Mrezni Pravila Za Distribucija Na Elektricna Energija83 08.Unlocked

Службен весник на РМ, бр. 83 од 10.07.2008 година

1 од 81

20080831553

АКЦИОНЕРСКО ДРУШТВО ЗА ДИСТРИБУЦИЈА И СНАБДУВАЊЕ СО ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА ЕВН ЕЛЕКТРОСТОПАНСТВО НА МАКЕДОНИЈА

Врз основа на член 80 од Законот за енергетика („Службен весник на Република

Македонија“ бр. 63/2006 и 36/2007) и член 19 од Статутот на ЕВН Електростопанство на Македонија, акционерско друштво за дистрибуција и снабдување со електрична енергија, Скопје, по претходно добиено одобрение од Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија Решение бр.02-1162 од 07.07.2008 година, Управниот одбор на ЕВН Електростопанство на Македонија, акционерско друштво за дистрибуција и снабдување со електрична енергија, Скопје, на седницата одржана на 07.07.2008 година со Одлука на УО.бр. 02-3553/4 донесе

МРЕЖНИ ПРАВИЛА ЗА ДИСТРИБУЦИЈА НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

1. ОПШТИ ОДРЕДБИ

1.1 ВОВЕД

Член 1

Предмет на уредување Со овие Мрежни правила за дистрибуција на електрична енергија (во понатамошниот

текст: Мрежни правила) се уредуваат: - техничко-технолошките и економските услови за приклучок на потрошувачи и

дистрибуирани производители на електрична енергија на дистрибутивниот систем и методологија за начин и одредување на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем;

- техничките и другите услови за сигурно и безбедно функционирање на дистрибутивниот систем;

- планирањето, одржувањето и развојот на дистрибутивниот систем; - мерките, активностите и постапките во случај на нарушувања и хаварии; - условите и начинот на пристап на трета страна кон дистрибутивниот систем; - доверливоста на комерцијалните и на деловните податоци на корисниците на услугите

на дистрибутивниот систем; - функционалните барања и класата на точност на мерните уреди, како и начинот на

мерење на електричната енергија и на моќноста; - потребните податоци за долгорочна прогноза на потребите од електрична енергија и

начините за нивно доставување до Операторот на дистрибутивниот систем за електрична енергија и до Операторот на електроенергетскиот систем и

- надзорот и контролата на ситемите за управување со дистрибутивниот систем.

Член 2 Примена на Мрежните правила

Кон овие Мрежни правила должни се да се придржуваат: - Вршителот на дејност дистрибуција на електрична енергија; - Операторот на дистрибутивниот систем за електрична енергија; - Дистрибуираниот производител на електрична енергија; - Снабдувач со електрична енегрија на тарифни потрошувачи на мало(во

понатамошниот текст: Снабдувач); - Потрошувачот приклучен на дистрибутивниот систем; - Операторот на електроенергетскиот систем (во понатамошниот текст: ОЕЕС); - Операторот на пазарот на електрична енергија и - Трговецот со електрична енергија.


2 од 81

Член 3 Основни начела

Мрежните правила се темелат на следните начела: - сигурна, безбедна, континуирана и квалитетна испорака на електрична енергија; - објективност; - недискриминација и - транспарентност.

Член 4 Дефиниции и користени кратенки

Дефинициите за одделни изрази, содржани во Законот за енергетика, се применуваат и

во овие Мрежни правила. Одделни изрази употребени во овие Мрежни правила го имаат следново значење:

Броило Уред кој регистрира и мери преземена/предадена електрична енергија на пресметковно мерното место, според важечки правила и прописи.

Заземјување Проводна врска преку која електроенергетските елементи се директно поврзани со заземјувач поставен во земјината почва.

Корисник на дистрибутивен систем

Правно или физичко лице кое превзема и/или предава електрична енергија преку дистрибутивниот систем.

Класа на точност

Можна грешка при мерење која мерниот уред не ја надминува во период помеѓу две последователни верификации во рамките на целото мерно подрачје.

Мерни трансформатори Трансформатор кој служи за намалување на високи напони или струи на вредност погодна за напојување на мерните уреди.

Мерен орман Орман во кој е сместена мерната опрема со цел да се обезбеди заштита од несоодветни температурни услови, од влага и од прашина, како и од оштетувања, од вибрации и од други влијанија.

Напон на допир Пад на напон во човечкото тело, на кој е изложен човекот во моментот на допир на заземјена метална површина кога стои на одлаеченост на еден метар од точката на допир.

Напон на чекор

Пад на напон во човечкото тело, на кој е изложен човекот при премостување на потенцијална разлика во две точки на заземјена површина со чекор во должина од еден метар.

Нисконапонска мрежа Дистрибутивна мрежа со номинален напон до 0,4 kV Номинален напон

Напон при кој се дефинирани работните карактеристики на дистрибутивниот систем или електроенергетските елементи.

Номинална струја Струја при која се дефинирани работните карактеристики на дистрибутивниот систем или електроенергетските елементи.

Одобрена максимална едновремена моќност

Најголема дозволена активна моќност која во определено време можат да ја користат уредите на потрошувачот и која што Дистрибутерот му ја обезбедува во секое време и се утвдрува во согласноста за приклучување.

Осигурувач Електроенергетски елемент кој што при протекување на струи поголеми од номиналната струја го прекинува електричното коло.

Приклучок Функционална врска на трансформаторски станици, водови, опрема и уреди за дистрибуција на електрична енергија со кои електроенергетските објекти и инсталации на корисникот се поврзуваат на дистрибутивниот систем од мерното место до најблиската точка од дистрибутивниот систем каде тоа е технички можно.


3 од 81

Приклучување Целина од дејствија и постапки кои се состојат од проектирање и изградба на приклучок заради воспоставување на физичка врска помеѓу дистрибутивната мрежа и објектот на корисникот, како и создавање на технички услови во дистрибутивниот систем, со цел да се овозможи испорака на електрична енергија од и во дистрибутивниот систем.

Среднонапонска мрежа Дистрибутивна мрежа со номинален напон од 6 kV, 10 kV, 20 kV и 35 kV.

Струја на куса врска

Струја која тече низ гранките од дистрибутивниот систем во случај на спој (куса врска) помеѓу делови од дистрибутивната мрежа кои во нормални околности се наоѓаат на различни потенцијали.

Дозволен фактор на моќност (cosφ)

Вредност на факторот на моќност над која се дозволува превземање на реактивна енергија без надоместок.

Одделни кратенки употребени во овие Мрежни правила го имаат следново значење:

БСП – 1 Барање за согласност за приклучување на потрошувач на дистрибутивниот систем

БСП – 2 Барање за согласност за приклучување на дистрибуиран производител на дистрибутивниот систем

БСН – 1 Барање за ставање под напон ДУП Детален урбанистички план Дистрибутер Вршител на дејност дистрибуција на електрична енергија Комитет Комитет за следење и примена на Мрежните правила за

дистрибуција на електрична енергија Мрежни правила

Мрежни правила за дистрибуција на електрична енергија

НН Низок напон ОДС Оператор на дистрибутивниот систем за електрична

енергија ОЕЕС Оператор на електроенергетскиот систем РКЕ Регулаторна комисија за енергетика на Република

Македонија СН Среден напон Снабдувач Снабдувач на тарифни потрошувачи со елктрична енергија

на мало ТС Трансформаторска станица

1.2. НАДЛЕЖНОСТИ И ОБВРСКИ НА УЧЕСНИЦИТЕ ВО ПРОЦЕСОТ НА

ДИСТРИБУЦИЈА НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

Член 5 Вршител на дејноста дистрибуција на електрична енергија

Вршителот на дејноста дистрибуција на електрична енергија (во понатамошниот текст:

Дистрибутер) е должен да: - обезбеди сигурна, безбедна и квалитетна дистрибуција и испорака на електрична

енергија преку дистрибутивниот систем до сите потрошувачи приклучени на дистрибутивниот систем;

- да обезбедува развој и одржување на дистрибутивниот систем со цел да обезбеди негово ефикасно и сигурно функционирање, во согласност со Мрежните правила;

- да учествува во подготовката на измени и дополнувања на Мрежните правила; - да поднесува, секоја година, петгодишен план за надградување и проширување на

дистрибутивниот систем, подготвен во соработка со Операторот на дистрибутивниот


4 од 81

систем, годишна програма за спроведување на планот, како и извештај за остварување на програмата за претходната година до Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија (во понатамошниот текст: РКЕ);

- да врши изградба на нови објекти за дистрибуција на електрична енергија во согласност со закон, други прописи и овие Мрежни правила;

- да обезбеди приклучување на корисниците на мрежата во согласност со Законот, прописите и со Мрежните правила,

- да спроведе мерки за намалување на загубите во дистрибутивниот систем.

Член 6 Оператор на дистрибутивниот систем за електрична енергија

Операторот на дистрибутивниот систем за електрична енергија (во понатамошниот

текст: ОДС) е должен да: - Сигурно и доверливо функционирање на дистрибутивниот систем до местото на

испорака на електрична енергија; - обезбеди управување со дистрибутивниот систем во Република Македонија на

недискриминациска и транспарентна основа; - да обезбеди технички и технолошки развој и одржување на системот за надзор и

управување со дистрибутивниот систем; - да изработува оперативни планови за потребите од електрична енергија и од моќност

за дистрибутивниот систем, оперативни планови за водење на дистрибутивниот систем и истите да ги доставува до ОЕЕС;

- да утврди технички услови, правила, препораки и упатства за уредите и за опремата во дистрибутивниот систем;

- да обезбеди усогласување на манипулациите во дистрибутивниот систем со ОЕЕС; - да обезбеди погонски манипулации со прекинувачката опрема во постројките на

дистрибутивниот систем; - да обезбеди мерење на електричната енергија и на моќноста која е преземена и

испорачана во дистрибутивниот систем; - да врши следење на техничката и функционална подготвеност и да врши

координирање и одобрување на оперативните планови за производство од страна на дистрибуираните производители;

- да врши анализа на квалитетот на функционирање на дистрибутивниот систем и да предлага мерки за негово подобрување;

- да утврди технички услови за приклучување на дистрибутивниот систем на потрошувачите на дистрибутивниот систем и на дистрибуираните производители;

- да обезбеди координација со Дистрибутерот за проширување и за одржување на дистрибутивниот систем;

- да обезбеди користење на дистрибутивниот систем од страна на корисниците на дистрибутивниот систем, во координација со Дистрибутерот;

- да врши одржување, управување и контрола на сите контролни мерни места на точките на поврзување со преносниот систем;

- да врши одржување, управување и контрола на сите пресметковни мерни места на точките на поврзување со потрошувачите на дистрибутивниот систем и со дистрибуираните производители;

- да врши анализа на загубите во дистрибутивниот систем и да предлага мерки за нивно намалување;

- да им обезбеди потребни информации и податоци за тековните состојби и за планираните активности за елементите од дистрибутивниот систем, на Операторот на преносниот систем, на ОЕЕС, на Дистрибутерот, на дистрибуираните производители и на потрошувачите на дистрибутивниот систем;

- да презема мерки и активности поради прекин на испораката на електричната енергија во случај кога корисникот на дистрибутивниот систем направил прекршок врз Мрежните правила, или во случај на дефект, при тоа ОДС има право на пристап до елементите на дистрибутивниот систем во имотот или во објектот на секој корисник на дистрибутивниот систем;

- да води статистика за погонските настани;


5 од 81

- да врши погонски мерења и сигнализација во мрежата; - да обезбеди доверливост на комерцијалните и на деловните податоци за корисниците

на дистрибутвниот систем; - да обезбеди примена на правила и на мерки за заштита при работа и - да врши останати активности кои произлегуваат од Законот, од други прописи и од

Мрежните правила. Член 7

Дистрибуиран производител на електрична енергија

Дистрибуираниот производител на електрична енергија (во понатамошниот текст:

Дистрибуиран производител) е должен: - да доставува годишни извештаи до ОДС за опремата, постројките, плановите за

одржување и за планираната расположливост, во согласност со овие Мрежни правила; - да се придржува кон условите на склучените договори за производство, како и за

испораката на електрична енергија, моќноста и/или на системските услуги.

Член 8 Корисници на дистрибутивен систем

Корисници на дистрибутивниот систем се лица кои го користат дистрибутивниот

систем за преземање и/или предавање електрична енергија, во согласност со овие Мрежни правила.

1.3 КОМИТЕТ ЗА СЛЕДЕЊЕ И ПРИМЕНА НА МРЕЖНИТЕ ПРАВИЛА ЗА

ДИСТРИБУЦИЈА НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

Член 9 Комитет за следење и примена на Мрежните

правила Заради следење и примена на Мрежните правила се формира Комитет за следење и

примена на Мрежните правила (во понатамошниот текст: Комитет). Во Комитетот членува по еден преставник од: 1. ОДС 2. Дистрибутерот 3. ОЕЕС 4. Операторот на пазарот на електрична енергија 5. Дистрибуираните производители 6. Снабдувачот 7. Здружението на потрошувачи 8. Органот на државната управа, надлежен за работите во областа на енергетиката Членовите на Комитетот треба да имаат доволно техничко познавање и искуство за

оценување на техничките аспекти на функционирањето, планирањето и на развојот на дистрибутивниот систем.

Претседател на Комитетот е претставникот од ОДС.

Член 10 Надлежности на Комитетот

Комитетот е надлежен за: - изготвување препораки за примена на стандарди и на процедури и правила за

приклучување, за режим на работа, одржување и за развој на дистрибутивниот систем; - за предлагање мерки за решавање спорови во врска со примената на Мрежните

правила; - за давање иницијативи за изменување и за дополнување на Мрежните правила; - за давање мислење за извештаите за примена на Мрежните правила, коишто ОДС ги

изработува заради доставување до РКЕ, надлежното министерство или до Владата на Република Македонија и

- Вршење други работи утврдени со овие Мрежни правила.


6 од 81

Член 11 Деловник за работа

Комитетот донесува Деловник за работа со кој се утврдува постапката и начинот на организирање и на работење на Комитетот, во согласност со надлежностите, утврдени во овие Мрежни правила.

Член 12 Обезбедување услови за работа на Комитетот

ОДС обезбедува услови за одржување на состаноците на Комитетот (организација на состаноци, изработка на анализи, елаборати и слично).

ОДС ги врши стручните и административните работи за функционирање на Комитетот.

Член 13 Решавање спорови

Доколку настане спор меѓу корисниците на дистрибутивниот систем и ОДС во врска со

примената и толкувањето на Мрежните правила, засегнатата страна може да побара, со писмено барање, Комитетот да предложи мерки за мирно решавање на спорот.

Комитетот е должен, во рок од 15 дена од денот на добивање на писменото барање, од став 1 од овој член, да предложи мерки за решавање на спорот во врска со примената на Мрежните правила и за предложените мерки да ја извести РКЕ.

Ако страните во спорот не постигнат согласност, спорот ќе се разреши во согласност со одредбите од Законот за енергетика.

1.4 НЕПРЕДВИДЕНИ ОКОЛНОСТИ

Член 14

Обврски на ОДС и на корисниците на дистрибутивниот систем во случај на непредвидени околности

Во случај на непредвидени околности кога сигурноста на електроенергетскиот систем

или на дистрибутивниот систем е загрозена,, ОДС е должен да ги преземе потребните мерки и активности, во согласност со Одбранбениот план, со цел да се одржи сигурноста на дистрибутивниот систем.

Во случаите од ставот 1 на овој член, ОДС е одговорен пред РКЕ за преземање на неоправдани, еднострани постапки или мерки против некои од кoрисниците на дистрибутивниот систем.

Во случаите од ставот 1 на овој член, сите корисници на дистрибутивниот систем се должни да се придржуваат на мерките и на инструкциите дадени од страна на ОДС.

Во случај на непредвидени околности кои не се опфатени со овие Мрежни правила, ОДС е должен, во случаите кога е можно тоа, веднаш да ја извести и да ја консултира РКЕ, како и правните и физичките лица, од членот 2 од овие Мрежни правила, за мерките кои треба да се преземат.

1.5 ПОДАТОЦИ ЗА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ

Член 15

Технички податоци ОДС воспоставува, одржува и ажурира база на технички податоци за дистрибутивниот

систем и за корисниците на дистрибутивниот систем кои особено содржат податоци за: - напонот; - фреквенцијата, - оптоварувањето; - вклопна состојба на мрежата, - тековите на моќност и на енергија, - струите на куси врски и - настаните во дистрибутивниот систем.


7 од 81

ОДС ќе ги определи условите и начинот на користење на техничките податоци од базата на податоци, од ставот 1 на овој член.

Член 16

Постапување со доверливи податоци и информации ОДС е должен со податоците и информациите, коишто ги доставуваат корисниците на

дистрибутивниот систем, во согласност со овие Мрежни правила, односно со податоците и информациите кои се однесуваат на барањето за приклучување кон дистрибутивниот систем и со податоците и информациите кои се потребни за планирање, функционирање и за одржување на дистрибутивниот систем, да постапува во согласност со Законот за енергетика и со други закони.

2 ПЛАНИРАЊЕ И РАЗВОЈ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ

Член 17

Цел на планирањето и развојот на дистрибутивниот систем Целта на планирањето и на развојот на дистрибутивниот систем е обезбедување

сигурна, доверлива и квалитетна испорака и прием на електрична енергија. Планирањето и развојот на дистрибутивниот систем е во надлежност на ОДС и на

Дистрибутерот и треба да биде во согласност со Законот за енергетика, овие Мрежни правила и обврските утврдени во лиценците за вршење на енергетските дејности, со примена на важечките технички стандарди, прописи и препораки.

2.1. ВИДОВИ ПЛАНОВИ И ПРОГРАМИ ЗА РAЗВОЈ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ

СИСТЕМ

Член 18 Планови за развој на дистрибутивниот систем

Плановите за развој на дистрибутивниот систем се изготвуваат како: - Долгорочен план за развој на дистрибутивниот систем, за период од десет години; - Среднорочен план за развој на дистрибутивниот систем, за период од пет години; - Годишна програма за реализација на Среднорочниот план за развој на

дистрибутивниот систем и - План за развој на објектите и на средствата со кои се врши управување со системот за

дистрибуција на електрична енергија, за период од пет години.

Член 19 Долгорочен и Среднорочен план за развој

на дистрибутивниот систем Долгорочниот и Среднорочниот план за развој на дистрибутивниот систем од членот

18, ставот 1, алинејата 1 и 2, особено содржат: - опис на постојната состојба на дистрибутивниот систем; - идни процени за капацитетот и за функционалноста на дистрибутивниот систем; - потреби за модернизација, за надградба и за обновување на објектите; - локации каде се планира да се развива или да се надгради дистрибутивниот систем со

технички опис и карактеристики на предвидените работи и, - потребни финансиски средства и финансиски извори за реализација на планот.

Член 20

Годишна програма за реализација на Среднорочниот план

Годишната програма за реализација на Среднорочниот план за развој на

дистрибутивниот систем особено содржи:


8 од 81

- опис на инвестициските работи кои треба да се реализираат во текот на годината и - планирани финансиски средства и финансиски извори за реализација на годишната

програма.

Член 21 План за развој на објектите и на средствата за

управување со дистрибутивниот систем Планот за развој на објектите и на средствата со кои се врши управување со

дистрибутивниот систем особено содржи: - опис на постојната состојба на објектите и на средствата преку кои се врши

управување со дистрибутивниот систем; - идни потреби од објектите и од средствата преку кои се врши управување со

дистрибутивниот систем и - потребни финансиски средства и финансиски извори за реализација на планот.

Член 22

Основи за планирање на развојот на дистрибутивниот систем

Развојот на дистрибутивниот систем се планира врз основа на: - Стратегија за развој на енергетиката на Република Македонија, - просторниот план на Република Македонија, Генералните урбанистички планови и

Деталните урбанистички планови; - очекуван пораст на потрошувачката на електрична енергија; - анализа на погонските состојби на дистрибутивниот систем изведена врз основа на

погонските мерења и настани при режимот на работа на дистрибутивниот систем и - податоци и предвидувања за новите приклучоци на дистрибутивниот систем.

2.2. КРИТЕРИУМИ ЗА ПЛАНИРАЊЕ

Член 23

Критериуми за планирање Дистрибутивниот систем, по правило, се изведува радијално, без земање предвид на

критериумот (n-1), освен во случај кога е потребно тоа поради барање на потрошувачот, за зголемена доверливост на испораката, подобра од стандардната. Трошоците за обезбедување на зголемена доверливост при испораката на електрична енергија ги поднесува потрошувачот.

Заради задоволување на техничките барања за сигурна и квалитетна испорака на електрична енергија на потрошувачите, потребно е да се задоволат и да се почитуваат следниве критериуми:

- да нема нарушување на граничните вредности на погонските променливи на дистрибутивниот систем (напонот, струја и струја на куса врска) кои можат да ја загрозат безбедноста на работењето на дистрибутивниот систем;

- да нема недозволено преоптоварување на елементите на дистрибутивниот систем, до оштетување, уништување или до недозволено намалување на животниот век на опремата и

- напонот на приклучните места за потрошувачите и дистрибуираните производители да е во рамките на дефинираните гранични вредности, според важечките прописи и стандарди.

2.3. ПРАВИЛА ЗА ПЛАНИРАЊЕ

Член 24 Правила за планирање на регулацијата на напонот и регулацијата на реактивната

моќност При планирањето на дистрибутивниот систем треба да се земе предвид потребата за

регулација на напон и за регулација на реактивна моќност.


9 од 81

ОДС и Дистрибутерот оптимално ги планираат изворите на реактивна електрична енергија во дистрибутивниот систем, со приоритет тие да се инсталираат на корисниците на дистрибутивниот систем кои трошат реактивна електрична енергија.

Преземањето на реактивна електрична енергија од преносниот систем од страна на Дистрибутериот треба да биде сведено со фактор на моќност cosφ=0,95.

Член 25

Правила за струјата на куса врска При планирањет на дистрибутивниот систем, заради спречување на оштетување или

загрозување на дистрибутивниот систем во случај на појавување на грешка, потребно е конструктивниоте гранични вредности на уредите за заштита од струја на куса врска да бидат димензионирани според струјата на куса врска, со цел истите ефикасно и селективно да го исклучат делот од дистрибутивниот систем зафатен со грешката, при што:

- максималната вредност на струјата на куса врска на секој јазол, којашто е резултат од грешка во дистрибутивниот систем, не треба да ја надмине расклопната моќност на инсталираните расклопни уреди и

- минималната вредност на струјата на куса врска на секој јазол, треба да достигне задоволително ниво, кое овозможува отстранување на грешките со заштитните уреди.

