Instrumentet dhe Muzika Instrumentore nga

Lashtesia ne Rilindje

CESHTJET QE DO TE TRAJTOHEN : 1-Rruga e zhvillimit te muzikes

instrumentore nga Antikiteti deri ne Rilindje. 2-Klasifikimi I instrumenteve sipas kohes kur

jane perdor : lashtesi;mesjete;rilindje. 3-Klasifikimi I instrumenteve sipas

jetegjatesise dhe perdorimit : ♦.qe jane ruajtur qe nga lashtesia ♦.qe kane evoluar gjate perdorimit ♦.qe jane zhdukur ♦.qe jane te reja 4-Pergatitja e nje albumi me instrumente

sipas klasifikimit te kohes kur jane perdorur.

RRUGA E ZHVILLIMIT TE MUZIKES INSTRUMENTORE NGA ANTIKITETI DERI NE RILINDJE. Procesi I krijimit te muzikes ka zgjatur me mijera

vjet.Kjo mund te krahasohet dhe me vete procesin e gjate te gjuhes se folur.Shume shkencetare dhe studiues te muzikes kane dhene shume mendime te ndryshme per lindjen e muzikes.Dikush thonte se prodhimi I tingujve muzikore ka origjine biologjike,disa te tjere mendonin se ishte imitim I melodive te zogjve apo duke e lidhur prejardhjen e muzikes me thirrjet qe leshonin njerezit primitive gjate gjuetise.

Gjate ketij procesi,u zhvlluan shqisat e ndryshme te njeriut dhe aparati I te folurit me ane te te cilit njeriu krijoi fjalet dhe tingujt e pare muzikore.

MUZIKA NE PERIUDHEN E LASHTESISE. Arti I muzikes zuri vendin e tij ne shoqeri qe

ne rendin e bashkesise primitive.Mijera vjet para epokes sone u krijuan melodite e para,te cilat ishin shume te thjeshta.Tek te pasurit muzika luante rol zbavites,sepse plotesonte atmosferen e gostivedhe I thurte lavdi perendive.Ne popull ajo reflektonte jeten plot veshtiresi dhe shpresen per nje jete me te mire.

Keto vecori percaktuan tiparet e ndryshme te muzikes ceremoniale , te asaj fetare,kenget e sklleverve , te fshatareve dhe zejtareve.

Ne lashtesi,ne menyre te vecante muzika u zhvillua ne popujt e Kines,Egjiptit,Mesopotamise,Babilonise,Indise,Greqise.

KULTURA MUZIKORE KINEZE Rol te rendesishem zinte kenga e

kenduar me nje ze,tematike shoqerore,kenget e punes,te gjahut,te gezimit etj.U zhvillua muzika instrumentale popullore ku qindra vjet para epokes sone numeroheshin 80 instrumente te ndryshme.Me te vjetrat permenden : daullja,gongu,kembanat.Veglat e lashta muzikore me hark ruhen edhe sot : violina me 2 tela,liuti kinez me 4 tela.

MUZIKA NE EGJIPTIN E LASHTE Kerkimet sjellin deshmi te nje kulture qe

ka ekzistuar 3000 p.e.s.Muzika kultivohej si nga populli ashtu dhe nga shtresat e larta..Ajo u thurte lavde faraoneve ndersa populli I thjeshte krijonte kenge te cilat pasqyronin jeten e veshtire.Vendin kryesor e zinte kenga e kenduar ,por kishte dhe mjaft instrumente qe shoqeronin kengetaret si : sistri,tromba,organoja cetra,liuti,krotali ,etj.

MUZIKA NE BABILONI Muzika deshmohet 4000 vjet p.e.s

nepermjet zbulimeve arkeologjike ku dalloheshin kengetare,instrumentiste,valltare.Babilonasit kane patur shume instrumente si : lira,flauti I thjeshte,flauti I dyfishte,sistra,bobla,tamburet,etj.Kultura babilonase ndikoi shume edhe ne shtetet fqinje si Egjipt dhe Greqi.

MUZIKA NE INDINE E LASHTE Muzika e popullit indian shquhej per

ritmin e shumllojshem.Disa prej kengeve me te vjetra kane ardhur deri ne ditet e sotme.Instrumentet jane : vina,liuti,ravanastra,flaute,guaska deti,tipa te oboes,etj.

MUZIKA NE GREQINE E LASHTE Nje mbeshtetje per zhvillimin e artit

grek dha mitologjia popullore.Ne greqine e vjeter muzika dhe poezia qene binjake.Lojrat olimpike qe organizoheshin nje here ne 4 vjet ne Olimpia dhe te gjitha aktivitetet artistike qe jepeshin ne qytetet greke,shoqeroheshin me tinguj muzikore.Muzika fitoi nje rol te rendesishem shprehes edhe ne tragjedine greke.Greket ishin ata qe krijonin teorite dhe sistemet e tyre muzikore.

