m o r e n a d e s l i k e 1985 2012.

Novi Sad, 2012.

7

O meu/prostoru izmeu slikara i slike

Postoji teza o tome kako pojedini slikari vremenom ponu da lie na

vlastite slike. Ili je, mogue, obratno. Svejedno. Tek stepen identifikacije

autora i dela vremenom postaje ono mesto prema kom se vrednuje i sve

ostalo: kako sama umetnost tako i umetnikov ivot. U dobroj meri ta-

kav je sluaj i sa novosadskim slikarom Draganom Jankovom (1961) koji,

delujui iz drugog plana, voljno izolovan i dosledan u svojoj reenosti da

kad god je to mogue izbegava medije, itav svoj umetniki ivot provo-

di tragajui za odgovorima na pitanja o samom smislu/svrsi umetnikog

postojanja.

Okrenut vlastitim mikronarativima, poev od svoje prvoizlagane slike

Bonjour Monsieur Dragche iz 1985. pa sve do danas, Jankov svojim radom

pokuava da reafirmie onu romantiarsku i idealistiku predstavu po

kojoj umetnik jeste (ili treba da bude) vesnik i glasnik nekog drugaijeg,

svakako boljeg i lepeg sveta. Duboko lian odnos prema svetu, ba kao i

stalno preispitivanje sebe, odnosno vlastitog mesta i uloge u tom (takvom)

svetu, kod Jankova rezultira specifinom umetnikom situacijom u ko-

joj se neprestano prepliu realno i izmatano, zamiljeno i doivljeno,

umetnost i kultura, slikar i model... Posmatrajui i tretirajui sliku kao

estetski objekt, Jankov se opredelio za umetniki pristup prema kome bi

njegovo slikarstvo mogli identifikovati kao slikarstvo malih, ponekad go-

tovo neprimetnih pomaka, gde se iskustvo sveta doivljava prevashodno

kao iskustvo lepog, dok se sama funkcija umetnosti sastoji u izazivanju

estetskih ideja (Taljabue). eznui za poznatom matisovskom foteljom

Neboja Milenkovi

8

za odmaranje, lina mitologija ovog

slikara sva je okrenuta kontinuitetu

shvatanja po kom umetnost ne treba

da bude ve jeste lepa. Stoga je-

dan od konstitutivnih (likovnih) ele-

menata Jankovljevog slikarstva jeste i

tiina biti tih u svetu u kom mnogo

bolje prolaze bahatost i glasnost, za

Dragana Jankova predstavlja etiki i

estetiki izbor i ideal.

U fokusu panje Jankova kao slika-

ra nalazi se mali, obian ovek

najee je to upravo sam umetnik

sa njegovim svakodnevnim: enjama,

nadama, (povratnim) seanjima, sim-

patijama, empatijama, melanholijom.

Takoe, Jankov itekako dri i do, u

dananjem slikarstvu zapostavljenih,

kategorija poput: harmonije, sklada,

tiine, romantike, ljubavi, inspiraci-

je... Ukoliko je atmosfera ono to

presudno odreuje karakter (prirodu)

jednog slikarstva, onda bi, u sluaju

Dragana Jankova, ta atmosfera bila,

recimo, najblia onoj specifinoj Mit-

teleuropskoj melanholiji koju, reci-

mo, nalazimo u knjigama Miroslava

Krlee, Miloa Crnjanskog ili Danila

Kia.

Pred slikom Plavi vulkan, Akademija umetnosti / In front of the painting Blue Volcano, Academy of Arts, Novi Sad, 1986.

Katalog prve samostalne izlobe / First solo exhibition catalogue, Trogir, 1986.

9

Bonjour Monsieur Dragche

Jankovljeve slike/prizori/predstave,

najee svedene na tek nekoliko

osnovnih elemenata, intimistika su

svedoanstva o svakodnevnim nadan-

jima, strepnjama i enjama oveka

koji je, gotovo programski reen da,

umesto prihvatanja realnosti sveta u

kom ivi, konstruie vlastiti slikarski

svet, odnosno paralelnu (slikarsku) re-

alnost.

Svejedno da li je re o crtanim slika-

ma ili pak bojenim crteima, kad je

o tematskom repertoaru re, za Dra-

gana Jankova slika predstavlja (post-

aje) meditativni prostor, pretpostav-

ljeno stecite i sredite ureenosti,

harmonije i reda sasvim drugaijih

od onih s kojima se umetnik sree u

takozvanoj realnosti. Jankov, kako

sam kae, svojim slikarstvom nastoji

da osvetli i produi sve one lepe tre-

nutke neoekivanog mira koji ovom

slikarstvu, vidno metafizikom, up-

ravo i daju specifine: tonove, boje,

mirise, obrise, esto ak i glasove

koji dolaze iz prolosti (svejedno da

li doivljene ili izmatane) kada je

Zen cubisme, crte / drawing,1985.

Sa Igorom Antiem pored spomenika Teodoru erikou / With Igor Anti, at Thodore Gricaults Tomb, Paris, 1987.

11

i sama umetnost (slikarstvo) imalo drugaiji tretman, ulogu i znaaj. Ovakve Jankovljeve tenje dodatno su naglaene i na verbalnoj ravni, samim nazivima slika, ne retko ispisanim na samim platnima. Navodim samo nekoliko karakteristinih primera: Dan ispran kao staklo, Stalkero-vo dvorite, More moje mladosti, Plivaj, plivaj delfinu, Autoportret sa delfinom, Slikar i model, Pogled iz mog ateljea, Pogled sa moje terase, U jesen dolazi jesen...