Член 26

Заземјување на дистрибутивната мрежа Начинот на заземјување на дистрибутивната мрежа го утврдува Дистрибутерот. ОДС и Дистрибутерот се должни, по барање на корисникот на дистрибутивниот

систем, да му достават податоци за начинот на заземјување на неутралната точка во системот, како и за очекуваната состојба во иднина.

При проектирањето на заземјувањето на постројките и уредите на корисниците на дистрибутивниот систем треба да се:

- почитуваат важечките технички стандарди и прописи; - да се земат предвид максимално дозволените вредности на напонот на допир и

напонот на чекор, што ќе произлезат од методот на заземјување и од извршените пресметки;

- да се преземат сите мерки да се ограничи појавата и последиците од циркулациските струи во однос на неутралната точка, поврзана со земјата, во случај кога корисникот на дистибутивниот систем има повеќе извори на енергија.

2.4. ПОДАТОЦИ ЗА ПЛАНИРАЊЕ

Член 27

Податоци за планирање На барање на ОДС, корисникот на дистрибутивниот систем е должен да достави

податоци за неговите постројки за производство и за потрошувачка на електрична енергија и моќност, со цел да му овозможи на ОДС исполнување на обврските, дефинирани во членот 6 од овие Мрежни правила.

Дистрибуираниот производител и потрошувачите кои располагаат со производна единица се должни да ги достават до ОДС податоците за нивните производни единици.

Корисникот на дистрибутивниот систем е должен на барање од ОДС да обезбеди дополнителни податоци за планирање.

Податоците за планирњето доставени од корисниците ќе се сметаат за доверливи и со нив ќе се постапува согласно одредбите од овие Мрежни правила кои се однесуваат на доверливоста.

Член 28 Измени на податоците за планирање

Корисникот на дистрибутивниот систем е должен да го извести ОДС за промените во

сопствените податоци за планирање во најкраток можен рок но не подолг од осум дена.


10 од 81

Во известувањето, од ставот 1 од овој член, ќе се наведе времето кога се случила промената, или кога се очекува да се случи, а ако промената е привремена, ќе се наведе времето кога се очекува податоците да се вратат на својата претходно регистрирана вредност.

3. ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ

СИСТЕМ

Член 29 Услови за приклучување на дистрибутивниот

систем Објектите на корисниците можат да се приклучат на дистрибутивниот систем само по

претходно добиено Решение за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем издадено од Дистрибутерот и склучување и исполнување на обврските од Договорот за приклучување на дистрибутивниот систем склучен помеѓу корисникот на дистрибутивниот систем и Дистрибутерот.

Решението за согласност и Договорот за приклучување на дистрибутивниот систем од став 1 од овој член, корисниците на дистрибутивниот систем задолжително треба да ги прибават од Дистрибутерот при:

1. изградба на нов објект кој се приклучува на дистрибутивниот систем, 2. зголемување на одобрената максимална едновремена моќност на корисникот на

дистрибутивниот систем, 3. промена или реконструкција на приклучокот по барање на корисникот на

дистрибутивниот систем, 4. промена на техничките карактеристики на уредите на корисниците на

дистрибутивниот систем кои имаат изразено повратно влијание на дистрибутивниот систем,

5. обединување на две или повеќе мерни места во едно мерно место, и 6. поделба на мерното место на две или повеќе мерни места.

3.1. СОГЛАСНОСТ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА

ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ

Член 30 Барање за согласност за приклучување на потрошувач и на дистрибуиран

производител Барањето за согласност за приклучување на потрошувач на дистрибутивниот систем се

поднесува во писмена форма до Дистрибутерот, на образец БСП – 1, даден во Прилог 3 кој е составен дел на овие Мрежни правила.

Барањето за согласност за приклучување на дистрибуиран производител се поднесува во писмена форма до Дистрибутерот, на образец БСП – 2, даден во Прилог 4 кој е составен дел на овие Мрежни правила.

Член 31 Решение за согласност за приклучување на потрошувач на дистрибутивниот систем

По поднесување на барањето од член 30, став 1 од овие Мрежни правила,

Дистрибутерот е должен да го разгледа барањето и да донесе решение за согласност за приклучување на потрошувачот на дистрибутивниот систем.

Дистрибутерот е должен решението од став 1 на овој член да го донесе во рок од: - 15 дена за стандардни приклучоци, и - 60 дена за нестандардни приклучоци. Решението од став 1 на овој член особено содржи податоци за: - подносителот на барањето,


11 од 81

- општи податоци за објектот за кој се издава согласноста, - напон на приклучување, - место на испорака на електрична енергија, - одобрена максимална едновремена моќност на потрошувачот, - фактор на моќност, - место на приклучок, вид и начин на приклучок, - создавање на технички услови во дистрибутивниот систем во зависност од одобрена

максимална едновремена моќност за приклучокот, - начин на мерење на електричната енергија, како и состав и карактеристики на мерната

опрема, - локација на мерните уреди, - вид на заштитни и управувачки уреди, - начин на заштита од пренапон, напон на чекор и напон на допир, - начин на управување со потрошувачката, - намена на електричната енергија - рок на важење на решението, - програма на задолжителни испитувања на електроенергетските објекти и инсталации

на потрошувачот пред приклучување, и - други услови дефинирани во овие Мрежни правила, технички стандарди и технички

препораки на Дистрибутерот. Во прилог на решението од став 1 на овој член Дистрибутерот на потрошувачот му

издава детална проценка на трошоците поврзани со создавање на технички услови во дистрибутивниот систем во зависност од одобрена максимална едновремена моќност на потрошувачот, кои се пресметани врз основа на Законот за енергетика и овие Мрежни правила.

Кога приклучокот, согласно став 1, став 3, став 4 алинеа 1, став 5 и став 6 на член 42 од овие Мрежни правила, го проектира и изведува Дистрибутерот, покрај деталната проценка од став 4 на овој член, во прилогот е содржана и детална проценка на трошоците поврзани со проектирањето и изведбата на приклучокот, а во случај од став 6 на член 42 во прилог на решението се наведуваат и поединечно одобрените максимални моќности за секој потрошувач со поединечно мерење на низок напон, во согласност со вкупно одобрената максимална едновремена моќност на потрошувачот.

Член 32

Решение за согласност за приклучување на дистрибуиран производител на дистрибутивниот систем

По поднесување на барањето од член 30, став 2 од овие Мрежни правила,

Дистрибутерот е должен да го разгледа барањето и да донесе решение за согласност за приклучување на дистрибуираниот производител на дистрибутивниот систем во рок од 90 дена од денот на приемот на барањето.

Решението од став 1 на овој член особено содржи податоци за: - подносителот на барањето, - технички податоци за постројките на дистрибуираниот производител, - напон на приклучување, - место на испорака на електрична енергија, - инсталирана моќност на производната единица на дистрибуираниот производител, - фактор на моќност, - место на приклучок, вид и начин на приклучок, - проширување на дистрибутивната мрежа потребна за приклучување на

дистрибуираниот производител, - начин на мерење на електричната енергија, - локација на мерните уреди, - вид на заштитни и управувачки уреди, - начин на заштита од пренапон, напон на чекор и напон на допир, - начин на управување со производството, - вредност на струјата и моќноста на куса врска на местото на приклучок, - обврска за вградување на подфренквентна заштита, - рок на важење на решението,


12 од 81

- обврска на дистрибуираниот производител за склучување на договор за приклучок на дистрибутивниот систем,

- програма на задолжителни испитувања на електроенергетските објекти и инсталации на дистрибуираниот производител пред приклучување, и

- други услови дефинирани во овие Мрежни правила, технички стандарди и технички препораки на Дистрибутерот.

Член 33

Одобрена максимална едновремена моќност На корисник на дистрибутивниот систем, чиј што објект се приклучува на

нисконапонска дистрибутивна мрежа без мерење на моќност, му се одобрува максимална едновремена моќност во согласност со номиналната струја на главните инсталациони осигурувачи или инсталираниот уред за ограничување на моќноста.

На корисник на дистрибутивниот систем, чиј што објект се приклучува на нисконапонска или среднонапонска дистрибутивна мрежа (6 kV, 10 kV, 20 kV и 35 kV) може да му се одобри максимална едновремена моќност поголема од 40 kW, при што мерењето се изведува преку мерни трансформатори и содржи мерен уред за мерење на максимална едновремена моќност.

Доколку корисникот на дистрибутивниот систем од став 2 на овој член, ангажира поголема моќност од максималната едновремена моќност одобрена со решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем, должен е, по опомена од страна на Дистрибутерот, во рок кој не може да биде пократок од 8 дена:

- да ја сведе ангажираната врвна моќност во дозволените граници утврдени со согласноста за приклучување на дистрибутивниот систем,

- да изврши вградување на уред за ограничување на моќноста, или - да поднесе барање за издавање на ново решение за согласност за приклучување на

дистрибутивниот систем. Доколку корисникот не постапи по опомената од став 3 на овој член, Дистрибутерот ќе

го исклучи корисникот од дистрибутивниот систем.

Член 34 Рок на важење на решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот

систем Решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем ќе престане да

важи доколку изградбата на објектот кој што се приклучува на дистрибутивниот систем не е започната во рок од две години од денот на издавањето на одобрението за градење на објектот кој што се приклучува на дистрибутивниот систем.

Решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем ќе престане да важи кога Дистрибутерот ќе донесе ново решение врз основа на промена на техничките карактеристики на приклучокот наведени во став 2, точка 4 од член 29 од овие Мрежни правила.

Во случај на промена на сопственоста над објектот за кој е издадено решение за издавање на согласност за приклучување на дистрибутивниот систем и доколку нема измена на техничките карактеристики на приклучокот наведени во став 2, точка 4 од член 29 од овие Мрежни правила, на новиот сопственик на објектот не му се издава ново решение, односно важи постоечкото решение.

Во случаите од став 3 на овој член, доколку има измена на техничките карактеристики на приклучокот, Дистрибутерот е должен да постапи согласно став 2 од овој член.

Член 35

Решение за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем на потрошувач од времен карактер

Решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем на привремена

градба за кои не се издава одобрение за градење, се издава по барање на потрошувачот и не може да важи подолго од 6 месеци за една локација.


13 од 81

Решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем на градилиште, се издава по барање на потрошувачот и не може да важи подолго од 24 месеци за една локација.

На барање на потрошувачите од став 1 и став 2 на овој член, решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем може да се продолжи за временски период за кој претходно е издадено.

За приклучување објектите од став 1 и став 2 на овој член, трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресметуваат спрема стварните трошоци за изведба на приклучокот.

Дистрибутерот е должен да ги исклучи потрошувачите од став 1 и став 2 на овој член во случај кога приклучокот не се користи за намената наведена во решението или ако истече рокот на важење на решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот систем.

Член 36 Одбивање на барање за согласност за приклучување на дистрибутивен систем

Дистрибутерот ќе донесе решение за одбивање на барањето за согласност за

приклучување на дистрибутивниот систем во случај кога: - не постојат технички услови за приклучување на корисникот на дистрибутивниот

систем според барањето на корисникот, - приклучувањето на корисникот на дистрибутивниот систем, според податоците

содржани во барањето на корисникот, може да предизвика загрозување на сигурноста во снабдувањето на останатите потрошувачи,

- барателот има неплатени обврски кон Дистрибутерот. Решението од став 1 на овој член треба да содржи образложение во кое ќе бидат

наведени причините за одбивање на барањето.

3.2. УСЛОВИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ

Член 37

Приклучување на корисник на дистрибутивниот систем Објектите на корисниците на дистрибутивниот систем се приклучуваат на

дистрибутивниот систем преку приклучок. Приклучување на дистрибутивниот систем претставува целина од дејствија и постапки

кои се состојат од проектирање и изградба на приклучок заради воспоставување на физичка врска помеѓу дистрибутивната мрежа и објектот на корисникот, како и создавање на технички услови во дистрибутивниот систем, со цел да се овозможи испорака на електрична енергија од и во дистрибутивниот систем.

Под приклучок се подразбира функционална врска на трансформаторски станици, водови, опрема и уреди за дистрибуција на електрична енергија со кои електроенергетските објекти и инсталации на корисникот се поврзуваат на дистрибутивниот систем од мерното место до најблиската точка од дистрибутивниот систем каде тоа е технички можно.

Приклучокот на корисникот на дистрибутивниот систем се состои од надворешен и внатрешен приклучок.

Член 38 Стандардни и нестандардни приклучоци

Во зависност од местоположбата и оддалеченоста на местото на приклучување на

објектот на корисникот на дистрибутивниот систем, како и во зависност од напонското ниво и максималната едновремена моќност на приклучокот постојат стандардни и нестандардни приклучоци.


14 од 81

Стандарден приклучок е нисконапонски приклучок чија максималната едновремена моќност на приклучокот е помала или еднаква на 40 kW, при што:

- објектот кој се приклучува се наоѓа на подрачје кое е опфатено со детален урбанистички план (ДУП), или

- објектот не се наоѓа на подрачје кое е опфатено со ДУП, но оддалеченоста на објектот на корисникот до местото на приклучување на дистрибутивниот систем каде е технички можно да се изврши приклучување е помала или еднаква на 30 метри.

Нeстандарден приклучок е секој среднонапонски приклучок, како и нисконапонски приклучок чија максималната едновремена моќност на приклучокот е:

- поголема од 40 kW и мерењето е преку мерни трансформатори, или - помала или еднаква на 40 kW, при што објектот не се наоѓа на подрачје кое е

опфатено со ДУП, но оддалеченоста на објектот на корисникот до местото на приклучување на дистрибутивниот систем каде е технички можно да се изврши приклучување е поголема од 30 метри.

Условите и критериумите за стандардни и нестандардни приклучоци се дадени и табеларно во следната табела:

Член 39 Надворешен приклучок

Надворешниот приклучок опфаќа надземен или подземен вод, опрема и уреди за приклучување на среден и низок напон од местото на приклучување на дистрибутивниот систем до објектот на корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем.

Нисконапонскиот надземен надворешен приклучок опфаќа надземен самоносив кабел, опрема и уреди за приклучување на низок напон од местото на приклучување на дистрибутивната мрежа до објектот на корисникот кој се приклучува на дистрибутивната мрежа, вклучувајки ја кабелската завршница за мерната опрема.

Нисконапонскиот подземен надворешен приклучок опфаќа подземен кабелски вод, опрема и уреди за приклучување на низок напон од местото на приклучување на дистрибутивната мрежа до кабелската завршница во ормарот на објектот на корисникот вклучувајки ја и кабелската завршница за мерната опрема.

Среднонапонскиот надземен надворешен приклучок ги опфаќа надземниот вод, опрема и уреди за приклучување на среден напон од местото на приклучување на дистрибутивниот систем до постројката на корисникот на дистрибутивниот систем.

Среднонапонскиот кабелски надворешен приклучок ги опфаќа кабелскиот вод, опрема и уреди за приклучување на среден напон од местото на приклучување на дистрибутивниот систем до кабелската глава во постројката на корисникот на дистрибутивниот систем.

Ако за приклучок на колективни станбени објекти или други нестопански објекти со повеќе корисници е потребна изведба на трансформаторска станица тогаш трансформаторска станица е составен дел на надворешниот приклучок.

Во случај кога за приклучок на индивидуален стопански или нестопански објект е потребна изведба на трансформаторска станица:

- трансформаторската станица е составен дел на надворешниот приклучок ако корисникот бара точката на испорака и мерењето на испорачаната електрична енергија да биде на низок напон,

- трансформаторската станица не е составен дел на надворешниот приклучок ако корисникот бара точката на испорака и мерењето на испорачаната електрична енергија да биде на среден напон.


15 од 81

Член 40 Внатрешен приклучок

Нисконапонскиот внатрешен приклучок го сочинуваат електричните водови и други уреди, од завршетокот на надворешниот приклучок до мерното место на корисникот на дистрибутивниот систем, при што главните заштитни уреди кај корисникот се дел од внатрешниот приклучок.

Среднонапонскиот внатрешен приклучок го сочинуваат електричните водови и други уреди, од завршетокот на надворешниот приклучок до инсталацијата на корисникот на дистрибутивниот систем.

Кога по барање на корисникот мерните уреди се наоѓаат директно во: - ТС 110/х kV, - ТС 35/10 kV или - ТС 10(20)/0,4 kV во тој случај внатрешниот приклучок го сочинуваат сите електроенергетски објекти кои

се наоѓаат по мерното место.

Член 41 Приклучување преку директен вод за снабдување со електрична енергија

Приклучување на корисници на дистрибутвниот систем преку директен вод за снабдување со електрична енергија се врши во согласност со овие Мрежни правила.

Член 42

Проектирање и изведба на надворешниот приклучок

Стандардниот надворешен приклучок од став 2 на член 38 од овие Мрежни правила го

проектира и изведува Дистрибутерот или правно или физичко лице определено од Дистрибутерот од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила, врз основа на договор со Дистрибутерот.

Проектирањето, изведбата, надзорот и ставањето во употреба на нестандардниот надворешен приклучок од став 3 на член 38 од овие Мрежни правила, се врши во согласност со Законот за градење и овие Мрежни правила.

Кога на еден корисник му е издадено правосилно решение за согласност за приклучување со нестандарден надворешен приклучок, а Дистрибутерот, во согласност со ДУП, во решението за согланост утврдил дека е потребно приклучокот да се изгради за повеќе идни корисници, приклучокот ќе го проектира и гради Дистрибутерот со сопствени средства, a трошоците за изградба на приклучокот за корисникот на кого му е издадено решението се утврдуваат како производ од вкупната вредност на нестандардниот надворешен приклучок и односот помеѓу одобрената едновремена максимална моќност утврдена за корисникот во правосилното решение и вкупната пресметана инсталирана активна моќност на приклучокот.

Кога на еден корисник му е издадено правосилно решение за согласност за приклучување преку нестандарден надворешнен приклучок со кој се поврзува еден изолиран корисник, односно нестандардниот надворешниот приклучок ќе се користи исклучиво за превземање на електрична енергија за потребите на корисникот, корисникот има право да избере, приклучокот:

- да го проектира и изведува Дистрибутерот, или - да го проектира и изведува правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44

од овие Мрежни правила со средства на корисникот. Кога на еден корисник му е издадено правосилно решение за согласност за

приклучување за објект во кои има повеќе потрошувачи со поединечно мерење на низок напон, преку нестандарден надворешен приклучок, Дистрибутерот со сопствени средства го проектира и изведува нестандардниот надворешен приклучок, а трошоците за изградба на приклуокот се утврдуваат како производ од вкупната вредност на нестандардниот надворешен приклучок и односот помеѓу одобрената едновремена максимална моќност утврдена во правосилното решение за согласност и вкупната пресметана инсталирана активна моќност на приклучокот.


16 од 81

Дистрибутерот со сопствени средства го проектира и изведува нестандардниот надворешен приклучок наменет за повеќе корисници кои што се приклучуваат истовремено врз основа на поединечните правосилни решенија за согласност за приклучување на тие корисници, а трошоците за изградба на приклучокот за секој поединечен корисник се утврдуваат како производ од вкупната вредност на нестандардниот надворешен приклучок и односот помеѓу одобрената едновремена максимална моќност утврдена за корисникот во поединечното правосилно решение и вкупната пресметана инсталирана активна моќност на приклучокот.

Кога во случаите од член 32 и член 39, став 7, алинеа 2 на овие Мрежни правила, е потребно да се изведе нестандарден надворешен приклучок корисникот може да избере приклучокот да го проектира и изведе Дистрибутерот или правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила.

Кога нестандардниот надворешен приклучок, од став 4 од овој член и во случаите од член 32 и член 39, став 7, алинеа 2 на овие Мрежни правила, се проектира, се изведува, или се проектира и изведува од правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила:

- Изведувачот не смее да пристапи кон изведбата без претходна писмена согласност на изведбениот проект, издадена од страна на Дистрибутерот;

- Во изведбениот проект треба да бидат наведени опремата, уредите и материјалите кои што ќе се вградат, како и начинот на изведба на нестандардниот надворешен приклучок, содржани во листата од член 44 на овие Мрежни правила;

- Изведувачот е должен да го извести Дистрибутерот за завршувањето на секоја фаза од изведувањето според изведбениот проект и да го повика Дистрибутерот да изврши увид во извршената работа, со цел Дистрибутерот да утврди дали изведената фаза е извршена во согласност со изведбениот проект на кој е дадена писмена согласност;

- За извршениот увид Дистрибутерот изготвува записник кој го потпишува и изведувачот. Доколку се утврдат недостатоци истите се наведуваат во записникот;

- Изведувачот е должен да ги отстрани недостатоците утврдени во записникот и да го повика Дистрибутерот со записник да утврди дека недостатоците се отстранети;

- Изведувачот не може да отпочне со наредната фаза од изведувањето ако Дистрибутерот со записник не утврдил дека се отстранети недостатоците утврдени во претходниот записник.

Член 43

Листа на типизирана опрема, уреди и материјали При проектирањето и изведувањето на надворешниот приклучок треба да се применат

пропишаните технички нормативи и стандарди во однос на опремата, уредите, материјалите кои што се вградуваат во надворешниот приклучок, како и начинот на изведба на надворешниот приклучок.

Дистрибутерот е должен да состави одвоени листи на типизирана опрема, уреди и материјали од ставот 1 на овој член и да ги наведе техничките нормативи и стандарди кои што треба да ги исполнуваат опремата, уредите и материјалите кои што се вградуваат, како и да ги наведе начините на изведба при изградбата на стандардниот, односно нестандардниот надворешен приклучок.

Дистрибутерот е должен најмалку на три години да ги обновува листите од став 2 на овој член во зависност од напредокот на техниката.

Листите од став 2 на овој член ги одобрува Комитетот. Листите од став 2 на овој член треба да бидат постојано објавени на веб страницата на

Дистрибутерот.

Член 44 Правни или физички лица кои можат да проектираат и/или изведуваат надворешен

приклучок Правните или физичките лица од член 42 став 1 на овие Мрежни правила кои

Дистрибутерот може да ги определи за изградба на стандардниот надворешен приклучок, како и правните или физичките лица од член 42 став 4 на овие Мрежни правила со кои


17 од 81

корисникот може да склучи договор за проектирање и/или изведување на нестандардниот надворешен приклучок, се определуваат по пат на јавен конкурс кој што го организира и спроведува Дистрибутерот на секои три години.

