙du. Óa nag˙millu g˙ajnuna tg˙odd g˙alih.» 19U l-Mulej Alla sawwar mill-art annimali selva©©i u t-tajr kollu tal-ajru, u ©iebhom quddiem il-bniedem biex jara xi jsemmihom; u skont ma jkun il-bniedem semma lil kull ˙liqa ˙ajja, dak ikun isimha.

20U l-bniedem ta isem lil kull bhima u ’l kull tajra tal-ajru, u ’l kull annimal selva©©; imma g˙all-bniedem ma nstabet ebda g˙ajnuna tg˙odd g˙alih. 21U l-Mulej Alla tefa’ nag˙sa tqila fuq il-bniedem; u dan raqad. U ˙adlu wa˙da minn kustiljih u flokha mlieh bil-la˙am. 22U l-Mulej Alla sawwar il-kustilja, li kien ˙a mill-bniedem, f’mara u ©iebha lill-bniedem.

23Imbag˙ad il-bniedem qal: «Din id-darba din hi g˙adma minn g˙admi, u la˙am minn la˙mi, g˙alhekk tissejja˙ mara, g˙ax mir-ra©el ittie˙det hi.»

24G˙alhekk ir-ra©el i˙alli lil missieru u lil ommu u jing˙aqad ma’ martu u jsiru ©isem wie˙ed.

25U t-tnejn kienu g˙erja, ir-ra©el u martu, u ma kinux jist˙u minn xulxin.


107


Salm Responsorjali Salm 127 (128), 1-2.3.4-5

Rl . (1a): Hieni kull min jibΩa’ mill-Mulej

1Hieni kull min jibΩa’ mill-Mulej,kull min jimxi fit-triqat tieg˙u!2Mix-xog˙ol ta’ jdejk inti tiekol;hieni int, u riΩqek tajjeb! Rl .

3Martek tkun b˙al dielja g˙ammiela fl-irkejjen ta’ darek;uliedek b˙al xitel taΩ-Ωebbu© madwar il-mejda tieg˙ek. Rl .

4Ara, kif ikun imbierek il-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej!5Ibierkek il-Mulej minn Sijon! Jalla tara l-©id ta’ Ìerusalemmtul ˙ajtek kollha! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju Ìak 1, 21bç

Hallelujah. Rl . HallelujahIlqg˙u bil-˙lewwa l-kelma m˙awla fikom,li tista’ ssalvalkom ru˙kom.Rl . Hallelujah

108


Evan©eljuTa˙t il-mejda l-©riewi wkoll jieklu l-frak mill-˙obΩ tat-tfal.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 24mar fl-in˙awi tal-belt ta’ Tir. Da˙al joqg˙od f’dar, u ried li ˙add ma jsir jaf. IΩda ma setax ikun li jin˙eba, 25g˙ax malajr semg˙et bih wa˙da mara li kellha lil bintha ma˙kuma minn spirtu ˙aΩin, u marret tinxte˙et f’ri©lejh. 26Issa din il-mara kienet Griega, Sirofeniçja min-nisel tag˙ha.

Bdiet mela titolbu biex ikeççi x-xitan minn ©o bintha. 27U hu qalilha: «L-ewwel ˙a jixbg˙u l-ulied, g˙ax mhux sewwa tie˙u l-˙obΩ tal-ulied u tix˙tu lill-©riewi.» 28IΩda hi we©bitu u qaltlu: «Hekk hu, Mulej; imma ta˙t il-mejda l-©riewi wkoll jieklu l-frak mill-˙obΩ tat-tfal.» 29Imbag˙ad qalilha: «G˙al din il-kelma li g˙edt, mur, ix-xitan ˙are© minn bintek.»

30U x˙in marret id-dar, sabet it-tifla mimduda, u x-xitan kien ˙are© minnha.


109


Il-Ìimg˙aQari IIssiru b˙al allat, li jafu t-tajjeb u l-˙aΩin.


1Is-serp kien l-aktar wie˙ed li jil˙aqlu fost l-annimali selva©©i kollha, li kien g˙amel il-Mulej Alla. U qal lill-mara: «Tassew li Alla qalilkom: “La tiklux mis-si©ar kollha tal-©nien”?» 2U l-mara wie©bet lis-serp: «Mill-frott tas-si©ar fil-©nien nistg˙u nieklu. Imma mill-frott li hemm f’nofs il-©nien, 3Alla qalilna: “La tiklux minnu, u lanqas ma g˙andkom tmissuh, inkella tmutu.”» 4U s-serp qal lill-mara: «Le, Ωgur ma tmutux. 5Imma Alla jaf li dakinhar li tieklu minnu jinfet˙u g˙ajnejkom u ssiru b˙al allat, li jafu t-tajjeb u l-˙aΩin.»

6U l-mara rat li s-si©ra kienet tajba g˙all-ikel u ti©bdek fil-g˙ajn, u s-si©ra t˙ajrek biex tikseb id-dehen; u ˙adet mill-frott u kielet. Imbag˙ad tat ukoll lil Ωew©ha, li kien mag˙ha, u kiel. 7U nfet˙u g˙ajnejhom it-tnejn u nteb˙u li kienu g˙erja, u ˙ietu weraq tat-tin, u g˙amlu i˙Ωma.

8U semg˙u ˙oss il-Mulej Alla jitlajja fil-©nien g˙aΩ-Ωiffa tal-jum, u n˙bew Adam u martu minn wiçç il-Mulej Alla qalb is-si©ar tal-©nien.


110


Salm Responsorjali Salm 31 (32), 1-2.5.6.7

Rl . (1a): Hieni l-bniedem li ˙tijietu ma˙fura

2Hieni l-bniedem li ˙tijietu ma˙fura,li g˙andu d-dnub tieg˙u mistur!Hieni l-bniedem li ebda ˙aΩen ma jg˙oddlu l-Mulej,u ma g˙andu ebda qerq f’qalbu! Rl .

5Id-dnub tieg˙i jien stqarrejtlek,u l-˙aΩen tieg˙i ma ˙bejthulekx. Jien g˙edt: «Quddiem il-Mulej nistqarr ˙tijieti.» U int ˙firtli l-˙aΩen tad-dnub tieg˙i. Rl .

6G˙alhekk kull min hu twajjeb lilek jitlob fi Ωmien in-niket.Jekk ifuru ilmijiet kotrana,lilu qatt ma jil˙quh. Rl .

7Int kenn g˙alija, mit-ta˙bit t˙arisni,iddawwarni u tferra˙ni bil-˙elsien tieg˙ek. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju ara Atti 16, 14b

Hallelujah. Rl . HallelujahIft˙ilna qalbna Mulej,biex nifhmu l-kelma ta’ Ibnek.Rl . Hallelujah

111


Evan©eljuJag˙ti s-smig˙ lit-torox u l-kliem lill-imbikkmin.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 31ra©a’ telaq mill-in˙awi tal-belt ta’ Tir, g˙adda minn Sidon lejn il-ba˙ar tal-Galilija, fl-in˙awi tad-Dekapoli.

32U ©abulu wie˙ed, trux u mbikkem, u talbuh iqeg˙edlu idu fuqu. 33Ìesù ˙ar©u g˙alih wa˙du minn qalb in-nies, da˙˙al subg˙ajh f’widnejh u messlu lsienu bir-riq tieg˙u. 34Imbag˙ad refa’ g˙ajnejh lejn is-sema, tniehed tnehida, u qallu: «Effata» ji©ifieri: «Infeta˙!» 35U minnufih widnejh infet˙ulu, l-irbit ta’ lsienu n˙allu u qabad jitkellem sewwa.

36Ìesù wissiehom biex ma jg˙idu lil ˙add; iΩda aktar ma wissiehom, aktar bdew ixandruh. 37U mimlijin bil-g˙a©eb, bdew jg˙idu: «Kollox g˙amel tajjeb: jag˙ti s-smig˙ lit-torox u l-kliem lill-imbikkmin!»


112


Is-SibtQari I Il-Mulej Alla keççieh ’il barra mill-©nien tal-G˙eden biex ja˙dem l-art.


9Il-Mulej Alla sejja˙ lil Adam u staqsieh: «Fejn int?» 10U dak wie©eb: «Smajt ˙ossok fil-©nien u bΩajt g˙ax jien g˙eri, u n˙bejt.» U staqsieh: 11«Min qallek li int g˙eri? Jaqaw kilt mis-si©ra li jien ordnajtlek li ma tikolx minnha?» 12U wie©eb Adam: «Il-mara li inti tajtni g˙al mieg˙i, hi tatni mis-si©ra, u jiena kilt.» 13U l-Mulej Alla qal lill-mara: «X’inhu dan li g˙amilt?» U l-mara wie©bet: «Is-serp qarraq bija, u jien kilt.»

14U l-Mulej Alla qal lis-serp:«Talli g˙amilt dan, mis˙ut int fost il-bhejjem kollha u fost l-annimali selva©©i. G˙al Ωaqqek titkaxkar, u t-trab tal-art tiekol il-jiem kollha ta’ ˙ajtek.15U jien inqajjem mibeg˙da bejnek u bejn il-mara, bejn nislek u nisilha, u hu jis˙aqlek rasek u int tis˙aqlu g˙arqubu.»

16U lill-mara qalilha:«Inkattarlek sewwa w©ig˙ it-tqala tieg˙ek, u bl-u©ig˙ tiled it-tfal; lejn Ωew©ek ti©bdek xewqtek, u ja˙kem fuqek hu.»

113


17U lil Adam qallu: «Talli inti smajt minn kelmet martek, u kilt mis-si©ra li ordnajtlek ma tikolx minnha u g˙edtlek: “La tikolx minnha,” mis˙uta l-art min˙abba fik! Bit-ta˙bit tiekol minnha, il-jiem kollha ta’ ˙ajtek.18Xewk u g˙olliq tnibbitlek, u int tiekol il-˙axix selva©©.19Bl-g˙araq ta’ ©binek tiekol ˙obΩok, sakemm ter©a’ lura lejn l-art, g˙ax minnha int me˙ud. G˙ax trab int, u fit-trab ter©a’ tmur!»

20U Adam semma lil martu Eva g˙ax hi kienet omm il-˙ajjin kollha.

21U l-Mulej Alla g˙amel lil Adam u ’l martu ˙wejje© tal-©ild u libbishomlhom.

22U qal il-Mulej Alla: «Ara issa l-bniedem sar b˙al wie˙ed minna, jag˙raf it-tajjeb u l-˙aΩin; u issa xi jkun jekk imur imidd idejh u jie˙u wkoll mis-si©ra tal-˙ajja, u jiekol, u jibqa’ ˙aj g˙al dejjem!»

23G˙alhekk il-Mulej Alla keççieh ’il barra mill-©nien tal-G˙eden biex ja˙dem l-art li minnha kien ittie˙ed. 24U ˙are© lill-bniedem, u qieg˙ed il-kerubini n-na˙a tal-Lvant tal-©nien tal-G˙eden, u s-sejf tan-nar iΩi©©, biex i˙arsu t-triq g˙as-si©ra tal-˙ajja. Il-Kelma tal-MulejRl . Irroddu ˙ajr lil Alla

114


Salm Responsorjali Salm 89 (90), 2.3-4.5-6.12-13

Rl . (1): Mulej, int kont g˙alina kenn minn nisel g˙al nisel

2Qabel ma twieldu l-muntanji,qabel ma tnisslu l-art u d-dinja,minn dejjem ta’ dejjem int, o Alla! Rl .

3Int tra©©a‘ l-bnedmin lejn it-trab,u tg˙idilhom: «Er©g˙u lura, intom bnedmin.»4Elf sena huma g˙alik b˙al jum ta‘ lbiera˙ li g˙adda,jew b˙al sahra tal-lejl. Rl .

5Int ta˙sadhom, u jsiru b˙al ˙olma.Huma b˙all-˙axix li jinbet filg˙odu;6filg˙odu jwarrad u j˙addar,filg˙axija jidbiel u jinxef. Rl .

12G˙alhekk g˙allimna ng˙oddu jiem ˙ajjitna,sabiex a˙na nimxu bil-g˙aqal.13Dur lejna, Mulej! Kemm se ddum?Óenn g˙all-qaddejja tieg˙ek! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuMt 4, 4b

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-bniedem mhux bil-˙obΩ biss jg˙ix,iΩda b’kull kelma li to˙ro© minn fomm Alla.Rl . Hallelujah

115


Evan©elju Kielu u xebg˙u.


1F’dawk il-jiem, peress li re©g˙et in©abret kotra kbira u ma kellhomx x’jieklu, Ìesù sejja˙ id-dixxipli tieg˙u u qalilhom: 2«Nit˙assarhom lil dawn in-nies, g˙ax ©a ilhom mieg˙i tlitt ijiem, u ma g˙andhom xejn x’jieklu. 3Jekk in˙allihom imorru sajmin lejn djarhom, Ωgur i˙osshom ˙aΩin fit-triq, g˙ax xi w˙ud minnhom ©ew mill-bog˙od.»

4Id-dixxipli tieg˙u we©buh: «F’deΩert b˙al dan minn fejn jista’ wie˙ed ixabba’ lil dawn in-nies kollha bil-˙obΩ?» 5Hu staqsiehom: «Xi kemm g˙andkom ˙obΩ?» Qalulu: «Sebg˙a.»

6Imbag˙ad qal lin-nies kollha jinxte˙tu bilqieg˙da fl-art, ˙a s-seba’ ˙obΩiet, radd il-˙ajr, qasamhom u tahom lid-dixxipli tieg˙u biex inewluhom lin-nies, u huma newluhomlhom. 7U kellhom ukoll xi ftit ˙ut Ωg˙ir; berikhom, u ried li jitnewlu dawn ukoll.

8U kielu u xebg˙u; u ©abru l-bçejjeç li kien fadal: sebat iqfief! 9U kien hemm madwar l-erbat elef ru˙! 10Imbag˙ad bag˙athom.

U minnufih tala’ fuq dg˙ajsa flimkien mad-dixxipli tieg˙u u mar lejn l-in˙awi ta’ Dalmanuta.


116


Is-Sitt ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari I Kajjin qam g˙al ˙uh Abel, u qatlu.

Ìen 4, 1-15.25Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

1Adam g˙araf lil martu Eva, u din tqalet u wildet lil Kajjin, g˙ax qalet: «Ksibt bniedem bl-g˙ajnuna tal-Mulej.» 2U mbag˙ad wildet lil ˙uh Abel. Abel kien rag˙aj in-nag˙a© u Kajjin ˙addiem ir-raba’.

3Ìara wara xi Ωmien li Kajjin g˙amel offerta mill-frott tal-art lill-Mulej; 4u Abel offra wkoll hu mill-bikri tal-mer˙la tieg˙u u mill-grass tag˙hom. U l-Mulej ˙ares lejn Abel u l-offerta tieg˙u. 5Imma lejn Kajjin u lejn l-offerta tieg˙u ma ˙arisx; u Kajjin g˙alhekk sa˙an sewwa u wiççu tqarras. 6U l-Mulej qal lil Kajjin: «G˙ala s˙ant u g˙ala g˙addast rasek? 7Jaqaw mhux minnu dak li jekk tag˙mel it-tajjeb terfa’ rasek? Imma jekk ma tag˙milx it-tajjeb, id-dnub b˙al xitan jissajja wara biebek. U hu xewqan g˙alik, imma inti tista’ traΩΩnu.»

8U Kajjin qal lil ˙uh Abel: «Óa mmorru fir-raba’.» U kif kienu fir-raba’ Kajjin qam g˙al ˙uh Abel, u qatlu.

9U l-Mulej qal lil Kajjin: «Fejn hu ˙uk Abel?» U hu wie©bu: «Ma nafx. Jaqaw jien g˙assies ta’ ˙ija?» 10U l-Mulej wie©bu: «X’g˙amilt! Le˙en id-demm ta’ ˙uk qieg˙ed jg˙ajjatli mill-art. 11U issa mis˙ut int mill-art li fet˙et fommha u laqg˙et id-demm ta’ ˙uk minn idejk. 12Meta int ta˙dem l-art ma tag˙tikx aktar ©idha. Int tibqa’ ti©©erra ma˙rub ’l hemm u ’l hawn fl-art.»

117


13U Kajjin qal lill-Mulej: «Il-kastig tieg˙i kbir wisq biex nerfg˙u. 14Ara, int keççejtni llum minn wiççc l-art u jkolli nin˙eba minn quddiem wiççek; u nibqa’ ni©©erra ma˙rub ’l hemm u ’l hawn fuq l-art; u kull min isibni joqtolni.» 15U l-Mulej wie©bu: «Mhux hekk! Kull min joqtol lil Kajjin i˙allas seba’ darbiet.» U l-Mulej g˙amel sinjal fuq Kajjin biex kull min isibu ma joqtlux.

25U Adam g˙araf lil martu u wildet tifel u semmietu Set, g˙ax qalet: «G˙ax Alla tani nisel ie˙or flok Abel, li qatlu Kajjin.»


118


Salm Responsorjali Salm 49 (50), 1 u 8.16bç-17.20-21

Rl . (14a): Ag˙ti lil Alla sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr

1Alla, il-Mulej Alla, tkellem, u sejja˙ l-art minn fejn titla’ x-xemx sa fejn tinΩel:8«Ma nçanfrekx g˙as-sagrifiççji tieg˙ek;il-vittmi tieg˙ek ma˙ruqa huma dejjem quddiemi. Rl .

16Kif titkellem fuq il-kmandamenti tieg˙i,u ΩΩomm fuq xufftejk il-patt tieg˙i,17int, li tobg˙od it-twiddib,u tix˙et kliemi wara dahrek? Rl .

20Kontra ˙uk toqg˙od tpaçpaç,kontra bin ommok tqassas.21Dan int g˙amilt, u jien bqajt sieket;forsi ˙sibt li jiena b˙alek. Issa se nçanfrek,u dan kollu nqieg˙ed quddiemek.» Rl .

119


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 14, 6

Hallelujah. Rl . HallelujahJiena hu t-Triq, il-Verità u l-Óajja, jg˙id il-Mulej. Óadd ma jmur g˙and il-Missier jekk mhux permezz tieg˙i.Rl . Hallelujah

Evan©eljuG˙alfejn irid sinjal dan in-nisel?


F’dak iΩ-Ωmien, 11©ew il-FariΩej u bdew i˙aqquha ma’ Ìesù; u, biex i©arrbuh, talbuh sinjal mis-sema.

12Hu tniehed tnehida fih innifsu u qal: «G˙alfejn irid sinjal dan in-nisel? Tassew ng˙idilkom, ebda sinjal ma jing˙atalu dan in-nisel.»

13U telaqhom, ra©a’ tala’ fuq id-dg˙ajsa u mar ix-xatt l-ie˙or.


120


It-Tlieta

Qari IInqaççat minn wiçç l-art il-bniedem li jien ˙laqt.

Ìen 6, 5-8; 7, 1-5.10Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

5Il-Mulej ra li l-˙aΩen tal-bniedem kien kiber fuq l-art; u f’qalbu ma kienx g˙ajr li jfassal il-˙aΩen il-jum kollu. 6U l-Mulej sog˙ob bih li kien g˙amel il-bniedem fl-art; u sewwed qalbu.

7U l-Mulej qal: «Inqaççat minn wiçç l-art il-bniedem li jien ˙laqt, mill-bniedem sal-bhejjem, mill-˙lejjaq li jitkaxkru fl-art sat-tjur tal-ajru, g˙ax jien sog˙bien li g˙amilthom.» 8U Noè sab ˙niena quddiem il-Mulej.

7,1U l-Mulej qal lil Noè: «Id˙ol int, u darek kollha fl-arka, g˙ax quddiemi jiena lilek sibt ©ust fost in-nies ta’ dan iΩ-Ωmien. 2Mill-bhejjem kollha safjin da˙˙al mieg˙ek seba’ pari, kull par ir-ra©el u l-mara tieg˙u. U mill-bhejjem li mhumiex safjin par wie˙ed, ir-ra©el u l-mara. 3U mit-tjur tal-ajru wkoll da˙˙al seba’ pari, kull par ir-ra©el u l-mara, biex jibqa’ nisel fuq l-art kollha. 4G˙ax minn hawn u sebat ijiem o˙ra se nibg˙at xita fuq l-art g˙al erbg˙in jum u erbg˙in lejl, u neqred mill-wiçç kollu tal-art kull ˙liqa li jien g˙amilt.» 5U Noè g˙amel skont ma ordnalu l-Mulej.

10U malli g˙addew is-sebat ijiem beda nieΩel l-ilma tad-dilluvju fuq l-art.


121


Salm ResponsorjaliSalm 28 (29), 1a u 2.3aç-4.3b u 9b-10

Rl . (11b): Il-Mulej ibierek bis-sliem il-poplu tieg˙u

1Ag˙tu lill-Mulej, ulied Alla, ag˙tu lill-Mulej glorja u qawwa.2Ag˙tu lill-Mulej il-glorja ta’ ismu,qimu l-Mulej fl-g˙amara mqaddsa tieg˙u. Rl .

3Le˙en il-Mulej fuq l-ib˙ra;il-Mulej fuq l-ib˙ra kotrana.4Le˙en il-Mulej bil-qawwa,le˙en il-Mulej bil-glorja. Rl .

9Le˙en il-Mulej iΩarma l-foresti; u fit-tempju tieg˙u kul˙add jg˙id: «Glorja!»10Il-Mulej ja˙kem fuq l-g˙arg˙ar;isaltan il-Mulej g˙al dejjem. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahJekk xi ˙add i˙obbni, i˙ares kelmti, jg˙id il-Muleju Missieri j˙obbu, u a˙na ni©u u ng˙ammru g˙andu.Rl . Hallelujah

122


Evan©eljuAttenti mill-˙mira tal-FariΩej u mill-˙mira ta’ Erodi.


F’dak iΩ-Ωmien, id-dixxipli 14nsew jie˙du l-˙obΩ, u ma kellhomx ˙lief ˙obΩa wa˙da mag˙hom fid-dg˙ajsa. 15Ìesù wissiehom u qalilhom: «Ift˙u g˙ajnejkom, oqog˙du attenti mill-˙mira tal-FariΩej u mill-˙mira ta’ Erodi!» 16Huma bdew jg˙idu bejniethom: «Dan g˙ax m’g˙andniex ˙obΩ.»

17Ìesù induna u qalilhom: «X’intom tg˙idu bejnietkom li ma g˙andkomx ˙obΩ? G˙adkom ma ntba˙tux u ma fhimtux? X’ebusija ta’ ras g˙andkom? 18G˙andkom g˙ajnejn u ma tarawx, g˙andkom widnejn u ma tisimg˙ux? Ma tiftakrux 19meta qassamt il-˙ames ˙obΩiet bejn il-˙amest elef ru˙, kemm-il qoffa ©bartu mimlija bil-bçejjeç li kien fadal?» Qalulu: «Tnax.» 20«Meta qassamt is-seba’ ˙obΩiet bejn l-erbat elef ru˙, kemm-il qoffa ©bartu bil-bçejjeç li kien fadal?» Qalulu: «Sebg˙a.» 21«U g˙adkom ma fhimtux?» qalilhom.


123


L-Erbg˙aQari IWiçç l-art kien nixef.

Ìen 8, 6-13.20-22Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

6Wara erbg˙in jum, Noè feta˙ it-tieqa tal-arka li kien g˙amel. 7U telaq iç-çawlun, u dan ˙are© u baqa’ ©ej u sejjer sakemm nixef l-ilma minn fuq l-art.

8U Noè bag˙at il-˙amiema minn ˙dejh biex jara jekk naqasx l-ilma minn fuq wiçç l-art. 9U l-˙amiema ma sabitx fejn isserra˙ qieg˙ ri©ilha, u re©g˙et lura g˙al g˙andu fl-arka, g˙ax l-ilma kien g˙adu fuq wiçç l-art kollha. U Noè ˙are© idu u qabadha u da˙˙alha mieg˙u fl-arka.

10U stenna sebat ijiem o˙ra u re©a’ bag˙at il-˙amiema mill-arka. 11U l-˙amiema re©g˙et lura fil-g˙axija b’werqa friska taΩ-Ωebbu© f’munqarha. U Noè nteba˙ li l-ilmijiet kienu naqsu minn fuq wiçç l-art. 12U stenna sebat ijiem o˙ra, u bag˙at il-˙amiema, u din ma re©g˙etx lura iΩjed g˙andu.

13Fis-sena sitt mija u wie˙ed, fl-ewwel xahar, fl-ewwel jum tax-xahar, nixef g˙alkollox l-ilma minn fuq wiçç l-art. U Noè bexxaq l-g˙atu tal-arka, u ˙ares, u ra li wiçç l-art kien nixef. 20U Noè bena artal lill-Mulej , u ˙a minn kull annimal safi u mit-tajr safi, u offra sagrifiççju tal-˙ruq fuq l-artal. 21U l-Mulej xamm ir-ri˙a ˙elwa u g˙o©bitu; u l-Mulej qal f’qalbu:

124


«Ma ner©ax iΩjed nis˙et l-art min˙abba l-bniedem, g˙ax qalb il-bniedem mi©buda g˙all-˙aΩen sa minn çkunitu, u ma ner©ax iΩjed na˙bat g˙all-˙lejjaq ˙ajjin kollha b˙alma g˙amilt.

22Sakemm iddum l-art, Ωrig˙ u ˙sad, bard u g˙omma, sajf u xitwa, lejl u nhar, ma jonqsu qatt.»


Salm ResponsorjaliSalm 115 (116), 12-13.14-15.18-19

Rl . (17a): Lilek, Mulej, noffri sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr

12Xi rrodd lill-Mulej g˙all-©id kollu li g˙amel mieg˙i?13Ng˙olli l-kalçi tas-salvazzjoni, u isem il-Mulej insejja˙. Rl .

14Intemm lill-Mulej il-weg˙diet tieg˙i,quddiem il-poplu tieg˙u kollu.15G˙aΩiΩa f’g˙ajnejn il-Mulej hi l-mewt tal-˙bieb tieg˙u. Rl .

18Intemm lill-Mulej il-weg˙diet tieg˙i,quddiem il-poplu tieg˙u kollu,19fil-btie˙i ta’ dar il-Mulej,©o nofsok, Ìerusalemm. Rl .

125



Hallelujah. Rl . HallelujahIl-Missier ta’ Sidna Ìesù Kristu, idawlilkom l-g˙ajnejn ta’ qalbkom biex tag˙rfu x’inhi t-tama tas-sej˙a tag˙kom.Rl . Hallelujah

Evan©eljuL-ag˙ma kien imfejjaq, hekk li sar jara kollox tajjeb mill-bog˙od ukoll.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù u d-dixxipli 22waslu Betsajda, u ˙adulu quddiemu ra©el ag˙ma u talbuh imissu.

23Qabad l-ag˙ma minn idu u ˙adu barra mir-ra˙al, beΩaqlu f’g˙ajnejh, qieg˙ed idejh fuqu u staqsieh: «Qieg˙ed tara xi ˙a©a?» 24Dak ˙ares ’il fuq u qal: «Qieg˙ed nara n-nies, imma qieg˙ed narahom donnhom si©ar mexjin.»

25Imbag˙ad ra©a’ qeg˙edlu jdejh fuq g˙ajnejh, u beda jara çar: u kien imfejjaq, hekk li sar jara kollox tajjeb mill-bog˙od ukoll. 26Bag˙tu lura lejn daru, u qallu: «Qis li ma tg˙id xejn meta tmur ir-ra˙al.»


126


Il-ÓamisQari IInqieg˙ed il-qaws tieg˙i fis-s˙ab, u jkun sinjal tal-patt bejni u bejn l-art.


1Alla bierek lil Noè u lil uliedu, u qalilhom: «Nisslu u oktru u imlew l-art. 2U jkun il-biΩa’ tag˙kom fuq kull ˙liqa ˙ajja fuq l-art, u fuq it-tajr kollu tal-ajru, u fuq kulma jitkaxkar fl-art u fuq il-˙ut kollu tal-ba˙ar; u jitrieg˙du quddiemkom; f’idejkom ner˙ihom. 3Kulma hu ˙aj u jit˙arrek fl-art ikun ikel g˙alikom; u wkoll il-˙axix a˙dar, kollu nag˙tikom. 4Imma l-la˙am b’demmu ©o fih, li hu ˙ajtu, la tikluhx. 5U jien nitlob kont ta’ demmkom, li hu ˙ajjitkom, nitolbu ming˙and kull bhima, ming˙and kull bniedem; ming˙and kull wie˙ed nit˙allas tal-˙ajja ta’ bniedem ie˙or b˙alu.

6Kull min ixerred demm ta’ bniedem, minn bniedem ie˙or jixxerred demmu. G˙ax skont ix-xbieha tieg˙u, ˙alqu Alla lill-bniedem.7U intom nisslu u oktru; xterdu mal-art u oktru fuqha.»

8U Alla kellem lil Noè u lil uliedu mieg˙u u qalilhom: 9«Arawni, hawn jien se nag˙mel il-patt tieg˙i mag˙kom u ma’ nisilkom warajkom; 10ma’ kull ˙liqa ˙ajja li hemm mag˙kom, mat-tjur u mal-bhejjem, ma’ kull bhima selva©©a li hemm mag˙kom, u mal-bhejjem kollha li ˙ar©u mag˙kom mill-arka. 11Jien nag˙mel il-patt tieg˙i mag˙kom, li qatt iΩjed ma jinqered, ebda la˙am ˙aj, bl-ilmijiet tad-dilluvju; u qatt iΩjed ma jkun hemm dilluvju biex i˙arbat l-art.»

12U Ωied jg˙id Alla:«Dan ikun is-sinjal tal-patt li jien qieg˙ed nag˙mel bejni u bejnkom,

127


u bejn kull ˙liqa ˙ajja li hemm mag˙kom, g˙all-©enerazzjonijiet kollha g˙al dejjem.13Inqieg˙ed il-qaws tieg˙i fis-s˙ab, u jkun sinjal tal-patt bejni u bejn l-art.»


Salm ResponsorjaliSalm 101 (102), 16-18.19-21.29 u 22-23

Rl . (20b): Il-Mulej jittawwal mis-sema lejn l-art

16Óa jkollhom il-©nus il-biΩa’ ta’ ismek, Mulej, u s-slaten kollha tal-art il-biΩa’ tas-seb˙ tieg˙ek,17meta l-Mulej jer©a’ jibni lil Sijon,u jidher fis-seb˙ tieg˙u. 18U jisma’ t-talb tal-mitluqin,ma jistmellx it-talb tag˙hom. Rl .

19Jinkiteb dan g˙an-nisel li g˙ad ji©i,u poplu ©did g˙ad ifa˙˙ar lill-Mulej:20«Il-Mulej i˙ares ’l isfel mill-g˙oli tas-santwarju tieg˙u, u jittawwal mis-sema lejn l-art,21biex jisma’ l-krib tal-ilsiera,biex je˙les ’il dawk li huma g˙all-mewt.» Rl .

29Ulied il-qaddejja tieg˙ek ikollhom darhom;nisilhom jibqa’ g˙al dejjem quddiemek.22U hekk jixxandar f’Sijon isem il-Mulej,u f’Ìerusalemm it-tif˙ir tieg˙u,23meta l-popli flimkien jin©emg˙u,u saltniet biex jaqdu l-Mulej. Rl .

128


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Ìw 6, 63ç.68ç

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kliem tieg˙ek huwa spirtu u ˙ajja.Inti g˙andek il-kliem tal-˙ajja ta’ dejjem.Rl . Hallelujah

Evan©eljuInti l-Messija … Bin il-bniedem ibati ˙afna.


F’dak iΩ-Ωmien, 27telaq Ìesù flimkien mad-dixxipli tieg˙u lejn l-ir˙ula ta’ Çesarija ta’ Filippu. Huma u mexjin, lid-dixxipli tieg˙u g˙amlilhom din il-mistoqsija: «Min jg˙idu n-nies li jien?» 28We©buh u qalulu: «Ìwanni l-Battista; o˙rajn, Elija; u o˙rajn, wie˙ed mill-profeti.»

29Hu staqsiehom: «Imma intom, min tg˙idu li jien?» QabeΩ Pietru u qallu: «Inti l-Messija.» 30Imbag˙ad ordnalhom ˙afna biex ma jitkellmu ma’ ˙add fuqu.

31U beda jg˙allimhom fuq li kien me˙tie© li Bin il-bniedem ibati ˙afna, ikun miç˙ud mill-anzjani u mill-qassisin il-kbar u l-kittieba, joqtluh, u wara tlitt ijiem jer©a’ jqum. 32Fuq dan kellimhom çar. Pietru ©ibdu lejh u beda jlumu. 33IΩda hu dar i˙ares lejn id-dixxipli tieg˙u, u çanfar lil Pietru u qallu: «Itlaq minn quddiemi, ja xitan, g˙ax m’intix ta˙seb fil-˙wejje© ta’ Alla, imma f’dawk tal-bnedmin.»


129


Il-Ìimg˙aQari IÓa ninΩlu u n˙abblulhom ilsienhom.


1L-art kollha kienet ilsien wie˙ed u kliem wie˙ed. 2Meta l-bnedmin telqu mil-Lvant sabu wita f’art Sing˙ar u baqg˙u hemm.

3U qalu wie˙ed lil ie˙or: «Ejjew nag˙mlu l-madum u na˙muh sewwa!» U l-madum kienu juΩawh flok il-©ebel, u l-qatran flok it-tajn. 4U re©g˙u qalu: «Ejjew nibnu belt g˙alina, u torri, bil-quççata tieg˙u til˙aq is-smewwiet, u nag˙mlu isem g˙alina, ˙alli ma nixterdux mal-wiçç kollu tal-art.»

5U l-Mulej niΩel jara l-belt u t-torri li kienu qeg˙din jibnu l-bnedmin. 6U l-Mulej qal: «Arahom, poplu wie˙ed u lsien wie˙ed g˙alihom ilkoll. U dan g˙adu l-bidu ta’ xog˙olhom; issa kulma ji©ihom f’rashom xejn ma jaqtg˙alhom qalbhom! 7Ejja, ˙a ninΩlu u n˙abblulhom ilsienhom, ˙alli ma jifhmux ilsien xulxin.»

8U l-Mulej xerridhom minn hemm g˙al fuq wiçç l-art kollha, u waqfu mill-bini tal-belt. 9G˙alhekk bdew isej˙ulha Babel, g˙ax hemm ˙awwad il-Mulej ilsien l-art, u minn hemm xerridhom il-Mulej mal-wiçç kollu tal-art.


130



Rl . (12b): Hieni l-poplu li hu g˙aΩel b’wirtu

10Il-Mulej ixejjen il-fehmiet tal-©nus,ifixkel il-˙sibijiet tal-popli.11Imma l-fehma tal-Mulej tibqa’ g˙al dejjem,minn Ωmien g˙al Ωmien il-˙sibijiet ta’ mo˙˙u. Rl .

12Hieni l-©ens li l-Mulej hu Alla tieg˙u,il-poplu li hu g˙aΩel b’wirtu.13Mill-g˙oli tas-smewwiet i˙ares il-Mulej,u jara l-bnedmin kollha. Rl .

14Mill-post fejn jg˙ammar jist˙arre© fuq dawk kollha li jg˙ixu fuq l-art.15Hu jsawwar il-qalb ta’ kull wie˙ed,u jag˙raf g˙emilhom kollu. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 15, 15b

Hallelujah. Rl . HallelujahSejja˙tilkom ˙bieb, jg˙id il-Mulej,g˙aliex kulma smajt ming˙and Missieri jiena g˙arrafthulkom.Rl . Hallelujah

131


Evan©eljuMin jitlef ˙ajtu g˙all-im˙abba tieg˙i u tal-Evan©elju, isalvaha.

Mk 8, 34 – 9,1 Qari mill-Evan©elju skont San Mark

F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 34sejja˙ lejh in-nies flimkien mad-dixxipli tieg˙u u qalilhom: «Jekk xi ˙add irid ji©i warajja, g˙andu jiç˙ad lilu nnifsu, jerfa’ salibu, u jimxi warajja. 35G˙ax min irid isalva ˙ajtu, jitlifha; imma min jitlef ˙ajtu g˙all-im˙abba tieg˙i u tal-Evan©elju, isalvaha.

36G˙ax x’jiswielu l-bniedem jekk jikseb id-dinja kollha u mbag˙ad jitlef ˙ajtu? 37Xi prezz jista’ jag˙ti l-bniedem biex isalva ˙ajtu?

38G˙ax jekk xi ˙add, minn dan in-nisel Ωieni u midneb tal-lum, g˙ad jist˙i minni u minn kliemi, Bin il-bniedem ukoll g˙ad jist˙i minnu meta ji©i fil-glorja ta’ Missieru flimkien mal-an©li mqaddsa.»

9,1Qalilhom ukoll: «Tassew ng˙idilkom, li hawn xi w˙ud minnkom li qeg˙din hawn, li Ωgur ma j©arrbux il-mewt qabel ma jaraw il-wasla tas-Saltna ta’ Alla, mog˙nija bil-qawwa.»


132


Is-SibtQari IPermezz tal-fidi li a˙na nemmnu kif Alla ˙oloq id-dinja bil-kelma tieg˙u.


1Óuti, il-fidi hija pedament tal-˙wejje© li g˙andna nittamaw, hija l-prova tal-˙wejje© li ma narawx. 2In-nies tal-img˙oddi g˙o©bu lil Alla sewwasew g˙ax kellhom il-fidi.

3Hu permezz tal-fidi li a˙na nemmnu kif Alla ˙oloq id-dinja bil-kelma tieg˙u, hekk li minn dak li ma narawx sar dak li jidher.

4Kien permezz tal-fidi li Abel offra lil Alla sagrifiççju a˙jar minn ta’ Kajjin, sagrifiççju li bis-sa˙˙a tieg˙u kiseb xhieda li hu kien ra©el ©ust, u Alla tah xhieda tad-doni tieg˙u; u b’dik il-fidi hu g˙adu jsamma’ le˙nu g˙ad li miet.

5Kien min˙abba fil-fidi tieg˙u li Óenok ittie˙ed minn fostna hekk li hu l-mewt ma rahiex; ma nstabx iΩjed, g˙ax Alla kien ˙adu. U tassew, qabel ma ttie˙ed kien kiseb xhieda li hu kien g˙o©ob lil Alla. 6Ming˙ajr il-fidi ma jistax ikun li wie˙ed jog˙©ob lil Alla. G˙ax kull min jersaq lejn Alla je˙tie©lu jemmen li Alla jeΩisti u li hu jag˙ti l-˙las xieraq lil dawk li jfittxuh. 7Kien min˙abba fil-fidi tieg˙u li Noè, mg˙arraf minn Alla dwar ˙wejje© li kienu g˙adhom ma jidhrux, mimli b’biΩa’ qaddis bena arka biex isalva l-familja tieg˙u; u b’dik il-fidi kkundanna d-dinja u sar werriet tal-©ustizzja li tinkiseb bis-sa˙˙a tal-fidi.


133



Rl . (ara 1b): O Alla, irrid inbierek ismek g˙al dejjem ta’ dejjem

2Kuljum irrid inbierkek,u nfa˙˙ar ismek g˙al dejjem ta’ dejjem.3Kbir il-Mulej, ta’ min ifa˙˙ru bil-bosta,bla tarf il-kobor tieg˙u. Rl . 4Nisel lil nisel isebba˙ g˙emilek,u s-setg˙a tieg˙ek ixandru.5Il-©miel u l-kobor tas-seb˙ tieg˙ek i˙abbru,u fuq l-g˙e©ubijiet tieg˙ek jit˙addtu. Rl .

10Kulma g˙amilt iroddlok ˙ajr, Mulej; iberkuk il-˙bieb tieg˙ek kollha.11Is-seb˙ tas-saltna tieg˙ek ixandru,fuq is-setg˙a tieg˙ek jitkellmu. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Mk 9, 6

Hallelujah. Rl . HallelujahMinn ©os-s˙aba nstama’ le˙en il-Missier jg˙id: «Dan hu Ibni l-g˙aΩiΩ, isimg˙u lilu!»Rl . Hallelujah

134


Evan©eljuTbiddel quddiemhom.


F’dak iΩ-Ωmien, 2Ìesù ˙a mieg˙u lil Pietru u lil Ìakbu u lil Ìwanni, tellag˙hom we˙idhom fuq muntanja g˙olja, u tbiddel quddiemhom. 3Ilbiesu sar abjad u jg˙ammex b’dija tal-g˙a©eb: ebda ˙assiel fid-dinja ma jista’ j©ib il-˙wejje© bojod daqshekk. 4U dehrilhom Elija ma’ Mosè, jitkellmu ma’ Ìesù.

5Qabad Pietru u qal lil Ìesù: «Mg˙allem, kemm hu sew li a˙na hawn! Óa ntellg˙u tliet tined, wa˙da g˙alik, wa˙da g˙al Mosè, u wa˙da g˙al Elija.» 6Dan qalu g˙ax ma kienx jaf x’jaqbad jg˙id bil-biΩa’ kbir li waqa’ fuqhom.

7Imbag˙ad ©iet s˙aba u g˙attiethom, u minn ©os-s˙aba nstama’ le˙en jg˙id: «Dan hu Ibni l-g˙aΩiΩ, isimg˙u lilu!» 8Minnufih taw ˙arsa madwarhom, u ma raw lil ˙add iΩjed mag˙hom ˙lief lil Ìesù wa˙du.

9Huma u neΩlin minn fuq il-muntanja, tahom ordni biex ma jitkellmu ma’ ˙add fuq li kienu raw, qabel ma Bin il-bniedem ikun qam mill-imwiet. 10Huma Ωammew kollox mo˙bi, iΩda bdew jistaqsu lil xulxin x’kien ifisser tqum mill-imwiet.

11Staqsewh u qalulu: «G˙aliex jg˙idu l-kittieba li l-ewwel g˙andu ji©i Elija?» 12We©ibhom: «Tassew, l-ewwel g˙andu ji©i Elija, u jer©a’ jqieg˙ed kollox f’postu. Mela kif inhu miktub fuq Bin il-bniedem li g˙andu jbati ˙afna u jkun imΩebla˙? 13Imma ng˙idilkom: Elija ©a ©ie, u huma ©iebu rwie˙hom mieg˙u kif g˙o©obhom, b˙alma hemm miktub fuqu.»


135


Kif it-tifel kien g˙adu fil-bog˙od missieru lem˙u u t˙assru, u b’©irja wa˙da mar inxte˙et fuq g˙onqu u biesu. ... Il-missier qal lill-qaddejja tieg˙u:

“Isaw! Ìibulu l-isba˙ libsa u xidduhielu, libbsulu ç-çurkett f’sebg˙u u s-sandli f’ri©lejh! Ìibu l-g˙o©ol l-imsemmen u oqtluh, ˙a nieklu u nag˙mlu festa, g˙ax dan

ibni kien mejjet u ra©a’ qam, kien mitluf u nstab!” Lq 15, 20.22-24

136


L-Iben il-ÓaliJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni privata

137


Is-Seba’ ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IL-g˙erf kien ma˙luq qabel kollox.

Sir 1, 1-10Qari mill-Ktieb ta’ Bin Sirak

1L-g˙erf kollu ©ej mill-Mulej, u qieg˙ed mieg˙u g˙al dejjem.2Ramel il-ba˙ar, qtar ix-xita, u jiem l-eternità, min jista’ jg˙oddhom?3L-g˙oli tas-smewwiet, il-wisa’ tal-art, l-abbiss, u l-g˙erf, min jista’ jiflihom? 4L-g˙erf kien ma˙luq qabel kollox, u l-g˙arfien bil-g˙aqal kien minn dejjem.5G˙ajn ta’ g˙erf hi kelmet Alla fl-g˙oli tas-smewwiet, u triqatu huma l-kmandamenti ta’ dejjem.6Il-bidu tal-g˙erf lil min ©ie mg˙arraf, u l-g˙e©ubijiet tieg˙u min jafhom?7Lil min intwera tag˙lim l-g˙erf? U min fehem il-kotra ta’ triqatu?8Wie˙ed hu g˙aref; u hu ta’ biΩa’ kbir meta joqg˙od fuq it-tron tieg˙u, il-Mulej. 9Il-Mulej innifsu ˙alaq l-g˙erf, rah u qiesu, u xerrdu fuq dak kollu li g˙amel.10L-g˙erf qieg˙ed ma’ kull bniedem skont id-don tieg˙u, u qassmu lil dawk li j˙obbuh.


138


Salm ResponsorjaliSalm 92 (93), 1ab.1ç-2.5

Rl . (1a): Il-Mulej isaltan, il-kobor libes

1Il-Mulej isaltan, il-kobor libes,libes il-Mulej u t˙aΩΩem bil-qawwa. Rl .

IΩomm s˙i˙a d-dinja, qatt ma tit˙arrek.2Imwaqqaf it-tron tieg˙ek fis-sod minn dejjem;minn dejjem ta’ dejjem int. Rl .

5Il-kmandamenti tieg˙ek ta’ min joqg˙od fuqhom;qdusija lil darek tixraq, Mulej, sakemm itul iΩ-Ωmien. Rl .

139



Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Salvatur tag˙na Kristu Ìesù qered il-mewt, u dawwal il-˙ajja permezz tal-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©eljuJiena nemmen. G˙inni fil-fidi nieqsa tieg˙i.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù, Pietru, Ìakbu u Ìwanni, niΩlu minn fuq il-muntanja u 14©ew ˙dejn id-dixxipli l-o˙ra, rawhom b’kotra kbira ta’ nies madwarhom, u xi kittieba jitlewmu mag˙hom.

15In-nies, kif rawh, ilkoll stag˙©bu ˙afna u ©rew lejh biex isellmulu. 16U hu staqsiehom: «Fuqiex qeg˙din titlewmu mag˙hom?» 17U wie˙ed mill-kotra qallu: «Mg˙allem, ©ibtlek lil ibni g˙ax g˙andu spirtu mbikkem. 18U kull fejn ja˙kmu jsabbtu mal-art u hu jo˙ro© ir-rag˙wa minn ˙alqu, jg˙aΩΩeΩ snienu u jibbies. G˙edt lid-dixxipli tieg˙ek biex ikeççuh minnu, u ma kellhomx ˙ila.» 19Qalilhom Ìesù: «Ja nies bla fidi! Kemm se ndum mag˙kom? Kemm se ndum nissaportikom? Ìibuhuli quddiemi.» 20U ressquhulu quddiemu.

