Model Za Upravljanje Ucincima

MODEL ZA UPRAVLJANJE UINCIMA U SLUBI ZA ZAPOLJAVANJE:VJETAKA ILI KOMPARATIVNA KONKURENCIJA

Autor:RANKO MARKU

J

Februar, 2014.

www.yep.ba


Autor:RANKO MARKU

J

Februar, 2014.

www.yep.ba


Autor:RANKO MARKU

J

Februar, 2014.

www.yep.ba

2Radni materijali YEP-aYEP Working PapersYEP-WP-01-02-14

Model za upravljanje uincima u slubi zazapoljavanje:

vjetaka ili komparativna konkurencija

Ranko MarkuRukovodilac projekta

Projekat zapoljavanja mladih (YEP),uz podrku vicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC)

Ljubljanska 3471000 Sarajevo, Bosna i Hercegovina

T. 387 33 222 703F. 387 33 222 703

www.yep.baSarajevo, februar 2014. godine

3IZDAVA / PUBLISHER:GOPA mbH Bad Homburg, predstavnitvo za Bosnu i HercegovinuLjubljanska 3471000 Sarajevo, Bosna i HercegovinaT. 387 33 222 703F. 387 33 222 703E. info @yep.ba

ZA IZDAVAA / FOR THE PUBLISHER:Denan Trbi

GLAVNA UREDNICA / EDITOR:Amela Gaji

Stavovi izraeni u radovima u ovoj seriji publikacija stavovi su autora i nuno neodraavaju stavove vicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC). Radovi se objavljujus ciljem podsticanja strune rasprave kojom se eli doprinijeti razvoju slubi zazapoljavanje u Bosni i Hercegovni.

Autor(i) u potpunosti zadravaju autorska prava nad lancima objavljenim u ovoj serijipublikacija.Citiranje je dozvoljeno uz detaljno navoenje izvora.

Views expressed in this Series are those of the author(s) and do not necessarilyrepresent those of the Swiss Agency for Developemnt and Cooperation (SDC).Working Papers are published in order to induce experts' discussion which should leadtowards improvements of the public employment sector in Bosnia and Herzegovina.

Copyrights retained by the author(s). If quote, please use full reference.

4Sadraj

POZADINA ANALIZE................................................................................................................................5SAETAK ...................................................................................................................................................7SUMMARY............................................................................................................................................... 91. UVOD.............................................................................................................................................. 112. ZNAAJ REGULISANJA MONOPOLA.......................................................................................... 12

2.1. POSTAVLJANJE CIJENA U PRIRODNIM MONOPOLIMA................................................................................... 122.2. REGULACIJA MONOPOLA.......................................................................................................................... 14

3. MODEL KOMPARATIVNE KONKURENCIJE................................................................................. 153.1. OSNOVE MODELA KOMPARATIVNE KONKURENCIJE .................................................................................... 153.2. PRIMJENA MODELA U PRAKSI .................................................................................................................. 173.3. IZAZOVI PRAKTINE REALIZACIJE REGULACIJE.............................................................................................. 19

4. PRIMJENA MODELA U ANALIZI EFIKASNOSTI JSZZ................................................................. 214.1. DEFINISANJE CILJEVA KAO METOD STVARANJA EFIKASNE ORGANIZACIJE ...................................................... 214.2. INTERNO OKRUENJE RESURSI I UINCI.................................................................................................... 234.3. EKSTERNO OKRUENJE UTICAJ OKOLINE NA UINKE ................................................................................. 25

5. ZAKLJUAK.................................................................................................................................... 26BIBLIOGRAFIJA ...................................................................................................................................... 28OSTALI YEP OBJAVLJENI DOKUMENTI:.............................................................................................. 30

5Pozadina analize

Ekonomska i privredna situacija u Bosni i Hercegovini je svaki dan sve tea, brojnezaposlenih je u svakodnevnom porastu to biroe za zapoljavanje nerijetko stavlja unezavidan poloaj s jedne strane oekivanja (potrebe) korisnika rastu, a sa drugestrane sve je manje mogunosti posredovanja u zapoljavanju (ponuda na tritu radaje se suena i prilika za zapoljavanje je sve manje).

Tome, pored ekonomskog rasta koji ne otvara nova radna mjesta, svakako doprinosi ineusklaenost formalnog sistema obrazovanja sa potrebama trita rada. Pored toga,malo panje se posveuje razvoju preduzetnikog duha koji ne znai samo osnivanjevlastitog biznisa, ve i inovativnost u bilo kojem poslu na kojem su mladi angaovani.

Projekat zapoljavanja mladih (YEP) koji podrava vicarska agencija za razvoj isaradnju (SDC) implementira se u dvije faze od oktobra 2008.godine od stranenjemake konsultantske kompanije GOPA mbH. U drugoj fazi Projekta, koja je poela uoktobru 2011.godine, dogovoreno je da je potrebno raditi na unapreenju efikasnostijavnih slubi za zapoljavanje (JSZZ) i uvoenju sistema mjerenja uinaka u JSZZ.

U skladu sa navedenim, Projekat zapoljavanja mladih (YEP) je otpoeo aktivnostirazvoja dva Ogledna biroa u BiH u kojima e se primjeniti Procedure za organizaciju,sprovoenje i evaluaciju novih metoda rada sa korisnicima usluga. U Republici SrpskojOgledni biro je Doboj, a u Federaciji BiH Biro Novo Sarajevo. Pored oglednih biroarazvijena je i mrea od preko 20 kljubova za traenje posla irom BiH.

Cilj je promijeniti kancelariju u fizikom smislu (renoviranjem i tehnikom opremom),ali sa fokusom na promjene radnih praksi u skladu sa savremenim tendencijamamodernizacije JSZZ. Kljuna promjena radnih praksi je u stvaranju pretpostavki zavoenje efikasne aktivne politike na tritu rada, odnosno u savremena JSZZ treba:

Poslove podijeliti na evidentiarske i savjetodavne, Organizovati efikasno obavljanje administrativnih poslova koje e iziskivati to je

mogue manji nivo upotrebe resursa, Uvesti savjetodavni rad sa nezaposlenim licima kao prioritetnu uslugu koju prua

biro, Pronai modalitet integracije kratkorono i dugorono nezaposlenih osoba, Ostvariti znaajniju saradnju sa poslodavcima, Organizovati poslove posredovanja u skladu sa potrebama poslodavaca,

6 Obuiti radnike biroa da sprovode nove metode rada, Prilagoditi prostorije novim metodama rada savremenom alter salom,

kancelarijama za savjetodavce i prostorijom za grupni rad sa nezaposlenimosobama,

Uvesti sistem upravljanja prema ciljevima, Razviti IT sistem i uvesti sistem praenja i upravljanja uincima kako bi se utvrdili

efekti novih metoda rada.