Текстот на јавниот конкурс од став 1 на овој член, во кој задолжително треба да бидат наведени условите кои треба да ги исполнуваат учесниците на конкурсот и критериумите за избор, ги утврдува Дистрибутерот, по претходно одобрување од страна на Комитетот.

Дистрибутерот е должен на сопствен трошок да го објави јавниот конкурс на својата веб страница и најмалку во два дневни весници од кој едниот се издава на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните кои зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик.

Изборот на учесниците на јавниот конкурс се врши од страна на комисија основана од Дистрибутерот во која што задолжително треба да има по еден претставник и од РКЕ, Комисијата за заштита на конкуренција, Државниот инспекторат за техничка инспекција, Стопанската комора на Македонија и Сојузот на стопански комори на Македонија.

По извршувањето на изборот Дистрибутерот е должен на својата веб страница веднаш да ја објави листата на правните и/или физичките лица со кои корисникот може да склучи договор за проектирање и/или изведување на надворешниот приклучок.

Член 45

Договор за проектирање и/или изведба на надворешниот приклучок

По добивањето на решението за согласност за приклучување на дистрибутивниот

систем корисникот е должен да склучи договор за проектирање и/или изведување на надворешен приклучок.

Корисникот е должен со Дистрибутерот да склучи договор за проектирање и изведување на стандардниот надворешен приклучок од став 2 на член 38 од овие Мрежни правила и да ги надомести трошоците согласно ценовникот за стандарден приклучок од Методологијата за начинот на одредување на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем на електрична енергија, дадена во Прилог 1 на овие Мрежни правила, и истовремено да склучи договор за приклучување на дистрибутивниот систем со Дистрибутерот.

За проектирање и/или изведување на нестандардниот надворешен приклучок од став 3 на член 38 од овие Мрежни правила корисникот треба да склучи договор со Дистрибутерот или со правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила и да склучи договор за приклучување на дистрибутивниот систем со Дистрибутерот.

Корисникот е должен на договорната страна од став 3 на овој член да и ги надомести трошоците за проектирање и/или изведување на нестандардниот надворешен приклучок, пресметани согласно делот 7.2.1 од Прилогот 1 на овие Мрежни правила.

Трошоците за одделните дејствија во врска со проектирањето и изведувањето на нестандардниот надворешен приклучок кои што согласно овие Мрежни правила можат да се извршат исклучиво од страна на Дистрибутерот, корисникот врз основа на посебен договор ќе му надомести на Дистрибутерот во износ определен согласно точка 7.2.1 од Прилогот 1 на овие Мрежни правила.

Член 46

Изведба, сопственост и одржување на внатрешен приклучок Внатрешниот приклучок, инсталациите од мерниот уред до објектот на корисникот,

како и внатрешната инсталација на корисникот на дистрибутивниот систем се изведува од лица ангажирани од страна на корисникот, кои поседуваат овластувања за изведување на работи од таков вид согласно закон и друг пропис.

Нисконапонскиот внатрешен приклучок задолжително се изведува со непрекинат проводник од надворешниот приклучок до мерното место.

Внатрешниот приклучок е во сопственост на корисникот на дистрибутивниот систем и истиот е дел од електричната инсталација на корисникот.


18 од 81

Корисникот е должен да го одржува внатрешниот приклучок, инсталациите од мерниот уред до сопствениот објект, како и внатрешната инсталација на сопствен трошок.

Корисникот на дистрибутивниот систем не смее да приклучи друг корисник на дистрибутивниот систем преку своите електроенергетски објекти, уреди или инсталации кои се составен дел на внатрешниот приклучок.

ОДС и Дистрибутерот не се одговорни за настанување на штети или загрозување на сигурното, безбедното и квалитетното снабдување со електрична енергија на корисникот ако истите се предизвикани од неисправност на внатрешниот приклучок на корисникот, инсталациите од мерниот уред до сопствениот објект, како и внатрешната инсталација.

Член 47

Изведба, сопственост и одржување на мерни уреди кои што се составен дел на приклучокот

I. Среднонапонски или нисконапонски приклучоци кај кои мерењето се врши

преку мерни трансформатори Мерниот уред, мерните трансформатори, мерно-приклучната кутија, соодветните

проводници и мерниот ормар ги набавува Дистрибутерот, а се изведуваат од страна на Дистрибутерот или правно или физичко лице определено од Дистрибутерот од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила.

Мерниот уред, мерните трансформатори, мерно-приклучната кутија, соодветните проводници и мерниот ормар се во сопственост на Дистрибутерот и истиот е должен да ги одржува на сопствен трошок.

II. Нисконапонски приклучок во случај кога мерното место е во имотот на

корисникот или на границата на имотот Мерниот ормар се изработува и се монтира, во согласност со техничките решенија и

спецификации одобрени од Дистрибутерот, од правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила, ангажирано од страна на корисникот на дистибутивниот систем.

Мерниот ормар е во сопственост на корисникот и корисникот е должен да го одржува на сопствен трошок.

Мерниот ормар треба да поседува заштитна брава со клуч која се вградува од Дистрибутерот.

Мерниот уред (броило, вклопен часовник и.т.н.) е во сопственост на Дистрибутерот кој го набавува, монтира и одржува на сопствен трошок.

III. Нисконапонски приклучок во случај кога мерното место е надвор од имотот

на корисникот Мерниот ормар и мерниот уред се изведуваат од страна на Дистрибутерот или од

правно или физичко лице определено од Дистрибутерот од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила.

Мерниот ормар и мерниот уред се во сопственост на Дистрибутерот и истиот е должен да ги одржува на сопствен трошок.

Член 48

Договор за приклучување на дистрибутивниот систем

По склучување на договорот за проектирање и/или изведување на надворешниот

приклучок од член 45 на овие Мрежни правила, корисникот е должен со Дистрибутерот да склучи договор за приклучување на дистрибутивниот систем, во писмена форма, кој особено го содржи следното:

- датум на склучување на договорот, - податоци за договорните страни, - број на решението за издавање на согласност и датум на издавање, - број и датум на издавање на одобрение за градење,


19 од 81

- надоместокот за трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем утврден согласно точка 7.2.2 од Прилог 1 на овие Мрежни правила (освен за стандарден надворешен приклучок);

- услови и начини на плаќање на надоместок за приклучување, - рок за приклучување, - услови и начин за стекнување на право на сопственост, односно право на користење и

управување со надворешниот приклучок од страна на Дистрибутерот, како и услови и начин на пристап на Дистрибутерот до локацијата на која се наоѓа приклучокот,

- услови за престанување на важење на договорот; - останати одредби усогласени помеѓу договорните страни. Договорот за приклучување на дистрибутивниот систем не треба да содржи одредби

кои се штетни за другите корисници на дистрибутивниот систем.

Член 49 Барање за ставање под напон

По изведувањето на приклучокот согласно одредбите од овие Мрежни правила

Дистрибутерот по барање на корисникот е должен приклучокот да го стави под напон. Барањето за ставање под напон се поднесува во писмена форма до Дистрибутерот, на

образец БСН – 1. Образецот БСН – 1 го изработува Дистрибутерот, а го одобрува РКЕ. Кон барањето за ставање под напон на приклучокот, корисникот е должен да приложи

и: - копија од одобрението за употреба на нестандардниот надворешен приклучок; - копија од договорот за снабдување со електрична енергија и почеток на испораката на

електрична енергија на корисникот; и - Решение за употреба на објектот на корисникот, односно потврда од овластена

компанија или лице за извршување на таков вид на работи дека внатрешниот приклучок и внатрешната инсталација во објектот на корисникот се изведени во согласност со важечките технички стандаради и прописи, а за индивидуален станбен објект Изјава од сопственикот на објектот дека ОДС и Дистрибутерот не се одговорни за настанување на штети предизвикани од внатрешната инсталација на објектот.

По исполнување на условите утврдени во став 3 на овој член, Дистрибутерот е должен приклучокот да го стави под напон, односно да го приклучи објектот на корисникот на дистрибутивниот систем во рок не подолг од 15 дена од денот на поднесување на барањето за ставање под напон, а точниот датум се определува во координација со Дистрибутерот, корисникот и останатите засегнати корисници. Корисникот има право да присуствува при ставањето под напон на приклучокот, односно при приклучувањето на неговиот објект на дистрибутивниот систем.

Корисникот кој што согласно член 42 од овие Мрежни правила избрал нестандардниот надворешен приклучок да се изведе од страна на правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила е должен, во согласност со договорот од член 48 од овие Мрежни правила, да му го предаде на Дистрибутерот во сопственост или на трајно користење и управување, освен во случаите од член 39, став 7, алинеа 2 на овие Мрежни правила, каде што корисникот е должен на Дистрибутерот да му го предаде во сопственост или на трајно користење и управување среднонапонскиот дел од нестандардниот надворешен приклучок.

Во случај кога корисникот му го предава нестандардниот надворешен приклучок на Дистрибутерот на трајно користење и управување, согласно став 5 од овој член, корисникот е должен му ги надомести трошоците за тековно одржување на надворешниот приклучок на Дистрибутерот, во согласност со договорот од член 48, при што Дистрибутерот е одговорен за сигурно, безбедно и квалитетно снабдување со електрична енергија до местото на испорака и мерење на електрична енергија.

Во случаите од член 32 и член 39, став 7, алинеа 2 на овие Мрежни правила, пред ставањето на приклучокот под напон корисникот е должен на Дистрибутерот да му го достави записникот од извршениот технички прием и одобрението за употреба на нестандардниот надворешен приклучок.

По ставањето под напон надворешниот приклучок станува составен дел од дистрибутивниот систем.


20 од 81

Дистрибутерот нема да го стави под напон нестандардниот надворешен приклучок ако за приклучокот не е издадено одобрение за употреба во согласност со Законот за градење и ако корисникот нема претходно склучен договор за снабдување со електрична енергија.

Корисникот е должен на Дистрибутерот да му овозможи пристап до локацијата на која се наоѓа приклучокот.

Член 50

Трошоци за приклучување на дистрибутивнииот систем Корисникот чиј објект се приклучува на дистриубтивниот систем е должен да ги

надомести трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем кои се однесуваат на: - изградба на приклучокот, и - создавање на технички услови во дистрибутивен систем. Одредувањето на трошоците за приклучување на објектите на корисниците на

дистрибутивниот систем се пресметуваат согласно Методологијата за начинот на одредување на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем на електрична енергија, дадена во Прилог 1 на овие Мрежни правила.

Трошоците за изградба на приклучокот, во зависност од видот и обемот на работите кои е неопходно да се извршат, ги опфаќаат трошоци за: опрема, уреди и материјали, работи, изработка на проекти, набавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба на приклучокот.

Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивен систем ги опфаќаат неопходните трошоците за надградба на дистрибутивниот систем, во зависност од одобрената максимална едновремена моќност за да се обезбеди потребниот дистрибутивен капацитет на системот заради сигурна, континуирана и квалитетна испорака на електрична енергија на корисникот кој се приклучува, без притоа да се предизвикаат негативни последици за постојните корисници на системот.

Член 51

Надоместок за делот од трошоците за изградба на приклучокот во случај на приклучување на нови корисници на постоечки нестандарден приклучок

Во случај кога нов корисник се приклучува на веќе постоечки нестандарден приклучок,

кој е изграден од средствата на веќе постоечки корисници, а приклучувањето е во рок од 7 (седум) години од ставањето под напон на постоечкиот нестандарден приклучок, новиот корисник е должен да му го плати на Дистрибутерот делот од трошоците за изградба на приклучокот, пресметани како производ од вкупната вредност на нестандардниот надворешен приклучок и односот помеѓу одобрената едновремена максимална моќност утврдена за корисникот во правосилното решение и вкупната пресметана инсталирана активна моќност на приклучокот.

По уплаќање на делот од трошоците за изградба на приклучокот од став 1 на овој член, Дистрибутерот е должен во рок од 30 (триесет) дена истиот да го распредели на постоечките корисници кои ги платиле трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем врз основа на договор и тоа сразмерно на одобрената едновремена максимална моќност утврдена во поединчените правосилни решенија на корисниците од чии средства е изграден веќе постоечкиот нестандарден приклучок.

Во случај кога нов корисник се приклучува на веќе постоечки нестандарден приклучок, кој е изграден од средствата на веќе постоечки корисници, а приклучувањето е подоцна од 7 (седум) години од пуштањето под напон на постоечкиот нестандарден приклучок, трошоците за изградба на постоечкиот нестандарден приклучок не се составен дел на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем на корисникот и во тој случај корисниците чии објекти се приклучени на приклучокот и ги имаат платено трошоците за истиот немаат право на надоместување согласно став 2 на овој член.

Во случај кога нов корисник се приклучува на веќе постоечки нестандарден приклучок, кој е изграден согласно став 3, став 4 алинеа 1, став 5 и став 6 на член 42 од овие Мрежни правила, постоечките корисници чии објекти се приклучени на приклучокот немаат право на надоместување согласно став 2 на овој член.


21 од 81

Член 52 Евиденција на уплатени средства од корисниците за приклучување на

дистрибутивниот систем Дистрибутерот е должен да отвори посебни сметки на кои ќе се уплаќат: - средствата по основ на надоместување на трошоците за изградба на приклучоци, и - средствата по основ на надоместување на трошоците за создавање на технички услови

во дистрибутивниот систем, од корисниците за приклучување на дистрибутивниот систем. Дистрибутерот е должен да ги евидентира податоците за приклучените корисници на

дистрибутивниот систем. Дистрибутерот е должен до РКЕ да доставува квартални извештаи за податоците од

став 1 и став 2 на овој член.

Член 53 Неовластено приклучување

Како неовластено приклучување се смета самоволно приклучување на објектот на

дистрибутивниот систем од страна на сопственикот на објектот, без согласност од Дистрибутерот.

Дистрибутерот е должен да го исклучи објектот кој е неовластено приклучен на дистрибутивниот систем и да покрене постапка пред надлежниот орган, во согласност со закон.

Сопственикот на објектот кој е исклучен поради неовластено приклучување на дистрибутивниот систем ги поднесува трошоците за неовластено превземената електрична енергија на начин определен со Условите за снабдување со електрична енергија.

Сопственикот на објектот кој е исклучен поради неовластено приклучување на дистрибутивниот систем има право да поднесе до Дистрибутерот барање за согласност за приклучување на потрошувач на дистрибутивниот систем во согласност со овие Мрежни правила.

4. ОПЕРАТИВНИ ПРАВИЛА

Член 54

Општи принципи ОДС е надлежен и одговорен за оперативно планирање и за управување на

дистрибутивниот систем, и тоа од приклучните места на преносниот систем до крајните корисници, приклучени на дистрибутивниот систем, вклучувајќи ги и мерните уреди на корисниците.

4.1. ОПЕРАТИВНО ПЛАНИРАЊЕ

Член 55 Вовед

Оперативното планирање на режимот на работа на дистрибутивниот систем е процес на

одредување оптимален режим на работа за: - сигурно и доверливо напојување со електрична енергија на сите корисници на

дистрибутивниот систем во тековната година и - за реализација на планот за одржување, реконструкција и за развој на

дистрибутивниот систем и приклучување на нови корисници и/или објекти на дистрибутивниот систем.

ОДС предлага планови за изградба, реконструкција, одржување и за интервентни зафати на дистрибутивниот систем заради осигурување безбеден режим на работа на дистрибутивниот систем.


22 од 81

ОДС и Дистрибутерот ја усогласуваат изведбата на плановите за реконструкција, за одржување и за интервентни зафати на дистрибутивниот систем, а по потреба се усогласуваат со ОЕЕС и со засегнатите корисници на дистрибутивниот систем.

Член 56 Постапка

Во постапката за спроведување на Оперативните правила како составен дел на овие

Мрежни правила треба да се спроведуваат следните активности: оперативно планирање на работењето, режим на работа во реално време и post-mortem анализа.

ОДС треба да собира податоци за сите корисници на дистрибутивниот систем, потребни за прогнозирање на тековните/годишните потреби од електрична енергија и моќност, како и за предвидувањата за месечната потрошувачка и за максималните и минималните оптоварувања на дистрибутивниот систем.

Врз основа на податоците, собрани во согласност со ставот 2 на овој член, ОДС треба да изврши оперативна анализа за тековното/годишното водење на дистрибутивниот систем, која опфаќа:

- испитувања потребни за планирање на одржувањето на дистрибутивниот систем; - пресметка на границите на дистрибутивниот капацитет и - проверка на доверливоста на дистрибутивниот систем. При подготовката на работата на дистрибутивниот систем треба да се провери планот

на работењето во годината n и притоа да се опфатат годината (n+1) и годината (n+2) дополнително , во преодниот период.

Член 57

Оперативни планови Врз основа на податоците од членот 56 ставот 2 и податоците за одржување,

реконструкција и за развој на дистрибутивниот систем, а со цел обезбедување сигурно, доверливо и ефикасно водење на дистрибутивниот систем, ОДС изготвува оперативни планови за водење на дистрибутивниот систем и тоа:

- годишен план за водење на дистрибутивниот систем, за наредната година, до 30-ти ноември;

- месечен план за водење на дистрибутивниот систем, за наредниот месец, до 25-тиот ден од тековниот месец и

- седмичен план за водење на дистрибутивниот систем, за наредната седмица, до вторник до 12:00 часот од тековната седмица.

Член 58

Координација за ревизиите на опремата и на постројките на точките на поврзување со преносниот систем

ОДС и Дистрибутерот доставуваат Предлог-годишен план за ревизии на постројки и на

објекти, директно поврзани со преносниот систем, за наредната година, најдоцна до 30 октомври до ОЕЕС. Предлогот се подготвува врз основа на потребите за поправка и за одржување на постројки, уреди или опрема на место на точката на поврзување со преносниот систем.

Предлог-годишниот план за ревизии содржи особено: - идентификација на постројката, опремата или на уредот за кој се бара ревизија; - планирано времетраење на ревизијата и - предлог за датумот и за часот на почеток на ревизијата или за временски период во кој

може да се реализира ревизијата. По извршените консултации и координација меѓу ОЕЕС, ОДС и Дистрибутерот, како и

со поединечни засегнати корисници, се утврдува Финален годишен план за ревизија на опремата и постројките на точките на поврзување со преносниот систем, за наредната година, најдоцна до 30 ноември од тековната година.

По прифаќањето, Годишниот план за ревизии на опрема и на постројки на точките на поврзување со преносниот систем може да претрпи измени само во согласност со ОЕЕС.


23 од 81

Член 59 Годишна програма за ревизии на елементите

од дистрибутивниот систем Дистрибутерот доставува прелиминарна годишна програма за потребни ревизии на

елементите од дистрибутивниот систем, за наредната година до ОДС.. Предлогот се подготвува врз основа на потребите за поправка и за одржување постројки, уреди, водови и опрема.

Дистрибуираните производители доставуваат, предлог-план за ревизија на производните единици и на опремата, со предлог-датум за секоја поединечна ревизија и за можната флексибилност на временските термини, односно за најраниот датум за почеток и за најдоцниот датум за завршување на ревизијата, до ОДС.

По извршени консултации и усогласувања со Дистрибутерот, дистрибуираните производители и со одделни корисници на дистрибутивниот систем, за кои ОДС смета дека е неопходно, ОДС донесува Годишна програма за ревизии на елементите на дистрибутивниот систем.

ОДС е должен да обезбеди реализација на усвоената Годишна програма за ревизија, освен во случај на нарушувања во дистрибутивниот систем, предизвикани од виша сила.

Член 60

Процедури за исклучување ОДС по предходно одобрување од РКЕ е должен да донесе и објави процедури за

исклучување на објекти или на делови од дистрибутивниот систем, опфатени со годишните програми од член 59 на овие Мрежни правила.

4.2. УПРАВУВАЊЕ СО ДИСТРИБУТИВНИОТ

СИСТЕМ


Целта на управувањето со дистрибутивниот систем е да се обезбеди доверлива и

квалитетна испорака на електрична енергија на сите корисници на електрична енергија, според важечките технички стандарди, прописите и според овие Мрежни правила.

Управувањето со дистрибутивниот систем е процес кој ги обединува следните функции:

- надзорот и контролата на работата на дистрибутивниот систем; - оперативното управување со дистрибутивниот систем и - спроведувањето на оперативните планови, како и ограничување на влијанието на

пречки и дефекти, на манипулациите со расклопната опрема, на регулацијата на напонот и на надзорот над работата на заштитните, телекомуникациските и на останатите уреди за пренос на податоци, и обезбедување на дополнителни услуги во дистрибутивниот систем по барање на корисниците на дистрибутивниот систем.

Член 62

Информации за надзор Надзорот врз дистрибутивниот систем и работата на дистрибутивниот систем, ОДС го

остварува врз основа на информациите добиени од: - дистрибутивниот диспечерски центар; - од центрите за управување по одредени трансформаторски станици, во кои постои 24-

часовен персонал (вклопничари) со евиденција за писмени записи; - од дистрибуираните производители, преку телефон, при што истите се проследени со

аудио записи или писмени записи; - од корисниците на дистрибутивниот систем, преку телефон, при што истите се

проследени со аудио записи или писмени записи;


24 од 81

- од ОЕЕС, преку писмени дописи, факсови, електронска пошта и преку далечинско исчитување податоци (on-line), од системите за далечинско управување.

- од дистрибутерот за погонската состојба на елементите од дистрибутивниот систем, преку телефон и преку радио врски, евидентирани со аудио записи и со писмени дописи.

Член 63

Планирање на телекомуникациски и на SCADA/DMS системи Заради остварување надзор и управување со дистрибутивниот систем, ОДС е должен да

обезбеди ефикасна комуникација меѓу дистрибутивниот диспечерски центар и постројките од дистрибутивниот систем, поради што е потребно да планира и развој на телекомунакциските системи, на SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) системот и на DMS (Distribution Management System) системот во рамките на планирањето на развојот на дистрибутивниот систем.

Член 64

Размена на информациите за оперативно водење на дистрибутивниот систем ОДС разменува информации за одредена точка од дистрибутивниот систем со

Дистрибутерот, со дистрибуираните производители, со ОЕЕС, како и со потрошувачите, со кои е договорно предвидено тоа, а особено за:

- повратната информација за положбата на одделна прекинувачка опрема; - за вредноста на одделни мерни големини (струјата, напонот, активната и реактивната

моќност, фреквенцијата); - за одделни аларми од делот на постројката; - за податоците за дејствување на заштитата во постројките; - за настаните на местото на разграничување; - за одделните параметри за квалитетот на електрична енергија и - за останатите податоци, важни за водењето на режимот на работа.

