Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
İmmünohematolojik Testler
Dr. İshak Özel TEKİNZKÜ Tıp Fakültesiİmmünoloji A.D.
Clin Chem Lab Med 2010;48(8):1053–1054Pasqualepaolo Pagliaro
İmmünolog lamba cini
Đmmünohematolojik Testler
�Kan gruplama�Çapraz Karşılaştırma�Antikor tarama�Antikor tanımlama
Serolojik testler:
Ag-Ab birleşmesi tepkimelerinin görülebilir, gözlemlenebilir, ölçülebilir hale getirilmesi temelli tanısal yöntemlerdir.
Aglutinasyon
Hemaglutinasyon
Eritrosit Serolojisi
• Hemaglutinasyon- Lam (slide)- Tüp- Jel Santrifügasyon- Mikroplak yöntemleri
Eritrosit Serolojisi
• RIA• EIA• PCR• Moleküler baskılama• Çoklu analit ölçümleri• ….
Karl Landsteiner
• 1900 yılında ABO kan gruplarını tanımlamasıkan transfüzyonlarında dönüm noktasıdır
• İmmünohematolojik testlerin geliştirilmesi Landsteiner’ın ilk bulgularıyla doğrudan ilgilidir -Eritrositlerin farklı bireylerin serum/plazması ile aglutinasyonu-Bireylerin kanında diğer kan gruplarındaki eritrositleri kümelendiren doğal antikorların varlığı
Eritrosit Transfüzyonu
Plazma Transfüzyonu
Biyolojide Redüksiyonizm
“Karmaşık sistemlerinbasit bileşenleriiçinde analizi”
Eritrositlere İmmün Yanıt
• Allojenik eritrositlerin yıkımı• Otolog eritrositlerin yıkımı• Fetal ve yenidoğan eritrositlerin yıkımı• Transplant dokularının yıkımı
ABO Kan Grup Sistemi
ABO sistemi iki özellik nedeniyle farklıdır.• Serumda aglutinin varlığı• ABH ag’leri bir çok dokuda ve sekresyonlarda bulunur.• Serumda antikor gösterilme prensibine dayanan karşıt
gruplamanın yapıldığı tek kan grup sistemidir.
ABO-Rh Direkt Gruplama
Numune Hazırlanması( % 0,8’lik Eritrosit
Süspansiyonu )0,5 ml. Diluent-I (1 basım)
50 µL Tam Kan veya 25 µL sediment
İnkübasyon18-25 °C’de 5-10 Dakika
Numune DağıtılmasıHer mikrotüpe 25 µL
% 0.8’lik Eritrosit Süspansiyonu
Santrifüj10 Dakika
Değerlendirme
ABO Karşıt Gruplama
Test Hücrelerinin Hazırlanması
( A1, A2, B, 0,I,II )Hücreler resüspanse edilerek
oda ısısına getirilir
Hücrelerin DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL
etiketine uyan test hücresi pipetlenir.
Santrifüj10 Dakika
Hasta Serumunun DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL
hasta serumu veya plazmasıpipetlenir.
İnkübasyon18-25 °C’de 5-10 Dakika
Değerlendirme
Type A1 cells B cells
O + +
A 0 +
B + 0
AB 0 0
ABO Karşıt Gruplama
ISBT Kan Gruplama SistemleriAdı KısaltmaABO ABOMNS MNSP PRh RHLutheran LUKell KELLewis LEDuffy FYKiddJ KDiego DICartwright YTXG XGScianna SCDombrock DOColton COLandsteiner-Wiener LWChido/Rodgers CH/RGHh HKx XKGerbich GECromer CROMKnops KNIndian INOk OKRaph RAPHJMH JMH
Antikor Tarama - Tanımlama
• Antikor Tarama Testi
Eritrosit antijenlerine karşı antikor olup olmadığını saptamak için yapılır
• Antikor Tanımlama Testi
Varolan antikorun hangi kan grup sistemi ile ilişkili olduğunu ve hangi eritrosit antijenine karşı geliştiğini saptamak için yapılır
Antikor Tarama• Klinik önemi olan antikorlar mutlaka araştırılmalı
• Klinik önem– Antikorun 37oC’de reaktif olması– Hemoliz yapması– Eritrosit yaşam süresini azaltması
DATDirekt Coombs Testi
DAT
Reaksiyon
güçlendiriciler
A H G (Anti Human Globülin))
Tüpte DAT
37
Santrifüj10 Dakika Değerlendirme
++++ +++ ++ + - -
Hasta Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması
( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)
10 µL Hasta Kanı
Numune DağıtılmasıHer mikrotüpe 50 µL
% 0.8’lik Eritrosit Süspansiyonu
++++ +++ ++ + - -
DAT
DAT POZİTİFLİK• Eritrosit antijenlerine karşı oluşmuş
otoantikorların komplemanla birlikte veya tek başına eritrosit yüzeyini kaplaması
• Transfüzyon sonrası alıcı antikorların donör eritrosit yüzeyini kaplaması
• Verici plazmasındaki antikorların alıcıeritrositlerin yüzeyini kaplaması
39
DAT
Antikor Tarama
Hücreler
Fenotipik yapısı (tercihan homozigot) 2 veya 3 farklı donörden alınmış test hücreleri tarama, daha fazla sayıda test hücreleri ise tanımlama testlerinde kullanılmalıdır.
