สายนำ�าไมไหลกลบของแม(แดลกๆ ทกคนทมแมและเคยมแม)

เหมอนทกปทพวกเราพนองตองพาแมมาไหวยาทสสานวดดอน พอจดสำารบของไหวพรอมปกธปแลวกตองทงระยะเวลาประมาณวารอใหยาทานเสรจกอน ระหวางนนพวกเราบางสวนจะพาแมไปไหวญาตอกทานหนง ซงอยไกลไปอกฟากถนนของสสาน ทกครงกจะหลงและเถยงกนวาอยหลมไหน มเพยงแมกบพสาวคนโตทพอจะอานอกษรจนหนาปายชอได ชวยยตสงคราม หลมไหนเอย“ ”

เมอเจอหลมศพแลวแมมกจะบนวา ทำาไมรกจง “ ”แลวกคอยจใหพวกเราหรอบางทกเปนเดกๆ ทหารายไดพเศษในสสาน

มาชวยปดเศษไมและกวาดพนทบนหลมและหนาปายชอ จนเกลยงเกลาทสด เสรจแลวพวกเรากตองเอาไมไผทเหลาเปนเสนแบนๆ ยาวๆ มาขดรอบหนาหลมทตงปายชอ แมอกนนแหละทมกจะบนวาพวกเราทำาไมเรยบรอย ตองขดใหโคงเปนวงกลมทสด ปากแมพดไปพรอมกบลงมอขดใหมนกลมทสด เพอแสดงขอบเขตสำาหรบวางสำารบและขาวของทจะใหผตาย นยวาถาวางไวขางนอกแนวเสนไมไผนกอาจจะถกวญาณอนแยง ตอนเลกๆ เมออยหนาหลมศพนทไร ตองถามแมทกทวาเปนใคร

“อาพว แมบอก”“อาพวเปนใคร พวกเรามกจะถามกลบ”“กเปนแมของอามา แมตอบโดยอามาในทนหมายถงยายของพวกเรา”แตอยางไรพวกเรากยงงง แมจะอธบายวา“อาพวนมบญคณ ถาไมไดอาพว อาแหมะ(เปนคำาทแมเรยกแทนตวเอง) กไมไดมาเมองไทย อาพวพาอาแหมะมา ”พอไดยนดงนนพวกเราเรมรสกวาอาพวมความสำาคญกบแมมาก ทแนๆ ถาไมมคนในหลมนกจะไมมพวกเรายนอยตรงน

อาพวทานนจงถอไดวาเปนผใหชวตใหมในเมองไทยกบแม เพราะทานผนเปนผหอบหวแมขนเรอใหญจากเมองจนมาพรอมหลานสาวบญธรรมอกคน ขณะลงเรอมานนแมบอกวาตวเองอายได ๗ ขวบแลวจำาไดวา นงเรอมาหลายวนมาก กวาจะมาถงเมองไทย เพอมาอยกบตาและยายของพวกเรา ซงเปนลกสาวและลกเขยคนโตของอาพวทานน

ชวตของแมดจะถกกำาหนดใหผกพนกบสารพดความเชอของคนจน จงไมนาแปลกใจวาทำาไมแมจงมความเชอและขอหามตางๆ ของจนมากมาย โดยลงทายเหตผลในการหามดวยประโยคครอบจกรวาลวา

“คนจนเขาถอกน หามทำา”ความเชอของจนเขามากำาหนดชวตของแมไดตงแตแรกเกด แมมชอวา

เอง แซเซยว เปนชาวจนแตจว เกดทเมองซวเถา ประเทศจน ในครอบครวผมอนจะกน มพนอง 14 คน ในจำานวนนเปนเพศหญงแค ๒ คนและทงสองถกยกใหเปนบตรบญธรรมของครอบครวอนดวยทงคเกดในปเสอเหมอนกน คนหนงคอพสาวแมตองออกจากครอบครวเดมของตนตงแตแบเบาะ และในอก 12 ปใหหลงแมเองกเจอกบชะตากรรมเดยวกนกบพสาว แตถกยกใหอกครอบครว ทเปนเชนนเพราะพอแทๆ ของแมเปนคนปเสอ ซงจากความเชอของจนถามลกปเสออาจทำาใหบดามอนเปนไป โดยเนอแทแลวทงพอและแมแทๆ ของแมคงมความรกและเปนหวงลกสาวมากเหมอนกน กอนจะยกลกใหใครกคงดแลวดอกวาเปนครอบครวทด และตนสามารถตดตอลกได แตเมอยกใหแลวตามธรรมเนยมจน ชวตของเดกจะตกเปนสทธขาดของครอบครวใหม ครอบครวใหมทแมถกอมใหมาอยดวย ในขณะนนถอวาเปนครอบครวทด ซงกคอครอบครว ของลกสาวคนโตของอาพว

อาพวเดมเปนคณหนของครอบครวทมฐานะเชนกน หากแตเมอแตงงานออกมาสามไมคอยประสพความสำาเรจนกแตกยงไดพนองในครอบครวอาพวใหการชวยเหลอเสมอมา อาพวทานนมลกสาวสองคนๆ โตคอแมบญธรรมของแม ซงจากนไปขอเรยกวา ยาย สวนคนนอง ” ” (ขณะนยงมชวตอย อายรอยปกวาๆ แลว) พวกเราเรยกทานวา เลาอ ซงแปลวา นองของ“ ”ยาย ภายหลงทานแตงงานแลวอพยพตามสามมาอยทบางบวทอง ตอนอย