Член 65

Анализа на работата на дистрибутивниот систем ОДС дневно извршува анализа на работата на дистрибутивниот систем и подготвува

месечни, полугодишни и годишни извештаи за вклопните состојби на дистрибутивниот систем, за настаните и за загубите во дистрибутивниот систем.

Врз основа на анализите, ОДС подготвува полигодишен и годишен статистички извештај за нарушувањата во дистрибутивниот систем и истите го доставува до РКЕ.

Врз основа на резултатите од месечните, полугодишните и годишните извештаи, ОДС предлага и/или презема мерки за подобрување на сигурноста на работата на дистрибутивниот систем.

Член 66

Загуби во дистрибутивниот систем ОДС и Дистрибутерот ги следат, ги анализираат и ги пресметуваат загубите во

дистрибутивниот систем. ОДС и Дстрибутерот предлагаат решенија и преземаат мерки за намалување на

загубите, при што е потребно да бидат исполнети условите за нормален режим на работа на дистрибутивниот систем.

ОДС и Дистрибутерот доставуваат полугодишни и годишни извештаи до РКЕ за настанатите загуби во дистрибутивниот систем како и за решенијата и преземените мерки за намалување на загубите во дистрибутивниот систем.


25 од 81

Член 67 Договор за управување со постројката од корисникот на дистрибутивниот систем Корисникот на дистрибутивниот систем може да побара од ОДС да врши управување

на неговите постројки, за што двете страни склучуваат Договор за управување со постројка.

Во случај да не биде склучен Договорот од ставот 1 од овој член, корисникот на дистрибутивниот систем е должен да му овозможи на ОДС пристап до неговата постројка и да му овозможи манипулации на елементите од постројката, кои се потребни за управување со дистрибутивниот систем.

Член 68

Режими на работа на дистрибутивниот систем Работењето на дистрибутивниот систем може да биде во нормален режим на работа, во

нарушен режим на работа и во вонреден режим на работа.

Член 69 Нормален режим на работа на дистрибутивниот

систем Нормален режим на работа на дистрибутивниот систем е кога: - сите потрошувачи се снабдуваат со електрична енергија; - напоните во мрежата, како и на точката на поврзување на корисниците на

дистрибутивниот систем, се во границите меѓу дозволениот максимален и минимален напон;

- оптоварувањето на сите елементи на дистрибутивниот систем се помали од технички дозволените вредности и

- струите на куса врска во сите јазли на дистрибутивниот систем се помали од прекинувачката моќност на соодветните прекинувачи.

Член 70

Нарушен режим на работа Нарушен режим на работа на дистрибутивниот систем има кога постојат отстапувања

од нормалниот режим на работа, дефиниран во членот 69 од овие Мрежние правила. Во случај на појава на нарушен режим на работа на дистрибутивниот систем, ОДС е

надлежен и одговорен за спроведување на сите потребни мерки за: - локализирање и изолирање на причините за нарушениот режим на работа; - за спречување на понатомошно ширење на нарушувањето; - за обезбедување на снабдувањето со електрична енергија, на што е можно поголем

број потрошувачи, и - за воспоставување на нормален режим на работа. При примена на мерките во услови на нарушен режим на работа, ОДС е должен да ги

утврди причините за нарушениот режим и да воспостави топологија на дистрибутивен систем, врз основа на расположиви информации од системот за далечинско водење, на информации добиени од ОЕЕС и од корисниците на дистрибутивниот систем.

Член 71

Обезбедување информации во услови на нарушен режим на работа При нарушен режим на работа на дистрибутивниот систем, по барање на ОДС,

корисниците на дистрибутивниот систем се должни да му достават соодветни информации, поврзани со појавата на нарушен режим на работа.

ОДС мора да ги зачува сите записи за нарушениот режим на работа на дистрибутивниот систем.

На барање на корисникот на дистрибутивниот систем, ОДС мора да обезбеди увид во записот за нарушениот режим на работа.


26 од 81

Член 72 Вонреден режим на работа

Вонреден режим на работа на дистрибутивниот систем настанува во случаи кога постои

опасност од прекин на снабдување со електрична енергија на голем дистрибутивен регион или кога постои опасност од распаѓање на електроенергетскиот систем поради:

- испаѓање на поединечни елементи од дистрибутивниот систем; - испаѓање на поединечни елементи од преносниот систем; - испаѓање на генераторска единица; - пад на фреквенцијата во електроенергетскиот систем на 49,00 Hz или под 49,00 Hz

или - преоптоварување на дел од опремата. Во случај на вонреден режим на работа на дистрибутивниот систем или на

електроенергетскиот систем, ОДС може, без претходна најава, да исклучи одредени корисници на дистрибутивниот систем заради спречување на понатамошно ширење на нарушувањата.

ОДС треба да ги инсталира и да ги одржува уредите со кои треба да обезбеди автоматско исклучување на дел од оптоварувањето, според критериумите дадени во Мрежните правила за пренос.

Член 73

Одбранбен план и ограничување на дефекти од голем размер

ОДС е должен да изработи Одбранбен план и истиот да го усогласи со ОЕЕС и со

дистрибуираните производители. Одбрабен план е план во кој се вклучени сите технички и организациски мерки, како и

мерките за автоматско потфрекфентно растоварување, за спречување на ширењето на причините за вонредниот режим на работа, кои би довеле до распаѓање на дистрибутивниот систем.

При изработка на Одбрабениот план, покрај преземањето на предвидените преветивни и корективни дејства, ОДС е должен да предвиди преземање мерки, со кои, во случај на големо нарушување на делови од дистрибутивниот систем, ќе овозмозможи тие делови, во најбрз можен рок, да се оспособат за воспоставување нормално напојување на корисниците на дистрибутивниот систем со електрична енергија.

ОДС го спроведува Одбранбениот план во согласност со овие Мрежни правила, со Мрежните правила за пренос, како и со друг пропис.

Ако при изработка на Одбранбениот план се потребни испитувања на дистрибутивниот систем, кои можат да предизвикат нарушувања или исклучувања на поедини корисници на дистрибутивниот систем, ОДС ќе одлучи дали ќе ги реализира истите.

Во случај ОДС да заклучи дека се потребни овие испитувања, истите ќе ги реализира во договор и во согласност со корисниците на дистрибутивниот систем.

Во согласност со барањата на ОЕЕС и во согласност со упатствата за нарушен режим на работа и за вонреден режим на работа, ОДС е должен да им ги ограничи моќноста и енергијата на корисниците доколку е загрозена сигурноста на работата на дистрибутивниот систем или доколку постои опасност од распаѓање на дистрибутивниот систем.

Одбранбениот план треба да содржи податоци за повторно враќање на системот во нормален режим на работа, во случај на евентуален распаѓање.

Член 74

Ограничување на потрошувачката ОДС треба да подготви план и постапки за ограничување на потрошувачката во

следните случаи: - виша сила,


27 од 81

- испаѓање на електрана или на преносен елемент, - долготраен недостиг на енергија или на преносен капацитет, - одлуки на надлежни државни органи и - воена, вонредна и кризна состојба. ОДС го изготвува Планот за ограничување на потрошувачката и истиот треба да биде

одобрен од РКЕ. Член 75

Оперативно растоварување на системот На барање на ОЕЕС за големината за растоварување на електроенергетскиот систем,

ОДС ќе изготви Предлог-план за ограничување на потрошувачката во рамки на дистрибутивниот систем преку намалување на напонот и/или преку исклучување на одредени корисници на дистрибутивниот систем.

Планот за ограничување на потрошувачката содржи дефинирани групи на корисници на дистрибутивниот систем, во овој случај потрошувачи, распоред и времетраење на исклучувањето на овие групи, во зависност од големината на недостатокот на моќноста или на електричната енергија во електроенергетскиот систем.

Во случај кога ОЕЕС бара од ОДС итно оперативно растоварување на системот, поради недостаток на моќност, за да го заштити целокупниот електроенергетски систем, ОДС е должен веднаш да дејствува оперативно,, а потоа да ги информира корисниците на дистрибутивниот систем и да подготви информација за спроведеното ограничување на потрошувачката за РКЕ.

ОДС и Дистрибутерот ќе дефинираат групи на потрошувачи за различни степени на ограничување на потрошувачката, со цел да се постигнат очекувани ефекти од ограничувањето.

При утврдувањето на големината на овие групи, треба да се земе предвид категоријата на потрошувачи, дефинирана во Условите за снабдување со електрична енергија.

ОДС и Дистрибутерот треба секоја година да ги усогласуваат овие групи, како и соодветното очекувано растоварување на оптоварувањето од овие групи. Планот треба да биде расположив за увид, во секое време, на сите корисници на дистрибутивниот систем кај кои е можно да се воведе ограничување на потрошувачката.

Во случај на ограничување на потрошувачката, во согласност со ставот 1 и ставот 2 од овој член, ОДС, Дистрибутерот и Снабдувачот немаат обврска неиспорачаната електрична енергија дополнително да им ја испорачаат на корисниците на дистрибутивниот систем.

Член 76

Ургентно намалување на оптоварувањето Во случаи на испаѓање на генераторски единици и/или испаѓање на преносни

капацитети, или на небалансираност меѓу производството и потрошувачката, ОЕЕС може да бара, брзо и за кратко време, да се исклучат одредени делови од дистрибутивниот систем или група потрошувачи, заради одржување на режимот на работа на електроенергетскиот систем во дозволени граници, или заради справување со оперативни проблеми, како што се недозволено ниво на напонот или термичко преоптоварување.

Во случаите од ставот 1 од овој член, ОДС има право, преку системот за далечинско управување, да исклучи одредена група потрошувачи.

Член 77

Корисници на кои не може да им се прекине испораката на електрична енергија

На корисниците на дистрибутивниот систем на кои не може да им се прекине

испораката на електрична енергија, утврдени со Условите за снабдување, може да им се прекине испораката на електрична енергија, во согласност со членот 70 и членот 72 од овие Мрежни правила, при што испораката на електрична енергија на овие корисници се прекинува на крај.


28 од 81

Член 78 Резервен извор за производство на електрична

енергија Корисниците на електрична енергија, од членот 77 од овие Мрежни правила, се должни

да обезбедат сопствен извор за производство на електрична енергија, во функција на резервно снабдување со електрична енергија, во случај на прекини на испораката на електрична енергија од дистрибутивниот систем.

Член 79

Намалување на напонот Како мерка за налаување на оптоварувањето ОДС може да го намали напонот на

целокупниот дистрибутивен систем и во пооделни трансформаторски станици во согласност со аранжманите договорени со ОЕЕС, во рамки на шемите за редуцирање на оптоварувањето на контролиран начин.

Член 80

Одговорност за ограничување на испорака ОДС нема материјална и/или нематеријална одговорност за ограничувањата и/или

прекинувања на испорака на електрична енергија, во случаи на настанување на околности, во согласност со членот 70, членот 72, членот 74, членот 75, членот 76 и членот 77 од овие Мрежни правила.

Член 81

Сигурност на снабдување ОДС е должен да обезбеди сигурно функционирање на точките на приклучување со

преносниот систем кои се во негова сопственост заради обезбедување на континуирано снабдување со електрична енергија.

ОДС не може да обезбеди сигурно и континуирано снабдување со електрична енергија при:

- дефекти во дистрибутивниот систем или во постројките на корисниците; - при дефекти во преносниот систем на електрична енергија; - при прекини поради планирано одржување и приклучување на нови објекти и - при околности и настани кои се надвор од контрола на ОДС (виша сила). За да обезбеди сигурно и континуирано снабдување со електрилчна енергија, ОДС има

право да го исклучи корисникот на дистрибутивниот систем во случај ако инсталациите на корисникот или употребата на електрична енергија од негова страна се такви што влијаат на работата на дистрибутивниот систем или што предизвикуваат нарушувања кај други потрошувачи.

Во случај на настанување на околностите од став 2 од овој член, ОДС ќе настојува да го обнови снабдувањето што е можно побрзо и во границите на можностите на дистрибутивниот систем.

Член 82

Повторно вклучување на напојувањето Времето на повторно вклучување на напојувањето зависи од видот на прекинот и тоа: - прекин поради дефект и - планирани исклучувања.

Член 83

Прекин поради дефект Во случај на прекини во испораката на електрична енергија поради дефект, ОДС треба

да воспостави повторно снабдување во најкраток можен рок.


29 од 81

Во случаи на лоши временски услови и тешко пристапни терени, прекинот може да биде и подолготраен, при што ОДС ќе ги информира потрошувачите за причините на прекинот и за очекуваното траење на неговото отстранување преку средствата за јавно информирање.

Член 84

Планирани исклучувања ОДС може привремено да исклучи одделни корисници на дистрибутивниот систем

заради извршување на следните планирани работи: - прегледи, испитувања или контролни мерења; - редовно или вонредно одржување; - ремонт; - приклучување на нови корисници; - доградба или реконструкција на дистрибутивната мрежа. Во случаите од став 1 на овој член, ОДС е должен да ги извести корисниците на

дистрибутивниот систем за настанатото планирано исклучување на начин и во рокови утврдени во Условите за снабдување со електрична енергија.

Член 85

Исклучување на корисник на дистрибутивниот систем

ОДС и Дистрибутерот имаат право да го исклучат корисникот на дистрибутивниот

систем во случај ако: - е неовластено приклучен на дистрибутивниот систем, во согласност со членот 53 од овие

Мрежни правила; - ако корисникот не дозволува пристап на имотот кој е во негова сопственост или во

негово владение заради спречување на ОДС и Дистрибутерот да вршат мерење, исчитување, контрола, баждарење, замена, вградување, дислокација на мерни уреди и на опрема, или да утврдат дали се врши кражба на електрична енергија преку приклучокот ;

- ако не платил за количини преземена електрична енергија, во согласност со Условите за снабдување со електрична енергија и Договорот за снабдување со електрична енергија;

- ако по исклучувањето од дистрибутивниот систем од страна на ОДС и на Дистрибутерот, корисникот повторно самоволно се приклучил на дистрибутивниот систем;

- ако корисникот врши испорака или презема електрична енергија и/или моќност преку мерен уред и/или мерна опрема која не е вградена од Дистрибутерот или која претходно не е примена, евидентирана и пломбирана од Дистрибутерот;

- ако корисникот не го извести ОДС и/или Дистрибутерот за кражба, за оштетување на броило и/или на останатата мерна опрема, за отстранување пломби, за оштетување на мерниот орман, вградени на имот на корисникот на дистрибутивниот систем, поради што е оневозможено правилно регистрирање на испорачаната/преземената количина на електрична енергија и/или моќност;

- ако постоечкиот потрошувач одбие и не склучи Договор за снабдување со електрична енергија со Снабдувачот;

- ако корисникот приклучи друг корисник на дистрибутивниот систем, преку своите електроенергетски објекти, уреди или инсталации без согласност на Дистрибутерот;

- ако тоа е наложено од страна на надлежен суд или друг надлежен орган; - ако користењето на објектите, уредите и инсталациите од корисникот на

дистрибутивниот систем предизвикува непосредна опасност по животот и здравјето на луѓето и имотот;

- ако корисникот побара од ОДС или Дистрибутерот исклучување од дистрибутивниот систем;

- ако истече рокот на важење на Решението за издавање согласност за приклучување на дистрибутивниот систем во согласност со членот 34 и

- ако потрошувачот ја промени намената на електричната енергија, дефинирана во Решението за согласност за приклучување на потрошувач на дистрибутивниот систем, од членот 31 од овие Мрежни правила, а притоа не го информира ОДС и/или Дистрибутерот за направената промена на намената.


30 од 81

По престанувањето на причините за исклучување на корисникот на дистрибутивниот систем, од ставот 1 на овој член, ОДС ќе изврши повторно приклучување на корисникот на дистрибутивниот систем, кој е должен да плати надомест, во согласност со ценовник којшто, по претходно одобрување од РКЕ, го донесува и го објавува ОДС.

Субјектите кои преземаат електрична енергија на начин утврден во ставот 1, алинеите 1, 2, 4, 5, 6, 8 и 14 од овој член, им се пресметува за неовластено преземање на електрична енергија, во согласност со Условите за снабдување со електрична енергија.

Покрај обврската за плаќање на неовластено преземената електрична енергија, субјектите, од ставот 1, алинеите 1, 2, 4, 5, 6, 8 и 14 од овој член, се должни да платат и надомест за повторно приклучување на дистрибутивниот систем, во согласност со став 2 од овој член.

Член 86

Исклучување на група на потрошувачи на определено подрачје

ОДС и Дистрибутерот имаат право да извршат исклучување на група потрошувачи на

определено подрачје, во случај кога исклучувањето на поединечен корисник, согласно членот 85, не е можно поради физички загрозената безбедност на животот на овластените лица и на имотот на ОДС и/или на Дистрибутерот, а органот на државната управа, надлежен за заштита на јавниот ред и мир, по претходно писмено барање од ОДС или Дистрибутерот, не обезбедил безбедност на животот на овластените лица и на имотот на ОДС и/или на Дистрибутерот, и тоа само кога загубите на електрична енергија на тоа подрачје се поголеми од износот на техничките загуби коишто РКЕ ги признава во Правилникот за начин и услови за регулирање на цени на електрична енергија.

4.3. УСЛУГИ ВО ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ


Услугите во дистрибутивниот систем се нераспределиви и распределиви. Нераспределиви услуги во дистрибутивниот систем се оние услуги за кои трошоците не

се деливи, така што истите ги поднесуваат сите корисници на дистрибутивниот систем. Нераспределиви услуги во дистрибутивниот систем се: - водењето на режим на работа на дистрибутивниот систем; - одржувањето на напонот на дистрибутивниот систем во рамки на пропишаните

граници; - повторното воспоставување на напојување по нарушување; - управување со уредите за тарифи и - управувањето со уредите за јавно осветлување. Управувањето со уредите за тарифи и со уредите за јавно осветлување, ОДС и

Дистрибутерот го извршуваат во согласност со Тарифниот систем, како и во согласност со техничките прописи.

Услугите се распределиви ако е познат извршителот на одредена услуга и корисникот на таа услуга, во познат обем, така што, врз таа основа, може да се распределат трошоците.

ОДС и Дистрибутерот во соработка со одредени корисници на дистрибутивниот систем кои располагаат со соодветни уреди и со можности за давање услуги, обезбедуваат услуги на сите потрошувачи и корисници на дистрибутивниот систем.

Распределиви услуги во дистрибутивниот систем се: - обезбедувањето на поголемо количество на реактивна енергија на одредени

корисници на дистрибутивниот систем; - обезбедувањето на квалитетно снабдување, подобро од стандардното и - обезбедување на останати нестандардни услуги. ОДС е должен да има надзор над распределивите услуги во дистрибутивниот систем и

да утврди начин и услови на користење на соодветните услуги.


31 од 81

Врз основа на годишните планови, ОДС и Дистрибутерот ги договараат условите за обезбедување на одредени распределиви услуги со Снабдувачот и со корисниците на дистрибутивниот систем.

Врз основа на потребите, ОДС и Дситрибутерот ги договараат потребните помошни услуги со одредени корисници на дистрибутивниот систем кои поседуваат можност за нивна реализација. Изборот на корисниците на дистрибутивниот систем се спроведува во согласност со критериумите за минимални трошоци за работа на дистрибутивниот систем.

Посебните услуги во дистрибутивниот систем се мерните услуги, кои се дефинирани во поглавјето 5 од овие Мрежни правила.

Член 88

Нераспределиви услуги во дистрибутивниот систем

а. Водење режим на работата на дистрибутивниот систем Услугата водење на режимот на работата на дистрибутивниот систем оперативно ја

врши дистрибутивниот диспечерски центар, во согласност со овие Мрежни правила. б. Одржување на напонот на дистрибутивниот систем во рамки на пропишаните

граници Услугата одржување на напонот во мрежата е услуга со која напоните во

дистрибутивниот систем се одржуваат во рамки на пропишаните граници. Одговорност за одржување на напонот имаат ОДС и ОЕЕС. При одржувањето на напонот учествуваат уште и дистрибуираните производители и потрошувачите, кои со ОДС го договараат тоа како вршење помошна услуга.

Условите за компензација на реактивната моќност кај корисниците на дистрибутивниот систем, заради обезбедување напон во пропишани граници, на соодветното напонско ниво и на пресметковните мерни места, се утврдуваат со Договорот за приклучување на дистрибутивниот систем.

Референтниот регулациски напон и начинот на регулација на среднонапонската страна на трансформаторот 110/X kV ја определува ОДС, а во посебни случаи, тоа го прави во соработка со ОЕЕС.

За осигурување на пропишаните граници за отстапување на напонот во дистрибутивниот систем, трансформаторите со 110/X kV трансформација мора да имаат автоматска регулација на напонот, најмалку со степени ±10 x 1,5%, а трансформаторите во среднонапонската мрежа мора да имаат регулација на напонот во безнапонска состојба во опсег од најмалку ±2 x 2,5% од номиналниот напон.

Отстапувањето од номиналниот напон во нормален режим на работа, може да се движи во пропишаните граници.

в. Повторно воспоставување на напојувањето по нарушување ОДС во рамките на своите надлежности обезбедува нормален режим на работа на

дистрибутивниот систем, како и повторно воспоставување на напојувањето по настанато нарушување во дистрибутивниот систем, во преносниот систем или по распаѓање на електроенергетскиот систем. За таа цел ОДС го изготвува Одбранбениот план, утврден во согласност со членот 73 од овие Мрежни правила.

г. Управување со уреди за тарифи ОДС и Дстрибутерот вршат стандардно управување со тарифите, преку системите за

управување со уреди за тарифи на пресметковните мерни места кај корисниците на дистрибутивниот систем.

ОДС и Дстрибутерот се надлежни за развојот, изградбата и за одржувањето на системите за управување со уредите за тарифи.

д. Управување со уредите за јавно осветлување Управување со уредите за јавно осветлување е услуга која подразбира управување со

јавното осветлување на стандарден начин и во одредено време.


32 од 81

ОДС и Дстрибутерот ја обезбедуваат оваа услуга преку користење на системот за мрежно тон-фреквентно командување, вклопни часовници, форели и слично.