L-ispirtu, malli lema˙ lil Ìesù, beda j˙abbtu ’l hawn u ’l hemm bir-rag˙wa f’˙alqu. 21«Xi kemm ilu jag˙tih hekk?» staqsa Ìesù lil missieru. Qallu: «Minn çkunitu, 22u sikwit ©ie li tefg˙u fin-nar u fl-ilma biex jeqirdu. Imma int, jekk tista’ tag˙mel xi ˙a©a, g˙inna u ˙enn g˙alina.» 23Qallu Ìesù: «Jekk tista’! Kollox jista’ jkun g˙al min jemmen.» 24Missier it-tifel minnufih beda jg˙ajjat u jg˙idlu: «Jiena nemmen! G˙inni fil-fidi nieqsa tieg˙i!»

140


25Ìesù, meta ra l-kotra tiΩdied, hedded bl-a˙rax lill-ispirtu ˙aΩin u qallu: «Ja spirtu mbikkem u trux, jiena nordnalek: o˙ro© minnu, u la ter©ax tid˙ol fih, qatt iΩjed.» 26U filwaqt li qabad jixher u j˙abbtu ˙afna, ˙are© minnu, u t-tifel inxte˙et g˙al mejjet, hekk li l-kotra tan-nies bdiet tg˙id: «Miet.» 27Imma Ìesù qabdu minn idu u qajmu, u hu waqaf fuq saqajh.

28Meta mbag˙ad Ìesù ra©a’ da˙al id-dar, id-dixxipli tieg˙u staqsewh rasu u rashom: «G˙aliex ma rnexxilniex inkeççuh?» 29Qalilhom: «Spirtu b˙al dak, ma jista’ jitkeçça b’xejn ˙lief bit-talb.»


141


It-TlietaQari IÓejji ru˙ek g˙at-ti©rib.

Sir 2, 1-13 (gr. 1-11)Qari mill-Ktieb ta’ Bin Sirak

1Ibni, jekk ti©i biex taqdi lill-Mulej ˙ejji ru˙ek g˙at-ti©rib.2Kun sinçier f’qalbek u Ωomm s˙i˙, biex ma tinfixilx fi Ωmien l-g˙aw©.3Ing˙aqad mieg˙u u titilqux, u tikber fil-©ie˙ fi tmiem ˙ajtek.4Kulma ji©i fuqek ilqg˙u, u Ωomm s˙i˙ fit-tibdil li jumiljak.

5G˙ax id-deheb jippruvawh fin-nar, u n-nies mag˙Ωula fil-forn tal-umiljazzjoni.6Afda fil-Mulej u jieqaf mieg˙ek, Ωomm triqatek dritti u ittama fih.7Intom li tibΩg˙u mill-Mulej, stennew ˙nientu, u to˙or©ux mit-triq li ma tmorrux taqg˙u.8Intom li tibΩg˙u mill-Mulej, afdaw fih, u ma jonqoskomx il-˙las tag˙kom.9Intom li tibΩg˙u mill-Mulej, ittamaw fi ˙wejje© tajba, fl-hena ta’ dejjem u fil-˙niena.10Óarsu lejn il-©enerazzjonijiet ta’ dari u araw: min qatt ittama fil-Mulej u kellu g˙ax jist˙i? Jew min Ωamm fil-biΩa’ tieg˙u, u l-Mulej ˙allieh wa˙du? Jew min sejja˙lu, u l-Mulej ma tax kasu?11G˙ax il-Mulej ti©ih ˙asra u j˙enn, ja˙fer id-dnubiet u jsalva fi Ωmien l-g˙aw©.


142


Salm ResponsorjaliSalm 36 (37), 3-4.18-19.27-28.39-40

Rl . (5): Er˙i fil-Mulej it-triq tieg˙ek


18Fi ˙sieb il-Mulej il-˙ajja tat-tajbin,u wirthom jibqa’ g˙al dejjem.19Ma jitfixklux f’sieg˙a ˙aΩina,u jixbg˙u fi Ωmien il-©u˙. Rl .

27Tbieg˙ed mill-˙aΩen u ag˙mel it-tajjeb,biex tibqa’ tg˙ammar g˙al dejjem.28G˙ax il-Mulej i˙obb is-sewwa,u ma jitlaqx it-twajbin tieg˙u. Rl .


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuGal 6, 14

Hallelujah. Rl . HallelujahNg˙id g˙alija, ma jkun qatt li nifta˙ar jekk mhux bis-salib ta’ Sidna Ìesù Kristu, li bih id-dinja hi msallba g˙alija,u jien g˙ad-dinja.Rl . Hallelujah

143


Evan©eljuMk 9, 30-37

Bin il-bniedem se jing˙ata f’idejn il-bnedmin.Jekk xi ˙add irid ikun l-ewwel wie˙ed, g˙andu jkun qaddej ta’ kul˙add.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù u d-dixxipli 30g˙addew minn nofs il-Galilija, u hu ma ried li ˙add ikun jaf, 31g˙ax beda jg˙allem lid-dixxipli tieg˙u u jg˙idilhom: «Bin il-bniedem se jing˙ata f’idejn il-bnedmin u joqtluh; u meta jkun maqtul, wara tlitt ijiem iqum mill-mewt.» 32IΩda huma ma fehmuhx dan il-kliem, u beΩg˙u jistaqsuh.

33Waslu Kafarnahum; u meta kienu d-dar staqsiehom: «X’kontu qeg˙din tit˙addtu bejnietkom fit-triq?» 34IΩda huma baqg˙u siekta, g˙ax fit-triq kienu qag˙du jit˙addtu bejniethom fuq min kien l-akbar. 35Imbag˙ad qag˙ad bilqieg˙da, sejja˙ it-Tnax, u qalilhom: «Jekk xi ˙add irid ikun l-ewwel wie˙ed, g˙andu joqg˙od wara kul˙add u jkun qaddej ta’ kul˙add.»

36U ressaq lejh tfajjel çkejken, qieg˙du f’nofshom, ˙addnu bejn dirg˙ajh u qalilhom: 37«Kull min jilqa’ wie˙ed minn dawn iç-çkejknin min˙abba f’ismi, ikun jilqa’ lili; u min jilqa’ lili, ikun jilqa’ mhux lili, imma lil dak li bag˙atni.»


144


L-Erbg˙aQari IDawk li j˙obbu l-g˙erf, i˙obbhom il-Mulej.


11L-g˙erf jg˙olli lil uliedu, u jie˙u ˙sieb dawk li jfittxuh.12Min i˙obbu, i˙obb il-˙ajja, u dawk li jbakkru g˙alih jimtlew bl-hena.13Min jie˙du ta˙t idejh jiret il-glorja, u kull fejn imur, ibierku l-Mulej.14Dawk li jaqduh, iservu l-Qaddis, u dawk li j˙obbuh, i˙obbhom il-Mulej.15Min jisma’ minnu jag˙mel ˙aqq mill-©nus, u min idur lejh jg˙ix f’daru b’mo˙˙ mistrie˙.16Jekk jafda fl-g˙erf, jiksbu, u l-g˙erf jibqa’ f’idejn nislu.17G˙ax g˙all-ewwel jimxi mieg˙u f’mog˙dijiet mg˙aw©a, i©ib fuqu biΩa’ u nuqqas ta’ kura©©, jipprova fuqu d-dixxiplina tieg˙u sa ma jnissillu l-fiduçja fih, u j©arrbu bl-ordnijiet tieg˙u.18Imbag˙ad jer©a’ dritt g˙al g˙andu u jferr˙u, u jurih il-˙wejje© mo˙bija tieg˙u.19Jekk jo˙ro© mit-triq i˙allih wa˙du, u jag˙tih f’idejn it-telfien tieg˙u.


145


Salm ResponsorjaliSalm 118 (119), 165.168.171.172.174.175

Rl . (165a): Sliem bil-kotra g˙al min i˙obb il-li©i tieg˙ek

165Sliem bil-kotra g˙al min i˙obb il-li©i tieg˙ek;ma hemm ebda tfixkil g˙alihom.168In˙ares il-preçetti u l-kmandamenti tieg˙ek;quddiem g˙ajnejk l-im©iba tieg˙i kollha. Rl .

171Jinfexxu xufftejja fit-tif˙ir tieg˙ek,g˙ax int tg˙allimni l-kmandamenti tieg˙ek.172Ixandar ilsieni l-weg˙da tieg˙ek,g˙ax kollha ©usti l-kmandamenti tieg˙ek. Rl .

174Jien nixtieq is-salvazzjoni tieg˙ek, Mulej;il-li©i tieg˙ek hija l-g˙axqa tieg˙i.175Óa nibqa’ ˙aj, biex infa˙˙rek!Ikunu d-digrieti tieg˙ek l-g˙ajnuna tieg˙i! Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahJiena hu t-Triq, il-Verità u l-Óajja, jg˙id il-Mulej. Óadd ma jmur g˙and il-Missier jekk mhux permezz tieg˙i.Rl . Hallelujah

146


Evan©eljuMin mhuwiex kontra tag˙na, huwa mag˙na.

Mk 9, 38-40


F’dak iΩ-Ωmien, Ìwanni qal lil Ìesù: 38«Mg˙allem, wie˙ed ra©el, li s-soltu ma jkunx mag˙na, rajnieh ikeççi x-xjaten f’ismek u ridna nΩommuh, g˙ax hu mhuwiex wie˙ed minn tag˙na.»

39Imma Ìesù qal: «La ΩΩommuhx, le, g˙ax ma hemm ˙add li se jag˙mel miraklu f’ismi u mbag˙ad malajr se jkollu ˙ila jg˙id kontra tieg˙i. 40G˙ax min mhuwiex kontra tag˙na, huwa mag˙na.»


147


Il-ÓamisQari IToqg˙odx tistenna biex iddur lejn il-Mulej.


1Isserra˙x fuq il-©id li g˙andek, u tg˙idx: «Dan biΩΩejjed g˙alija.»2T˙allix il-©ibdiet u sa˙˙tek imexxuk huma, biex timxi wara dak li tixtieq qalbek.3U tg˙idx: «Min jista’ g˙alija?»g˙ax il-Mulej Ωgur jit˙allas minnek.4Tg˙idx: «Dnibt! B’daqshekk xi ©rali?» g˙ax il-Mulej idum biex jag˙dab.5La sserra˙x rasek mill-ma˙fra, hekk li ΩΩid dnub fuq ie˙or.6U tg˙idx: «Il-˙niena tieg˙u kbira; ja˙firli l-kotra ta’ dnubiet»; g˙ax kemm il-˙niena u kemm l-g˙adab huma tieg˙u, imma fuq il-midinbin iniΩΩel l-g˙adab.

7Toqg˙odx tistenna biex iddur lejn il-Mulej, u t˙allix minn jum g˙al ie˙or, g˙ax ˙in bla waqt jasal g˙adab il-Mulej, u meta ji©i biex jit˙allas minnek, tintilef g˙alkollox.

8Isserra˙x fuq ©id li qlajt bil-qerq, g˙ax xejn ma jkun jiswielek fi Ωmien l-g˙aw©.


148


Salm ResponsorjaliSalm 1, 1-2.3.4 u 6

Rl . (Salm 39 (40), 5a): Hieni l-bniedem li jqieg˙ed fil-Mulej it-tama tieg˙u

1Hieni l-bniedem li ma jimxix fuq il-pariri tal-˙Ωiena,li ma jiqafx fi triq il-˙atjin, li ma joqg˙odx fil-laqg˙at taΩ-Ωeblie˙a;2imma fil-li©i tal-Mulej hi l-g˙axqa tieg˙u,lejl u nhar ja˙seb fil-li©i tieg˙u. Rl .

3Hu b˙al si©ra m˙awla ˙dejn nixxig˙at tal-ilma li tag˙mel il-frott fi Ωmienha,u l-weraq tag˙ha ma jidbielx;hu jirnexxi f’kulma jag˙mel. Rl .

4Mhux hekk il-˙Ωiena, mhux hekk;iΩda huma b˙al tibna li jtajjarha r-ri˙.6G˙ax triq it-tajbin il-Mulej jafha;imma triq il-˙Ωiena tintemm fix-xejn. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara 1 Tess 2, 13

Hallelujah. Rl . HallelujahIlqg˙u l-kelma ta’ Alla, mhux b˙ala kelma ta’ bniedem, iΩda b˙ala kelma ta’ Alla, kif tassew hi.Rl . Hallelujah

149


Evan©eljuJa˙batlek a˙jar li tid˙ol b’id wa˙da fil-˙ajja, milli tmur b’idejk it-tnejn fl-infern.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 41«Min jag˙tikom tazza ilma x’tixorbu g˙ax intom tal-Messija, ng˙idilkom is-sewwa li ma jibqax ming˙ajr il-˙las tieg˙u.

42Imma min jag˙ti skandlu lil wie˙ed minn dawn iç-çkejknin li jemmnu fija, ikun jaqbillu jekk jorbtulu ma’ g˙onqu ©ebla tat-t˙in minn dawk li jdawru l-˙mir u jix˙tuh fil-ba˙ar.

43U jekk idek hija g˙alik okkaΩjoni ta’ dnub, aqtag˙ha barra; ja˙batlek a˙jar li tid˙ol b’id wa˙da fil-˙ajja, milli tmur b’idejk it-tnejn fl-infern, fin-nar li ma jintefiex. 45U jekk ri©lek hu g˙alik okkaΩjoni ta’ dnub, aqtg˙u barra; ja˙batlek a˙jar li tid˙ol b’ri©el wie˙ed fil-˙ajja, milli tinxte˙et b’ri©lejk it-tnejn fl-infern. 47U jekk g˙ajnek hi g˙alik okkaΩjoni ta’ dnub, aqlag˙ha barra; ja˙batlek a˙jar li tid˙ol b’g˙ajn wa˙da fis-Saltna ta’ Alla milli tinxte˙et b’g˙ajnejk it-tnejn fl-infern, 48fejn id-dud tag˙hom ma jmutx u fejn in-nar ma jintefiex.

49G˙ax kul˙add ikun immella˙ bin-nar. 50Tajjeb il-mel˙; iΩda jekk il-mel˙ jaqta’, biex ter©g˙u tag˙tuh it-tog˙ma tieg˙u? Fittxu li jkollkom mel˙ fikom infuskom u li tg˙ixu fis-sliem bejnietkom.»


150


Il-Ìimg˙a Qari I

M’g˙andekx kejl biex tkun taf xi jsarraf ˙abib ta’ min jafda fih. Sir 6, 5-17

Qari mill-Ktieb ta’ Bin Sirak

5Fomm li jag˙ti gost ikattar il-˙bieb, u lsien jitkellem tajjeb ikollu ˙afna min jirrispettah.

6Óa jkunu ˙afna dawk li jsellmulek, imma wie˙ed f’elf dawk li jag˙tuk parir.7Meta tikseb ˙abib, iksbu wara li tkun ©arrabtu, u tkunx mg˙a©©el biex tafda fih.8G˙ax hemm min hu ˙abib meta jaqbillu, u ma jiqafx mieg˙ek dakinhar tal-g˙aw© tieg˙ek.

9Hemm il-˙abib li jinbidel f’g˙adu, u b’g˙ajb tieg˙ek jikxef li g˙andu tilwima mieg˙ek.

10Hemm il-˙abib li joqg˙od mieg˙ek mal-mejda, imma ma jiqafx mieg˙ek dakinhar tal-g˙aw©.11Fit-tajjeb tieg˙ek ikun qisu int, u b’wiççu minn quddiem jikkmanda lill-qaddejja tieg˙ek;12imma jekk tkun mag˙kus, idur kontrik u jin˙eba minn quddiem wiççek.13Inqata’ mill-g˙edewwa tieg˙ek, u oqg˙od b’seba’ g˙ajnejn fuq ˙biebek.14Kenn sod il-˙abib ta’ min jafda fih, u min isib wie˙ed ikun sab teΩor.15Ma tibdlu ma’ xejn ˙abib tafdah, u m’g˙andekx kejl biex tkun taf xi jsarraf.16Duwa tal-˙ajja ˙abib tafdah, u jsibu minn jibΩa’ mill-Mulej.

151


17Min jibΩa’ mill-Mulej imexxi tajjeb il-˙biberija tieg˙u, u kif ikun hu, ikun ˙abibu.


Salm ResponsorjaliSalm 118 (119), 12.16.18.27.34.35

Rl . (35a): Mexxini mill-mog˙dija tal-kmandamenti tieg˙ek

12Imbierek int, Mulej!G˙allimni l-kmandamenti tieg˙ek.16Bil-kmandamenti tieg˙ek irrid nitg˙axxaq,qatt ma ninsa l-kelma tieg˙ek. Rl .

18Ifta˙li g˙ajnejja, biex nara l-g˙e©ubijiet tal-li©i tieg˙ek.27Fehemni t-triq tal-preçetti tieg˙ek,biex na˙seb fuq g˙e©ubijietek. Rl .

34Fehemni biex in˙ares il-li©i tieg˙ek u nag˙milha b’qalbi kollha.35Mexxini mill-mog˙dija tal-kmandamenti tieg˙ek,g˙ax fiha nsib l-g˙axqa tieg˙i. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Ìw 17, 17b.a

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma tieg˙ek hi l-verità;qaddisna permezz tal-verità.Rl . Hallelujah

152


Evan©elju

Dak li g˙aqqad Alla ma g˙andux jifirdu l-bniedem. Mk 10, 1-12


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1telaq minn Kafarnahum u mar fl-art tal-Lhudija u ’l hemm mill-Ìordan, u n-nies mill-©did in©abret madwaru; u hu, kif kienet id-drawwa tieg˙u, ra©a’ qabad jg˙allimhom.

2Resqu xi FariΩej lejh, u biex i©arrbuh staqsewh jekk ra©el jistax jitlaq lil martu. 3We©ibhom u qal: «X’ordnalkom Mosè?» 4Qalulu: «Mosè ta l-permess li wie˙ed jag˙mel il-kitba tad-divorzju, u jibg˙atha.»

5Imbag˙ad we©ibhom Ìesù: «Min˙abba l-ebusija ta’ qalbkom kitbilkom dan l-ordni. 6IΩda sa mill-bidu tal-˙olqien Alla g˙amilhom ra©el u mara. 7G˙alhekk mela ra©el i˙alli lil missieru u ’l ommu u jing˙aqad ma’ martu, 8u t-tnejn isiru ©isem wie˙ed. G˙alhekk mhumiex iΩjed tnejn, imma ©isem wie˙ed. 9Mela dak li g˙aqqad Alla ma g˙andux jifirdu l-bniedem.»

10X˙in da˙lu d-dar id-dixxipli re©g˙u staqsewh fuq dan, 11u hu qalilhom: «Min jitlaq lil martu u jiΩΩewwe© o˙ra jkun ˙ati ta’ adulterju kontra l-ewwel wa˙da; 12u jekk mara titlaq lil Ωew©ha u tiΩΩewwe© ie˙or tkun ˙atja ta’ adulterju.»


153


Is-SibtQari IAlla g˙amel il-bniedem skont xbihatu.

Sir 17, 1-13 (gr. 1-15)


1Il-Mulej ˙alaq il-bniedem mill-art, u mill-©did re©©g˙u lura lejha.2Tahom Ωmien u jiem mag˙duda, u tahom setg˙a fuq kulma hawn fuq l-art.3Libbishom b’sa˙˙a tixbah lil tieg˙u, u g˙amilhom skont xbihatu.4Nissel f’kull ˙lejqa l-biΩa’ tag˙hom, u tahom is-setg˙a fuq it-tajr u l-bhejjem.5Irçevew l-uΩu ta’ ˙ames ˙idmiet tal-Mulej, qassmilhom id-don tal-mo˙˙ b˙ala s-sitt wie˙ed, u b˙ala s-seba’ r-ra©uni g˙at-tifsir tal-˙idmiet tieg˙u.

6Tahom ir-ra©uni, l-ilsien u l-g˙ajnejn, u wkoll il-widnejn u mo˙˙ biex ja˙sbu.7Tahom is-setg˙a li jitg˙allmu u jifhmu, u wriehom x’inhu t-tajjeb u l-˙aΩin.8Ûamm g˙ajnejh fuq qlubhom, biex jurihom l-g˙emejjel tal-g˙a©eb tieg˙u.9U tahom li jifta˙ru bl-g˙e©ubijiet g˙al dejjem tieg˙u.10U huma jfa˙˙ru ismu l-qaddis, u hekk ixandru l-g˙emejjel tal-g˙a©eb tieg˙u.11Qeg˙dilhom quddiemhom it-tag˙lim, u tahom b’sehemhom il-li©i tal-˙ajja.

154


12G˙amel mag˙hom patt g˙al dejjem, u wriehom x’inhu l-˙aqq tieg˙u.13Raw b’g˙ajnejhom il-kobor tal-glorja tieg˙u, u semg˙u b’widnejhom il-le˙en glorjuΩ tieg˙u.14U wissiehom: «Óarsu rwie˙kom minn kull ˙aΩen!» U lil kull wie˙ed tah kmandament dwar il-proxxmu tieg˙u.15Triqathom huma dejjem quddiemu, mhumiex mo˙bija minn g˙ajnejh.


Salm ResponsorjaliSalm 102 (103), 13-14.15-16.17-18a

Rl . (ara 17): It-tieba tal-Mulej minn dejjem g˙al dejjem

13B˙alma j˙enn il-missier g˙al uliedu,hekk i˙enn il-Mulej g˙al min g˙andu l-biΩa’ tieg˙u.14G˙ax hu jaf kif a˙na mag˙©una,jiftakar li a˙na trab. Rl .

15B˙all-˙axix il-˙ajja tal-bniedem,b˙all-fjur tar-raba’, hekk jikber.16Tg˙addi Ω-Ωiffa minn fuqu, u jispiçça,u ˙add aktar ma jag˙raf fejn kien. Rl .

17Imma t-tieba tal-Mulej minn dejjem g˙al dejjem ma’ dawk li g˙andhom il-biΩa’ tieg˙u, u s-sewwa tieg˙u ma’ wlied uliedhom;18ma’ dawk li j˙arsu l-patt tieg˙u. Rl .

155



Hallelujah. Rl . HallelujahInfa˙˙rek, Missier, Sid is-sema u l-art, g˙ax inti dawn il-˙wejje© tas-saltna wrejthom liç-çkejknin.Rl . Hallelujah

Evan©eljuMin is-Saltna ta’ Alla ma jilqag˙hiex b˙al tifel çkejken ma jid˙olx fiha.

Mk 10, 13-16


F’dak iΩ-Ωmien, 13©iebu quddiem Ìesù xi tfal çkejknin biex iberikhom, iΩda d-dixxipli tieg˙u qabdu jg˙ajtu mag˙hom.

14Ìesù, meta ra hekk, inkorla u qalilhom: «Óalluhom it-tfal Ωg˙ar ji©u g˙andi; iΩΩommuhomx, g˙ax ta’ min hu b˙alhom hija s-Saltna ta’ Alla. 15Tassew ng˙idilkom, li min is-Saltna ta’ Alla ma jilqag˙hiex b˙al tifel çkejken ma jid˙olx fiha.»

16Imbag˙ad ˙addanhom mieg˙u u qieg˙ed idejh fuqhom u berikhom.


156


It-Tmien ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IDur lura lejn l-G˙oli, u warrab mill-˙aΩen.


24Lil dawk li jindmu Alla j˙allihom jer©g˙u lura, u jsa˙˙a˙ lil dawk li ma jkunux jifil˙u jΩommu aktar.25Er©a’ lura lejn il-Mulej, u d-dnub ˙allih warajk, u warrab dak li jfixklek.26Dur lura lejn l-G˙oli, u warrab mill-˙aΩen, u obg˙od g˙all-a˙˙ar dak li hu ta’ min jistmerru.27Lill-G˙oli min se jfa˙˙ru f’Art l-Imwiet minflok il-˙ajjin li jroddulu ˙ajr?28G˙all-mejjet b˙alkieku ma kien xejn, intemm radd il-˙ajr; min hu ˙aj u f’sikktu jfa˙˙ar il-Mulej.29Kemm hi kbira l-˙niena tal-Mulej, u l-ma˙fra tieg˙u g˙al dawk li jer©g˙u lura lejh!


157


Salm ResponsorjaliSalm 31 (32), 1-2.5.6.7-8

Rl . (11a): Ifir˙u, twajbin, u thennew fil-Mulej

2Hieni l-bniedem li ˙tijietu ma˙fura,li g˙andu d-dnub tieg˙u mistur! Hieni l-bniedem li ebda ˙aΩen ma jg˙oddlu l-Mulej,u ma g˙andu ebda qerq f’qalbu! Rl .

5Id-dnub tieg˙i jien stqarrejtlek,u l-˙aΩen tieg˙i ma ˙bejthulekx. Jien g˙edt: «Quddiem il-Mulej nistqarr ˙tijieti.» U int ˙firtli l-˙aΩen tad-dnub tieg˙i. Rl .

6G˙alhekk kull min hu twajjeb lilek jitlob fi Ωmien in-niket.Jekk ifuru ilmijiet kotrana,lilu qatt ma jil˙quh. Rl .

7Int kenn g˙alija, mit-ta˙bit t˙arisni,iddawwarni u tferra˙ni bil-˙elsien tieg˙ek.«Ng˙allmek u nurik it-triq li g˙andek tie˙u;inwissik, u nΩomm g˙ajnejja fuqek.» Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju2 Kor 8, 9

Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù Kristu, li g˙ad li kien g˙ani, ftaqar min˙abba fikom, sabiex intom tistag˙nu permezz tal-faqar tieg˙u.Rl . Hallelujah

158


Evan©eljuMur big˙ li g˙andek! Ejja u imxi warajja!

Mk 10, 17-27


F’dak iΩ-Ωmien, waqt li Ìesù 17kien se jaqbad it-triq, mar fuqu wie˙ed jg˙a©©el, niΩel g˙arkupptejh quddiemu u qallu: «Mg˙allem tajjeb, x’g˙andi nag˙mel biex nikseb il-˙ajja ta’ dejjem?» 18Ìesù qallu: «G˙aliex qieg˙ed issejja˙li tajjeb? Óadd ma hu tajjeb ˙lief Alla biss. 19Inti l-kmandamenti tafhom: la toqtolx, la tiΩnix, la tisraqx, la tixhidx fil-falz, la ti˙ux bil-qerq dak li hu ta’ ˙addie˙or; we©©a˙ lil missierek u ’l ommok.»

20U dak wie©bu u qallu: «Mg˙allem, jiena dan kollu ili n˙arsu minn Ωg˙oΩiti.» 21Imbag˙ad Ìesù xe˙et fuqu ˙arsa ta’ m˙abba u qallu: «Óa©a wa˙da tonqsok: mur big˙ li g˙andek, ag˙tih lill-fqar, u jkollok teΩor fis-sema; imbag˙ad ejja u imxi warajja.» 22Imma g˙al dan il-kliem ir-ra©el qarras wiççu u telaq b’qalbu sewda, g˙aliex kellu bosta ©id.

23Ìesù mbag˙ad ˙ares ˙arsa madwaru u qal lid-dixxipli tieg˙u: «Kemm hi iebsa g˙all-g˙onja li jid˙lu fis-Saltna ta’ Alla!» 24Id-dixxipli stag˙©bu g˙al din il-kelma, imma Ìesù ra©a’ qalilhom: «Kemm hi iebsa, uliedi, li wie˙ed jid˙ol fis-Saltna ta’ Alla! 25E˙fef li ©emel jg˙addi minn g˙ajn ta’ labra milli wie˙ed g˙ani jid˙ol fis-Saltna ta’ Alla.» 26Huma stag˙©bu wisq aktar, u bdew jg˙idu wie˙ed lil ie˙or: «Mela min jista’ jsalva?» 27Ìesù ˙ares lejhom u qalilhom: «G˙all-bnedmin dan ma jistax ikun, imma g˙al Alla iva; g˙ax g˙al Alla kollox jista’ jkun.»


159


It-TlietaQari IMin i˙ares il-kmandamenti jag˙mel sagrifiççju tas-sliem.


1Min i˙ares il-Li©i jkun qed jag˙mel kotra ta’ offerti, min i˙ares il-kmandamenti jag˙mel sagrifiççju tas-sliem.2Min ipatti l-˙niena g˙all-˙niena jkun qed iressaq offerta tal-qmu˙ u min jag˙mel karità jkun qed joffri sagrifiççju ta’ tif˙ir.3Jog˙©ob lill-Mulej min iΩomm ’il bog˙od mill-˙aΩen u j˙allas g˙al dnubietu min jibqa’ ’l bog˙od mill-in©ustizzja.4Tidhirx quddiem il-Mulej b’idek vojta; dan kollu g˙andu jsir min˙abba l-kmandament.5L-offerta tal-©ust tikkonsagra l-artal biΩ-Ωejt, u l-fwie˙a tag˙ha titla’ quddiem l-G˙oli.6Is-sagrifiççju tal-©ust jilqg˙u l-Mulej, u t-tifkira tieg˙u ma tintesiex.7Ag˙ti ©ie˙ lill-Mulej b’idejk miftu˙a, u toffrix bit-tqançiç mill-bikri.8Kull g˙otja tieg˙ek ag˙tiha bil-fer˙, u ag˙ti l-g˙exur tieg˙ek bil-qalb.9Ag˙ti lill-G˙oli skont ma tak hu, b’qalb kbira skont ma ssib f’idejk.10G˙ax il-Mulej irodd lura, u j˙allsek seba’ darbiet aktar.11Tippruvax ixxa˙˙mu g˙ax ma jilqax dak li toffrilu, u sserra˙x rasek fuq sagrifiççju in©ust,12g˙ax il-Mulej hu m˙allef, u ma j˙arisx lejn l-uçu˙.


160


Salm ResponsorjaliSalm 49 (50), 5-6.7-8.14 u 23

Rl . (23b): Lil min jimxi bis-sewwa nurih is-salvazzjoni ta’ Alla

5«I©img˙u ’l ˙biebi quddiemi,li g˙amlu patt mieg˙i bis-sagrifiççju.»6I˙abbru s-smewwiet il-©ustizzja tieg˙u,g˙aliex Alla nnifsu jag˙mel il-˙aqq. Rl .

7«Isma’, poplu tieg˙i, g˙ax se nitkellem, IΩrael, g˙ax se nixhed kontrik! Jiena Alla, Alla tieg˙ek!8Ma nçanfrekx g˙as-sagrifiççji tieg˙ek;il-vittmi tieg˙ek ma˙ruqa huma dejjem quddiemi. Rl .

14Ag˙ti ’l Alla sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr, u rodd lill-G˙oli l-weg˙diet tieg˙ek.23Min iroddli sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr, dan isebba˙ni; lil min jimxi bis-sewwa nurih is-salvazzjoni ta’ Alla.» Rl .



161


Evan©eljuF’din id-dinja stess tirçievu g˙al mitt darba iktar, flimkien ma’ persekuzzjonijiet, u l-˙ajja ta’ dejjem fiΩ-Ωmien li ©ej.

Mk 10, 28-31


F’dak iΩ-Ωmien, 28qabeΩ Pietru u qal lil Ìesù: «Tajjeb! A˙na ˙allejna kollox u ©ejna warajk.»

29Qallu Ìesù: «Tassew ng˙idilkom, li fost dawk kollha li min˙abba fija u l-Evan©elju j˙allu lil darhom jew lil ˙uthom jew lil ommhom jew lil missierhom jew lil uliedhom jew l-g˙elieqi tag˙hom, 30ma hemm ˙add fosthom li minn issa, f’din id-dinja stess, ma jirçevix, g˙al mitt darba iktar, djar, a˙wa, subien u bniet, ommijiet, ulied u g˙elieqi flimkien ma’ persekuzzjonijiet, u l-˙ajja ta’ dejjem fiΩ-Ωmien li ©ej. 31U ˙afna li huma tal-ewwel ji©u l-a˙˙ar, u tal-a˙˙ar ji©u l-ewwel.»


162


L-Erbg˙a

Qari IJag˙rfu l-©nus li m’hemmx Alla ˙liefek.

Sir 36, 1-2a.5-6.13-19 (gr. 1.4-5a.10-17)


1Ikollok ˙niena minna, Sidna, Alla tal-˙olqien kollu, u ˙ares lejna, u niΩΩel fuq il-©nus kollha l-biΩa’ tieg˙ek.4U jag˙rfuk b˙alma g˙arafniek a˙na,li m’hemmx Alla ˙liefek, Mulej.5Uri sinjali ©odda u er©a’ ag˙mel g˙e©ubijiet.10I©ma’ t-tribujiet ta’ Ìakobb,u ag˙tihom wirthom b˙alma g˙amilt fil-bidu.11Ikollok ˙niena, Mulej, mill-poplu li jsej˙ulu b’ismek,minn IΩrael, li int g˙addejtu b’ibnek il-kbir.12Óa ti©ik ˙asra mill-belt qaddisa tieg˙ek,Ìerusalemm, il-post tal-mistrie˙ tieg˙ek.13Imla ’l Sijon bl-g˙ana ta’ tif˙irek, u t-tempju tieg˙ek bil-glorja tieg˙ek.14Ixhed g˙al dawk li int ˙laqt fil-bidu, u temm il-profeziji li ng˙ataw f’ismek.15Ag˙ti ˙lashom lil dawk li jittamaw fik, u hekk jitwemmnu l-profeti tieg˙ek.

16Ag˙ti widen, Mulej, g˙at-talba tal-qaddejja tieg˙ek, skont il-barka ta’ Aron fuq il-poplu tieg˙ek.17U kull min hu fuq l-art jag˙raf li int il-Mulej, o Alla ta’ dejjem.


163


Salm ResponsorjaliSalm 78 (79), 8.9.11 u 13

Rl . (ara Sir 36, 1b): Uri lilna Mulej il-˙niena tieg˙ek

8Tiftakrilniex il-˙tijiet tal-img˙oddi;fittex ejja u lqag˙na bi ˙nientek, g˙ax ninsabu mifnija g˙all-a˙˙ar. Rl .

9G˙inna, o Alla, Salvatur tag˙na,f’©ie˙ is-seb˙ tal-isem tieg˙ek;e˙lisna u a˙frilna dnubietna,min˙abba l-isem tieg˙ek. Rl .

11Óa jasal quddiemek ilfiq l-imjassrin;fil-kobor ta’ qawwietek salva ’l dawk li huma g˙all-mewt. Rl .

13U a˙na, il-poplu tieg˙ek u l-mer˙la tal-merg˙a tieg˙ek,niΩΩuk ˙ajr g˙al dejjem; minn Ωmien g˙al Ωmien inxandru tif˙irek. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahBin il-bniedem ©ie biex jaqdi u biex jag˙ti ˙ajtu b’fidwa g˙all-kotra.Rl . Hallelujah

164


Evan©eljuA˙na telg˙in Ìerusalemm, u Bin il-bniedem se jing˙ata f’idejn il-qassisin il-kbar u l-kittieba.

Mk 10, 32-45


F’dak iΩ-Ωmien, 32kienu mexjin fit-triq, telg˙in lejn Ìerusalemm, u Ìesù kien miexi quddiemhom; u huma kienu mg˙a©©bin, u l-o˙rajn li kienu mexjin warajhom kienu mbeΩΩg˙in.

Ra©a’ sejja˙ it-Tnax ˙dejh, u beda jg˙idilhom x’kien se jg˙addi minn g˙alih: 33«Ara, issa a˙na telg˙in Ìerusalemm, u Bin il-bniedem se jing˙ata f’idejn il-qassisin il-kbar u l-kittieba, li jaqtg˙uhielu g˙all-mewt u jer˙uh f’idejn il-pagani; 34dawn imbag˙ad jiddie˙ku bih, jobΩqulu fuqu, jag˙tuh is-swat u joqtluh, u wara tlitt ijiem iqum mill-mewt.»

35Ìakbu u Ìwanni, ulied Ûebedew, resqu lejh u qalulu: «Mg˙allem, dak li se nitolbuk irriduk tag˙tihulna.» 36«Xi triduni nag˙mlilkom?» staqsiehom. 37U huma we©buh: «Óallina noqog˙du wie˙ed fuq il-lemin tieg˙ek u l-ie˙or fuq ix-xellug fil-glorja tieg˙ek.»

38Imma Ìesù qalilhom: «Ma tafux x’intom titolbu. G˙andkom ˙ila tixorbu l-kalçi li se nixrob jien, u titg˙ammdu bil-mag˙mudija li biha se nitg˙ammed jien?» 39«G˙andna,» qalulu. Imbag˙ad qalilhom Ìesù: «Il-kalçi li se nixrob jien tixorbuh, iva, u titg˙ammdu wkoll bil-mag˙mudija li biha se nitg˙ammed jien; 40imma li wie˙ed joqg˙od fuq il-lemin jew fuq ix-xellug tieg˙i, din mhijiex ˙a©a tieg˙i li nag˙tiha jien, imma hi g˙al dawk li g˙alihom kienet im˙ejjija.»

165


41L-g˙axra l-o˙ra, meta semg˙u dan, sa˙nu g˙al Ìakbu u g˙al Ìwanni. 42Imma Ìesù sej˙ilhom u qalilhom: «Tafu intom, dawk in-nies, li l-bnedmin jg˙odduhom b˙ala kapijiet tal-pagani, ja˙kmu fuqhom, u l-kbarat tag˙hom i˙addmu s-setg˙a tag˙hom fuqhom. 43Fostkom ma g˙andux ikun hekk, imma min irid ikun kbir fostkom, g˙andu jkun qaddej tag˙kom, 44u min irid ikun l-ewwel fostkom, g˙andu joqg˙od ilsir ta’ kul˙add. 45G˙ax hekk ukoll Bin il-bniedem, hu ma ©iex biex ikun moqdi, imma biex jaqdi u biex jag˙ti ˙ajtu b’fidwa g˙all-kotra.»


166


Il-ÓamisQari IB’seb˙ il-Mulej hu mimli xog˙lu.


15Sa nfakkar issa l-g˙emejjel tal-Mulej, u nitkellem fuq dak li rajt. Bi kliem il-Mulej saru l-g˙emejjel tieg˙u.16Ix-xemx iddawwal hi u t˙ares fuq kollox; hekk b’seb˙ il-Mulej hu mimli xog˙lu.17Lanqas lill-qaddisin tieg˙u ma ta l-Mulej is-setg˙a, li jg˙oddu u jfissru g˙e©ubijietu, dak li g˙amel il-Mulej li jista’ kollox biex il-˙olqien kollu jkun fis-sod fil-glorja tieg˙u.18Jifli l-abbissi u qlub il-bnedmin, u jag˙raf it-triqat imwieg˙ra tag˙hom, g˙ax Alla l-g˙oli jag˙raf kulma jista’ jing˙araf, u j˙ares lejn is-sinjali taΩ-Ωmien.

19I˙abbar dak li g˙adda u dak li g˙ad ikun, u jikxef triqat il-˙wejje© mistura.

20Ma ja˙rablu l-ebda ˙sieb, u lanqas kelma wa˙da mhi mo˙bija minnu.21Qassam bl-ordni l-opri l-kbar ta’ g˙erfu, u hu minn dejjem u g˙al dejjem. Xejn ma jiΩdiedlu u lanqas jitnaqqaslu, u ma je˙tie© il-parir ta’ ˙add.22X’g˙axqa fihom l-g˙emejjel tieg˙u kollha! U minnhom ma tidhirx ˙lief xrara!23Kollha jg˙ixu u jibqg˙u g˙al dejjem, kollha me˙tie©a, u kollha jisimg˙u minnu.

167


24Kollox tnejn tnejn, wie˙ed il-maqlub tal-ie˙or, u m’g˙amel xejn bin-nieqes.25B’wie˙ed isa˙˙a˙ it-tajjeb tal-ie˙or, u min se jixba’ j˙ares lejn seb˙u? Il-Kelma tal-MulejRl . Irroddu ˙ajr lil Alla


Rl . (6a): Bil-kelma tal-Mulej saru s-smewwiet

2Fa˙˙ru l-Mulej bid-daqq taç-çetra;g˙annulu fuq l-arpa b’g˙axar kordi.3G˙annulu g˙anja ©dida;doqqulu bis-seng˙a u b’le˙en qawwi. Rl .

4G˙ax sewwa hi l-kelma tal-Mulej,kollox bil-fedeltà huwa g˙amel.5Hu j˙obb id-dritt u s-sewwa;bit-tieba tal-Mulej mimlija l-art. Rl .

6Bil-kelma tal-Mulej saru s-smewwiet,u b’nifs fommu t-tiΩjin kollu tag˙hom.7B˙al f’©arra l-ilmijiet ©abar,u l-ib˙ra kbar fi m˙aΩen. Rl .

8Óa tibΩa’ mill-Mulej l-art kollha;jitbeΩΩa’ minnu kull min jg˙ammar fid-dinja.9G˙ax hu tkellem, u hi saret;hu ordna, u hi twaqqfet. Rl .

168


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 8,12

Hallelujah. Rl . HallelujahJiena d-dawl tad-dinja, jg˙id il-Mulej:min ji©i warajja jkollu d-dawl tal-˙ajja.Rl . Hallelujah

Evan©eljuLi ner©a’ nara, Rabbuni!

Mk 10, 46-52


F’dak iΩ-Ωmien, waqt li Ìesù 46kien ˙iere© minn Ìeriko flimkien mad-dixxipli tieg˙u u ma’ kotra kbira ta’ nies, kien hemm wie˙ed tallab ag˙ma, jismu Bartimew, bin Timew, bilqieg˙da mal-©enb tat-triq. 47Dan, meta sama’ li kien Ìesù ta’ Nazaret, qabad jg˙ajjat u jg˙id: «Ìesù, bin David, ikollok ˙niena minni!»

48Kien hemm ˙afna li bdew jg˙ajtu mieg˙u biex jiskot imma hu aktar beda jg˙ajjat: «Bin David, ikollok ˙niena minni!»

49Ìesù waqaf u qal: «Sej˙ulu!» Huma sej˙u l-ag˙ma u qalulu: «Ag˙mel il-qalb! Qum, qieg˙ed isejja˙lek!» 50Dak tajjar il-mantar minn fuqu, qabeΩ fuq ri©lejh u mar ˙dejn Ìesù. 51U Ìesù kellmu u qallu: «Xi tridni nag˙millek?» «Li ner©a’ nara, Rabbuni!» wie©bu l-ag˙ma. 52Qallu Ìesù: «Mur, il-fidi tieg˙ek fejqitek.» U minnufih ra©a’ beda jara, u baqa’ miexi warajh fit-triq.


169


Il-Ìimg˙a Qari IDawn huma n-nies ta’ ˙niena, li l-g˙emejjel tajba tag˙hom ma jintesewx.

Sir 44, 1.9-13Qari mill-Ktieb ta’ Bin Sirak

1Infa˙˙ru issa lil nies ta’ ©ie˙, u lil missirijietna nisel wara ie˙or. 9Imma hemm u˙ud li m’g˙andhomx tifkira, u g˙ebu b˙alkieku qatt ma g˙exu, u saru b˙alkieku qatt ma kienu, u hekk ukoll uliedhom warajhom.10Imma dawn huma n-nies ta’ ˙niena, li l-g˙emejjel tajba tag˙hom ma jintesewx.11G˙and uliedhom jibqa’ l-©id li kellhom.12Nisilhom joqg˙od g˙all-patt, u min˙abba fihom uliedhom ukoll.13Nisilhom jibqa’ g˙al dejjem, u seb˙hom ma jit˙assarx.


170


Salm ResponsorjaliSalm 149 (150), 1-2.3-4.5-6a u 9b

Rl . (4a): Il-Mulej jitg˙axxaq bil-poplu tieg˙u

1G˙annu lill-Mulej g˙anja ©dida: fil-©emg˙a ta’ ˙biebu t-tif˙ir tieg˙u! 2Óa jifra˙ IΩrael bil-Óallieq tieg˙u, u jithennew ulied Sijon bis-sultan tag˙hom! Rl .

3Óa jfa˙˙ru biΩ-Ωfin l-isem tieg˙u, bid-daqq tat-tanbur u taç-çetra! 4G˙ax il-Mulej jitg˙axxaq bil-poplu tieg˙u, u jsebba˙ lill-fqajrin bir-reb˙a. Rl .

5Bil-glorja jithennew ˙biebu, u jaqbΩu bil-fer˙ fuq friexhom! 6It-tif˙ir ta’ Alla jkun fuq fommhom, 9dan hu ©ie˙ g˙all-˙bieb tieg˙u kollha. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahJien g˙aΩilt lilkom, jg˙id il-Mulej,biex tmorru tag˙mlu l-frott u l-frott tag˙kom jibqa’.Rl . Hallelujah

171


Evan©eljuId-dar tieg˙i tkun tissejja˙ dar it-talb g˙all-©nus kollha. Emmnu f’Alla!

Mk 11, 11-26


Wara d-da˙la messjanika f’Ìerusalemm, Ìesù 11baqa’ sejjer fit-tempju, ta ˙arsa madwaru, u mbag˙ad, billi kien ©a sar il-˙in, ˙are© biex imur Betanja mat-Tnax.

12L-g˙ada, kif ˙ar©u minn Betanja, ˙adu l-©u˙. 13Mill-bog˙od lema˙ si©ra tat-tin kollha weraq, u mar jara jsibx xi ˙a©a fiha. Imma, kif resaq ˙dejha, ma sabilha xejn ˙lief weraq, g˙ax it-tin kien g˙adu mhuwiex Ωmienu. 14U qalilha: «Qatt iΩjed ma jkun hawn min jiekol frott minnek g˙al li ©ej!» U d-dixxipli tieg˙u semg˙uh.

