121
İmmünohematolojik Testler Dr. İshak Özel TEKİN ZKÜ Tıp Fakültesi İmmünoloji A.D.

İmmünohematolojikTestler - anadoluissagligi.com · 2017. 1. 15. · 10 µL Hasta Kan ı İnkübasyon 37 °C’de 15 Dakika Santrifüj 10 Dakika De ğerlendirme Donör Eritrosit

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • İmmünohematolojik Testler

    Dr. İshak Özel TEKİNZKÜ Tıp Fakültesiİmmünoloji A.D.

  • Clin Chem Lab Med 2010;48(8):1053–1054Pasqualepaolo Pagliaro

  • İmmünolog lamba cini

  • Đmmünohematolojik Testler

    �Kan gruplama�Çapraz Karşılaştırma�Antikor tarama�Antikor tanımlama

  • Serolojik testler:

    Ag-Ab birleşmesi tepkimelerinin görülebilir, gözlemlenebilir, ölçülebilir hale getirilmesi temelli tanısal yöntemlerdir.

  • Aglutinasyon

  • Hemaglutinasyon

  • Eritrosit Serolojisi

    • Hemaglutinasyon- Lam (slide)- Tüp- Jel Santrifügasyon- Mikroplak yöntemleri

  • Eritrosit Serolojisi

    • RIA• EIA• PCR• Moleküler baskılama• Çoklu analit ölçümleri• ….

  • Karl Landsteiner

    • 1900 yılında ABO kan gruplarını tanımlamasıkan transfüzyonlarında dönüm noktasıdır

  • • İmmünohematolojik testlerin geliştirilmesi Landsteiner’ın ilk bulgularıyla doğrudan ilgilidir -Eritrositlerin farklı bireylerin serum/plazması ile aglutinasyonu-Bireylerin kanında diğer kan gruplarındaki eritrositleri kümelendiren doğal antikorların varlığı

  • Eritrosit Transfüzyonu

  • Plazma Transfüzyonu

  • Biyolojide Redüksiyonizm

    “Karmaşık sistemlerinbasit bileşenleriiçinde analizi”

  • Eritrositlere İmmün Yanıt

    • Allojenik eritrositlerin yıkımı• Otolog eritrositlerin yıkımı• Fetal ve yenidoğan eritrositlerin yıkımı• Transplant dokularının yıkımı

  • ABO Kan Grup Sistemi

    ABO sistemi iki özellik nedeniyle farklıdır.• Serumda aglutinin varlığı• ABH ag’leri bir çok dokuda ve sekresyonlarda bulunur.• Serumda antikor gösterilme prensibine dayanan karşıt

    gruplamanın yapıldığı tek kan grup sistemidir.

  • ABO-Rh Direkt Gruplama

    Numune Hazırlanması( % 0,8’lik Eritrosit

    Süspansiyonu )0,5 ml. Diluent-I (1 basım)

    50 µL Tam Kan veya 25 µL sediment

    İnkübasyon18-25 °C’de 5-10 Dakika

    Numune DağıtılmasıHer mikrotüpe 25 µL

    % 0.8’lik Eritrosit Süspansiyonu

    Santrifüj10 Dakika

    Değerlendirme

  • ABO Karşıt Gruplama

    Test Hücrelerinin Hazırlanması

    ( A1, A2, B, 0,I,II )Hücreler resüspanse edilerek

    oda ısısına getirilir

    Hücrelerin DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL

    etiketine uyan test hücresi pipetlenir.

    Santrifüj10 Dakika

    Hasta Serumunun DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL

    hasta serumu veya plazmasıpipetlenir.