Praksa pokazuje da uvoenje moderne slube za zapoljavanje zasnovane naoglednim (pilot) inicijativama u skladu sa najboljim praksama iz Evrope, moe voditi kaefikasnom sistemu i cjelokupnoj strategiji za promjenu. Ovaj pristup podrazumijeva radsa osobljem na terenu (biroima za zapoljavanje) na promjeni organizacione strukturei sistema rada, mijenjanje filozofije fokusirane na korisnike usluga, orijentaciju nauinke rada te unapreenje radnih praksi i mijenjanje fizikog okruenja. Dakle, Slubaza zapoljavanje treba raditi na utvrivanju potreba poslodavaca, razvijati nove uslugekoje su neophodne kako bi bre integrisali nezaposlene osobe na trite rada te pratitiuinke rada kako bi se opravdalo ulaganje javnog novca. Javne slube za zapoljavanjemoraju biti prihvaene kao pouzdan i kompetentan partner u rjeavanju problema natritu rada.

7Saetak

Ovaj rad definie metodologiju za praenje uinaka javnih slubi za zapoljavanje(JSZZ). Vjetaka ili komparativna konkurencija (eng. Yardstick Competition) je alat uzpomo kojeg se organizacije koje su sline i koje funkcioniu kao monopoli stavljaju ukonkurentski odnos, posmatrajui nivo njihovih trokova. Vodi se rauna daposmatrane organizacije proizvode identine proizvode, odnosno pruaju identineusluge i razlikuju se samo po svojim mjerama za utedu trokova. Na taj nain seuvodi konkurencija tamo gdje je trite ne moe uspostaviti na nain da se djelovanjejedne organizacije poredi se s djelovanjem drugih.

Tvorac modela je Shleifer (1985) koji smatra da je neophodno je utvrditi trokovepruatelja usluga odnosno kao cilj se postavlja minimiziranje trokova. U sluaju JSZZminimiziranje trokova ne bi trebao biti cilj jer bi to znailo smanjenje budeta.Svrsishodnije je kao cilj odrediti maksimiziranje uinaka koje treba postii uz datetrokove, odnosno izdvojena budetska sredstva. Tri su razloga da se kao indikatoriuspjenosti ne trebaju koristiti trokovi:1. trokovi po pravilu reflektuju uloene resurse, a uloeni resursi ne trebaju biti cilj

jer mogu navesti na aktivnosti bez kvalitetnih rezultata,2. kvalitet pruanja usluga od strane JSZZ je jako bitan (reintegracija nezaposlenih na

trite rada), ali se teko procjenjuje. Kada bi se mjerili samo trokovi neke JSZZ bipostigle utede putem smanjenja kvalitete usluga to ne smije biti cilj.

3. Javne institucije ne smiju ostvarivati dobit iz sredstava kojima se finansira njihovrad tj.iz poreza i doprinosa na plate, to bi bilo dozvoljeno samo kada bi sepropisom utvrdila namjena koritenja ovih sredstava. Zbog toga se sva izdvojenasredstva za rad JSZZ moraju utroiti, a uinci od te investicije su kljuno pitanje.

Ciljevi koji se stavljaju pred JSZZ treba da budu definisani prema ciljevima izvedenimna osnovu Zakona o posredovanju u zapoljavanju, relevantnim podzakonskim aktimai strategijama, poput: spreavanja nezaposlenosti, brze i trajne reintergacijeregistrovanih traitelja posla u trite rada, spreavanje dugorone nezaposlenosti idugoronog primanja novanih naknada, kao i efikasno provoenje zakona oosiguranju nezaposlenih i zakona o posredovanju u zapoljavanju.

Kako bi se moglo pratiti ostvarivanje ciljeva neophodno im je dodijeliti indikatoreuinka koji e omoguiti neposredan uvid u stvarne uinke, te biti to manje zavisni odvanjskih uticaja bez mogunosti za sistematsku manipulaciju.

8Upravljanje prema ciljevima operacionalizuje strateke ciljeve institucije i prevodi ih ukvantifikovane norme. Tranzicija od upravljanja prema propisima ka upravljanjuprema ciljevima, a na osnovu kvantifikovanih normi, kako bi se kontinuiranounaprijeivala efikasnost rada.Takav pristup mijenja fokus JSZZ od znaaja raspoloivihresursa ka kvalitetu rezultata rada. Vano je postii i dokazati opravdanost ulaganjajavnih sredstava (budet) kvalitetnim ishodima postignutim njihovom potronjom.

JEL-klasifikacija: A11, C21, D61, D73, D78, J68

9Summary

This document defines the methodology of performance management system whichcan be applied in public employment services (PES). Yardstick Competition is a toolused to place similar organisations which are not directly competitors in a competitiverelation, by observing the level of their costs. One needs to bear in mind that theseorganisations produce identical products, or deliver identical services and they differonly in costs of their services. In this way, the competition is introduced when themarket cannot establish a way to compare the performance of one organisationagainst another.

Model is established by Shleifer (1985) who finds that it is necessary to determine thecosts of the service provider and/or to have minimum costs as a target. In case ofPES, minimum costs are not the target because it implies budget restrictions. It ismore useful to maximize performance and place that as a target which can bereached with given costs, or budget funds. There are three key reasons why costsshould not be used as an indicator of success:

1. Costs reflect used resources, and invested resources are not the objectivebecause they could perform activities without reaching real results

2. The quality of services delivered by PES is very important (reintegration of theunemployed persons into the labour market) which is difficult to measure. Ifonly costs were measured, some PES would have saved their costs just bydecreasing the quality of their services which must not become a target.

3. Public institutions cannot make profit from funds used to finance theirperformance, (taxes and contributions) and that would be possible only ifprescribed by separate regulations. For this reason, all PES funds are allocatedto be spent and the performance of those investments is the key issue.

The objectives placed before PES need to be defined by objectives identified in theLaw on Job Mediation, relevant legal acts and strategies such us: unemploymentprevention, quick and permanent reintegration of registered job seekers, preventionof long-term unemployment and long-term use of unemployment benefits, andefficient implementation of law on unemployment insurance and job mediation law.

In order to monitor whether objectives are reached it is necessary to identifyperformance indicators which will give an insight into the real impacts, and which willbe as less dependent on external factors, but also without any room for systematicmanipulation.

10

Management by objectives operationalizes strategic objectives of institutions andtranslates them into the quantified norms. Transition from management byregulations towards management by objectives is based on quantified norms, in orderto continuously improve performance of their work. This approach changes the focusof PES from resources to good quality results.It is important to justify the invested budget through good quality impact reached byits expenditure.

JEL classification: A11, C21, D61, D73, D78, J68

11

1. Uvod

Od poetka XXI vijeka potraga za rijeenjima koja bi unaprijedila javnu administraciju seznaajno intenzivirala. Dominantan trend je u prilagoavanju alata privatnog sektora zaprimjenu u javnoj upravi. Ovakav pristup pretpostavlja dominantnost tehnika privatnogsektora u odnosu na javni, dok je javni sektor vien kao birokratski, skup, nefleksibilan ineefikasan.

Zagovara se konceptualna promjena starog stila javne administracije u novi stiljavnog menadmenta, kako bi dinaminiji i fleksibilniji sistem upravljanja javnimuslugama imao vie ansi da zadovolji oekivanja graana.