IAT
1 2 3
1 damla hücre
+
2 damla hasta serumu� �
ANTİKOR TARAMA (IAT-ET)
Santrifüj10 Dakika
DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.
Hücre vetablonun Lot numarası aynı
olmalıdır.
Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma
++++ +++ ++ + - -
Test Hücrelerinin Hazırlanması
( IP, IIP, IIIP )Hücreler resüspanse edilerek
oda ısısına getirilir
I II III I II III
İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika
I II III I II III
Test Hücrelerinin Hazırlanması( I, II, III )
Hücreler resüspanse edilerekoda ısısına getirilir
Santrifüj10 Dakika
DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.
Hücre vetablonun Lot numarası aynı
olmalıdır.
Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma
++++ +++ ++ + - -
I II III I II III
İnkübasyon4 °C’de 15 Dakika
I II III I II III
Test Hücrelerinin Hazırlanması( I, II, III )
Hücreler resüspanse edilerekoda ısısına getirilir
* Normal Hücre ve Nacl / Enzym / Cold Aglutinin KartıKullanılır
* *
ANTİKOR TARAMA - CA
IAT Etkileyen Faktörler
• İnkübasyon süresi ve sıcaklık• pH• İyonik konsantrasyon• Antikorun afinite sabiti• Antijen ve antikor oranı
İnkübasyon Süresi ve Sıcaklık• Aglütinasyonun ilk safhasında
veya sensitizasyon fazını etkiler
• Klinik olarak önemli antikorlar, genellikle 30-37°C arasında reaksiyona girer
• Çoğu antikorlar, tuz ve albuminli test ortamlarıkullanıldığı takdirde ortalama 30 dakikalık bir inkübasyon süresi gerektirir
• Zayıf antikorlar için sürenin uzatılması gerekebilir
pH
• 6.8-7.2 fizyolojik pH uygundur
İyonik Güç• Serum fizyolojikli ortamda Na+ (negatif yük
etrafında) Cl- (pozitif yük etrafında) iyonlarıantikor ve antijenin etrafında kümelenir
• Zıt yüklü moleküller arasındaki çekme gücüazalınca antikorun antijenle bir araya gelmesi engellenir
• Düşük iyon gücüne sahip solüsyonlar (LISS) kullanıldığında ortamdaki iyon sayısı azalır,pozitif ve negatif yükler ortaya çıkar
• LISS inkübasyon süresini kısaltır(37°C’de 10-15 dakika)
Antikorun Afinitesi
• Afinite, eritrositin herhangi bir antikora karşıözgül olarak sahip olduğu karakteristik bağlanma özelliğidir
• Genelde denge sabiti ne kadar yüksekse antijen –antikor reaksiyonunun duyarlanma fazında antikorların birleşmesi o kadar yüksektir
Antijen-Antikor Oranı
• Reaksiyon hızı, ortamdaki antikor miktarı ve eritrosit antijenlerinin sayısına bağlıdır
• Antikor miktarını artırmak, test duyarlılığını artırabilir.
• Nadiren, önemli antikor fazlası prozon fenomeninin oluşmasına neden olur.
Test Hücreleri
Tüpte Antikor Tanımlama
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
� 1 damla hücre
+
2 damla hasta serumu� �
ANTİKOR TANIMLAMA - IAT
Santrifüj10 Dakika
DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.
Hücre vetablonun Lot numarası aynı
olmalıdır.
Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma
Test Hücrelerinin Hazırlanması
( 11’li Normal Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek
oda ısısına getirilir
++++ +++ ++ + - -
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6
İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika
++++ +++ ++ + -
7 8 9 10 11
7 8 9 10 11
Santrifüj10 Dakika
DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.
Hücre vetablonun Lot numarası aynı
olmalıdır.
Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma
Adı SoyadıTarih
++++ +++ ++ + - -
1 2 3 4 5 6
İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika
7 8 9 10 11
++++ +++ ++ + -
Test Hücrelerinin Hazırlanması
( 11’li Enzimli Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek
oda ısısına getirilir
1 2 3 4 5
67 8 9 10 11
ANTİKOR TANIMLAMA – ET
Santrifüj10 Dakika
DeğerlendirmeTest hücreleri ekindeki tablodeğerlendirmede kullanılır.
Hücre vetablonun Lot numarası aynı
olmalıdır.
Dağıtım50 µL etiketine uyan test hücresi25 µL hasta serumu veya plazma
Adı SoyadıTarih
++++ +++ ++ + - -
1 2 3 4 5 6
İnkübasyon4 °C’de 15 Dakika
7 8 9 10 11
++++ +++ ++ + -
Test Hücrelerinin Hazırlanması
( 11’li Normal Panel Hücresi )Hücreler resüspanse edilerek
oda ısısına getirilir
1 2 3 4 5
6
7 8 9 10 11
* Normal Hücre ve Nacl / Enzym / Cold Aglutinin KartıKullanılır
**
ANTİKOR TANIMLAMA – CA
Değerlendirme
Antikor Tanımlama
Anti-E
Elüsyon
• Eritrosite bağlı antikorların ayrıştırılıp tanımlanmasına yönelik–Isı ile–Kimyasal yollar ile
Çapraz Karşılaştırma
• ABO ve Rh sistemleri dışında bulunan kan gruplarınedeniyle önemli
• Kan transfüzyonu öncesi yapılmasıgerekir
• Lewis; Lea - Le - Leb • MN; M - N - S - s -
U • P; P1 - P2 - p • Luteren; Lua - Lub • Kell; K - k • Duffy; Fya - Fyb • İi; İ - i
Çapraz Karşılaştırma
Verici Eritrositi Hasta Serumu
Aglutinasyon yok ~ uyumlu
Aglutinasyon ~ uyumsuz
Çapraz Karşılaştırma
Hasta Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması
( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)
10 µL Hasta Kanı
İnkübasyon37 °C’de 15 Dakika
Santrifüj10 Dakika
Değerlendirme
Donör Eritrosit Süspansiyonu Hazırlanması
( % 0,8’lik Eritrosit Süspansiyonu )1 ml. Diluent-II (2 basım)
10 µL Donör Kanı
Dağıtım
A B D Enz. AHG AHG
Donör E.S. 50 µL 50 µL 50 µL 50 µL 50 µL -
Hasta E.S. 50 µL 50 µL 50 µL - - 50 µL
Hasta Serumu - - - 25 µL 25 µL 25 µL
Diluent-I 25 µL 25 µL 25 µL 25 µL - -
Çapraz Karşılaştırma
Çapraz Karşılaştırma
• ABO – Rh uygun kan % 98 uyum• Antikor tarama -tanımlama• Çapraz karşılaştırma• % 2 ek uygunluk
Elektronik Çapraz Karşılaştırma
• Ölçülebilir olanı ölç,
ölçülemeyeni
ölçülebilir hale getir.
Galileo Galilei
• Genomics• Proteomics• Glucomics
Genotip Belirleme
• Fetal kan gruplarının belirlenmesi (YDHH)• Otoantikor varlığı (DAT+)• Yakın dönemde çoklu kan transfüzyonu• Nadir ve zayıf antijen eksprese edenler• Hasta ya da vericide antijen gösterilemediğinde• Antijen negatif kan tiplerinde , çıplak ve yeni
allel tanımlamada • Antikor tanımlama için verici tiplendirmede
• PCR-SSP
• PCR-RFLP
• Taqman
• …
"lab on a chip"
SNP Saptama Sistemleri
SNP Saptama Sistemleri
DışDeğişkenler
AlgılananKullanışlılık
AlgılananKullanımKolaylığı
Kullanıma KarşıTutum
Kullanım Niyeti
Gerçek sistem kullanımı
Technology Acceptance Model (TAM)
Davis, F. D., Bagozzi, R. P., and Warshaw, P. R. "User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models," Management Science, 35, 1989, 982-1003.