    İnkübasyon18-25 °C’de 5-10 Dakika

    Değerlendirme

  • Type A1 cells B cells

    O + +

    A 0 +

    B + 0

    AB 0 0

    ABO Karşıt Gruplama

  • ISBT Kan Gruplama SistemleriAdı KısaltmaABO ABOMNS MNSP PRh RHLutheran LUKell KELLewis LEDuffy FYKiddJ KDiego DICartwright YTXG XGScianna SCDombrock DOColton COLandsteiner-Wiener LWChido/Rodgers CH/RGHh HKx XKGerbich GECromer CROMKnops KNIndian INOk OKRaph RAPHJMH JMH

  • Antikor Tarama - Tanımlama

    • Antikor Tarama Testi

    Eritrosit antijenlerine karşı antikor olup olmadığını saptamak için yapılır

    • Antikor Tanımlama Testi

    Varolan antikorun hangi kan grup sistemi ile ilişkili olduğunu ve hangi eritrosit antijenine karşı geliştiğini saptamak için yapılır

  • Antikor Tarama• Klinik önemi olan antikorlar mutlaka araştırılmalı

    • Klinik önem– Antikorun 37oC’de reaktif olması– Hemoliz yapması– Eritrosit yaşam süresini azaltması

  • DATDirekt Coombs Testi

  • DAT

  • Reaksiyon

    güçlendiriciler

    A H G (Anti Human Globülin))

  • Tüpte DAT

  • 37

    Santrifüj10 Dakika Değerlendirme

    ++++ +++ ++ + - -

    Hasta Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması

    ( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)

    10 µL Hasta Kanı

    Numune DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL

    % 0.8’lik Eritrosit Süspansiyonu

    ++++ +++ ++ + - -

    DAT

  • DAT POZİTİFLİK• Eritrosit antijenlerine karşı oluşmuş

    otoantikorların komplemanla birlikte veya tek başına eritrosit yüzeyini kaplaması

    • Transfüzyon sonrası alıcı antikorların donör eritrosit yüzeyini kaplaması

    • Verici plazmasındaki antikorların alıcıeritrositlerin yüzeyini kaplaması

  • 39

    DAT

  • Antikor Tarama

  • Hücreler

    Fenotipik yapısı (tercihan homozigot) 2 veya 3 farklı donörden alınmış test hücreleri tarama, daha fazla sayıda test hücreleri ise tanımlama testlerinde kullanılmalıdır.

  • IAT

    1 2 3

    1 damla hücre

    +

    2 damla hasta serumu� �

  • ANTİKOR TARAMA (IAT-ET)

    Santrifüj10 Dakika

    DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.

    Hücre vetablonun Lot numarası aynı

    olmalıdır.

    Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma

    ++++ +++ ++ + - -

    Test Hücrelerinin Hazırlanması

    ( IP, IIP, IIIP )Hücreler resüspanse edilerek

    oda ısısına getirilir

    I II III I II III

    İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika

    I II III I II III

    Test Hücrelerinin Hazırlanması( I, II, III )

    Hücreler resüspanse edilerekoda ısısına getirilir

  • Santrifüj10 Dakika

    DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.

    Hücre vetablonun Lot numarası aynı

    olmalıdır.

    Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma

    ++++ +++ ++ + - -

    I II III I II III

    İnkübasyon4 °C’de 15 Dakika

    I II III I II III

    Test Hücrelerinin Hazırlanması( I, II, III )

    Hücreler resüspanse edilerekoda ısısına getirilir

    * Normal Hücre ve Nacl / Enzym / Cold Aglutinin KartıKullanılır

    * *

    ANTİKOR TARAMA - CA

  • IAT Etkileyen Faktörler

    • İnkübasyon süresi ve sıcaklık• pH• İyonik konsantrasyon• Antikorun afinite sabiti• Antijen ve antikor oranı

  • İnkübasyon Süresi ve Sıcaklık• Aglütinasyonun ilk safhasında

    veya sensitizasyon fazını etkiler

    • Klinik olarak önemli antikorlar, genellikle 30-37°C arasında reaksiyona girer

    • Çoğu antikorlar, tuz ve albuminli test ortamlarıkullanıldığı takdirde ortalama 30 dakikalık bir inkübasyon süresi gerektirir