เมองจนทงยายและเลาอตางกรบลกบญธรรมมาเลยงคนละคน คอแมและไนอ (เดกคนทอาพวจงขนเรอมาจากเมองจนพรอมแม) และหลงจากมาอยเมองไทยทงยายและเลาอตางมบตรธดาแทๆ ของตนเอง แตกยงใหความรกในบตรบญธรรมเหมอนเดมโดยใหลกๆ ทเกดภายหลงถอบตรบญธรรมนเปนพสาวใหญ อาจเปนดวยคนจนถอสจจะเปนสำาคญเมอรบเปนลกแลวกจะถอเปนลกตนไปจนตลอดชวต โดยแมไมเคยรมากอนเลยวาตนไมใชลกทแทจรงของยาย จนภายหลงเมอแมมอายเกนวยกลางคนแลว กำาลงจะไปเทยวเมองจนครงแรกกบพอซงตอนนนเมองจนเพงเปดประเทศใหมๆ กอนไปเมองจน เลาอไดเลาเรองนใหแมฟงและยงบอกดวยวาครอบครวเดมของแมเปนใครอยทไหน เลาอเลาวาตอนทครอบครวนอมแมมาสงใหบานยายนน ดดมฐานะมากขนาดมพเลยงของแมอมมาดวย ในขณะนนแมถกหอหมดวยแพรพรรณงดงามราคาแพง หลงจากอมมาใหแลวกจะใหพเลยงมาเยยมพรอมขาวของดๆ มากมายเปนประจำา นนคอเรองราวตอนแมเกดใหมๆ ทเลาอจำาไดตดตา

เมอแมไดไปเทยวเมองจนและสบจนพบตระกลเดมของแมซงยงไมไดยายถนฐานไปอยทอน ยงคงอยใกลกบบานเดม เนองจากถกปกครองโดยระบบคอมมนสต บานของตระกลซงคอนขางใหญกถกยดไปเปนธนาคารของรฐ พๆ และนองชายแมตางดใจทไดเจอแมอกครง ถงแมแมจะถกอมไปใหคนอนตงแตเลก แตพวกพชายของแมยงจำาเหตการณนนไดด ยงจำาไดวา มนองสาวคนนอกคน สวนนองชายคนเดยวของแมแทบไมรจกแมเลยแตกรเรองของตระกลเปนอยางด พอไดพบแมกเกดความผกพนทกคนตางดใจทไดเจอกนอกครง ตางกเลาความเปนไปของชวตทผานมาใหกนฟง แมบอกวา พวกพชายและนองชายจากทเคยเปนคณชาย เปนอาเสยนอย พอเปลยนเปนคอมมมนสต ทกอยางถกยดหมด พวกคณๆ ทงหลายจากทเคยสำาอางคอยสขสบาย กลบตองถกเกณฑใหออกจากบานแลวไปทำานา มชวตทยากลำาบาก นาสงสารมาก แตละคนมลกษณะแกเฒาลง ชวงใหมๆ พอรจกกนแลวพอกจะทำาเหมอนคนจนสวนใหญทอยในเมองไทย คอคอยสงเงนไปใหพวกญาตๆ เหลาน และคอยชวยเหลอเปนระยะๆ เทาทจะพอชวยได โดยเฉพาะครอบครวของนองชาย

คนเลกของแมจะผกพนสนทมากจนมการเยยมเยยนกนในภายหลงทพวกเขาเรมลมตาอาปากไดแลว

เคยมถามแมวาจำาอะไรไดบางชวงเดกตอนยงอยทเมองจน แมเลาวาจำาไดไมมากนก จำาไดเพยงวา ตอนกลางวนจะตองอยบานอาพว พอตกเยนกจะเดนกลบมานอนทบานยา (แมของตา) ของแมโดยจะเปนอยางนทกวน อาพวเปนยายของแมทใจดและรกแมมาก แมบอกวาอาพวมกจะแอบใหเงนแมเสมอๆ และเวลาใหกมกกำาชบวาหามบอกเลาอซงเปนลกสาวแทๆ ทงทเงนทใหกไมไดมากมายคอ สอง ป ง “ ” (อตราสวนของเงนทคนจนแตจวใชเรยกกน ซงกคงเปนหนวยทเลกสด) ถาแมเดนกลบมาบานยาตวเอง เจอขอทานแมกจะแบงให ป ง หนงแตบางทเจอขอทานสองเจาแมกไมเหลอคากนขนมเลย “ ”นอกจากนยงมอยเหตการณหนงทแมจำาแมนมาก คอแมกำาลงเดนจากบานยาทเมองจนเพอไปบานอาพว ระหวางทางเหนทหารมากมายผานมาบนถนน แมเลาวาขณะนนความทเปนเดกตวนดเดยวจงรบหลบไมใหทหารเหน แมจำาไดขนใจวากลวจนตวสนหลบอยอยางนนเปนเวลานาน แสดงวากอนแมมาจากเมองจนสถานการณตอนนนกเรมไมคอยดแลว บานเมองเรมลกเปนไฟ และคงเปนสาเหตให ตากบยายยายถนฐานมาอยเมองไทย โดยแรกๆ มาทำา จง”อบ ขนมหวานแหงๆ ของคนจนอยแถวบางบวทอง ตามาคนเดยวกอนแลว”ยายตามมาทหลง ครนพออยตวแลวจงใหอาพวพาเดกๆ มาอยดวย แมจงรสกสำานกในบญคณของอาพวเปนอยางมาก

ชวตในวยเดกของแมกเหมอนลกคนจนทวๆ ไปทตองชวยพอแมทำางาน แมจงคนกบพวกเครอง จงอบ เกอบทกอยาง ปจจบนเวลาเหนของพวกน“ ”หรอขนมเบยะ แมมกจะพดอยางตดจะภมใจใหลกๆ ฟงวา อากง (ตาของพวกเรา) ทำาเกงมาก หรอบางทกพดวา เหนจนเบอ เคยทำามาแลว อะไรๆ “ ” “ ”ทำานองนน พอเหนขนมพวกนแมกมกจะพดถงตา ทำานองวาเปนคนเครงครดในธรรมเนยมจนและด แมเคยทำาอะไรบางอยางผดรสกจะทานขาวโดยไมถอตะเกยบ หรอถอแตถอไมถกตอง ตาโมโหมากเผลอผลกแมจากโตะทานขาว และโดยไมตงใจแกมแมชนเขากบมมโตะพอด แมบอกเจบมากทำาใหแมไมกลา

