MODY Tan ve Tedavi lkeleri
Prof.Dr.Murat YILMAZ
NK Tp Fakltesi endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar BD
Maturity-Onset Diabetes of Young (MODY) tm diyabetli olgularn yaklak %1-2sini oluturur
MODY OD gei gsteren beta hcre defekti ve inslin salgsnda bozuklukla giden ve orta derecede klinik diabetle seyreden bir hastalktr
MODY heterojen bir gruptur
Baz ailelerde hafif alk hiperglisemisi
glukoz yklemesi sonrasnda orta derecede glukoz ykselmesi
diyabetik komplikasyonlarn grlmemesi
Baz ailelerde inslin salgsnda ilerleyici azalma,
kan ekerinde giderek artan bir ykselme
kronik vaskler komplikasyonlar
Tan
MODY tans kukulanlan gen mutasyonun saptanlmasyla konulur
Taranmas gereken eitli MODY genotipleri vardr, klinik yansmalar olduka deikendir
Yaygn DM formlar ile overlaplar olumaktadr ve birok MODY olgusu tansz kalmaktadr
zellikle hedef kitleler molekler genetik almayla aratrlmaldr HNF1A HNF4A GCK HNF1B
HNF 1A (MODY 3) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda yaplmaldr?
Gen yata balayan DM En az 2 kuakta DM yks
En az bir aile bireyinde 25 yandan nce
Pankreas adack antikorlarnn yokluu Slfonilreye belirgin yant olmas K dzeyi 180 mg/dl (10 mmol/l) nin altnda glikozri olmas Normal balay evresinin dnda inslin bamsz DM ( 3 yl) Erken dnemlerde OGTT de glukoz artnn (2. Saat kan glukoz
dzeyi alk glukoz dzeyi ) 90 mg/dl (5 mmol/l) den yksek olmas
Gen yata balayan Tip 2 DMun klinik zelliklerinin olmamas Normal kilolu, Diyabetik aile bireylerinde inslin direncinin olmamas DM iin dk risk tayan etnik grup
Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553
Glukokinaz gen mutasyonu (GCK, MODY 2) taramas hangi hastalarda yaplmaldr?
100 -145 mg/dl (5.5 -8.0 mmol/l) dk stabil ve
kalc hiperglisemi
Normal limitin hemen zerindeki HbA1c dzeyi
OGTTinde kan glukoz dzeyi artnn (2. Saat glukoz dzeyi alk glukoz dzeyi ) dk olmas ve genelde 83 mg/dl (4.6 mmol/l) nin altnda olmas
Aile bireylerinde diyabet komplikasyonlarnn olmamas ya da diyabetik olmamalar
Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553
HNF 4 A (MODY1) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda
yaplmaldr? HNF 1A ya gre daha ge balang ve renal
glikozri dnda benzer zellikler
HNF 1A iin negatif genetik testle beraber benzer zellikler
Makrozomi ve neonatal hipoglisemi
Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553
HNF 1 B (MODY 5) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda
taranmaldr? Renal kist, renal displazi, renal trakt
anomalileri yada hipoplastik glomerulokistik bbrek hastalyla tubulointerstisyel renal bozukluk
Diyabet saptanan gen hastalarda MODY 5 akla gelmelidir.
Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553
MODY Genetik nceleme D Laboratuvar
Serum c peptid
Adack antikorlar
drar c peptid/cr oran
hsCRP
Apolipoprotein M
DG9 glikan dzeyleri
MODY Genetik nceleme D Laboratuvar
Yksek glukoz dzeyine ramen endojen inslin rezervinin gstergesi olan c peptid dzeyinin yksek olmas MODY dndrr.
Tip 1 DMdan ayrt etmek iin
GAD 65
IA2
adack hcre antikorlar istenmeli
drar c peptid/cr oran
drar c peptid/cr oran HNF1A-MODY ve HNF4A- MODY Tip 1 DMdan ayrt etmede kullanlr
5 yldan uzun DMlu olgularda idrar cpeptid/cr oran 0.2 nmol/mmol Tip 1 DM sensivite ve spesifite %96
DM sresi 2 yldan fazla olanlarda UCPCR 0.7 nmol/mmol %100 sensivite ve %93 spesifite
Besser. Pediatric Diabetes 2012
drar c peptid/cr oran
Besser. Pediatric Diabetes 2012
Dk hs CRP MODY 3 tansn destekler
Dk CRP dzeyi HNF1A-MODYve Tip 2 DMdan ayrt edebilir.