Savremeno drutvo zahtijeva novi pristup javnim uslugama, koji kombinuje dvateoretska modela: neoklasini, koji iskljuuje dravnu intervenciju i kenzijanski, u kojemse drava ponaa kao racionalni ekonomski subjekat. To u praktinom sistemupruanja javnih usluga znai da prualac i primalac usluge predstavljaju dvije strane uugovornim odnosima, u kojima se tano zna koja su prava i obaveze svake od strana.U ovaj model, Brignall i Modell uvode i treeg zainteresovanog aktera, finansijere, ipredlau da se kvalitet odnosa izmeu njih procjenjuje multidimenzionalnim sistemompraenja uinaka u javnom sektoru.

Mjerenje uinaka je neodvojivi dio organizacionog rasta i razvoja. Mnoge odluke umodernim organizacijama zavise od ostvarenih uinaka, a samim time mjerenjeuinaka je vana komponenta uspjeha. Kako bi se definisao odgovarajui nain zamjerenje uinaka neophodno je odrediti odgovarajuu metodologiju koja e toomoguiti u uslovima monopola u kojima javna sluba funkcionie.

Ova analiza ukazuje na mogunosti primjene vjetake ili komparativne konkurencije(eng. Yardstick Competition) u javnim slubama za zapoljavanje (JSZZ). Radpojanjava osnovne koncepte modela, njegovu primjenu u praksi, ali i potekoe sakojima bi se mogao suoiti u praktinoj primjeni.

12

2. Znaaj regulisanja monopola

U trinoj utakmici konkurencija je najbolji regulator, a uesnici trine utakmice sustimulisani da klijentu isporue eljeni proizvod, prije svega u pogledu cijene i kvalitetausluge. Konkurencija zavisi od raznih aspekata ukljuujui i prirodne monopole, ali ipostojanjem uslova koje potencijalni konkurenti ne mogu ispuniti, na primjer, uelektroprivredi postoje konkurenti u proizvodnji i snabdijevanju, ali nema potencijala uvisokonaponskom prenosu i regionalnoj distribuciji, tako da je konkurencijaonemoguena. Slino je i u sistemu javnih slubi za zapoljavanje, gdje postojipotencijal za konkurenciju u uslugama posredovanja, ali ne i u uslugama obezbjeenjaprava koja proistiu iz statusa nezaposlenosti. U takvim uslovima se konkurencija nijedovoljna da bi se zatitili potroai. Takav pristup se koristi prije svega u prirodnimmonopolima, kada jedna organizacija ima mnogo povoljnije uslove za snabdijevanjetrita, pa bi mogla da nametne izrazito visoke cijene (daleko iznad prosenih cijena),ali i u aktivnostima u kojima postoji potencijal za uvoenje konkurencije, alikonkurencija nije dovoljno razvijena pa bi kvalitetnije organizacije imale mogunost danameu visoke cijene.

2.1. Postavljanje cijena u prirodnim monopolima

Prema definiciji monopol (grki monos - jedan; polist - prodavac) je krajnji obliknepotpune konkurencije kada jedna organizacija ima potpunu kontrolu nad cijelimsektorom, odnosno ima potpunu dominaciju tritem. U takvim uslovima ponuaproizvoda ili usluge moe samostalno odrediti cijenu proizvoda ili usluge koju prodaje,bez obzira na koliinu koju nudi.

Konkurencija je najbolji regulator, a organizacije koje pruaju robe i usluge su tek uuslovima konkurencije stimulisane da zadovolje klijente u pogledu cijene i kvalitetausluge. Konkurencija zavisi od raznih aspekata ukljuujui prirodne monopole ili onezbog postojanja nepovratnih trokova kako bi novi uesnik uopte mogao da ue natrite. Na primjer, u elektroprivredi ili snabdijevanju vodom ili plinom, postoji dobarpotencijal za konkurenciju u proizvodnji i snabdevanju, ali nema potencijala u prenosu idistribuciji pa sektor ostaje monopolski. Regulacija cijena se u tim sluajevima moekoristiti za postizanje socijalnih ciljeva, zatite ivotne sredine ili povoljnije cijene zapotroae sa niskim dohotkom.

13

Grafikon 1: Ponaanje organizacija u monopolskom postavljanju cijena

D- (demand) kriva tranje Q(P)MR-marginalni prihodMC-marginalni trokoviMR = MC taka maksimiziranja profitaAC-prosjeni trokoviPm-monopolska cijenaQm-monopolska koliinaPS monopolski profit

Ravnotena cijena i koliina monopolista i ravnotene cijene i koliine preduzea uuslovima potpune konkurencije se razlikuju. Monopolista koristi svoju poziciju kako bistekao dodatni profit na nain na mu je ravnotena koliina manja, jer mu je cijenavea.

Bitno je primjetiti da ako je MR > MC, monopolista bi trebao poveati proizvodnju, akoje MR < MC, monopolista bi trebao smanjivati proizvodnju, ako je MC = MR,monopolista je u taki maksimizacije profita. Naime, monopolista e maksimizirati svojprofit ako postavi relativno visoke cijene (Pm), koje su iznad prosenog troka (AC),to monopolisti obezbjeuje monopolski profit. U ovom sluaju potroai trpe na raundobrobiti akcionara u monopolu, koji e najverovatnije uivati prekomjerni profit.Maksimizacija profita monopoliste se javlja kada je marginalni prihod jednakmarginalnom troku (MC=MR, na koliini koja odgovara P=AC). to je jaa monopolskasnaga organizacije, ona tei da proizvede po cijeni i koliini blioj taci A na slici.

DMR MCQm Q

Pm=$55

P

QcPc

PSAC

A

BPp

Qp

C

14

2.2. Regulacija monopola

Cilj drave je da situaciju na tritima priblie stanju savrene konkurencije, odnosnoda zakonodavnim okvirom reguliu monopol i trinu mo uesnika. Tako npr. dravaocjenjuje da li se kompanije mogu spojiti, ali i usklaivanja cijenovnih politika meufirmama. Uvijek postoji pitanje kod dravnih monopola na kom nivou regulatorpostaviti cijene. Idealno bi bilo da maksimizira efikasnost i da cijene proizvoda i uslugavee za marginalne trokove proizvodnje i na grafikonu to se deava na mjestu gdjekriva potronje sjee krivu marginalnog troka (taka C), odnosno cijena se smanjuje,a proizvodnja poveava u poreenju na druge pozicije na grafikonu. Dakle bez dileme,sa drutvenog aspekta najbolja cijena usluge je cijena koja je jednaka marginalnomtroku.

Ukoliko postoji konkurencija ravnotea bi bila u taci B, sa cijenom Pp i koliinom Qp.Primjenom komparativne konkurencije organizacije se primoravaju da proizvode blietaci B, odnosno da tee maksimiziranju drutvenog blagostanja. U toj taci jeregulisana cijena (P>MC, ali je P=ATC) i monopolista ne proizvodi gubitke, odnosno netreba subvencionisanje drave zbog primoravanja na takvo ponaanje.