    • Zayıf antikorlar için sürenin uzatılması gerekebilir

  • pH

    • 6.8-7.2 fizyolojik pH uygundur

  • İyonik Güç• Serum fizyolojikli ortamda Na+ (negatif yük

    etrafında) Cl- (pozitif yük etrafında) iyonlarıantikor ve antijenin etrafında kümelenir

    • Zıt yüklü moleküller arasındaki çekme gücüazalınca antikorun antijenle bir araya gelmesi engellenir

    • Düşük iyon gücüne sahip solüsyonlar (LISS) kullanıldığında ortamdaki iyon sayısı azalır,pozitif ve negatif yükler ortaya çıkar

    • LISS inkübasyon süresini kısaltır(37°C’de 10-15 dakika)

  • Antikorun Afinitesi

    • Afinite, eritrositin herhangi bir antikora karşıözgül olarak sahip olduğu karakteristik bağlanma özelliğidir

    • Genelde denge sabiti ne kadar yüksekse antijen –antikor reaksiyonunun duyarlanma fazında antikorların birleşmesi o kadar yüksektir

  • Antijen-Antikor Oranı

    • Reaksiyon hızı, ortamdaki antikor miktarı ve eritrosit antijenlerinin sayısına bağlıdır

    • Antikor miktarını artırmak, test duyarlılığını artırabilir.

    • Nadiren, önemli antikor fazlası prozon fenomeninin oluşmasına neden olur.

  • Test Hücreleri

  • Tüpte Antikor Tanımlama

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

    � 1 damla hücre

    +

    2 damla hasta serumu� �

  • ANTİKOR TANIMLAMA - IAT

    Santrifüj10 Dakika

    DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.

    Hücre vetablonun Lot numarası aynı

    olmalıdır.

    Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma

    Test Hücrelerinin Hazırlanması

    ( 11’li Normal Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek

    oda ısısına getirilir

    ++++ +++ ++ + - -

    1 2 3 4 5 6

    1 2 3 4 5 6

    İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika

    ++++ +++ ++ + -

    7 8 9 10 11

    7 8 9 10 11

  • Santrifüj10 Dakika

    DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.

    Hücre vetablonun Lot numarası aynı

    olmalıdır.

    Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma

    Adı SoyadıTarih

    ++++ +++ ++ + - -

    1 2 3 4 5 6

    İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika

    7 8 9 10 11

    ++++ +++ ++ + -

    Test Hücrelerinin Hazırlanması

    ( 11’li Enzimli Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek

    oda ısısına getirilir

    1 2 3 4 5

    67 8 9 10 11

    ANTİKOR TANIMLAMA – ET

  • Santrifüj10 Dakika

    DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.

    Hücre vetablonun Lot numarası aynı

    olmalıdır.

    Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma

    Adı SoyadıTarih

    ++++ +++ ++ + - -

    1 2 3 4 5 6

    İnkübasyon4 °C’de 15 Dakika

    7 8 9 10 11

    ++++ +++ ++ + -

    Test Hücrelerinin Hazırlanması

    ( 11’li Normal Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek

    oda ısısına getirilir

    1 2 3 4 5

    6

    7 8 9 10 11

    * Normal Hücre ve Nacl / Enzym / Cold Aglutinin KartıKullanılır

    **

    ANTİKOR TANIMLAMA – CA

  • Değerlendirme

  • Antikor Tanımlama

    Anti-E

  • Elüsyon

    • Eritrosite bağlı antikorların ayrıştırılıp tanımlanmasına yönelik–Isı ile–Kimyasal yollar ile

  • Çapraz Karşılaştırma

    • ABO ve Rh sistemleri dışında bulunan kan gruplarınedeniyle önemli

    • Kan transfüzyonu öncesi yapılmasıgerekir

    • Lewis; Lea - Le - Leb • MN; M - N - S - s -

    U • P; P1 - P2 - p • Luteren; Lua - Lub • Kell; K - k • Duffy; Fya - Fyb • İi; İ - i