15U waslu Ìerusalemm. Kif da˙al fit-tempju, qabad ikeççi l-bejjieg˙a u x-xerrejja li kien hemm fit-tempju, qaleb l-imwejjed tas-sarrafa tal-flus u s-si©©ijiet ta’ dawk li kienu jbig˙u l-˙amiem, 16u ma ˙alla lil ˙add mg˙obbi b’xi ˙a©a jaqsam mit-tempju. 17U beda jg˙allimhom u jg˙idilhom: «Ma hemmx miktub: li d-dar tieg˙i tkun tissejja˙ dar it-talb g˙all-©nus kollha? Intom, imma, g˙amiltuha g˙ar tal-˙allelin!»

18Dan wasal f’widnejn il-qassisin il-kbar u l-kittieba, u bdew jaraw x’jag˙mlu biex jeqirduh; g˙ax huma kienu jibΩg˙u minnu, billi l-poplu kollu kien mimli bil-g˙a©eb g˙at-tag˙lim tieg˙u. 19Filg˙axija mbag˙ad ˙ar©u barra mill-belt.

172


20Filg˙odu kmieni, huma u g˙addejjin minn hemm, raw is-si©ra tat-tin imnixxfa sa mill-g˙eruq. 21Pietru ftakar, u qallu: «Ara Rabbi, it-tina li s˙ett int nixfet.» 22U Ìesù wie©eb u qalilhom: «Emmnu f’Alla! 23Tassew ng˙idilkom, li jekk xi ˙add jg˙id lil din il-muntanja: “Intrefa u nxte˙et il-ba˙ar”, bla ma joqg˙od jit˙asseb f’qalbu imma jemmen li dak li jg˙id ikun se jsir, isirlu Ωgur. 24G˙alhekk ng˙idilkom: kulma titolbu fit-talb tag˙kom, emmnu li tkunu ©a qlajtuh, u jing˙atalkom. 25U meta tkunu weqfin titolbu, jekk ikollkom xi ˙a©a kontra xi ˙add, a˙fru, biex ukoll Missierkom li hu fis-smewwiet ja˙fer lilkom il-˙tijiet tag˙kom.»


173


Is-Sibt

Qari ILil min tani l-g˙erf glorja nag˙tih.

Sir 51, 17-27 (gr 12-20b)


12Irroddlok ˙ajr u nfa˙˙rek, u nbierek l-isem tal-Mulej.13Meta kont g˙adni Ωag˙Ωug˙, qabel ma bdejt nivvja©©a, fittixt l-g˙erf bid-dieher fit-talb tieg˙i.14Quddiem it-tempju kont nitlob g˙alih,u nibqa’ nfittxu sal-a˙˙ar.15X˙in tiΩhar id-dielja sa ma ssajjar l-g˙eneb, qalbi kienet tithenna bl-g˙erf. Meddejt ri©li f’mog˙dija dritta, minn Ωg˙oΩiti kont insus warajh.16Tajtu ftit widen u ng˙atali, imma sibt g˙alija ˙afna tag˙lim.17Bih imxejt ’il quddiem; lil min tani l-g˙erf glorja nag˙tih.18G˙ax g˙andi f’mo˙˙i li n©ib ru˙i bl-g˙erf, u sirt ˙erqan g˙at-tajjeb u ma jkollix g˙ax nist˙i.19T˙abatt ˙afna biex nikseb l-g˙erf, u ˙arist il-Li©i bir-reqqa. Irfajt idejja ’l fuq u bkejt g˙ax ma kontx nag˙rfu.20Mexxejt lili nnifsi lejn l-g˙erf imma sibtu fis-safa.


174



Rl . (9a): Il-preçetti tal-Mulej iferr˙u l-qalb



10Il-biΩa’ tal-Mulej sinçier,u jibqa’ g˙al dejjem; il-©udizzji tal-Mulej sewwa,u mseddqa g˙alkollox. Rl .

11Eg˙ΩeΩ mid-deheb,mid-deheb l-aktar fin, o˙la mill-g˙asel u mill-qtar tax-xehda. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Kol 3, 16a.17ç

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma ta’ Kristu tg˙ammar s˙i˙a fikom;kulma tag˙mlu roddu ˙ajr lil Alla l-Missier permezz tieg˙u.Rl . Hallelujah

175


Evan©eljuInt b’liema setg˙a qieg˙ed tag˙mlu dan kollu?

Mk 11, 27-33

Qari mil-Evan©elju skont San Mark

F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù u d-dixxipli tieg˙u 27mill-©did marru Ìerusalemm. Kif kien qieg˙ed idur fit-tempju, resqu fuqu l-qassisin il-kbar u l-kittieba u x-xju˙ 28u staqsewh: «Int b’liema setg˙a qieg˙ed tag˙mlu dan kollu? U min tahielek din is-setg˙a biex tag˙mlu?»

Ìesù qalilhom: 29«Óa nag˙mlilkom mistoqsija wa˙da jien. We©buni g˙aliha, u ng˙idilkom b’liema setg˙a qieg˙ed nag˙mel dan kollu. 30Il-mag˙mudija ta’ Ìwanni kienet ˙a©a ©ejja mis-sema jew mill-bnedmin? We©buni.» 31Dawk, bejnhom u bejn ru˙hom, bdew jirra©unaw u jg˙idu: «Jekk inwe©buh: “Mis-sema,” jg˙idilna: “Mela g˙aliex ma emmintuhx?” 32Mela ng˙idulu: “Mill-bnedmin”?» Huma kienu jibΩg˙u min-nies, g˙ax kul˙add kien iΩomm li Ìwanni kien tabil˙aqq profeta. 33G˙alhekk lil Ìesù we©buh u qalulu: «Ma nafux.»

U Ìesù qalilhom: «Mela anqas jien ma ng˙idilkom b’liema setg˙a qieg˙ed nag˙mel dan.»


176


Id-Disa’ ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari ITobit kien jimxi fit-triq tas-sewwa.

Tob 1, 3; 2, 1a-8Qari mill-Ktieb ta’ Tobit

3Jiena, Tobit, kont nimxi fit-triq tas-sewwa u l-©ustizzja l-jiem kollha ta’ ˙ajti, u kont nag˙mel ˙afna karità ma’ ˙uti u ma’ ©ensi, li kienu ©ew mieg˙i fl-art tal-Assiri, f’Ninwè.

2, 1Mela fi Ωmien Sarkedon is-sultan, er©ajt lura lejn dari, u re©g˙u ng˙aqdu mieg˙i marti Anna u ibni Tobija. Kienet il-festa tag˙na ta’ G˙id il-Óamsin, il-festa tal-©img˙at; dakinhar g˙amluli pranzu kbir u jien inxt˙ett biex niekol. 2Il-mejda kienet lesta, u ˙ejjewli ˙afna ikel, u jien g˙edt lil ibni Tobija: «Mur ibni, u ara ssibx lil xi ˙add fqir minn ˙utna l-itturufnati f’Ninwè, wie˙ed li jiftakar fil-Mulej b’qalbu kollu, u ©ibu hawn biex jiekol mag˙na. Nistenniek, ibni, sa ma ter©a’ ti©i.»

3U Tobija mar ifittex lil xi ˙add fqir minn ˙utna. Meta ra©a’ lura Tobija qalli: «Missier!» «Hawn jien, ibni,» we©ibtu; u hu wie©eb u qalli: «Ara, hemm wie˙ed minn niesna, qatluh u xe˙tuh fis-suq; g˙adhom kif fgawh.» 4QbiΩt minn fejn kont, ˙allejt il-pranzu bla ma doqt xejn, u mort ©bartu mit-triq, u ˙adtu fi dwejra sa ma tg˙ib ix-xemx biex imbag˙ad nidfnu. 5Imbag˙ad er©ajt lura lejn id-dar, in˙silt u kilt bid-diqa f’qalbi. 6Ftakart fil-kelma tal-profeta G˙amos li kien qal g˙al Betel:

177


«Il-festi tag˙kom jinbidlu f’niket, u l-g˙ana tag˙kom kollu f’tinwi˙.»

U nfexxejt nibki. 7Malli niΩlet ix-xemx, mort ˙affirt qabar u dfintu.

8Il-©irien da˙ku bija u qalu: «Ma jibΩax aktar! Darba kienu jfittxuh g˙all-mewt min˙abba f’hekk u kellu ja˙rab, u issa qieg˙ed jidfen mill-©did.»



Rl . (1a): Hieni l-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej

1Hieni l-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej,li jitg˙axxaq ˙afna bil-kmandamenti tieg˙u!2Setg˙an fuq l-art ikun nislu;nisel it-tajbin ikun imbierek. Rl .

3Ìid u g˙ana jkunu f’daru;g˙al dejjem tibqa’ l-©ustizzja tieg˙u.4Dawl fid-dlam ife©© g˙at-tajbin;twajjeb u ˙anin il-bniedem sewwa. Rl .

5Tajjeb il-bniedem li j˙enn u jislef,li jmexxi ˙wej©u bir-reqqa.6G˙ax il-bniedem ©ust qatt ma jitfixkel;g˙al dejjem tibqa’ t-tifkira tieg˙u. Rl .

178


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuApok 1, 5ab

Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù Kristu, ix-xhud fidil, il-Kbir fost il-mejtin, ˙abbna u ˙allna minn dnubietnabis-sa˙˙a ta’ demmu.Rl . Hallelujah

Evan©eljuQabdu lil ibnu l-g˙aΩiΩ u qatluh, u xe˙tuh barra mill-g˙alqa.

Mk 12, 1-12


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1beda jkellem lill-qassisin, lill-kittieba u lix-xju˙ tal-poplu bil-parabboli: «Kien hemm ra©el li ˙awwel g˙alqa bid-dwieli; tella’ ˙ajt tas-sejjie˙ madwarha, ˙affer mag˙sar fiha, bnielha torri, u qabbilha lil xi bdiewa. U siefer f’art o˙ra.

2Meta wasal iΩ-Ωmien, bag˙at qaddej g˙and dawk il-bdiewa biex ji©borlu ming˙andhom is-sehem li kien imiss lilu mill-frott tal-g˙alqa. 3IΩda huma qabduh, sawtuh, u bag˙tuh lura idu f’idu. 4Ra©a’ bag˙tilhom qaddej ie˙or, u lil dan ukoll tawh fuq rasu u ©iebu ru˙hom ˙aΩin ˙afna mieg˙u. 5Bag˙tilhom ie˙or, u lil dan qatluh. Hekk ukoll bosta o˙rajn; lil xi w˙ud minnhom sawtuhom, u lil xi o˙rajn qatluhom.

6Kien baqag˙lu wie˙ed ie˙or, ibnu l-g˙aΩiΩ. Fl-a˙˙ar bag˙tilhom lilu. “Minn ibni jist˙u!” qal. 7IΩda dawk il-bdiewa bdew jg˙idu bejniethom: “Ara l-werriet! Ejjew noqtluh, u l-wirt tieg˙u jaqa’ fuqna.” 8Qabduh u qatluh, u xe˙tuh barra mill-g˙alqa.

179


9X’jag˙mel sid l-g˙alqa? Ji©i u jeqred il-bdiewa, u l-g˙alqa jqabbilha lil ˙addie˙or. 10Anqas din l-Iskrittura ma qrajtu: “Il-©ebla li warrbu l-bennejjasaret il-©ebla tax-xewka;11bis-sa˙˙a tal-Mulej se˙˙ dan;˙a©a tal-g˙a©eb f’g˙ajnejna”?»

12Huma riedu kieku jaqbduh ta˙t idejhom, g˙ax fehmu li dik il-parabbola kien qalha g˙alihom; imma beΩg˙u min-nies, u g˙alhekk ˙allewh u telqu.


180


It-Tlieta

Qari IBqajt marid b’g˙ajnejja.

Tob 2, 9-14

Qari mill-Ktieb ta’ Tobit

9Dak il-lejl ta’ G˙id il-Óamsin, wara li dfint il-mejjet, jien Tobit, in˙silt u mort fil-bit˙a tad-dar u mteddejt ta˙t il-˙ajt b’wiççi mikxuf min˙abba s-s˙ana. 10Ma ©inix f’rasi li kien hemm l-g˙asafar fil-˙ajt ta’ fuqi, u l-˙mie© s˙un tag˙hom waqa’ fuq g˙ajnejja, u ©iebli l-bjada fuqhom. U jien mort g˙and it-tobba biex ifejquni, iΩda aktar ma kienu jdewwuni, il-bjada aktar kienet tikber, sakemm g˙amejt g˙alkollox.

U bqajt marid b’g˙ajnejja g˙al erba’ snin. U ˙uti kollha g˙elew g˙alija. A˙ikar dam idur bija g˙al sentejn sakemm ma telaqx g˙al Elimajs.

11Dik il-˙abta Anna, marti, kienet ta˙dem xi xog˙lijiet tan-nisa, 12u kienet tibg˙athom g˙and sjiedhom, u huma kienu j˙allsuha. Darba minnhom fis-seba’ tax-xahar ta’ Distru qatg˙et in-nis©a u bag˙titha lis-sidien, u dawn tawha l-˙las kollu, u mieg˙u tawha wkoll gidi g˙all-mejda.

13Malli da˙let id-dar il-gidi beda jg˙ajjat. Sejja˙tilha u staqsejtha: «Dan il-gidi mnejn ©ie? Mhux misruq, hux? Er©a’ ag˙tih lil sjiedu. Ma nistg˙u nieklu xejn misruq.» 14Imbag˙ad hi qaltli: «Tawhuli rigal mal-˙las.» Jien m’emminthiex u g˙edtilha tie˙du lura g˙and sjiedu, u jien st˙ajt flokha g˙ax g˙amlet dan. U hi wie©bet: «Fejn huma l-karitajiet tieg˙ek? Fejn huma l-opri tajba tieg˙ek? Jidher sew minn dak li ©ie fuqek!»


181


Salm ResponsorjaliSalm 111 (112), 1-2.7bç-8.9

Rl . (ara 7ç): Qalbu qawwija min jittama fil-Mulej


7Xejn ma jibΩa’ minn a˙bar ˙aΩina;qalbu qawwija bit-tama tal-Mulej.8Qalbu qawwija, m’g˙andux mniex jibΩa’,sa ma jara mxejjen l-g˙adu tieg˙u. Rl .

9Iqassam u jag˙ti lill-foqra;g˙al dejjem tibqa’ l-©ustizzja tieg˙u;rasu merfug˙a bil-©ie˙. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahAlla ta’ Sidna Ìesù Kristu, il-Missier tal-glorja,jdawlilkom l-g˙ajnejn ta’ qalbkombiex tag˙rfu x’inhi t-tama tas-sej˙a tag˙kom.Rl . Hallelujah

182


Evan©eljuAg˙tu lil Çesari dak li hu ta’ Çesari, u lil Alla dak li hu ta’ Alla.

Mk 12, 13-17


F’dak iΩ-Ωmien,13bag˙tu g˙and Ìesù xi FariΩej u Erodjani biex jonsbuh f’xi kelma.

14Ìew u qalulu: «Mg˙allem, a˙na nafu li inti ra©el t˙obb is-sewwa u li ma t˙abbel rasek b’˙add, g˙ax int lejn wiçç ˙add ma t˙ares, imma t-triq ta’ Alla tg˙allimha kif tassew hi. Sewwa jew le li wie˙ed i˙allas it-taxxa lil Çesari? 15G˙andna jew ma g˙andniex in˙allsuha?»

Imma hu nteba˙ bil-wiçç b’ie˙or tag˙hom, u qalilhom: «G˙aliex tridu tinbxuni? Newluli dinar ˙a narah.» 16Newlulu dinar, u hu staqsiehom: «Ta’ min huma dan il-wiçç u din il-kitba?» Qalulu: «Ta’ Çesari.» 17Qalilhom imbag˙ad Ìesù: «Ag˙tu lil Çesari dak li hu ta’ Çesari, u lil Alla dak li hu ta’ Alla.» U stag˙©bu ˙afna bih.


183


L-Erbg˙a

Qari IIt-talba nstemg˙et quddiem il-maestà ta’ Alla.

Tob 3, 1-11a.16-17aQari mill-Ktieb ta’ Tobit

F’dak iΩ-Ωmien, 1qabditni b˙al diqa f’qalbi, u nfexxejt nolfoq u nibki; u bdejt nitlob u nitniehed: 2«Int ©ust, Mulej, u kulma tag˙mel hu sewwa; im©ibtek hi kollha ˙niena u sewwa. Int tag˙mel ˙aqq mid-dinja. 3Issa ftakar fija, Mulej, u ˙ares lejja. Tit˙allasx minn dnubieti u n-nuqqasijiet tieg˙i, jew ta’ missirijieti. Huma dinbu quddiemek 4u kisru l-kmandamenti tieg˙ek; g˙alhekk int er˙ejtna biex jisirquna, ijassruna, joqtluna u jwaqqg˙una g˙aΩ-Ωuffjett, u ©ibtna f’ilsien il-©nus kollha, li fosthom int xerridtna. 5Il-˙afna ©udizzji tieg˙ek huma tassew ©usti fl-im©iba tieg˙ek mieg˙i min˙abba dnubieti, g˙ax a˙na ma ˙arisniex il-kmandamenti tieg˙ek u lanqas imxejna sewwa quddiemek. 6Ag˙mel mieg˙i kif jog˙©bok, u ordna li jne˙˙uli ˙ajti biex ninqered minn fuq wiçç l-art, u nsir trab. A˙jar immut milli ng˙ix; g˙ax smajt biΩΩejjed tag˙jir u gideb, u g˙andi g˙ali u swied il-qalb kbir. Mulej, ag˙mel li ne˙les minn dawn id-dwejjaq, ˙allini mmur fil-post ta’ dejjem, iddawwarx wiççek minni, Mulej. Jaqbilli mmut milli ng˙ix iΩjed f’dawn id-dwejjaq kollha, u nisma’ aktar min jg˙ajjarni!»

7Dakinhar stess ©ara li Sara bint Rag˙wel, li kien joqg˙od f’Ekbatana tal-Medja, semg˙et wa˙da mis-sefturi ta’ missierha tg˙ajjarha 8li kienu Ωew©uha lil sebat ir©iel, u Asmodew, l-ispirtu ˙aΩin, qatilhom qabel ma la˙qu resqu lejha b˙alma hu soltu g˙an-nisa miΩΩew©a. Din is-seftura qaltilha: «Int il-qattiela ta’ Ωwie©ek. Ara, iΩΩewwi©t sebat ir©iel u isem ˙add minnhom ma writt! 9G˙ala ssawwatna min˙abba Ωwie©ek, ladarba mietu? Mur mag˙hom. Jalla ma naraw qatt minnek

184


u la tifel u la tifla.» 10Meta semg˙et dan imtliet bi swied il-qalb, u nfexxet tibki. Telg˙et fuq il-bejt ta’ missierha, u riedet titg˙allaq. IΩda re©g˙et ˙asbitha u qalet bejnha u bejn ru˙ha: «NibΩa’ li jg˙ajru lil missieri u jg˙idulu: “Kellek tifla wa˙da g˙aΩiΩa, u hi tg˙allqet min˙abba l-hemm tag˙ha.” G˙aliex g˙andi nwassal fil-qabar bl-g˙ali x-xju˙ija ta’ missieri? A˙jar g˙alija ma nitg˙allaq xejn, imma nitlob lil Alla li mmut u ma nismax aktar dan it-tag˙jir f’˙ajti.» 11Dak il-˙in stess fet˙et idejha lejn it-tieqa, u bdiet titlob u tg˙id: «Imbierek int, Alla ˙anin; Imbierek ismek g˙al dejjem ta’ dejjem.»

16Fl-istess ˙in it-talba tal-wa˙da u tal-ie˙or instemg˙et quddiem il-maestà ta’ Alla, 17u ntbag˙at Rafel biex ifejjaqhom it-tnejn; lil Tobit je˙ilsu mit-tbajja’ tal-bjada ta’ g˙ajnejh, biex bihom jara d-dawl ta’ Alla, u lil Sara bint Rag˙wel, jag˙tiha lil Tobija bin Tobit b’martu, u je˙lisha minn Asmodew, l-ispirtu ˙aΩin.


185


Salm ResponsorjaliSalm 24 (25), 2-3a.4b-5ab.6-7bç.8-9

Rl . (1b): Lejk jien nerfa’ ru˙i, Mulej, Alla tieg˙i

2Fik jien nittama,ma jkollix g˙ax nit˙awwad! Ma jifir˙ux l-g˙edewwa tieg˙i min˙abba fija!3Kull min jittama fik ma jkollux g˙ax jit˙awwad. Rl .

4Triqatek, Mulej, g˙arrafni,il-mog˙dijiet tieg˙ek g˙allimni.5Mexxini fis-sewwa tieg˙ek u g˙allimni,g˙ax int Alla tas-salvazzjoni tieg˙i. Rl . 6Ftakar fil-˙niena u t-tieba tieg˙ek,g˙ax huma minn dejjem, Mulej.7Inti tajjeb, Mulej; ftakar fija skont it-tieba tieg˙ek. Rl .

8Tajjeb u sewwa l-Mulej;g˙alhekk juri triqtu lill-˙atja.9Imexxi l-imsejkna fis-sewwa,jg˙allem lill-fqajrin it-triq tieg˙u. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 11, 25a.26

Hallelujah. Rl . HallelujahJien hu l-qawmien u l-˙ajja, jg˙id il-Mulej; kull min jemmen fija, dan ma jmut qatt. Rl . Hallelujah

186


Evan©eljuAlla mhux tal-mejtin, iΩda tal-˙ajjin!

Mk 12, 18-27


F’dak iΩ-Ωmien, 18resqu lejn Ìesù xi Sadduçej, li jg˙idu li ma hemmx qawmien mill-imwiet, u g˙amlulu din il-mistoqsija: 19«Mg˙allem, Mosè ˙allielna miktub li, jekk wie˙ed imutlu ˙uh u dan i˙alli warajh lil martu bla tfal, dak ikollu jiΩΩewwe© l-armla hu biex inissel ulied g˙al ˙uh. 20Mela jkun hemm sebat a˙wa, u l-kbir iΩΩewwe© u miet bla ma ˙alla tfal. 21It-tieni wie˙ed iΩΩewwe© l-armla, miet, u anqas hu ma ˙alla wlied; hekk ukoll it-tielet, 22u ˙add minnhom is-sebg˙a ma ˙alla wlied. Fl-a˙˙ar mietet il-mara wkoll. 23Issa fil-qawmien tal-imwiet, meta jqumu lkoll, mart min minnhom tkun? G˙ax is-sebg˙a jkunu ΩΩew©uha.»

24Qalilhom Ìesù: «U mhux g˙alhekk tiΩbaljaw intom, g˙ax la tafu l-Iskrittura u lanqas il-qawwa ta’ Alla! 25G˙ax il-bnedmin, meta jqumu mill-imwiet, la jiΩΩew©u u lanqas iΩew©u, imma jkunu b˙all-an©li fis-smewwiet. 26G˙al dak imbag˙ad li hu qawmien mill-imwiet, fil-ktieb ta’ Mosè, fejn jissemma l-g˙ollieq, ma qrajtux kif Alla qallu: “Jiena Alla ta’ Abraham, Alla ta’ IΩakk, u Alla ta’ Ìakobb”? 27Alla mhux tal-mejtin, iΩda tal-˙ajjin! Sejrin Ωball g˙all-a˙˙ar.»


187


Il-Óamis

Qari IAg˙mel ˙niena mieg˙i u mag˙ha ˙a nixjie˙u flimkien.

Tob 6, 10-11; 7, 1.9-17; 8, 4-9aQari mill-Ktieb ta’ Tobit

F’dak iΩ-Ωmien, 10da˙lu l-Medja u kienu qrib Ekbatana, 11meta Rafel qal liΩ-Ωag˙Ωug˙: «Óija Tobija!» «Hawn jien,» wie©bu. Qallu Rafel: «Jen˙tie© li l-lejl ng˙adduh g˙and Rag˙wel, qarib tieg˙ek li g˙andu bintu jisimha Sara.»

7,1Kif da˙lu f’Ekbatana, Tobija qal lil sie˙bu: «Óija G˙aΩarija, ˙udni dritt g˙and qaribna Rag˙wel.» U ˙adu g˙and Rag˙wel, u sabuh bilqieg˙da fil-bieb tal-bit˙a, u sellmulu huma l-ewwel, u hu qalilhom: «Sliem s˙i˙ g˙alikom, ˙uti, wasaltu sewwa, qawwijin u s˙a˙!»

9Meta n˙aslu u ndafu u qag˙du g˙all-mejda, Tobija qal lil Rafel: «Óija G˙aΩarija, g˙id lil Rag˙wel jag˙tini b’marti lil ku©inti Sara.»

10Rag˙wel sama’ dan il-kliem u qallu: «Kul u ixrob u g˙addi l-lejl kuntent. M’hawnx bniedem ˙liefek li g˙andu d-dritt li jie˙u ’l Sara binti, g˙aΩiΩ ˙ija; lanqas jien ma nista’ nag˙tiha lil ˙addie˙or ˙lief lilek, g˙ax int l-eqreb lejja. Imma n˙oss li g˙andi ng˙idlek is-sewwa, ibni; 11di©à tajtha lil sebat ir©iel o˙ra minn ˙utna, u kollha mietu dak il-lejl stess li resqu lejha. U issa, ibni, kul u ixrob, u jag˙mel il-Mulej.»

Wie©eb Tobija: 12«Ma niekol u ma nixrob xejn hawn ©ew qabel ma tkun irran©ajt din l-affari tieg˙i.» U Rag˙wel wie©bu: «Hekk nag˙mel: nag˙tiha lilek skont il-li©i tal-Ktieb ta’ Mosè; is-sema stess qatag˙ha li nag˙tiha lilek. Óu lil o˙tok. Minn issa ’l quddiem int ˙uha u hi o˙tok. Tieg˙ek hi mil-lum ’il quddiem g˙al dejjem. U Sid is-sema jag˙tikom ir-riΩq il-lejla, ibni. I˙enn g˙alikom u jag˙tikom is-sliem.»

188


13Rag˙wel sejja˙ lil bintu Sara, u meta ©iet, ˙adilha idha u taha lil Tobija, u qallu: «Óudha kif g˙andi nag˙tihielek b’martek skont il-li©i u l-ordni li hemm miktuba fil-Ktieb ta’ Mosè. Ûommha g˙alik, u ˙udha g˙and missierek qawwija u s˙i˙a. Alla tas-smewwiet iwassalkom bis-sliema.» 14U sejja˙ lil ommha, u qalilha biex i©©ib karta, u kiteb il-kitba taΩ-Ωwie©, u hekk tahielu b’martu, skont l-ordni tal-Li©i ta’ Mosè. U minn dak il-˙in bdew jieklu u jixorbu.

15Rag˙wel sejja˙ lil martu G˙edna, u qalilha: «O˙ti, lesti l-kamra l-o˙ra tar-rqad, u da˙˙al fiha lil Sara.» 16G˙edna marret u lestiet il-kamra kif qalilha, u da˙˙let lil Sara fiha bid-dmug˙ f’g˙ajnejha min˙abba fiha. Imbag˙ad ixxuttat id-dmug˙ u qaltilha: 17«Ag˙mel il-qalb binti, Sid is-smewwiet jag˙tik ir-riΩq wara dan l-g˙ali kollu tieg˙ek. Qawwi qalbek, binti.» U ˙ar©et minn hemm.

8,4Meta l-o˙rajn ˙ar©u u g˙alqu l-bieb tal-kamra, Tobija qam mill-friex u qalilha: «O˙ti, qum! Óa nishru u nitolbu quddiem Sidna, li jag˙mel ˙niena mag˙na u jsalvana.» Sara qamet u bdew jitolbu bil-˙niena s-salvazzjoni u jg˙idu: 5«Imbierek int, o Alla ta’ missirijietna, u mbierek ismek g˙al dejjem ta’ dejjem! Iberkuk is-smewwiet u l-˙olqien kollu g˙al dejjem ta’ dejjem. 6Int g˙amilt lil Adam, u tajtu b’martu lil Eva b˙ala g˙ajnuna u appo©©, u minnhom it-tnejn tnisslu l-bnedmin. U int g˙edt: “Mhux sewwa li r-ra©el jibqa’ wa˙du, ˙a nag˙mlu g˙ajnuna li tkun tixbhu.” 7U issa jien lil din o˙ti ma ΩΩewwi©thiex g˙all-passjoni tal-©isem, imma fis-sewwa. Ag˙mel ˙niena mieg˙i u mag˙ha ˙a nixjie˙u flimkien.» 8U qalu flimkien it-tnejn: «Ammen, Ammen!» 9U dak il-lejl raqdu.


189


Salm ResponsorjaliSalm 127 (128), 1-2.3.4-5

Rl . (ara 1a): Hieni kull min jibΩa’ mill-Mulej

1Hieni kull min jibΩa’ mill-Mulej,kull min jimxi fit-triqat tieg˙u!2Mix-xog˙ol ta’ jdejk inti tiekol;hieni int, u riΩqek tajjeb! Rl .


4Ara, kif ikun imbierek il-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej!5Ibierkek il-Mulej minn Sijon!Jalla tara l-©id ta’ Ìerusalemm tul ˙ajtek kollha! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuAra 2 Tim 1, 10

Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Salvatur tag˙na Kristu Ìesù qered il-mewtu dawwal il-˙ajja permezz tal-Evan©elju.Rl . Hallelujah

190


Evan©eljuMa hemmx kmandament ie˙or akbar minn dawn.

Mk 12, 28b-34


F’dak iΩ-Ωmien, 28wie˙ed mill-kittieba resaq fuq Ìesù u staqsieh: «Liema wie˙ed fost il-kmandamenti kollha huwa l-ewwel?»

29Ìesù wie©bu: «L-ewwel wie˙ed huwa dan: Isma’ IΩrael; il-Mulej, Alla tag˙na, Mulej wie˙ed hu, 30u int g˙andek t˙obb lill-Mulej, Alla tieg˙ek, b’qalbek kollha, b’ru˙ek kollha, b’mo˙˙ok kollu, u bil-qawwa tieg˙ek kollha. 31U t-tieni hu dan: Óobb lil g˙ajrek b˙alek innifsek. Ma hemmx kmandament ie˙or akbar minn dawn.»

32Qallu l-kittieb: «Sewwa qieg˙ed tg˙id, Mg˙allem; g˙andek ra©un tg˙id li wie˙ed hemm, u li ma hemmx ie˙or ˙liefu. 33Iva, li t˙obb lilu b’qalbek kollha, b’mo˙˙ok kollu, u bil-qawwa tieg˙ek kollha, u t˙obb lil g˙ajrek b˙alek innifsek, huwa aqwa minn kull sagrifiççju tal-˙ruq u mis-sagrifiççji kollha.»

34Ìesù, meta rah kemm kien wie©eb bil-g˙aqal, qallu: «M’intix ’il bog˙od mis-Saltna ta’ Alla.» U ˙add ma kellu l-˙ila jistaqsih iΩjed.


191


Il-Ìimg˙a Qari IAlla l-ewwel ikkastigani, iΩda issa, ara, jien qieg˙ed nara lil ibni.

Tob 11, 5-17Qari mill-Ktieb ta’ Tobit

F’dak iΩ-Ωmien, 5Anna kienet toqg˙od bilqieg˙da tg˙arrex lejn it-triq mnejn kienet tistenna lil binha ©ej. 6Malli lem˙itu ©ej marret tg˙id lil missieru: «Ara, ibnek ©ej, u mieg˙u hemm ir-ra©el li mar mieg˙u.»

7Rafel imbag˙ad qal lil Tobija, qabel ma dan qorob lejn missieru: «Naf li g˙ajnejn missierek se jinfet˙u. 8Og˙roklu g˙ajnejh bil-marrara tal-˙uta, u d-duwa tixrob il-bjada u din titqaxxar, u missierek jie˙u d-dawl u jibda jara.» 9Anna marret ti©ri u nxte˙tet fuq g˙onq binha u qaltlu: «Fl-a˙˙ar rajtek, ibni; issa nista’ mmut!» U nfexxet tibki.

10Tobit qam, u tfixkel f’ri©lejh hu u ˙iere© mill-bieb tal-bit˙a. 11U Tobija mar jilqg˙u bil-marrara tal-˙uta f’idu, u nefa˙ f’g˙ajnejh u qabdu minn drieg˙u, u qallu: «Ag˙mel il-qalb, missier!» G˙amillu d-duwa fuq g˙ajnejh u din bdiet ta˙arqu. 12Imbag˙ad b’idejh it-tnejn qaxxarlu l-bjada minn truf g˙ajnejh.

13Tobit inxte˙et fuq g˙onq ibnu u nfexx f’bikja: «Qieg˙ed narak, ibni, dawl ta’ g˙ajnejja!» 14U ssokta jg˙id: «Imbierek Alla! Imbierek l-isem kbir tieg˙u! Imberkin l-an©li qaddisa tieg˙u! Kbir ismu fuqna, u mberkin l-an©li tieg˙u g˙al dejjem ta’ dejjem. Wara li kkastigani, issa, ara, jien qieg˙ed nara lil ibni Tobija.»

15Tobija da˙al ©ewwa fer˙an ibierek lil Alla b’kemm kellu sa˙˙a, u g˙arraf lil missieru Tobit li Alla kien tah ir-riΩq fit-triq; ©abar il-flus; iΩΩewwe© lil Sara bint Rag˙wel, li di©à qieg˙da fil-bieb ta’ Ninwè, u g˙oddha waslet.

192


16Kollu fer˙an Tobit ˙are© jilqa’ l-g˙arusa ta’ ibnu fil-bieb ta’ Ninwè. U n-nies ta’ Ninwè stag˙©bu meta rawh miexi mg˙a©©el kemm jifla˙ bla ma jΩommu ˙add minn idu. Tobit stqarr quddiem kul˙add li Alla ˙enn g˙alih, u feta˙lu g˙ajnejh.

17Imbag˙ad resaq lejn Sara, mart ibnu, berikha u qalilha: «Mer˙ba bik, binti! Imbierek Alla tieg˙ek li ©iebek g˙andna, binti! Imbierek missierek! Imbierek ibni Tobija! Imbierka int, binti! Id˙ol f’darek, qawwija u s˙i˙a! Id˙ol imbierka u fer˙ana! Id˙ol, binti!»


193


Salm ResponsorjaliSalm 145 (146), 1b-2abç.6ç-7.8-9a.9bç-10

Rl . (1b): Fa˙˙ar, ru˙ tieg˙i, il-Mulej

1Fa˙˙ar, ru˙ tieg˙i, il-Mulej.2Infa˙˙ar il-Mulej tul ˙ajti kollha;ng˙anni lil Alla tieg˙i kemm indum ˙aj. Rl .

6Il-Mulej li jΩomm kelmtu g˙al dejjem,7li jag˙mel ˙aqq lill-ma˙qurin,u jag˙ti l-˙obΩ lill-im©ew˙in. Il-Mulej li je˙les lill-imjassrin. Rl .

8Il-Mulej li jifta˙ g˙ajnejn l-g˙omja;il-Mulej li jerfa’ lill-milwijin; il-Mulej li j˙obb lill-©usti;9il-Mulej li j˙ares lill-barranin. Rl .

Hu li jΩomm lill-iltim u lill-armla,imma lill-˙Ωiena j˙arbtilhom triqathom.10Il-Mulej isaltan g˙al dejjem; Alla tieg˙ek, Sijon, minn nisel g˙al nisel. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahJekk xi ˙add i˙obbni, i˙ares kelmti, jg˙id il-Mulej,u Missieri j˙obbu, u a˙na ni©u g˙andu.Rl . Hallelujah

194


Evan©eljuKif inhi li l-kittieba jg˙idu li l-Messija huwa bin David?

Mk 12, 35-37


F’dak iΩ-Ωmien, 35hu u jg˙allem fit-tempju, Ìesù qabad u qal: «Din kif inhi li l-kittieba jg˙idu li l-Messija huwa bin David? 36David stess, imnebba˙ mill-Ispirtu s-Santu, qal:“Il-Mulej qal lil Sidi:Oqg˙od fuq il-lemin tieg˙i,sa ma nkun qeg˙edt l-g˙edewwa tieg˙ek ta˙t ri©lejk.”37Jekk David stess sejja˙lu Sidu, mela kif inhu ibnu?»

U dik il-kotra kbira ta’ nies qag˙det tisimg˙u bil-qalb kollha.


195


Is-SibtQari IIssa bierku lill-Mulej. Jien tiela’ g˙and min bag˙atni.

Tob 12, 1.5-15.20

Qari mill-Ktieb ta’ Tobit

F’dak iΩ-Ωmien, 1malli g˙addiet il-festa tat-tie©, Tobit sejja˙ lil Tobija ibnu u qallu: «Ibni, qis li t˙allas skont ma ˙aqqu lil dak ir-ra©el li ©ie jwasslek, u ag˙tih xi ˙a©a aktar.» 5Imbag˙ad sejja˙lu u qallu: «Nofs kulma ©ibtilna mieg˙ek hu tieg˙ek bi ˙las. Óudu, u tista’ tmur bis-sliem.»

6Rafel imbag˙ad sej˙ilhom bil-mo˙bi u qalilhom: «Bierku lil Alla u fa˙˙ruh quddiem il-˙ajjin kollha g˙all-©id kollu li g˙amel mag˙kom, biex iberkuh u jg˙annu g˙ana ta’ tif˙ir f’©ie˙ ismu. Xandru mal-bnedmin kollha kulma g˙amel Alla u ag˙tuh ©ie˙ u titnikkrux biex tfa˙˙ruh. 7Tajjeb li wie˙ed iΩomm mo˙bi s-sigriet tas-sultan, iΩda unur li wie˙ed ifa˙˙ar u jxandar l-opri ta’ Alla.

Ag˙mlu t-tajjeb u ma jil˙aqkom ebda deni. 8A˙jar it-talb bil-qalb, u l-karità bis-sewwa, mill-g˙ana bid-dnewwa. A˙jar tag˙ti l-karità, milli ta˙Ωen id-deheb. 9Il-karità te˙ilsek mill-mewt, u tnaddfek minn kull dnub. Dawk li jag˙mlu l-karità jimtlew bil-˙ajja. 10Dawk li jag˙mlu d-dnub u l-in©ustizzja, huma l-g˙edewwa tag˙hom infushom.

11Irrid ng˙idilkom is-sewwa kollu, u ma na˙bilkom xejn. Di©à g˙arraftkom: Tajjeb li wie˙ed iΩomm mo˙bi s-sigriet tas-sultan, iΩda unur li wie˙ed ixandar l-opri ta’ Alla. 12U issa, meta int u Sara kontu titolbu, jien kont inwassal it-talb tag˙kom quddiem il-maestà tal-Mulej u nfakkru fih; meta kont tidfen il-mejtin kont nag˙mel

196


l-istess. 13Meta int ma qg˙adtx ta˙sibha darbtejn biex tqum, t˙alli l-ikel, u tmur tkeffen il-mejjet, jien kont mibg˙ut biex in©arrbek.

14U issa Alla bl-istess mod bag˙atni biex infejjaq lilek u lil Sara, mart ibnek.

15Jien Rafel, wie˙ed mis-seba’ an©li, li qeg˙din quddiem il-maestà tal-Mulej, u nistg˙u nersqu lejh. 20Issa bierku lill-Mulej fuq l-art; fa˙˙ru lil Alla. Jien tiela’ g˙and min bag˙atni. Iktbu kulma ©ralkom.» Kif qal hekk g˙ola ’l fuq.


Salm ResponsorjaliTob 13, 2.6.7.8

Rl . (2a): Imbierek Alla, li jg˙ix g˙al dejjem

2Imbierek Alla, li jg˙ix g˙al dejjem,u mbierka s-saltna tieg˙u!Hu jikkastiga u j˙enn;iwasslek sal-qabar f’qieg˙ l-art,u mbag˙ad jerfg˙ek mill-akbar qerda.M’hemm ˙add li je˙les minn idejh. Rl .

6Meta b’qalbkom s˙i˙a u ru˙kom kollha,ter©g˙u lura g˙al g˙andu,imbag˙ad hu jdur lejkom, u ma ja˙bix iΩjed wiççu minnkom. Rl .

197


7Ara x’g˙amel mag˙kom!Fa˙˙ruh b’kemm g˙andkom ˙ila,u bierku l-Mulej il-©ust,u fa˙˙ru s-sultan ta’ dejjem. Rl .

8Infa˙˙ru jien f’art l-eΩilju tieg˙i,u nuri l-qawwa u l-kobor tieg˙u lill-©ens midneb.Er©g˙u lura g˙al g˙andu, midinbin, u g˙amlu l-©ustizzja quddiemu.Min jaf jilqag˙komx u j˙ennx g˙alikom? Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuMt 5, 3

Hallelujah. Rl . HallelujahHenjin il-foqra fl-ispirtu, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas-Smewwiet.Rl . Hallelujah

198


Evan©eljuMk 12, 38-44

Din l-armla fqira tefg˙et iktar minn dawk kollha li tefg˙u fit-teΩor.


F’dak iΩ-Ωmien, 38Ìesù, hu u jg˙allem lin-nies fit-tempju qalilhom: «Ift˙u g˙ajnejkom mill-kittieba, li j˙obbu jduru mat-toroq bi lbiesi twal, jixtiequ min isellmilhom fil-pjazez, 39u fis-sinagogi joqog˙du fis-si©©ijiet ta’ quddiem, u fil-postijiet ewlenin fil-pranzijiet; 40iberbqu ©id ir-romol, u mbag˙ad g˙al wiçç in-nies idumu ˙afna jitolbu. Dawn jie˙du kundanna aktar iebsa.»

41Kien qieg˙ed biswit it-teΩor, i˙ares u jara xi flus jitfg˙u n-nies fit-teΩor. Bosta g˙onja bdew jitfg˙u ˙afna. 42Resqet wa˙da armla fqira u tefg˙et biççtejn Ωg˙ar, ji©ifieri xi ftit çenteΩmi.

43Hu sejja˙ id-dixxipli tieg˙u u qalilhom: «Tassew ng˙idilkom, li din l-armla fqira tefg˙et iktar minn dawk kollha li tefg˙u fit-teΩor. 44G˙ax dawk kollha tefg˙u miΩ-Ωejjed tag˙hom, imma hi, fil-faqar tag˙ha, tefg˙et kulma kellha, dak kollu li kellha biex tg˙ix.»


199


Ìesù tbaxxa lejn l-art u beda jikteb b’sebg˙u fit-trab. Lill-kittieba u lill-FariΩej qalilhom: “Min fostkom hu bla dnub jitfg˙alha hu l-ewwel ©ebla.” U ra©a’ tbaxxa

jitkeb fit-trab. Kif semg˙uh jg˙id dan, qabdu u telqu wie˙ed wara l-ie˙or, ibda mix-xju˙, u Ìesù baqa’ wa˙du mal-mara, wieqfa fin-nofs.

...Qalilha Ìesù: “Mur, u mil-lum ‘il quddiem tidnibix iΩjed.” Ìw 8, 8-9.11

200


Ìesù u l-mara li nqabdet fl-adulterjuJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni privata

201


L-G˙axar ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IAlla jfarra©na biex a˙na nkunu nistg˙u nfarr©u lil dawk kollha li jinsabu f’kull xorta ta’ hemm.

2 Kor 1, 1-7

Qari mit-Tieni Ittra ta’ San Pawl Appostlu lill-Korintin

1Pawlu, appostlu ta’ Ìesù Kristu bir-rieda ta’ Alla, u Timotju, ˙ija, lill-Knisja ta’ Alla li qieg˙da f’Korintu, flimkien mal-qaddisin kollha li qeg˙din fl-Akaja: 2grazzja lilkom u sliem ming˙and Alla l-Missier tag˙na u l-Mulej Ìesù Kristu.

3Imbierek Alla u Missier Sidna Ìesù Kristu, Missier il-˙niena u Alla ta’ kull fara©. 4Hu jfarra©na fil-hemm kollu tag˙na, biex a˙na, permezz tal-fara© li bih Alla jfarra© lilna, inkunu nistg˙u nfarr©u lil dawk kollha li jinsabu f’kull xorta ta’ hemm. 5B˙alma joktru fina s-sofferenzi ta’ Kristu, hekk ukoll permezz ta’ Kristu, joktor fina l-fara©.

6In-niket tag˙na jservi g˙all-fara© u s-salvazzjoni tag˙kom; u jekk nitfarr©u, dan iservi g˙all-fara© tag˙kom, li ja˙dem fikom biex ikollkom il-qawwa tissaportu s-sofferenzi li nissaportu a˙na wkoll. 7B’hekk, it-tama tag˙na fikom hi dejjem qawwija, g˙ax a˙na nafu li, kif intom taqsmu mag˙na s-sofferenzi tag˙na, hekk ukoll taqsmu l-fara© tag˙na.


202



Rl . (9a): Ippruvaw u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej

2Kull ˙in inbierek il-Mulej;tif˙iru dejjem fuq fommi.3Bil-Mulej tifta˙ar ru˙i; jisimg˙u l-fqajrin u jifir˙u. Rl .

4Xandru l-kobor tal-Mulej mieg˙i;˙a ng˙ollu ismu flimkien.5Jien fittixt il-Mulej,u we©ibni, minn kull biΩa’ tieg˙i ˙elisni. Rl .

6Óarsu lejh u jiddi bil-fer˙ wiççkom,u ma jkollkomx g˙ax tist˙u.7Dan il-fqajjar sejja˙ u l-Mulej semg˙u,u mid-dwejjaq tieg˙u kollha ˙elsu. Rl .

8L-an©lu tal-Mulej jg˙asses madwar dawk li jibΩg˙u minnu, u je˙lishom.9Ippruvaw u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej;hieni l-bniedem li jistkenn fih. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuMt 5, 12a

Hallelujah. Rl . HallelujahIfir˙u u thennew, g˙ax ˙laskom kbir fis-smewwiet. Rl . Hallelujah

203


Evan©eljuHenjin il-foqra fl-ispirtu.