Ipak, kako je ranije reeno taka C predstavlja idealno regulisanu cijenu (ravnoteaP=AC=MC=AR=D), kao na tritu savrene konkurencije, gdje je P

15

3. Model komparativne konkurencije

Vjetaka ili komparativna konkurencija (eng. Yardstick Competition) se koristi u nekolikozemalja kao veoma uspjean model regulacije monopola, posebno u javnom sektorupoput snabdijevanja vodom, javnog prevoza ili u radu javnih slubi za zapoljavanje (Lenzi dr., 2001).

3.1. Osnove modela komparativne konkurencije

Znaajno je pri postavljanju modela napraviti distinkciju izmeu same komparativneanalize i komparativne konkurencije. Komparativna analiza je samo dio komparativnekonkurencije pa se zbog toga ne moe koristiti kao zamjena za primjenu modela. Kada sekrene sa komparativnim analizama uinaka, rezultati trebaju biti povezani sa nivoomcijena usluga i proizvoda.Ako se organizacije posmatraju kao neperfektni monopolisti (ili funkcioniu u uslovimaoligopola) njihovo ponaanje je izmeu konkurenta i monopoliste. Takva pozicija nijeefikasna i postoje odreeni gubici jer ulau manje napora da organizacije zaista buduefikasne. Tu je upravo uloga komparativne konkurencije koja efikasnost proizvodnje ilipruanja usluga pomjera ka poziciji koja bi bila oekivana u perfektnoj konkurenciji,odnosno udaljava organizacije od monopolske pozicije.

Vjetaka ili komparativna konkurencija (eng. Yardstick Competition) je prilagodljiviregulatorni alat koji smanjuje trokove (javnih ili franiznih) monopola, uvoenjemkonkurencije odnosno poreenja, na nain da regulator stavlja sline organizacije ukonkurentski odnos posmatrajui nivo njihovih trokova (Baldwin 1999: 243). Na tajnain se daje podstrek posmatranim organizacijama da proizvodnju ili pruanje uslugaprilagode srodnim organizacijama, odnosno da smanje trokove proizvodnje po jediniciproizvoda ili pruene usluge.

Model je definisan od Shleifer-a (1985) i sainjen je od N identinih organizacija kojesu neutralne u odnosu na rizik i koje funkcioniu u okruenju bez neizvjesnosti. Sobzirom na N (N 2) identinih organizacija moe se rei da funkcioniu uneperfektnom monopolu, koji se obino naziva monopolistika konkurencija. Umonopolistikoj konkurenciji relativno veliki broj organizacija male ekonomske snagenudi slian proizvod. U primjeni komparativne konkurencije regulator postavljatrokove identinih organizacija na jednak nivo kako bi se postavila jedinstvena cijenapo prizvodu ili usluzi.

16

Osnovna pretpostavka je da postoji mogunost smanjenja trokova, do kojeg moedoi po dva osnova (Cubbin, 2005: 291): smanjenje trokova cijelog sektora zbogtehnikog napretka pomjeranja granice i smanjenje trokova pojedinaneorganizacije zbog efikasnijeg naina rada ili pristanka na manji profit, tzv. pomjeranjaprema granici. U poreenju dvije organizacije postoji dio trokova na koje se ne moeuticati, zatim razlika do koje dolazi zbog razliitog strukturnog okruenja, a posebno jeznaajno da postoji dio trokova do kojih dolazi zbog neefikasne organizacije ilistohastikih greaka na koje se moe uticati.

Grafikon 2: Struktura trokova u poreenju dvije organizacije

Razlika zbograzliitogstrukturnogokruenja

Trokovi do kojih dolazi zbog neefikasnosti ilistohastikih greaka (na koje se moe uticati)

Trokovi na koje sene moe uticati

Orga

nizaci

ja A

Orga

nizaci

ja B

(najbo

lja pra

ksa)

Zbog toga su trokovi i prihodi indeksirani na prosjek sektorskog poslovanja, aregulacija se zasniva na poreenju trokovnih kategorija i trokovnih determinantiizmeu organizacija. U principu organizacijama nije dozvoljeno da imaju vee trokoveod prosjeka svih organizacija, osim ako je opravdano posebnim uslovima poslovanja.Pod posebne uslove poslovanja se mogu staviti faktori koji utiu na performanse, anisu pod uticajem organizacije, tzv. eksterni faktori. Na osnovu svih prikupljenihinformacija regulator pravi izbor ciljeva prihvatljivih korisnicima usluga, menadmentuprualaca usluga i kreatorima politika. (Corton, 2003: 137).

U uspostavjenoj ravnotei svaka organizacija bira drutveno prihvatljiv nivo smanjenjatrokova (ili podizanja kvantiteta i kvaliteta usluga i proizvoda), imajui u vidu da setrokovi mogu smanjivati do odreene granice bez uticaja na kvalitet proizvoda iliusluga. Znaajno je utvrditi granicu unutar koje svaki prualac usluga (organizacija) ima

17

svoju relativnu poziciju. Sutinski element je poreenje trokova i rezultata svakogpruaoca usluga, ali glavno pitanje je odabir mjere efikasnosti, to moe biti najboljirezultat ili prosjean rezultat (Berg, 2010).

3.2. Primjena Modela u praksi

Kako bi se metoda primjenila na odgovarajui nain regulator mora da poznajesektorsku krivu tranje. Model polazi od pretpostavke da svaka organizacija imaopadajuu krivu tranje Q(P). Tranja je elastinija to su proizvod ili usluga manjediferencirani, a promjene cijene utiu na koliinu prodaje cijele konkurencije. Kako biorganizacija smanjila marginalne trokove sa MC0 na MC1 neophodno je da izvriinvesticiju u smanjenje trokova R(MC).

Grafikon 3: Primjena komparativne konkurencije na monopolistu

D- (demand) kriva tranje Q(P)MR-marginalni prihodMC-marginalni trokoviMR = MC taka maksimiziranja profitaAC-prosjeni trokoviPm-monopolska cijenaQm-monopolska koliinaPS monopolski profitShleifer tvrdi da to su vea ulaganja u smanjenje trokova vie e se smanjivatitrokovi po jedinici proizvoda ili usluge, odnosno broj korisnika proizvoda i usluga e sesmanjivati. Drutveni optimum je postignut kada se trokovi i koristi marginalne

DMR MC1Qm Q

P1

P

QcPc

PSMC0

A B

Pp

QpCD

E F

G

H

P0

18

promjene izjednae, to je i cilj reguatora koristi za klijenta (potoaa) i organizaciju(proizvoaa) dovesti do maksimuma. Kako bi se to postiglo regulator postavljaprihvatljivu cijenu za proizvode i usluge. Kako bi se ostvarile utede po jediniciproizvoda ili usluge na odreeni nivo (MC), organizacija mora uloiti odreeni iznos usmanjenje trokova po jedinici. (-R(MC)MC).