ทำาอกเลย จากเหตการณนทำาใหแมกลายเปนผหญงทม ลกยม“ ” สวยอยบนแกมขางซาย พวกเราเคยอจฉาวาทำาไมไมมลกคนไหนมลกยมเหมอนแม พอรเรองกไมมใครคดอยากใหตาทำาลกยมใหเลย

หากแตภายใตความดของตา ตากหวงใยและใสใจแมมากไมตางจากลกแทๆ ดไดจากเวลาจะหาคใหแม ตาคงเลอกนาน จนแมอาย 22 ปแลวยงไมออกเรอน ถอวาอายคอนขางมากสำาหรบสาวโสดสมยนน จนปบงคม ของพวกเราซงรจกกบตาเปนอยางด มาพดทาบทามแมใหอาแปะ (ลง ซงเปนพชายพอ) ตาขอเวลาสกพกยงไมตอบรบหรอปฏเสธ จากนนกไปสบดวาลกของปเปนอยางไรบาง พอถงเวลามาคยกน ตา บอกปวาไมยกแมใหลงแตถาใหแตงกบพอ ตากไมขดของ ทปนเชนนเพราะตาไปสบดเหนวาลงถงจะเปนลกรกของปแตเปนคนตดจะชอบเทยว ตาเหนพอมกชวยปทำางาน จงคดวาใหแมแตงกบผชายทำางานดกวานาจะเลยงแมรอด เหตนพวกเราจงนกถงบญคณของตาในเรองนเสมอมา

ชวตทามกลางเทพเจา

เมอแมแตงงานตองยายจากบางบวทองซงถอเปนชนบทในสมยนน เดนทางเปนวนโดยทางเรอซงใชเวลานานกวาจะเขาถงกรงเทพ ใหมๆ แมรสกใจหายเหมอนกนเพราะตองไกลจากครอบครวเดมและญาตพนองทคนเคย แมมาอยกบพอทเสาชงชาสมยนนถอวาเปนแหลงเจรญ อยใจกลางเมองแลว แมมาใหมๆ กรจกศาลเจาพอเสอ แมบอกรสกดทไดเขาไปไหว แลวศาลนกกลายเปนทพงสำาคญของแม เมอแมมอายมากขนและตองยายบานมาอยหนองแขมแมกมกจะรองขอใหลกพาไปไหว พวกเรามกจะบนวาทำาไมไปบอยเดอนหนงหลายหน แมมกยอนวาอยาพดมาก สมยอยเสาชงชาแมไหวทกวน โดยไปไหวเวลาจะไปตลาดตอนเชาและเยน กอนถงตลาดแมกแวะไหว ลกคนทไปไหวกบแมเคยลองนงลงขางๆ แมขณะทแมกำาลงถามคำาถามเพอเสยงทายบาง ขอพรบาง แตละครงแมจะคยทาวความเรองแตละเรองทจะถามหรอขอพรอยางยาวและละเอยดมาก เรองแลวเรองเลา ถาสถานทแหงนนสามารถ

บนทกเสยงหรอเรองราวได เรองของครอบครวเราเกอบทงหมดกคงจะหาฟงไดจากทนน การทแมตองเลยงลกถง 14 คนคงไมงายสำาหรบแมโดยเฉพาะเรองของสขภาพจต ศาลเจาพอเสอนอกจากจะศกดสทธดงทคนทวไปรจกดแลว ทานยงเปนเสมอนจตแพทยทเปนทพงทางใจ ทงเปนทพงและทระบายทกขทางใจใหกบแม และกนาแปลกเซยมซของทานถงจะแมน แตถาเปนแมถาม จะไดคำาตอบชนดชชดเฉพาะเจาะจง จนหลายครงคนอานองไปตามๆ กน เชน แมเคยถามวาลกสาวจะสอบตดโรงเรยนชอดงในสมยเกอบ 30 ป ใบเซยมซทแมไดมคำาประมาณวา ไรความเพยร จะสมปราถนาไดอยางไร ผล“ ”เปนไปตามนน คอสอบไมตด พวกลกๆ ชกไมแนนใจวาพฤตกรรมทคดวาแมไมร แลวเจาจะไมรไปดวย ลกคนทวานนหวดมากแตไมคอยอานหนงสอเทาไรเพราะเปนคนประเภทจะสอบแลวคอยอานนดหนอยแลวกไดดทกท เลยไมคอยใชเวลากบการอานหนงสอ (เรยน) เทาไร

วธการเสยงเซยมซของแมมขนตอนละเอยดมาก เรมจากเขยาตวในกระบอก ปากแมกอธบายเรองทจะถามเปนภาษาจน ซกพกกมไมบอกเลขหลนออกมาทพน แมหยบขนมา ดตวเลข แลววางกระบอกลงกบพนพรอมทงวางไมเบอรทไดขวางไวทปากระบอก แลวกหนไปหยบ ไมเซยงปวย ซงเปนไม“ ”รปทรงคลายพระจนทรเซยว สแดงขนาดพอเหมาะมอ ดานหนงแบนราบอกดานโคงนน เวลาใชจะใชเปนค โดยจบดานแบนประกบเขาหากน แลวยกขนพนมมออธฐาน เพอถามวาเบอรเซยมซทไดน ใช หรอ ไมใช เหมอน“ ” “ ”เปนการตรวจสอบความถกตองเพอความแมนยำา พอถามแลวกโยนไมทถอประกอบในมอลงกบพน ถาไมออกมาเปน ควำา อน หงาย อน คอหงาย“ ” “ ”ดานนนอนหนงกบหงายดานแบนอนหนง เปนอนวาเบอรทไดถกตอง แตถาออกมาเปนควำาทค หรอหงายทงค แสดงวาเบอรทไดผดพลาด ตองถามใหมคอเขยาตวใหม อาจเปนเพราะวธทถถวนนจงทำาใหแมถามทไรแมนทกท แตเคยมอยหลายหนงลกสาวคนทพาแมไปไหว ลงนงขางๆ เพอลนวาเมอไรแมจะเสยงเสรจ พอแมไดเบอรกยนใหลกดวาเบอรอะไร พอลกบอกเบอร แทนทแมจะวางไวปากกระบอบอยางทกครง แมกลบเอาไมเบอรนนใสกลบเขาไปใน