Mt 5, 1-12

Qari mill-Evan©elju skont San Mattew

F’dak iΩ-Ωmien, 1kif ra l-folol, Ìesù tala’ fuq il-muntanja, qag˙ad bilqieg˙da, u resqu lejh id-dixxipli tieg˙u. 2Feta˙ fommu u qabad jg˙allimhom u jg˙id:3«Henjin il-foqra fl-ispirtu, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas-Smewwiet.4Henjin l-imnikkta, g˙ax huma jkunu mfarr©a.5Henjin ta’ qalbhom ˙elwa, g˙ax huma jkollhom b’wirthom l-art.6Henjin dawk li huma bil-©u˙ u l-g˙atx tal-©ustizzja, g˙ax huma jkunu mxebbg˙in.7Henjin dawk li j˙ennu, g˙ax huma jsibu ˙niena.8Henjin dawk li huma safja f’qalbhom, g˙ax huma jaraw ’l Alla.9Henjin dawk li j©ibu l-paçi, g˙ax huma jissej˙u wlied Alla.10Henjin dawk li huma ppersegwitati min˙abba s-sewwa, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas-Smewwiet.11Henjin intom, meta jg˙ajrukom u jippersegwitawkom u jaqilg˙u kull xorta ta’ ˙aΩen u gideb kontra tag˙kom min˙abba fija. 12Ifir˙u u thennew, g˙ax ˙laskom kbir fis-smewwiet. Hekk kienu jippersegwitawhom lill-profeti li kienu qabilkom.»


204


It-TlietaQari IÌesù Kristu ma kienx ”iva” u “le”; fih kien hemm l-”iva” we˙idha.

2 Kor 1, 8-22


Óuti, 18tassew, daqskemm tassew hu fidil Alla, li l-kelma tag˙na lilkom ma kinitx “iva” u “le”. 19L-Iben ta’ Alla, Ìesù Kristu, li xandarnielkom a˙na, jiena u Silvanu u Timotju, ma kienx “iva” u “le”; fih kien hemm l-“iva” we˙idha.

20G˙ax fih il-weg˙diet ta’ Alla kollha saru “iva”. Hu g˙alhekk li a˙na, permezz tieg˙u, ng˙idu l-“Ammen” g˙all-glorja ta’ Alla.

21Alla hu li jwettaq kemm lilkom u kemm lilna fi Kristu, li kkonsagrana g˙alih innifsu; 22hu li ssi©illana wkoll bis-si©ill tieg˙u, u tana b’rahan l-Ispirtu fi qlubna.


205


Salm ResponsorjaliSalm 118 (119), 129.130.131.132. 133.135

Rl . (135a): Óa jiddi wiççek fuq il-qaddej tieg˙ek, Mulej

129Tal-g˙a©eb huma l-preçetti tieg˙ek,g˙alhekk t˙arishom qalbi.130It-tifsir ta’ kelmtek jag˙ti d-dawl,ifiehem lil min ma jafx. Rl .

131Nifta˙ fommi u nie˙u r-ru˙,g˙ax nixxennaq g˙all-kmandamenti tieg˙ek.132Dur lejja u ˙enn g˙alija,kif dejjem tag˙mel ma’ min i˙obb ’l ismek. Rl .

133Ûomm s˙i˙ il-mixi tieg˙i skont il-weg˙da tieg˙ek,u ebda deni ma ja˙kem fuqi.135Óa jiddi wiççek fuq il-qaddej tieg˙ek,g˙allimni l-kmandamenti tieg˙ek. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahHekk g˙andu jiddi d-dawl tag˙kom quddiem il-bnedmin, biex jaraw l-g˙emejjel tajba tag˙kom u jag˙tu glorja lil Missierkom.Rl . Hallelujah

206


Evan©eljuMt 5, 13-16

Intom id-dawl tad-dinja.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 13«Intom il-mel˙ tal-art. Imma jekk il-mel˙ jaqta’, biex jer©a’ jie˙u t-tog˙ma? Ma jibqa’ tajjeb g˙al xejn iΩjed ˙lief biex jintrema barra u jintrifes min-nies.

14Intom id-dawl tad-dinja. Belt li tkun qieg˙da fuq muntanja ma tistax tin˙eba. 15Anqas ma jixeg˙lu l-musbie˙ u jqeg˙duh ta˙t is-sieg˙, iΩda fuq l-imnara, u hekk idawwal lil kull min ikun fid-dar. 16Hekk g˙andu jiddi d-dawl tag˙kom quddiem il-bnedmin, biex jaraw l-g˙emejjel tajba tag˙kom u jag˙tu glorja lil Missierkom li hu fis-smewwiet.»


207


L-Erbg˙aQari ITana l-˙ila li nkunu ministri tal-patt il-©did, il-patt mhux tal-ittra imma tal-Ispirtu.

2 Kor 3, 4-11


Óuti, 4tant a˙na g˙andna qalbna qawwija quddiem Alla permezz ta’ Kristu! 5Mhux li a˙na minna nfusna g˙andna l-˙ila na˙sbu li xi ˙a©a ©ejja minna nfusna; il-˙ila tag˙na ©ejja ming˙and Alla, 6li tana l-˙ila li nkunu ministri tal-patt il-©did, il-patt mhux tal-ittra imma tal-Ispirtu; g˙ax l-ittra toqtol, imma l-Ispirtu jag˙ti l-˙ajja.

7Issa jekk il-ministeru tal-mewt imnaqqax fil-©ebel kien hekk imdawwal bil-glorja li wlied IΩrael ma setg˙ux iΩommu g˙ajnejhom f’wiçç Mosè min˙abba fid-dija ta’ wiççu - u din ma kinitx g˙al dejjem – 8kemm aktar ikun imdawwal bil-glorja l-ministeru tal-Ispirtu?

9Jekk il-ministeru tal-kundanna kien imdawwal bil-glorja, kemm aktar jiddi bil-glorja l-ministeru tal-©ustifikazzjoni! 10Anzi, minn daqshekk, dak li darba kellu l-glorja ma kellu glorja xejn ˙dejn il-kobor bla qjies tal-glorja ta’ issa.

11Jekk kien imdawwal bil-glorja l-ministeru li kellu jg˙addi, kemm aktar hu mdawwal bil-glorja dak li g˙andu jibqa’.


208


Salm ResponsorjaliSalm 98 (99), 5.6.7.8.9

Rl . (ara 9ç): Int qaddis, Mulej, Alla tag˙na

5G˙ollu bit-tif˙ir lill-Mulej, Alla tag˙na,inxte˙tu quddiem mirfes ri©lejh, g˙ax hu qaddis! Rl .

6Mosè u Aron fost il-qassisin tieg˙u,u Samwel fost dawk li jsej˙u ismu, kienu jsej˙u l-Mulej, u hu jwe©ibhom. Rl .

7F’kolonna ta’ s˙ab kien jitkellem mag˙hom;kienu j˙arsu l-preçetti u l-li©i li tahom. Rl .

8Mulej, Alla tag˙na, inti smajthom;int Alla li tag˙der kont g˙alihom;iΩda t˙allast tal-im©iba ˙aΩina tag˙hom. Rl .

9G˙ollu bit-tif˙ir lill-Mulej, Alla tag˙na,u nxte˙tu quddiem l-g˙olja mqaddsa tieg˙u;g˙ax qaddis hu l-Mulej, Alla tag˙na! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuSalm 24 (25) 4b.5a

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-mog˙dijiet tieg˙ek g˙allimni, Mulej;mexxini fis-sewwa tieg˙ek u g˙allimni.Rl . Hallelujah

209




F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 17«Xejn ta˙sbu li ©ejt inwaqqa’ l-Li©i jew il-Profeti; jiena ma ©ejtx biex inwaqqag˙hom, iΩda biex inwassalhom g˙all-milja tag˙hom.

18Tassew ng˙idilkom, li sa ma jkunu g˙addew is-sema u l-art anqas l-iΩg˙ar ittra jew tikka wa˙da mil-Li©i ma titne˙˙a sa ma jkun se˙˙ kollox.

19Jekk mela xi ˙add i©ib fix-xejn wie˙ed mill-iΩg˙ar minn dawn il-kmandamenti u jg˙allem lin-nies biex jag˙mlu l-istess, dan jissejja˙ l-iΩg˙ar fis-Saltna tas-Smewwiet. Imma min i˙arishom u jg˙allimhom, dan kbir jissejja˙ fis-Saltna tas-Smewwiet.»


210


Il-ÓamisQari IAlla idda fi qlubna biex jag˙tina d-dawl tal-g˙arfien tal-glorja ta’ Alla.

2 Kor 3, 15 – 4, 1.3-6


Óuti, 15sal-lum stess, kull meta wlied IΩrael jaqraw il-Li©i ta’ Mosè hemm velu fuq qalbhom; 16dan il-velu jitne˙˙a meta jer©g˙u lura lejn il-Mulej.

17G˙ax il-Mulej huwa l-Ispirtu, u fejn hemm l-Ispirtu tal-Mulej hemm il-˙elsien. 18A˙na lkoll, li b’wiççna mikxuf nirriflettu b˙al f’mera l-glorja tal-Mulej, qeg˙din ninbidlu fl-istess xbieha minn glorja g˙al glorja skont ma jag˙tina l-Mulej, li hu Spirtu.

4,1Ladarba g˙all-˙niena ta’ Alla a˙na g˙andna dan il-ministeru, ma naqtg˙ux qalbna.

3Jekk imbag˙ad l-Evan©elju tag˙na jibqa’ mistur g˙al dawk li jintilfu; 4dawk li l-alla ta’ din id-dinja dallmilhom il-mo˙˙ tag˙hom nieqes mill-fidi, biex ma jarawx jiddi d-dawl tal-Evan©elju glorjuΩ ta’ Kristu, li hu xbieha ta’ Alla.

5G˙ax a˙na ’l Ìesù l-Mulej qeg˙din inxandru, u mhux lilna nfusna; a˙na m’a˙niex ˙lief qaddejja tag˙kom min˙abba f’Ìesù Kristu. 6Dan Alla li qal: «Óa jiddi d-dawl mid-dlam», dak hu li idda fi qlubna biex jag˙tina d-dawl tal-g˙arfien tal-glorja ta’ Alla, li tiddi f’wiçç Kristu.


211


Salm ResponsorjaliSalm 84 (85), 9ab-10.11-12.13-14

Rl . (ara 10b): Jg˙ammar is-seb˙ ta’ Alla f’artna

9Óa nisma’ xi jg˙id Alla;il-Mulej is-sliem ixandar.10Qrib hi tassew is-salvazzjoni tieg˙u g˙al dawk li jibΩg˙u minnu,biex jg˙ammar is-seb˙ f’artna. Rl .

11It-tieba u l-fedeltà jiltaqg˙u,il-©ustizzja u s-sliem jitbewsu.12Il-fedeltà mill-art tinbet,u l-©ustizzja mis-sema tixref. Rl .

13Il-Mulej ukoll jag˙ti l-©id tieg˙u,u artna tag˙ti l-frott tag˙ha.14Il-©ustizzja quddiemu timxi,u s-sliem fuq il-passi tieg˙u. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahNag˙tikom kmandament ©did, jg˙id il-Mulej;b˙alma ˙abbejtkom jien, hekk ukoll ˙obbu intom lil xulxin.Rl . Hallelujah

212


Evan©eljuIl-kundanna tist˙oqq ukoll lil min jinkorla g˙al ˙uh.

Mt 5, 20-26


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 20«Ng˙idilkom li, jekk il-˙ajja tajba tag˙kom ma tkunx ˙afna a˙jar minn dik tal-kittieba u l-FariΩej, ma tid˙lux fis-Saltna tas-Smewwiet.

21Smajtu xi ntqal lin-nies ta’ dari: “La toqtolx.” Mela jekk xi ˙add joqtol ikun ˙aqqu l-kundanna. 22Imma jien ng˙idilkom li l-kundanna tist˙oqq ukoll lil min jinkorla g˙al ˙uh. Jekk imbag˙ad xi ˙add lil ˙uh jg˙idlu: “Ìifa”, ikun ˙aqqu l-kundanna tas-Sinedriju; u jekk jg˙idlu: “Iblah”, ikun ˙aqqu n-nar tal-infern.

23Mela jekk tkun qieg˙ed ittalla’ l-offerta tieg˙ek fuq l-artal u hemm tiftakar li ˙uk g˙andu xi ˙a©a kontra tieg˙ek, 24˙alli l-offerta tieg˙ek hemmhekk quddiem l-artal u mur l-ewwel irran©a ma’ ˙uk, u mbag˙ad ejja talla’ l-offerta tieg˙ek.

25Lil min ikun se jtellg˙ek il-qorti ˙udu bil-kelma t-tajba mill-aktar fis waqt li tkun g˙adek mieg˙u fit-triq, li ma jmurx jag˙tik f’idejn l-im˙allef, u l-im˙allef f’idejn l-g˙assies, u hekk issib ru˙ek fil-˙abs. 26Tassew ng˙idlek, minn hemm ©ew ma to˙ro©x qabel ma tkun ˙allast l-a˙˙ar tliet ˙abbiet!»


213


Il-Ìimg˙a Qari IDak li qajjem lill-Mulej Ìesù, lilna wkoll g˙ad iqajjimna flimkienma’ Ìesù u jressaqna quddiemu flimkien mag˙kom.

2 Kor 4, 7-15Qari mit-Tieni Ittra ta’ San Pawl Appostlu lill-Korintin

Óuti, 4a˙na g˙andna t-teΩor f’©arar tal-fu˙˙ar, ˙alli b’hekk jidher sewwa li l-kobor ta’ din il-qawwa ©ej minn Alla, u mhux minna. 8A˙na minn kullimkien ninsabu mag˙fusin, iΩda m’a˙niex mg˙attnin; im˙assbin, iΩda ma g˙andniex qalbna maqtug˙a; 9ippersegwitati, iΩda m’a˙niex abbandunati; mix˙utin mal-art, iΩda m’a˙niex meqrudin. 10F’©isimna dejjem in©orru l-mewt ta’ Ìesù, biex f’©isimna tidher ukoll il-˙ajja ta’ Ìesù. 11G˙ax a˙na, g˙ad li qeg˙din ng˙ixu, ninsabu dejjem mog˙tija g˙all-mewt min˙abba f’Ìesù biex il-˙ajja ta’ Ìesù wkoll tkun tidher fil-©isem tag˙na li jmut. 12U b’hekk fina ta˙dem il-mewt, imma fikom ta˙dem il-˙ajja.

13Imma billi a˙na g˙andna l-istess spirtu ta’ fidi li fuqu hemm miktub: «Emmint, u g˙alhekk tkellimt», a˙na wkoll emminna, u g˙alhekk tkellimna; 14g˙ax nafu li dak li qajjem lill-Mulej Ìesù, lilna wkoll g˙ad iqajjimna flimkien ma’ Ìesù u jressaqna quddiemu flimkien mag˙kom. 15G˙ax dan kollu min˙abba fikom, biex il-grazzja til˙aq ˙afna bnedmin o˙ra, u b’hekk jitkattar ir-radd ta’ ˙ajr, g˙all-glorja ta’ Alla.


214



Rl . (17a): Lilek noffri Mulej, sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr

10Bqajt nemmen, imqar meta g˙edt:«Jiena mdejjaq ˙afna.»11Jien g˙edt fin-niket tieg˙i:«Qarrieq hu kull bniedem.» Rl .

15G˙aΩiΩa f’g˙ajnejn il-Mulej hi l-mewt tal-˙bieb tieg˙u.16Iva, Mulej, jien qaddej tieg˙ek,jien qaddej tieg˙ek, bin il-qaddejja tieg˙ek. Int ˙allejtli l-irbit tieg˙i. Rl .

17Lilek noffri sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr,u isem il-Mulej insejja˙.18Intemm lill-Mulej il-weg˙diet tieg˙i,quddiem il-poplu tieg˙u kollu. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuFil 2, 15d.16a

Hallelujah. Rl . HallelujahIddu fid-dinja b˙al kwiekeb,u Ωommu s˙i˙ il-kelma tal-˙ajja.Rl . Hallelujah

215


Evan©eljuKull min i˙ares lejn mara biex jixtieqha jkun ©a g˙amel adulterju mag˙ha f’qalbu.

Mt 5, 27-32


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 27«Smajtu xi ntqal: “La tag˙milx adulterju.” 28Imma jiena ng˙idilkom li kull min i˙ares lejn mara biex jixtieqha jkun ©a g˙amel adulterju mag˙ha f’qalbu.

29Jekk g˙ajnek il-leminija hi g˙alik okkaΩjoni ta’ dnub, aqlag˙ha barra u armiha ’l bog˙od minnek, g˙ax aktar ikun jaqbillek jekk tintiliflek biçça wa˙da minn ©ismek milli ©ismek kollu jinxte˙et fl-infern. 30U jekk idek il-leminija hi g˙alik okkaΩjoni ta’ dnub, aqtag˙ha barra u armiha ’l bog˙od minnek, g˙ax aktar ikun jaqbillek jekk tintiliflek biçça wa˙da minn ©ismek milli ©ismek kollu jmur fl-infern.

31Intqal ukoll: “Min jibg˙at lil martu jkollu jag˙tiha l-kitba tad-divorzju.” 32Imma jiena ng˙idilkom li kull min jibg˙at lil martu barra l-kaΩ ta’ Ωwie© ˙aΩin, iwaqqag˙ha fl-adulterju; u min jiΩΩewwe© wa˙da mibg˙uta minn ˙addie˙or jag˙mel adulterju.»


216


Is-SibtQari IDak li ma kienx jaf x’inhu dnub, Alla g˙amlu dnub g˙alina.


Óuti, 14l-im˙abba ta’ Kristu ©©eg˙elna na˙sbu dan: li wie˙ed miet g˙al kul˙add, mela kul˙add miet. 15Hu miet g˙al kul˙add biex dawk li jg˙ixu ma jg˙ixux g˙alihom infushom, imma g˙al dak li miet u rxoxta g˙alihom.

16G˙alhekk a˙na ma nag˙rfu lil ˙add skont il-©isem. Jekk g˙arafna lil Kristu skont il-©isem, issa ma nag˙rfuhx aktar hekk. 17Meta wie˙ed jing˙aqad ma’ Kristu, isir ˙olqien ©did; il-qadim g˙adda u da˙al il-©did.

18Kollox ©ej minn Alla li ˙abbibna mieg˙u nnifsu permezz ta’ Kristu u tana l-ministeru ta’ din il-˙biberija tal-bnedmin ma’ Alla. 19Alla kien li ˙abbeb il-˙olqien mieg˙u nnifsu permezz ta’ Kristu, bla ma qag˙ad iΩomm il-kont ta’ dnubiethom, u fdalna l-ministeru ta’ din il-˙biberija.

20A˙na nag˙mluha ta’ ambaxxaturi ta’ Kristu b˙allikieku Alla stess qieg˙ed isejja˙ permezz tag˙na, nitolbu fuq li nitolbu f’©ie˙ Kristu: «Óallu lil Alla j˙abbibkom mieg˙u.» 21Dak li ma kienx jaf x’inhu dnub, Alla g˙amlu dnub g˙alina sabiex a˙na nsiru fih ©ustizzja ta’ Alla.


217



Rl . (8a): Óanin u twajjeb il-Mulej

1Bierek, ru˙ tieg˙i, il-Mulej! B’qalbi kollha nbierek l-isem qaddis tieg˙u.2Bierek, ru˙ tieg˙i, il-Mulej,u la tinsiex il-©id kollu li g˙amel mieg˙ek. Rl .

3Hu li ja˙fer dnubietek kollha;ifejjaq il-mard tieg˙ek kollu;4jifdi lil ˙ajtek mill-qabar;i˙addnek bit-tieba u l-˙niena. Rl .

8Óanin u twajjeb il-Mulej,idum ma jag˙dab u kollu mog˙drija.9Ma joqg˙odx jitlewwem mag˙na,u anqas jinkorla g˙al dejjem. Rl .

11Daqskemm huma s-smewwiet ’il fuq mill-art,hekk hi kbira tjubitu ma’ min jibΩa’ minnu;12daqs kemm hu mbieg˙ed il-Lvant mill-Punent,hekk hu jbieg˙ed minna ˙tijietna. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuSalm 118 (119), 36a.29b

Hallelujah. Rl . HallelujahO Alla, i©bidli qalbi lejn il-preçetti tieg˙ek;ag˙tini fi tjubitek il-li©i tieg˙ek.Rl . Hallelujah

218


Evan©eljuJiena ng˙idilkom biex ma ta˙ilfu xejn.

Mt 5, 33-37


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 33«Smajtu wkoll x’intqal lin-nies ta’ dari: “Tonqosx mill-weg˙da li ˙lift imma rodd lill-Mulej il-weg˙diet li ˙liftlu.” 34Imma jiena ng˙idilkom biex ma ta˙ilfu xejn, u la bis-sema, g˙ax hu t-tron ta’ Alla, 35u la bl-art, g˙ax fuqha jserra˙ ri©lejh, u lanqas b’Ìerusalemm, g˙aliex hija l-Belt tas-Sultan il-kbir. 36U lanqas b’rasek ma g˙andek ta˙lef, g˙aliex inti anqas biss xag˙ra wa˙da ma g˙andek ˙ila tag˙milha bajda jew sewda. 37Mela ˙a jkun id-diskors tag˙kom: “Iva, iva; le, le”; kulma hu iΩjed minn hekk ikun ©ej mill-ÓaΩin.»


219


Il-Ódax-il ˝img˙a taΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IInqisu ru˙na b˙ala ministri ta’ Alla.


Óuti, 1ladarba qeg˙din na˙dmu flimkien ma’ Alla, a˙na mela n˙e©©ukom biex ma tirçevux il-grazzja tieg˙u g˙al xejn. 2G˙ax hu jg˙id: «FiΩ-Ωmien it-tajjeb smajtek, f’jum is-salvazzjoni g˙entek.»

Araw, issa hu Ω-Ωmien it-tajjeb; araw, issa hu jum is-salvazzjoni!

3A˙na xejn ma nag˙mlu li jista’ jkun ta’ tfixkil lil xi ˙add, biex il-ministeru tag˙na ma jaqax fl-g˙ajb. 4F’kollox inqisu ru˙na b˙ala ministri ta’ Alla, bis-sabar kollu fit-ti©rib, fit-tbatija, fid-diqa, 5fis-swat, fil-˙absijiet, fit-tixwix, fit-ta˙bit, fis-sahriet bla rqad, fis-sawm; 6bis-safa tal-qalb, bl-g˙erf, bis-sabar, bil-˙lewwa, bi spirtu qaddis, bl-im˙abba sinçiera, 7bil-kelma tas-sewwa, bil-qawwa ta’ Alla, bl-armi tal-©ustizzja fuq il-lemin u fuq ix-xellug, 8fil-©ie˙ u fl-g˙ajb, kemm jekk jg˙idu l-˙aΩin u kemm jekk jg˙idu t-tajjeb fuqna; iΩommuna b˙ala nies qarrieqa, lilna li ng˙idu s-sewwa; 9b˙ala nies li ma jafhom ˙add, g˙ad li kul˙add jafna; b˙ala nies f’xifer il-mewt, g˙ad li a˙na ˙ajjin; b˙ala nies ikkastigati, g˙ad li m’a˙niex mog˙tijin g˙all-mewt; 10b˙ala nies imdejqa, g˙ad li dejjem fer˙ana; b˙ala nies foqra, g˙ad li nag˙mlu g˙onja lil ˙afna; b˙ala nies li ma g˙andhom xejn, g˙ad li kollox huwa tag˙na!


220


Salm ResponsorjaliSalm 97 (98), 1.2-3ab.3çd-4

Rl . (2a): G˙arraf il-Mulej is-salvazzjoni tieg˙u

1G˙annu lill-Mulej g˙anja ©dida,g˙ax g˙amel ˙wejje© tal-g˙a©eb. Ìibitlu r-reb˙a l-leminija tieg˙u,u d-drieg˙ imqaddes tieg˙u. Rl .

2G˙arraf il-Mulej is-salvazzjoni tieg˙u,f’g˙ajnejn il-©nus wera l-©ustizzja tieg˙u.3Ftakar fit-tieba u l-fedeltà tieg˙u mal-poplu ta’ IΩrael. Rl . L-art kollha, minn tarf g˙all-ie˙or,rat is-salvazzjoni ta’ Alla tag˙na.4G˙ajtu bil-fer˙ lill-Mulej fl-art kollha,infexxu fil-hena, ifir˙u u g˙annu! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuSalm 118 (119), 105

Hallelujah. Rl . HallelujahFanal g˙al ri©lejja l-kelma tieg˙ek, u dawl fil-mog˙dija tieg˙i.Rl . Hallelujah

221


Evan©eljuJiena ng˙idilkom biex bniedem ˙aΩin ma tiqfulux.

Mt 5, 38-42


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 38«Smajtu x’intqal: “G˙ajn b’g˙ajn u sinna b’sinna”. 39Imma jiena ng˙idilkom biex bniedem ˙aΩin ma tiqfulux; anzi jekk xi ˙add jag˙tik daqqa ta’ ˙arta fuq ˙addek tal-lemin, dawwarlu l-ie˙or ukoll; 40u lil min ikun irid itellg˙ek il-qorti u je˙odlok il-libsa, ˙allilu wkoll il-mantar.

41U jekk xi ˙add i©ag˙lek timxi mieg˙u mil wie˙ed, mur mieg˙u tnejn.

42Ag˙ti lil min jitolbok u ddawwarx spallejk lil min ikun irid jissellef ming˙andek.»


222


It-Tlieta

Qari I2 Kor 8, 1-9

Kristu ftaqar min˙abba fikom.


1A˙na g˙arrafnielkom, ˙uti, il-grazzja ta’ Alla li ng˙atat lill-knejjes tal-Maçedonja, 2g˙aliex fil-prova l-kbira tas-sofferenza, il-fer˙ tag˙hom kien kbir u l-faqar bla tarf tag˙hom safa ta’ g˙ana kbir biex taw minn qalbhom. 3G˙aliex taw minn rajhom kemm setg˙u, u, nixhidhulkom jien, aktar milli setg˙u.

4Talbuna b’˙e©©a kbira din il-grazzja, ji©ifieri, li jissie˙bu f’dan il-ministeru ta’ g˙ajnuna lill-qaddisin, 5u aktar milli ttamajna a˙na, huma taw ru˙hom l-ewwel lill-Mulej, imbag˙ad lilna bir-rieda ta’ Alla. 6U hekk tlabna lil Titu, li beda dan ix-xog˙ol, biex itemm din il-˙idma ta’ ˙niena fostkom.

7IΩda b˙alma intom g˙onja f’kollox, fil-fidi u fil-kelma, fl-g˙erf u fiΩ-Ωelu kollu, fl-im˙abba li a˙na rawwimna f’qalbkom, hekk g˙andkom tistag˙nu f’din il-˙idma ta’ ˙niena. 8M’iniex nordnalkom; iΩda permezz tal-˙erqa li wera ˙addie˙or, irrid nipprova kemm hi sinçiera l-im˙abba tag˙kom. 9Intom tafu l-grazzja ta’ Sidna Ìesù Kristu, li g˙ad li kien g˙ani, ftaqar min˙abba fikom, sabiex intom tistag˙nu permezz tal-faqar tieg˙u.


223


Salm ResponsorjaliSalm 145 (146), 1b-2. 5-6.7.8-9a

Rl . (1b): Fa˙˙ar, ru˙ tieg˙i, il-Mulej!

1Fa˙˙ar, ru˙ tieg˙i, il-Mulej!2Infa˙˙ar il-Mulej tul ˙ajti kollha;ng˙anni lil Alla tieg˙i kemm indum ˙aj. R l .

5Hieni min f’Alla ta’ Ìakobb isib l-g˙ajnuna tieg˙u,min g˙andu t-tama fil-Mulej, Alla tieg˙u,6li g˙amel is-sema, l-art u l-ba˙ar,u kulma jinsab fihom; hu li jΩomm kelmtu g˙al dejjem. Rl .

7Il-Mulej jag˙mel ˙aqq lill-ma˙qurin,u jag˙ti l-˙obΩ lill-im©ew˙in.Il-Mulej li je˙les lill-imjassrin. Rl .

8Il-Mulej li jifta˙ g˙ajnejn l-g˙omja;il-Mulej li jerfa’ lill-milwijin; il-Mulej li j˙obb lill-©usti;9il-Mulej li j˙ares lill-barranin. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahNag˙tikom kmandament ©did, jg˙id il-Mulej:b˙alma ˙abbejtkom jien, hekk ukoll ˙obbu intom lil xulxin.Rl . Hallelujah

224



Óobbu lill-g˙edewwa tag˙kom.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 43«Smajtu x’intqal: “Óobb lil g˙ajrek, u obg˙od lill-g˙adu tieg˙ek.” 44Imma jiena ng˙idilkom: Óobbu lill-g˙edewwa tag˙kom, u itolbu g˙al dawk li jippersegwitawkom, 45biex tkunu wlied Missierkom li hu fis-smewwiet; g˙ax hu jtalla’ x-xemx tieg˙u sew fuq il-˙Ωiena u sew fuq it-tajbin, u jniΩΩel ix-xita sew fuq min hu tajjeb u sew fuq min mhuwiex.

46G˙ax jekk intom t˙obbu lil min i˙obbkom, xi ˙las jist˙oqqilkom? Mhux il-pubblikani wkoll jag˙mluh dan? 47U jekk issellmu lil ˙utkom biss, xi tkunu tag˙mlu Ωejjed? Mhux il-pagani wkoll jag˙mluh dan?

48Kunu mela perfetti, b˙alma hu perfett Missierkom li hu fis-smewwiet.»


225


L-Erbg˙a

Qari IAlla j˙obb lil min jag˙ti bil-fer˙.

2 Kor 9, 6-11


Óuti, 6jien dan ng˙id: min jiΩra’ ftit, ja˙sad ftit; u min jiΩra’ ˙afna, ja˙sad ˙afna. 7Kull wie˙ed g˙andu jag˙ti skont ma jidhirlu hu minn rajh, mhux fuq il-qalb jew bilfors; g˙ax Alla j˙obb lil min jag˙ti bil-fer˙.

8Alla mbag˙ad g˙andu l-˙ila jfawwarkom b’kull xorta ta’ barka, hekk li dejjem u f’kollox ikollkom kulma hu biΩΩejjed g˙alikom, u jibqg˙alkom ukoll g˙al kull opra tajba. 9B˙alma hu miktub:«Huwa qassam bil-kotra u ta lill-fqar;il-©ustizzja tieg˙u tibqa’ g˙al dejjem.»

10Dak li, lil min jiΩra’ jag˙tih iΩ-Ωerrieg˙a u l-˙obΩ g˙all-ikel, jag˙ti u jkattar iΩ-Ωerrieg˙a lilkom ukoll, u jΩid il-frott tal-©ustizzja tag˙kom. 11U intom tistag˙nu b’kull ©id, ˙alli turu kull xorta ta’ ©eneroΩità li biha, permezz tag˙na, jitla’ innu ta’ radd il-˙ajr quddiem Alla.


226


Salm ResponsorjaliSalm 111 (112), 1-2. 3-4. 9

Rl . (1a): Hieni l-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej


3Ìid u g˙ana jkunu f’daru;g˙al dejjem tibqa’ l-©ustizzja tieg˙u.4Dawl fid-dlam ife©© g˙at-tajbin;twajjeb u ˙anin il-bniedem sewwa. Rl .

9Iqassam u jag˙ti lill-foqra;g˙al dejjem tibqa’ l-©ustizzja tieg˙u;rasu merfug˙a bil-©ie˙. Rl .



227


Evan©eljuMissierek, li jara dak li hu fil-mo˙bi, iroddlok hu.

Mt 6, 1-6.16-18


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 1«Qisu li l-g˙emil tajjeb tag˙kom ma tag˙mluhx g˙al wiçç in-nies biex tidhru quddiemhom, g˙ax inkella ma jkollkomx ˙las ming˙and Missierkom li hu fis-smewwiet.

2Mela meta tag˙mel karità, tmurx iddoqq it-trombi quddiemek, kif jag˙mlu dawk ta’ wiçç b’ie˙or fis-sinagogi u fit-triqat, biex in-nies tfa˙˙arhom. Tassew, ng˙idilkom, li l-˙las tag˙hom ©a ˙aduh. 3IΩda int, meta tag˙mel karità, idek ix-xellugija m’g˙andhiex tkun taf x’inhi tag˙mel il-leminija, 4biex hekk il-karità tieg˙ek issir fil-mo˙bi, u Missierek, li jara dak li hu mo˙bi, iroddlok hu.

5U meta titolbu, tkunux b˙al dawk ta’ wiçç b’ie˙or, g˙ax dawk i˙obbu joqog˙du jitolbu bilwieqfa fis-sinagogi u f’salib it-toroq, biex jidhru quddiem in-nies. Tassew, ng˙idilkom, li l-˙las tag˙hom ©a ˙aduh. 6IΩda int, meta titlob, id˙ol fil-kamra tieg˙ek ta’ ©ewwa, ag˙laq il-bieb warajk, u itlob lil Missierek li hu fil-mo˙bi; u Missierek, li jara dak li hu fil-mo˙bi, iroddlok hu.

16Meta ssumu, tqarrsux wiççkom, b˙alma jag˙mlu dawk ta’ wiçç b’ie˙or, g˙ax dawn ikerrhu wiççhom biex quddiem in-nies jidhru li huma sajmin. Tassew, ng˙idilkom, li l-˙las tag˙hom ©a ˙aduh. 17IΩda int, meta tkun sajjem, idlek xag˙rek u a˙sel wiççek, 18biex mhux quddiem in-nies tidher li tkun sajjem, imma quddiem Missierek li hu fil-mo˙bi; u Missierek, li jara dak li hu fil-mo˙bi, iroddlok hu.»


228


Il-Óamis

Qari IÓabbartilkom l-Evan©elju ta’ Alla b’xejn.


Óuti, 1mhux li kontu tie˙du ftit paçenzja bil-bluha tieg˙i! Naf, iva, li tie˙du paçenzja bija. 2Jiena g˙ajjur g˙alikom bl-istess g˙ejra ta’ Alla: g˙ax jiena g˙arrastkom lil g˙arus wie˙ed, b˙allikieku kontu xebba safja biex irressaqkom quddiem Kristu. 3Jiena nibΩa’ li, b˙alma s-serp qarraq b’Eva bil-˙aΩen tieg˙u, hekk fehmietkom jit˙assru mis-sempliçità u s-safa tag˙hom fi Kristu.

4G˙ax jekk xi ˙add ji©i jxandar Ìesù ie˙or, mhux dak li xandarnielkom a˙na, jew tie˙du Spirtu ie˙or, barra dak li ˙adtu, jew xi Evan©elju ie˙or barra dak li lqajtu, intom kontu tistabru bih. 5Na˙seb li jien m’iniex inqas minn dawn l-appostli kbar. 6Jekk jien ma ninqalax fil-kliem, ninqala’ fl-g˙erf; dan a˙na wrejnihulkom bid-dieher b’kull mod u quddiem kul˙add.

7Jaqaw g˙amilt xi dnub meta jien çekkint lili nnifsi biex intom tog˙lew? Meta ˙abbartilkom l-Evan©elju ta’ Alla b’xejn? 8NeΩΩajt il-knejjes l-o˙ra, billi ˙adt ming˙andhom l-g˙ajxien tieg˙i biex naqdi lilkom; 9u meta ©ejt g˙andkom u ©ejt fil-bΩonn, ma dejjaqt lil ˙add. G˙all-˙ti©iet tieg˙i ˙asbu fuq li ˙asbu l-a˙wa li ©ew mill-Maçedonja. F’kollox ©ibt ru˙i b’mod li ma nkunx ta’ piΩ g˙alikom, u hekk nibqa’ n©ib ru˙i. 10Fuq il-verità ta’ Kristu li hemm fija, din ir-ra©uni g˙all-fta˙ir tieg˙i ma je˙odhieli ˙add fl-in˙awi tal-Akaja. 11G˙aliex? G˙ax ma n˙obbkomx? Alla jaf li jien in˙obbkom!


229



Rl . (7a): Is-sewwa u l-˙aqq g˙emil idejk, Mulej

1Irrodd ˙ajr lill-Mulej b’qalbi kollha,fil-laqg˙a tat-tajbin flimkien mi©bura.2Kbar huma l-g˙emejjel tal-Mulej;ifittxuhom dawk kollha li jitg˙axxqu bihom. Rl .

3Kollu ©miel u kobor g˙emil il-Mulej;g˙al dejjem tibqa’ l-©ustizzja tieg˙u.4Waqqaf tifkira bl-g˙e©ubijiet tieg˙u;twajjeb u ˙anin il-Mulej. Rl .

7Is-sewwa u l-˙aqq g˙emil idejh;ta’ min joqg˙od fuqhom il-preçetti tieg˙u,8imwettqa g˙al dejjem ta’ dejjem,mag˙mula bis-sewwa u bid-dritt. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuRum 8, 15bç

Hallelujah. Rl . HallelujahIrçevejtu l-Ispirtu li jag˙mel minnkom ulied adottivi; u li bih a˙na nistg˙u ng˙ajtu: «Abbà! Missier!»Rl . Hallelujah

230


Evan©eljuMela itolbu hekk.

Mt 6, 7-15


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 7«Intom u titolbu toqog˙dux tlabalbu b˙all-pagani; dawn ming˙alihom li, iktar ma jg˙idu, iktar jinstemg˙u. 8Tkunux b˙alhom, g˙ax Missierkom jaf x’te˙tie©u, qabel ma titolbuh intom.

9Mela itolbu hekk: Missierna, li inti fis-smewwiet, jitqaddes ismek,10ti©i saltnatek, ikun li trid int, kif fis-sema, hekkda fl-art.11ÓobΩna ta’ kuljum ag˙tina llum.12A˙frilna dnubietna, b˙alma na˙fru lil min hu ˙ati g˙alina.13U la dda˙˙alniex fit-ti©rib, iΩda e˙lisna mid-deni.

14G˙ax jekk intom ta˙fru lill-bnedmin il-˙tijiet tag˙hom, Missierkom li hu fis-smewwiet ja˙fer lilkom ukoll. 15Imma jekk intom ma ta˙frux lill-bnedmin il-˙tijiet tag˙hom, anqas Missierkom ma ja˙fer lilkom il-˙tijiet tag˙kom.»


231


Il-Ìimg˙aQari IDak il-˙afna ©ej u sejjer tan-nies ta’ kuljum g˙andi, u l-˙sieb tal-knejjes kollha.

2 Kor 11, 18.21b-30


Óuti, 18jekk ˙afna jifta˙ru ta’ bnedmin, ˙a nifta˙ar jien.

21Imma - biex nitkellem ta’ iblah - f’dak li ˙addie˙or jag˙mel wiççu, nag˙mel wiççi jiena wkoll. 22Huma Lhud? Jiena wkoll. Huma IΩraelin? Jiena wkoll. Huma nisel Abraham? Jiena wkoll. 23Huma ministri ta’ Kristu? Jiena - ˙a nitkellem ta’ iblah! - jiena aktar minnhom. Óafna aktar minnhom fit-ta˙bit, ˙afna aktar minnhom fil-˙absijiet, aktar u aktar minnhom fis-swat. Bosta drabi sibt ru˙i wiçç imb wiçç mal-mewt.

24Óames darbiet qlajt ming˙and il-Lhud l-erbg˙in daqqa neqsin wa˙da; 25tliet darbiet tawni s-swat bil-virgi; darb’o˙ra ˙a©©runi. Tliet darbiet rajt l-g˙arqa; g˙addejt lejl u jum f’nofs ta’ ba˙ar. 26G˙amilt safar bla g˙add; sibt ru˙i f’perikli ta’ xmajjar, perikli mill-˙allelin, perikli min-nies ta’ ©ensi, perikli mill-pagani, perikli fl-ibliet, perikli fid-deΩert, perikli fil-ba˙ar, perikli mill-a˙wa qarrieqa. 27Ta˙bit u xog˙ol iebes; kemm-il darba kelli ng˙addi sahriet bla rqad, bil-©u˙ u bil-g˙atx; kemm-il darba kelli ng˙addi fis-sawm, fil-ksie˙ u fl-g˙era!

28U, biex ma nsemmix ˙wejje© o˙ra, dak il-˙afna ©ej u sejjer tan-nies ta’ kuljum g˙andi, u l-˙sieb tal-knejjes kollha! 29Min hu marid u m’iniex marid mieg˙u jien? Min hu dak li jsib min ifixklu, u jien ma n˙ossnix imbaqbaq? 30Jekk g˙andi nifta˙ar, nifta˙ar b’dak li hu dg˙ajjef fija.


232



Rl . (ara 18b): Il-Mulej je˙les lill-©usti mid-dwejjaq kollha tag˙hom

2Kull ˙in inbierek il-Mulej;tif˙iru dejjem fuq fommi.3Bil-Mulej tifta˙ar ru˙i;jisimg˙u l-fqajrin u jifir˙u. Rl .

4Xandru l-kobor tal-Mulej mieg˙i;˙a ng˙ollu ismu flimkien.5Jien fittixt il-Mulej, u we©ibni,minn kull biΩa’ tieg˙i ˙elisni. Rl .

6Óarsu lejh u jiddi bil-fer˙ wiççkom,u ma jkollkomx g˙ax tist˙u.7Dan il-fqajjar sejja˙ u l-Mulej semg˙u, u mid-dwejjaq tieg˙u kollha ˙elsu. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahHenjin il-foqra fl-ispirtu, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas-Smewwiet.Rl . Hallelujah

233


Evan©eljuFejn hemm it-teΩor tieg˙ek, hemm tinsab qalbek ukoll.

Mt 6, 19-23


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 19«Tgeddsux g˙alikom teΩori f’din id-dinja, fejn kollox jitmermer bil-kamla u s-sadid, u fejn il-˙allelin jinfdu u jisirqu. 20IΩda ©emmg˙u g˙alikom teΩori fis-sema, fejn xejn ma jitmermer u la bil-kamla u lanqas bis-sadid, u fejn ma hemmx ˙allelin jinfdu u jisirqu. 21G˙ax fejn hemm it-teΩor tieg˙ek, hemm tinsab qalbek ukoll.

22Il-musbie˙ tal-©isem hija l-g˙ajn. Jekk mela g˙ajnek hija safja, ©ismek kollu jkun imdawwal. 23IΩda jekk g˙ajnek hi marida, ©ismek kollu jkun mudlam. Mela jekk id-dawl li hemm fik huwa dlam, kemm aktar id-dlam!»


234


Is-Sibt

Qari IMa nifta˙arx ˙lief b’dak li hu dg˙ajjef fija.


1Óuti, ikolli nifta˙ar. Tassew li xejn mhu se jiswieli, imma ni©u g˙all-viΩjonijiet u r-rivelazzjonijiet tal-Mulej. 2Naf wie˙ed, jemmen fi Kristu, li erbatax-il sena ilu kien me˙ud sat-tielet sema - jekk hux bil-©isem jew ming˙ajr il-©isem jien ma nafx, dan Alla jafu. 3U naf li dan il-bniedem kien me˙ud fil-©enna - jekk hux fil-©isem jew ming˙ajr il-©isem jien ma nafx, dan Alla jafu 4u sama’ jing˙adu ˙wejje© li ma jitfissrux bil-kliem u li ebda bniedem ma jista’ jg˙idhom. 5B’dan nifta˙ar jien!

Imma bija nnifsi ma nifta˙arx ˙lief b’dak li hu dg˙ajjef fija. 6G˙ax kieku rrid nifta˙ar, ma nkunx qed nitbellah, g˙ax inkun qed ng˙id is-sewwa. Imma nΩomm ru˙i lura, biex ma jkunx hemm min ja˙seb li jien xi ˙a©a aktar minn dak li jilma˙ fija jew minn dak li jismag˙ni ng˙id.

7U li ma mmurx nintefa˙ bija nnifsi min˙abba fil-kobor tar-rivelazzjonijiet, tqeg˙ditli xewka f’©ismi, messa©©iera tax-Xitan, biex toqg˙od tniggiΩni ˙alli ma nintefa˙x. 8Fuq hekk tliet darbiet tlabt il-Mulej biex hi titbieg˙ed minni. 9IΩda hu we©ibni: «BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i; g˙ax il-qawwa tieg˙i tidher fl-aqwa tag˙ha fejn hemm id-dg˙ajjef.»

235


G˙alhekk nifta˙ar minn qalbi l-aktar bid-debbulizzi tieg˙i biex il-qawwa ta’ Kristu tg˙ammar fija. 10Mela bil-qalb kollha nitg˙axxaq bid-debbulizzi tieg˙i, bit-tag˙jir, bl-g˙aks, bil-persekuzzjonijiet, bid-dwejjaq min˙abba Kristu; g˙ax meta nkun dg˙ajjef, inkun qawwi.



Rl . (9a): Ippruvaw u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej

8L-an©lu tal-Mulej jg˙asses madwar dawk li jibΩg˙u minnu, u je˙lishom.9Ippruvaw u taraw kemm hu tajjeb il-Mulej; hieni l-bniedem li jistkenn fih. Rl .

10IbΩg˙u mill-Mulej, qaddisin tieg˙u;xejn ma jonqsu min jibΩa’ minnu.11Is-setg˙ana jiftaqru u jbatu l-©u˙;min ifittex lill-Mulej xejn ma jkun jonqsu. Rl .

12Ejjew uliedi, isimg˙u lili;jiena l-biΩa’ tal-Mulej ng˙allimkom.13Min hu l-bniedem li j˙obb il-˙ajja,u jixtieq jara g˙omru kollu riΩq? Rl .

236



Hallelujah. Rl . HallelujahÌesù Kristu, g˙ad li kien g˙ani, ftaqar min˙abba fikom, sabiex intom tistag˙nu permezz tal-faqar tieg˙u.Hallelujah

Evan©eljuToqog˙dux t˙abblu raskom g˙all-g˙ada.