Член 89

Распределиви услуги во дистрибутивниот систем a. Обезбедување на квалитетот на електричната енергија, подобар од

стандардниот Во случај на барање квалитет на електрична енергија, подобар од стандардниот, ОДС и

Дистрибутерот ги утврдуваат условите за таквиот квалитет со корисникот на дистрибутивниот систем во посебен договор.

б. Обезбедување на останати нестандардни услуги ОДС и Дистрибутерот ги утврдуваат останатите нестандардни услуги со корисникот на

дистрибутивниот систем во посебен договор.

4.4. ЗАЕДНИЧКИ ОПЕРАТИВНИ ИНФОРМАЦИИ


ОДС, Дистрибутерот и корисниците на дистрибутивниот систем се должни да

разменуваат оперативни информации, особено за: - проценката на можните ризици и преземањето на соодветни интервенции; - за неопходните детални информации за одредени интервенции и настани; - за анализите на импликациите на одредена интервенција или на настан во

дистрибутивниот систем и - за информациите од заеднички истраги на одредени настани.

Член 91

Известувања за интервенциите Дистрибутерот и корисниците на дистрибутивниот систем треба да доставуваат

известувања за планираните интервенции врз прекинувачката опрема до ОДС. Дистрибутерот треба да достави известување за спроведување на Планот за

исклучувања на постројките или елементите на дистрибутивниот систем до ОДС. Дистрибуираниот производител треба да доставува известувања за синхронизацијата на

генераторските единици до ОДС. Известувањата од ставот 1, 2 и 3 на овој член треба да содржат доволно податоци за

интервенцијата, за да се овозможи, ОДС да ги анализира и да ги оцени последиците и ризиците од планираната интервенција врз работата на дистрибутивниот систем.

Известувањето од ставот 4 од овој член треба да се достави најдоцна 24 часа пред планираниот почеток на интервенцијата, за да се овозможи, ОДС навремено да ги изврши потребните подготовителни работи во дистрибутивниот систем и да ги извести сите учесници, опфатени со планираната интервенција.

Член 92

Известувања за настани во дистрибутивниот систем

Дистрибутерот и корисниците на дистрибутивниот систем се должни да доставуваат до

ОДС известувања кои содржат податоци за настани во дистрибутивниот систем за следните случаи:

- кога погонските услови на постројката или на дел од постројката го надминуваат дозволениот капацитет и можат да претставуваат ризик за лицата што работат со нив;

- при активирање на кој било аларм или индикација за работни услови кои отстапуваат од нормата;


33 од 81

- при нарушувања во снабдувањето со електрична енергија; - при прекин или при дефект на постројката или на дел од постројката; - при прекин или при дефект на системот за управување, системот за комуникации или

на мерниот систем; - при инциденти поврзани со луѓе и - при пожари, еколошки инциденти и при други ургентни настани кои имале неповолно

влијание врз редовниот режим на работа. Во случај кога се работи за точките на приклучување со преносниот систем, ОДС е

должен да ги доставува известувањата за случаите од ставот 1 на овој член до ОЕЕС.

4.5. ТЕСТИРАЊЕ И МОНИТОРИНГ

Член 93 Тестирање и мониторинг

За да се обезбеди ефикасна работа на дистрибутивниот систем, ОДС и Дистрибутерот

изведуваат тестирање и/или спроведуваат мониторинг на влијанието од опремата на корисниците на дистрибутивниот систем врз дистрибутивниот систем.

ОДС и Дистрибутерот треба да изведат тестирање и/или да спроведат мониторингна квалитетот на снабдувањето со електрична енергија на различни точки од мрежата, во одредени временски интервали, вклучувајќи ги и точките на поврзување со преносниот систем.

Барањето за тестирање и/или за мониторинг, во однос на квалитетот на снабдување, може да биде иницирано од страна на корисникот на дистрибутивниот систем.

ОДС и Дистрибутерот се должни да постапат по барањето од ставот 3 на овој член и да го известат корисникот на дистрибутивниот систем за резултатите од тестирањето или од мониторинг, како и за преземените мерки ако тоа го барат овие резултати.

Член 94

Тестирање и следење во точката на поврзување на корисникот Доколку резултатите од тестовите и/или од мониторинг, од членот 93, покажуваат дека

корисникот на дистрибутивниот систем работи надвор од дозволените технички граници, корисникот треба да биде информиран официјално и да биде задолжен да постапи според наодите од тестирањето и/или од мониторинг, а трошоците за изведените тестови и за мониторингот, во тој случај, ќе паднат на товар на корисникот на дистрибутивниот систем.

Доколку корисникот на дистрибутивниот систем не се согласува со наодите од тестирањето и мониторингот од став 1 на овој член корисникот може во рок од 15 дена од денот на приемот на наодите да достави приговор до Државниот инспекторат за техничка инспекција

Ако во постапката по приговорот од став 2 на овој член се утврди дека приговорот има основа, корисникот нема обврска да ги плати трошоците од став 1 на овој член, а ОДС и Дистрибутерот ќе ги надоместат трошоците за тестовите и мониторингот извршени од Државниот инспекторат за техничка инспекција.

Член 95

Обврски по тестовите и мониторингот Корисникот на дистрибутивниот систем кој работи надвор од дозволените технички

граници, е должен да ја поправи состојбата на своите уреди, или да ги исклучи уредите што предизвикуваат проблеми во работата на дистрибутивниот систем, во спротивно ќе биде исклучен од дистрибутивниот систем, во согласност со Договорот за снабдување со електрична енергија.


34 од 81

4.6. КООРДИНАЦИЈА НА БЕЗБЕДНОСТА

Член 96 Систем за координација на безбедноста во

дистрибутивниот систем Дистрибутерот и ОДС донесуваат Систем за координација на безбедноста во

дистрибутивниот систем во кој се дефинираат безбедносните мерки и постапки за работа, а кои произлегуваат од законските акти и прописи за работата на дистрибутивниот систем.

Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем ги специфицира принципите и постапките, како и соодветната документација, за да се обезбеди безбедност и сигурност за сите кои ја извршуваат интервенцијата.

Дистрибутерот и ОДС ќе ги применуваат постапките од Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем и во случаи на интервенција на точката на поврзување со корисник на дистрибутивниот систем кога треба да се работи на страна на дистрибутивниот систем, или на страна на постројката и на уредите на корисникот на дистрибутивниот систем.

Корисникот на дистрибутивниот систем е должен да се придржува кон Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем.

Системот за координација на безбедност во дистрибутивниот систем треба да го вклучува и следното:

- описот на планираните зафати, тестирања или на мониторинг на елементите на дистрибутивниот систем;

- придружните безбедносни мерки и предупредувања и - временскиот распоред на потребните известувања.

Член 97

Документација за Системот за координација на безбедноста

ОДС, Дистрибутерот како и корисниците на дистрибутивниот систем треба секој, во

сопствениот систем за документација за настани и интервенции во дистрибутивниот систем, да ја внесе и целата документација за преземените безбедносни мерки за работа и за заштита на околината, предвидени со Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем на точките на поврзување на корисникот на дистрибутивниот систем.

Ова документација треба да биде чувана најмалку пет години од моментот на настанот или на интервенцијата.

Член 98

Систем за координација на безбедноста на точките на поврзување со преносниот систем

Работата и управувањето со трансформаторските станици во кои постојат точки на

поврзување меѓу преносниот и дистрибутивниот систем се дефинирани, меѓу ОДС, ОЕЕС и Вршителот на дејноста пренос на електрична енергија со посебен протокол кој вклучува и мерки за безбедно работење, кои се дел од Системите за координација на безбедноста во преносниот и дистрибутивниот систем.

Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем треба да опфати и снимање и архивирање на преземените мерки, во согласност со пропишаните безбедносни постапки, кога се изведува работа на високонапонска постројка и/или на уред во должина на границата на разграничување и на управување.


35 од 81

Член 99 Примена на Системот за координација

на безбедноста За секоја интервенција во точките на поврзување на преносниот и дитрибутивниот

систем треба да се води документација со соодветни обрасци, договорени и прифатени од двете страни.

Во обрасците треба да се наведат сите потребни постапки за реализирање на предвидента интервенција, вклучувајќи и: исклучувања, изолирање на работното место од пробив на напон, потребни заземјувања, опис на предвидента интервенција, како и кој е одговорен за обезбедувањето на мерките за безбедноста. По извршената интервенција треба да бидат дефинирани активностите/постапките за повторно воспоставување на нормалниот режим на работа на дистрибутивниот систем.

По извршувањето на интервенцијата потребно е да се изготви извештај за почитување на постапките, предвидени со системот за координација на безбедноста, прифатен од ОДС, ОЕЕС и од Вршителот на дејноста пренос на електрична енергија.

Член 100

Безбедност за заштита на околината При секоја интервенција во дистрибутивниот систем, потребно е да се осигури

безбедноста на околината на местото на интервенцијата, од аспект на исполнување на стандардите за заштита на животната средина.

Доколку при одделни интервенции постојат ризици од контаминација или слично, треба да се преземат следните мерки за безбедност на околината:

- запознавање на персоналот со потенцијалните ризици; - обезбедување на деконтаминирачка опрема и материјали и - пропишување процедура за постапки во таков случај.

5. ПРАВИЛА ЗА МЕРЕЊЕ

5.1. ВОВЕД

Член 101 Општи принципи

Со овие Правила за мерење се одредени минималните услови за мерење, собирање и за

размена на измерените параметри на електричната енергија на пресметковните мерни места во дистрибутивниот систем, заради овозможување на транспарентни и недискриминациски односи помеѓу ОДС и Дистрибутерот, од една страна и корисниците, приклучени на дистрибутивниот систем во Република Македонија, од друга страна.

Правилата за мерење се применуваат на пресметковните мерни места на корисниците на дистрибутивниот систем.

Со правилата за мерење се утврдуваат: - одговорноста и надлежноста на ОДС, на Дистрибутерот и на корисниците на

дистрибутивниот систем; - техничките и погонските карактеристики на мерните уреди; - точноста на броилата; - одобрувањето и регистрирање на броилата; - извршувањето на мерните услуги и - сопственоста над броилата. Во дистрибутивниот систем на Република Македонија на пресметковното мерно место

се вградуваат и се користат исклучиво броила кои имаат типско одобрение и важечки сертификат.


36 од 81

5.2. МЕСТО НА ИСПОРАКА НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА И ПРЕСМЕТКОВНО МЕРНО МЕСТО

Член 102

Место на испорака Место на испорака на електрична енергија е место во дистрибутивниот систем во кое

Дистрибутерот ја предава/презема електричната енергија на/од корисникот на дистрибутивниот систем.

Местото на испорака на електрична енергија го утврдува Дистрибутерот, во зависност од техничките можности на самото место и истото може да биде во или надвор од границите на имотот на корисникот на дистрибутивниот систем.

Член 103

Пресметковно мерно место Пресметковно мерно место е место во дистрибутивниот систем во кое со помош на

броила и со останата мерна опрема се врши мерење на параметрите на електричната енергија заради пресметка.

Местоположбата на пресметковното мерно место ја утврдува Дистрибутерот. Пресметковното мерно место во секое време мора да биде пристапно за ОДС, за

Дистрибутерот, за Снабдувачот и за корисникот на дистрибутивниот систем. Потрошувачот кој на една локација има повеќе пресметковни мерни места, може да има

едновремена регистрација на пресметковната моќност, во согласност со Барањето за согласност за приклучување и доколку истото е техничко изводливо.

5.2.1. Мерна опрема

Член 104

Мерна опрема Мерната опрема е во сопственост на Дистрибутерот. Составот, карактеристиките и местоположбата на мерната опрема ги одредува

Дистрибутерот. Дистрибутерот е должен да води грижа за документацијата за мерната опрема. Мерната опрема мора да биде сместена во мерни ормани за да се обезбеди заштита од

несоодветни температурни услови, од влага и од прашина, како и од оштетувања, од вибрации и од други влијанија.

Приклучните клеми и натписните плочи на мерните трансформатори, мерните приклучни кутии, осигурувачките уреди, броилата и сите нивни елементи, и уредите за управување со тарифи, како и другата опрема, преку која може да се влијае на точноста и исправноста на мерењето и/или на пресметката за електричната енергија и/или моќност, мора да бидат пломбирани, од страна на Дистрибутерот.

Дистрибутерот е должен да ги пломбира и/или да ги заклучи мерните ормани. Дистрибутерот и Снабдувачот се должни да регистрираат каква било повреда на

елементите на мерното место и на пломбата. Пломбата мора да го содржи жигот на Дистрибутерот и да биде поставена на начин

што оневозможува влијание врз мерењето и/или врз пресметката на електричната енергија и/или на моќноста.

Во случај на директен или далечински комјутерски пристап до мерните податоци, пристапот кон податоците од пресметковното мерно место мора да биде заштитено со однапред доделено право на пристап и тоа за:

- прибирање на мерните податоци; - за промена на времето и датумот; - за поставување параметри на нагодување, на тарифната програма и на останатите

функции и - за одредбите на комуникациските параметри.


37 од 81

Член 105 Состав на мерна опрема

Мерната опрема се состои од соодветна комбинација на: - мерни уреди:

- броила; - мерни струјни и напонски трансформатори и - вклопни часовници.

- од мерни и поврзувачки водови и приклучници; - од осигурувачки уреди:

- главни уреди за ограничување на струјата (осигурувачи или автоматски прекинувачи) за директни броила;

- осигурувачки елементи за заштита на мерните, на управувачките и на комуникациските уреди и

- осигурувачи на струјно оптоварување. - од уреди за управување со тарифите:

- вклопни часовници; - уреди за далечинско управување со тарифите и - комјутерска опрема за тарифирање.

- од комуникациски уреди и медиуми: - уреди за далечински пренос на мерните вредности и - комуникациски медиуми (сопствени и/или изнајмени парици, оптички кабел,

радио врска, ГСМ и други врски); - од уреди за пренапоска заштита на мерните елементи; - од останати уреди:

- уреди за регистрирање на средна моќност; - уреди за регистрирање на сумирани пресметковни вредности; - помошни релеа; - напојни единици; - напојни или одвојни трансформатори; - индикатори и - мерни ормани.

Член 106

Броила за електрична енергија Броилата за електрична енергија за директно мерење на низок напон се избираат така

што вредноста на максималната струја на броилото да биде еднаква или поголема од струјата која одговара на приклучната моќност.

Броилата за електрична енергија за индиректно и полуиндиректно мерење мора да овозможат мерење на секундарните мерни големини и вредности на мерните трансформатори. Броилата мора да имаат покажувач на насоката на регистрирање на енергијата.

На пресметковното мерно место каде е потребно двонасочно мерење на електричната енергија, броилата мора да ја мерат и да ја покажуваат енергијата во двете насоки.

Индукциските броила за мерење на активна и реактивна енергија мора да имаат вградено блокада за спротивно вртење на роторот на броилото.

Броилата за електрична енергија се делат според следното: - видот на електричната енергија што ја мерат:

- броила за активна енергија; - броила за реактивна енергија и - броила за мерења на активна и реактивна енергија.

- според технолошката изведба: - електромеханички и - електронски.

- според мерењата на примарни и/или секундарни мерни големини: - за директно мерење; - за полуиндиректно мерење, преку струјни мерни трансформатори и - за индиректно мерење, преку струјни и преку напонски мерни трансформатори.


38 од 81

- според насоката на мерењето: - за мерење на активна енергија: еднонасочни и двонасочни и - за мерење на реактивна енергија: еднонасочни, двонасочни, во 4 квадранти и - класа на точност која се избира според големината на потрошувачката и според

видот на потрошувачот. - според видот на приклучокот:

- трисистемски - 4 спроводника; - двосистемски - 3 спроводника и - еднофазен - 2 спроводника.

- според начинот на управувањето со тарифите: - со надворешно управување (екстерен вклопен часовник); - со вграден вклопен часовник и - со управувачки приемник.

- според видот на комуникацијата: - преку оптички кабел; - преку кабелски приклучок; - преку телекомуникациски приклучок и - безжично со дигитална мобилна телефонска мрежа (GSM и GPRS);

- според останатите параметри и тоа: - мерење на врвното оптоварување како средна вредност на моќноста за

пресметковен мерен интервал; - обезбедување збир од измерени вредности за интегрирање во кривата на

оптоварување; - циклично прикажување на основните пресметковни вредности и параметри на

броилото на дисплеј; - мерење на јачината на струјата во нултиот спроводник; - функција на претплата (при-пејд); - самоиспитување на броилото (Watch dog); - индикација за погрешен приклучок; - индикација за недозволени зафати и - обезбедување параметри за квалитетот на електрична енергија (број и траење на

прекинот на напојување, вкупен фактор на хармониски изобличувања и друго). Далечинското исчитување и поставувањето параметри на броилата може да се оствари

преку: - аналогна телефонска мрежа (PSTN); - дигитална телефонска мрежа (ISDN/ADSL); - дигитална мобилна телефонска мрежа (GSM и GPRS); - дигитална мрежа (PAN/WAN); - енергетска мрежа (PPC) и - оптички кабел.

Член 107

Интервално броило Интервалното броило е мерен уред кој мери електрични големини во зададен

временски период и истите ги архивира во соодветен капацитет за сместување (меморија). Интервалното броило и/или останатата мерна опрема, со функциите за архивирање и за

обработка (комјутерска) на мерните податоци, особено во функција на изработка на кривата на оптоварување, мора да обезбедат:

- соодветен капацитет за сместување на записите за потрошената активна и реактивна енергија и за вредностите на активна и реактивна моќност во мерните периоди;

- во случај на прекин на напонот, уредот треба да ги архивира сите податоци и да го задржи следењето на времето и датумот, за најмалку 30 дена без напојување;

- постапката за читање на уредот за архивирани податоци, од страна на системот за собирање на мерните податоци, не смее да ги избрише или да ги измени архивираните податоци;

- собирање на сите архивирани податоци во уредот, на барање на системот за собирање на мерни податоци и


39 од 81

- мерните податоци може да се архивираат во интервално броило или во уред за архивирање на податоци.

Член 108

Мерни трансформатори Струјните мерни трансформатори се користат при полуиндиректни и индиректни

мерења, а напонските мерни трансформатори се користат при индиректни мерења на електрична енергија.

При полуиндирекно и индиректно мерење на електрична енергија, струјните мерни трансформатори мора да бидат непреспојливи или примарно преспојливи.

Секундарната номинална струја на струјниот мерен трансформатор е 5А или 1А. Класата на точност на мерното јадро на струјните мерни трансформатори или на

намотките на напонскиот мерен трансформатор мора да биде 0,5 или 0,5s или повисока класа на точност, а факторот на сигурност на струјните мерни јадра мора да биде еднаков на 10 или понизок од 10.

Доколку на струјните мерни трансформатори се приклучени додатни уреди (амперметри, ватметри и друго), задолжително треба да се вградат мерни трансформатори со повеќе мерни јадра, при што едно јадро се користи за мерење на пресметковни вредности, а останатите јадра се користат за дополнителните уреди.

На напонските мерни трансформатори, кај корисниците на дистрибутивниот систем, можат да се приклучат само уреди кои служат за мерење на пресметковните вредности.

Пристапот на мерните трансформатори, кои се во функција на пресметковните мерења, мора да биде заштитен од можности за злоупотреба од: примарно преспојување, од вадење осигурувачи, од исклучување на разделувачи во мерното поле или од расплетот на секундарните кругови, кои имаат влијание на точноста на мерењето.

Во дистрибутивниот систем на пресметковното мерно место може да се користат исклучиво мерни трансформатори кои имаат типско одобрение и важечки сертификат.

Член 109

Уреди за управување со тарифите Уредите за управување со тарифи кај интервалните броила мора да бидат

синхронизирани и нагодени за средноевропско време. Вклопните часовници, интегрирани во броилата, се поставени по средноевропско време

и на преминот на летно сметање на времето не се поместуваат еден час понапред. Со излезниот контакт на уредот за управување со тарифите на броилото, не смее да се

управуваат други уреди. Со уредот за управување со тарифите со единичен излезен контакт може,како

исклучок, да се управуваат и други уреди, но само преку помошно реле кое мора да биде заштитено со пломба.

Управувачките излези на броилото можат во исклучителни случаи да се користат за управување на други уреди ако тие излези не се потребни.

Вклопните часовници коишто не се интегрирани во броилата (екстерни вклопни часовници) треба да имаат типско одобрение и важечки сертификат.

Останатите уреди за управување со тарифите мора да одговараат на техничките услови за пресметковни мерни места.

Член 110

Уреди за архивирање на податоци Уредите за архивирање на податоците мора да ги имаат следните карактеристики: - вграден уред за водење на точното време и можноста за далечинска синхронизација; - можност за архивирање на податоците во еден од избраните пресметковни мерни

интервали; - можност за архивирање на податоците за моќноста и енергијата во избраниот

пресметковен мерен интервал; - уред за архивирање на податоците од најмалку 30 дена;


40 од 81

- можност за далечинска и за локална комуникација (поставување параметри и исчитување на уредот за архивирање, со однапред доделено право на пристап);

- можност за архивирање на податоците и за водење на точното време, најмалку 30 дена од прекин на помошното напојување;

- можност за архивирање на податоците по пат на импулсни влезови и/или по пат на директна комуникација со броилото;

- да содржи показател на времето и датумот; - можност за локално поставување параметри на уредите, за прифаќање и за бришење

на информациите за неправилните состојби; - да содржи архива за податоци за сопствените неправилни состојби и за неправилните

состојби архивирани преку директна комуникација со броилата и - да содржи стандардни точки на поврзување за истовремена далечинска и локална

комуникација.