กระบอกอยางเกา แลวเขยาใหมพอไดเบอรใหมกสงใหลกอานใหฟง ลกกงงมาก“ทำาไมเบอรเมอกแมไมถาม เซงบวย“ ”(ใช หรอ ไมใช)” ลกสาวถาม แมตอบทนทวา“เบอรเมอกไมด”ลกงงมาก แสดงวาแมจำาไดหมดวาเบอรไหนด ไมด พอไดเบอรทสองแมกใสเขาไปอยางเกาอก แสดงวายงไมด แลวกขอใหมเปนครงทสาม แมกหยดไมยอมเขยาตวอก คงเกดความเกรงใจเจา แตแมจะหนไปไหวและขอพรใหเจาชวยในเรองนนๆ เรยกวามาไหวแลวไมมคำาวาผดหวงกลบไป ใหเจาทานชวย ทงขนทงลอง“ ”

ถาเวลามไมมากแตตองการถามหลายเรองแมกไมใชวธเสยงใบเซยมซ แตใชถามแลวโยน ไมเซงบวย เฉยๆ แตทกครงแมจะยกธปไหวพรอมกบ“ ”อธบายรองราวทงสขและทกขใหฟงและใหทานชวย ดวยเหตนทกครงทนงรถผานศาลเจาน ลกสาวแมจะยกมอไหวทาน ดวยคดวาไมวาอยางไรทตรงนถอวามบญคณตอตนเพราะเปนทพงพงทางใจแหงสำาคญแหงหนงใหแม

นอกจากวนพระของจน (วนพระจนสวนใหญถงกอนวนพระไทยหนงวนหรอบางทกวนเดยวกน) และบางทกของไทยดวยทแมไปไหวเจาประจำา แมยงสามารถหาโอกาสทจะไดไปไหวเจาเพมขน อยางเชนเวลาลกของแมคนไหนจะตองเดนทางไปไหนมาไหนไกลๆ เชนตางประเทศ หรอแมแตตางจงหวด ถาแมรกอนกจะไปไหวขอพรใหเจาคมครองลกคนนนเปนกรณพเศษ ครงพอลกคนนนกลบมาอยางปลอดภยแมกขอไปไหวอกบอกวาตองซอของไปไหวเปนการขอบคณโดยเฉพาะ นเปนเพยงหนงตวอยางททำาใหแมมกจธระกบศาลเจา ยงไมรวมเวลาลกปวย แลวหายปวย ลกจะสอบ และสอบตด ลกหางานทำาแลวไดงาน ฯลฯ

ความทแมไปไหวศาลเจาพอเสอบอยมากดวยสารพดเหตผลน จนมครงหนงขณะจะเดนเขาศาลเจาคนเกาแกแถวนนประมาณวาเคยรจกแมเพราะแมกเคย

อยแถวนน แกเดนสวนมาพรอมกบรองทกแมอยางดอกดใจ แกถามแมวามาทำาธระอะไรแถวน แมบอกวามาไหวเจาพอเสอ แกฟงแลวตะแคงหนาแบบงงจดวา“เอ วนนเปนวนอะไรหรอ” ในทำานองวาวนสำาคญอะไรของเจาพอหรอ ยายลกสาวแมตอบแทนทนทเพราะแมไดเลยขนไปขางหนาแลว“วนเสารคะ ”ทำาตอบเนยนๆ อยางไมรความหมาย แตจรงแลวมนอาจเปนเหตผลสำาคญ เพราะมนเปนวนเสารมลกวางเยอะเลยอยากมาไหว แกฟงแลวกไมคลายสงสย ดวยเกรงวาตนเองเปนคนแถวนแตอาจผดพลาดหลงลมวนสำาคญของเจาพอไดอยางไร ยายลกสาวกเลยอธบายวา“เปนวนเสารทพอดแมเกดอยากไหวขนมา ไมใชวนสำาคญอะไร ”ตอบเสรจกรบเดนตามแมเขาศาลเจา คดในใจวาเจคงจะไมรจกแมด สำาหรบคนทวไปมาไหวเพราะเปนวนสำาคญ แตสำาหรบแมทกๆ วนลวนสำาคญหมดถาไดมาไหว เพราะตอนสาวๆ แมมาไหวทกวน แตปจบนยายไปอยหนองแขมมาไหวอาทตยละครงสองครงถอวาเหนหางมาก

แมไหวศาลเจาพอเสอตงแตสาวๆ จนชวงสดทายของขวตกอนเขาโรงพยาบาลกยงรองขอไป ดแมจะมชวตชวามากเวลาไดไป ถอเปนความสขอยางหนงในชวตแม เพราะแมเชอมากๆ วาการไหวเจาเปนหนงในวธทจะทำาใหลกๆ ของแมมสขภาพแขงแรง เจาจะคมครองใหลกของแมมชวตทเจรญรงเรอง และโชคด

นอกจากการออกไปไหวเจานอกบานแลว แมยงมการอญเชญเจาสำาคญๆ มาไวบชาทบาน อยาง ทกง หรอเทพเจาแหงฟา ไชเซยงเอย “ ”เทพเจาแหงโชคลาภ ป งเทากง” ”...... กวนอมเนย หรอพระโพธสตวกวนอม ตวเลาเอยกง หรอเจาพอใหญจากศาลเจาพอเสอ แมแต“ ” มงซง เจา“ ”

ประจำาประต,” เจาตเอย เจาประจำาเตา ตจเอย เจาท นางกวกกยงม หรอ” “ ”รปหลวงปเต พระนครปฐม ซงการกราบไหวทานทำาใหหามนำาเนอววเขาบาน เมอแมไมทำาเนอววใหทานและกำาชบไมใหลกออกไปกนขางนอก แมคงคดวา

