MODA

MODA

• Moda është stili dhe zakoni i përhapur ne një kohë të caktuar. Në kuptimin e saj më të zakonshëm "moda" përshkruan stilin më të përhapur të veshjes. Shumë lloje të modës janë të përhapura në kultura të ndryshme në një kohë të caktuar. Por, e rëndësishme është ideja që kursi i dizajnimit dhe i modës ndryshon shumë më shpejt se sa vetë kultura si e tërë. Dizajnuesit ose stilistët e modës krijojnë dhe prodhojnë shumë artikuj veshjesh.

• Termat "në modë" ose "jo në modë" janë përdorur për të përshkruar në qoftë se dikush apo diçka përshtatet me modën aktuale apo jo edhe aq aktuale, më të përhapur, më popullore, por gjithsesi çdo vend ka modën e vet dhe ne nuk duhet t’i gjykojmë njerëzit për mënyrën e tyre të të veshurit.

• Gjithsesi, në epokën moderne artikujt e quajtur "jo aq aktualë" mund të përshtaten në të vërtetë me termin "Retro". Moda retro lejon ndryshime rregullash si për shembull "e vjetra është një e re e papritur", kështu është edhe në modë.

• Termi "modë" shpesh përdoret në një sens pozitiv, si një sinonim i magjepsjes, bukurisë dhe stilit.

• Gjithashtu termi "modë" përdoret ndonjëherë në një sens negativ, si një sinonim i trilleve dhe tendencave dhe materializmit.

• Ekzistojnë një numër i madh qytetesh që njihen si qendra globale të modës ose më mirë kryeqytete të modës. Javët e Modës zhvillohen ne këto qytete, ku dizajnuesit ose stilistet i paraqesin audiencës koleksionet e tyre të reja të veshjeve. Pesë qytetet kryesore janë Tokio, Londër, Paris, Milano dhe Nju Jork.

• Edhe në Kosovë organizohet Java e Modës.

• Moda si një dukuri sociale është tepër e zakontë. Ngjitja dhe rënia e modës ka qenë e dokumentuar dhe shqyrtuar veçanërisht në fushat e mëposhtme:

• Arkitekturë, dizajn të brendshëm dhe dizajn të peizazhit

• Modelet e trupit, veshjet dhe kostumet, kozmetikë, modelet e flokëve dhe stolitë personale

• Kërcim dhe muzikë

• Format e ndryshme të të folurit, zyrtare dhe jo zyrtare

• Ekonomi dhe mënyrat e shpenzimit, të studiuara në sjelljet financiare

• Argëtim, lojëra, hobi, sporte dhe zbavitje te tjera

• Rregullat e mirësjelljes

• Modë bashkëkohore

• Politikë dhe media, sidomos në bisedat e inkurajuara dhe të ndikuara nga media

• Filozofi dhe fe

• Rrjete sociale, shpërndarje të përfaqësive dhe praktikave

• Sociologji dhe kuptimin e veshjes për ndërtimin e identitetit

• Teknologji, të tilla si zgjedhja e teknikave të programimit kompjuterik

• "Industri e mikpritjes", p.sh. uniformat e projektuara me porosi për hotele, restorante, në mënyre që të pasqyrojnë një pronë apo një markë

• Menaxhim, stile të menaxhimit dhe mënyra të ndryshme të organizimit

VESHJA

• Historianët vëzhgojnë ndryshimet frekuente në stilin e të veshurit si një zakon tepër i dukshëm perëndimor sidomos në popullsinë urbane.

• Në shekullin e 8 Cordoba i Spanjës, Ziryab, një muzikant i shquar i asaj kohe thuhet se solli stilin e sofistikuar të veshjes duke u bazuar në periudhat ditore apo sezonale të folklorit të vendit të tij dhe në frymëzimin e tij.

• Lindja në Evropë e zakonit të të ndryshuarit të shpejtë dhe të vazhdueshëm të stilit të të veshurit, mund të përcaktohet rreth mesit të shekullit të 14, në të cilën historianët duke përfshirë James Laver dhe Fernand Braduel, datojnë fillimin e modës perëndimore të veshjes.

• Kjo krijoi veshjen e jashtme mashkullore perëndimore. Më vonë, në shekullin e ardhshëm, hapat e ndryshimit të modës u përshpejtuan në mënyrë të konsiderueshme dhe moda mashkullore dhe femërore, si në veshje ashtu edhe në stilimin e flokëve, u bë më komplekse dhe e ndryshueshme me kohën.

60

• Manifestimi më shokues ishte një shkurtim dhe ngushtim i papritur dhe i theksuar i veshjes së jashtme të burrave (pallto ose pardesy), nga një veshje e gjatë deri afër fundit të këmbëve në një veshje që zgjatej deri mbi gjunjë ose edhe poshtë vitheve, ndonjëherë e kombinuar me një copë (tip shalli) mbi gjoks për të treguar këtë veshje më të madhe.

• Më vonë, në shekullin e ardhshëm, hapat e ndryshimit të modës u përshpejtuan në mënyrë të konsiderueshme dhe moda mashkullore dhe femërore, si në veshje ashtu edhe në stilimin e flokëve, u bë më komplekse dhe e ndryshueshme me kohën.

• Moda si mënyrë e veshjes, përcaktohej në varësi të kushteve të jetesës, kulturës posaçërisht kushteve klimaterike.

• Me avancimin e vetëdijes së njerëzimit paraqiten edhe kërkesat, mundësitë për të udhëtuar edhe përtej kufijve të një rrethi shoqëror.

Veshje të ndryshme

• Gjatë udhëtimeve njerëzit shkëmbenin mallra të ndryshme e në mesin e tyre materiale të ndryshme që përdoreshin për veshmbathje, duke nënkuptuar edhe shkëmbimin e informacioneve në mënyrën dhe stilin e veshjes nga vendet të cilët ata vijnë.

Marie Antoinette

Ajo ka qenë një ikonë e modës në shekullin e XIV.

70-80

90

Veshje sportive

MODA NË ANGLI Mbretëresha e Anglisë Elizabeta 1.

MODA NË ITALI

Në Itali maskat, fustanet dhe bizhuteritë ishin shumë karakteristike.

MODA NË SPANJË

Në Spanjë ishin shumë të njohur fustanet flamengo për të vallëzuar.

MODA NË FRANCË

Në Francë materialet e fustaneve ishin nga më të shtrenjtat në botë.

MODA NË TURQI

Në Turqi moda ishte shumë karakteristike dhe aksesorët ishin nga materiale si perla dhe diamantë.

JU FALEMINDERIT!

Nxënësit e projektit MODA