Svaka organizacija i ima karakteristike svojih marginalnih trokova ci i ukoliko suorganizacije predmet regulacije mogu dobijati subvencije, odnosno paualne transfereTS od drave, kako bi proizveli koliinu Q(P) po cijeni P1. Kako bi se cijene postavile uskladu sa uincima, regulator poredi kompanije na nain da za svaku organizaciju irazmatra na nain da joj nadoknauje samo prosjene trokove, odnosno regulatorporedi trokove organizacije i sa trokovima ostalih organizacija, te organizaciji inadoknauje

pri emu MCj oznaava trokove ostalih firmi, a N broj firmi.Svakoj organizaciji se dodijeli njena sjenka koja se koristi kao organizacija zakomparaciju, dok se u sloenijim raunicama mogu koristiti i prosjeci industrija, to je jopouzdaniji metod. Shleifer je dokazao da regulator ostvaruje ekonomski optimumpostavljanjem cijene organizacije i koji je jednak marginalnim trokovima posmatranihorganizacija. Paualna izdvajanja organizaciji i su jednaki prosjenim investicijama usmanjenje trokova drugih organizacija:

i

Drutveni optimum se u ovim uslovima dobija ukoliko se transferi TS koriste da bi sesmanjili trokovi organizacija [R(MC) = TS], kako bi cijena bila jednaka marginalnimtrokovima [P = MC] i ako su ispunjeni uslovi da se trokovi minimiziraju kako bi seproizvela koliina Q [-R(MC) = Q(P), gdje prvi dio formule oznaava marginalnetrokove smanjenja trokova].

19

U sluaju da nema transfera od regulatora primjenjuje se postavljanje cijena na nivouprosjenih. Dakle, operativni trokovi ACi organizacije i zavise od koliine truda koji jekompanija utroila, a regulator za svaku definie dozvoljen troak. Primjerpojednostavljene formule regulacije po poreenju kompanija i je (Shleifer, 1985):

n

ijj

ji

nACAC

,1 1(

ACi prosean troak (po jedinici) organizacije in broj organizacija koje su u procesu regulacije.Druga opcija je s obzirom da regulator ne moe pratiti trokovne funkcije odnosnomjere i aktivnosti organizacija za smanjenje trokova pa prema jednom modeluregulator nadoknauje trokove u iznosima koje prikau (potpuno preuzimanjetrokova, tj. regulacija cijene pruanja usluge, eng. cost-of service-regulation).Ovakav pristup se pokazao kao neefikasan, budui da organizacije nisu motivisane daostvaruju utedu trokova, pa je ona manja od one koliko bi mogli zaista napraviti.

Model komparativnog poreenja trokova bolji od modela regulacije cijene pruanjausluge jer se tek prosjenom cijenom dobija konkurencija koja tei ka smanjenjutrokova i poveanju efikasnosti.

Ukoliko postoje heterogeni uslovi u kojima funkcioniu organizacije koje su predmetporeenja (to je najee sluaj) regulator e koristiti regresiju da prilagodi analiziranepodatke u skladu sa tim heterogenostima. Jako je bitno tano definisati koeficijenteheterogenosti na odgovarai nain, jer ukoliko se to ne obavi precizno dolazie dodevijacija u odnosu od optimuma. Dakle sutina je da se odredi stvarni nivo na koji semoe uticati kako bi se unaprijedio rad organizacije, a kako je prikazano na narednomgrafikonu.

3.3. Izazovi praktine realizacije regulacije

Primjena komparativne konkurencije nije primjenjiva u svim sektorima, a postojinekoliko faktora koji trebaju biti uzeti u obzir kada se analizira mogunost primjeneove metode u praksi (Reinhold, 2007: 7).

Prije svega predduslov za regulaciju su uslovi u kojima trite nije u mogunosti dapotpuno obavlja svoju funkciju. Zatim je neophodno da postoje homogene organizacijekoje je mogue porediti, to je zapravo kljuni preduslov za primjenu metode, posebno

20

imajui u vidu da su organizacije nekada razliite zbog faktora koje se ne mogukontrolisati.

Organizacije gotovo nikada ne polaze od iste pozicije efikasnosti pa su ovommetodom uvijek favorizovane one efikasnije, to je posebno znaajno jer praksapokazuje da zbog vrste organizacija koje se ukljuuju u ovakvu regulaciju (najeejavne ili sa velikim dijelom javnog vlasnitva), regulator nee prihvatiti steajkompanije ukoliko nije sposobna da se prilagoava uslovima koje postavljakomparativna konkurencija.

Sve organizacije ne rade u istom okruenju to utie na nivo trokova, ali i rezultatasvake od njih. Zbog toga se mora funkcija prosjenih trokova korigovati za relevantneeksterne faktore to bi omoguilo da se koncept poreenja trokova prenese i naregulisanje heterogenih organizacija. Ipak, odabir eksternih faktora ostaje znaajanizazov i esto ne daje potpuno taan rezultat. U vajcarskoj je npr. korekcija rezultataJSZZ eksternim faktorima struno, ali i politiko pitanje jer sve organizacije imajuinteres da se njihov rezultat pokae boljim, odnosno da korekcija bude manja (intervjusa Olivier Nussbaum, novembar 2013.godine, SECO Bern).

Kako bi se metoda sprovela na adekvatan nain neophodno je da regulator imapotpunu i pravovremenu informaciju od svih ukljuenih organizacija kako bi se moglikreirati sektorski standardi. Te informacije su u vlasnitvu pojedinanih organizacija, atiu se trokova i potranje pa je jako bitno da se uspostavi puno povjerenje izmeuregulatora i analiziranih organizacija. Jako je vano da informacije budu pouzdane iprovjerljive jer postoji mogunost da organizacije ne prihvate nivo cijena koje postavljaregulator i da se protiv toga ale, ak i nadlenom sudu (Canoy 2000: 22).Komparativna analiza trokova eliminie asimetriju informacija izmeu regulatora ianaliziranih organizacija.

Metod ima prednosti u transparentnosti, ali i veoma malu zavisnost od direktnekontrole cijena. Nivoi cijena su zavisni od stvarnih organizacijskih performansi te serizik regulatorne pogrene procijene smanjuje. Tendencija je se prorauni esto prave,ali da se organizacijama obezbeuju snani podsticaji da budu efikasniji i da proizvodeto vee koliine roba ili usluga. Ipak postoji mogunost naruavanja principakomparativne konkurencije kroz dogvoreno ponaanje jedne ili vie organizacija kojimone remete ravnoteu koja bi trebala biti uspostavljena (Aitken, Petrov, 2005: 14-15).

21

Poreenje se pokazalo kao znaajan argument za unaprijeenje rada organizacija jersu svi ukljueni zainteresovani za unaprijeenje pruanja usluga kako bi ostvarilinajvei profit u datim uslovima, to se naziva i smanjenje trokova pojedinaneorganizacije pomjeranja prema granici. Sa druge strane efikasniji rad organizacijakonstantno sputa mjerilo, odnosno smanjuje cijene krajnjim kupcima to se naziva ipomjeranje (sputanje) granice. U principu ovakva kretanja su kretanja koja uuslovima konkurencije podstiu konkurentne sile. Poveanjem efikasnosti organizacijerealizuju vei povraaj, a od toga direktnu korist imaju klijenti (Aitken, Petrov, 2004:14-15).