MESAPOTAMIA Njerëzit e Mesopotamise preferonin më shumë

instrumentet me tela Janë gjetur varietete të panumërueshme të harpave ashtu si dhe lira, lahuta, si paraardhëse te instrumenteve moderne me tela sic është violina. Instrumentet muzikore të përdorura nga kultura Egjiptiane janë të ngjashme me ato te Mesopotamise dhe i ka bërë historianët që të arrijnë në përfundimin se civilizimet e këtyre dy vendeve kanë qenë në kontakt me njëra-tjetrën. Me civilizimin e shoqërisë u futen në përdorim flauti vertikal, klarineta e dyfishte, harpat me hark dhe këndore dhe disa lloje daullesh.

ELEMENTE TE MUZIKES ANTIKE Aktivitet njerezor se bashku me vallezimin

deri ne lashtesi. Pjese e riteve fetare. Shpirt I jetes publike ne

festa,ceremoni,oborre mbreterore. Tek hebrenjte u zhvillua nepermjet poezise

fetare. Tek greket eshte objekt I studimit ne

raportet e saj me matematiken.Ndihmonte ne kuptimin e poezise dhe muzikes me lirikat,rapsodive dhe u fut si pjese perberese e tragjedise dhe teatrit.

RILINDJA Gjate shekujve XIV-XVI,zbulimet e medha gjeografike

dhe zhvillimi ekonomik sollen dhe lindjen e nje kulture te re qe njihet me emrin Rilindje.Ndryshonte rrenjesisht nga kultura e lashtesise dhe e mesjetes.Shume popuj dhane kontributin e tyre ne zhvillimin e kesaj kulture.Talentet dhe njerezit e shquar te asaj periudhe u frymezuan nga krijimtaria e pashtershme e popullit.U zhvilluan gjini te ndryshme muzikore,u formuan stile te reja muzikore,u zhvillua dhe muzika instrumentale.Filluan te hapeshin gjithashtu dhe shkolla ku behej I mundur shkollimi tashme I personave te cilet e donin artin.Italia eshte pikerisht vatra e perhapjes se kesaj kulture.U zhvilluan llojet e para te ketij arti te cilat ishin Kacia,Balada,Madrigali .

Kacia : forme muzikore ne shume raste me 2 zera,kenge e shpejte qe trajtonte skene gjahu.

Balada : forme muzikore e thjeshte nga permbajtja,ndiqte ritmet e valleve dhe zhvillonte tema te ndryshme.

Madrigali : forme muzikore polifonike me 2-3 zera, e zhvilluar kryesisht ne France.

Disa Instrumente

GAJDJA Gajdja ishte një instrument i Afrikës së

vjetër veriore te cilin, Nero, një perandor romak, e importoi në Evropë. Me kalimin e kohës njerëzit e zhvilluan konceptin e instrumenteve muzikore për të prodhuar melodinë.

LIRA

FLAUTI Flauti me I vjeter I zbuluar daton rreth

43.000 vjet me pare.

Klarineta

Trumpeta me e vjeter mendohet te datoje para vitit 1500 p.K

Slit drums ose daullet e cara jane perdorur kryesisht ne vendet afrikane.

TALKING DRUM Ne nje liber shpjegohej se ky instrument

mori kete emer pasi afrikanet e perdornin per te komunikuar ne distanca te medha.

Ksilofoni I vjeter eshte gjetur ne shek.IX por mendohen te kene ekzistuar rreth viteve 2000 p.K

Pianoja mendohet te jete krijuar ne vitin 1698 nga Bartolomeo Cristofori.

Melodika mendohet te jete krijuar ne vitin 1950 dhe perdoret per muziken jazz.

BAKLLAMA Bakllama është instrument muzikorë

kordofon. Ky instrument është përdorur nga

kolonialistet shqiptarë në Turqi në gjysmën e dytë tëshekullit XIX. Nga këta është sjellur tek ne rreth viteve 20-30 të shekullit XIX.

Çiftelia është një instrument tipik shqiptar.Është e ndërtuar nga druri dhe ka një formë të zgjatur. Ka vetëm dy tela prej nga edhe e ka marrë emrin "Çift" dhe "Tela" d.m.th. dy tela çift. Shumicë e kohës përdoret teli i poshtëm.Telat shpesh janë të akorduar ne E dhe B. Çiftelia zakonisht përdoret në darsma apo edhe në koncerte për muzikë popullore.

Violina është instrument muzikor dhe hyn në grupin e instrumenteve harkore. Ajo ka katër tela.

KITARJA Kitara eshte nje instrument muzikor i

familjes kordofone. Kitara standarde ka gjashte tela, por edhe kitarat me kater, shtatë, tete, nente, dhjete, njembedhjete, dymbedhjete, trembedhjete dhe tetembedhjete tela jane ne dispozicion. Dy familjet kryesore te kitares jane kitarat elektrike dhe kitarat akustike. Tre lloje kryesore te kitares akustike jane kitare klasike (me fije najloni),kitare me tela celiku dhe kitare archtop.

KITARE E 3300 VITEVE ME PARE.

KITARAT ELEKTRIKE Kitara elektrike eshte e perdorur

gjeresisht ne xhaz, blues dhe rock and roll.