Performans beklentisi
Eforbeklentisi
Sosyaletki
KolaylaştırılmışŞartlar
Kullanımniyeti
Kullanımdavranışı
Cinsiyet Yaş DeneyimGönüllükullanım
Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, F.D., and Davis, G.B. “User Acceptance of Information Technology: Toward a Unified View,” MIS Quarterly, 27, 2003, 425-478
Unified Theory of Acceptance and Use of Technology (UTAUT)
Çoklu Analiz Sistemleri
� Birçok biyobelirteç ve hücre içi sinyal sisteminin çoklu saptanması avantajı
� Antijen ya da antikorlar ELISA daki gibi bir zemine sabitlenirse ‘’planar array’’,mikrokürelere sabitlenirse ‘’Süspansiyon ya da bead array’’olarak adlandırılırlar.
Planar Array Bead Array
Array
• Dizi• Nesnelerin sistematik düzenlenmesi• Genellikle satır ve sütünlar kullanılır
Planar Array
• Avantaj:Kompleks setler oluşturabilmek• Problem:
-Antijen üç boyutlu yapısının bozulabilmesi-Sterik engellenme
Bead Array
� Avantaj:Esneklik (Cihaz,taşıyıcı küre…)Sterik engellenme sorunu yok
� Problem:?
Antikor Temelli Protein Array
1.Plak ya da membrana sabitlenmiş antikor arraydeçözünür örneğin inkübasyonu
2. Aynı antijen setine özgül işaretli çözünür antikor eklenmesi
3. Kantitatif sinyal oluşumu
Veri seti
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6
Multipleks Kitlerin Avantajları
� Tek örnekte 20’den fazla analitin eş zamanlı ölçümü
� Aynı anda 20’den fazla analitin bireysel karşılaştırılması
� Sadece 25 µl örnek hacmiyle 20’den fazla analit ölçümü
� Geniş standart aralığı� 96-çukurlu plak ya da
tüplerde kolay uygulama� Flow cytometry ve özel
Luminex cihazlarda ortak kullanım
Mikroküreler
1. Antikor kaplı küre
2. Antikor analiti tutar
3. Floresan işaretli raportör antikora bağlanan analite bağlanır
4. Küre ve raportör laser ışıkla sayılır
Laser A
Laser B
Kırmızı lazer küreyi okur
Yeşil lazer hedef miktarını belirler
Yazılım analizi anında gerçekleştirir
1 saatten az sürede 10000 adet sonuçanalizlenir.
Mikrokuyucuklar Mikroaray Mikroküre temelli
xMap
Serolojide teknolojiye paralel ilerlemeler:
– Multipleks ve paralel analizler
Test tüpleri
Teknolojik DeTeknolojik Değğiişşimim
Akan Hücre Ölçer
Örnek girişi
Mikroskopobjektifi
Mikroskopobjektifi
Uyarım filtrebloğu
Emisyon
Filtre
blok
Ön açı saçılımı PMT
Geniş açı saçılımı PMT
Floresan PMT
Floresan PMT
Oynar Ayna
Oküler
Işık kaynağı
Floresan PMT
Emisyon
Filtre
blok
Oynar Ayna3
Oküler
Örnek girişi
Mikroskopobjektifi
Mikroskopobjektifi
Uyarım filtrebloğu
Emisyon
Filtre
blok
Ön açı saçılımı PMT
Geniş açı saçılımı PMT
Floresan PMT
Floresan PMT
Oynar Ayna
Oküler
Işık kaynağı
Floresan PMT
Emisyon
Filtre
blok
Oynar Ayna3
Oküler
YLaser
Side Scatter (SSC)90° sapma~ Hücre yapıları
Forward Scatter (FSC)
< 10° sapma
~ hücre büyüklüğü
Floresan ve antijen yoğunluğu
• Aynı anda kaç parametre çalışabilirsiniz?
• 60 parametreye ne dersiniz?• Florokromlar ve ilişkili sorunlar da
olmasa
Dr. Olga Ornatsky Dr. Scott D. Tanner
CyTOF™
Mass Cytometry
CyTOF
• Inductively Coupled Plasma Time-of-Flight Mass Spectrometer (ICP-TOF MS)-Kompleks matrikslerden stabil izotopların kantitatif ölçümü
CyTOF kütle sitometri şematik gösterimiAnalytical Chemistry, Vol. 81, No. 16, August
15, 2009
O. Ornatsky et al. / Journal of Immunological Methods 361 (2010) 1–20
Antikora metal içeren polimer takılması
KG1a (A) and Ramos (B) hücre serilerininMass Cytometry analizi (Flow-jo yazılımı ile)
O. Ornatsky et al. / Journal of Immunological Methods 361 (2010) 1–20
Konjugat kullanmadan özgül antikor varlığını nasıl gösteririz?
AFM
Atomik Kuvvet Mikroskopu
Moleküler Baskılama
Ağı nereye atacağınızı bilmeniz dileğiyle