5.2.2. Карактеристики на броилата

Член 111 Карактеристики на броилата за потрошувачите приклучени на дистрибутивниот

систем Броилата на пресметковното мерно место на потрошувачите, приклучени на

дистрибутивниот систем, мора најмалку да ги имаат следните карактеристики, мерни карактеристики и класи на точност:

- На низок напон за сите потрошувачи со приклучна моќност до 40 kW , вклучувајќи и 40 kW:

- директно мерење и - броило за активна енергија со класа на точност 2. - На низок напон за сите потрошувачи со приклучна моќност поголема од 40 kW - полуиндиректно мерење; - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5s и фактор на сигурност 5; - броила за активна енергија со класа на точност 1, а за реактивна енергија со класа на

точност 3; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци. - На среден напон за сите потрошувачи со годишна потрошувачка помала од 20 GWh,

вклучувајќи и 20 GWh: - индиректно мерење; - напонски мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5s; - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5s при фактор на

сигурност 5; - броила за активна енергија со класа на точност 0,5, а за реактивна енергија класа на

точност 1; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци. - На среден напон за сите потрошувачи со годишна потрошувачка поголема од 20 GWh: - индиректно мерење; - напонски мерен трансформатор со класа на точност 0,5s , - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5s при фактор на сигурност 5; - броила за активна енергија со класа на точност 0,5s , а за реактивна енергија класа на

точност 1; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци. - На висок напон за сите потрошувачи: - индиректно мерење; - напонски мерен трансформатор со класа на точност 0,5s ;


41 од 81

- струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5s при фактор на сигурност 10 или помал;

- броила за активна енергија со класа на точност 0,5s , а за реактивна енергија со класа на точност 1;

- архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци.

Член 112

Карактеристики на броила за дистрибуиран производител

Броилата на пресметковното мерно место на дистрибураните производители на

електрична енергија мора да ги имаат најмалку следните карактеристики, мерни карактеристики и класи на точност:

На низок напон, директно мерење: - со мерење на врвната моќност; - броило за активна енергија со класа на точност 1 при двонасочно мерење, а за

реактивна моќност со класа на точност 2 при двонасочно мерење во четири квадранта. - На низок напон, полуиндиректно мерење: - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5ѕ при фактор на сигурност

5; - броило за активна енергија со класа на точност 1 при двонасочно мерење, а за

реактивна енергија со класа на точност 2 при двонасочно мерење во четири квадранта; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци. - На среден напон за сите производители со приклучна моќност до 5 MW, вклучувајќи

и 5 MW: - индиректно мерење; - напонски мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5s; - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5ѕ при фактор на

сигурност 5; - броила за активна енергија со класа на точност 1 за двонасочно мерење, а за реактивна

енергија класа на точност 2 за двонасочно мерење во четири квадранти; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци. - На среден напон за сите производители со приклучна моќност поголема од 5 MW: - индиректно мерење; - напонски мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5ѕ ; - струен мерен трансформатор со класа на точност 0,5 или 0,5ѕ при фактор на сигурност

5; - броила за активна енергија со класа на точност 0,5ѕ за двонасочно мерење, а за

реактивна енергија класа на точност 1 за двонасочно мерење во четири квадранти; - архивирање на кривата на оптоварување и - собирање податоци преку систем за собирање на мерните податоци.

Член 113

Контролна мерна опрема на точки на поврзување со преносната мрежа Контролната мерна опрема во точките на поврзување со преносната мрежа мора да е со

исти карактеристики како каракетристиките на пресметковната мерна опрема на преносната мрежа во точките на поврзување со дистрибутивниот систем утврдени со Мрежните правила за пренос.


42 од 81

5.3. МЕРНИ УСЛУГИ

Член 114 Надлежности за мерните услуги

ОДС и Дистрибутерот е надлежен за извршување на мерните услуги. ОДС ги врши мерните услуги на следниве мерни места: - на пресметковните мерни места на корисници на дистрибутивен систем; - на контролните мерни места на точките на поврзување со преносниот систем и - на сите пресметковни мерни места на дистрибуираните производители. Мерни услуги кои ги обезбедува и за кои се надлежени ОДС и Дистрибутерот се: - регистрација на броилото од пресметковното мерно место; - одржување на опремата на пресметковното мерно место, вклучувајќи и нејзина

замена; - собирање мерни податоци од пресметковните мерни места; - проверка и потврда на точноста на мерните податоци; - управување и архивирање на мерните податоци и - архивирање на документација за пресметковните мерни места. Мерните услуги од контролните броила во точките на разделување меѓу преносниот и

дистрибутивниот систем ги обезбедува ОДС во соработка со ОЕЕС, и тие се следните: - регистрација на броилото од пресметковното мерно место; - одржување на опремата на пресметковното мерно место, вклучувајќи и нејзина

замена; - собирање мерни податоци од пресметковните мерни места; - проверка и потврда на точноста на мерните податоци, - управување и архивирање на мерните податоци и - архивирање на документација за пресметковните мерни места.

5.3.1. Набавка, вградување и замена на мерна опрема

Член 115

Набавка, вградување и замена на мерната опрема Дистрибутерот врши набавка, вградување и замена на мерната опрема во согласност со

Законот, со техничките прописи и со одредбите од Мрежните правила. Корисникот на дистрибутивниот систем може да бара вградување броило со поголем

број функции и/или со подобри карактеристики во однос на броилата кои ги вградува Дистрибутерот. Доколку постојат технички услови, Дистрибутерот е должен да ја вгради бараната опрема, а трошоците за набавка и за монтажа на опремата се на сметка на корисникот на дистрибутивниот систем.

Пресметковното мерно место мора да биде изведено така што да овозможува пристап на лицата одговорни за негово испитување, за , нагодување, одржување, поправка, замена и/или за читање на мерните податоци, а корисникот на дистрибутивниот систем е должен да овозможи таков пристап.

Мерната опрема се вградува во согласност со зЗаконот,, со техничките прописи и со одредбите од овие Мрежни правила.

5.3.2. Одржување

Член 116

Одржување на мерната опрема Дистрибутерот е должен на сопствен трошок да ја одржуваа мерната опрема, во

согласност со Законот, со техничките прописи и со одредбите од овие Мрежни правила.


43 од 81

Член 117 Неправилно функционирање и поправки на мерната опрема

Корисникот на дистрибутивниот систем е должен, во најкраток можен рок, да ги

извести ОДС и/или Дистрибутерот доколку воочи: - оштетување на мерната опрема од мерните места; - неправилно функционирање на мерната опрема; - кражба на мерната опрема или на останатата опрема; - отстранување или оштетување на пломбата и - оштетување на мерните ормани. Доколку ОДС и Дистрибутерот утврдат или бидат известени, од страна на корисниците

на дистрибутивниот систем, за настанато оштетување и/или за неправилно функционирање на мерната опрема, Дистрибутерот е должен да ја поправи или да ја замени опремата, во најкраток можен рок и за тоа писмено да го извести корисникот на дистрибутивниот систем.

За оштетување или за кражба на броило и/или на останатата мерна опрема, за отстранување на пломби или за оштетување на мерниот орман, вградени на имот на корисникот на дистрибутивниот систем, е одговорен корисникот на дистрибутивниот систем. Во тој случај, корисникот на дистрибутивниот систем ги поднесува трошоците, поврзани со поправката или со набавката на нови уреди.

Член 118

Вонредна верификација на мерната опрема Корисниците на дистрибутивниот систем, можат писмено да побараат од ОДС и од

Дистрибутерот, вонредна верификација на мерната опрема, доколку се сомневаат во точноста на мерењето на електричната енергија и на моќноста.

Доколку со вонредната верификација се утврди дека мерната опрема на корисникот на дистрибутивниот систем има поголемо отстапување од дозволеното, во согласност со важечките прпописи, трошоците за вонредната верификација и за замената на опремата на пресметковното мерно место се на товар на ОДС и на Дистрибутерот.

Доколку со вонредната верификација се утврди дека мерната опрема на корисникот на дистрибутивниот систем нема поголемо отстапување од дозволеното, според важечките прописи, трошоците за вонредната верификација се на товар на корисникот на дистрибутивниот систем.

5.3.3. Верификација

Член 119

Верификација на мерните уреди ОДС и Дистрибутерот се должни да обезбедат периодична верификација на мерните

уреди, во согласност со Законот и со друг пропис. Верификацијата може да се спроведе со целосно опфаќање на сите броила или по пат

на стохастички метод, во согласност со закон и друг пропис.

5.4. МЕРНИ ПОДАТОЦИ

Член 120 Мерни податоци

Мерните податоци се состојат од сите измерени вредности и од нив пресметаните

вредности. Мерните податоци вклучуваат: - измерени, временски зависни вредности за активна и за реактивна енергија и за

максималната моќност, добиени од мерната опрема на пресметковното мерно место; - пресметани вредности од измерените податоци, обработени од страна на ОДС и од

Дистрибутерот; - проценети или заменети податоци во случај на непостоење или погрешни податоци и


44 од 81

- податоци кои се користат за пресметка и други намени. Мерните податоци мора да бидат собрани, обработени и чувани на сигурен и доверлив

начин во базата на мерни податоци. Базата на мерни податоци мора да овозможи: - евиденција на пресметковните мерни места; - евиденција за променети податоци на карактеристиките на мерната опрема и/или на

мерното место; - податоци за проверка и за потврда за точноста на мерните места; - означување на разменетите мерни податоци; - обработка на собраните мерни податоци и - размена на податоци помеѓу ОДС, Дистрибутерот и корисниците на дистрибутивниот

систем. ОДС и Дистрибутерот се сопственици на собраните мерни податоци, односно на базата

на мерни податоци.

Член 121 Податоци за пресметковното мерно место

Општите податоци за пресметковното мерно место содржат: - идентификациски код на пресметковно мерно место; - податоци за корисникот на дистрибутивниот систем; - податоци за адресата на пресметковното мерно место; - број на Согласноста за приклучување; - одобрена едновремена моќност; - податоци за мерните големини и - останати општи податоци. Податоците за мерната опрема содржат: - административни податоци: - назив на производителот; - тип, сериски број, година на производство и класа на точност; - податоци од техничката спецификација (номинална и максимална вредност на

јачината на струјата, номинален напон, преносни односи на струјните и напонските мерни трансформатори, спојот на трансформаторите и друго);

- вредности на импулсот на контактниот импулсен излез/број на вртежи; - податоци за поставените параметри на уредите; - датум на последно баждарење; - службена ознака на типот на мерниот уреди - останати податоци. Податоците за комуникациската опрема содржат: - име на опремата; - име на производителот, тип, сериски број и техничка спецификација; - име на комуникацискиот протокол; - телефонски броеви за остварување врска; - идентификација за корисникот на телекомуникациската мрежа и право на пристап; - право на пристап (авторизација за читање и/или упис) и - останати податоци.

Член 122

Собирање на мерните податоци За собирање на мерните податоци од пресметковните мерни места се одговорни ОДС и

Дистрибутерот. ОДС и Дистрибутерот се должни да ги преземат сите потребни мерки за навремено

собирање податоци во соодветни пресметковни мерни интервали. ОДС и Дистрибутерот собираат мерни податоци за корисникот на дистрибутивниот

систам преку исчитување на мерните уреди на пресметковните мерни места, и тоа: - со непосредно исчитување на мерните уреди; - со далечинско исчитување на мерните податоци и


45 од 81

- со доставување мерни податоци од страна на корисникот на дистрибутивниот систем. Пресметковните периоди за исчитување на мерните уреди на пресметковните мерни

места се утврдени со Договорот за снабдување со електрична енергија, со Условите за снабдување со електрична енергија и со друг пропис.

Системот за собирање податоци од електронските мерни уреди мора да биде синхронизиран и да биде наместен според средноевропско време.

5.4.1 Проверка и потврда на точноста на мерните податоци

Член 123

Проверка и потврда ОДС и Дистрибутерот се одговорни за проверка на собраните мерни податоци. Проверката на мерните податоци, собрани со непосредно исчитување на мерните уреди

опфаќа: - проверка на идентификацискиот код на пресметковното мерно место и - користење автоматизирани комјутерски постапки за проверка и потврдување на

мерните податоци. Проверката на мерните податоци собрани со далечинско исчитување опфаќа: - проверка на целокупноста на собраните податоци; - преглед и анализа на собраните информации за неправилни состојби на мерната

опрема и - постапка за проверка на точноста на мерењето. Доколку постојат разлики меѓу собраните податоци од мерните уреди на корисникот и

податоците во базата на мерните податоци, се врши дополнителна, непосредна контрола на самото пресметковно место.

Доколку се утврди дека параметрите на мерните уреди се идентични со параметрите во базата на мерните податоци, се смета дека истите се потврдени.

5.4.2 Управување со мерните податоци

Член 124

Управување со мерните податоци ОДС и Дистрибутерот се одговорни за управување со собраните и со потврдените

мерни податоци. Управувањето со мерните податоци подразбира: - архивирање и чување на потврдените мерни податоци во базата на мерни податоци; - процена и замена на мерните податоци; - обработка на потврдените мерни податоци во форма за пресметка; - обезбедување достапност на обработените мерни податоци за пресметка и за наплата

и - обезбедување достапност на мерните податоци за анализа, за планирање и за други

потреби.

Член 125 База на податоци на пресметковно мерно место

Базата на податоци за пресметковно мерно место содржи мерни податоци, општи

податоци за мерното место, податоци за мерната опрема и податоци за комуникациската опрема.

Податоците од базата на податоци за пресметковното мерно место мора да бидат архивирани најмалку 1 година, во формат за архивирање. Во случај на водење судски спор, податоците се чуваат до завршување на судскиот спор.


46 од 81

Член 126 Идентификациски код

На секое пресметковно мерно место му се доделува идентификациски код, во

согласност со идентификациската шема. На секој корисник на дистрибитивниот систем му се доделува посебна ознака, внатре

во идентификацискиот код за негово распознавање на пазарот на електрична енергија.

Член 127 Процена, пресметка и замена на мерните податоци

Ако ОДС и Дистрибутерот утврдат дефект на мерната опрема или грешки на мерењето,

настанати без вина на корисникот се изготвува записник во присуство на корисникот при што спогодбено се определуваат неизмерените количини и времето на пресметка на истите, при што треба да се почитуваат сите околности во кои корисникот трошел електрична енергија во периодот кога мерните уреди неточно мереле.

Примената на спогодбеното утврдување на неизмерените количини од став 1 на овој член треба да се базира од последната верификација на мерниот уред, но не подолго од 12 месеци наназад.

Во случај на неправилно мерење на моќноста, таа се определува посредно, врз основа на измерената активна енергија и просечните работни часови во пресметковниот месец.

Ако ОДСи Дистрибутерот утврдат неовластено користење на електричната енергија, се врши соодветна пресметка, во согласност со Условите за снабдување со електрична енергија.

Проценката и замената на податоците ги прават ОДС и Дистрибутерот, во согласност со Условите за снабдување со електрична енергија.

По процената, по пресметката и/или по замената на податоците кои влијаат на пресметката за електрична енергија кај корисниците на дистрибутивниот систем, ОДС и Дистрибутерот се обврзани писмено да ги известат корисниците на дистрибутивниот систем за износите на проценетите и на пресметаните податоци и/или за нивната замена, и соодветно на процената, на пресметката и/или на замената на податоците да извршат корекција на сметката за електрична енергија.

Сета документација што припаѓа на постапката за процената, за пресметката и/или за замената на податоците, како и доставените известувања до корисниците на дистрибутивниот систем, мора да бидат архивирани најмалку 1 година, а во случај на спор, до завршување на спорот.

Член 128

Пристап до мерните податоци ОДС и Дистрибутерот се должни да овозможат пристап до мерните податоци согласно

Законот за енергетика, друг закон и пропис, како и согласно Условите за снабдување со електрична енергија и овие Мрежни правила.

ОДС и Дистрибутерот имаат право на пристап до мерните податоци кои се наоѓаат кај ОЕЕС, а се однесуваат на пресметковните мерни места на точките на поврзување на преносниот и дистрибутивниот систем.

ОДС и Дистрибутерот се должни на Операторот на пазарот на електрична енергија да му овозможат пристап до мерните податоци кои се однесуваат на повластени произведители, приклучени на дистрибутивниот систем.

Член 129

Тајноста и сигурноста на мерните податоци ОДС и Дистрибутерот се должни да преземат мерки за заштита на тајноста и сигурноста на

мерните податоци.


47 од 81

Давањето или овозможувањето пристап до мерните податоци е дозволено исклучиво под услови и со цели, дефинирани со Мрежните правила, со други закони, со кои се регулира заштитата на тајноста и сигурноста на мерните податоци и/или во согласност со корисниците на дистрибутивниот систем.

6. ПРЕОДНИ И ЗАВРШНИ ОДРЕДБИ

Член 130

Извршување на издадените согласности за приклучување

Доколку Дистрибутерот и корисникот на дистрибутивниот систем во својата

документација не поседуваат согласност за приклучување на дистрибутивниот систем (електроенергетска согласност), ниту податоци за одобрената максимална едновремена моќност за приклучокот, во согласност со одредбите од овие Мрежни правила на корисникот му се одобрува максималната едновремена моќност на приклучокот утврдена на следниот начин:

1. за корисниците од категоријата домаќинства, според номиналната струја на главните инсталациони осигурувачи, a најмногу до 50А при еднофазен приклучок или 3х35А при трофазен приклучок, или пак според номиналната струја на уредот за ограничување на моќноста;

2. за корисниците од категоријата останати: - I тарифен степен (со вградено мерење на моќност), максимална едновремена моќност

за приклучокот се добива врз основа на највисоката измерена месечна максимална врвна моќност за приклучокот во претходната година;

- II тарифен степен (директно мерење и без вграден уред за мерење на моќност), според номиналната струја на главните инсталациони осигурувачи, a најмногу до 50А при еднофазен приклучок или 3х50А при трофазен приклучок, или пак според номиналната струја на уредот за ограничување на моќноста;

- II тарифен степен (полуиндиректно мерење и без вграден уред за мерење на моќност), според номиналната струја на главните инсталациони осигурувачи.

3. за корисниците на среден напон врз основа на измерената месечна максимална врвна моќност за приклучокот во претходната година.

За корисниците кај кои пресметковната моќност се утврдува со мерење на врвната моќност, а не превзеле електрична енергија во текот на целиот период на следење од година дена или превзеле електрична енергија но работеле со намален капацитет, максимална едновремена моќност за приклучокот се утврдува врз основа на:

- номиналната струја на главните осигурувачи; или - номиналната активна моќност на напојниот трансформатор; или - вкупната номинална активна моќност на уредите за потрошувачка на среден напон

инсталирани кај корисниците, при тоа земјаќи го во предвид факторот на едновременост на објектот на корисникот.

Дистрибутерот е должен да издаде согласност за приклучување на дистрибутивниот систем на корисниците од став 1 на овој член, и тоа:

- на корисниците од категоријата домаќинства – најдоцна до 01.01.2015 година; - на корисниците од категоријата I и II тарифен степен – најдоцна до 01.01.2012 година

; - на корисниците на среден напон – најдоцна до 01.01.2010 година. За корисниците од категоријата домаќинства кои го напуштиле местото на живеење

поради конфликтот во 2001 година, а се враќаат во своите поранешни живеалишта, повторното приклучување на нивните објекти на дистрибутивниот систем ќе се изврши во согласност со овие Мрежни правила без плаќање на надоместокот за приклучување.


48 од 81

Член 131 Формирање на Комитет за следење и примена на Мрежните правила

Комитетот од членот 9 од овие Мрежни правила ќе се формира и ќе отпочне со работа

најдоцна во рок од три месеци од денот на влегувањето во сила на овие Мрежни правила.

Член 132 Рок за одобрување и објавување на образец БСН-1

Образецот БСН – 1 за барање за ставање под напон утврден во член 49 на овие

Мрежни правила Дистрибутерот е должен да го изготви и да го достави до РКЕ на одобрување во рок од 30 дена од денот на влегување во сила на овие Мрежни Правила и во рок од три дена по неговото одобрување од страна на РКЕ, да го објави на својата веб-страница.

Член 133

Рокови за утврдување и објавување на листи Листата на типизирана опрема, уреди и материјали утврдена во член 43 на овие

Мрежни правила Дистрибутерот е должен да ја објави на својата веб страна во рок од 6 (шест) месеци од денот на влегување на сила на овие Мрежни правила.

Листата на правни или физчки лица кои можат да проектираат и изведуваат надворешен приклучок, утврдена во член 44 на овие Мрежни правила, Дистрибутерот е должен да ја објави на својата веб страна во рок од 6 (шест) месеци од денот на влегување на сила на овие Мрежни правила.

Член 134

Рок за донесување на Систем за координација на безбедноста на дистрибутивниот систем

Системот за координација на безбедноста во дистрибутивниот систем утврден во член

96 на овие Мрежни правила, Дистрибутерот и ОДС се должни да го донесат во рок од 1 (една) година од денот на влегување на сила на овие Мрежни правила.

Член 135

Рокови за одобрување и објавување на ценовник за стандарден приклучок и единични трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Ценовникот за стандарден приклучок утврден во согласност со Методологијата за

начинот на одредување на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем на електрична енергија, дадена во Прилог 1 на овие Мрежни правила, Дистрибутерот е должен да го изготви и да го достави до РКЕ на одобрување во рок од 30 дена од денот на влегување во сила на овие Мрежни Правила и во рок од три дена по неговото одобрување од страна на РКЕ, да го објави на својата веб-страница.

Единичните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за соодветна група на приклучоци утврдени во согласност со Методологијата за начинот на одредување на трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем на електрична енергија, дадена во Прилог 1 на овие Мрежни правила, Дистрибутерот е должен да ги изготви и да ги достави до РКЕ на одобрување во рок од 30 дена од денот на влегување во сила на овие Мрежни Правила и во рок од три дена по нивното одобрувањето од страна на РКЕ, да ги објави на својата веб-страница.


49 од 81

Член 136 Престанување на важењето на одредени одредби од Условите за снабдување со

електрична енергија и од Тарифниот систем за продажба на електрична енергија Со денот на влегувањето во сила на овие Мрежни правила, престануваат да важат

членовите 2, 3, 4, 5, 6, ставот 1 од член 7, 24, 26, 27, 28, 29, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 38, 42, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51 и 54 од Условите за снабдување со електрична енергија („Службен весник на Република Македонија“ бр. 6/2001) и членовите 10, 11 и 12 од Тарифниот систем за продажба на електрична енергија (Службен весник на Република Македонија бр. 45/1982, 15/1985, 22/1988, 29/1989, 47/1989, 28/1992 и 24/1999).

Член 137

Влегување во сила Овие Мрежни правила влегуваат во сила осмиот ден од денот на објавувањето во

„Службен весник на Република Македонија“.