Mt 6, 24-34


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 24«Óadd ma jista’ jaqdi Ωew© sidien; g˙ax jew ikun jobg˙od lil wie˙ed u j˙obb lill-ie˙or, jew jintrabat ma’ wie˙ed u jistmell lill-ie˙or. Ma tistg˙ux taqdu lil Alla u lill-flus.

25G˙alhekk ng˙idilkom: tinkwetawx ru˙kom g˙al ˙ajjitkom, x’se tieklu jew x’tixorbu, anqas g˙al ©isimkom x’se tilbsu. Jaqaw il-˙ajja mhijiex aqwa mill-ikel, u l-©isem aqwa mill-ilbies?

26Óarsu lejn l-g˙asafar tas-sema; la jiΩirg˙u u lanqas ja˙sdu u lanqas igeddsu fl-im˙aΩen, u madankollu Missierkom li hu fis-smewwiet jitmag˙hom! Intom ma tiswewx aktar minnhom? 27U min minnkom, bl-inkwiet kollu tieg˙u, se jse˙˙lu jtawwal g˙omru mqar b’jum wie˙ed biss?

237


28U g˙all-ilbies g˙alfejn tinkwetaw ru˙kom? Óarsu lejn il-©ilji tal-g˙elieqi, kif jikbru! U la jit˙abtu u lanqas jins©u. 29Madankollu, ng˙idilkom, anqas Salamun, fil-glorja kollha tieg˙u, ma kien jilbes b˙al wie˙ed minnhom. 30Mela jekk Alla jlibbes hekk imqar ˙axixa selva©©a li llum hawn u g˙ada tinxte˙et fil-forn, kemm aktar lilkom, nies ta’ fidi çkejkna?

31G˙alhekk toqog˙dux tinkwetaw ru˙kom u tg˙idu: “X’se nieklu? X’se nixorbu? X’se nilbsu?” 32Dawn huma kollha ˙wejje© li jfittxuhom il-pagani. Imma Missierkom li hu fis-smewwiet jaf li dan kollu te˙ti©uh.

33Mela fittxu l-ewwel is-Saltna u l-©ustizzja ta’ Alla, u dan kollu jing˙atalkom ukoll. 34Mela toqog˙dux t˙abblu raskom g˙all-g˙ada, g˙ax il-jum ta’ g˙ada j˙abbel rasu hu g˙alih innifsu. BiΩΩejjed hu g˙all-jum it-ta˙bit tal-©urnata.»


238


It-Tnax-il ˝img˙a taΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IU telaq Abram kif kien qallu l-Mulej.


F’dak iΩ-Ωmien, 1il-Mulej qal lil Abram:«Qum u itlaq minn artek, minn art twelidek, u minn dar missierek, lejn l-art li jien nurik.2U jien nag˙mlek ©ens kbir, inbierkek u nkabbarlek ismek, u int tkun barka.3Jien inbierek lil min ibierkek, u nis˙et lil min jis˙tek.4U jitbierku bik it-tribujiet kollha tal-art.»

U telaq Abram kif kien qallu l-Mulej; u mar mieg˙u Lot. U Abram kellu ˙amsa u sebg˙in sena meta ˙are© minn Óaran. 5U ˙a mieg˙u Abram ’il Saraj martu, u ’l Lot bin ˙uh, u l-©id kollu li kienu g˙amlu, u n-nies li kienu kisbu f’Óaran. U ˙ar©u biex imorru fl-art ta’ Kang˙an, u waslu f’art Kang˙an. 6U Abram qasam l-art sas-santwarju ta’ Sikem, sal-balluta ta’ Mori; u dak iΩ-Ωmien kien hemm il-Kang˙anin fl-art.

239


7U l-Mulej deher lil Abram u qallu: «Lil nislek g˙ad nag˙ti din l-art.» U hemm bena artal lill-Mulej, li kien deherlu. 8Minn hemm telaq lejn il-muntanja fuq in-na˙a tal-Lvant ta’ Betel, u waqqaf l-g˙arix tieg˙u hemm, b’Betel fuq il-Punent u G˙aj fuq il-Lvant. U bena hemm artal lill-Mulej u sejja˙ isem il-Mulej. 9U Abram baqa’ sejjer, miexi, miexi lejn il-Negeb.


Salm ResponsorjaliSalm 32 (33), 12-13.18-19.20 u 22

Rl . (12b): Hieni l-poplu li l-Mulej g˙aΩel b’wirtu

12Hieni l-©ens li l-Mulej hu Alla tieg˙u,il-poplu li hu g˙aΩel b’wirtu.13Mill-g˙oli tas-smewwiet i˙ares il-Mulej,u jara l-bnedmin kollha. Rl .

18Ara, g˙ajnejn il-Mulej fuq dawk li jibΩg˙u minnu,fuq dawk li jittamaw fit-tjieba tieg˙u,19biex je˙ilsilhom mill-mewt ˙ajjithom,u ja˙jihom fi Ωmien il-©u˙. Rl .

20Ru˙na tixxennaq g˙all-Mulej,hu l-g˙ajnuna u t-tarka tag˙na.22Óa tkun, Mulej, it-tieba tieg˙ek fuqna,kif fik hi t-tama tag˙na. Rl .

240


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuLhud 4, 12

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma ta’ Alla hi ˙ajja u qawwija;tg˙arbel il-˙sibijiet u l-fehmiet tal-qalb.Rl . Hallelujah

Evan©eljuNe˙˙i l-ewwel it-travu li g˙andek f’g˙ajnek int.

Mt 7, 1-5


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 1«Ti©©udikawx, biex ma tkunux i©©udikati; 2g˙ax bl-istess ©udizzju li tag˙mlu intom, tkunu ©©udikati; u bl-istess kejl li tkejlu intom, jitkejjel lilkom.

3Xi trid t˙ares lejn it-tibna li hemm f’g˙ajn ˙uk? G˙ax ma tarax it-travu li g˙andek f’g˙ajnek int? 4Jew kif tmur tg˙id lil ˙uk: “Óa nne˙˙ilek it-tibna minn g˙ajnek,” meta inti stess f’g˙ajnek g˙andek travu? 5Ja wiçç b’ie˙or, ne˙˙i l-ewwel it-travu li g˙andek f’g˙ajnek int, ˙alli mbag˙ad tara sewwa tne˙˙i t-tibna minn g˙ajn ˙uk!»


241


It-Tlieta

Qari IMa g˙andux ikun hemm ©lied bejni u bejnek, g˙ax a˙na a˙wa.

Ìen 13, 2.5-18


2U Abram stag˙na ˙afna b’imrie˙el, fidda u deheb. 5U Lot ukoll, li kien ©ie ma’ Abram, kellu mrie˙el, baqar u g˙erejjex. 6U l-art ma kinitx tifla˙ g˙alihom li jg˙ammru flimkien, g˙ax ©idhom kien kbir u ma setg˙ux jg˙ammru flimkien. 7U kien hemm tilwima bejn ir-rg˙ajja tal-imrie˙el ta’ Abram u bejn ir-rg˙ajja tal-imrie˙el ta’ Lot. U l-Kang˙anin u l-PeriΩΩin kienu g˙adhom jg˙ammru l-art. 8U Abram qal lil Lot: «Ma g˙andux ikun hemm ©lied bejni u bejnek, u bejn ir-rg˙ajja tieg˙i u r-rg˙ajja tieg˙ek, g˙ax a˙na a˙wa. 9Mhix l-art kollha quddiemek? Tbieg˙ed minni, nitolbok. Jekk ti©bed lejn ix-xellug, jien immur lejn il-lemin, u jekk ti©bed lejn il-lemin, jien immur lejn ix-xellug.»

10U Lot rafa’ g˙ajnejh, u ra li l-in˙awi kollha madwar il-Ìordan kien kollu raba’ saqwi - qabel ma l-Mulej qered lil Sodoma u ’l Gomorra - b˙all-©nien tal-Mulej u b˙all-art tal-Egittu sa ˙dejn Sog˙ar. 11U Lot g˙aΩel l-in˙awi kollha madwar il-Ìordan u telaq lejn il-Lvant; u hekk tbieg˙du minn xulxin. 12Abram baqa’ jg˙ammar fl-art ta’ Kang˙an u Lot beda jg˙ammar fl-ibliet tal-wied u waqqaf l-g˙erejjex sa Sodoma. 13Imma n-nies ta’ Sodoma kienu ˙Ωiena u midinba ˙afna quddiem il-Mulej.

242


14U l-Mulej kellem lil Abram wara li Lot kien tbieg˙ed minnu: «Arfa’ g˙ajnejk u ˙ares mill-post fejn int qieg˙ed, lejn it-Tramuntana u n-Nofsinhar, lejn il-Lvant u l-Punent; 15l-art kollha li qieg˙ed tara, lilek nag˙tiha u lil nislek g˙al dejjem. 16U nag˙mel lil nislek b˙at-trab tal-art. Jekk xi ˙add jista’ jg˙odd it-trab tal-art, lil nislek ukoll ikun jista’ jg˙odd. 17Qum u aqsam l-art minn tulha u mill-wisa’ tag˙ha, g˙ax lilek se nag˙tiha.» 18U rafa’ Abram l-g˙arix u mar jg˙ammar ˙dejn il-balluta ta’ Mamri, li hemm f’Óebron. U bena hemm artal lill-Mulej.


Salm ResponsorjaliSalm 14 (15), 2-3ab. 3çd-4ab. 5

Rl . (1b): Mulej, min jg˙ammar fid-dar tieg˙ek?

2Min jg˙ix bla ˙tija u jag˙mel it-tajjeb,min jg˙id is-sewwa f’qalbu;3min ma jqassasx bi lsienu. Rl . Min ma jag˙milx deni lil ©aru, u ma jg˙ajjarx lil g˙ajru;4min ma jistmax lill-bniedem ˙aΩin,imma jwe©©a˙ lil dawk li jibΩg˙u mill-Mulej. Rl .

5Min jislef u ma jitlobx img˙ax,u ma jixxa˙˙amx kontra min hu bla ˙tija. Min jag˙mel dan qatt ma jit˙arrek. Rl .

243



Hallelujah. Rl . HallelujahJiena d-dawl tad-dinja, jg˙id il-Mulej;min ji©i warajja jkollu d-dawl tal-˙ajja.Rl . Hallelujah

Evan©eljuDak kollu li tridu li l-bnedmin jag˙mlu lilkom, ag˙mluh ukoll intom lilhom.

Mt 7, 6.12-14


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 6«Tag˙tux lill-klieb dak li hu qaddis, u tix˙tux il-©awhar tag˙kom quddiem il-˙nieΩer li ma jmorrux jg˙aff©uhom b’saqajhom u mbag˙ad iduru g˙alikom u jqattg˙ukom bi snienhom.

12Mela dak kollu li tridu li l-bnedmin jag˙mlu lilkom, ag˙mluh ukoll intom lilhom; g˙ax din hi l-Li©i u l-Profeti.

13G˙addu mill-bieb id-dejjaq. G˙ax wiesa’ l-bieb u spazjuΩa t-triq li tie˙u g˙at-telfien, u ˙afna huma li jg˙addu minnha. 14Imma kemm huwa dejjaq il-bieb u dejqa t-triq li tie˙u g˙all-˙ajja, u ftit huma li jsibuha!»


244


L-Erbg˙aQari IAbram emmen fil-Mulej, u dan g˙addhulu b’©ustizzja. U l-Mulej g˙amel patt mieg˙u.


1Wara dawn il-©rajja ©iet il-kelma tal-Mulej lil Abram f’dehra u qallu: «La tibΩax, Abram! Jiena tarka g˙alik; ˙lasek ikun kbir ˙afna.»

2U Abram qallu: «Sidi Mulej, x’se tag˙tini? G˙ax se nibqa’ bla tfal, u l-werriet ta’ dari se jkun Elig˙eΩer ta’ Damasku.» 3U Abram Ωied jg˙id: «Ara, int lili ma tajtnix nisel, u qaddej dari se jiritni.»

4U ara, waslitlu l-kelma tal-Mulej u qallu: «Ma jirtekx dan, imma wie˙ed ˙iere© mill-©ewwieni tieg˙ek, hu g˙ad jirtek.» 5U ˙ar©u barra u qallu: «Óares sewwa lejn is-smewwiet u g˙odd il-kwiekeb, jekk g˙andek ˙ila tg˙oddhom.» U Ωied jg˙idlu: «Hekk g˙ad ikun nislek.» 6U hu emmen fil-Mulej, u dan g˙addhulu b’©ustizzja.

7U qallu: «Jiena l-Mulej li ˙ri©tek minn Ur tal-Kaldin, biex nag˙tik din l-art b’wirt.» 8U qallu Abram: «Sidi Mulej, kif inkun naf li se niritha?» 9U wie©bu: «Óudli g˙o©la ta’ tliet snin, mog˙Ωa ta’ tliet snin, muntun ta’ tliet snin, gamiema u ˙amiema.»

10U ˙adlu dawn kollha, u qasamhom min-nofs, u kull nofs qieg˙du biswit l-ie˙or; imma l-g˙asafar ma qasamhomx.11U niΩlu l-g˙asafar tal-priΩa g˙al fuq l-i©sma mejtin, imma Abram gerrixhom lura.

12Hi u nieΩla x-xemx waqa’ fuq Abram ng˙as qawwi, u waqg˙u fuqu biΩa’ u dalma kbira. 17Meta x-xemx kienet niΩlet u kien dalam, kenur ida˙˙an u lsien nar iΩi©© qasmu minn bejn il-bçejjeç tal-la˙am.

245


18Dakinhar il-Mulej g˙amel patt ma’ Abram u qallu:«Lil nislek nag˙ti din l-art, mix-xmara tal-E©ittu sax-xmara l-kbira, ix-xmara tal-Ewfrat.»




1Fa˙˙ru l-Mulej u xandru ismu,g˙arrfu lill-©nus bl-g˙emejjel tieg˙u.2G˙annulu u doqqulu,xandru l-g˙e©ubijiet tieg˙u kollha. Rl .

3Fta˙ru bl-isem qaddis tieg˙u;tifra˙ il-qalb ta’ dawk li jfittxu l-Mulej.4Óabirku biex tag˙rfu l-Mulej u l-qawwa tieg˙u,fittxu ’l wiççu l-˙in kollu. Rl .

6Nisel Abraham, il-qaddej tieg˙u,ulied Ìakobb, il-ma˙tur tieg˙u,7Ja˙weh hu Alla tag˙na!Mal-art kollha l-©udizzji tieg˙u! Rl .


246


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 15, 4a.5b

Hallelujah. Rl . HallelujahIbqg˙u fija, u jiena nibqa’ fikom, jg˙id il-Mulej;min jibqa’ fija jag˙mel ˙afna frott.Rl . Hallelujah


Mill-frott tag˙hom tag˙rfuhom.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 15«Ift˙u g˙ajnejkom mill-profeti foloz; g˙ax dawn ji©u g˙andkom libsin ta’ nag˙a©, u minn ©ewwa jkunu lpup ˙attafa! 16Mill-frott tag˙hom tag˙rfuhom.

Jaqaw ji©bru g˙eneb mix-xewk, jew tin mill-g˙ollieq? 17Hekk kull si©ra tajba frott tajjeb tag˙mel, imma s-si©ra l-˙aΩina frott ˙aΩin tag˙mel. 18Si©ra tajba ma tistax tag˙mel frott ˙aΩin, anqas si©ra ˙aΩina ma tag˙mel frott tajjeb. 19Kull si©ra li ma tag˙milx frott tajjeb titqaççat u tinxte˙et fin-nar. 20G˙alhekk mill-frott tag˙hom tag˙rfuhom.»


247


Il-ÓamisQari IÓagar wildet iben lil Abram, u Abram semma t-tifel Ismag˙el.


1Saraj, mart Abram, ma wilditlux tfal; u kellha qaddejja E©izzjana jisimha Óagar. 2U Saraj qalet lil Abram: «Ara, il-Mulej ma tanix li niled. Ersaq lejn il-qaddejja tieg˙i, forsi jkolli tfal minnha.»

U Abram sama’ minn kliem Saraj. 3U Saraj mart Abram qabdet lil Óagar, il-qaddejja E©izzjana tag˙ha, g˙axar snin wara li Abram kien ilu jg˙ammar f’Kang˙an, u tatha lil Abram Ωew©ha b’martu. 4U Abram resaq lejn Óagar, u din tqalet, u malli nteb˙et li tqalet, lil sidtha ma stmathiex aktar.

5U Saraj qalet lil Abram: «Int ta˙ti g˙al g˙ajbi! Jiena tajtek il-qaddejja tieg˙i fi ˙danek, u issa, g˙ax rat li tqalet, mhijiex tistmani aktar. Óa jag˙mel ˙aqq il-Mulej bejni u bejnek!» 6U Abram wie©eb lil Saraj: «Ara l-qaddejja tieg˙ek f’idejk, ag˙mlilha li jidhirlek li hu sewwa.» Saraj g˙akksitha, u l-o˙ra ˙arbet minn quddiem g˙ajnejha. 7U sabha l-an©lu tal-Mulej ˙dejn g˙ajn tal-ilma fid-deΩert, l-g˙ajn li hemm fit-triq ta’ Sur. 8U qalilha: «Óagar, qaddejja ta’ Saraj, mnejn ©ejja, u fejn int sejra?» U hi wie©bet: «Jiena ˙rabt minn quddiem sidti Saraj.» 9U we©ibha l-an©lu tal-Mulej: «Er©a’ lura lejn sidtek, u oqg˙od g˙aliha.» 10U Ωied jg˙idilha l-an©lu tal-Mulej: «Jien inkattar fuq li nkattar lil nislek, u ma jing˙addx g˙all-kotra.»

11U kompla jg˙idilha l-an©lu tal-Mulej: «Arak, int tqila u tiled iben, u ssejja˙lu Ismag˙el.

248


G˙ax il-Mulej sama’ b’hemmek.12U hu jkun bniedem b˙al ˙mar selva©©, idu kontra kul˙add, u id kul˙add kontrih, u kontra ˙utu kollha jg˙ammar.»

15U Óagar wildet iben lil Abram, u Abram semma t-tifel li wilditlu Óagar, Ismag˙el. 16U Abram kellu sitta u tmenin sena meta Óagar wilditlu lil Ismag˙el.


jew il-forma l-qasiraÌen 16, 6b-12.15-16


F’dak iΩ-Ωmien, 6Saraj g˙akksitha lil Óagar, u din ˙arbet minn quddiem g˙ajnejha. 7U sabha l-an©lu tal-Mulej ˙dejn g˙ajn tal-ilma fid-deΩert, l-g˙ajn li hemm fit-triq ta’ Sur. 8U qalilha: «Óagar, qaddejja ta’ Saraj, mnejn ©ejja, u fejn int sejra?» U hi wie©bet: «Jiena ˙rabt minn quddiem sidti Saraj.» 9U we©ibha l-an©lu tal-Mulej: «Er©a’ lura lejn sidtek, u oqg˙od g˙aliha.» 10U Ωied jg˙idilha l-an©lu tal-Mulej: «Jien inkattar fuq li nkattar lil nislek, u ma jing˙addx g˙all-kotra.»

11U kompla jg˙idilha l-an©lu tal-Mulej: «Arak, int tqila u tiled iben, u ssejja˙lu Ismag˙el. G˙ax il-Mulej sama’ b’hemmek.12U hu jkun bniedem b˙al ˙mar selva©©, idu kontra kul˙add, u id kul˙add kontrih, u kontra ˙utu kollha jg˙ammar.»

249


15U Óagar wildet iben lil Abram, u Abram semma t-tifel li wilditlu Óagar, Ismag˙el. 16U Abram kellu sitta u tmenin sena meta Óagar wilditlu lil Ismag˙el.


Salm ResponsorjaliSalm 105 (106), 1-2.3-4a.4b-5

Rl . (1a): Roddu ˙ajr lill-Mulej, g˙ax hu tajjeb

1Roddu ˙ajr lill-Mulej, g˙ax hu tajjeb, g˙ax g˙al dejjem it-tieba tieg˙u!2Min jista’ jsemmi l-g˙emejjel kbar tal-Mulej,jew isemma’ t-tif˙ir tieg˙u kollu? Rl .

3Hieni min jimxi bid-dritt,min jag˙mel dejjem is-sewwa.4Ftakar fija, Mulej, fi m˙abbtek g˙all-poplu tieg˙ek. Rl .

A˙seb fija bis-salvazzjoni tieg˙ek,5biex nara l-©id tal-mag˙Ωulin tieg˙ek,biex nifra˙ g˙all-fer˙ ta’ ©ensek,u nifta˙ar mal-poplu ta’ wirtek. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahJekk xi ˙add i˙obbni, i˙ares kelmti, jg˙id il-Mulej;u Missieri j˙obbu, u a˙na ni©u g˙andu.Rl . Hallelujah

250


Evan©eljuId-dar mibnija fuq il-blat u d-dar mibnija fuq ir-ramel.

Mt 7, 21-29 Qari mill-Evan©elju skont San Mattew

F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lid-dixxipli tieg˙u: 21«Mhux kull min jg˙idli: “Mulej, Mulej”, jid˙ol fis-Saltna tas-Smewwiet, iΩda min jag˙mel ir-rieda ta’ Missieri li hu fis-smewwiet! 22F’dak il-jum ikun hemm ˙afna li jg˙iduli: “Mulej, Mulej, mhux f’ismek ˙abbarna a˙na, u mhux f’ismek keççejna x-xjaten u f’ismek g˙amilna ˙afna mirakli?” 23Imbag˙ad jien ng˙idilhom: “Lilkom qatt ma kont nafkom! Warrbu minn quddiemi, intom li tag˙mlu l-˙aΩen!”

24G˙alhekk, kull min jisma’ dan kliemi u jag˙mel li qieg˙ed ng˙id jien, isir jixbah lil bniedem g˙aqli li bena daru fuq il-blat. 25NiΩlet ix-xita, ©ew il-widien, qamu l-irwiefen u ˙abtu fuq dik id-dar, iΩda ma ©©arrfitx g˙ax kellha s-sisien tag˙ha fuq il-blat. 26Imma kull min jisma’ dan kliemi u ma jag˙milx li qieg˙ed ng˙id jien, isir jixbah lil bniedem iblah li bena daru fuq ir-ramel. 27NiΩlet ix-xita, ©ew il-widien, qamu l-irwiefen u ˙abtu fuq dik id-dar, u ©©arrfet; u kbira kienet il-qerda tag˙ha!»

28Ìara li, meta Ìesù temm dan id-diskors, in-nies baqg˙u mistag˙©ba bit-tag˙lim tieg˙u, 29g˙ax hu kien jg˙allimhom b˙al wie˙ed li g˙andu s-setg˙a, u mhux b˙all-kittieba tag˙hom.


251


Il-Ìimg˙a Qari IDan hu l-patt: a˙tnu kull ra©el fostkom. Sara tilidlek iben.

Ìen 17, 1.9-10.15-22Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

1Meta Abram kellu disg˙a u disg˙in sena, deherlu l-Mulej u qallu:«Jien El-Xaddaj. Imxi quddiemi u kun perfett.»

9U Alla Ωied jg˙id lil Abraham: «U int iΩΩomm il-patt tieg˙i, int u nislek warajk, skont il-©enerazzjonijiet tag˙hom. 10Dan hu l-patt li g˙andkom t˙arsu bejni u bejnkom, u bejni u bejn nislek warajk g˙al dejjem: a˙tnu kull ra©el fostkom.»

15U Alla Ωied jg˙id lil Abraham: «Saraj martek, ma jkunx jisimha aktar Saraj, imma Sara jkun isimha. 16G˙ax jiena nberikha u minnha wkoll nag˙ti lilek iben. U jien inberikha u tkun omm ta’ popli li minnha jo˙or©u slaten ta’ ©nus.»

17U nxte˙et g˙al wiççu fl-art Abraham u da˙ak, u qal f’qalbu: «Huwa wie˙ed ta’ mitt sena jitweldulu t-tfal? U Sara mara ta’ disg˙in sena tista’ tiled?» 18U Abraham qal lil Alla: «Jalla Ismag˙el ikun ta˙t g˙ajnejk!» 19U Alla wie©bu: «Le! Sara, martek, tilidlek iben u ssemmih IΩakk, u jien nag˙mel il-patt tieg˙i mieg˙u g˙al dejjem, u ma’ nislu warajh. 20Dwar Ismag˙el, smajtek. Ara, jiena nbierku, inkattru u nkabbru ˙afna ˙afna. Ikun il-missier ta’ tnax-il prinçep; u nag˙mel minnu ©ens kbir. 21Imma l-patt tieg˙i nag˙mlu ma’ IΩakk, li g˙ad tilidlek Sara b˙al dan iΩ-Ωmien sena o˙ra.»

22U Alla temm jitkellem mieg˙u, u tala’ minn quddiem Abraham.


252



Rl . (4): Ara, kif ikun imbierek il-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej!

1Hieni kull min jibΩa’ mill-Mulej, kull min jimxi fit-triqat tieg˙u!2Mix-xog˙ol ta’ jdejk inti tiekol;hieni int, u riΩqek tajjeb! Rl .


4Ara, kif ikun imbierek il-bniedem li jibΩa’ mill-Mulej!5Ibierkek il-Mulej minn Sijon!Jalla tara l-©id ta’ Ìerusalemmtul ˙ajtek kollha! Rl .



253


Evan©eljuJekk trid, tista’ tfejjaqni.

Mt 8, 1-4


1Kif Ìesù niΩel minn fuq il-muntanja, folol kbar marru warajh.

2U resaq fuqu wie˙ed lebbruΩ, inxte˙et quddiemu u qallu: «Mulej, jekk trid, tista’ tfejjaqni.»

3Ìesù medd idu fuqu, messu u qallu: «Irrid; kun imfejjaq!» U minnufih ©ismu ndaf mil-lebbra.

4U qallu Ìesù: «Qis li ma tg˙id lil ˙add; iΩda mur uri ru˙ek lill-qassis u ag˙mel l-offerta li ordna Mosè, biex hekk tag˙ti xhieda li inti fiqt.»


254


Is-Sibt

Qari IHemm xi ˙a©a iebsa ΩΩejjed g˙all-Mulej? Ner©a’ ni©i g˙andek, u Sara jkollha iben.

Ìen 18, 1-15


F’dak iΩ-Ωmien, 1il-Mulej deher lil Abraham ˙dejn il-ballut ta’ Mamri; u hu kien fil-bieb tal-g˙arix fl-aqwa tas-s˙ana tal-jum.

2U rafa’ g˙ajnejh u ˙ares, u ra tlitt ir©iel weqfin quddiemu; u malli rahom mar ji©ri jilqag˙hom mill-bieb tal-g˙arix u nxte˙et wiççu fl-art quddiemhom. 3U qal: «Sidi, jekk jien sibt ˙niena f’g˙ajnejk, tibqax g˙addej minn quddiem il-qaddej tieg˙ek. 4Óa n©ib ftit ilma u a˙slu ri©lejkom, u strie˙u ta˙t is-si©ra, 5sakemm in©ibilkom gidma ˙obΩ, biex titrejqu, imbag˙ad tibqg˙u sejrin - g˙ax g˙alhekk g˙addejtu g˙and il-qaddej tag˙kom.» U huma qalulu: «Tajjeb, ag˙mel kif g˙edt.»

6U Abraham ˙affef lejn l-g˙arix, ˙dejn Sara, u qalilha: «Fittex lesti tliet sig˙an smid, ag˙©nu u ag˙mlu ftajjar.» 7U Abraham mar ji©ri ˙dejn il-baqar u ˙a g˙o©ol tari u sabi˙, u tah lill-qaddej; u dan fittex ilestih. 8U ˙a l-baqta u l-˙alib u l-g˙o©ol li kien lesta, u qeg˙edhom quddiemhom. U hu baqa’ bilwieqfa quddiemhom ta˙t is-si©ra, u huma bdew jieklu.

255


9U staqsewh: «Fejn hi Sara, martek?» U hu we©ibhom: «Hemm fl-g˙arix.» 10U qallu: «Ner©a’ ni©i g˙andek b˙al dan iΩ-Ωmien sena, u ara, Sara martek ikollha iben.»

U Sara kienet qieg˙da tissamma’ minn bieb l-g˙arix, u hu kien warajh. 11Abraham u Sara kienu xju˙ imda˙˙la fiΩ-Ωmien, u kienet waqfitilha l-imxija tan-nisa. 12U Sara da˙ket f’qalbha u qalet: «Wara li dbilt u sidi di©à xjie˙ sa jkolli l-pjaçir!»

13U l-Mulej qal lil Abraham: «G˙ala da˙ket Sara u qalet: “Tg˙id minnu li sa niled, meta jien xja˙t?” 14Hemm xi ˙a©a iebsa ΩΩejjed g˙all-Mulej? B˙al dan iΩ-Ωmien sena ner©a’ ni©i g˙andek, u Sara jkollha iben.»

15U Sara ça˙det u qalet: «Ma d˙aktx!» G˙ax beΩg˙et. U hu qalilha: «Le, d˙akt Ωgur.»


256


Salm ResponsorjaliLq 1, 46-47.48-49. 50 u 53.54-55

Rl . (ara 54b): Il-Mulej ftakar fina fil-˙niena tieg˙u

46Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej,47u l-ispirtu tieg˙i jifra˙ f’Alla s-Salvatur tieg˙i. Rl .

48G˙ax hu xe˙et g˙ajnejh fuq iç-çokon tal-qaddejja tieg˙u.Iva, minn issa ’l quddiem kull nisel isejja˙li hienja. 49G˙ax is-setg˙ani g˙amel mieg˙i ˙wejje© kbar;qaddis hu l-isem tieg˙u. Rl .

50Il-˙niena tieg˙u tinfirex f’kull Ωmien fuq dawk li jibΩg˙u minnu. 53Mela b’kull ©id lil min hu bil-©u˙,u l-g˙onja bag˙athom ’il barra b’xejn. Rl .

54Óa ˙sieb IΩrael qaddej tieg˙u,g˙ax ftakar fil-˙niena tieg˙u,55b˙alma wieg˙ed lil missirijietna,b’riΩq Abraham u nislu g˙al dejjem. Rl .



257


Evan©eljuG˙ad ji©u ˙afna mil-Lvant u mill-Punent u joqog˙du fuq il-mejda ma’ Abraham u ma’ IΩakk u ma’ Ìakobb.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 5da˙al Kafarnahum, u resaq fuqu wie˙ed çenturjun jitolbu bil-˙erqa 6u jg˙idlu: «Sinjur, id-dar g˙andi l-qaddej mix˙ut, miflu© u batut wisq.» 7Qallu Ìesù: «Ni©i jien infejqu.» 8Qallu ç-çenturjun: «Sinjur, ma jist˙oqqlix li tid˙ol ta˙t is-saqaf tieg˙i. IΩda int g˙id kelma biss, u l-qaddej tieg˙i jfiq. 9G˙ax jien ukoll bniedem ta˙t is-setg˙a ta’ ˙addie˙or, u jien stess g˙andi suldati ta˙ti; lil wie˙ed ng˙idlu: “Mur!”, u jmur; lil ie˙or ng˙idlu: “Ejja!”, u ji©i; u lill-ilsir tieg˙i ng˙idlu: “Ag˙mel dan!”, u jag˙mlu.» 10Ìesù baqa’ mistag˙©eb meta sama’ dan, u qal lil dawk li kienu miexja warajh: «Tassew, ng˙idilkom, f’˙add minn IΩrael ma sibt fidi b˙al din. 11Jiena ng˙idilkom li g˙ad ji©u ˙afna mil-Lvant u mill-Punent u joqog˙du fuq il-mejda ma’ Abraham u ma’ IΩakk u ma’ Ìakobb fis-Saltna tas-Smewwiet, 12waqt li dawk li twieldu fis-Saltna jitkeççew ’il barra fid-dlam; hemmhekk ikun hemm il-biki u t-tg˙aΩΩiΩ tas-snien.» 13Imbag˙ad Ìesù qal liç-çenturjun: «Mur, ˙a jsirlek kif emmint.» U l-qaddej fieq dak il-˙in stess.

14Ìesù mar fid-dar ta’ Pietru, u ra li omm il-mara ta’ Pietru kienet mix˙uta bid-deni. 15Messilha idha, u d-deni ˙allieha; imbag˙ad qamet u bdiet isservih.

16Filg˙axija mbag˙ad ©abulu quddiemu bosta li kienu ma˙kuma mix-xitan, u bil-kelma tieg˙u keçça l-ispirti, u fejjaq il-morda kollha. 17Biex hekk se˙˙ dak li kien ing˙ad permezz tal-profeta Isaija, meta qal:“Hu rafa’ fuqu d-dg˙ufija tag˙na, u tg˙abba bil-mard tag˙na.”


258


259


G˙andi wkoll nag˙a© o˙ra li mhumiex minn dan il-maqjel; lilhom ukoll je˙tie© li ni©bor, u huma jisimg˙u le˙ni, u jkun hemm mer˙la wa˙da, rag˙aj wie˙ed.

Ìw 10, 16

260


Ìesù r-rag˙aj it-tajjebJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni privata

261


It-Tlettax-il ˝img˙a taΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IU int se teqred it-tajjeb mal-˙aΩin?

Ìen 18, 16-33


16Dawk l-ir©iel mistiedna ta’ Abraham, qamu minn hemm, u dawru wiççhom lejn Sodoma; u Abraham mar mag˙hom biex iqabbadhom it-triq.

17U l-Mulej qal: «Se nibqa’ na˙bi x’se nag˙mel minn Abraham? 18G˙ax Abraham g˙ad ikun ©ens kbir u qawwi, u bih jitbierku l-©nus kollha tal-art. 19Jiena ˙tartu sabiex iwissi lil uliedu u lil daru warajh biex iΩommu fit-triq tal-Mulej u jag˙mlu l-˙aqq u s-sewwa, u b’hekk il-Mulej i©ib fuq Abraham kulma wieg˙du.»

20U l-Mulej qal: «Hemm l-g˙ajta qawwija ta’ Sodoma u Gomorra u t-toqol kbir ta’ dnubhom. 21U issa se ninΩel u nara jekk g˙amlux g˙alkollox skont l-g˙ajta tag˙hom li waslet g˙andi. Jekk le, inkun naf.»

22Dawk l-ir©iel kisru minn hemm, u r˙ewlha lejn Sodoma; imma l-Mulej baqa’ wieqaf quddiem Abraham.

23U Abraham resaq lejn il-Mulej u staqsieh: «U int se teqred it-tajjeb mal-˙aΩin? 24U jekk hemm ˙amsin bniedem ©ust f’nofs il-belt, jaqaw lil dawn se teqridhom u ma ta˙firx lill-pajjiΩ min˙abba l-˙amsin

262


©ust li hemm f’nofsha? 25Ma jkun qatt li inti tag˙mel ˙a©a b˙al din, li toqtol il-bniedem ©ust mal-˙aΩin, u l-©ust u l-˙aΩin tmisshom l-istess xorti! Ma jkun qatt minnek, l-im˙allef tal-art kollha, li ma tag˙milx ©ustizzja.» 26U l-Mulej wie©eb: «Jekk jiena nsib ˙amsin bniedem ©ust f’nofs il-belt, jien na˙firha lill-post kollu min˙abba fihom.»

27U wie©eb Abraham u qal: «Arani, jien issugrajt nitkellem mal-Mulej, g˙alkemm jien trab u rmied. 28U jekk hemm nieqsa ˙amsa g˙all-˙amsin ©ust, min˙abba ˙amsa u erbg˙in se teqred il-belt kollha?» U wie©bu l-Mulej: «Ma neqridhiex jekk insib fiha ˙amsa u erbg˙in.»

29Imma Abraham kompla jitkellem mieg˙u u jg˙idlu: «U jekk issib hemm erbg˙in?» U wie©bu: «Ma nag˙milx dan, min˙abba l-erbg˙in.»

30U qallu: «La tag˙dabx, Sidi, jekk ner©a’ nitkellem: u jekk jinstabu tletin?» U hu wie©eb: «Ma nag˙milx dan, jekk insib hemm tletin.»

31U ra©a’ qallu: «Ara kif nissogra nkellem lil Sidi: U jekk jinstabu hemm g˙oxrin?» U l-Mulej wie©eb: «Ma neqridhiex min˙abba l-g˙oxrin.»

32U wie©eb: «La tag˙dabx, Sidi, jekk ner©a’ nitkellem darba o˙ra biss: U jekk jinstabu hemm g˙axra?» U hu qallu: «Ma neqridhiex min˙abba l-g˙axra.»

33U malli l-Mulej temm jitkellem ma’ Abraham, il-Mulej telaq, u Abraham ra©a’ lura lejn daru.


263







10Ma mexiex mag˙na skont ma ˙aqqhom ˙tijietna; ma ˙allasniex skont ma ˙aqqha ˙Ωunitna.11Daqskemm huma s-smewwiet ’il fuq mill-art,hekk hi kbira tjubitu ma’ min jibΩa’ minnu. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Salm 94 (95), 8ab

Hallelujah. Rl . HallelujahIllum la twebbsux qalbkom,iΩda isimg˙u le˙en il-Mulej.Rl . Hallelujah

264


Evan©eljuImxi warajja.

Mt 8, 18-22


F’dak iΩ-Ωmien, 18meta ra ru˙u mdawwar b’˙afna nies, Ìesù ordna li jaqsmu g˙ax-xatt l-ie˙or.

19Imbag˙ad resaq fuqu wie˙ed mill-kittieba u qallu: «Mg˙allem, tmur fejn tmur, jiena ni©i warajk.» 20Imma Ìesù wie©bu: «Il-volpijiet g˙andhom l-g˙erien tag˙hom, u l-g˙asafar tas-sema l-bejtiet; iΩda Bin il-bniedem ma g˙andux fejn imidd rasu.»

21Ie˙or, wie˙ed mid-dixxipli, qallu: «Mulej, ˙allini l-ewwel immur nidfen lil missieri.» 22Ìesù wie©bu: «Imxi warajja, u ˙alli l-mejtin jidfnu l-mejtin tag˙hom.»


265


It-Tlieta

Qari IIl-Mulej bag˙at ix-xita fuq Sodoma u Gomorra, xita ta’ kubrit u nar.

Ìen 19, 15-29


F’dak iΩ-Ωmien, 15malli beda jisba˙, l-an©li bdew jg˙a©©lu lil Lot u jg˙idulu: «Qum, aqbad lil martek u Ω-Ωew©t ibniet tieg˙ek, li hawn mieg˙ek, li ma tinqeridx fil-kastig tal-belt ta’ Sodoma.» 16Lot beda jitnikker; imma dawk l-ir©iel qabduh minn idu, lilu, lil martu u Ω-Ωew©t ibniet tieg˙u, min˙abba l-˙niena tal-Mulej g˙alih; u ˙ar©uh, u wassluh ’il barra mill-belt.

17U malli ˙ar©uhom ’il barra qalulhom: «A˙rab, g˙ax hemm ˙ajtek fin-nofs. La t˙arisx warajk u anqas tieqaf imkien f’dawn l-in˙awi. A˙rab lejn l-g˙oljiet li ma tinqeridx.» 18U Lot qalilhom: «Le, Sidi! 19Ara, s’issa sab ˙niena f’g˙ajnejk il-qaddej tieg˙ek, u kbira l-˙niena li wrejt mieg˙i biex salvajtli ˙ajti. Imma jiena ma nistax na˙rab lejn l-g˙oljiet bla ma til˙aqni l-˙sara u mmut. 20Ara, hawn din il-belt fil-qrib, ˙a nistkenn hemm, belt Ωg˙ira hi. Óalli na˙rab u nistkenn hemm - mhix belt Ωg˙ira? - u nsalva ˙ajti.» 21U wie©bu: «Ara jien se naqtag˙lek xewqtek f’din il-˙a©a wkoll; m’iniex se neqred il-belt li g˙edtli. 22Fittex a˙rab hemmhekk, g˙ax ma nista’ nag˙mel xejn qabel ma tasal hemm.» G˙alhekk semmew dik il-belt Sog˙ar.

23U x-xemx kienet tielg˙a fuq l-art, meta Lot wasal Sog˙ar. 24U l-Mulej bag˙at ix-xita fuq Sodoma u Gomorra, xita ta’ kubrit u nar mis-smewwiet ming˙and il-Mulej. 25U qered dawk l-ibliet u l-in˙awi kollha ta’ madwarhom, u ’l kull min kien jg˙ammar fihom, u l-˙dura

266


kollha tal-art. 26U l-mara ta’ Lot ˙arset lura, minn warajh, u saret plier tal-mel˙.

27U Abraham qam filg˙odu kmieni u r˙ielha lejn il-post fejn kien qag˙ad quddiem il-Mulej. 28U ˙ares lejn Sodoma u Gomorra, u fuq l-art kollha ta’ madwarhom, u ra li kien tiela’ du˙˙an mill-art, b˙ad-du˙˙an ta’ forn.

29Meta Alla qered l-ibliet tal-wita, Alla ftakar f’Abraham u ˙are© lil Lot minn nofs il-qerda, meta qered l-ibliet, li fihom kien jg˙ammar Lot.



Rl . (3a): Tjubitek, Mulej, hi quddiem g˙ajnejja

2Ìarrabni, Mulej, u g˙arbilni,iflili mo˙˙i u qalbi.3Tjubitek quddiem g˙ajnejja,imxejt skont is-sewwa tieg˙ek. Rl .

9Tg˙oddnix man-nies midinba,anqas ma’ min ixerred id-dmija;10dawk li g˙andhom f’idejhom il-˙aΩen,u f’leminthom rigali qarrieqa. R/.

11IΩda jien nimxi bla ˙tija; e˙lisni int, u ˙enn g˙alija.12Jien b’ri©li wieqaf fil-wita; fil-©emg˙at, Mulej, lilek inbierek. Rl .

267


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuSalm 129 (130), 5

Hallelujah. Rl . HallelujahJien lill-Mulej nistenna, ru˙i f’kelmtu tittama.Rl . Hallelujah

Evan©eljuQam, ordna lill-irjie˙ u lill-ba˙ar, u waqg˙et kalma kbira.

Mt 8, 23-27


F’dak iΩ-Ωmien, 23Ìesù tala’ fuq dg˙ajsa, u d-dixxipli marru warajh. 24U qamet taqliba kbira fuq il-ba˙ar, hekk li l-mew© beda jg˙atti d-dg˙ajsa; iΩda hu kien rieqed.

25Id-dixxipli resqu fuqu, qajmuh u qalulu: «Salvana, Mulej! Se nintilfu!» 26U qalilhom: «Dan il-biΩa’ kollu g˙alfejn, ja nies ta’ fidi çkejkna?» Imbag˙ad qam, ordna lill-irjie˙ u lill-ba˙ar, u waqg˙et kalma kbira.

27Dawk stag˙©bu, u bdew jg˙idu: «Dan xi bniedem hu, biex sa l-irjie˙ u l-ba˙ar jisimg˙u minnu?»


268


L-Erbg˙aQari IMa g˙andux bin din il-qaddejja jaqsam il-wirt ma’ ibni IΩakk.

Ìen 21, 5.8-20Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

5Abraham kellu mitt sena meta twelidlu ibnu IΩakk. 8U t-tarbija kibret, u nfatmet. U Abraham g˙amel ikla kbira f’jum il-ftim ta’ IΩakk.

9U Sara lem˙et lil bin Óagar, l-E©izzjana, dak li kienet wildet lil Abraham, jilg˙ab ma’ IΩakk binha. 10U qalet lil Abraham: «Keççihom ’il barra, lil din il-qaddejja u ’l binha. G˙ax ma g˙andux bin din il-qaddejja jaqsam il-wirt ma’ ibni IΩakk.» 11U din il-˙a©a ma g˙o©bot xejn lil Abraham min˙abba ibnu.

12U Alla qal lil Abraham: «La tinkwetax g˙aΩ-Ωag˙Ωug˙ u g˙all-qaddejja; kulma qaltlek Sara, isma’ minn kliemha, g˙ax b’IΩakk jissemma nislek. 13U bin il-qaddejja wkoll, nag˙mel minnu ©ens, g˙ax hu nislek.»

14U Abraham bakkar filg˙odu, qabad il-˙obΩ u Ωaqq ilma, u tahom lil Óagar, qeg˙edhomlha fuq spallejha, u bag˙atha bit-tifel mag˙ha. U telqet ti©©erra fid-deΩert ta’ Birsaba. 15Meta ntemm l-ilma taΩ-Ωaqq telqet it-tifel ta˙t wa˙da mis-si©ar, 16u marret toqg˙od biswitu daqs tefg˙a ta’ qaws ’il bog˙od, g˙ax qalet: «Ma rridx narah imut!» U kif kienet bilqieg˙da biswitu, g˙olliet le˙enha u bkiet.

269


17U Alla sama’ le˙en it-tifel, u l-an©lu ta’ Alla sejja˙ lil Óagar mis-sema, u qalilha: «X’g˙andek Óagar? La tibΩax. Alla sama’ le˙en it-tifel, minn fejn hu qieg˙ed. 18Qum. Aqbad it-tifel, u ag˙mel il-qalb bih, g˙ax jien sa nag˙mlu ©ens kbir.» 19Imbag˙ad Alla fet˙ilha g˙ajnejha u rat bir ilma. U marret u mliet iΩ-Ωaqq bl-ilma u sqiet it-tifel. 20U Alla kien maΩ-Ωag˙Ωug˙, u dan kiber, u kien jg˙ammar fid-deΩert, u kien jinqala’ g˙all-qaws.



Rl . (ara 7a): Isma’ Mulej l-g˙ajta tal-fqajjar

7Dan il-fqajjar sejja˙ u l-Mulej semg˙u,u mid-dwejjaq tieg˙u kollha ˙elsu.8L-an©lu tal-Mulej jg˙asses madwar dawk li jibΩg˙u minnu, u je˙lishom. Rl .

10IbΩg˙u mill-Mulej, qaddisin tieg˙u; xejn ma jonqsu min jibΩa’ minnu.11Is-setg˙ana jiftaqru u jbatu l-©u˙;min ifittex lill-Mulej xejn ma jkun jonqsu. Rl .