Same emocije na ovim slikama nikad nisu predstavljene eksplicitno. Kod Jankova prizori su uvek uzdrani, bez preterane verbalne drame, oieni i svedeni, poto njegova namera ustvari i nije ta da se bavi dogaajima

kao takvim ono to ovog slikara prevashodno zanima jeste atmosfera. On nije toliko zaokupljen samim (vizuelnim) prizorima koliko mu je stalo

do toga da pokua da predstavi vizuelna stanja onaj specifian timung u koji zapadaju i u kom zapravo jedino odistinski i ive njegove junakinje i junaci. Otuda je i sama ikonografija ovog slikarstva prilino svedena. Na prvi pogled, ak bi se moda moglo zakljuiti kako je ovde re o otuenom, hladnom slikarstvu, o emu u predgovoru za katalog jedne od Jankovljevih izlobi pie i Irina Suboti: Jankov je ikonografski sloj svo-ga slikarstva pretoio u prividno otuenu, hladnu sliku, uprkos mnotva detalja. Ta otuenost ili hladnoa rezultat su velike uravnoteenosti i smirenosti koje vladaju predstavom, izvesne dublje i vie harmonije od jednostavne usaglaenosti forme koje se nadovezuju jedna na drugu, ili jedna iz druge proistiu. Tu harmoniju ine geometrizovane strukture cele kompozicije u elegantnim izduenjima, sa stilizacijama koje su re-zultat steenog iskustva modernih vremena i gde oevidnu ulogu ima poimanje i apsorbovanje primitivne umetnosti kao izvora koji hrani i iri

vizije.1

1 Irina Suboti, Dragan Jankov: slike i crtei, predgovor u katalogu, Likovna galerija Dannia art, Beograd, mart/april 1994.

12

Svedene naracije, sa akcentom na

nekoliko osnovnih elemenata, vizu-

elna struktura Jankovljevog slikarstva

zasnovana je na prizorima i iskust-

vima pohranjenim u autorovoj vi-

zuelnoj memoriji. Ta duboko lina

memorija pojavljuje se kao rezervoar

slika, scena, kadrova, prizora, fle-

bekova, snovienja, matarija... Vi-

zuelni repertoar u kom Jankov trai i

nalazi osnovne motive (elemente) za

svoje slike svoja izvorita ima i u is-

toriji umetnosti (bilo u nagovetajima

ili pak u skrivenim i poluskrivenim ci-

tatima kod njega su prisutne i remi-

niscencije na dela Save umanovia,

Kazimira Maljevia i drugih), filozo-

fiji, knjievnosti, muzici, ba kao i

scenama iz pojedinih, njemu svakako

veoma bitnih filmova (kao to su, na

primer, Stalker ili Rubljov Andreja

Tarkovskog). Takoe, Dragan Jankov

posveen je i izuavanju pravoslavnog

ikonopisa, ba kao i istonjake

ivotne zen budistike filozofije s

kojom deli istu sklonost ka iskustvu

oduzimanja.

Sutina autorskog napora Dragana

Jankova sastoji se upravo u tenji/Devojka sa Maljevich haljinom / The Girl with the Malevich Dress

13

nastojanju da se prizori i iskustva steena posredstvom (popularne) kul-

ture usklade i upodobe (harmonizuju) sa (bilo realnim ili izmatanim)

prizorima iz slikareve ivotne i umetnike svakodnevice. Tako se, u svom

krajnjem ishodu, njegovo slikarstvo moe identifikovati i kao duboko

lina, intimna ispovest o (ne)dosegnutom skladu. Taj sklad ono je za im

Dragan Jankov traga decenijama nenametljivo, strpljivo, bez naglih

rezova ili neoekivanih zaokreta.

Na osnovu navedenog ne bi bilo pogreno primetiti kako Dragan Jankov

ponekad moda podsea upravo na onog istonjakog zen slikara i uitelja

koji je, pozvavi prijatelje u nameri da im saopti neto vano, kad su

gosti stigli, oekujui najavljeno, misteriozno nestao sve dok ga u jed-

nom trenutku nisu ugledali kako zamie za okuku uske staze naslikane na

jednom od njegovih platana. Naravno, maui im pri tom.

Postavka izlobe u Galeriji savremene likovne umetnosti / The exhibition setting at the Gallery of Contemporary Fine Art, Novi Sad, 1993.

14

15

On the Inter/Space between the Artist and the Painting

There exists an argument on how some painters eventually begin to

resemble their paintings. Or possibly, vice versa. No matter. Only the

degree of identification between the author and the work, in time,

becomes the place according to which everything else is valued: art

itself - and the artists life, as well. This is also largely the case with the

Novi Sad painter Dragan Jankov (1961), who, acting in the background,

voluntarily isolated, and consistent in his determination to, whenever

possible, avoid the media, spends his entire artistic life in search

of answers to questions about the very meaning/purpose of artistic

existence.

Facing his own micro-narratives, starting from his first exhibited painting,

Bonjour Monsieur Dragche, in 1985, until today, Jankov, through his

work, tries to reaffirm that one romantic and idealistic