7. ПРИЛОГ 1: МЕТОДОЛОГИЈА ЗА НАЧИНОТ НА ОДРЕДУВАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ НА ЕЛЕКТРИЧНА

ЕНЕРГИЈА

7.1. НАДВОРЕШЕН ПРИКЛУЧОК

7.1.1. Стандарден приклучок Во согласност со член 38, став 2 од овие Мрежни правила а во зависност од одобрената

едновремена максимална моќност, видот на водот и бројот на фази се утврдуваат следните типови на стандарден приклучок:

Дистрибутерот е должен да донесе ценовник за стандарден приклучок, по претходно

одобрување од РКЕ. Во ценовникот за стандарден приклучок се утврдуваат трошоците за приклучување на

дистрибутивниот систем за корисниците чии објекти се приклучуваат на дистрибутивниот систем со стандарден приклучок, врз основа на типовите на стандардниот приклучок од став 1 на оваа подточка, при што Дистирутерот треба да ги земе во предвид:

- начинот на изведување (надземен, кабелски, комбиниран), - типот и пресекот на водот со кој се приклучува приклучокот, - просечната должина на стандарден приклучок, - номиналната струја на главните осигурувачи, - местоположбата на мерните уреди, и - типот на мерниот орман и мерниот уред (доколку се составен дел на приклучокот).


50 од 81

Корисниците чии објекти се приклучуваат на дистрибутивниот систем со стандарден приклучок се должни да ги надоместат трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем врз основа на овој ценовник за стандарден приклучок.

Во трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем со стандарден приклучок се содржани трошоците за изградба на приклучокот и трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем.

7.1.2. Нестандарден приклучок Корисниците чии објекти се приклучуваат на дистрибутивниот систем со нестандарден

приклучок се должни да ги надоместат трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем во кој се содржани трошоците за изградба на приклучокот и трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем.

Корисникот е должен на Дистрибутерот или на правно или физичко лице од листата од став 5 на член 44 од овие Мрежни правила со кого има склучено договор, да ги надомести трошоците за проектирање и/или изведување на нестандардниот надворешен приклучок, пресметани согласно точка 7.2.1 од оваа методологија.

Трошоците за одделните дејствија во врска со проектирањето и изведувањето на нестандардниот надворешен приклучок кои што согласно овие Мрежни правила можат да се извршат исклучиво од страна на Дистрибутерот, корисникот врз основа на посебен договор ќе му надомести на Дистрибутерот во износ определен согласно точка 7.2.1 од оваа методологија.

Корисникот е должен на Дистрибутерот со кого има склучено договор за приклучување на дистрибутивниот систем со нестандарден приклучок, да ги надомести трошоците за создавање на технички услови во дистриубтивниот систем, пресметани согласно точка 7.2.2 од оваа методологија.

7.2. ОДРЕДУВАЊЕ НА ТРОШОЦИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ

СИСТЕМ Корисникот чиј објект се приклучува на дистриубтивниот систем е должен да ги

надомести трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем кои се однесуваат на: - изградба на приклучокот и - создавање на технички услови во дистрибутивен систем. 7.2.1 Трошоци за изградба на приклучокот Трошоците за изградба на приклучокот ги опфаќаат трошоците за: 1. изработка на анализи за оптимално решение за приклучување, 2. изработка на проектна документација за приклучокот, 3. прибавување на пропишани согласности, одобрениа и друга потребна документација, 4. набавка на опрема, уреди и материјали, 5. потребни градежни и монтажни работи за реализација на приклучокот со трошоците

за работна рака, употреба на машини и употреба на возила, 6. изведба и опремување на мерното место во согласност со членот 47 од овие Мрежни

правила, 7. испитување, 8. ставање под напон, 9. останати непредвидени работи по спецификациите за извршување на работите. Кога приклучокот се гради исклучиво за потребите на корисникот, трошоците за

изградба на приклучокот се утврдуваат врз основа на трошоците кои се неопходни за вградување на опрема и уреди чија инсталирана активна моќност е еднаква на првата поголема стандардизирана активна моќност од одобрената активна едновремена максимална моќност на корисникот.


51 од 81

7.2.1.1. Трошоци за изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба

Трошоците за изработка на анализи за оптимално решение за приклучување и

изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и други непредвидени работи (точки 1, 2, 3, и 9) ги опфаќаат нормираните трошоци за изработка на оптимално решение за приклучување и проектна документација за приклучок, прибавување на пропишаните согласности и одобрениа, како и трошоците за останати непредвидени работи по спецификациите за извршување на работите. Овие трошоци се утврдуваат во зависност од типот на приклучок и ги сочинуваат:

- Трошоците за работа пресметани како производ од нормираните трошоци за работна рака за ангажирање за изработка на проектна документација, набавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба, пресметани по работен час, според степенот и видот на стручна спрема и нормираниот број на работни часови за извршување на тие работи. Трошоците за работна рака по еден работен час не можат да бидат поголеми од пазарната вредност на норма час за извршување на тие работи.

- Трошоците на име на пропишани такси и други надоместоци за изработка на проектот за приклучок и набавување на пропишани согласности и одобрувања.

7.2.1.2. Трошоци за набавка на опрема, уреди и материјали и испитувања Трошоците за набавка на опрема, уреди и материјали и испитувања (точки 4, 6, 7 и 8 од

дел 7.2.1) ги опфаќаат трошоците за набавка на нормираните количини на опрема, уреди и материјали кои се вградуваат во склад со техничките прописи и правилата на работа на системот на кој објектот се приклучува, испитувања и ставање под напон.

7.2.1.3. Трошоци за извршување на работите Трошоците за извршување на работите ги опфаќаат: - трошоците за работна рака, - трошоците за употреба на машини, и - трошоците за употреба на возила. Трошоците за работна рака за извршување на неопходните работи за изработка на

приклучокот, се пресметуваат како производ на утврдената пазарна цена на работен час според нормираниот степен и вид на стручна спрема на лицата кои ги извршуваат работите и нормираниот број на работни часови неопходни за изведување на работите на приклучокот. Трошоците за работна рака по еден работен час не можат да бидат поголеми од пазарната цена на норма час за такви работи.

Трошоците за употреба на машина со ракувач, која се користи за приклучување на приклучокот, се пресметуваат како производ на нормираниот број на работни часови на одредена машина потребна за приклучување и утврдената пазарна цена на ангажирање на таа машина по работен час. Трошоците за употреба на машината со ракувач по еден работен час не можат да бидат поголеми од пазарната цена за ангажирање на таа машина по работен час.

Трошоците за возила со возач кои се користат за приклучување на конкретен тип на приклучок, пресметани како збир на нормирани трошоци за видот на возилото, односно типот на возило кое е потребно да се ангажира и трошоците за гориво за возилата.

7.2.2 Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем опфаќаат

трошоци за: - изградба на објекти, како и вградување на опрема, уреди и материјали во согласност

со техничките прописи, за изградба на типска постројка на трансформаторска станица и водови за соодветно напонско ниво,

- ангажирање на работна рака, машини и транспорт при изградба на електроенергетските објекти, и


52 од 81

- проектирање, прибавување на пропишани одобренија, согласности и дозволи, решавање на имотно – правните односи, како и трошоци за извршување на други стручни, оперативни и административни работи при изградба на електроенергетските објекти.

Зависно од напонското ниво на мрежата на која објектот се приклучува, трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се одредуваат по групи и опфаќаат:

1. За приклучоци на среден напон трошоците за изградба на: - 1 (една) ТС 110/20 kV/kV со моќност 2 x 31,5 MVA, и - водови од 20 kV, т.е. изводи приклучени на 1 (една) ТС 110/20 kV/kV. За бројот на

изводите се зема просечен број на изводи во постоечките ТС од овој тип, кои се во сопственост на Дистрибутерот. За просечна должина на изводите се зема просечната должина на изводите во постоечките ТС од овој тип, кои се во сопственост на Дистрибутерот.

2. За приклучоци на низок напон 0,4 kV трошоците за изградба на: - 2 (две) монтажно-бетонски ТС 10/0,4 kV/kV со моќност од 630 kVA, - 1 (една) монтажно-бетонска и 1 (една) столбна ТС 10/0,4 kV/kV со моќност од 400

kVA, - 2 (две) столбни ТС 10/0,4 kV/kV со моќност од 250 kVA - 2 (две) монтажно-бетонски ТС 20/0,4 kV/kV со моќност од 630 kVA - 1 (една) монтажно-бетонска и 1 (една) столбна ТС 20/0,4 kV/kV со моќност од 400

kVA, - 1 (една) столбна ТС 20/0,4 kV/kV со моќност од 250 kVA - водови од 0,4 kV, т.е. изводи приклучени на секоја ТС 10/0,4 kV од точка 2. За бројот

на изводите се зема просечен број на изводи во постоечките ТС за секој од типовите од точка 2, кои се во сопственост на Дистрибутерот. За просечна должина на изводите се зема пресметковна должина од 300 метри.

- 5 % од трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за приклучоци на среден напон (поради обезбедување технички услови во среднонапонската мрежа).

Ако Дистрибутерот има и оклопена (гасно изолирана) постројка, трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се одредуваат со собирање на пондерираните трошоци за изградба на оклопените постројки и ТС на отворено со припаѓачките водови, кои се пресметуваат на основа на учеството на моќноста на постоечките оклопени постројки во вкупната моќност на постоечките ТС на Дистрибутерот на соодветно напонско ниво.

Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем дефинирани за секое напонско ниво се изразуваат во денари.

7.3. НАЧИН НА ОДРЕДУВАЊЕ НА ТРОШОЦИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА

ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно

следната формула: TПi = ТИi + TTКi [денари] при што: i – група на приклучок ТПi – трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем од групата i ТИi –трошоци за изградба на приклучок од групата i ТТКi – трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучок од групата i кој ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем

7.3.1. Трошоци за изградба на приклучокот Трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат со примена на следнава

формула: TИ = ТД + TО + TР [денари] при што: ТИ – трошоци за изградба на приклучокот


53 од 81

ТД –трошоци за изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба (точка 7.2.1.1)

ТО – трошоци за опрема, уреди, материјали и испитувања (точка 7.2.1.2) ТР – трошоци за извршување на работите (точка 7.2.1.3) 7.3.2 Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се утврдуваат

за потрошувачите приклучени на дистрибутивниот систем, а за приклучување на објектите на дистрибутивни производители не се наплаќаат.

Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем кои ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем се одредуваат врз основа на следната формула:

при што: i – група на приклучок ТТКi – трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучок од групата i, кои ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем

ЕТi – единичен трошок за приклучоци од група i, (денари/kW) ОМi – одобрена моќност за приклучоци од група i, (kW) Единичниот трошок за приклучок од групата i се одредува врз основа на следната

формула: при што: i – група на приклучок ТТi – вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучок од групата i, утврдени во согласност со дел 7.2.2 (точки 1 и 2) ВИМi - вкупна привидна инсталирана моќност на трансформаторските станици

согласно дел 7.2.2 (точки 1 и 2) од кои се обезбедува напојување на приклучоците од групата i, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност,

ФЕi – фактор на едновременост за приклучок од групата i. Единичните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

соодветна група на приклучоци ги одобрува РКЕ. Единичен трошок за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

потрошувачи приклучени на среден напон се одредува врз основа на следната формула: Единичен трошок за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

потрошувачи приклучени на 0.4 kV се одредува врз основа на следната формула: Доколку Дистрибутерот има и оклопени постројки ги пресметува вкупните трошоци со

примена на следната формула:


54 од 81

каде: при што: i – група на приклучок ТТ1i – вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучоците од групата i, за случај со оклопени постројки и припаѓачки водови, ТТ2i - вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучоците од групата i, за случај на трансформаторски станици на отворено и припаѓачки водови,

у1i – уделот на моќноста на оклопените постројки во вкупната моќност на трансформаторите на тоа напонско ниво,

ВМ1i – вкупна привидна инсталирана моќност на оклопени постројки за приклучоците од групата i, со кои располага Дистрибутерот, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност

ВМ2i - вкупна привидна инсталирана моќност на трансформаторски станици на отворено за приклучоците од групата i, со кои располага Дистрибутерот, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност.

Факторите на едновременост за одредена група на приклучоци се дадени во следната табела:

Табела 1: Фактори на едновременост

7.4. ТРОШОЦИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ ВО ПОСЕБНИ СЛУЧАИ

Како посебни случаи за одредување на трошоците за приклучување на

дистрибутивниот систем се сметаат: 1. одвојување/спојување на мерењето во објектот на корисникот кој е веќе приклучен

на дистрибутивниот систем; 2. повторно приклучување на објектот на дистрибутивниот систем, кога барањето за

издавање на согласност за приклучување се поднесува поради претходно исклучување од дистрибутивниот систем;

3. приклучување на привремена градба и градилиште; 4. приклучување на објекти на корисникот кој во случај на исклучување поради

уривање на објект кој бил приклучен на дистрибутивниот систем или во случај на преселување, има право на мерен уред од ист тип и класа без надомест на друго мерно место (локација);

5. зголемување на одобрената едновремена максимална моќност на корисникот. Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем во наведените посебни случаи

се утврдува според вистинските трошоци, при што: 1. Во случај на одвојување/спојување на мерење кога одобрената едновремена

максимална моќност не се променува, односно спојување на инсталациите во објектот кој е веќе приклучен на дистрибутивниот систем, трошоците за приклучување се утврдуваат според стварните трошоци, при што трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем не се пресметуваат;

2. Во случај на приклучување на објектот на корисникот на дистрибутивниот систем кога барањето за издавање на согласност за приклучување се поднесува поради претходно исклучување на корисникот од дистрибутивниот систем, трошоците за приклучување се утврдуваат според стварните трошоци за повторно приклучување на корисникот, при тоа трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем не се пресметуваат, освен во случај на претходно исклучување поради неовластено приклучување;


55 од 81

3. Трошоците за изведба на приклучоците на привремената градба и градилиште, се утврдуваат со примена на начинот за пресметување на трошоците за приклучок на објектот кој по прв пат се приклучува на системот, според стварните трошоци за изведба на приклучокот. Трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем поради приклучување на привремената градба и градилиште не се пресметуваат.

4. Во случај на исклучување на објект поради уривање или преселување, потрошувачот има право на мерен уред од ист тип и класа без надоместок на друго мерно место (локација), при што трошоците за приклучување утврдени во согласност со оваа методологија, се намалуваат за вредноста на заменетиот мерен уред, а трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем не се пресметуваат;

5. Во случај на зголемување на одобрената едновремена максимална моќност на корисникот, трошоците за приклучување се утврдуваат според стварните трошоци кои се неопходни за реконструкција на приклучокот, додека трошоците за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се пресметуваат само за делот за зголемената максимална едновремена моќност.

Во случај на приклучување на објект на дистрибутивниот систем кога барањето за согласност за приклучување се поднесува поради претходно исклучување на истиот објект од дистрибутивниот систем поради неовластено приклучување, трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресметува со примена на начинот на пресметка на трошоците за приклучување на објект кој по прв пат се приклучува на дистрибутивниот систем, во согласност со оваа методологија.

8. ПРИЛОГ 2: ПРИМЕРИ ЗА ПРЕСМЕТКА НА

ТРОШОЦИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ

8.1. ПРИМЕР 1: ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА КОРИСНИК НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ, СО НЕСТАНАДАРДЕН ПРИКЛУЧОК, ВО СЛУЧАЈ КОГА Е ПОТРЕБНО ДА СЕ ИЗГРАДИ: СН ПРИКЛУЧЕН ВОД, ТС СН/НН И НН ПРИКЛУЧЕН ВОД КОЈ ЌЕ СЕ КОРИСТИ САМО ОД КОРИСНИКОТ

На слика 1 е прикажан случај кога е потребно да се изгради нов СН 10(20) kV вод, нова

трансформаторска станица (во понатамошниот текст: ТС)10(20)/0,4 kV и нов НН вод кој ќе се користи само од корисникот, што e најчест случај при изградба на колективни станбени објекти. На НН собирница на новата ТС 10(20)/0,4 kV се очекува да се изградат нови НН изводи за идни НН корисници.

каде што: СН – среден напон; НН – низок напон; S2 – инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на трансформатор (kVA); ОМ – одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот (kW);


56 од 81

8.1.1. Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно



8.1.1.1. Трошоци за изградба на приклучок кога нестандардниот приклучок го

изведува Дистрибутерот Трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат на следниот начин: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок пресметани врз основа на одобрената

едновремена активна максимална моќност на корисникот; Расположливата активна моќност на ТС, се пресметува на следниот начин: каде што: 0,8 - дозволено оптоварување на ТС изнесува 80% од номиналната моќност на ТС cosφ - фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95 Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за

приклучување, при што може да дојде до отстапување од горе наведениот начин на пресметка.

8.1.1.2. Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се пресметуваат на

следниот начин. каде што: ТТК0,4 kV– трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

приклучок на 0,4 kV, кои ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем

ЕТ0,4 kV – единичен трошок за приклучок на 0,4 kV ОМ0,4 kV – одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот за

приклучок на 0,4 kV (kW)


57 од 81

Единечниот трошок се пресметува на следниот начин: каде што: ЕТ0,4 kV – единичен трошок за приклучоци на 0,4 kV ТТ0,4 kV – вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем

за приклучок на 0,4 kV, утврдени во согласност со дел 7.2.2 (точкa 2) ВИМ0,4kV – вкупна привидна инсталирана моќност на трансформаторските станици

утврдена согласно дел 7.2.2 (точка 2) од кои се обезбедува напојување на приклучоците на 0,4 kV, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност

ФЕ0,4 kV – фактор на едновременост за приклучок од групата на 0,4 kV, за одобрена едновремена максимална моќност поголема од 40 kW

ТТСН – вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за приклучок на среден напон, утврдени во согласност со дел 7.2.2 (точкa 1)

ВИМсн – вкупна привидна инсталирана моќност на трансформаторските станици утврдена согласно дел 7.2.2 (точка 1) од кои се обезбедува напојување на приклучоците на среден напон, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност

Подолу во текстот е прикажан практичен пример со парични единици (п.е.), при што напоменуваме дека тие како и соодносите помеѓу одделни трошоци не одговараат на реален случај, туку служат само за полесно разбирање на пресметката.

Забелешка: Единечните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот

систем се утврдуваат за секоја група на приклучоци, согласно делот 7.3.2, од Прилог 1 на овие Мрежни правила и истите ги одобрува РКЕ.

8.1.2 Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на корисник

на дистрибутивниот систем, со нестанадарден приклучок, во случај кога е потребно да се изгради: СН приклучен вод, ТС СН/НН и НН приклучен вод кој ќе се користи само од корисникот

Се приклучува нов корисник на дистрибутивниот систем, со нестандарден надворешен

приклучок (СН вод, ТС 10(20)/0,4 kV и НН вод). НН-от вод ќе се користи само за потребите на новиот корисник и истиот ќе биде приклучен на НН собирница на ТС. Мерењето ќе биде на 0,4 kV.

Расположливa привидна и активна моќност на ТС: Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот: Трошоци за изградба на приклучок ТИ:


58 од 81

Трошоци за изградба на приклучокот врз основа на одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот:

Врз основа на претходната пресметка, може да се заклучи дека во овој случај

корисникот ќе плати надоместок за трошоците за изградба на приклучокот пресметан врз основа на одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот кој изнесува 30,28% од трошоците за изградба на приклучокот.

Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем:

8.2. ПРИМЕР 2: ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА КОРИСНИК НА ДИСТРИБУТИВНИОТ СИСТЕМ, СО НЕСТАНАДАРДЕН ПРИКЛУЧОК, ВО СЛУЧАЈ КОГА Е ПОТРЕБНО ДА СЕ ИЗГРАДИ НН ВОД КОЈ ЌЕ СЕ КОРИСТИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ И НА ДРУГИ КОРИСНИЦИ

На слика 2 е прикажан случај кога е потребно да се догради постоечки НН вод кој ќе се

користи и за приклучување на нови корисници. каде што: СН – среден напон НН – низок напон


59 од 81

S2 - инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на трансформатор (kVA); ОМ1, ОМ2 - одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот (kW); 8.2.1 Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно



8.2.1.1. Трошоци за изградба на приклучок кога нестандардниот приклучок го

изведува Дистрибутерот Трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат на следниот начин: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок пресметани врз основа на одобрената

едновремена активна максимална моќност на корисникот; P3 - раположлива активна моќност на НН вод; Расположливата активна моќност на приклучокот се пресметува на следниот начин: Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за

приклучување, при што може да дојде до отстапување од горенаведениот начин на пресметка.

8.2.1.2. Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се пресметуваат

на следниот начин. каде што:


60 од 81

ТТК0,4 kV– трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за приклучок на 0,4 kV, кои ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем


приклучок на 0,4 kV (kW) Единечниот трошок се пресметува на следниот начин: каде што: ЕТ0,4 kV – единичен трошок за приклучоци на 0,4 kV ТТ0,4 kV – вкупни трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем







Забелешка: Единечните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот

систем се утврдуваат за секоја група на приклучоци, согласно делот 7.3.2, од Прилог 1 на овие Мрежни правила и истите ги одобрува РКЕ.

8.2.2. Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на корисник

на дистрибутивниот систем, со нестанадарден приклучок, во случај кога е потребно да се изгради НН вод кој ќе се користи за приклучување и на други корисници

Се приклучува нов корисник на дистрибутивниот систем, со нестандарден надворешен

приклучок (НН вод); НН-от вод ќе се користи и за приклучување на нови или веќе постоечки корисници. Мерењето ќе биде на 0,4 kV.

Расположливи активни моќности на ново изградените електро енергетски објекти: Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот:


61 од 81

Трошоци за изградба на приклучок ТИ: Трошоците за изградба на приклучокот врз основа на одобрената едновремена активна

максимална моќност на корисникот: Врз основа на претходната пресметка, може да се заклучи дека во овој случај

корисникот ќе плати надоместок за трошоците за изградба на приклучокот пресметан врз основа на одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот, кој изнесува 69,40% од вкупната вредност на трошоци за изградба на приклучокот.

Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем: 8.3. ПРИМЕР 3: ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА КОРИСНИК НА ДИСТРИБУТИВНИОТ

СИСТЕМ, СО НЕСТАНАДАРДЕН ПРИКЛУЧОК, ВО СЛУЧАЈ КОГА Е ПОТРЕБНА РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ТС И ИЗГРАДБА НА НОВ НН ВОД КОЈ ЌЕ СЕ КОРИСТИ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ И НА ДРУГИ КОРИСНИЦИ

На слика 3 е прикажан случај кога има реконструкција на ТС и изградба на нов НН вод

кој ќе се користи за приклучување и на други корисници. Во овој случај НН вод кој се гради е наменет освен за сегашниот корисник и за нови корисници. На НН собирница на новата ТС 10(20)/0,4 kV се очекува да се изградат нови НН изводи за нови НН корисници.