  • Çapraz Karşılaştırma

    Verici Eritrositi Hasta Serumu

    Aglutinasyon yok ~ uyumlu

    Aglutinasyon ~ uyumsuz

  • Çapraz Karşılaştırma

    Hasta Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması

    ( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)

    10 µL Hasta Kanı

    İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika

    Santrifüj10 Dakika

    Değerlendirme

    Donör Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması

    ( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)

    10 µL Donör Kanı

    Dağıtım

    A B D Enz. AHG AHG

    Donör E.S. 50 µL 50 µL 50 µL 50 µL 50 µL -

    Hasta E.S. 50 µL 50 µL 50 µL - - 50 µL

    Hasta Serumu - - - 25 µL 25 µL 25 µL

    Diluent-I 25 µL 25 µL 25 µL 25 µL - -

  • Çapraz Karşılaştırma

  • Çapraz Karşılaştırma

    • ABO – Rh uygun kan % 98 uyum• Antikor tarama -tanımlama• Çapraz karşılaştırma• % 2 ek uygunluk

  • Elektronik Çapraz Karşılaştırma

  • • Ölçülebilir olanı ölç,

    ölçülemeyeni

    ölçülebilir hale getir.

    Galileo Galilei

  • • Genomics• Proteomics• Glucomics

  • Genotip Belirleme

    • Fetal kan gruplarının belirlenmesi (YDHH)• Otoantikor varlığı (DAT+)• Yakın dönemde çoklu kan transfüzyonu• Nadir ve zayıf antijen eksprese edenler• Hasta ya da vericide antijen gösterilemediğinde• Antijen negatif kan tiplerinde , çıplak ve yeni

    allel tanımlamada • Antikor tanımlama için verici tiplendirmede

  • • PCR-SSP

    • PCR-RFLP

    • Taqman

    • …

  • "lab on a chip"

  • SNP Saptama Sistemleri

  • SNP Saptama Sistemleri

  • DışDeğişkenler

    AlgılananKullanışlılık

    AlgılananKullanımKolaylığı

    Kullanıma KarşıTutum

    Kullanım Niyeti

    Gerçek sistem kullanımı

    Technology Acceptance Model (TAM)

    Davis, F. D., Bagozzi, R. P., and Warshaw, P. R. "User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models," Management Science, 35, 1989, 982-1003.

  • Performans beklentisi

    Eforbeklentisi

    Sosyaletki

    KolaylaştırılmışŞartlar

    Kullanımniyeti

    Kullanımdavranışı

    Cinsiyet Yaş DeneyimGönüllükullanım

    Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, F.D., and Davis, G.B. “User Acceptance of Information Technology: Toward a Unified View,” MIS Quarterly, 27, 2003, 425-478

    Unified Theory of Acceptance and Use of Technology (UTAUT)

  • Çoklu Analiz Sistemleri

  • � Birçok biyobelirteç ve hücre içi sinyal sisteminin çoklu saptanması avantajı

    � Antijen ya da antikorlar ELISA daki gibi bir zemine sabitlenirse ‘’planar array’’,mikrokürelere sabitlenirse ‘’Süspansiyon ya da bead array’’olarak adlandırılırlar.

    Planar Array Bead Array

  • Array

    • Dizi• Nesnelerin sistematik düzenlenmesi• Genellikle satır ve sütünlar kullanılır

  • Planar Array

    • Avantaj:Kompleks setler oluşturabilmek• Problem:

    -Antijen üç boyutlu yapısının bozulabilmesi-Sterik engellenme

  • Bead Array

    � Avantaj:Esneklik (Cihaz,taşıyıcı küre…)Sterik engellenme sorunu yok

    � Problem:?