ถากนเขาไป แลวเดนเขาบานโดยยงมเนอววอยในทองกเหมอนนำาเนอววเขาบานอยด เลยตดปญหาโดยหามทานเลยหมดเรอง พวกเรากเลยกลายเปนคนไมกนเนอววตงแตเกดไปโดยปรยาย นอกจากนยงมพระพทธรปของไทยหลายองค และหลงๆ จะรวมรปครบาอาจารยดวย กลนธปจะอบอวลในบานเสมอๆ มาคดดอกทพวกเรากไมธรรมดาทเตบโตและมชวตอยทามกลางเทพเจาทงหลาย

เวลาแมไหวและขอพรเจาจะยาวมากและทกวนจะขอเหมอนๆ กนถาไมมเหตการณพเศษเกดขนกบคนในบาน แตละครนจะพดนานพอสมควร แตเวลาใหลกไหวแทน ลกจะไหวเรวมาก แมสงสยเลยถามเปนการเชกวา

“ขอใหทกคนอยเยนเปนสข เขาออกโชคด ฯลฯ หรอเปลา”“แนนอนอยแลว แมขออะไร หนกขอตามนน ลกตอบไปอยางไมได”

โกหก เพราะขณะไหวนน ลกกอธฐานจตวา “สวสดคะ หนไหวแทนแม กขอเหมอนเดมอยางทแมเคยขอ”หรอบางทวนถดไปอยากใหกระชบเขาไปอกกอธฐานจตวา “สวสดคะ หนขออยางเมอวานนะคะ”

มอยครงหนงลกสาวคนทชอบคดเลกคดนอยทดลองมานงขางๆ และจงใจแอบฟงวาแมจะขอพรใหลกๆ อยางไร หลงจากนงฟงอยเปนนานสองนาน จนแมลกออกมา ยายคนนรอจนลกๆแม อยกนหลายคนซงแนนนอนสวนใหญเปนลกสาว ยายคนนกพดวา

“หนรแลวทำาไมชวตลกสาวแม โดยเฉพาะหนถงไมเจง กแมเลนขอพรใหพอแลวกลกชายกอนไลมาตงแตคนโตไปเลกสด แลวถงจะวกกลบมาขอใหลกสาวจากโตมาเลกอกท กวาจะถงหนกเกอบคนสดทายแลว อยางนเจาทานกจำาแตคนแรกๆ ได แมมลกเยอะขนาดน กวาจะเอยชอหน เจาทานกมนแลว จำาไมไดแลว “

แมคอนใหแลววา“ตาซงซงนะ (เออนะ เฮง เฮง)” ในความหมายเชงปรามใหหยดพดปาก

เสยเดยวจะไมเปนมงคล

หลายครงทแมออกไปไหวเจาองคซงมอญเชญอยแลวในบาน ลกๆ ถามวาไปทำาไมทานเสดจมาถงในบานแลวแมบอกตองไปเพราะเปนวนสำาคญของทาน แมรจกศาลเจาและโรงเจหลายแหง ตลอดจนรจกเทพแตละองคของจน แมจะจำาไดหมด จะรวาวนไหนเปนวนเกด วนสำาเรจธรรม วนไหนจาวขนสวรรค วนไหนจาวกกลบมาบนโลก วนไหนเปนวนสำาคญของเหตตางๆ บนสวรรค พวกมนษยเดนดนอยางเราๆ เขาใจวาแมนาจะรมาจากผเฒาผแกคนจนแทๆ ดวยกน แตกลายเปนวาคนแกกวาแมประมาณรนแมของแมอยแถวบานทเปนคนมาจากเมองจนแทๆ ตองคอยมาถามแมวาเมอไหรจะถงวนสำาคญตางๆ เกยวกบ เจาศาสตร เหลาน พวกเราเคยแซวแมวาวนเกดเจากองคๆ แมจำา“ ”ไดหมด แตวนเกดลกแตละคนจำาไมคอยได

ความเสมอตนเสมอปลายแหงศรทธาของแม ทำาใหแมแทบไมเคยขาด หรอเวนไมไดไหวเจาในโอกาสสำาคญๆ สรปคอไมวาจะเกดอะไรขน ตองไหวเจาเสรจกอน อยางเชนตอนสาวๆ แมทองลกคนหนงพอดกำาหนดคลอดตรงกบชวงสารทจน แมเลาวากงวลมาก ถงกบอธฐานในใจ ขอใหอยาเพงคลอด ขอใหไดไหวเจาเสรจกอนคอยคลอด แมบอกวาทงวนขณะจดการไหวเจาตามธรรมเนยมจน จะภาวนาอยางนเสมอในใจเปนระยะๆ ปรากฏวา ชวงบายแมไหว หอเฮยต “ ” (พวกคนจนทมาอยเมองไทยแลวตายนอกแผนดนเกด กลายเปนผไมมญาต) กวาจะเสรจกเยนแลว กวาแมจะจดเกบขาวของกดกแลว แมบอกพองานเสรจป บ เลยสองยามไปหนอยแมกเรมเจบทอง พอจงพาไปคลอดทโรงพยาบาลหวเฉยว จากนนไมนานกคลอดลกสาว เดกคนนนคดสงสยวาตวเองนนจะใชดวงวญญาเรรอนชาวจนทมากนของเซนของแมชวงบาย แลวเกดตดใจเลยขอมาเกดเปนลกแมหรอเปลา ดนะทไมใชตรษจน เพราะถาเปนตรษจนจะมการไหว ไชซงเอย หลงเทยงคนไปแลว บางทฤกษไหว”” ”เลยไปถงตสาม ถาเปนเชนนนตนคงตองตวเขยวถกอนอยในทอง ไมไดคลอดงายๆ แนน หรอถาเกดมาแลวทำาใหแมไหวเจาไมเสรจ คงกลายเปนเรองคาใจของทงแมและลก จนทกวนนถาพดถงลกทเกดชวงสารทจนคนน แมจะบอก