12Ejjew uliedi, isimg˙u lili;jiena l-biΩa’ tal-Mulej ng˙allimkom.13Min hu l-bniedem li j˙obb il-˙ajja,u jixtieq jara g˙omru kollu riΩq? Rl .

270


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌak 1, 18

Hallelujah. Rl . HallelujahG˙ax ried hu, il-Missier wilidna bil-kelma tal-verità,biex inkunu l-ewwel frott tal-˙lejjaq tieg˙u.Rl . Hallelujah

Evan©eljuÌejt hawn biex ta˙qarna qabel iΩ-Ωmien?

Mt 8, 28-34


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 28wasal ix-xatt l-ie˙or, fil-pajjiΩ tal-Gadarin, u tnejn min-nies, ma˙kumin mix-xitan, ˙ar©u mill-oqbra u resqu fuqu. Kienu qliel wisq; ˙add ma kien jista’ jg˙addi bihom minn dik it-triq. 29U nfexxew jg˙ajtu u jg˙idu: «A˙na x’g˙andna x’naqsmu, Bin Alla? Ìejt hawn biex ta˙qarna qabel iΩ-Ωmien?»

30Mela ftit ’il bog˙od minnhom kien hemm mer˙la kbira ta’ ˙nieΩer tirg˙a. 31U x-xjaten talbu ˙afna lil Ìesù u qalulu: «Jekk to˙ro©na, ibg˙atna fil-mer˙la tal-˙nieΩer.» 32«Morru!» qalilhom. Imbag˙ad ˙ar©u, u da˙lu fil-˙nieΩer, u l-mer˙la kollha nxte˙tet mill-g˙oli tax-xaqliba g˙al ©ol-ba˙ar u nqerdet fl-ilma.

33Ir-rg˙ajja ˙arbu u marru l-belt ixerrdu l-a˙bar ta’ kollox u ta’ kulma kien g˙adda minn g˙ala l-imxajtna. 34U l-belt ˙ar©et bi ˙©arha g˙al ˙dejn Ìesù u kif rawh, bdew jitolbuh ˙afna biex jibqa’ sejjer ’il barra minn pajjiΩhom.


271


Il-ÓamisQari IIs-sagrifiççju ta’ Abraham, missierna fil-fidi.


F’dak iΩ-Ωmien, 1Alla ried i©arrab lil Abraham u qallu: «Abraham!» U hu wie©bu: «Hawn jien!» 2U qallu: «Aqbad lil ibnek il-wa˙dieni, li inti t˙obb, lil IΩakk; u mur lejn l-art ta’ Morija, u hemm offrih b’sagrifiççju tal-˙ruq fuq wa˙da mill-g˙oljiet li jien se ng˙idlek.»

3U Abraham bakkar mas-seb˙, xedd il-˙mar tieg˙u, ˙a tnejn mill-qaddejja tieg˙u, u lil IΩakk. Qatta’ l-˙atab g˙as-sagrifiççju tal-˙ruq, u qam, u telaq lejn il-post li qallu bih Alla. 4Fit-tielet jum Abraham rafa’ g˙ajnejh, u lema˙ il-post mill-bog˙od. 5U Abraham qal lill-qaddejja tieg˙u: «Oqog˙du hawn bil-˙mar, u jien u Ω-Ωag˙Ωug˙ immorru sa hemm, u nag˙tu qima u ner©g˙u lura ˙dejkom.» 6U Abraham qabad il-˙atab g˙as-sagrifiççju, g˙abbieh fuq IΩakk ibnu, ˙a f’idejh in-nar u s-sikkina, u telqu t-tnejn flimkien.

7U IΩakk qal lil Abraham missieru: «Missier!» Dak wie©bu: «Hawn jien, ibni.» U IΩakk wie©bu: «Hawn huma n-nar u l-˙atab, fejn hu l-˙aruf g˙as-sagrifiççju tal-˙ruq?» 8U Abraham wie©bu: «Alla ja˙seb hu g˙all-˙aruf g˙as-sagrifiççju, ibni.» U baqg˙u sejrin it-tnejn flimkien.

9U waslu fil-post li kien semmielu Alla; u hemm Abraham bena l-artal u firex il-˙atab fuqu, u rabat lil ibnu IΩakk u qieg˙du fuq l-artal, fuq il-˙atab. 10U Abraham medd idu u qabad is-sikkina biex joqtol lil ibnu.

272


11U sejja˙lu l-an©lu tal-Mulej mis-smewwiet u qallu: «Abraham, Abraham!» U dan wie©bu: «Hawn jien!» U qallu l-an©lu: «La tmiddx idek fuq iΩ-Ωag˙Ωug˙ u tag˙millu ebda ˙sara; g˙ax issa naf li inti tibΩa’ minn Alla, u ma ça˙˙adtnix minn ibnek il-wa˙dieni.»

13U Abraham rafa’ g˙ajnejh, ta ˙arsa madwaru, u ra muntun warajh maqbud minn qrunu fil-frieg˙i. U Abraham mar u qabad il-muntun, u offrieh b’sagrifiççju tal-˙ruq minflok ibnu.

14U Abraham semma dak il-post: “Jahweh-jire, ji©ifieri, il-Mulej jipprovdi,” kif g˙adu jing˙ad sal-lum: «Fuq il-muntanja Jahweh-jire, il-Mulej jipprovdi.»

15U g˙at-tieni darba l-an©lu tal-Mulej sejja˙ lil Abraham mis-smewwiet 16u qallu: «Na˙lef fuq ru˙i - oraklu tal-Mulej - la darba int g˙amilt ˙a©a b˙al din, u ma ça˙˙adtnix minn ibnek il-wa˙dieni, 17jien imbierkek Ωgur u nkattarlek sewwa lil nislek b˙all-kwiekeb tas-sema u b˙ar-ramel f’xatt il-ba˙ar; u nislek g˙ad jiret bwieb l-g˙edewwa tieg˙u. 18U jitbierku b’nislek il-©nus kollha tal-art talli smajt minn kelmti.»

19U Abraham ra©a’ lura ˙dejn il-qaddejja tieg˙u, u qabdu u telqu flimkien lejn Birsaba. U Abraham baqa’ jg˙ammar f’Birsaba.


273



Rl . (9): Jien nimxi quddiem il-Mulej f’art il-˙ajjin

1In˙obb il-Mulej, g˙ax sama’ le˙en it-t˙annin tieg˙i; 2g˙aliex hu tani widen fil-jum li fih sejja˙tlu. Rl .

3Il-˙bula tal-mewt dawruni, l-irbit tal-Imwiet ˙akimni;fin-niket u l-hemm sibt ru˙i. 4Imma isem il-Mulej sejja˙t: «Mulej, nitolbok, salvani!» Rl .

5Óanin il-Mulej, u ©ust; twajjeb hu Alla tag˙na.6I˙ares id-dg˙ajfa l-Mulej; jien kont mag˙kus, u hu ˙elisni. Rl .

8G˙ax mill-mewt ˙elisli ’l ˙ajti, lil g˙ajnejja mid-dmug˙ u ’l ri©lejja mit-tfixkil.9Jien nimxi quddiem il-Mulej f’art il-˙ajjin. Rl .



274


Evan©eljuQabdu jfa˙˙ru lil Alla li ta setg˙a b˙al din lill-bnedmin.

Mt 9, 1-8


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1tala’ f’dg˙ajsa, qasam il-ba˙ar u baqa’ sejjer fil-belt tieg˙u. 2U ˙adulu quddiemu wie˙ed miflu©, mix˙ut fuq friex. Kif ra l-fidi tag˙hom, Ìesù qal lill-miflu©: «Ag˙mel il-qalb, ibni; dnubietek ma˙fura.»

3Xi w˙ud mill-kittieba bdew jg˙idu fihom infushom: «Dan qieg˙ed jidg˙i.» 4Ìesù g˙araf x’kienu qeg˙din ja˙sbu, u qalilhom: «Imma g˙aliex qeg˙din ta˙sbu ˙aΩin f’qalbkom? 5G˙ax x’inhu l-e˙fef, tg˙id: “Dnubietek ma˙fura,” jew tg˙id: “Qum u imxi”? 6Mela biex tkunu tafu li Bin il-bniedem g˙andu s-setg˙a ja˙fer id-dnubiet fuq l-art,» qal lill-miflu©: «Qum, aqbad il-friex u mur lejn darek.» 7Dak qam u telaq lejn daru.

8In-nies, meta raw dan, beΩg˙u u qabdu jfa˙˙ru lil Alla li ta setg˙a b˙al din lill-bnedmin.


275


Il-Ìimg˙a Qari IIΩakk ˙abb lil Rebekka u hekk tfarra© wara l-mewt ta’ ommu.

Ìen 23, 1-4.19; 24, 1-8.62-67


1Sara la˙qet l-g˙omor ta’ mija u sebg˙a u g˙oxrin sena. Dawn kienu s-snin ta’ ˙ajjet Sara. 2U mietet Sara f’Kirjat-arba, li hi Óebron, fl-art ta’ Kang˙an. Abraham da˙al jag˙mel il-vistu g˙al Sara u jibkiha.

3Imbag˙ad Abraham qam minn quddiem il-mejta, u mar ikellem lil ulied Óet u qalilhom: 4«Jien qieg˙ed ng˙ix mag˙kom, ta’ barrani u frustier. Ag˙tuni li jkolli qabar mag˙kom, u nidfen il-mejta tieg˙i minn quddiemi.» 19Wara dan, imbaghad, Abraham difen lil Sara, martu, fl-g˙ar tal-g˙alqa ta’ Makfela biswit Mamri, li hi Óebron, fl-art ta’ Kang˙an.

24,1Abraham kien xjie˙ u mda˙˙al fiΩ-Ωmien, u l-Mulej kien bierku f’kollox. 2U Abraham qal lill-qaddej tieg˙u, l-ixje˙ f’daru, li kien je˙odlu ˙sieb ta’ kulma kellu: «Ag˙mel idek ta˙t kuxxtejja, 3u n©ag˙lek ta˙lifli bil-Mulej Alla tas-sema u l-art, li ma ti˙ux mara g˙al ibni mill-bniet tal-Kang˙anin, li jien qieg˙ed ng˙ammar f’nofshom. 4Imma tmur f’arti, u g˙and niesi, u ˙u minn hemm mara g˙al ibni IΩakk.»

5U l-qaddej wie©bu: «U jekk il-mara ma tkunx trid ti©i mieg˙i, f’din l-art, ikolli ner©a’ nie˙u lil ibnek fl-art li minnha int ˙ri©t?» U Abraham wie©bu: 6«Qis li ma ti˙ux lil ibni hemmhekk. 7Il-Mulej, Alla fis-smewwiet, li ˙adni minn dar missieri u minn art twelidi, u li kellimni u ˙alifli u qalli: “Lil nislek nag˙ti din l-art,” jibg˙at l-an©lu

276


tieg˙u quddiemek u int tie˙u mara g˙al ibni minn hemm. 8U jekk il-mara ma tkunx trid ti©i mieg˙ek, int tkun ma˙lul minn din il-˙alfa tieg˙i. Biss lil ibni te˙dux hemmhekk.»

62Wara ˙afna Ωmien, IΩakk kien mar Bir-la˙aj-roj, g˙ax kien joqg˙od fl-art tan-Negeb. 63U IΩakk kien ˙are© jistrie˙ fir-raba’ g˙all-habta ta’ filg˙axija, u rafa’ g˙ajnejh, u ˙ares, u ra l-i©mla resqin. 64U Rebekka refg˙et g˙ajnejha u rat lil IΩakk, u niΩlet minn fuq il-©emel. 65U qalet lill-qaddej: «Min hu dak ir-ragel li ©ej fir-raba’ jiltaqa’ mag˙na?» U we©ibha l-qaddej: «Dak sidi.» U qabdet l-istar u tg˙attiet bih. 66U l-qaddej qal lil IΩakk kulma kien g˙amel. 67U IΩakk da˙˙alha fl-g˙arix ta’ Sara ommu, u ˙a ’l Rebekka u saret martu u ˙abbha; u hekk tfarra© IΩakk wara l-mewt ta’ ommu.


277


Salm ResponsorjaliSalm 105 (106), 1-2.3-4a.4b-5


1Roddu ˙ajr lill-Mulej, g˙ax hu tajjeb, g˙ax g˙al dejjem it-tieba tieg˙u!2Min jista’ jsemmi l-g˙emejjel kbar tal-Mulej,jew isemma’ t-tif˙ir tieg˙u kollu? Rl .

3Hieni min jimxi bid-dritt,min jag˙mel dejjem is-sewwa.4Ftakar fija, Mulej, fi m˙abbtek g˙all-poplu tieg˙ek. Rl . A˙seb fija bis-salvazzjoni tieg˙ek,5biex nara l-©id tal-mag˙Ωulin tieg˙ek,biex nifra˙ g˙all-fer˙ ta’ ©ensek, u nifta˙ar mal-poplu ta’ wirtek. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahEjjew g˙andi, intom ilkoll li tinsabu m˙abbtin u mtaqqlin, u jiena nserra˙kom, jg˙id il-Mulej.Rl . Hallelujah

278


Evan©eljuIt-tabib ma je˙ti©uhx dawk li huma f’sa˙˙ithom, iΩda l-morda. Óniena rrid,

u mhux sagrifiççju.Mt 9, 9-13


F’dak iΩ-Ωmien, 9Ìesù ra wie˙ed bilqieg˙da quddiem il-mejda tat-taxxi; kien jismu Mattew. «Ejja warajja!» qallu. Dak qam u mar warajh.

10U ©ara li, kif qag˙ad g˙andu g˙all-mejda, ©ew bosta pubblikani u midinbin u qag˙du madwar il-mejda ma’ Ìesù u d-dixxipli tieg˙u. 11Meta raw dan il-FariΩej qalu lid-dixxipli: «G˙aliex jiekol mal-pubblikani u l-midinbin l-Img˙allem tag˙kom?»

12Hu semag˙hom, u qal: «It-tabib ma je˙ti©uhx dawk li huma f’sa˙˙ithom, iΩda l-morda. 13Mela morru tg˙allmu x’ji©ifieri: “Óniena rrid, u mhux sagrifiççju”; g˙ax mhux lill-©usti ©ejt insejja˙, iΩda lill-midinbin.»


279


Is-SibtQari IÌakobb ˙a post ˙uh u seraqlu l-barka li kienet g˙alih.

Ìen 27, 1-5.15-29


1Meta IΩakk kien xjie˙ u g˙ajnejh kienu ççajprulu tant li ma kienx baqa’ jara, sejja˙ lil ibnu l-kbir G˙esaw u qallu: «Ibni.» U dan wie©bu: «Hawn jien.» 2U kompla jg˙idlu: «Hawn jien, xje˙t, u ma nafx meta se mmut. 3Issa aqbad it-tag˙mir tieg˙ek, il-˙or©a u l-qaws tieg˙ek, u mur fir-raba’ u aqbadli l-kaçça; 4u mbag˙ad ag˙milli ikla tajba kif in˙obb jien, u ©ibhieli ˙alli nikolha u nbierkek qabel ma mmut.» 5Rebekka kienet qieg˙da tissamma’ meta IΩakk kien qieg˙ed ikellem lil G˙esaw, ibnu. U G˙esaw telaq lejn ir-raba’ g˙all-kaçça, biex i©ib xi ˙a©a d-dar.

15U Rebekka ˙adet l-a˙jar ilbies ta’ G˙esaw binha l-kbir, li kienu g˙andha d-dar, u libbsithom lil Ìakobb, binha Ω-Ωg˙ir. 16U ksietlu idejh u l-artab ta’ g˙onqu bil-©lud tal-gidjien. 17U hi tat f’idejn Ìakobb, binha, l-ikel tajjeb u l-˙obΩ.

18U hu mar ˙dejn missieru u qallu: «Missier.» U dan wie©bu: «Hawn jien. Min inti, ibni?» 19U Ìakobb wie©eb lil missieru: «Jiena G˙esaw, il-kbir tieg˙ek. G˙amilt kif g˙edtli. Qum, isa, u kul mill-kaçça tieg˙i, biex imbag˙ad int tberikni.» 20U IΩakk qal lil ibnu: «Kif inhi din li sibtha hekk malajr!» U hu wie©bu: «G˙ax il-Mulej ©abhieli quddiemi.» 21U IΩakk qal lil Ìakobb: «Ersaq ’l hawn, ˙a mmissek, ibni, u nara jekk intix ibni G˙esaw jew le.»

280


22U Ìakobb resaq lejn missieru IΩakk u dan messu u qal: «Il-le˙en, le˙en Ìakobb, imma l-idejn, idejn G˙esaw.» 23U ma g˙arfux, g˙ax idejh kienu qishom l-idejn muswafa ta’ ˙uh G˙esaw; u bierku. 24U staqsieh: «Inti tassew ibni G˙esaw?» U hu wie©bu: «Jien hu.» 25U qallu: «Newwilli, mela, ˙alli niekol mill-kaçça ta’ ibni, biex inbierkek.» U newwillu l-ikel, u kiel, u ©ieblu l-inbid, u xorob.

26U IΩakk missieru qallu: «Ersaq ’l hawn u busni, ibni.» 27U hu resaq u biesu. IΩakk xammem ir-ri˙a ta’ lbiesu, u bierku u qallu: «Ara, ri˙et ibni, b˙ar-ri˙a ta’ g˙alqa, imbierka mill-Mulej!28Jag˙tik Alla min-nida tas-smewwiet, u mill-frott tal-art, kotra ta’ qam˙ u nbid.29Lilek g˙ad jaqdu l-©nus, u quddiemek imilu l-popli. Int tkun l-aqwa fost ˙utek, u quddiemek imilu wlied ommok. Mis˙ut minn jis˙tek, imbierek min ibierkek.»


281



Rl . (3a): Fa˙˙ru l-Mulej, g˙ax hu tajjeb!

1Fa˙˙ru isem il-Mulej,fa˙˙ruh, qaddejja tal-Mulej,2intom li qeg˙din f’dar il-Mulej,fil-wesg˙at ta’ madwar it-tempju ta’ Alla tag˙na. Rl .

3Fa˙˙ru l-Mulej, g˙ax hu tajjeb,g˙annu lil ismu, g˙ax hu sabi˙.4G˙ax g˙aΩel il-Mulej ’il Ìakobb,lil IΩrael, biex ikun il-poplu tieg˙u. Rl .

5Naf tassew li kbir il-Mulej;fuq l-allat kollha Alla Sidna.6Kulma jog˙©bu l-Mulej jag˙mlu fis-smewwiet u fuq l-art, fil-ba˙ar u f’qieg˙ l-ib˙ra kollha. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahIn-nag˙a© tieg˙i jisimg˙u le˙ni, jg˙id il-Muleju jiena nag˙rafhom, u huma jimxu warajja.Rl . Hallelujah

282


Evan©eljuHuwa l-mistednin tal-g˙arus se jsewdu qalbhom sakemm l-g˙arus ikun g˙adu

mag˙hom?Mt 9, 14-17


F’dak iΩ-Ωmien 14resqu lejn Ìesù id-dixxipli ta’ Ìwanni u qalulu: «G˙aliex a˙na u l-FariΩej insumu, u d-dixxipli tieg˙ek ma jsumux?»

15Qalilhom Ìesù: «Huwa l-mistednin tal-g˙arus se jsewdu qalbhom sakemm l-g˙arus ikun g˙adu mag˙hom? Imma jasal il-jum meta l-g˙arus je˙duhulhom minn mag˙hom, u mbag˙ad isumu. 16Óadd ma jraqqa’ libsa qadima b’biçça drapp ©dida, g˙ax inkella r-roqg˙a ssellet il-libsa, u t-tiçrita tikber. 17Anqas ma jqieg˙du l-inbid il-©did f’dami©©ani qodma tal-©ild, g˙ax inkella d-dami©©ani jinfaqg˙u, l-inbid jixtered, u d-dami©©ani jintilfu. IΩda nbid ©did jitfg˙uh f’dami©©ani ©odda, u hekk iΩommu t-tnejn.»


283


L-Erbatax-il ˝img˙a taΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IRa sellum wieqaf fl-art bil-quççata tieg˙u fis-sema.

Ìen 28, 10-22aQari mill-Ktieb tal-Ìenesi

F’dak iΩ-Ωmien, 10Ìakobb ˙areg minn Birsaba u telaq lejn Óaran. 11U wasal f’post sagru, u waqaf biex jg˙addi l-lejl, g˙ax ix-xemx kienet niΩlet, u ˙a wa˙da mill-˙a©ar li kien hemm u g˙amilha m˙adda g˙al rasu, u raqad f’dak il-post sagru.

12U ˙olom, u ra sellum wieqaf fl-art bil-quççata tieg˙u fis-sema; u beda jara l-an©li telg˙in u niΩlin mieg˙u. 13U lema˙ il-Mulej wieqaf ˙dejh, u dan qallu: «Jien il-Mulej, Alla ta’ Abraham, missierek, u Alla ta’ IΩakk. L-art li int rieqed fuqha lilek nag˙tiha u lil nislek. 14U jkun nislek b˙at-trab tal-art, u int g˙ad tinfirex lejn il-Punent u lejn il-Lvant, lejn it-Tramuntana u lejn in-Nofsinhar u jitbierku bik u bin-nisel tieg˙ek it-tribujiet kollha tal-art. 15Arani, jien mieg˙ek u n˙arsek kull fejn tmur, u ner©a’ n©ibek f’din l-art, g˙ax jien ma nitilqekx qabel ma ntemm kulma g˙edtlek.»

16Imbag˙ad stenba˙ Ìakobb mir-raqda tieg˙u u qal: «Tassew hawn Alla f’dan il-post, u jien ma ntba˙tx.» 17U beΩa’ u qal: «Kemm hu tal-biΩa’ dan il-post sagru! Dan mhux ˙lief dar Alla, u dan bieb is-smewwiet!»

284


18U Ìakobb qam kmieni filg˙odu, u ˙a l-˙a©ra li kien qieg˙ed ta˙t rasu, u waqqafha b˙ala plier, u sawwab iΩ-Ωejt fuq rasha. 19U semma dak il-post Betel, dar Alla, waqt li qabel il-belt kien jisimha Luz.

20U Ìakobb g˙amel weg˙da u qal: «Jekk Alla jkun mieg˙i, u j˙arisni fit-triq li jien qbadt, u jipprovdili ˙obΩ x’niekol u lbies x’nilbes, 21u ner©a’ lura bis-sliema lejn dar missieri, Alla tieg˙i jkun il-Mulej. 22U din il-˙a©ra, li jien waqqaft b˙ala plier, tkun Dar Alla, u minn kulma tag˙tini, nag˙tik l-g˙exur.»


Salm ResponsorjaliSalm 90 (91), 1-2.3-4.14-15ab

Rl . (2b): Alla tieg˙i, jien fik nittama

1Int li tg˙ix g˙all-kenn tal-G˙oli,li tg˙ammar g˙ad-dell ta’ dak li jista’ kollox,2g˙id lill-Mulej: «Kenn tieg˙i u qawwa tieg˙i int,Alla tieg˙i, jien fik nittama.» Rl . 3G˙ax hu je˙ilsek mix-xibka tan-nassab,u mill-mard tal-mewt.4Bir-rix tieg˙u jg˙attik, u ta˙t ©wen˙ajh tistkenn,g˙ax tarka u kurazza l-fedeltà tieg˙u. Rl .

14«La t˙abbeb mieg˙i, jien ne˙ilsu;la g˙araf ismi, jiena n˙arsu.15Hu jsejja˙li, u jiena nwie©bu;mieg˙u nkun fid-dwejjaq tieg˙u.» Rl .

285


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara 2 Tim 1, 10

Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Salvatur tag˙na Kristu Ìesù qered il-mewt, u dawwal il-˙ajja permezz tal-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©eljuBinti iss’issa g˙adha kemm mietet. Imma int ejja u hija tg˙ix.


F’dak iΩ-Ωmien, 18resaq lejn Ìesù wie˙ed mill-kapijiet, inxte˙et f’ri©lejh u qallu: «Binti iss’issa g˙adha kemm mietet. Imma int ejja qieg˙ed idek fuqha u hija tg˙ix.» 19Ìesù qam u mar warajh flimkien mad-dixxipli tieg˙u.

20Mela wa˙da mara, li kienet ilha tnax-il sena s˙a˙ tbati bit-tnixxija tad-demm, resqet lejh minn wara u messitlu t-tarf tal-libsa, 21g˙ax bejnha u bejn ru˙ha qalet: «Imqar jekk immiss il-libsa tieg˙u, infiq.» 22Ìesù dar, lema˙ha, u qalilha: «Ag˙mel il-qalb, binti; il-fidi tieg˙ek fejqitek.» U minn dak il-˙in stess il-mara fieqet.

23Meta da˙al g˙and il-kap, Ìesù ra d-daqqaqa tal-flawt u folla nies jag˙mlu storbju s˙i˙; 24u qalilhom: «Warrbu, g˙ax it-tifla mhijiex mejta, imma rieqda.» U qabdu jiddie˙ku bih. 25IΩda hu keçça n-nies ’il barra, da˙al, qabad id it-tifla u din qamet. 26U din l-a˙bar xterdet ma’ dak il-pajjiΩ kollu.


286


It-Tlieta

Qari IIkun jismek IΩrael, g˙ax int issarajt ma’ Alla u rba˙t.

Ìen 32, 22-32 (Ebrajk 23-33)Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

F’dak iΩ-Ωmien, 23Ìakobb qam billejl u qabad in-nisa tieg˙u, u Ω-Ωew© qaddejja tieg˙u, u l-˙dax uliedu, u qasam il-mog˙dija tal-Ìabbok. 24Qabadhom u g˙addiehom ix-xmara b’kulma kellu.

25Imbag˙ad Ìakobb baqa’ wa˙du, u ©ie ra©el u baqa’ jissara mieg˙u sa ma beda jisba˙. 26U meta ra li ma setax g˙alih, messlu l-g˙aksa ta’ koxxtu, u l-g˙aksa ta’ koxxt Ìakobb tfekket, hu u jissara mieg˙u. 27Imbag˙ad qallu: «Óallini mmur, g˙ax qieg˙ed jisba˙.» U Ìakobb wie©bu: «Ma n˙allikx jekk ma tberiknix!» U dan staqsieh: 28«Inti x’jismek?» «Ìakobb,» wie©bu. U dak qallu: 29«Ma jkunx aktar jismek Ìakobb, iΩda IΩrael, g˙ax int issarajt ma’ Alla u mal-bnedmin, u rba˙t!» 30Staqsieh Ìakobb u qal: «G˙idli x’jismek.» U wie©bu: «G˙aliex tistaqsini ismi?» U bierku hemmhekk.

31G˙alhekk Ìakobb sejja˙ dak il-post Penuwel, g˙ax qal: «Rajt lil Alla wiçç imb wiçç, u ˙ajti ˙elsitha.»

32U x-xemx kienet telg˙et meta g˙adda minn Penuwel, izappap fuq koxxtu. G˙alhekk sal-lum ulied IΩrael ma jiklux in-nerv tal-koxxa li hemm fl-g˙aksa tal-koxxa, g˙ax Alla qabad lil Ìakobb mill-g˙erq tal-g˙aksa ta’ koxxtu.


287


Salm ResponsorjaliSalm 16 (17), 1.2-3.6-7.8b u 15

Rl . (15a): Jien, fil-˙aqq, g˙ad nara ’l wiççek Mulej

1Isma’, Mulej, il-kawΩa ©usta tieg˙i,ilqa’ l-g˙ajta tieg˙i, ag˙ti widen g˙at-talb tieg˙i;bla qerq huma xufftejja. Rl .

2Ming˙andek to˙ro© il-©ustizzja g˙alija,g˙ajnejk jaraw is-sewwa.3Jekk qalbi tiflili, jekk billejl iΩΩurni,jekk inti ©©arrabni, ma ssib ebda qerq fija. Rl .

6Insejja˙lek, g˙ax int twe©ibni, o Alla;ressaq widintek lejja, isma’ kliemi.7Uri t-tieba tieg˙ek tal-g˙a©eb;int li te˙les mill-g˙edewwa lil min jittama fil-leminija tieg˙ek. Rl .

8B˙al ˙abba tal-g˙ajn ˙arisni,g˙ad-dell ta’ ©wen˙ajk kenninni.15Imma jien, fil-˙aqq, g˙ad nara ’l wiççek;meta nqum, nithenna bid-dehra tieg˙ek. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 10,14

Hallelujah. Rl . HallelujahJiena r-rag˙aj it-tajjeb, jg˙id il-Mulej,jiena nag˙raf in-nag˙a© tieg˙i, u n-nag˙a© tieg˙i jag˙rfu lili.Rl . Hallelujah

288


Evan©eljuIl-˙sad huwa kbir, iΩda l-˙addiema ftit.

Mt 9, 32-38


F’dak iΩ-Ωmien, 32in-nies ©abu quddiem Ìesù wie˙ed imbikkem ma˙kum mix-xitan. 33Ìesù keçça x-xitan, u l-imbikkem qabad jitkellem. In-nies stag˙©bu, u bdew jg˙idu: «Óa©a b˙al din qatt ma dehret f’IΩrael!» 34Imma l-FariΩej qalu: «Dan bis-sa˙˙a tal-Prinçep tax-xjaten qieg˙ed ikeççi x-xjaten.»

35Ìesù dar l-ibliet kollha u l-ir˙ula jg˙allem fis-sinagogi, ixandar l-Evan©elju tas-Saltna, u jfejjaq kull xorta ta’ mard u ’l kull min kien nieqes minn sa˙˙tu. 36Ra n-nies u t˙assarhom, g˙ax kienu mdejqa u mitluqa b˙al nag˙a© bla rag˙aj. 37Imbag˙ad qal lid-dixxipli tieg˙u: «Il-˙sad huwa kbir, iΩda l-˙addiema ftit. 38Itolbu mela lil Sid il-˙sad biex jibg˙at ˙addiema g˙all-˙sad tieg˙u!»


289


L-Erbg˙aQari IA˙na ˙atja kontra ˙una; g˙alhekk ©ie fuqna dan l-g˙aw©.

Ìen 41, 55-57; 42, 5-7a. 17-24a


F’dak iΩ-Ωmien, 55©ie l-©u˙ fuq l-art kollha tal-E©ittu, u l-poplu beda jg˙ajjat lill-Farg˙un g˙all-˙obΩ. U l-Farg˙un beda jg˙id lin-nies kollha tal-E©ittu: «Morru g˙and ÌuΩeppi, u ag˙mlu li jg˙idilkom.» 56U kien hemm il-©u˙ fuq wiçç l-art kollha; u ÌuΩeppi feta˙ l-im˙aΩen kollha u beda jbig˙ lin-nies tal-E©ittu; u l-©u˙ baqa’ jag˙fas fuq l-art tal-E©ittu. 57U kienu ji©u l-E©ittu minn kull pajjiΩ g˙and ÌuΩeppi biex jixtru l-qam˙; g˙ax il-©u˙ kien jag˙fas fuq kull art. 42,5U waslu wlied IΩrael biex jixtru l-qam˙ flimkien ma’ o˙rajn li kienu ©ew ukoll, g˙ax kien hemm il-©u˙ f’art Kang˙an.

6ÌuΩeppi kien il-gvernatur fuq il-pajjiΩ; hu li kien ibig˙ lin-nies kollha tal-art. U waslu ˙ut ÌuΩeppi u nxte˙tu wiççhom fl-art quddiemu. 7U ÌuΩeppi ra lil ˙utu u g˙arafhom, iΩda ©ieb ru˙u mag˙hom ta’ barrani, u kellimhom iebes. 17U ©abarhom il-˙abs g˙al tlitt ijiem. 18U fit-tielet jum ÌuΩeppi qalilhom: «Ag˙mlu dan u tg˙ixu, g˙ax jien nibΩa’ minn Alla. 19Jekk intom nies sewwa, wie˙ed minnkom jibqa’ mag˙luq fil-˙abs tag˙kom, u intom morru ˙udu l-qam˙ g˙all-©u˙ f’darkom. 20U ©ibuli ’l ˙ukom iΩ-Ωg˙ir, imbag˙ad nemmen kliemkom u ma tmutux.» U hekk g˙amlu.

290


21U bdew jg˙idu lil xulxin: «Tassew a˙na ˙atja kontra ˙una, g˙ax a˙na rajna d-diqa ta’ qalbu; u hu u jitlobna l-˙niena ma tajniehx widen. G˙alhekk ©ie fuqna dan l-g˙aw©.»

22U qabeΩ Ruben u qalilhom: «Ma kontx g˙edtilkom jiena: “la tag˙mlux ˙sara lit-tifel” u intom ma tajtux widen? U issa demmu jrid jit˙allas minna.» 23U huma ma nteb˙ux li ÌuΩeppi kien qieg˙ed jifhimhom, g˙ax bejniethom kien hemm l-interpretu.

24U hu tbieg˙ed minnhom u beka.



Rl . (22): Óa tkun, Mulej, it-tieba tieg˙ek fuqna

2Fa˙˙ru l-Mulej bid-daqq taç-çetra;g˙annulu fuq l-arpa b’g˙axar kordi.3G˙annulu g˙anja ©dida;doqqulu bis-seng˙a u b’le˙en qawwi. Rl .

10Il-Mulej ixejjen il-fehmiet tal-©nus,ifixkel il-˙sibijiet tal-popli.11Imma l-fehma tal-Mulej tibqa’ g˙al dejjem,minn Ωmien g˙al Ωmien il-˙sibijiet ta’ mo˙˙u. Rl .

18Ara, g˙ajnejn il-Mulej fuq dawk li jibΩg˙u minnu,fuq dawk li jittamaw fit-tieba tieg˙u,19Biex je˙ilsilhom mill-mewt ˙ajjithom,u ja˙jihom fi Ωmien il-©u˙. Rl .

291



Hallelujah. Rl . HallelujahIs-Saltna ta’ Alla waslet; indmu u emmnu fl-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©elju

Fittxu n-nag˙a© il-mitlufa tad-dar ta’ IΩrael.Mt 10, 1-7


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù 1sejja˙ lejh it-tnax-il dixxiplu tieg˙u, u tahom is-setg˙a fuq l-ispirti ˙Ωiena biex ikeççuhom, u jfejqu kull xorta ta’ mard u ’l kull min kien nieqes minn sa˙˙tu.

2L-ismijiet tat-tnax-l appostlu huma dawn: l-ewwel Xmun, jg˙idulu Pietru, u ˙uh Indrì, u Ìakbu ta’ Ûebedew, u ˙uh Ìwanni, 3Filippu u Bartilmew, Tumas u Mattew il-pubblikan, Ìakbu ta’ Alfew, u Taddew, 4Xmun il-Kanani, u Ìuda l-Iskarjota, li mbag˙ad ittradieh.

5Lil dawn it-tnax Ìesù bag˙athom b’dawn l-ordnijiet: «Taqbdux triq il-pagani, u tid˙lux f’belt tas-Samaritani; 6imma qabel xejn morru fittxu n-nag˙a© il-mitlufa tad-dar ta’ IΩrael. 7Intom u sejrin, xandru u g˙idu li s-Saltna tas-Smewwiet waslet.»


292


Il-Óamis

Qari IBiex tibqg˙u ˙ajjin intom Alla bag˙atni hawn qabilkom.

Ìen 44, 18-21.23b-29; 45, 1-5


F’dak iΩ-Ωmien, 18Ìuda resaq lejn ÌuΩeppi u qallu: «Iddew sidi, ˙a jitkellem il-qaddej tieg˙ek u jg˙id kelma f’widnejn sidi! La tag˙dabx g˙all-qaddej tieg˙ek, g˙ax int b˙all-Farg˙un!

19Sidi kellem lill-qaddejja tieg˙u u staqsiehom: “g˙andkom missier jew ˙u?” 20U a˙na we©ibna lil sidi: “G˙andna missier xi˙ u tifel Ωg˙ir, bin xju˙itu. Óuh miet u minn ta’ ommu baqa’ hu wa˙du; u missieru j˙obbu.” 21U int g˙edt lill-qaddejja tieg˙ek: “NiΩΩluhuli hawn ˙a nix˙et g˙ajnejja fuqu. 23Jekk ˙ukom iΩ-Ωg˙ir ma jinΩilx mag˙kom, ma tarawx iΩjed wiççi.”

24U ©ara li meta tlajna g˙and missieri, il-qaddej tieg˙ek, ˙abbarnielu kliem sidi. 25Meta mbag˙ad qalilna: “Er©g˙u morru u ixtru ftit qam˙,” 26a˙na g˙ednielu: “Ma nistg˙ux ninΩlu hemm. Jekk ikollna mag˙na ˙una Ω-Ωg˙ir, ninΩlu; g˙ax ma nistg˙ux naraw wiçç dak ir-ra©el, jekk ˙una Ω-Ωg˙ir ma jkunx mag˙na.” 27U l-qaddej tieg˙ek missieri qalilna: “Intom tafu li tnejn welditli marti. 28U wie˙ed telaq minn ˙dejja u jien g˙edt: Qattg˙uh, qattg˙uh bçejjeç! u s’issa ma rajtux iΩjed. 29U jekk issa te˙duli lil dan ukoll minn quddiem wiççi, u ti©rilu xi ˙sara, intom tniΩΩluli xju˙iti fil-qabar bl-g˙ali.”»

1U ÌuΩeppi ma fela˙x iΩomm iΩjed quddiem dawk li kienu madwaru, u g˙ajjat: «O˙or©u ’l kul˙add minn quddiemi.» U ma kien hemm ˙add ˙dejh, meta ÌuΩeppi wera ru˙u lil ˙utu. 2U hu g˙ajjat u

293


beka. U semg˙uh l-E©izzjani u semg˙uh ukoll in-nies kollha ta’ dar il-Farg˙un.

3U ÌuΩeppi qal lil ˙utu: «Jiena ÌuΩeppi! G˙adu ˙aj missieri?» U ˙utu ma fel˙ux iwe©buh, g˙ax baqg˙u miblug˙in quddiemu. 4U ÌuΩeppi qal lil ˙utu: «Ersqu lejja!» Huma resqu lejh u hu qalilhom: «Jiena ÌuΩeppi, ˙ukom li intom beg˙tuni g˙all-E©ittu. 5U issa la tag˙lux u la tinkeddux g˙ax beg˙tuni g˙al hawn, g˙ax biex tibqg˙u ˙ajjin intom Alla bag˙atni hawn qabilkom.»



Rl . (5a): Ftakru fil-˙wejje© kbar li g˙amel il-Mulej

16Bag˙at il-©u˙ fuq l-art,qerdilhom il-qam˙ minn wiçç ir-raba’ tag˙hom.17Kien bag˙at qabilhom ra©el,’il ÌuΩeppi, mibjug˙ bi lsir. Rl .

18Rabtulu ri©lejh bil-ktajjen,dawrulu l-˙adid ma’ g˙onqu,19sakemm se˙˙ dak li kien ˙abbar,u l-kelma tal-Mulej rebbie˙ ˙ar©itu. Rl .

20Is-sultan bag˙at i˙ollu,dak li ja˙kem il-popli ˙elsu.21G˙amlu sid fuq id-dar tieg˙u,˙allielu f’idejh ©idu kollu. Rl .

294



Hallelujah. Rl . HallelujahIΩ-Ωmien huwa mitmum, indmu u emmnu fl-Evan©elju.Rl . Hallelujah

Evan©eljuB’xejn ˙adtu, b’xejn ag˙tu.

Mt 10, 7-15


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-appostli tieg˙u: 7«Intom u sejrin, xandru u g˙idu li s-Saltna tas-Smewwiet waslet. 8Fejqu l-morda, qajmu l-mejtin, fejqu l-lebbruΩi, keççu x-xjaten.

B’xejn ˙adtu, b’xejn ag˙tu. 9Tfittxux li jkollkom flus fuqkom, la tad-deheb, la tal-fidda u lanqas tar-ram; 10u la ˙or©a g˙at-triq, la Ωew© ilbiesi, la qrieq u lanqas ˙atar, g˙ax il-˙addiem ˙aqqu ˙obΩu.

11Fil-belt jew ra˙al fejn tid˙lu, araw ikunx hemm min jixraqlu tmorru g˙andu, u ibqg˙u f’daru sa ma titilqu minn hemm.

12Meta tid˙lu f’dar, sellmu lin-nies tag˙ha, 13u jekk tkun dar li jixirqilha, ˙a ji©i fuqha s-sliem tag˙kom. Imma jekk tkun dar li ma jixirqilhiex, ˙a jer©a’ lura g˙andkom is-sliem tag˙kom. 14Jekk imbag˙ad xi ˙add ma jilqag˙komx u ma jismax minn kliemkom, o˙or©u ’l barra minn dik id-dar jew belt u farfru t-trab ta’ saqajkom. 15Tassew, ng˙idilkom, li jum il-˙aqq ikun e˙fef g˙al Sodoma u Gomorra milli g˙al dik il-belt.»


295


Il-Ìimg˙aQari IÓa mmut issa li rajt ’il wiççek.

Ìen 46, 1-7. 28-30Qari mill-Ktieb tal-Ìenesi

F’dak iΩ-Ωmien,1IΩrael telaq b’kulma kellu u ©ie Birsaba, u hemm offra sa©rifiççji lil Alla ta’ missieru IΩakk.

2U Alla kellem lil IΩrael f’dehra billejl u qallu: «Ìakobb, Ìakobb!» Hu wie©eb: «Hawn jien!» 3U kompla Alla: «Jiena Alla, Alla ta’ missierek. La tibΩax tinΩel l-E©ittu, g˙ax hemm g˙ad nag˙mlek ©ens kbir. 4Jien ninΩel mieg˙ek l-E©ittu, u jien g˙ad intellg˙ek minn hemm, u id ÌuΩeppi g˙ad tag˙laqlek g˙ajnejk.»

5U Ìakobb telaq minn Birsaba; u wlied IΩrael rikkbu lil Ìakobb missierhom, u Ω-Ωg˙ar tag˙hom, u n-nisa tag˙hom fuq il-karrijiet li kien bag˙tilhom il-Farg˙un biex i©orruh. 6U ˙adu mag˙hom l-imrie˙el u l-©id li rnexxielhom i˙asslu fl-art ta’ Kang˙an, u waslu l-E©ittu, Ìakobb u mieg˙u n-nisel kollu tieg˙u: 7uliedu u wlied uliedu mieg˙u, bnietu u bniet uliedu, u nislu kollu ©ieb mieg˙u l-E©ittu.

28U Ìakobb bag˙at lil Ìuda qablu g˙and ÌuΩeppi, biex jiltaqa’ mieg˙u f’Gosen; u huma ©ew fl-art ta’ Gosen. 29U ÌuΩeppi rama l-karru tieg˙u u mar jiltaqa’ ma’ IΩrael, missieru, f’Gosen. Malli deher quddiemu nxte˙et fuq g˙onqu u baqa’ g˙al ˙afna Ωmien mg˙annaq mieg˙u u jibki. 30U IΩrael qal lil ÌuΩeppi: «Óa mmut issa li rajt ’il wiççek, issa li naf li g˙adek ˙aj.»


296



Rl . (39a): Is-salvazzjoni tal-©usti mill-Mulej


18Fi ˙sieb il-Mulej il-˙ajja tat-tajbin,u wirthom jibqa’ g˙al dejjem.19Ma jitfixklux f’sieg˙a ˙aΩina,u jixbg˙u fi Ωmien il-©u˙. Rl .

27Tbieg˙ed mill-˙aΩen u ag˙mel it-tajjeb,biex tibqa’ tg˙ammar g˙al dejjem.28G˙ax il-Mulej i˙obb is-sewwa,u ma jitlaqx it-twajbin tieg˙u;hu j˙arishom g˙al dejjem. Rl .


Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuÌw 16, 13a; 14, 26d

Hallelujah. Rl . HallelujahMeta ji©i hu, l-Ispirtu tal-verità, iwassalkom g˙all-verità kollha; u jfakkarkom dak kollu li g˙edtilkom.Rl . Hallelujah

297


Evan©eljuMhux intom tkunu li titkellmu, imma l-Ispirtu ta’ Missierkom.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-Appostli tieg˙u: 16«Ara, jiena qieg˙ed nibg˙atkom b˙al nag˙a© qalb l-ilpup. Kunu mela g˙aqlin b˙as-sriep u safjin b˙all-˙amiem.

17Oqog˙du attenti mill-bnedmin! G˙ax g˙ad jer˙ukom f’idejn il-qrati, jag˙tukom is-swat fis-sinagogi tag˙hom, 18itellg˙ukom quddiem gvernaturi u slaten min˙abba fija, biex tag˙tu xhieda quddiemhom u quddiem il-pagani. 19IΩda meta jer˙ukom f’idejhom, tinkwetawx ru˙kom kif se titkellmu jew x’se tg˙idu, g˙ax dak il-˙in stess jing˙atalkom xi jkollkom tg˙idu. 20G˙ax mhux intom tkunu li titkellmu, imma l-Ispirtu ta’ Missierkom ikun qieg˙ed jitkellem permezz tag˙kom.

21L-a˙wa jwasslu lil xulxin g˙all-mewt u l-missier lil ibnu, u l-ulied iqumu kontra l-©enituri tag˙hom biex tinqatg˙alhom g˙all-mewt. 22U lilkom kul˙add isir jobg˙odkom min˙abba f’ismi. Imma min jibqa’ jΩomm s˙i˙ sal-a˙˙ar, dan isalva.

23Jekk jippersegwitawkom f’belt, a˙arbu f’o˙ra. Tassew ng˙idilkom, ma tkunux dortu l-bliet kollha ta’ IΩrael sa ma ji©i Bin il-bniedem.»


298


Is-Sibt

Qari IAlla g˙ad iΩurkom Ωgur u jtellag˙kom minn din l-art.