4. Primjena modela u analizi efikasnosti JSZZ

U ovom poglavlju e se detaljnije objasniti praktina primjena modela u oblastiregulacije javnih slubi za zapoljavanje, a s ciljem postizanja optimalnih trokova,odnosno optimalnih uinaka javnih slubi za zapoljavanje. Kako bi se prethodnoopisani teoretski model sproveo u praksi neophodno je utvrivanje ciljeva JSZZ,definisanje naina utvrivanja ostvarivanja ciljeva i oblik podsticaja ukoliko JSZZ ispunidefinisane ciljeve.

Odnos izmeu drave kao regulatora s jedne strane i JSZZ s druge strane temelji se napisanom dogovoru o ciljevima i uincima (koncept upravljanja uincima JSZZ). Ovimdokumentom se garantuje razdvajanje strateke od operativne odgovornosti.

U analizi JSZZ jako je znaajno organizaciju posmatrati kroz analizu internog okruenja,u koje se ukljuuju resursi i uinci organizacije, te analizu eksternog okruenja kojiznaajno utiu na uinke poput opteg ekonomskog, drutvenog, politikog okruenja,konkurentskog okruenja i ciljne grupe.

4.1. Definisanje ciljeva kao metod stvaranja efikasne organizacije

Ciljevi JSZZ bi trebali biti zasnovani na zakonodavnom okviru, gdje se funkcije JSZZmogu saeti u sljedee: efikasno posredovanje pri zapoljavanju, sprovoenje mjera zaobezbjeivanje mobilnosti radne snage, prikupljanje i analiza podataka o tritu rada,saradnja u administraciji osiguranja nezaposlenih, te pruanje podrke drugim

22

organizacijama s ciljem obezbjeivanja bolje ekonomske situacije1. Zasnovano nazakonodavnom okviru ciljevi JSZZ bi se mogli definisati na sljedei nain:

brzo, ispravno i jeftino administriranje prava koja proistiu iz nezaposlenosti, integracija nezaposlenih lica na trite rada i prevencija dugorone nezaposlenosti.

Kako bi se ostvarivanje ciljeva moglo mjeriti neophodno je definisati odgovarajueindikatore koji bi obezbjedili da se mogu precizno pratiti stvarni uinci, ali i imati u viduda su uinci pod uticajem vanjskih faktora to se mora uzeti u obzir prilikom analizerezultata. Na kraju jako je bitno indikatore definisati na nain da se njima ne moesistematski manipulisati, odnosno da se ne mogu vrijednosti prikazivati vee nego tostvarno jesu (npr. broj objavljenih oglasa i broj oglaenih radnih mjesta).

Kako bi se dolo do poboljanja uinaka JSZZ neophodno je da itava sluba proe krozsistemske reforme, a ne samo da se uvede sistem raunanja uinaka. U literaturivezano za mjerenje uinaka, se esto koristi narodna poslovica koja kae da sevaganjem svinje, ona nee utoviti. Drugim rijeima, da bi se postigli bolji rezultatineophodno je stvari raditi na drugaiji nain koji moe proizvesti eljene rezultate.Pogeno je samo mjeriti ono to radimo, posebno ako posao radimo na neefikasannain.

JSZZ u BiH su ustrojene na tradicionalni nain organizacije jave uprave, a podjeljene suna odjeljenja, odnosno sektore. Znaajan nivo trokova JSZZ je vezan zaadministrativne trokove, odnosno plate i doprinosi zaposlenih u institucijama pa se tajtroak moe posmatati kao fiksni i nepromjenjiv (ukoliko polazimo sa pozicije da sebroj zaposlenih u JSZZ nee racionalizovati), odreuje se na osnovu platnog razredapozicije na kojoj radi i radnog iskustva (duine zaposlenosti), bez obzira na efikasnostnjihovog rada. Zbog toga je neophodno da se ovi resursi koriste na odgovarajui nain,a da se da vei znaaj praenju efekata njihovog rada.

Takoer je jedan od moguih pravaca za smanjenje trokova podugovaranjespecijalizovanih firmi za odreene poslove JSZZ, poput ienja, obezbjeenja,raunovodstva, IT, to bi prema iskustvima organizacija koje vre podugovaranja ovihposlova povealo efikasnost obavljanja tih poslova, ali i smanjilo trokove.

Ostvarivanje prava koja proistiu iz statusa nezaposlenosti su jedna od aktivnosti kojatroi najvei dio resursa JSZZ, znaajan dio prava se ostvaruje, a ne ispunjavaju se

1 ILO. Employment Service Convention, Genve, 1948 (No. 88)

23

obaveze koje su zakonom propisane. Administrativni poslovi koji se sprovode ubiroima mogli bi biti digitalizovani (priprema online, izdavanje potvrda uz pomo barkoda na linim kartama ili biometrijskih podataka), to bi dodatno doprinosiloravnomjernijem rasporeivanju resursa (smanjivanju administracije, poveanjusavjetovanja) ispunjavanju ranije postavljenih ciljeva.

Tek kada se za aktivne mjere izdvoji dovoljan broj resursa, neophodno je razvijatiprofiliranje klijenata i njihovo ukljuivanje na trite rada putem razliitih aktivnihmjera. Nekvalitetno odreivanje klijenata, ali i nedostaci u planiranju, praenju ievaluaciji mogu uzrokovati lou iskoritenost novca uloenog u aktivne mjere, alipredstavljaju oblast koja se moe jako unaprijediti. esto se zanemaruje da je upravosavjetovanje mjera koja daje najbolje rezultate u integraciji nezaposlenih lica na triterada.

4.2. Interno okruenje resursi i uinci

Prethodno elaborirani model je fokusiran na trokove organizacija koje pruaju usluge,odnosno na trite plasiraju odreene proizvode. Ukoliko se model prilagoava javnomsektoru ili specifinije javnim slubama za zapoljavanje (JSZZ) predmet funkcionisanjaje iskljuivo pruanje usluga klijentima. Ukoliko bi smanjivanje trokova postavili kaocilj, to bi znailo da bi se institucije stimulisale da im se budeti smanjuju, ali to bi bezdileme uticalo na kvalitet usluga koje se pruaju klijentima, u ovom sluajuposlodavcima i nezaposlenim licima.

Mjerenje resursa se vee za potrebna ulaganja za obavljanje odreenih poslova (npr.budet, osoblje), ali kako bi mjerenje uloenih resursa imalo smisla, analiza bi trebalada se vri se u odnosu na postignute uinke, jer mjerenje resursa moe navesti naponaanje koje nee uveavati drutveno blagostanje, ve naprotiv. Kvalitet uslugaJSZZ je teko kontinuirano istraivati i evidentirati, pa bi se mjerenjem utroka resursamoglo doi do ostvarivanja ciljeva koji bi doprinijeli smanjenju kvaliteta usluga, to bisa druge strane bilo teko dokazivo. Upravo to nije cilj uvoenja sistema upravljanjauincima, pa je jako znaajno u odreivanju ciljeva vratiti se izvornoj misiji JSZZ integraciji nezaposlenih na trite rada. Tek nekoliko zemalja primjenjuje indikatore kojisu vezani za resurse, poput dvije belgijske slube (Actiris, LeForem), Bugarska, eka(praenje visine budeta izdvojenih za inkluziju ciljnih grupa na trite rada), Irska,Lihentajn, Poljska i Slovaka.