“ใช! โชคดอาแหมะไหวเจาเสรจทกอยางพอดถงไดไปคลอด โชคดจรงๆ”

แมจะมศรทธาทแนวแนนมาก เวลาไหวจะมสตรวาวนไหนตองไหวอะไรบาง มกระดาษเงนกระดาษทองอะไรพบแบบไหน แตละโอกาสกจะพบไมเหมอนกน ถาจำาไมผดอยางไหวพระอาทตย (แมไหวพระอาทตยแตไมไหวพระจนทร) แมจะใหพบกระดาษเงนกระดาษทองเปนรปคลายเรอ คอปลายสองดานจะถกดงใหโคงขน ตรงกลางคลายทองเรอคอเปนแองดานในและมโหนกๆ เลกงอกขนมาสองอน แมจะคอยๆ พบเองอยฃางประณต แตดวยความชำานาญจงไดงานดและรวดเรวพอสมควร แตถาแมใหลกสาวชวยพบแสดงวาแมตองการเยอะและเวลามไมมาก ยายลกสาวจะพบเรวสดๆ แตมกจะเนยบสแมไมได เวลาพบเสรจแตละอนกจะเอาเขาแหนบเขากบตงทแมพบอยเพอจะไดนบใหไดยอดตามทตองการในแตละปก ปรากฎวาเวลามองทงตงทพบเสรจแลว จะดออกเลยวาอนไหนของแมอนไหนของลก เพราะของลกเวลาจบซอนกนแลวมนจะเหมอนกระโดดออกมาจากแถวจากแนว ดไมเขาพวกกบทแมทำา แมจะบนวาอยางไมพอใจวา“ดซ ไมเรยบรอยเลย”บนแบบนไปเรอยๆ จนลกหชา ถาแมเหลออดกจะถงขนาดหยบออกมาแกใหม ลกสาวกจะเกดอาการฉนเลกๆเถยงอยางขๆ“แมจะเอาเนยบหรอจะเอาเสรจ”“กตองสวยดวยซ แมตอรอง”ซกพกเหมอนมอะไรมาชทางสวางให ยายลกสาวพอพบแตละอนเสรจ กไมยอมเอาไปรวมกบตงของแมแตจะใสรวมเปนตงของตวเองแยกตางหาก ปรากฏวาตงทยายลกสาวทำาจะไมมอนไหนมระยะหางกระโดดออกมาเลย จะดเปนแนวเดยวกนเสมอไปหมด ทงนเพราะไมมฝมอของแมเขามาเปรยบเทยบวาพบไดละเอยดกวา พอพวกหยาบๆ อยดวยกนเอง มองเผนๆ กจะดเรยบรอยเพราะมนหางและหยาบเทาๆ กนดวยเปนฝมอคนเดยวกนทำา แมกจะดมความสขขน ยายลกสาวกจะสบายหและสามารถเรงมอใหเรวขนไมตอง

เกรงเพราะกลวโดนรอ เพราะโดยสวนตวคดวา สวยไมสวยมนกไหมไดเสมอกนหมด

กระดาษเงนกระดาษทองเหลานแมจะมรานประจำา เปนกระดาษทใชมอทำาไมใชพพมสทองจากเครองพมพอยางสมยใหมนทำากน ชางททำาจะใชแผนทองมาตดบนกระดาษทละแผน โดยทองพวกนเปนวตถดบจากเมองจน แลวนำามาทำาเปนแผน ใชแรงงานคนลวนๆ หลงๆ ของพวกนไมคอยพอขาย เพราะคนงานทชำานาญทางดานนนอยลง หาคนทำายากขนเวลาแมจะซอเขาจะแบงขายใหดวยเกรงใจเพราะเปนลกคาเกาแก หลายครงแมจะไดของนอยกวาจำานวนทตองการ จงมกจะกงวลวากระดาษพวกนจะไมพอใช จะคอยตอใหลกพาไปซอเกอบทกวนทนกได โดยเฉพาะกอนตรษจนแมจะกงวลมาก เพราะชวงตรษจนและหลงตรษจนไประยะหนง... ชวงนนคนจนเขาหามซอกระดาษพวกน สวนธปกเชนกนแมจะมรานเกาแก คนขายเปนชายแกทำาธปเองขายเอง สมยกอนเวลาไปซอยงเหนขบวนการผลต เชนการตากธปกลางแดด ไมรเพราะทำาดวยมอไมใชเครอง แมจะชมวาธปแกดและหอมมาก โดยแมจะซอชนดหอมพเศษเปนหอใหญๆ ซอทละมากๆ หลายพนบาท ยายลกสาวทพาไปซอจงมกเกไมชอบทงรานกระดาษ และรานธป พยายามใหแมซอรานอนทถกกวา แตแมไมยอมเปลยนใจ เปนของประเภทเดยวทแมซอโดยไมเคยเสยดาย แลวแทบไมเคยตอเลย สวนใหญเขาเรยกเทาไรกเทานน

การไหวเจาของแมถาเปนวนธรรมดาทเกดอยากไหว แมกอาจจะไหวแคสม เวลาจะจดสมไหวตองลางกอนแลวนำาไปวางใสจานโดยเอาดานหวนนๆ เปนจกขนบน ดานแปนควำาลง วางเปนฐานสามใบและใบทสซอนไวบนสด เมอถวายแลวจดธปไหว แมจะอธฐานขอพรยาวเยยดเชนเคย จนยายลกสาวคนเดมคอนวา

“แมสมสลกขอเยอะขนาดนไดดวยเหรอ อยางนนหนขอคอนโดสกหองไดไหม”

หรอบางทกจะพดตามความอยากของปากตวเองวา

“แมไหวเหมอนๆกนซำาๆเจาอาจจะเบอ ทำาไมไมไหวอะไรทสมนนเขามกนละอยางเชนพวกขนมเคก หรอคกก เจาอาจจะวาอรอยกได ขออะไรจะงายกวาหรอไหวกอนทานขนสวรรคกยงได”