Ìen 49, 29-33; 50, 15-26aQari mill-Ktieb tal-Ìenesi

F’dak iΩ-Ωmien, Ìakobb 29widdeb lil uliedu u qalilhom: «Jiena sa nin©abar ma’ niesi. Idfnuni ma’ missirijieti, fl-g˙ar li hemm fl-g˙alqa ta’ G˙efron il-Óitti; 30fl-g˙ar li hemm fl-g˙alqa ta’ Makfela biswit Mamri fl-art ta’ Kang˙an, li Abraham kien xtara ming˙and G˙efron il-Óitti, b’qabar tieg˙u. 31Hemm difnu lil Abraham u ’l Sara martu; hemm difnu lil IΩakk u ’l Rebekka martu, u hemmhekk jien dfint lil Lija. 32Ming˙and ulied il-Óittin inxtrat din l-g˙alqa bl-g˙ar li hemm fiha.» 33Meta Ìakobb temm iwiddeb lil uliedu, ©abar ri©lejh fil-friex ta l-a˙˙ar nifs u n©abar ma’ niesu.

50,15U ˙ut ÌuΩeppi bdew jibΩg˙u g˙ax kien miet missierhom u bdew jg˙idu: «Min jaf jekk jibdiex jobg˙odna ÌuΩeppi, u jroddilna d-deni kollu li g˙amilnielu?» 16G˙alhekk bag˙tu jg˙idu lil ÌuΩeppi: «Qabel ma miet missierek ordna u qal: 17“Dan g˙idu lil ÌuΩeppi: Iddew a˙fer id-dnub ta’ ˙utek u ˙tijiethom, g˙ax ˙sara g˙amlulek.” U issa, nitolbuk, a˙fer id-dnub tal-qaddejja ta’ Alla ta’ missierek!» U ÌuΩeppi beka huma u jkellmuh.

18U ˙utu ©ew u nxte˙tu wiççhom fl-art u qalulu: «Arana, hawn a˙na lsiera tieg˙ek!» 19U ÌuΩeppi qalilhom: «La tibΩg˙ux, jaqaw jien flok Alla? 20Jekk intom ©ibtuli fuqi d-deni, Alla bidlu fil-©id, biex iΩomm ˙ajja kotra ta’ ©nus, b˙alma huma llum. 21U issa la tibΩg˙ux. Jien nag˙tikom tieklu, lilkom u lit-tfal tag˙kom.» Hekk farra©hom, u serr˙ilhom mo˙˙hom u laqtilhom qalbhom.

299


22U ÌuΩeppi kien jg˙ammar fl-E©ittu, hu u dar missieru. U ÌuΩeppi kellu mija u g˙axar snin. 23U ÌuΩeppi ra wlied Efrajm sat-tielet nisel, u wkoll ulied Makir bin Manassi, li twieldu fuq irkupptejn ÌuΩeppi. 24U ÌuΩeppi qal lil ˙utu: «Jiena se mmut, u Alla g˙ad iΩurkom Ωgur u jtellag˙kom minn din l-art lejn l-art li ˙alef lil Abraham, lil IΩakk u lil Ìakobb.» 25Imbag˙ad ÌuΩeppi ©ag˙al lil ulied IΩrael ja˙ilfu u qalilhom: «Iva, Alla g˙ad iΩurkom Ωgur u intom ittellg˙u g˙admi minn hawn.»

26U ÌuΩeppi miet ta’ mija u g˙axar snin; ibbalzmawh u qeg˙duh f’tebut l-E©ittu.


300



Rl . (ara Salm 68 (69), 33): Ag˙mlu l-qalb, intom li tfittxu lil Alla

1Fa˙˙ru l-Mulej u xandru ismu,g˙arrfu lill-©nus bl-g˙emejjel tieg˙u.2G˙annulu u doqqulu,xandru l-g˙e©ubijiet tieg˙u kollha. Rl .

3Fta˙ru bl-isem qaddis tieg˙u;tifra˙ il-qalb ta’ dawk li jfittxu l-Mulej.4Óabirku biex tag˙rfu l-Mulej u l-qawwa tieg˙u,fittxu ’l wiççu l-˙in kollu. Rl .

6Nisel Abraham, il-qaddej tieg˙u,ulied Ìakobb, il-ma˙tur tieg˙u,7Ja˙weh hu Alla tag˙na!Mal-art kollha l-©udizzji tieg˙u! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju1 Piet 4, 14

Hallelujah. Rl . HallelujahJekk tkunu mkasbrin min˙abba l-isem ta’ Kristu, henjin intom! Fuqkom g˙andkom l-Ispirtu ta’ Alla.Rl . Hallelujah

301


Evan©eljuTibΩg˙ux minn dawk li joqtlu l-©isem.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-Appostli tieg˙u: 24«Ma hemmx dixxiplu aqwa mill-img˙allem, anqas ilsir aqwa minn sidu. 25BiΩΩejjed g˙ad-dixxiplu jekk jo˙ro© jixbah lill-img˙allem tieg˙u u l-ilsir lil sidu. Jekk lil sid id-dar tawh il-laqam ta’ Beg˙elΩebul, kemm aktar lin-nies ta’ daru!

26G˙alhekk la tibΩg˙ux minnhom. G˙ax xejn ma hu mg˙otti li ma jinkixifx, u xejn ma hu mo˙bi li ma jsirx mag˙ruf. 27Dak li jien ng˙idilkom fid-dlam g˙iduh fid-dawl, u dak li ng˙idilkom f’widnejkom xandruh minn fuq il-bjut.

28U tibΩg˙ux minn dawk li joqtlu l-©isem bla ma jistg˙u joqtlu r-ru˙; imma aktar ibΩg˙u minn dak li jista’ jeqred kemm ir-ru˙ u kemm il-©isem fl-infern.

29Ûew© g˙asafar tal-bejt mhux b’˙abba jinbieg˙u? U b’danakollu anqas wie˙ed minnhom ma jaqa’ fl-art ming˙ajr ir-rieda ta’ missierkom. 30Intom imbag˙ad sax-xag˙ar ta’ raskom kollu hu mag˙dud. 31Mela xejn la tibΩg˙u; intom aqwa minn ˙afna g˙asafar tal-bejt!

32Kull min jistqarr quddiem il-bnedmin li hu mieg˙i, jien ukoll nistqarr li jiena mieg˙u quddiem Missieri li hu fis-smewwiet. 33IΩda min jiç˙ad lili quddiem il-bnedmin, jien ukoll niç˙ad lilu quddiem Missieri li hu fis-smewwiet.»


302


Il-Ómistax-il ˝img˙ataΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

It-TnejnQari IEjjew nimxu bil-g˙aqal ma’ IΩrael, li ma jikbirx aktar.

EΩodu 1, 8-14. 22Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 8la˙aq sultan ©did fl-E©ittu, li ma kienx jaf lil ÌuΩeppi, 9u qal lill-poplu tieg˙u: «Araw, il-poplu ta’ wlied IΩrael kiber ˙afna u sar aqwa minna. 10Ejjew nimxu bil-g˙aqal mieg˙u, li ma jikbirx aktar u tqum xi gwerra, jing˙aqad mal-g˙edewwa tag˙na, ja˙bat g˙alina, u jitlaq ’il barra mill-pajjiΩ.»

11U g˙amlu mg˙allmin tax-xog˙ol fuqhom, biex jg˙akksuhom b’xog˙ol iebes. U hekk lill-Farg˙un bnewlu l-ibliet tal-im˙aΩen: Pitom u Rag˙mses. 12Imma aktar ma kienu jg˙akksuhom, aktar kienu joktru u jixterdu; u l-E©izzjani bdew jitbeΩΩg˙u minn ulied IΩrael.

13U ©ieg˙lu lil ulied IΩrael ja˙dmu iebes. 14Imlewlhom ˙ajjithom bl-imrar u bix-xog˙ol iebes fit-tafal u l-madum, u bix-xog˙ol fir-raba’; f’kull xog˙ol li kienu jqabbduhom, kienu j˙addmuhom bl-a˙rax.

22Il-Farg˙un imbag˙ad ordna lin-nies kollha tieg˙u, u qalilhom: «Ix˙tu fix-xmara s-subien li jitwieldu u ˙allu l-bniet kollha jg˙ixu.»


303

Il-Ómistax-il ˝img˙a taΩ-¸mien ta’ Matul is-Sena

Salm ResponsorjaliSalm 123 (124): 1-3.4-6.7-8

Rl . (8a): L-g˙ajnuna tag˙na f’isem il-Mulej

1Li ma kienx il-Mulej mag˙na- ˙a jg˙id hekk IΩrael –3˙ajjin kienu jibilg˙una,meta nxteg˙lu bl-g˙adab g˙alina. Rl .

4L-ilma kien jg˙erriqna,il-wied kien jg˙addi minn fuqna;5minn fuqna kien jg˙addi mew© tal-ilma qawwi.6Imbierek il-Mulej,li ma telaqniex priΩa g˙al snienhom. Rl .

7Óajjitna b˙al g˙asfur ˙elset mix-xbiek tan-nassaba.Ix-xibka tqattg˙et, u a˙na ˙rabna.8L-g˙ajnuna tag˙na f’isem il-Mulejli g˙amel is-sema u l-art. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahHenjin dawk li huma ppersegwitati min˙abba s-sewwa, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas-Smewwiet.Rl . Hallelujah

304


Evan©eljuÌejt in©ib mhux il-paçi, imma s-sejf.

Mt 10, 34 – 11, 1


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal lill-appostli tieg˙u: 34«Ta˙sbux li jiena ©ejt in©ib il-paçi fuq l-art! Ìejt in©ib mhux il-paçi, imma s-sejf. 35Iva, ©ejt nifred lill-bniedem minn missieru, lill-bint minn ommha, u lill-mara minn omm Ωew©ha; 36u l-bniedem ikollu n-nies ta’ daru stess g˙edewwa tieg˙u.

37Min i˙obb lil missieru jew lil ommu iΩjed minni ma jist˙oqqlux li jkun mieg˙i; min i˙obb lil ibnu jew lil bintu iΩjed minni ma jist˙oqqlux li jkun tieg˙i. 38U min ma jerfax salibu u jimxi warajja ma jist˙oqqlux li jkun mieg˙i.

39Min isib lil ˙ajtu, jitlifha; u min jitlef lil ˙ajtu min˙abba fija jsibha.

40Min jilqa’ lilkom jilqa’ lili, u min jilqa’ lili jkun jilqa’ lil dak li bag˙atni.

41Min jilqa’ profeta g˙ax hu profeta, ˙las ta’ profeta jie˙u; u min jilqa’ bniedem ©ust g˙ax hu ©ust, ˙las ta’ wie˙ed ©ust jie˙u.

42U kull min jag˙ti mqar tazza ilma frisk lil xi ˙add minn dawn l-iΩg˙ar g˙ax hu dixxiplu, tassew ng˙idilkom li ma jitlifx il-˙las tieg˙u.»

11, 1Meta mbag˙ad Ìesù temm jag˙ti dawn it-twissijiet lit-tnax-il dixxiplu tieg˙u, telaq minn hemm biex jipprietka fl-ibliet tag˙hom.


305


It-Tlieta

Qari ISemmietu Mosè g˙ax salvatu mill-ilma. Mosè, meta kiber, mar ˙dejn ˙utu.

EΩodu 2, 1-15aQari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 1kien hemm ra©el mit-tribù ta’ Levi, li ˙a b’martu lil wa˙da min-nisel ta’ Levi. 2Il-mara tqalet u wildet iben; billi rat li kien tifel sabi˙, Ωammitu mo˙bi g˙al tliet xhur. 3Meta ma setg˙etx ta˙bih aktar, ˙adet qoffa tal-papiru, dilkitha bil-qatran u Ω-Ωift, qieg˙det it-tifel fiha, u qeg˙ditha qalb is-simar f’xatt ix-xmara Nil. 4O˙tu qag˙det ftit ’il bog˙od biex tara x’se ji©rilu.

5NiΩlet bint il-Farg˙un biex tg˙um fin-Nil, waqt li l-qaddejja tag˙ha kienu jitlajjaw fuq xatt ix-xmara. Hi lem˙et il-qoffa f’nofs is-simar, u bag˙tet qaddejja ©©ibhielha. 6Malli fet˙itha, rat it-tarbija; u t-tifel kien qieg˙ed jibki. T˙assritu u qalet: «Dan hu wie˙ed minn ulied l-G˙ebrej.» 7U o˙t it-tarbija qalet lil bint il-Farg˙un: «Tridx immur insejja˙lek wa˙da mill-imreddg˙a tal-G˙ebrej biex treddag˙lek it-tarbija?» 8U bint il-Farg˙un wie©bet: «Mur!» U x-xbejba marret u sej˙et lil omm it-tarbija. 9U qaltilha bint il-Farg˙un: «Óu ’l din it-tarbija u reddag˙hieli, u jiena n˙allsek kemm ikun ˙aqqek.» U l-mara ˙adet it-tarbija u reddg˙etha.

10Meta t-tifel kiber, ˙aditu g˙and bint il-Farg˙un, li kienet tqisu tag˙ha, u semmietu Mosè, g˙ax qalet: «Salvajtu mill-ilma!»

306


11Darba wa˙da Mosè, meta kiber, mar ˙dejn ˙utu u ra x-xog˙ol iebes tag˙hom, u lema˙ lil wie˙ed E©izzjan isawwat lil wie˙ed mill-G˙ebrej ˙utu. 12Dar u ˙ares madwaru, ra li ma kien hemm ˙add, qatel l-E©izzjan, u difnu fir-ramel.

13L-g˙ada ra©a’ ˙are© u ra Ωew©t ir©iel G˙ebrej ji©©ieldu; u qal lill-˙ati: «G˙ala qieg˙ed ta˙bat g˙al sie˙bek?» 14U dan wie©bu: «Min qieg˙dek kap u m˙allef fuqna? Jaqaw trid toqtolni b˙alma qtilt l-E©izzjan?» Mosè beΩa’ u qal: «Mela jafu b’din il-˙a©a.»

15Malli l-Farg˙un sama b’dan, fittex lil Mosè biex joqtlu; imma Mosè ˙arab u mar fl-art ta’ Midjan.


307


Salm ResponsorjaliSalm 68 (69), 3.14.30-31.33-34

Rl . (33): Ag˙mlu l-qalb, intom li tfittxu lil Alla

3Sibt ru˙i mg˙addas f’˙ama fond;ma hemmx fejn inserra˙ ri©lejja.Sibt ru˙i f’ilma g˙oli; il-mew© qed ikaxkarni. Rl .

14Imma jien lilek nitlob, Mulej;meta jog˙©bok, o Alla, we©ibni,fil-kobor ta’ tjubitek u skont il-weg˙da tas-salvazzjoni tieg˙ek. Rl .

30Imma jiena msejken u batut;terfag˙ni, o Alla, is-salvazzjoni tieg˙ek!31Infa˙˙ar l-isem ta’ Alla bl-g˙ana,inkabbru b’g˙ana ta’ radd il-˙ajr. Rl .

33Hekk jaraw l-imsejkna u jifir˙u;u tag˙mlu l-qalb, intom li tfittxu lil Alla.34G˙ax jisma’ l-fqajrin il-Mulej,ma jistmellx l-imjassrin tieg˙u. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahIllum la twebbsux qalbkom iΩda isimg˙u le˙en il-Mulej.Rl . Hallelujah

308


Evan©eljuJum il-˙aqq se jkun e˙fef g˙al Tir u Sidon u g˙all-art ta’ Sodoma milli g˙alikom.


F’dak iΩ-Ωmien, 20Ìesù qabad içanfar bis-s˙i˙ l-ibliet li ma wrewx indiema minkejja l-˙afna mirakli li kien g˙amel fihom: 21«ÓaΩin g˙alik, KoroΩajn! ÓaΩin g˙alik, Betsajda! G˙ax kieku l-mirakli li saru fikom saru f’Tir u Sidon, kieku ilhom li wrew indiema bl-ilbies tal-ixkejjer u l-irmied. 22IΩda ng˙idilkom li jum il-˙aqq se jkun e˙fef g˙al Tir u Sidon milli g˙alikom.

23U int, Kafarnahum, ta˙seb li se titg˙olla sas-sema? Sal-qieg˙ nett g˙ad tinxte˙et! G˙ax kieku l-mirakli li saru fik saru f’Sodoma, kieku g˙adha wieqfa sal-lum. 24Imma ng˙idilkom li jum il-˙aqq se jkun e˙fef g˙all-art ta’ Sodoma milli g˙alik!»


309


L-Erbg˙a

Qari IDeherlu l-an©lu tal-Mulej f’˙u©©ie©a nar qalb l-g˙ollieq.

EΩodu 3, 1-6.9-12Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

1Mosè kien jirg˙a l-mer˙la ta’ ˙atnu Ìetru, qassis ta’ Midjan, u ˙a l-mer˙la ’l hemm fid-deΩert, u wasal sa ˙dejn Óoreb, il-muntanja ta’ Alla.

2Hawn deherlu l-an©lu tal-Mulej f’˙u©©ie©a nar qalb l-g˙ollieq. Mosè ˙ares u ra l-g˙ollieq jaqbad bin-nar bla ma jintemm. 3Mosè qal: «Óa nersaq u nara din id-dehra tal-g˙a©eb: g˙ala mhux jin˙araq l-g˙ollieq?»

4Il-Mulej rah riesaq biex jara, u Alla sejja˙lu minn qalb l-g˙ollieq u qallu: «Mosè, Mosè!» U Mosè wie©eb: «Hawn jien!» 5U l-Mulej qallu: «La tersaqx ’l hawn. Ne˙˙i l-qorq minn ri©lejk, g˙ax il-post li inti fuqu hu art qaddisa!» 6U ssokta jg˙idlu: «Jien hu Alla ta’ missirijietek: Alla ta’ Abraham, Alla ta’ IΩakk u Alla ta’ Ìakobb.» Mosè g˙atta wiççu, g˙ax beΩa’ j˙ares lejn Alla.

9U l-Mulej qallu: «Issa, ara, il-karba ta’ wlied IΩrael waslet sa g˙andi, u rajt ukoll it-tg˙akkis li bih qeg˙din jg˙akksuhom l-E©izzjani. 10Ejja, mela, ˙a nibag˙tek g˙and il-Farg˙un biex to˙ro© lil ulied IΩrael, il-poplu tieg˙i, mill-E©ittu.»

310


11Mosè wie©eb lil Alla: «Min jien biex immur quddiem il-Farg˙un u no˙ro© lil ulied IΩrael mill-E©ittu?» U Alla wie©bu: 12«Jiena nkun mieg˙ek, u dan ikun is-sinjal li jien bg˙attek: meta tkun ˙ri©t il-poplu mill-E©ittu, intom tqimu lil Alla fuq din il-muntanja.»






6Il-Mulej jag˙mel is-sewwa,u l-˙aqq mal-ma˙qurin kollha.7Hu g˙arraf lil Mosè l-˙sieb tieg˙u,l-g˙emejjel tieg˙u lil ulied IΩrael. Rl .

311




Evan©eljuDawn il-˙wejje© ˙bejthom lil min g˙andu l-g˙erf u d-dehen u wrejthom liç-çkejknin.


25F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qabad u qal: «Infa˙˙rek, Missier, Sid is-sema u l-art, g˙ax inti dawn il-˙wejje© ˙bejthom lil min g˙andu l-g˙erf u d-dehen u wrejthom liç-çkejknin. 26Iva, Missier, g˙ax lilek hekk g˙o©bok.

27Kollox kien mog˙ti lili minn Missieri, u ˙add ma jag˙raf lill-Iben jekk mhux il-Missier, kif ˙add ma jag˙raf lill-Missier jekk mhux l-Iben u dak li lilu l-Iben irid jg˙arrafhulu.»


312


Il-Óamis

Qari IJien-li-Jien! Jiena-Hu bag˙atni g˙andkom.

EΩodu 3, 13-20Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, wara li 13Mosè sema’ l-le˙en qalb l-g˙ollieq wie©eb lil Alla: «Ara, jiena mmur g˙and ulied IΩrael u ng˙idilhom: “Alla ta’ missirijietkom bag˙atni g˙andkom.” U huma jistaqsuni: “X’jismu?” Jiena xi ng˙idilhom?» 14Alla wie©bu: «Jien-li-Jien.» U kompla jg˙idlu: «Hekk g˙idilhom lil ulied IΩrael: “Jiena-Hu bag˙atni g˙andkom.”»

15U Alla kompla jg˙idlu: «Hekk g˙andek tg˙idilhom lil ulied IΩrael: “Jahweh, Alla ta’ missirijietkom, Alla ta’ Abraham, Alla ta’ IΩakk, Alla ta’ Ìakobb, bag˙atni g˙andkom.” Dan ikun ismi g˙al dejjem u dan l-isem ifakkarkom fija minn nisel g˙al nisel.

16Mur u i©bor ix-xju˙ ta’ IΩrael u g˙idilhom: “Il-Mulej, Alla ta’ Missirijietkom, Alla ta’ Abraham, Alla ta’ IΩakk, Alla ta’ Ìakobb, deherli u qalli: Ósibt fikom u x’qeg˙din jag˙mlulkom fl-E©ittu. 17Jien inweg˙edkom li ntellag˙kom mit-tbatija tal-E©ittu, f’art il-Kang˙anin, il-Óittin u l-Amurrin, il-PeriΩΩin, il-Óiwwin u l-Ìebusin, f’art tnixxi ˙alib u g˙asel.”

18Huma jisimg˙u kliemek, u int u x-xju˙ ta’ IΩrael tmorru g˙and is-sultan tal-E©ittu u tg˙idulu: “Il-Mulej, Alla tal-G˙ebrej, iltaqa’ mag˙na. U issa, nitolbuk, ˙allina nitbieg˙du tlitt ijiem mixi fid-deΩert biex hemm noffru sagrifiççji lill-Mulej Alla tag˙na.”

313


19Jien naf li s-sultan tal-E©ittu ma j˙allikomx to˙or©u ming˙ajr ma jkun imgieg˙el b’sa˙˙a. 20G˙alhekk jiena mmidd idejja u nolqot lill-E©ittu bl-g˙e©ubijiet li nag˙mel fih; wara dan il-Farg˙un i˙allikom tmorru.»


Salm ResponsorjaliSalm 104 (105) 1u 5. 8-9.24-25.26-27


1Fa˙˙ru l-Mulej u xandru ismu,g˙arrfu lill-©nus bl-g˙emejjel tieg˙u.5Ftakru fil-˙wejje© kbar li g˙amel,fl-g˙e©ubijiet u l-©udizzji tieg˙u. Rl .


24U kattar ˙afna l-poplu tieg˙u,sa˙˙u aktar mill-g˙edewwa tieg˙u.25Dawrilhom qalbhom biex jobog˙du l-poplu tieg˙u,biex jimxu bil-qerq mal-qaddejja tieg˙u. Rl .

26Bag˙at lil Mosè, il-qaddej tieg˙u, u lil Aron, li hu kien g˙aΩel.27Wera bihom g˙e©ubijietu˙wejje© tal-g˙a©eb fl-art ta’ Óam. Rl .

314



Hallelujah. Rl . HallelujahEjjew g˙andi, intom ilkoll li tinsabu m˙abbtin u mtaqqlin, u jiena nserra˙kom, jg˙id il-Mulej.Rl . Hallelujah

Evan©eljuJiena ta’ qalb ˙elwa u umli.


F’dak iΩ-Ωmien, Ìesù qal: 28«Ejjew g˙andi, intom ilkoll li tinsabu m˙abbtin u mtaqqlin, u jiena nserra˙kom.

29Óudu fuqkom il-madmad tieg˙i u tg˙allmu minni, g˙aliex jiena ta’ qalb ˙elwa u umli, u intom issibu l-mistrie˙ g˙al ru˙kom. 30G˙ax il-madmad tieg˙i ˙elu u t-toqol tieg˙i ˙afif.»


315


Il-Ìimg˙a Qari IIl-Óaruf oqtuh ma’ nΩul ix-xemx; jien x˙in nara d-demm nibqa’ g˙addej.

EΩodu 11, 10 – 12, 14Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 10Mosè u Aron g˙amlu dawn l-g˙e©ubijiet kollha quddiem il-Farg˙un. Imma l-Mulej webbes qalb il-Farg˙un, u dan ma telaqx lil ulied IΩrael mill-art tieg˙u.

12, 1Il-Mulej kellem lil Mosè u lil Aron fl-art tal-E©ittu, u qalilhom: 2«Dan ix-xahar ikun g˙alikom l-ewwel fost ix-xhur, ikunilkom l-ewwel xahar tas-sena. 3Kellem lill-©emg˙a kollha ta’ IΩrael, u g˙idilhom: “Fl-g˙axra ta’ dan ix-xahar kull wie˙ed minnkom jie˙u ˙aruf kull familja, wie˙ed kull dar. 4Jekk il-familja tkun Ωg˙ira wisq biex tikluh kollu, wie˙ed jie˙u l-˙aruf flimkien mal-©ar tieg˙u, l-eqreb lejn daru, skont in-numru tan-nies; skont kemm kull wie˙ed jifla˙ jiekol, hekk tqisuh il-˙aruf.

5Il-˙aruf ikun bla difett, ra©el, ta’ dik is-sena. Tistg˙u tie˙du min-nag˙a© jew mill-mog˙oΩ. 6Intom iΩΩommuh sal-erbatax ta’ dax-xahar, meta l-©emg˙a kollha ta’ dar IΩrael toqtlu bejn inΩul ix-xemx u d-dlam. 7Imbag˙ad jie˙du mid-demm tieg˙u, u jroxxuh fuq il-©nub u l-blata tal-bibien tad-djar fejn ikunu se jikluh.

8F’dik il-lejla g˙andhom jieklu l-la˙am mixwi, b’˙obΩ bla ˙mira, u b’˙axix morr. 9Tieklu xejn minnu nej jew mg˙olli fl-ilma, imma mixwi: rasu, ri©lejh, u l-©ewwieni. 10U t˙allu xejn g˙al filg˙odu; kulma jibqa’ g˙al filg˙odu a˙arquh. 11U tikluh hekk: qaddejkom im˙aΩΩma, bil-qorq f’ri©lejkom u l-˙atar f’idejkom; u tikluh bl-g˙a©la. Din hi l-mog˙dija tal-Mulej!

316


12G˙ax dak il-lejl jiena ng˙addi mill-art tal-E©ittu u nidrob ’il kull min hu l-ewwel fost l-imweldin fl-art tal-E©ittu, bnedmin u bhejjem, u nag˙mel ˙aqq mill-allat kollha tal-E©ittu: Jien, Jahweh! 13Id-demm ikun b˙ala sinjal tag˙kom fuq id-djar fejn tkunu, u jien x˙in nara d-demm nibqa’ g˙addej, u ebda marda ma ti©i teqridkom meta jien nidrob l-art tal-E©ittu.

14Dak il-jum ikun g˙alikom jum ta’ tifkira, u intom t˙arsuh b˙ala festa tal-Mulej; iΩΩommu din l-osservanza b˙ala li©i g˙aΩ-Ωminijiet kollha li ©ejjin.”»


Salm ResponsorjaliSalm 115 (116), 12-13.15-16bç.17-18

Rl . (13): Ng˙olli l-kalçi tas-salvazzjoni, u isem il-Mulej insejja˙

12Xi rrodd lill-Mulej g˙all-©id kollu li g˙amel mieg˙i?13Ng˙olli l-kalçi tas-salvazzjoni,u isem il-Mulej insejja˙. Rl .

15G˙aΩiΩa f’g˙ajnejn il-Mulej hi l-mewt tal-˙bieb tieg˙u.16Jien qaddej tieg˙ek, bin il-qaddejja tieg˙ek: int ˙allejtli l-irbit tieg˙i. Rl .

17Lilek noffri sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr,u isem il-Mulej insejja˙.18Intemm lill-Mulej il-weg˙diet tieg˙i,quddiem il-poplu tieg˙u kollu. Rl .

317



Hallelujah. Rl . HallelujahIn-nag˙a© tieg˙i jisimg˙u le˙ni, jg˙id il-Mulej;u jiena nag˙rafhom, u huma jimxu warajja.Rl . Hallelujah

Evan©eljuBin il-Bniedem huwa Sid is-Sibt.


1Darba wa˙da, is-Sibt, Ìesù kien g˙addej minn g˙alqa miΩrug˙a. Issa lid-dixxipli tieg˙u ˙adhom il-©u˙; u bdew jaqtg˙u s-sbul u jikluh.

2Imma rawhom il-FariΩej, u qalulu: «Ara, id-dixxipli tieg˙ek jag˙mlu dak li ma jiswiex nhar ta’ Sibt.»

3U hu qalilhom: «Ma qrajtux x’g˙amel David meta kien bil-©u˙, hu u dawk li kienu mieg˙u? 4Ma qrajtux kif da˙al fid-dar ta’ Alla u kiel il-˙obΩ tal-preΩenza ta’ quddiem il-Mulej, li la hu u lanqas dawk li kienu mieg˙u ma kienu jistg˙u jieklu minnu, imma l-qassisin biss? 5Jew ma qrajtux fil-Li©i li nhar ta’ Sibt il-qassisin fit-tempju jiksru s-Sibt bla ma jonqsu? 6Ng˙idilkom li hawnhekk hawn min hu aqwa mit-tempju. 7Li kieku kontu tafu xi jfissru l-kelmiet, “Óniena rrid, u mhux sagrifiççju”, ma kontux tikkundannaw lil min hu bla ˙tija. 8G˙ax Bin il-bniedem huwa Sid is-Sibt.»


318


Is-SibtQari IKienet lejla ta’ sahra g˙all-Mulej biex ˙ari©hom mill-E©ittu.


F’dak iΩ-Ωmien, 37ulied IΩrael telqu minn Rag˙mses g˙al Sukkot, madwar sitt mitt elf ra©el bil-mixi barra t-tfal. 38U telg˙et mag˙hom kotra kbira ta’ nies, u nag˙a©, u baqar u mrie˙el kbar ˙afna.

39U sajru mill-g˙a©na li kienu ˙ar©u mill-E©ittu ftajjar aΩΩmi, g˙ax ma kellhomx ˙mira, billi keççewhom mill-E©ittu u ma setg˙ux joqog˙du jitnikkru u anqas i©ibu x’jieklu mag˙hom.

40Ulied IΩrael damu jg˙ammru fl-E©ittu g˙al erba’ mija u tletin sena. 41U wara dawn l-erba’ mija u tletin sena, dakinhar stess li g˙alqu, ˙ar©u l-qtajja’ kollha tal-Mulej mill-E©ittu.

42Kienet lejla ta’ sahra g˙all-Mulej biex ˙ari©hom mill-E©ittu; g˙alhekk dan l-istess lejl hu lejl ta’ sahra tal-Mulej g˙al ulied IΩrael, minn nisel g˙al nisel.


319


Salm ResponsorjaliSalm 135 (136), 1 u 23-24. 10-12.13-15

Rl . (1b): It-tieba tieg˙u g˙al dejjem

1Roddu ˙ajr lill-Mulej, g˙ax hu tajjeb;23meta konna mag˙kusin ftakar fina,24u ˙elisna mill-g˙edewwa tag˙na. Rl .

10Hu darab l-E©izzjani f’uliedhom il-kbar,11u ˙are© lil IΩrael minn ©o nofshom,12˙ari©hom b’id qawwija u bi drieg˙ merfug˙. Rl .

13Hu feraq fi tnejn il-Ba˙ar tal-Qasab,14u g˙adda lil IΩrael minn ©o nofshom.15Ìarraf il-Farg˙un u l-eΩerçtu tieg˙u fil-Ba˙ar tal-Qasab. Rl .



320


Evan©eljuOrdnalhom bis-s˙i˙ biex ma jurux min kien, biex hekk ise˙˙ dak li kien ing˙ad.


F’dak iΩ-Ωmien, 14il-FariΩej ˙ar©u u bdew jiftiehmu bejniethom kontra Ìesù, kif se jeqirduh. 15Ìesù sar jaf b’dan u telaq minn hemm. Óafna nies marru warajh u fejjaqhom kollha, 16u ordnalhom bis-s˙i˙ biex ma jurux min kien, 17biex hekk ise˙˙ dak li kien ing˙ad permezz tal-profeta Isaija, meta qal:18«Ara l-Qaddej tieg˙i li jiena ˙tart,l-g˙aΩiΩ tieg˙i li bih ru˙i tg˙axxqet!Jien inqieg˙ed l-Ispirtu tieg˙i fuquu hu jxandar il-©ustizzja lill-©nus.19Ma jiksirha ma’ ˙add,ma jg˙ollix le˙nuu ˙add ma jisma’ le˙nu fil-pjazez.20Qasba m©el©la ma jiksirhiex,u musbie˙ inemnem ma jitfihx,sa ma jwassal il-©ustizzja g˙ar-reb˙a, u f’ismu jittamaw il-©nus.»


321


Pilatu qallu: “Mela int sultan?” U Ìesù wie©eb: “Int qieg˙ed tg˙idu; jien sultan. Jien g˙alhekk twelidt, u g˙alhekk ©ejt fid-dinja, biex nixhed g˙all-verita’.

U kull min i˙obb il-verita’ jisma’ le˙ni.” Ìw 18, 37

322


Kristu SultanJohn Martin Borg (1953- )Kollezzjoni tal-artist

323

Is-Sittax-il ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IIkunu jafu l-E©izzjani li jiena l-Mulej, meta nuri l-glorja tieg˙i permezz tal-Farg˙un.

EΩodu 14, 5-18

Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 5meta lis-sultan tal-E©ittu qalulu li l-poplu kien ˙arab, il-Farg˙un u l-qaddejja tieg˙u biddlu fehemthom dwarhom u qalu: «X’morna g˙amilna u bg˙atna lil IΩrael biex issa ma ja˙dmilniex iΩjed.» 6U ˙ejja l-karru tieg˙u, u ˙a l-poplu tieg˙u mieg˙u. 7U ˙a sitt mitt karru mag˙Ωula u l-karrijiet kollha tal-E©izzjani b’fizzjali fuqhom ilkoll.

8U l-Mulej webbes qalb il-Farg˙un, sultan tal-E©ittu, u dan g˙amel g˙al wara wlied IΩrael huma u sejrin b’rashom merfug˙a. 9U ˙ar©u g˙alihom l-E©izzjani bil-kavallerija tal-Farg˙un - Ωwiemel, karrijiet u rikkieba bl-eΩerçtu kollu - u la˙quhom ˙dejn il-ba˙ar fejn kienu waqqfu l-kamp, ˙dejn Pihahirot, biswit Bag˙al-sefon.

10Meta l-Farg˙un kien qorob lejhom, ulied IΩrael refg˙u g˙ajnejhom u raw l-E©izzjani resqin lejhom. Ulied IΩrael qabadhom biΩa’ kbir u sej˙u lill-Mulej. 11U mbag˙ad qalu lil Mosè: «Jaqaw ma kienx hemm oqbra fl-E©ittu biex ˙ri©tna mmutu fid-deΩert? X’g˙amiltilna, biex ˙ri©tna mill-E©ittu? 12Ma g˙ednilekx a˙na fl-E©ittu: “Óallik minna, ˙allina na˙dmu g˙all-E©izzjani”? A˙jar na˙dmu fl-E©ittu milli mmutu fid-deΩert!» 13Mosè wie©eb lill-poplu: «La tibΩg˙ux! Ûommu

324


s˙i˙, u taraw is-salvazzjoni li se j©ibilkom illum il-Mulej. L-E©izzjani, li qeg˙din taraw illum, ma tarawhom qatt aktar. 14Il-Mulej jitqabad g˙alikom, ming˙ajr xejn ma tag˙mlu intom.»

15Il-Mulej qal lil Mosè: «G˙ax issejja˙ lili? G˙id lil ulied IΩrael jerfg˙u t-tined tag˙hom u jitilqu. 16U int g˙olli l-˙atar tieg˙ek, u midd idek fuq il-ba˙ar u oforqu. Ulied IΩrael, imbag˙ad, jaqsmu fin-niexef f’nofs il-ba˙ar. 17U ara, jiena nwebbes il-qalb tal-E©izzjani biex jg˙addu warajkom, u nuri l-glorja tieg˙i permezz tal-Farg˙un u l-eΩerçtu tieg˙u kollu, bil-karrijiet u r-rikkieba tieg˙u. 18U mbag˙ad ikunu jafu l-E©izzjani li jiena l-Mulej, meta nuri l-glorja tieg˙i permezz tal-Farg˙un, bil-karrijiet u r-rikkieba tieg˙u.»


325


Salm ResponsorjaliEΩodu 15, 1-2.3-4.5-6

Rl . (1b): Ng˙anni lill-Mulej, g˙ax tkabbar bis-s˙i˙

1Ng˙anni lill-Mulej, g˙ax tkabbar bis-s˙i˙.Ûwiemel u rikkieba waddabhom fil-ba˙ar. Rl .

2Qawwieti u g˙anjieti l-Mulej: g˙alija sar is-salvazzjoni.Dan hu Alla tieg˙i, u lilu nfa˙˙ar;Alla ta’ missieri, u lilu ng˙olli! Rl .

3Il-Mulej gwerrier, Jahweh ismu!4L-imriekeb tal-Farg˙un u qawwietu tefag˙hom fil-ba˙ar; l-a˙jar fost il-gwerriera tieg˙u f’Ba˙ar il-Qasab g˙arraqhom! Rl .

5Belag˙hom l-irdum, b˙al ©ebla niΩlu fil-qieg˙.6Lemintek, Mulej, issebb˙et fil-qawwa,lemintek, Mulej, tfarrak il-g˙adu. Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahIllum la twebbsux qalbkom, iΩda isimg˙u le˙en il-Mulej.Rl . Hallelujah

326


Evan©eljuIs-sultana tan-Nofsinhar g˙ad tqum u te˙odha kontra dan in-nisel.


F’dak iΩ-Ωmien, 38xi w˙ud mill-kittieba u l-FariΩej qabdu u qalu lil ˝esù: «Mg˙allem, xtaqna kieku naraw sinjal ming˙andek.»

39IΩda hu we©ibhom: «Sinjal iridu nisel ˙aΩin u infidil! Imma ebda sinjal ma jing˙atalu ˙lief dak tal-profeta ˝ona. 40G˙ax kif ˝ona g˙amel tlitt ijiem u tlitt iljieli f’Ωaqq il-˙uta, hekk ukoll Bin il-bniedem g˙ad jag˙mel tlitt ijiem u tlitt iljieli fil-qalba tal-art.

41F’jum il-˙aqq, in-nies ta’ Ninwè g˙ad iqumu kontra dan in-nisel u jikkundannawh, g˙ax huma nidmu wara l-predikazzjoni ta’ ˝ona; u araw hawn min hu aqwa minn ˝ona hawnhekk! 42F’jum il-˙aqq, is-sultana tan-Nofsinhar g˙ad tqum u te˙odha kontra dan in-nisel u tikkundannah, g˙ax hi ©iet mit-truf tal-art biex tisma’ l-g˙erf ta’ Salamun; u araw hawn min hu aqwa minn Salamun hawnhekk!»


327


It-TlietaQari IUlied IΩrael da˙lu fin-niexef f’nofs il-ba˙ar.

EΩodu 14, 21 – 15,1Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 21Mosè medd idu fuq il-ba˙ar, u l-Mulej re©©a’ lura l-ba˙ar b’ri˙ qawwi mil-Lvant matul il-lejl kollu; il-ba˙ar ixxotta u l-ilmijiet inferqu. 22U mbag˙ad ulied IΩrael da˙lu fin-niexef f’nofs il-ba˙ar; l-ilmijiet kienu g˙alihom qishom ˙itan fuq il-lemin u fuq ix-xellug. 23L-E©izzjani marru warajhom, u da˙lu f’nofs il-ba˙ar, iΩ-Ωwiemel kollha tal-Farg˙un, il-karrijiet u r-rikkieba tieg˙u.

24Fis-sahra ta’ filg˙odu, il-Mulej minn ©ol-kolonna tan-nar u s-s˙aba xe˙et ˙arsa fuq it-tined tal-E©izzjani, u ˙arbathom. 25U xekkel ir-roti tag˙hom u bit-tbatija setg˙u jmexxuhom. U mbag˙ad l-E©izzjani bdew jg˙ajtu: «Óa na˙arbu minn quddiem IΩrael, g˙aliex il-Mulej qieg˙ed jiggieled kontra l-E©izzjani!»

26Il-Mulej qal lil Mosè: «Midd idek fuq il-ba˙ar, u l-ilma jer©a’ lura fuq l-E©izzjani, bil-karrijiet u r-rikkieba tag˙hom.» 27U Mosè medd idu fuq il-ba˙ar. U ma’ sbi˙ il-jum il-ba˙ar ra©a’ lura fejn kien qabel, u l-E©izzjani, huma u ja˙arbu, sabu ru˙hom fih. Hekk il-Mulej gerbibhom f’nofs l-ilma. 28L-ilmijiet re©g˙u lura u g˙arrqu l-karrijiet u r-rikkieba tal-eΩerçtu kollu tal-Farg˙un li kienu ©ejjin warajhom fil-ba˙ar. Anqas wie˙ed ma baqa’ minnhom. 29U wlied IΩrael g˙addew fin-niexef f’nofs il-ba˙ar, u l-ilmijiet kienu g˙alihom b˙al ˙itan wie˙ed fuq il-lemin u l-ie˙or fuq ix-xellug.

328


30Dakinhar il-Mulej salva lil IΩrael minn id l-E©izzjani, u IΩrael ra l-E©izzjani mejta fuq xatt il-ba˙ar. 15,1U mbag˙ad Mosè, flimkien ma’ wlied IΩrael, g˙anna din l-g˙anja lill-Mulej, u qalu: «Ng˙anni lill-Mulej, g˙ax tkabbar bis-s˙i˙. Ûwiemel u rikkieba waddabhom fil-ba˙ar.»


Salm ResponsorjaliEΩodu 15, 8-9.10 u 12.17

Rl . (1a): Ng˙anni lill-Mulej, g˙ax tkabbar bis-s˙i˙

8Man-nifs ta’ g˙adbek in©emg˙u l-ilmijiet;b˙al gzuz twaqqfu l-gliegel; g˙aqdu fil-qalba tal-ba˙ar l-imwie©. Rl .

9U l-g˙adu qal: «Ni©ri g˙al warajhom u nil˙aqhom;na˙taf il-priΩa u xewqti naqta’; nislet is-sejf u idi teqridhom.» Rl .

10Infa˙t b’nifsek, u l-ba˙ar g˙attiehom.U g˙erqu b˙aç-çomb fil-qawwa tal-ba˙ar.12Meddejt lemintek, u belg˙ethom l-art. Rl .

329


17Twassalhom u t˙awwilhom fuq il-muntanja,il-wirt tieg˙ek; l-imkien, Mulej, li int g˙amiltu g˙amartek;il-maqdes, Sidi, li ˙ejjew idejk. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju˝w 14, 23


Evan©eljuMedd idu lejn id-dixxipli tieg˙u u qal: “Dawn, araw, huma ommi u ˙uti!”


F’dak iΩ-Ωmien, 46kif ˝esù kien g˙adu qieg˙ed ikellem lin-nies, ©ew ommu u ˙utu, waqfu barra u fittxew li jkellmuh. 47Xi ˙add qallu: «Ara, ommok u ˙utek qeg˙din barra jfittxu li jkellmuk.» 48IΩda hu wie©eb lil dak li kellmu, u qallu: «Min hi ommi? U min huma ˙uti?»

49Imbag˙ad medd idu lejn id-dixxipli tieg˙u u qal: «Dawn, araw, huma ommi u ˙uti. 50G˙ax kull min jag˙mel ir-rieda ta’ Missieri li hu fis-smewwiet, dak huwa ˙ija, u o˙ti, u ommi.»


330


L-Erbg˙a

Qari ISe nibag˙tilkom xita ta’ ˙obΩ mis-sema.


1Il-©emg˙a kollha ta’ wlied IΩrael refg˙u t-tined tag˙hom minn Elim u fil-˙mistax-il jum tat-tieni xahar minn ˙ru©hom mill-art tal-E©ittu, waslu fid-deΩert ta’ Sin, li jinsab bejn Elim u s-Sinaj.

2Fid-deΩert, il-©emg˙a kollha ta’ wlied IΩrael bdew igergru kontra Mosè u Aron. 3Ulied IΩrael qalulhom: «Mhux li mitna b’id il-Mulej fl-art tal-E©ittu, meta konna ˙dejn il-borom tal-la˙am u konna nieklu ˙obΩ bix-xaba’! Óri©tuna f’dan id-deΩert biex toqtlu bil-©u˙ din il-©emg˙a kollha!»

4Il-Mulej imbag˙ad qal lil Mosè: «Ara, se nibag˙tilkom xita ta’ ˙obΩ mis-sema. Il-poplu kollu jo˙ro© u ji©bor minn jum g˙al ie˙or kemm ikun jen˙tie© g˙all-©urnata, biex hekk in©arrabhom u nara jimxux mal-li©i tieg˙i jew le. 5Fis-sitt jum, imbag˙ad, meta jkunu j˙ejju x’se jie˙du mag˙hom, iqisu li jkun darbtejn aktar minn dak li ji©bru kuljum.»

9Mosè, imbag˙ad, qal lil Aron: «G˙id lill-©emg˙a kollha ta’ IΩrael: “Ersqu quddiem il-Mulej g˙ax sama’ t-tgergir tag˙kom.”» 10U kif Aron kien ikellem lill-©emg˙a kollha ta’ IΩrael, u ˙arsu lejn id-deΩert, hemm hi, il-glorja tal-Mulej dehret fi s˙aba.

11U l-Mulej kellem lil Mosè: 12«Jien smajt it-tgergir ta’ wlied IΩrael. Kellimhom u g˙idilhom: “Filg˙axija tieklu l-la˙am u filg˙odu tixbg˙u bil-˙obΩ. U tkunu tafu li jiena l-Mulej, Alla tag˙kom.”»

331


13U ©ara li filg˙axija dehret qatg˙a summien tittajjar fl-g˙oli u g˙attiet it-tined kollha, u filg˙odu kien hemm wiçç nida madwar it-tined. 14Meta din in-nida g˙abet, fuq wiçç id-deΩert kien hemm xi ˙a©a rqiqa qisha ©lata fuq l-art.