Ya ile dk hs CRP kombine edildiinde MODY 3 tan sensivitesi %90- spesifitesi %81
Hs CRP MODY 3 ve MODY 2 ayrc tans yapmaz- Klinik ve laboratuvar zellikler nemli
ThanabalasinghamDiabetologia 2011);54:28012810
CRP dzeyi HNF1A (MODY 3) de dktr
ThanabalasinghamDiabetologia 2011);54:28012810
Apoliporotein M dzeyinin dk olmas MODY 3 Tip 1 DMtan ayrc tanda yararl olb (Mughal SA;Diabet Med, 2013;36, 246-250)
DG9 glikan dzeyi MODY 3 de dk saptanm, Tip 1ve Tip 2 DMtan ayrt etmede yararl (Thanabalasingham, Diabetes, 2013;62:1319-1327)
MODY 3 Klinik Tan Belirteleri
MODY Calculator
Njlstad Diabetologia 2012; 55:12311234
Tip 2 DM MODY Ayrc tan
Gen yata balayan inslin direnci belirteleri olmayan
akantozis nigrikans
hipertrigliseridemi
hiperinslinemi
dk HDL
normal kilo
Tip1 DM- MODY Ayrc tan
Gl aile yks
nslin bamsz olmas
Pankreas adack otoantikorlarnn yokluu
Hiperglisemiye karn endojen inslin salgsn yanstan c peptid varl ve 0.5 /kg gnden daha dk inslin gereksinimi
Ketoasidoz yokluu
MODY Ayrc tan
Dominant kaltm Tip 1 DM ayrc tansnda nemlidir
Gl aile yks ile Tip 2 DMdan ayrt etmek zordur
2 yada daha fazla kuakta (en azndan birinin 25 yandan nce balamas) MODY tansn dndrr
Tan 6 ay Evet
Monogenik DM iin genetik test
Nrolojik belirtiler/sarlk Evet
Mitokondrial diabet iin genetik test
Tan srasnda inslin Diyabetik ketoasidoz Pozitif otoantikorlar
Evet Tip 1 DM
Tan srasnda 30 ya nslin diren belirte yokluu hsCRP< 0.5 g/l 45 yandan nce 2 kuakta DM tans
Evet
Hayr
Evet
Tip 2 DM
MODY iin genetik test
Hayr
Hayr
Hayr
Balay dnemi dndaCpeptid >0.2 nmol/ hcre antikorlar negatif
Hayr
Owen KR, Diabetic Medicine2012
MODY tedavi
MODY 3 Tedavi
Slfonilre tedavisini yant verir Glikliazid ve metformin Tip 2 DMlu olgularda benzer olarak
kan ekerini drrken HNF1A MODYli olgularda glikliazid metformine gre etkili bulunmutur
Glikliazid Tip 2 DMlu olgulara gre 4 kat daha fazla etkin bulunmutur.
Yanllkla Tip 1 DM tans konan HNF1Al olgulara slfonilre tedavisi balanm ve ketoasidoz gelimemitir.
34 olgudan 24 tanesi 3 yl sonra da insline gereksinim duymamlardr
Nateglinid tedaviside etkin bulunmutur ve nateglinid S tedavisine alternatif tedavi olabilir.
11 yanda Kadn Olgu
Ailede DM yks olduu iin kontrol amacyla bavurmu
AK: 125 mg/dl, TK 290 mg/dl
HbA1c: %7.9
154 cm, 54 kg 20 kg/m2
4400 gr 51 cm
Anne 14 yandan itibaren DM, inslin kullanyor- byk baba: 70 yanda KKY ex- Adlsan dnemden itibaren inslin kullanyor
Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81
11 Yanda Kadn Olgu
ICA: - GAD:- TK: 162-200 mg/dl OGTT: 60. dk nslin: 18.6 mUl/ml Glukoz: 306 mg/dl
Genetik nceleme: HNF 1A MODY3 TEDAV: 20 mg/g Glikliazid 3 ay sonra A1c: %5.8
Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81
Anne
HNF1A tans konduktan sonra
1 mg glukagon testi c peptid
0. dk: 0.384
6.dk: 0.63
Genetik Tan: HNF1A
Tedavi: Glikliazid 30 mg + 12 inslin glarjin
3 ay sonra HbA1c: %6.1 (esli %6.7)
Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81
48 yandaki kadn olgu
Otuz yldr tip 1 diabetes mellitus
160 cm 60 kg, VKI: 23.4 kg/m2
Son 4 yldr gnde 100 nite intensif inslin tedavisi
Diyabetik retinopati ve 6 defa lazer tedavisi
Kreatinin klirensi 148 ml/dk, mikroalbuminri yok
Hastann soy gemiinde youn bir diyabet yks mevcuttu
Topalolu O, 34 . TEMD kongresi, zet Kitap, 2012
48 yanda Kadn olgu
Bazal C-peptid dzeyi 1.8 ng/mL Anti-inslin, anti-adack ve anti-GAD antikorlar
negatif Sekanslama yntemi ile allan gen analizinde
HNF1A geni 7. ekzonda homozigot c.1460G>A (Ser487Asn ) polimorfizmi saptanarak MODY 3
nslin dozu azaltlarak yarya indirilmi ve tedaviye ek olarak slfonilre tedavisi eklenmi
Tedavi deiiklii yapldktan 1 ay sonra sonra baklan HbA1c deeri %12den %9.5a gerilemi
Topalolu O, 34 . TEMD kongresi, zet Kitap, 2012
MODY 2 Tedavi
Hafif hiperglisemi varl, uzun dnemde mikrovaskler komplikasyonlarn grlememesi, tedavinin kan glukoz dzeyi zerine etkisinin dk olmas nedeniyle genellikle tedavi gerektirmez
Gebelikte hiperglisemiye bal fetal bymeyi nlemek iin inslin tedavisi gerekebilir
GCK aktivatrleri tedavide bir seenek olabilir.
Brezilyal MODY 2 Olgusunun 9 yllk klinik izlemi
Dellamanna, Arq Bras Endocrinol Metab. 2012;56/8
MODY 1 Tedavi
Beta hcre disfonksiyonu ilerleyici olduundan tedavi gerekir
nerilen maksimum dozun %12.5uu yada daha az slfonilre dozuna yant verir.
Slfonilre tedavisinin etkinlii yaklak 3 dekat devam edebilir
Slfonilre tedavisine yant vermeyen olgularda inslin kullanlabilir.
MODY 5 tedavi
lerleyici bir diyabet tablosu vardr.
Slfonilrelere yant MODY 1 ve 3 e gre daha yetersizdir
nslin tedavisi gerekebilir.
Tip 1 dm tans - Negatif adack otoantikorlar - Balay dnemi dnda tandan 3-5 yl sonra saptanabilen c-peptid dzeyi
Tip 2 DM tans -Normal kilolu yada