แมจะหยดคดนดหนงและวา“ไมเอาหรอกเจาทานไมคน ไหวอยางทบรรพบรษไหวนะดแลว”ลกสาวฟงแลวกยงเถยงตอ“ไมเคยลองแลวจะรไดอยางไรวาไมอรอย ทานอาจจะชอบกได”“อยาพดมาก นนคอการจบของบทสนทนา และโอกาสทจะไดกนของ”

ไหวทลกอยากกน

จรงๆ ถาแมเลอกไดคงอยากเอาคนอนมาไหวเปนเพอนแทน แตกจนใจไมมใครลงตวเทายายคนนทวองไว ขบรถเปน และมกจะวางเสมอเมอตองการ ความทวองไวมากเกนไป บอยๆ จงทะเลาะกบแมเพราะเจาตวไมยอมทำาอะไรตามขนตอน พอวางของไหวจดครบทกโตะ จดธปใหแม พอแมปกธปเสรจ ยายคนนกหนไปควาผลไมและเครองเซน เทกลบลงถงพลาสตกทเพงเหนบไวขางตวตอนเอาของออกมาจดไหว ทงนเพอความรวดเรว และกนไมใหถกผอนสลบเอาของไหวไป โดยหลายครงไมสนใจเทนำามนตะเกยงใหเจา และไมเผากระดาษเงนกระดาษทองกอนตามขนตอนทแมกำาหนดไว ดวยเจาตวคดวาของพวกนคอยจดการเกบทหลง ถามคนหยบผดไปเขากไมเอากลบบานเพราะตองเทนำามนและเผากระดาษทศาลเจาอยด โอกาสทของพวกนจะหายไมคอยม ทำาเสรจกเขาใจวาตวเองพจารณาไดอยางฉลาดเสรจรวดเรวแลว กมาจงแมออกไป แมจะสงสยวาทำาไมเรวจงแมเพงปกธปยงคยกบเจาไมเสรจเลย บางทแมกบนวา เจาทานยงรบไมเสรจเกบแลว ยายลกสาววา

“แมเจาเนยเปนเซยนนะไวอยแลว แลวแมกจะไลถามเปนการเชกวา ”“เทนำามนหรอยง และเผากระดาษหรอยง และหลายๆ ครงยายคนน ”

ลาผลไมกอน แลวถงจะเทนำามน เผากระดาษ โดยใหเหตผลวา“ ”“ไมเปนไรสลบกนนดหนอย ทานรบตามทหลงไดอยแลว”หนกกวานนลมแมแตเทนำามน แมจะโกรธเสมอ แตชวงหลงแมแกตว

เขาคงเบอทจะเขยวเขญ กไดแตสายหวแลวคอน จรงๆ ถาเลอกไดลกคนนก

ไมอยากเขาไปในศาลเจานก ยงถาวนไหนคนแนน ยงหงดหงดไมอยากเขาเพราะเปนภมแพและแพควนธปมาก เวลาเจอสภาวะแบบนจะเปนหวงแมมาก บางทคนแนนจนเดนแทบไมได ตองคอยๆ เบยดไหลไปตามฝงชน ปากกพดวา

“แมจะเขาไปไดหรอ”“ไมตองหวง แมวา ”ยายลกสาวตองกงวลคอยระวงกลวแมลม หนไปหยบธปเทยนทแมซอ

ในศาลเจา พอเงยหนาอกทไมเหนแมใจหายวาบ (เรองยนรอลกเปนสงทแมไมคอยทำา) มองหาอกทถงกบงงตบ เพราะแมเขาไปอยขางหนาสดตดกบโตะบชาเรยบรอยแลวในขณะทลกยงอยอกไกล สงสยคนในศาลเจาเหนคนแก ผ“เฒาใจเดด เบยดเขามาไหว เลยพากนสยองรบหลบใหแมไดเขาไปถงขางใน”อยางงายดาย ชวงหลงๆ แมวารางกายจะไมอำานวยเพราะเดนไมคอยไหว แมกจะไปโดยนงอยในรถ บางทกไหวบนรถ แลวใหลกนำาธปเขาไปปกในศาลเจา บางทกรอดอยในรถเพอดวาลกไดเขาไปไหวใหจรงๆ ญาตผใหญทานหนงซงแมนบถอมากและมสวนแนะนำาแมในเรองไหวเจาดวย ทานผนนพออายครบ 80 ทานกหยดอยบานไมไปไหวเจาทไหนอกเลย ผดกบแมจนอาย 85 ปแลวแมกยงอยากไปไหว เรามาวเคราะหวาสวนหนงอาจเปนกจวตรอนหนงททำาใหแมไดออกจากบานอยางมอะไรทำา เหมอนคนออกจากบานเพราะมธระสำาคญ แมกจะถอวาการออกไปไหวเจาของแมเปนธระสำาคญเหมอนกน

ความเชอ ถอ ของแม“ ”

นอกจากการไหวเจาทแมเชอวาเปนสงสำาคญทพงปฏบตเพอความเจรญรงเรองของชวตลกๆแลว ยงมอกหลากหลาย ความเชอ และ ความ“ ” ”ถอ ทเขามามอทธพลตอการดแลสงสอนลก กลาวไดวาพวกเราเตบโตและ”ดำารงชวตมาอยางถกตองทสดตามธรรมเนยม และความเชอถอของจน และหลายๆ เรองกรวมของไทยเขาไปดวย เรยกวาโดนสองเดง เอาหมดทงสองมาตรฐาน คอเรองขอหามอะไรควรไมควรของจนแมรหมดและจะหามเราทำา หากเกดมคนไทยมาบอกแมวาไมใหทำาอะไรๆ เพราะ เขาถอ แมกจะเอากบ“ ”

เขาดวย ยดมาเปนขอหามทำาสำาหรบลกๆ ดวย และดวยสารพดขอ ถอ ของ“ ”แมทำาใหลกบางคนรสก หนก เลยมอาการ ขบถเลก เปนประจำา“ ” “ ”