24

Sve slube zapadne Evrope prate ishode, poput broja mjesenih individualnihsavjetovanja i monitoringa (npr. Francuska), praenje rezultata (npr. brojnovopijavljenih nezaposlenih lica koja pronalaze posao u roku od 90 dana) su takoeriroko rasprostranjeni izuzev u Italiji, Luksemburgu, Malti, Poljskoj, Portugalu i Kipru.Indikatori uticaja, poput smanjenja stopa nezaposlensosti, se koriste samo u nekolikoslubi i to u Austriji, ekoj i paniji. Moe se zakljuiti da je u praksi prihvaeno kaoefikasnije da se kao cilj JSZZ postavi uinak rada JSZZ, a da se kao komparativnevrijednosti postave one JSZZ koje usluge pruaju na izuzetno kvalitetan nain. U tomsluaju bi se JSZZ ukljuene u analizu trudile da uz date trokove postgnu to jemogue vee uinke (Marku, 2013: 19-21).

Specifinost JSZZ je i nain finansiranja jer se prema modelu komparativnekonkurencije analizira nadoknada trokova pojedinanim organizacijama pruaocimausluga, koje nadoknauje regulator. Trkovi JSZZ su praktino u potpunosti pokriveniod strane regulatora, pa tako npr Zavod za zapoljavanje Republike Srpske (ZZZRS) sefinansira iz doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti koji se obraunavaju iz plata(1%), kamatnim stopama na depozite, sredstvima solidarnosti, donacijama i iz drugihizvora sredstava ZZZRS predvienih zakonom. Sa druge strane ZZZRS ne naplaujesvoje usluge klijentima, tako da su praktino sredstva koja ZZZRS moe prikupiti u tokugodine predvidiva i na njih se ne moe u kratkom roku uticati jer analiza prihodaZZZRS u periodu 2008.-2012.godine pokazuje da su izvorni prihodi, odnosno doprinosiak 96,5% od ukupnih prihoda ZZZRS, budetski grantovi iznose oko 2,5%, dok suostali prihodi i razgranienja tek 1% (Paagi i dr, 2013). Rashodi ZZZRS su vezani zatrokove administracije, novanih naknada za nezaposlenost i aktivne mjere na triturada. U sluaju da se prikupljena sredstva ne potroe prenose se u narednu godinu inajee se rasporeuju na aktivne mjere (jer se objaktivno na tim stavkama ideavaju utede), a o emu odluku donosi Upravni odbor ZZZRS2.

U FBiH situacija je slina, jer se sredstva za funkcionisanje Federalnog zavoda zazapoljavanje (FZZZ) i kantonalnih slubi za zapoljavanje se sastoje od3 doprinosa naime osiguranja od nezaposlenosti (94%), kamata ili prihoda od investicionih projekata,i prihoda ostvarenih od pokretne i nepokretne imovine (ukupno 1%). U proteklomperiodu su ukljuivali i budetske grantove (5%) za provedbu Zakona o pravimademobiliziranih boraca i lanova njihovih porodica. Struktura rashoda je takoer

2 Pravilniko o raunovodstvu, raunovodstvenim politikama i raunovodstvenim procjenama ZZZRS, lan 543 Zakono o posredovanju u zapoljavanju i socijalnoj sigurnosti nezaposlenih osoba (Sl.Novine FBiHBr.55/00; 41/01; 22/05; 9/08)

25

vezana za administrativne trokove, pasivne mjere i od ostatka sredstava sprovoenjeaktivnih mjera.

Zbog ovakve strukture prihoda i rashoda insistiranje na smanjenju trokova ne bi imaloprevie efekta, ali postavljanje ciljeva efikasnosti i njihovo praenje bi znailo dadrava svjesno ulae znaajna sredstva u rad slubi za zapoljavanje, a zauzvrat trairezultate u skladu sa zakonom i dravnim strategijama.

Sutinski je vaan koncept da se interesi razliitih aktera povezuju i usaglaavaju, aanaliza uinaka je korisnija kada se posmatra kroz vrijeme i kada se poredi sasektorskim normama i kljunim konkurentima.

4.3. Eksterno okruenje uticaj okoline na uinke

Analiza sredine u kojoj organizacija funkcionie je monitoring okruenja kako bi seidentifikovale sadanje i budue mogunosti i prijetnji koje mogu uticati na sposobnostorganizacije za postizanje postavljenih ciljeva. Opte okruenje se moe podijeliti naest elemenata: demografske, socio-kulturoloke, politiko-pravne, tehnoloke,ekonomske i globalne. To je upravo jako bitno u analizi uinaka JSZZ koje djeluju urazliitim uslovima, a njihovi rezultati su visoko osjetljivi upravo na uslove kojeodreuje okruenje. Tek dio rezultata JSZZ je pod uticajem odluka menadmenta, dokje ostalo po uticajem ekonomske situacije, broja poslodavaca i broja objavljenih radnihmjesta, ali i strukturom nezaposlenih slijedom ponude i tranje itd. Eksterni faktori semoraju definisati na nain da budu izvan uticaja JSZZ, dakle treba suziti izbor faktora nasamo najvanije, ali treba imati u vidu da izostavljanje bitnog eksternog faktorarezultat ini neodgovarajuim.Zbog toga je neophodno da se vrijednostima indikatora uinaka koriguju linearnomregresijom ostvarenih vrijednosti indikatora i eksternih faktora. Odgovarajui regresionimodel moe se definisati na sljedei nain (Cunia, 1964; Spurr, 1952):

Y = bo+b1x1+b2x2+.....+brxr + Ei

Y indikator, odnosno procjenjena vrijednost zavisne varijablebo regresiona konstantab1 ...br regresioni koeficijentiXli do Xki nezavisne varijable, odnosno eksterni faktoriEi - Reziduum regresije (odstupanje indikatora od njegove uslovljene oekivane vrijednosti)

26

Na ovaj nain se mjeri svaki indikator i njegovo odstupanje od oekivane vrijednosti.Ukupan broj indikatora koje primjenjuju sve analizirane JSZZ ulaze u ukupni indeks,ponderuii indikatore i na taj nain e se izraunavati ukupni indeksi, koji se grupiu ina odgovarajui nain saimaju na nivou kantona ili regije (u RS). Uspjenost seutvruje u zavisnosti od relativne pozicije u odnosu na prosjene rezultate svihanaliziranih biroa JSZZ, a na taj nain se kreirala vjetaka konkurecija koja uzima uobzir i eksterne uslove u kojima funkcioniu biroi, a na koje nemaju direktnog uticaja.

5. Zakljuak

Komparativna konkurencija (eng. Yardstick Competition) se koristi kao modelregulacije monopola, posebno u javnom sektoru poput snabdijevanja vodom, gasom,javnom saobraaju ili kao u naem sluaju u radu javnih slubi za zapoljavanje.