каде што: СН – среден напон


62 од 81

НН – низок напон S2 - постоечка инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на постоечки

трансформатор (kVA); S2' - нова инсталирана моќност во трансфроматорската станица - привидна моќност на

новиот трансформатор (kVA); ОМ1, ОМ2 - одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот (kW); 8.3.1. Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно



8.3.1.1. Трошоци за изградба на приклучок во случај кога нестандардниот

приклучок го изведува Дистрибутерот За претходниот пример трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат по

следната формула: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок пресметани врз основа на одобрената

едновремена активна максимална моќност на корисникот P2' - нова расположлива активна моќност на ТС (kW); P3 - раположлива активна моќност на НН вод (kW); Новата расположива активна моќност на ТС се пресметува на следниот начин: каде што: cosφ е фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95 0,8 е дозволено оптоварување на ТС кое изнесува 80% од номиналната моќност на ТС Раположливата активна моќност на НН вод се пресметува на следниот начин: каде што: cosφ е фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95 0,8 е дозволено оптоварување на НН вод кое изнесува 80% од номиналната моќност на

НН вод


63 од 81

Забелешка: Ваквиот начин на пресметка се користи само во случај кога постоечката ТС

е пуштена во работа 7 (седум) или повеќе години пред поднесување на барањето за приклучување на дистрибутивниот систем од страна на корисникот. Доколку ТС е пуштена во работа во период од 7 (седум) години од поднесување на барањето за приклучување на дистрибутивниот систем од страна на корисникот за делот од трошоците за изградба ТИ2 се земаат трошоците за изградба на нова ТС со новата расположлива моќност S2’.

Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за


8.3.1.2. Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се пресметуваат

на следниот начин. каде што: ТТК0,4 kV– трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за











64 од 81

Забелешка: Единечните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се утврдуваат за секоја група на приклучоци, согласно делот 7.3.2, од Прилог 1 на овие Мрежни правила и истите ги одобрува РКЕ.

8.3.2. Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на корисник на

дистрибутивниот систем со нестандарден приклучок при реконструкција на ТС и изградба на нов НН вод кој ќе се користи за приклучување и на други корисници

Се приклучува нов корисник на нестандарден приклучок, при што е потребно да се

направи реконструкција на ТС (од 630 kVA на 1000 kVA) и изградба на НН вод кој ќе се користи и за идни корисници.

Расположливи активни моќности на ново изградените електро енергетски објекти: Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот: Трошоци за изградба на приклучок ТИ0,4 kV: Трошоците за изградба на приклучокот врз основа на одобрената едновремена активна

максимална моќност на корисникот се пресметуваат на следниот начин: Врз основа на претходната пресметка, може да се заклучи дека во овој случај

корисникот ќе плати надоместок за трошоците за изградба на приклучокот пресметан врз основа на одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот, кој изнесува 44,75% од вкупната вредност на трошоците за изградба на приклучокот.

Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем:


65 од 81

8.4. ПРИМЕР 4: НАДОМЕСТОК ЗА ДЕЛОТ ОД ТРОШОЦИТЕ ЗА ИЗГРАДБА НА НЕСТАНДАРДЕН ПРИКЛУЧОК ВО СЛУЧАЈ НА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА НОВИ КОРИСНИЦИ НА ПОСТОЕЧКИ НЕСТАНДАРДЕН ПРИКЛУЧОК КОГА ПОСТОЕЧКИ КОРИСНИК ВО ЦЕЛОСТ ГИ ИМА НАДОМЕСТЕНО ТРОШОЦИТЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ПОСТОЕЧКИОТ НЕСТАНДАРДЕН ПРИКЛУЧОК

На слика 4 е прикажан случај кога се изградени нов СН 10(20) kV вод, нова ТС

10(20)/0,4 kV и нов НН вод од страна на постоечки корисник, кој во целост ги има надоместено трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем.

Во период не подолг од 7 (седум) години од приклучување на постоечкиот нестандарден надворешен приклучок се приклучува нов НН корисник за кој е неопходно да се изгради дополнителен НН извод, наменет исклучиво за потребите на новиот корисник, кој се приклучува на постоечкиот нестандарден надворешен приклучок, односно во ТС 10(20)/0,4 kV. Значи дел од постоечкиот нестандарден надворешен приклучок: СН 10(20) kV вод и ТС 10(20)/0,4 kV ќе се користат за приклучување на новиот корисник.

каде што: СН – среден напон; НН – низок напон; S2 - инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на трансформатор (kVA); ОМ1, ОМ2 - одобрена едновремена активна максимална моќност на корисник (kW); 8.4.1 Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем за новиот

корисник Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно

следната формула: TПi = ТИi + TTКi [денари] при што: i – група на приклучок ТПi – трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем од групата i ТИi –трошоци за изградба на приклучок од групата i


66 од 81

ТТКi – трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за приклучок од групата i кој ги надоместува корисникот кој се приклучува на дистрибутивниот систем

8.4.1.1. Трошоци за изградба на приклучок за новиот корисник За претходниот пример трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат на

следниот начин: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок пресметани врз основа на одобрената

едновремена активна максимална моќност на корисникот P2 - расположлива активна моќност на ТС; ТИ1 = ТД1 + TО1 + TР1 - трошоци за изградба на СН вод изграден од средствата на

постоечкиот корисник; ТИ2 = ТД2 + TО2 + TР2 - трошоци за изградба на постоечката ТС 10(20)/0,4 kV,

изградена од средствата на постоекиот корисник; ТИ32 = ТД32 + TО32 + TР32 - трошоци за изградба НН вод за новиот корисник кој се

приклучува на постоечки нестандарден надворешен приклучок, кој во целост е изграден од од средствата на веќе постоечки корисник;

Раположливата активна моќност на ТС, се пресметува на следниот начин: каде што: 0,8 е дозволено оптоварување на ТС кое изнесува 80% од номиналната моќност на ТС cosφ е фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95 Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за


8.4.1.2. Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за

новиот корисник Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се пресметуваат





за приклучок на 0,4 kV, утврдени во согласност со дел 7.2.2 (точкa 2)


67 од 81

ВИМ0,4kV – вкупна привидна инсталирана моќност на трансформаторските станици утврдена согласно дел 7.2.2 (точка 2) од кои се обезбедува напојување на приклучоците на 0,4 kV, при што се зема дека вкупната привидна инсталирана моќност е еднаква на вкупната активна моќност






8.4.2. Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на корисник

на дистрибутивниот систем на постоечки нестандарден приклучок (СН вод и ТС СН/НН) со изградба на НН вод кој ќе се користи само од новиот корисник

Се приклучува нов корисник на дистрибутивниот систем, при што се користи дел од

постоечкиот нестандарден надворешен приклучок (СН вод и ТС 10(20)/0,4 kV), во целост изграден од средствата на веќе постоечки корисник. Приклучувањето е во временски период од 7 (седум) години од ставање под напон на постоечкиот нестандарден приклучок.

Земајќи ги како пример подолу наведените вредности, пресметката на трошоците за изградба на приклучокот е:

Расположливa привидна и активна моќност на ТС: Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот: Трошоци за изградба на приклучок: Формула за пресметка на трошоците за изградба на приклучокот врз основа на

одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот: Врз основа на претходната пресметка, може да се заклучи дека во овој случај новиот

корисник треба да плати надоместок за трошоците за изградба на неговиот приклучок, пресметани врз основа на одобрената едновремена активна максимална моќност на корисникот, кој изнесува 43,60% од вкупната вредност на трошоци за изградба на приклучокот.


68 од 81

Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем: Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за


8.4.2.1. Распределба на надоместокот за делот од трошоците за изградба на

приклучокот на постоечкиот корисник Делот од надоместокот за приклучување на дистрибутивниот систем кој се однесува на

трошоците за изградба на нестандардниот надворешен приклучок на постоечкиот корисник, во рок од 30 дена од уплаќање од страна на новиот корисник се распределува на постоечкиот корисник (СН вод и ТС 10(20)/0,4 kV ), се пресметува на следниот начин:

Каде што: ТР е иснос на средства кои треба да се распределат на постоечкиот корисник од чии

средства е изграден постоечкиот нестандарден надворешен приклучок.

8.5. ПРИМЕР 5: НАДОМЕСТОК ЗА ДЕЛОТ ОД ТРОШОЦИТЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ПРИКЛУЧОКОТ ВО СЛУЧАЈ НА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА НОВИ КОРИСНИЦИ НА ПОСТОЕЧКИ НЕСТАНДАРДЕН ПРИКЛУЧОК КАДЕ Е ПОТРЕБНА РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ВЕЌЕ ИЗГРАДЕНАТА ТС

На слика 5 е прикажан случај кога се изградени нов СН 10(20) kV вод, нова ТС

10(20)/0,4 kV и нов НН вод од страна на постоечки корисник, кој во целост ги има надоместено трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем.

Во период не подолг од 7 (седум) години од ставање по напон на постоечкиот нестандарден надворешен приклучок се приклучува нов НН корисник за кој е неопходно да се направи реконструкција на ТС и изгради дополнителен НН вод, наменет исклучиво за потребите на новиот корисник. Новиот НН вод се приклучува на ТС 10(20)/0,4 kV.


69 од 81

каде што: СН – среден напон; НН – низок напон; S2 - постоечка инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на стариот

трансформатор (kVA); S2' - нова инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на новиот трансформатор

(kVA); ОМ1, ОМ2 - одобрена едновремена активна максимална моќност на корисник (kW); 8.5.1. Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем за новиот корисник Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно



8.5.1.1. Трошоци за изградба на приклучок за новиот корисник За претходниот пример трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат на

следниот начин: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок P2 - стара раположлива активна моќност на ТС (kW); P2' - нова расположлива активна моќност на ТС (kW); ТИ1 = ТД1 + TО1 + TР1 - трошоци за изградба на СН вод (доколку е потребна); ТИ2 = ТД2 + TО2 + TР2 - трошоци за изградба на нова ТС со нова инсталирана моќност

(привидна моќност на новиот трансформатор (kVA)); ТИ32 = ТД32 + TО32 + TР32 - трошоци за изградба на НН вод за новиот корисник; Расположливата активна моќност на ТС се пресметува на следниот начин: каде што: 0,8 е дозволено оптоварување на ТС кое изнесува 80% од номиналната моќност на ТС; cosφ е фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95; Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за




на следниот начин.


70 од 81

каде што: ТТК0,4 kV– трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем за










Забелешка: Единечните трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем се утврдуваат за секоја група на приклучоци, согласно делот 7.3.2, од Прилог 1 на овие Мрежни правила и истите ги одобрува РКЕ

8.5.2. Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на

нестандарден приклучок во случај кога се изградени СН вод, ТС СН/НН и НН вод кој ќе се користи само од новиот корисник

Се приклучува нов НН корисник на дистрибутивниот систем, при што се користи дел

од постоечкиот нестандарден надворешен приклучок (СН вод и ТС 10(20)/0,4 kV), кој во целост е изграден од средства на веќе постоечки корисник. Новиот НН вод се приклучува на ТС, поради што таа се реконструира (630kVA – 1000kVA). Приклучувањето е во временски период од 7 (седум) години од ставањето под напон на постоечкиот нестандарден приклучок.


Расположливите активна и привидна моќности на ново изградената ТС се: S2' = 1000 (kVA), P2' = 760,0 (kW) Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот: ОМ1 = 400 (kW); ОМ2 =175 (kW);


71 од 81

Трошоци за изградба на приклучок ТИ: ТИ1 = 45,00 п.е. ТИ2 = 40,00 п.е. ТИ32 = 10,00 п.е. Трошоците за изградба на приклучокот врз основа на одобрената едновремена активна

максимална моќност на корисникот се пресметуваат на следниот начин: Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем: TП = ТИ + TTК; ТП = 29,57 + 17,5 = 51,68 п.е.; Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за


8.5.3. Распределба на надоместокот за делот од трошоците за изградба на


трошоците за изградба на нестандардниот надворешен приклучок на постоечкиот корисник, во рок од 30 дена од уплаќање од страна на новиот корисник се распределува на постоечкиот корисник, се пресметува на следниот начин:

Забелешка: Претходниот пример е применлив, само во случај кога Дистрибутерот е

сопственик на нестандардниот надворешен приклучок, изграден од средствата на постоечки корисник.

8.6. ПРИМЕР 6: НАДОМЕСТОК ЗА ДЕЛОТ ОД ТРОШОЦИТЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ПРИКЛУЧОКОТ ВО СЛУЧАЈ НА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА НОВИ КОРИСНИЦИ НА ПОСТОЕЧКИ НЕСТАНДАРДЕН ПРИКЛУЧОК, А СЕ КОРИСТИ ВЕЌЕ ИЗГРАДЕН НН ВОД

На слика 6 е прикажан случај кога е изграден нов НН вод од страна на постоечки

корисник, кој во целост ги има надоместено трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем.

Во период не подолг од 7 (седум) години од ставањето под напон на постоечкиот нестандарден надворешен приклучок, се приклучува нов НН корисник со изградба на нов НН вод, кој ќе се користи само за потребите на новиот корисник. Новиот НН вод се приклучува на изградениот НН вод од постоечкиот корисник.


72 од 81

каде што: СН – среден напон; НН – низок напон; S2 – постоечка инсталирана моќност во ТС - привидна моќност на трансформатор

(kVA); ОМ1, ОМ2 – одобрена едновремена активна максимална моќност на корисник (kW); 8.6.1. Трошоци за приклучување на дистрибутивниот систем за новиот корисник Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем се пресеметуваат согласно



8.6.1.1. Трошоци за изградба на приклучок за новиот корисник Трошоците за изградба на приклучокот се пресметуваат на следниот начин: каде што: ТИ - трошоци за изградба на приклучок пресметани врз основа на одобрената

едновремена активна максимална моќност на корисникот; P3 - раположлива активна моќност на НН вод;


73 од 81

Расположливата активна моќност на приклучокот се пресметува на следниот начин: каде што: cosφ - фактор на моќност и во пресметките за истиот се зема вредност 0,95; 0,8 - дозволено оптоварување на НН вод кое изнесува 80% од номиналната моќност на

НН вод; Забелешка: Во реален случај пресметката зависи од техничкото решение за















74 од 81


8.6.2. Практичен пример за пресметка на трошоци за приклучување на

нестандарден приклучок во случај кога е изграден НН вод кој ќе се користи и од други корисници

Се приклучува нов корисник на дистрибутивниот систем, за чие приклучување се

користи дел од постоечки нестандарден надворешен приклучок (НН вод), кој во целост е изграден од средствата на веќе постоечкиот корисник. Приклучувањето е во временски период од 7 (седум) години од ставањето под напон на постоечкиот нестандарден приклучок.


Расположливи активни моќности на ново изградениот нисконапонски вод: Одобрена едновремена активна максимална моќност на корисникот: ОМ1 = 40 (kW); ОМ2 = 55 (kW) Трошоци за изградба на приклучок ТИ: ТИ3' = 25,00 п.е. – трошокот за изградбата на постоечкиот НН вод изграден од првиот

корисник, кој ќе се користи и за идни корисници ТИ3” = 5,00 п.е. – трошокот за изградба на новиот НН вод кој ке се користи само за

потребите на новиот корисник. Трошоците за изградба на приклучокот во овој случај се пресметуваат на следниот

начин Трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем: Трошоците за приклучување на дистрибутивниот систем: TП = ТИ + TTК; ТП = 18,76 + 5,5 = 24,26 п.е.; 8.6.2.1. Распределба на надоместокот за делот од трошоците за изградба на


трошоците за изградба на нестандардниот надворешен приклучок на постоечкиот корисник, во рок од 30 дена од уплаќање од страна на новиот корисник се распределува на постоечкиот корисник се пресметува на следниот начин:


75 од 81

Забелешка: Ако збирот на ОМ1 и ОМ2 ја надминува моќноста која може да ја пренесе НН вод кој е изграден од страна на првиот корисник се изготвува ново техничко решение. Во случај кога не е можна реконструкција на НН вод кој е веќе изграден тогаш се преминува на изградба на нов НН вод за новиот корисник. Доколку пак има услови да се изведе реконструкција на НН вод, тогаш средствата кои му се рефундираат на првиот корисник се пропорцонални на ОМ2.

Забелешка: Претходниот пример е применлив, само во случај кога Дистрибутерот е сопственик на нестандардниот надворешен приклучок, изграден од средствата на постоечки корисник.

8.7. ПРИМЕР 7: НАДОМЕСТОК ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВЕН СИСТЕМ КОГА ПОСТОЕЧКИ КОРИСНИК БАРА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ОДОБРЕНАТА ЕДНОВРЕМЕНА АКТИВНА МАКСИМАЛНА МОЌНОСТ

8.7.1. Надоместок за приклучување на дистрибутивен систем кога постоечки

корисник приклучен преку стандарден приклучок бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност во рангот на стандарден приклучок

При зголемување на одобрена едновремена активна максимална моќност од страна на

постоечки корисник во рангот на стандардни приклучоци корисникот треба да плати надоместок за приклучување кој се утврдува како разлика помеѓу трошоците, утврдени во ценовникот за стандарден приклучок, за новата и постоечката максимална едновремена активна моќност, пресметана врз основа на инсталираните главни осигурувачи. На вака пресметаниот надоместок се додаваат трошоците за изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба, утврдени согласно ценовникот за стандарден приклучок.

Во овој случај надоместокот за приклучување се пресметува на следниот начин: каде што: ТП – надоместок за трошоци за приклучување на дистрибутивен систем кога постоечки

корисник приклучен преку стандарден приклучок бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност во рангот на стандарден приклучок

ТП1 – трошок за приклучување со стандарден приклучок, утврден во ценовникот за стандардни приклучоци, за постоечката максимална едновремена активна моќност на корисникот

ТП2 - трошок за приклучување со стандарден приклучок, утврден во ценовникот за стандардни приклучоци, за новата максимална едновремена активна моќност на корисникот

ТИД - трошоци за изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба утврдени согласно ценовникот за стандарден приклучок.

Подолу во текстот е прикажан практичен пример со парични единици (п.е.), при што напоменуваме дека тие, како и соодносите помеѓу одделни трошоци не одговараат на реалноста, туку во овој пример служат само за полесно разбирање на пресметката.

8.7.1.1. Практичен пример за пресметка на надоместок за приклучување на

дистрибутивен систем кога постоечки корисник приклучен преку стандарден приклучок бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност во рангот на стандарден приклучок

Постоечкиот корисник има стандарден трифазен приклучок и одобрена едновремена

активна максимална моќност ОМ1 = 17,32 kW (25 А осигурувач) и бара зголемување на истата на ОМ2 = 24.25 kW (36 А осигурувачи). Надоместокот за приклучување на


76 од 81

стандарден приклучок при ОМ1 е ТП1 = 0.4 п.е., а при ОМ2 е ТП2 = 0.5 п.е. Трошоци за изработка на проектна документација, прибавување на потребна документација и создавање на други услови за изградба се ТИД = 0.02 п.е.

Во овој случај надоместокот за приклучување што корисникот треба да го плати е: 8.7.2. Надоместок за приклучување на дистрибутивен систем кога постоечки

корисник бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност, во случај кога приклучкот според новата одобрената едновремена активна максимална моќност припаѓа на типот нестандардни приклучоци

Во случај кога постоечки корисник бара зголемување на одобрената едновремена

активна максимална моќност, при што приклучокот според истата припаѓа на типот нестандардни приклучоци, корисникот треба да ги надомести трошоците за приклучување на нестандарден приклучок пресметани согласно методологијата (како во Пример 1, Пример 2 или Пример 3 дадени во Прилог 2 од овие Мрежни правила). На овој надоместок се додава разликата од трошоците за создавање на технички услови при новата и постоечката одобрена едновремена активна максимална моќност.

Во овој случај надоместокот за приклучување се пресметува на следниот начин: каде што: ТП – надоместок за трошоци за приклучување на дистрибутивен систем кога постоечки

корисник бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност, во случај кога приклучкот според новата одобрената едновремена активна максимална моќност припаѓа на типот нестандардни приклучоци

ТИ – трошок за изградба на приклучокот ТТК1 – трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем, кои ги

надоместува нов корисник кој се приклучува на дистрибутивниот систем при постоечка одобрена едновремена активна максимална моќност

ТТК2 – трошоци за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем, кои ги надоместува нов корисник кој се приклучува на дистрибутивниот систем при новата одобрена едновремена активна максимална моќност

Подолу во текстот е прикажан практичен пример со парични единици (п.е.), при што напоменуваме дека тие, како и соодносите помеѓу одделни трошоци не одговараат на реалноста, туку во овој пример служат само за полесно разбирање на пресметката.

8.7.2.1. Практичен пример за пресметка на надоместок за приклучување на

дистрибутивен систем кога постоечки корисник бара зголемување на одобрената едновремена активна максимална моќност, во случај кога приклучкот според новата одобрената едновремена активна максимална моќност припаѓа на типот нестандардни приклучоци

Постоечкиот корисник има стандарден трифазен приклучок и одобрена едновремена

активна максимална моќност од ОМ1 = 17,32 kW (25 А осигурувач) и бара зголемување на истата на ОМ2 = 95 kW. Во овој случај приклучокот на корисникот преминува во нестандарден. Трошок за изградба на нестандардниот приклучок при ОМ2 изнесува ТИ = 20 п.е. Трошокот за создавање на технички услови во дистрибутивниот систем при ОМ1 е ТТ1 = 3.


77 од 81

Трошокот за создавање на технички услови при ОМ1 се пресметува на следниот начин: Трошокот за создавање на технички услови при ОМ2 се пресметува на следниот начин: Во овој случај надоместокот што корисникот треба да го плати е:


78 од 81

9. ПРИЛОГ 3: ОБРАЗЕЦ БСП -1(БАРАЊЕ ЗА СОГЛАСНОСТ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ПОТРОШУВАЧ)


79 од 81


80 од 81

10. ПРИЛОГ 4: ОБРАЗЕЦ БСП-2:(БАРАЊЕ ЗА СОГЛАСНОСТ ЗА ПРИКЛУЧУВАЊЕ НА ДИСТРИБУТИВЕН ПРОИЗВОДИТЕЛ)


81 од 81

Documents

Mrezni Pravila Za Distribucija Na Elektricna Energija83 08.Unlocked