15Malli wlied IΩrael raw dan, bdew jg˙idu wie˙ed lil ie˙or: «Man-hu?» - G˙ax ma g˙arfux x’inhu. Mosè qalilhom: «Dan hu l-ikel li l-Mulej takom biex tieklu.»


332



Rl . (24b): Tahom il-qam˙ mis-sema

18˝arrbu lill-G˙oli f’qalbhom,billi talbuh l-ikel li xtaqu.19Tkellmu kontra Alla, u qalu:«Jista’ Alla j˙ejji mejda fid-deΩert?» Rl .

23Imma hu ordna s-s˙ab fl-g˙oli,u feta˙ bwieb is-smewwiet;24u xita ta’ manna bag˙tilhom x’jieklu, tahom il-qam˙ mis-sema. Rl .

25Kull wie˙ed kiel il-˙obΩ tal-qalbenin,ikel bix-xaba’ bag˙tilhom.26Tella’ r-ri˙ il-Lvant fis-smewwiet,˙are© ir-ri˙ isfel b’qawwietu. Rl .

27Xita ta’ la˙am b˙at-trab bag˙tilhom,g˙asafar b˙ar-ramel tal-ba˙ar;28u waqqag˙hom f’nofs it-tined tag˙hom,madwar l-g˙erejjex fejn kienu jg˙ammru. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuHallelujah. Rl . HallelujahIΩ-Ωerrieg˙a hi l-kelma ta’ Alla,min jiΩrag˙ha hu Kristu:min isibha, jikseb il-˙ajja ta’ dejjem.Rl . Hallelujah

333


Evan©eljuXi Ωerrig˙at waqg˙u f’art tajba, u g˙amlu l-frott.


1Dakinhar ˝esù ˙are© mid-dar, mar f’xatt il-ba˙ar u qag˙ad bilqieg˙da hemm. 2U n©abru madwaru folol hekk kbar ta’ nies li kellu jitla’ fuq dg˙ajsa u jinΩel bilqieg˙da fiha; in-nies qag˙du lkoll wieqfa fuq ix-xatt.

3Hu beda jkellimhom fuq bosta ˙wejje© bil-parabboli. U qalilhom: «Darba wie˙ed bidwi ˙are© jiΩra’. 4Huwa u jiΩra’, xi Ωerrig˙at waqg˙u mal-mog˙dija; ©ew l-g˙asafar u naqqruhom kollha. 5O˙rajn waqg˙u f’art kollha blat, fejn ma kienx hemm wisq ˙amrija, u malajr nibtu, g˙ax il-˙amrija ma kinitx fonda; 6iΩda mbag˙ad telg˙et ix-xemx, u n˙arqu u nixfu, g˙ax ma kellhomx g˙eruq. 7O˙rajn waqg˙u qalb ix-xewk, u x-xewk kiber mag˙hom u ˙onoqhom. 8Imma o˙rajn waqg˙u f’art tajba, u g˙amlu l-frott, min mija, min sittin, u min tletin. 9Min g˙andu widnejn, ˙a jisma’.»


334


Il-Óamis

Qari IIl-Mulej jinΩel fuq il-muntanja tas-Sinaj quddiem g˙ajnejn il-poplu kollu.

EΩodu 19, 1-2.9-11.16-20bQari mill-Ktieb tal-EΩodu

1Fit-tielet xahar mill-˙ru© ta’ wlied IΩrael mill-art tal-E©ittu, dakinhar stess, waslu fid-deΩert tas-Sinaj. 2Wara li refg˙u t-tined, minn Rafidim waslu fid-deΩert tas-Sinaj u waqqfu t-tined fid-deΩert. IΩrael waqqaf it-tined hemm, biswit il-muntanja.

9Il-Mulej qal lil Mosè: «Ara, jiena ©ej lejk fi s˙aba sewda, ˙alli l-poplu jismag˙ni nitkellem mieg˙ek u jemmen fik ukoll g˙al dejjem.»

U Mosè qal lill-Mulej kliem il-poplu. 10Il-Mulej qal lil Mosè: «Mur ˙dejn il-poplu u kkonsagrahom illum u g˙ada; ja˙slu ˙wejji©hom 11u j˙ejju ru˙hom g˙at-tielet jum, g˙ax fit-tielet jum il-Mulej jinΩel fuq il-muntanja tas-Sinaj quddiem g˙ajnejn il-poplu kollu.»

16Fit-tielet jum mas-seb˙ kien hemm rag˙ad u beraq, u s˙ab o˙xon g˙atta l-muntanja. Instama’ wkoll iΩ-ΩarΩir qawwi tat-tromba, u trieg˙ed il-poplu kollu fil-kamp. 17Mosè ˙are© il-poplu mill-kamp biex jiltaqg˙u ma’ Alla; u waqfu f’ri©lejn il-muntanja.

18Il-muntanja tas-Sinaj bdiet idda˙˙an kollha kemm hi, g˙ax niΩel fuqha l-Mulej fin-nar. Id-du˙˙an beda tiela’ ’l fuq b˙ad-du˙˙an ta’ forn, u l-muntanja kienet titheΩΩeΩ kollha. 19Kulma jmur id-daqq tat-tromba kien dejjem jitqawwa. Imbag˙ad tkellem Mosè, u Alla wie©bu b’rag˙da.

335


20U niΩel il-Mulej fuq il-quççata tal-muntanja tas-Sinaj, u l-Mulej sejja˙ lil Mosè biex jitla’ fuq il-quççata tal-muntanja. U Mosè tala’.


Salm ResponsorjaliDan 3, 52.53.54.55.56

Rl . (52b): Ta’ min ifa˙˙rek u jg˙ollik fuq kollox g˙al dejjem

52Imbierek int, Mulej, Alla ta’ missirijietna.Imbierek ismek, qaddis u msebba˙. Rl .

53Imbierek int fit-tempju tas-seb˙ imqaddes tieg˙ek,54imbierek int fuq it-tron ta’ saltnatek. Rl .

55Imbierek int li qieg˙ed fuq il-kerubini,li ˙arstek tinded l-abbissi,56imbierek int fil-wisa’ kollu tas-sema. Rl .



336


Evan©eljuLilkom ing˙ata li tag˙rfu l-misteri tas-Saltna tas-Smewwiet; iΩda lilhom dan ma kienx mog˙ti.


F’dak iΩ-Ωmien, 10resqu lejn ˝esù d-dixxipli u staqsewh: «G˙aliex tkellimhom bil-parabboli?»

11Hu we©ibhom: «G˙ax lilkom ing˙ata li tag˙rfu l-misteri tas-Saltna tas-Smewwiet; iΩda lilhom dan ma kienx mog˙ti. 12G˙ax kull min g˙andu, jing˙atalu, u jkollu ΩΩejjed ukoll; iΩda min ma g˙andux, jitte˙idlu sa˙ansitra dak li g˙andu. 13Jien g˙alhekk inkellimhom bil-parabboli; g˙ax i˙arsu kemm i˙arsu ma jarawx, u jisimg˙u kemm jisimg˙u ma jifhmux.

14U hekk isse˙˙ fihom il-profezija ta’ Isaija li tg˙id:“Tisimg˙u kemm tisimg˙u ma tifhmux,u t˙arsu kemm t˙arsu ma tarawx.15G˙ax il-qalb ta’ dan il-poplu twebbset:kienu tqal biex jisimg˙u b’widnejhom, u g˙alqu g˙ajnejhomli ma jmorrux jaraw b’g˙ajnejhom,u jisimg˙u b’widnejhomu jifhmu b’mo˙˙hom,u hekk ibiddlu ˙ajjithomu jiena nfejjaqhom.”

337


16Intom, iΩda, henjin g˙ajnejkom, g˙ax qeg˙din jaraw; henjin widnejkom, g˙ax qeg˙din jisimg˙u. 17Tassew, ng˙idilkom, li bosta profeti u nies ©usti xtaqu jaraw dak li qeg˙din taraw intom u ma rawhx, u jisimg˙u dak li qeg˙din tisimg˙u intom u ma semg˙uhx!»


338


Il-˝img˙a

Qari IIl-li©i ©iet mog˙tija permezz ta’ Mosè.


F’dak iΩ-Ωmien, 1Alla kellimhom u qalilhom dan kollu: 2«Jiena hu l-Mulej, Alla tieg˙ek, li ˙ri©tek mill-art tal-E©ittu, minn dar il-jasar.

3Ma jkollokx allat o˙ra g˙ajri.

4La tag˙milx g˙alik suriet minquxa u ebda xbieha ta’ ebda ˙a©a li hemm fl-g˙oli tas-sema, jew isfel fl-art, jew fil-ba˙ar ta˙t l-art. 5La tmilx quddiemhom: la tadurahomx g˙aliex jiena hu l-Mulej Alla tieg˙ek, Alla g˙ajjur, li npatti l-˙aΩen tal-missirijiet fuq l-ulied sat-tielet u r-raba’ ©enerazzjoni lil dawk li jobog˙duni; 6imma nag˙der sa l-elf nisel lil min i˙obbni u jΩomm il-kmandamenti tieg˙i.

7La ssemmix l-isem tal-Mulej, Alla tieg˙ek, fix-xejn: g˙aliex lil min isemmi l-isem tieg˙u fix-xejn, il-Mulej ma j˙allihx bla kastig.

8Ftakar f’jum is-Sibt u qaddsu. 9Sitt ijiem ta˙dem u tag˙mel kulma g˙andek tag˙mel; 10imma s-seba’ jum hu jum il-mistrie˙ f’©ie˙ il-Mulej, Alla tieg˙ek. Dan il-jum ma tag˙mel ebda xog˙ol, int, ibnek, il-qaddej u l-qaddejja tieg˙ek, il-bhejjem tieg˙ek, u l-barrani li jkun ©ewwa bwiebek. 11G˙ax f’sitt ijiem il-Mulej g˙amel is-smewwiet u l-art; il-ba˙ar u kulma hemm fihom, u strie˙ fis-seba’ jum. G˙alhekk il-Mulej bierek is-seba’ jum u qaddsu.

339


12We©©a˙ lil missierek u lil ommok, sabiex jitkattru jiemek fuq l-art li l-Mulej, Alla tieg˙ek, jag˙tik.

13La toqtolx.

14La tag˙milx adulterju.

15La tisraqx.

16La tag˙tix xhieda giddieba kontra g˙ajrek.

17La tixtieqx dar g˙ajrek: la tixtieqx il-mara ta’ g˙ajrek, il-qaddej jew il-qaddejja tieg˙u, l-g˙o©ol jew il-˙mar tieg˙u, u xejn minn kulma g˙andu g˙ajrek.”


340



Rl . (˝w 6, 68ç): Mulej, int g˙andek il-kliem tal-˙ajja ta’ dejjem



10Il-biΩa’ tal-Mulej sinçier,u jibqa’ g˙al dejjem; il-©udizzji tal-Mulej sewwa, u mseddqa g˙alkollox. Rl .

11Eg˙ΩeΩ mid-deheb,mid-deheb l-aktar fin, o˙la mill-g˙asel u mill-qtar tax-xehda. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Lq 8, 15

Hallelujah. Rl . HallelujahHenjin dawk li jisimg˙u l-kelma ta’ Alla b’qalb tajba u sinçiera, jg˙oΩΩuha, u jag˙mlu l-frott billi jΩommu s˙i˙.Rl . Hallelujah

341


Evan©eljuDak li jisma’ l-Kelma u jifhimha; hu jag˙mel il-frott.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù qal lid-dixxipli tieg˙u: 18«Mela isimg˙uha intom il-parabbola ta’ dak li ˙are© jiΩra’. 19Kull min jisma’ l-kelma tas-Saltna u ma jifhimhiex, jersaq il-ÓaΩin u jisraqlu dak li jkun inΩera’ f’qalbu: dan huwa dak li nΩera’ mal-mog˙dija. 20Dak li nΩera’ f’art kollha blat huwa dak li jisma’ l-Kelma u jilqag˙ha minnufih bil-fer˙, 21imma g˙eruq ma jkollux fih innifsu, u g˙alhekk ftit idum; imbag˙ad ji©i fuqu l-g˙aw©, jew isib min i˙abbtu min˙abba l-Kelma, u malajr jitfixkel. 22Dak li nΩera’ qalb ix-xewk huwa dak li jisma’ l-Kelma iΩda l-inkwiet Ωejjed g˙all-˙wejje© tad-dinja u l-©ibda g˙all-©id tal-art jo˙onqulu l-Kelma, li g˙alhekk ma tag˙milx frott. 23Dak imbag˙ad li nΩera’ f’art tajba huwa dak li jisma’ l-Kelma u jifhimha; u tassew hu jag˙mel il-frott; dan jag˙mel mija, dak sittin, u l-ie˙or tletin.»


342


Is-Sibt

Qari IHawn hu d-demm tal-patt li l-Mulej g˙amel mag˙kom.


F’dak iΩ-Ωmien, 3Mosè niΩel jg˙id lill-poplu kulma qallu l-Mulej u kulma ordnalu. Il-poplu wie©eb b’le˙en wie˙ed u qal: «Kulma qalilna l-Mulej nag˙mluh.»

4Mosè kiteb il-kliem kollu tal-Mulej, u filg˙odu qam, bena artal ta˙t il-muntanja, u waqqaf tnax-il plier g˙at-tnax-il tribù ta’ IΩrael. 5Imbag˙ad bag˙at xi Ωg˙aΩag˙ minn ulied IΩrael biex joffru sagrifiççji u joqtlu g˙o©iela b˙ala sagrifiççji tas-sliem lill-Mulej.

6Mosè ˙a nofs id-demm u qieg˙du fi bwieqi, u xerred in-nofs l-ie˙or fuq l-artal. 7Imbag˙ad ˙a l-ktieb tal-patt, u qara minnu hekk li seta’ jisimg˙u l-poplu. U huma qalu: «Kulma qalilna l-Mulej nag˙mluh, u nisimg˙u minnu.»

8Mosè mbag˙ad ˙a d-demm u, hu u jroxxu fuq il-poplu, qal: «Hawn hu d-demm tal-patt li l-Mulej g˙amel mag˙kom skont dan il-kliem kollu!»


343


Salm ResponsorjaliSalm 49 (50): 1-2.5-6.14-15

Rl . (14a): Ag˙ti ’l Alla sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr

1Alla, il-Mulej Alla, tkellem u sejja˙ l-art.Minn fejn titla’ x-xemx sa fejn tinΩel,2minn Sijon, il-©miel tag˙ha,Alla wera d-dija tieg˙u. Rl .

5«I©img˙u ’l ˙biebi quddiemi,li g˙amlu patt mieg˙i bis-sagrifiççju.»6U j˙abbru s-smewwiet il-©ustizzja tieg˙u,g˙aliex Alla nnifsu jag˙mel il-˙aqq. Rl .

14Ag˙ti ’l Alla sagrifiççju ta’ radd il-˙ajr,u rodd lill-G˙oli l-weg˙diet tieg˙ek.15Imbag˙ad sejja˙li f’jum id-dwejjaq;jien ne˙ilsek, u int twe©©a˙ni. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju˝ak 1, 21bç

Hallelujah. Rl . HallelujahIlqg˙u bil-˙lewwa l-Kelma m˙awla fikom, li tista’ ssalvalkom ru˙kom.Rl . Hallelujah

344


Evan©eljuEr˙ulhom jikbru t-tnejn flimkien sal-˙sad.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù 24©ab parabbola o˙ra lill-folla u qalilhom: «Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil wie˙ed ra©el li Ωara’ Ωerrieg˙a tajba fl-g˙alqa tieg˙u. 25IΩda x˙in in-nies kienu reqdin, ©ie l-g˙adu tieg˙u, Ωara’ s-sikrana qalb il-qam˙ u telaq. 26Meta mbag˙ad il-qam˙ nibet u ˙are© is-sbul, tfaççat ukoll is-sikrana. 27Resqu l-qaddejja fuq sid l-g˙alqa u qalulu: “Sinjur, int mhux Ωerrieg˙a tajba Ωrajt fl-g˙alqa tieg˙ek? Mela dis-sikrana mnejn ©iet?” 28IΩda hu qalilhom: “Dil-biçça g˙amilhieli xi g˙adu tieg˙i!”

“Tridx immorru ni©bruha?” qalulu l-qaddejja. 29Qalilhom: “Le, g˙ax intom u ti©bru s-sikrana g˙andkom mnejn taqilg˙u mag˙ha l-qam˙ ukoll. 30Er˙ulhom jikbru t-tnejn flimkien sal-˙sad; meta mbag˙ad jasal il-˙sad, ng˙id lill-˙assada: I©bru s-sikrana l-ewwel, u orbtuha qatta qatta g˙all-˙ruq, imbag˙ad qieg˙du l-qam˙ fil-ma˙Ωen tieg˙i.”»


345

Is-Sbatax-il ˝img˙a taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena

It-Tnejn

Qari IDan il-poplu g˙amel dnub kbir, g˙ax g˙amlu alla tad-deheb.


F’dak iΩ-Ωmien, 15Mosè dar u niΩel minn fuq il-muntanja biΩ-Ωew© twavel tax-xhieda f’idejh, miktuba minn na˙a u minn o˙ra. 16It-twavel kienu xog˙ol Alla; u l-kitba kienet kitbet Alla, minquxa fuq it-twavel.

17Malli ˝oΩwè sama’ l-g˙ag˙a tan-nies, qal lil Mosè: «Hemm ˙oss ta’ xi taqbida fil-kamp.» 18IΩda Mosè wie©bu: «Mhux ˙oss l-g˙ajjat ta’ reb˙a; mhux ˙oss l-g˙ajjat ta’ telfa. Imma l-˙oss ta’ g˙ana li qieg˙ed nisma’.»

19Malli qorob lejn il-kamp u ra l-g˙o©ol u Ω-Ωfin, Mosè xeg˙el bil-korla, tajjar it-twavel minn idejh, u kissirhom ta˙t il-muntanja. 20U qabad l-g˙o©ol, li kienu g˙amlu, u ˙arqu fin-nar; sa˙qu sakemm g˙amlu trab, u ˙alltu mal-ilma, u sqieh lil ulied IΩrael.

21U Mosè qal lil Aron: «X’g˙amillek dan il-poplu biex ©ibt din il-˙tija kbira fuqu?» Aron wie©eb: «Tixg˙elx bil-qilla, Sidi! 22Int taf li dan il-poplu hu mi©bud g˙all-˙aΩen. 23Qaluli: “Ag˙mlilna allat li jimxu quddiemna, g˙ax dan Mosè, il-bniedem li tellag˙na mill-E©ittu, ma nafux x’sar minnu.” 24U jien g˙edtilhom: “Min g˙andu xi deheb, jinΩg˙u u jag˙tihuli.” Imbag˙ad jien tfajtu fin-nar u ˙are© dan l-g˙o©ol.»

346


30L-g˙ada Mosè kellem lill-poplu u qallu: «G˙amiltu dnub kbir. Issa nitla’ ˙dejn il-Mulej, g˙andi mnejn naqlg˙alkom il-ma˙fra.»

31G˙alhekk Mosè ra©a’ mar g˙and il-Mulej u qallu: «Ah! dan il-poplu g˙amel dnub kbir, g˙ax g˙amlu alla tad-deheb. 32Issa, jekk trid ta˙frilhom, a˙frilhom; imma jekk ma ta˙frilhomx ˙assarni mill-ktieb li inti ktibt!»

33Il-Mulej wie©eb lill-Mosè: «Mill-ktieb tieg˙i n˙assar lill-bniedem li jidneb. 34Mur issa, mexxi lill-poplu g˙al fejn g˙edtlek. Ara, l-an©lu tieg˙i jimxi quddiemek; iΩda jasal jum meta nΩurhom u nikkastigahom g˙al dnubiethom.»


347


Salm ResponsorjaliSalm 105 (106), 19-20.21-22.23


19G˙amlu g˙o©ol ˙dejn il-Óoreb,qiemu xbieha tal-metall imdewweb.20Bidlu ’l Alla, il-glorja tag˙hom,ma’ xbieha ta’ gendus jiekol il-˙axix. Rl .

21U nsew ’l Alla, li salvahom,li g˙amel ˙wejje© kbar fl-E©ittu,22g˙e©ubijiet fl-art ta’ Óam,˙wejje© tal-biΩa’ fil-Ba˙ar tal-Qasab. Rl .

23Kien g˙amel il-˙sieb li jeqridhom,li ma kienx g˙al Mosè, il-mag˙Ωul tieg˙u,li waqaf fis-sel˙a tas-sur quddiemu biex iberrdu u ma jeqridhomx. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuGal 1, 18

Hallelujah. Rl . HallelujahG˙ax ried il-Missier, wilidna bil-kelma tal-verità, biex inkunu l-ewwel frott tal-˙lejjaq tieg˙u.Rl . Hallelujah

348


Evan©eljuIΩ-Ωerrieg˙a tal-mustarda ssir si©ra, hekk li l-g˙asafar tal-ajru ji©u jbejtu fil-frieg˙i tag˙ha.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù 31©ab lill-folla parabbola o˙ra u qalilhom: «Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil Ωerrieg˙a tal-mustarda li wie˙ed ra©el ikun qabad u Ωerag˙ha fl-g˙alqa tieg˙u. 32Hija tabil˙aqq l-iΩg˙ar wa˙da fost iΩ-Ωrierag˙ kollha, iΩda meta tikber, tkun l-akbar wa˙da fost il-˙xejjex u ssir si©ra, hekk li l-g˙asafar tal-ajru ji©u jbejtu fil-frieg˙i tag˙ha.»

33Qalilhom parabbola o˙ra: «Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil ftit ˙mira li wa˙da mara tkun qabdet u ˙alltet ma’ tliet sig˙an dqiq sa ma tkun g˙oliet l-g˙a©na kollha.»

34Dan kollu ˝esù qalu bil-parabboli lin-nies, u ming˙ajr xi parabbola ma kienx ikellimhom, 35biex hekk ise˙˙ dak li kien ing˙ad permezz tal-profeta, meta qal:«Nifta˙ fommi bil-parabboli,nitkellem fuq ˙wejje© mo˙bijasa mit-twaqqif tad-dinja.»


349


It-TlietaQari IIl-Mulej kien ikellem lil Mosè wiçç imb wiçç.

EΩodu 33, 7-11; 34, 5b-9.28Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dak iΩ-Ωmien, 7Mosè kien jie˙u tinda u jwaqqafha barra l-kamp, u ’l bog˙od mill-kamp, u semmieha: “It-tinda tal-laqg˙a”. Kull min kien ifittex il-Mulej, kien jo˙ro© lejn it-tinda tal-laqg˙a, li kienet barra l-kamp.

8Kull meta Mosè kien jo˙ro© lejn it-tinda kien iqum il-poplu kollu u kull wie˙ed kien joqg˙od wieqaf quddiem it-tinda, u j˙arsu lejn Mosè sa ma jid˙ol fit-tinda. 9Kull meta Mosè kien jid˙ol fit-tinda kienet tinΩel kolonna ta’ s˙ab, u tieqaf fil-bieb, u titkellem ma’ Mosè. 10Il-poplu kollu kien jara din il-kolonna ta’ s˙ab wieqfa fil-bieb tat-tinda, u kien iqum il-poplu kollu, u jmilu u jinΩlu wiççhom fl-art, kul˙add quddiem il-bieb tat-tinda tieg˙u.

11Il-Mulej kien ikellem lil Mosè wiçç imb wiçç, b˙alma bniedem ikellem lil ˙abibu; imbag˙ad Mosè kien jer©a’ lura lejn il-kamp; imma ˝oΩwè bin Nun, Ωag˙Ωug˙, ma kienx jo˙ro© mit-tinda.

5Imbag˙ad il-Mulej niΩel fi s˙aba u waqaf hemm ma©enbu; u xandar l-isem tal-Mulej. 6U l-Mulej g˙adda minn quddiemu u g˙ajjat: «Jahweh! Jahweh! Alla li jag˙der u j˙enn; tqil biex jag˙dab u kbir fit-tjieba u l-fedeltà. 7I˙ares it-tieba g˙al elf ©enerazzjoni u ja˙fer il-˙aΩen, id-dnub u l-˙tija; imma ma j˙alli xejn g˙addej; jikkastiga l-˙aΩen tal-missirijiet f’uliedhom u f’ulied uliedhom sat-tielet u r-raba’ ©enerazzjoni.»

350


8Mosè minnufih inxte˙et g˙al wiççu fl-art, ta qima u qal: 9«Jekk jien tassew sibt ˙niena quddiemek, Sidi, ˙a ji©i Sidi ©o nofsna, nitolbok; g˙ax dan hu poplu rasu iebsa. A˙frilna ˙Ωunietna u ˙tijietna, u ˙udna b’wirt g˙alik.» 28Mosè baqa’ mal-Mulej erbg˙in jum u erbg˙in lejl, ming˙ajr ma kiel ˙obΩ jew xorob ilma. U kiteb fuq it-twavel il-kliem tal-patt, l-g˙axar kelmiet.




6Il-Mulej jag˙mel is-sewwa,u l-˙aqq mal-ma˙qurin kollha.7Hu g˙arraf lil Mosè l-˙sieb tieg˙u,l-g˙emejjel tieg˙u lil ulied IΩrael. Rl .


10Ma mexiex mag˙na skont ma ˙aqqhom ˙tijietna; ma ˙allasniex skont ma ˙aqqha ˙Ωunitna.11Daqskemm huma s-smewwiet ’il fuq mill-art,hekk hi kbira tjubitu ma’ min jibΩa’ minnu. Rl .

12Daqs kemm hu mbieg˙ed il-Lvant mill-Punent,hekk hu jbieg˙ed minna ˙tijietna.13B˙alma j˙enn il-missier g˙al uliedu,hekk i˙enn il-Mulej g˙al min g˙andu l-biΩa’ tieg˙u. Rl .

351


Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju

Hallelujah. Rl . HallelujahIΩ-Ωerrieg˙a hi l-kelma ta’ Alla,dak li jiΩra’ Ω-Ωerrieg˙a huwa Kristu:kull min isibu, g˙andu l-˙ajja ta’ dejjem.Rl . Hallelujah

Evan©eljuB˙alma s-sikrana ji©bruha u ja˙arquha fin-nar, hekk isir fi tmiem id-dinja.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù 36˙alla n-nies u mar id-dar. Resqu lejh id-dixxipli tieg˙u u qalulu: «Fissirhielna l-parabbola tas-sikrana fl-g˙alqa.»

37U we©ibhom: «Dak li jiΩra’ Ω-Ωerrieg˙a t-tajba huwa Bin il-bniedem. 38L-g˙alqa hija d-dinja; iΩ-Ωerrieg˙a t-tajba huma wlied is-Saltna; is-sikrana huma wlied il-ÓaΩin, 39u l-g˙adu li Ωerag˙ha huwa x-Xitan. Il-˙sad ifisser tmiem id-dinja, u l-˙assada l-an©li. 40Mela b˙alma s-sikrana ji©bruha u ja˙arquha fin-nar, hekk isir fi tmiem id-dinja. 41Bin il-bniedem jibg˙at l-an©li tieg˙u, u huma ji©bru barra mis-Saltna tieg˙u kulma j©ib it-tfixkil u kull min jag˙mel il-˙aΩen, 42u jix˙tuhom fil-˙u©©ie©a tan-nar; hemmhekk ikun hemm il-biki u t-tg˙aΩΩiΩ tas-snien.43Imbag˙ad il-©usti jsiru jiddu b˙ax-xemx fis-Saltna ta’ Missierhom. Min g˙andu widnejn, ˙a jisma’!»


352


L-Erbg˙a

Qari IRaw lil Mosè bil-©ilda ta’ wiççu tiddi u beΩg˙u jersqu lejh.


Meta Mosè 29niΩel minn fuq il-muntanja tas-Sinaj biΩ-Ωew© twavel tax-xhieda f’idu, hu ma kienx jaf li l-©ilda ta’ wiççu kienet tiddi billi kien qorob lejh Alla.

30U meta Aron, u l-ulied kollha ta’ IΩrael raw lil Mosè bil-©ilda ta’ wiççu tiddi, beΩg˙u jersqu lejh. 31IΩda Mosè sej˙ilhom, u resqu lejh Aron u l-kbarat kollha tal-©emg˙a, u Mosè qag˙ad ikellimhom. 32Imbag˙ad resqu wkoll l-ulied kollha ta’ IΩrael, u Mosè ordnalhom kulma kien qallu l-Mulej fuq il-muntanja tas-Sinaj.

33Meta Mosè temm jitkellem mag˙hom, g˙atta wiççu b’velu. 34Imma meta kien jid˙ol quddiem il-Mulej biex jitkellem mieg˙u, Mosè kien ine˙˙i l-velu sa ma kien jo˙ro©. Meta mbag˙ad kien jo˙ro©, kien jg˙id lil ulied IΩrael kulma kien ordnalu l-Mulej.

35Meta wlied IΩrael kienu j˙arsu lejn Mosè, kienu jarawlu l-©ilda ta’ wiççu tiddi, u Mosè kien jer©a’ jqieg˙ed il-velu fuq wiççu sa ma jer©a’ jid˙ol jitkellem mal-Mulej.


353



Rl . (ara 9ç): Qaddis hu l-Mulej, Alla tag˙na

5G˙ollu bit-tif˙ir lill-Mulej, Alla tag˙na, inxte˙tu quddiem mirfes ri©lejh, g˙ax hu qaddis! Rl .

6Mosè u Aron fost il-qassisin tieg˙u,u Samwel fost dawk li jsej˙u ismu,kienu jsej˙u l-Mulej, u hu jwe©ibhom. Rl .

7F’kolonna ta’ s˙ab kien jitkellem mag˙hom;kienu j˙arsu l-preçetti u l-li©i li tahom. Rl .

9G˙ollu bit-tif˙ir lill-Mulej, Alla tag˙na,u inxte˙tu quddiem l-g˙olja mqaddsa tieg˙u;g˙ax qaddis hu l-Mulej, Alla tag˙na! Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju˝w 15, 15b

Hallelujah. Rl . HallelujahSejja˙tilkom ˙bieb, jg˙id il-Mulejg˙aliex kulma smajt ming˙and Missieri jiena g˙arrafthulkom.Rl . Hallelujah

354


Evan©eljuImur ibig˙ kulma jkollu u jixtri dik l-g˙alqa.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù qal lid-dixxipli tieg˙u: 44«Is-Saltna tas-Smewwiet tixbah lil teΩor mo˙bi f’g˙alqa, li wie˙ed ra©el isibu u ja˙bih, u kollu fer˙an imur ibig˙ kulma jkollu u jixtri dik l-g˙alqa.

45Tixbah ukoll is-Saltna tas-Smewwiet lil wie˙ed neguzjant ifittex ©awhar fin; 46meta sab ©awhra tiswa ˙afna, mar bieg˙ kulma kellu u xtara lilha.»


355


Il-ÓamisQari IIs-s˙aba ksiet it-tinda tal-laqg˙a u l-glorja tal-Mulej imliet it-tabernaklu.

EΩodu 40, 16-21. 34-38Qari mill-Ktieb tal-EΩodu

F’dawk il-jiem, 16Mosè g˙amel kollox kif kien ordnalu l-Mulej.

17Fl-ewwel xahar tat-tieni sena, fl-ewwel jum tax-xahar talla’ t-tabernaklu. 18Mosè waqqaf it-tabernaklu; po©©a l-imqag˙ad tieg˙u, qieg˙ed it-twavel, wa˙˙al it-traversi u waqqaf il-pilastri. 19Firex it-tinda fuq it-tabernaklu, u qieg˙ed l-g˙ata fuqu, kif kien ordna l-Mulej lil Mosè.

20Óa x-xhieda miktuba u qeg˙edha fl-arka; da˙˙al il-lasti fl-arka u qieg˙ed l-g˙atu fuq l-arka minn fuq. 21Qieg˙ed l-arka fit-tinda; dendel il-purtiera tal-velu u g˙atta l-arka tax-xhieda miktuba, b˙alma l-Mulej kien ordna lil Mosè.

34Imbag˙ad is-s˙aba ksiet it-tinda tal-laqg˙a; u l-glorja tal-Mulej imliet it-tabernaklu. 35Mosè ma setax jid˙ol fit-tinda tal-laqg˙a, g˙ax fuqha kien hemm tistrie˙ is-s˙aba, u l-glorja tal-Mulej kienet timla t-tabernaklu.

36Kull meta s-s˙aba kienet tintrefa’ minn fuq it-tabernaklu, ulied IΩrael kienu jitilqu minn fejn ikunu. 37U jekk is-s˙aba ma kinetx tintrefa’, anqas huma ma kienu jitilqu, qabel ma tintrefa’ hi. 38Binhar kien ikun hemm is-s˙aba tal-Mulej tistrie˙ fuq it-tabernaklu, imma billejl kien ikun hemm in-nar, li kienu jarawh ulied IΩrael fil-mixi kollu tag˙hom.


356


Salm ResponsorjaliSalm 83 (84), 3.4.5-6a u 8a. 11

Rl . (2): Kemm hi g˙aΩiΩa d-dar tieg˙ek,Mulej tal-eΩerçti!

3Tixxennaq u tinfena ru˙i g˙at-tempju tal-Mulej;ng˙anni fer˙an b’ru˙i u ©ismi lil Alla l-˙aj. Rl .

4Sal-g˙asfur isib fejn jg˙ammar,u l-˙uttafa ssib il-bejta ˙dejn l-artali tieg˙ek; hemm hi tqieg˙ed iΩ-Ωg˙ar tag˙ha,Mulej tal-eΩerçti, Sultan u Alla tieg˙i! Rl .

5Henjin dawk li jg˙ammru f’darek;huma jfa˙˙ruk g˙al dejjem.6Henjin dawk li jsibu fik il-qawwa tag˙hom,8jimxu u aktar jissa˙˙u. Rl .

11G˙ax jum wie˙ed fit-tempju tieg˙ek a˙jar minn elf jum f’post ie˙or; a˙jar noqg˙od fuq l-g˙atba ta’ dar Alla tieg˙i milli ng˙ammar fit-tined tal-˙Ωiena. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©eljuara Atti 16, 14b

Hallelujah. Rl . HallelujahIft˙ilna qalbna Mulej, biex nifhmu l-kliem ta’ Ibnek.Rl . Hallelujah

357


Evan©eljuJi©bru fil-kannestri dak li jkun tajjeb u jarmu l-˙aΩin.


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù qal lid-dixxipli tieg˙u: 47«Tixbah ukoll is-Saltna tas-Smewwiet lil xibka mitfug˙a l-ba˙ar li fiha jin©abar minn kollox. 48Meta timtela jtellg˙uha x-xatt, u joqog˙du bilqieg˙da, ji©bru fil-kannestri dak li jkun tajjeb u jarmu l-˙aΩin. 49Hekk ji©ri fi tmiem id-dinja: l-an©li jo˙or©u jifirdu l-˙Ωiena mill-©usti, 50u jix˙tuhom fil-˙u©©ie©a tan-nar; hemmhekk ikun hemm il-biki u t-tg˙aΩΩiΩ tas-snien. 51Kollu fhimtuh dan?»

«Iva,» qalulu. 52U hu qalilhom: «G˙alhekk kull kittieb li jkun sar dixxiplu tas-Saltna tas-Smewwiet jixbah lil wie˙ed sid li, mill-˙aΩna tieg˙u, jo˙ro© sew il-©did u sew il-qadim.»

53Meta mbag˙ad ˝esù temm dawn il-parabboli, telaq minn hemm.


358


Il-˝img˙a Qari IDawn huma l-festi tal-Mulej li fihom tag˙mlu l-laqg˙at imqaddsa.

Lev 23, 1.4-11.15-16.27.34b-37Qari mill-Ktieb tal-Levitiku

1U l-Mulej kellem lil Mosè u qallu: 4«Dawn huma l-festi tal-Mulej, il-laqg˙at imqaddsa li g˙andkom tniedu fi Ωmienhom. 5Fl-ewwel xahar, fl-erbatax tax-xahar, filg˙axija bejn ˙ajta dawl u o˙ra dlam, l-G˙id tal-Mulej. 6U fil-˙mistax-il jum tal-istess xahar issir il-festa tal-˙obΩ aΩΩmu lill-Mulej; g˙al sebat ijiem tieklu ˙obΩ bla ˙mira. 7Fl-ewwel jum ikollkom il-laqg˙a mqaddsa, u ma tag˙mlu ebda xog˙ol. 8G˙al sebat ijiem toffru sagrifiççju tal-˙ruq lill-Mulej, u fis-seba’ jum issir laqg˙a mqaddsa u ma tag˙mlu ebda xog˙ol.»

9U l-Mulej kellem lil Mosè u qallu: 10«Kellem lil ulied IΩrael u g˙idilhom: “Meta tid˙lu fl-art li jien se nag˙tikom u ta˙sdu l-˙sad, ©ibu l-ewwel qatta tal-˙sad lill-qassis. 11U hu jxejjirha quddiem il-Mulej, biex tog˙©buh; ixejjirha l-g˙ada tas-Sibt.

15G˙oddu seba’ ©img˙at s˙a˙ mill-g˙ada tas-Sibt, u minn meta tkunu offrejtu l-qatta u xejjirtuha quddiem il-Mulej. 16Tg˙oddu ˙amsin jum sal-g˙ada tas-seba’ Sibt; imbag˙ad i©©ibu offerta ©dida tal-qam˙ lill-Mulej.

27Fl-g˙axra ta’ dan is-seba’ xahar ikun Jum l-Espjazzjoni; ikollkom laqg˙a mqaddsa, u tg˙akksu ru˙kom, u toffru sagrifiççju tal-˙ruq lill-Mulej.

359


34Fil-˙mistax ta’ dan is-seba’ xahar, tag˙mlu l-festa tal-G˙erejjex g˙al sebat ijiem f’©ie˙ il-Mulej. 35Fl-ewwel jum ikollkom laqg˙a mqaddsa; ma tag˙mlu ebda xog˙ol. 36G˙al sebat ijiem toffru s-sagrifiççju tal-˙ruq lill-Mulej; fit-tmien jum ikollkom laqg˙a mqaddsa; dakinhar toffru sagrifiççju tal-˙ruq lill-Mulej; tkun laqg˙a solenni, ma tag˙mlu ebda xog˙ol dakinhar.

37Dawn huma l-festi tal-Mulej li g˙andkom tniedu, u fihom tag˙mlu l-laqg˙at imqaddsa, u toffru lill-Mulej il-vittmi bin-nar; is-sagrifiççji tal-˙ruq, l-offerti tal-qmu˙, sagrifiççji u tiswib, kull ˙a©a fil-jum tag˙ha.”»


360


Salm ResponsorjaliSalm 80 (81), 3-4.5-6ab.10-11ab

Rl . (2a): G˙annu bil-fer˙ lil Alla, qawwa tag˙na

3G˙ollu le˙en l-g˙ana,doqqu t-tnabar, doqqu ç-çetra ˙elwa mal-arpa.4Doqqu t-tromba mal-qamar ©did,mal-qamar mimli f’jum il-festa tag˙na. Rl .

5G˙ax dan hu kmandament g˙al IΩrael,din li©i ta’ Alla ta’ ˝akobb.6Dan l-ordni hu tah lil ˝uΩeppi,huwa u ˙iere© minn art l-E©ittu. Rl .

10Ma jkollokx alla ie˙or f’nofskom,tinxte˙itx quddiem alla barrani.11Jiena l-Mulej, Alla tieg˙ek,li tellajtek mill-art tal-E©ittu. Rl .

Akklamazzjoni qabel l-Evan©elju1 Piet 1, 25

Hallelujah. Rl . HallelujahIl-kelma tal-Mulej tibqa’ g˙al dejjem:din hi l-kelma tal-Evan©elju li kien imxandar lilkom.Rl . Hallelujah

361


Evan©eljuDan mhuwiex bin il-mastrudaxxa? Mnejn ©ieh dan kollu?


F’dak iΩ-Ωmien, ˝esù 54mar lejn pajjiΩu. Beda jg˙allem lin-nies fis-sinagoga tag˙hom, u huma baqg˙u mistag˙©ba hekk li bdew jg˙idu: «Mnejn ©ieb dan l-g˙erf u din il-qawwa tal-g˙a©eb? 55Dan mhuwiex bin il-mastrudaxxa? Ommu mhijiex dik li jisimha Marija, u ˙utu ˝akbu u ˝uΩeppi u Xmun u ˝uda? 56U ˙utu l-bniet mhumiex kollha mag˙na? Mnejn ©ieh dan kollu?» 57U tfixklu min˙abba fih.

Imma ˝esù qalilhom: «Ebda profeta ma hu bla ©ie˙ jekk mhux f’pajjiΩu u daru stess.» 58U hemmhekk ma g˙amilx ˙afna mirakli min˙abba n-nuqqas ta’ fidi tag˙hom.


362


Is-Sibt

Qari ITkun is-sena tal-©ublew g˙alikom: kull wie˙ed jer©a’ g˙al li kellu.

Lev 25, 1. 8-17Qari mill-Ktieb tal-Levitiku

1Il-Mulej kellem lil Mosè fuq il-muntanja Sinaj u qallu: 8 «Imbag˙ad tg˙odd seba’ gimg˙at ta’ snin, seba’ snin g˙al seba’ darbiet, li j©ibu disg˙a u erbg˙in sena. 9U ddoqq it-tromba fl-g˙axra tas-seba’ xahar, f’jum l-espjazzjoni, u ssemmg˙u t-trombi ma’ artkom kollha. 10Tqaddsu intom il-˙amsin sena u tniedu l-˙elsien fl-art lil kull min jg˙ammar fiha. Tkun is-sena tal-©ublew g˙alikom: kull wie˙ed jer©a’ g˙al li kellu u g˙al ma’ niesu.

11Tkun g˙alikom il-˙amsin sena, is-sena tal-©ublew; la tiΩirg˙u u lanqas ta˙sdu milli tnibbet l-art, u anqas ti©bru l-g˙eneb mid-dwieli bla Ωbir. 12G˙ax hu Ωmien il-©ublew, Ωmien li g˙andkom tqaddsu, u tieklu mir-raba’ dak li trodd l-art.

13F’din is-sena tal-©ublew kul˙add jer©a’ lura g˙al li kellu. 14Meta tbig˙ lil g˙ajrek, jew tixtri ming˙andu, tag˙fsux lil xulxin. 15Skont l-g˙add tas-snin mill-a˙˙ar ©ublew tixtri ming˙and g˙ajrek, skont is-snin tal-g˙add tal-uçu˙ tar-raba’ tieg˙ek ibeg˙lek. 16Aktar ma jkun fadal snin, aktar iΩΩid fil-˙las; u inqas ma jkun fadal snin, inqas t˙allas, g˙ax g˙add ta’ wçu˙ ikun qieg˙ed ibeg˙lek.

17La tag˙fsux wie˙ed lil ie˙or, u ibΩg˙u minn Alla tag˙kom, g˙ax jien il-Mulej Alla tag˙kom.»


363



Rl . (4): Ifa˙˙ruk il-popli, o Alla, ifa˙˙ruk il-popli kollha

2I˙enn g˙alina Alla, u jberikna;idawwar g˙al fuqna d-dija ta’ wiççu!3Biex jing˙arfu fuq l-art triqatek,fost il-©nus kollha s-salvazzjoni tieg˙ek. Rl .

5Jithennew il-©nus u jg˙annu bil-fer˙,g˙ax trie©i l-popli bis-sewwa,u l-©nus fuq l-art inti tmexxihom. Rl .

7L-art tat il-frott tag˙ha; iberikna Alla, Alla tag˙na!8Iberikna Alla, u tibΩa’ minnu l-art kollha minn tarf g˙all-ie˙or! Rl .


Hallelujah. Rl . HallelujahHenjin dawk li huma ppersegwitati min˙abba s-sewwa, g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tas- Smewwiet.Rl . Hallelujah

364

Evan©eljuErodi bag˙at jaqta’ ras ˝wanni u d-dixxipli tieg˙u marru jag˙tu l-a˙bar lil ˝esù.


F’dak iΩ-Ωmien, 1Erodi t-tetrarka sama’ bil-fama ta’ ˝esù 2u lill-qaddejja tieg˙u qalilhom: «Dan ˝wanni l-Battista! Iva, hu, qam mill-imwiet! U min˙abba f’hekk il-qawwa tal-mirakli qieg˙da ta˙dem fih!»

3G˙ax Erodi kien arresta lil ˝wanni, u qaflu l-˙abs u ˙allieh hemm min˙abba Erodja, mart ˙uh Filippu. 4G˙ax ˝wanni kien jg˙idlu: «Inti lil dik ma tistax iΩΩommha!» 5Ried kieku joqtlu, imma kien jibΩa’ min-nies, g˙ax kienu jΩommuh bi profeta.

6Mela wasal jum li fih Erodi g˙alaq sninu, u bint Erodja ˙ar©et fin-nofs tiΩfen, u g˙o©bot lil Erodi; 7g˙alhekk weg˙edha ta˙t ©urament li jag˙tiha kulma titolbu. 8U hi, mog˙wija minn ommha, qaltlu: «Ag˙tini issa stess ras ˝wanni l-Battista fuq platt.»

9Is-sultan tnikket, iΩda min˙abba l-©urament li ˙a u l-mistednin tieg˙u ordna li ting˙atalha. 10U bag˙at jaqta’ ras ˝wanni fil-˙abs. 11U ©iebu rasu fuq platt u tawha lit-tfajla, u din ˙aditha lil ommha.

12Imbag˙ad id-dixxipli tieg˙u ©ew, ˙adu l-©isem tieg˙u u difnuh, u marru jag˙tu l-a˙bar lil ˝esù.


Documents

Missal Ruman - Laikos · 1 Ordni g˙all-Qari tal-Quddiesa g˙all-Ìranet Ferjali taΩ-Ûmien ta’ Matul is-Sena Sena I (mill-I sas-XVII-il ©img˙a) Missal Ruman im©edded b’Digriet