U uslovima organizacije koja je na snazi JSZZ nemaju podstrek da smanje trokove ipoveaju efikasnost. Komparativna konkurencija ih podstie da budu fokusirani napoveanje efikasnosti, odnosno da svakodnevno analiziraju svrhu svoga rada i dapokuavaju da je ostvare. Komparativna konkurencija vodi ka optimalnoj ravnoteikoja je poznata kao Nash ekvilibrij, odnosno ka situaciji u kojoj su uesnici oligopola utakvom odnosu da, iako djeluju nezavisno jedni od drugih pri izboru poslovnestrategije analiziraju poslovnu strategiju drugih oligopolista, tako da na kraju svioligopolisti biraju istu poslovnu strategiju. To je pozicija u kojoj organizacija radinajbolje to moe, uzimajui u obzir odluke drugih organizacija sa kojima se poredi.Pozicija je nazvana ravnotea jer kada se naprave odluke ni jedna organizacija nemamotiv da mijenja svoje aktivnosti, ve eli da dokae da je ba ta odluka najefikasnija.Naravno, ovaj sistem funkcionie ukoliko nema dogovora izmeu posmatranihorganizacija. Dominantna strategija organiacija koja proizilazi iz ove situacije dovodi doizbora optimalnog nivoa trokova, a ako su trokovi fiksni kao u sluaju JSZZ do izboraoptimalnog angamana resursa koji e dovesti do optimalnih rezultata.

Kako bi se uspostavile osnove za upravljanje uincima u JSZZ neophodno je uspostavitisistem upravljanja prema ciljevima, odnosno postaviti ciljeve pred organizaciju. Sveorganizacije postoje zbog neke svrhe, a menadment mora tu svrhu kvantifikovati uvidu ciljeva koji bi bili zajedniki za cijelu organizaciju. Ciljeve moraju biti specifini, aliali i ohrabrivati unaprijeenja rada JSZZ, jer i ostali menaderi koriste isti pristup i jednidrugima stvaraju konkurenciju. Na taj nain organizacija pokazuje ne samo svoju

27

snagu, ve i vitalnost i kreativnost, koji su ultimativni za uspjenost u savremenimdinaminim uslovima u kojima funckioniu organizacije (Marku, 2013).

Uvoenje upravljanja uincima u JSZZ i cijeloj javnoj upravi je znaajno kako bi seunaprijedila organizacija JSZZ i javne uprave, upravni i administrativni kapaciteti,kreiranja politika, a sa ciljem da krajnji korisnici imaju bolje i kvalitetnije usluge, koje eih u sluaju JSZZ voditi ka zapoljavanju.

28

Bibliografija1. Aitken, J., Petrov, K., (2005). Tom 2 Naela regulacije metodom kontrole cena,

Formiranje i rad Agencije za Energetiku Srbije - Europe Aid 114376/D/SV/YUKEMA (Holandija) u saradnji sa IPA (Velika Britanija) i Rokas (Grka)

2. Baldwin, R., Cave, M. (1999). Understanding Regulation Theory, Strategy, andPractice, Oxford University Press, Oxford

3. Berg, S. (2010). Water Utility Benchmark Measurement, Methodologies andPerformance Incentives, IWA Publishing, London

4. Canoy, M., Vollaard, B. (2000). Yardstick Competition: theory, design andpractice, Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis

5. Corton, M. L. (2003). Benchmarking in the Latin American water sector: thecase of Peru. Utilities Policy, 11(3). 133142

6. Cubbin, J. (2005). Efciency in the water industry. Utilities Policy, 13(4). 289293Cunia, T. (1964). Weighed Least Square Methods and Construction of VolumeTables. Forest Science 10, 180-191.

7. ILO. Employment Service Convention, Genve, 1948 (No. 88)8. Lenz, C., Egger, M., Zrcher, M. (2001), Die Vereinbarung zwischen Bund und

Kan tonen ber den Vollzug des Arbeitslosenversicherungsgesetzes in derSchweiz. Tage der amtlichen Statistik, Neuchtel, Bundesamt fr Statistik

9. Marku, R. (2013). Slube za zapoljavanje pred izazovima trinih promjena.Radni materijali, GOPA mbH.YEP: YEP-WP-01-12-13, Sarajevo

10. Mai, B. (2007). Strategijski menadment proces i koncepti. UniverzitetSinergija, Bijeljina

11. Paagi, E., Mari, S., Arapovi, A. (2013). Efikasnost politika zapoljavanja uBosni i Hercegovini: prepreke i anse, Centri civilnih inicijativa, Sarajevo

12. Pravilnik o raunovodstvu, raunovodstvenim politikama i raunovodstvenimprocjenama ZZZRS

13. Reinhold, A. (2007). Yardstick Competition - An insight into network utilitiesand the airport sector with particular regard to benchmarking as regulatorytool. German Aviation Research Society, Bremen

14. Shleifer, A. (1985). A Theory of Yardstick Competition, Rand Journal ofEconomics, Vol. 16, pp. 319-327

15. Spurr, S.H. (1952). Forest Inventory, The Ronald Press Company. New York, 476p.16. Zakon o posredovanju u zapoljavanju i socijalnoj sigurnosti nezaposlenih osoba

FBIH (Sl.Novine FBiH Br.55/00; 41/01; 22/05; 9/08)

30

Ostali YEP objavljeni dokumenti:

1. Marku, R. (2013). Slube za zapoljavanje pred izazovima trinih promjena.Radni materijali YEP: YEP-WP-01-12-13, Sarajevo: GOPA mbH

2. Husremovi, D,. Lepi, S., Chambers, M., Zirojevi-Buo, M. (2010). Programupravljanja karijerom - prirunik za nastavno osoblje. Radni materijali YEP: YEP-WP-01-02-14, Sarajevo: GOPA mbH

3. Husremovi, D,. Lepi, S., Chambers, M., Zirojevi-Buo, M. (2010). Programupravljanja karijerom prilozi za mlade. Radni materijali YEP: YEP-WP-02-02-14,Sarajevo: GOPA mbH

4. Chambers, M., Zirojevi-Buo, M. (2010). Program upravljanja karijerom kreativno razmiljanje i rjeavanje problema. Radni materijali YEP: YEP-WP-03-02-14, Sarajevo: GOPA mbH

5. Chambers, M., Zirojevi-Buo, M. (2010). Program upravljanja karijerom Prirunik Koraci: Prirunik za graenje samopotovanja. Radni materijali YEP:YEP-WP-04-02-14, Sarajevo: GOPA mbH

6. Tolo, J. (2013). Studija sluaja primjene novih pristupa u radu slubi zazapoljavanje Kanton Sredinja Bosna.YEP: YEP-WP-24-02-14, Sarajevo: GOPAmbH

31

Projekat zapoljavanja mladih (YEP),uz podrku vicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC)

Ljubljanska 3471000 Sarajevo, Bosna i Hercegovina

T. 387 33 222 703F. 387 33 222 703

Documents

Model Za Upravljanje Ucincima