  • Antikor Temelli Protein Array

    1.Plak ya da membrana sabitlenmiş antikor arraydeçözünür örneğin inkübasyonu

    2. Aynı antijen setine özgül işaretli çözünür antikor eklenmesi

    3. Kantitatif sinyal oluşumu

    Veri seti

    1 2 3 4 5 6

    1 2 3 4 5 6

    1 2 3 4 5 6

  • Multipleks Kitlerin Avantajları

    � Tek örnekte 20’den fazla analitin eş zamanlı ölçümü

    � Aynı anda 20’den fazla analitin bireysel karşılaştırılması

    � Sadece 25 µl örnek hacmiyle 20’den fazla analit ölçümü

    � Geniş standart aralığı� 96-çukurlu plak ya da

    tüplerde kolay uygulama� Flow cytometry ve özel

    Luminex cihazlarda ortak kullanım

  • Mikroküreler

  • 1. Antikor kaplı küre

    2. Antikor analiti tutar

    3. Floresan işaretli raportör antikora bağlanan analite bağlanır

    4. Küre ve raportör laser ışıkla sayılır

    Laser A

    Laser B

  • Kırmızı lazer küreyi okur

    Yeşil lazer hedef miktarını belirler

  • Yazılım analizi anında gerçekleştirir

    1 saatten az sürede 10000 adet sonuçanalizlenir.

  • Mikrokuyucuklar Mikroaray Mikroküre temelli

    xMap

    Serolojide teknolojiye paralel ilerlemeler:

    – Multipleks ve paralel analizler

    Test tüpleri

    Teknolojik DeTeknolojik Değğiişşimim

  • Akan Hücre Ölçer

  • Örnek girişi

    Mikroskopobjektifi

    Mikroskopobjektifi

    Uyarım filtrebloğu

    Emisyon

    Filtre

    blok

    Ön açı saçılımı PMT

    Geniş açı saçılımı PMT

    Floresan PMT

    Floresan PMT

    Oynar Ayna

    Oküler

    Işık kaynağı

    Floresan PMT

    Emisyon

    Filtre

    blok

    Oynar Ayna3

    Oküler

  • Örnek girişi

    Mikroskopobjektifi

    Mikroskopobjektifi

    Uyarım filtrebloğu

    Emisyon

    Filtre

    blok

    Ön açı saçılımı PMT

    Geniş açı saçılımı PMT

    Floresan PMT

    Floresan PMT

    Oynar Ayna

    Oküler

    Işık kaynağı

    Floresan PMT

    Emisyon

    Filtre

    blok

    Oynar Ayna3

    Oküler

  • YLaser

    Side Scatter (SSC)90° sapma~ Hücre yapıları

    Forward Scatter (FSC)

    < 10° sapma

    ~ hücre büyüklüğü

    Floresan ve antijen yoğunluğu

  • • Aynı anda kaç parametre çalışabilirsiniz?

  • • 60 parametreye ne dersiniz?• Florokromlar ve ilişkili sorunlar da

    olmasa

  • Dr. Olga Ornatsky Dr. Scott D. Tanner

    CyTOF™

  • Mass Cytometry

  • CyTOF

    • Inductively Coupled Plasma Time-of-Flight Mass Spectrometer (ICP-TOF MS)-Kompleks matrikslerden stabil izotopların kantitatif ölçümü

  • CyTOF kütle sitometri şematik gösterimiAnalytical Chemistry, Vol. 81, No. 16, August

    15, 2009

  • O. Ornatsky et al. / Journal of Immunological Methods 361 (2010) 1–20

    Antikora metal içeren polimer takılması

  • KG1a (A) and Ramos (B) hücre serilerininMass Cytometry analizi (Flow-jo yazılımı ile)

    O. Ornatsky et al. / Journal of Immunological Methods 361 (2010) 1–20

  • Konjugat kullanmadan özgül antikor varlığını nasıl gösteririz?

  • AFM

    Atomik Kuvvet Mikroskopu

  • Moleküler Baskılama

  • Ağı nereye atacağınızı bilmeniz dileğiyle