แมจะ ถอ เอามากในเรองทกเรองทเกยวกบความตาย จะมขอหาม“ ”สารพด เพอปองกนไมใหลกไดเกยวของกบเรองน สะทอนใหเหนวาแมมความกลวในเรองนมาก กลววาจะเกดกบคนทตนรกเรวกวากำาหนด ในชวยปลายชวตของแม เวลาเราพดเรองความตายของแม (เพราะเมอไดกราบครบาอาจารยพวกเรามกจะพดคยเรองความตาย อยางเปนเรองธรรมดา) แมจะฟงอยางอยางเฉยๆ ถามวาเมอถงเวลาของแมๆ จะกลวไหม แมตอบชดถอยชดคำาวา

“กลวทำาไม อยมาถงปานนแลว “แตถาลกวกกลบมาพดถงความตายของตวลกเอง แมจะวาใหทนท“หมอตา! หมอตา!” (หามพด! หามพด!)สรปวาแมเหนความตายสำาหรบตวเองเปนธรรมดาแตกบลกๆ แมจะ

กลวมาก ถอเปนเรองทอปมงคล แตกเหมอนถกแกลง ชวงทพอมปญหาทางการคา เจงจากกจการไอศรม ตองยายบานจากใจกลางเมองเสาชงชาออกมาอยไกลยงฝงธนบร สมยเมอป พ.ศ. 2501 กวา 50 ปทแลวฝงธนยงเหนรองรอยบานเดมของแมพลอยในหนงสอเรอง สแผนดน“ ” ของ มรว. คกฤทธ ปราโมชท อยเลย สถานทๆ พอพาครอบครวมาอยคอวดใหญศรสพรรณ ปากซอยอยรมถนนหรญรจ ตอนนนถนนนสดสนแค คลองบาง“หลวง” ทเปนฉากสดทายของเรอง สแผนดน “ ” (ยงไมมสะพานเนาวจำาเนยร ทใขขามคลองบางหลวง เพราะตอนนนยงไมไดสรางถนนเพชรเกษม) พอไมไดยายมาเพราะแรงบนดาลใจเรองน แตเพราะยงไมคอยเจรญ ไปมายงไมสะดวก เปนชยภมทเหมาะแกการมาตงหลกใหเจาหนหายากหนอย แถมตรงทตงของบานยงเปนเรอกสวน หลงบานตดวด และทตดมากบวดดวยคอ โรง“ทม หรอทเกบศพตวอาคารสรางอยางหยาบๆ ดวยสงกะส มองจากระเบยง”บานเหนชดเจน ตอมาเมอพฒนาขนกรอทงสรางใหม เปนทเกบศพทำาดวยปน มกำาแพงลอมรอบ ใกลเกอบชดหลงบาน แถมทตงเดมของโรงทมหลงเกาทางวดสรางเปนทเผาศพ สงเหลานในความเชอของแมถอเปนอปมงคลมากๆ

สำาหรบลกๆ ของแม หนงในขอหามสำาหรบพวกเราตอนเดกคอหามออกไปวงเลนหลงบาน เวลาซอของไหวเจาไมวาอะไรหามเขาทางหลงบานเดจขาด ตองจอดรถไวหนาวดเพอทยอยยกของไหวเดนเขามาทางหนาบาน เสรจแลวถงขบรถเขาไปเกบไวหลงบาน เปนเรองแปลกแตคนแถวบานกไมเคยถามทงๆ รวาทหลงบานรถเขาถงได อาจเพราะเหตนแมจงจะอญเชญเจามาสถตยภายในบานจนเตมไปหมด แลวยงม ฮ “ ” (ผายนต) ตดตามประตหนาตางเตมไปหมด แตจะเปนเพราะมาอยตดวด บนทดนของกรมศาสนา หรออาจเพราะคลกคลกบคนไทยมากกวาบานเกา แมจงชอบทำาบญใสบาตรดวย โดยเฉพาะวนเกดพอทกปจะใสบาตรพระจำานวนตามอาย ถอเปนการใสบาตรใหญของทบานในแตละป แมชวงแรกๆ เจาของวนเกดจะไมยอมมาใสแตแมและลกๆ จะจดการจนเสรจ ถาใสไมหมดกตามไปถวายทวด ในภายหลงเมอลกๆ โตขนพาแมไปกราบครบาอาจารยแมกจะเคารพศรทธาไปดวยใจจรง เรยกวาแมทำา กนเหนยว “ ”ทงสองทาง เอาทง หนยาน และ มหายาน ลกๆ ใหทำาบญนงสมาธ แมไม“ ” ” ”เคยขดทำาตามทกอยางและทำาอยางสมำาเสมอเคยนงเวลาไหนกนงเวลานนคอนขางจะตรงเวลาจนเปนนสย สวนหนงเพราะความเจาระเบยบและความมวนยของแมและอกสวนหนงเพราะเปนคำาสอนของหลวงปโตะทานวาถาเคยนงเวลาไหนกใหนงตรงเวลาเดมทกวน เพอใหตดเปนนสย แตไมวาแมจะนงสมาธไดอยางสมำาเสมอ แมกยงขอไหวเจาดวย โดยพดวา

“เปนคนจนกตองไหวเจาซ”

พระองคแรกทสำาคญและมบญคณมากๆ ตอครอบครวเราคอองคหลวงปโตะ เพราะเปนองคแรกทสอนใหแมและลกๆ นงสมาธ แมจะเคารพรกศรทธาหลวงปโตะมาก ไมใชแคททานสอนนงสมาธ แตทานเขาถงแมดวยการพดภาษาจนเปนคำาๆ กบแม แลวยงรวาทานมเชอสายเปนคนจน และทานยงถอบวชเปนพระจนใหเจาแมกวนอมทแมเคารพมากดวย จงผกใจแมไดมาก แมจะเชอฟงและเคารพหลวงปมากๆ ภายหลงหลวงปสนไปหลายป ลกสาวแมคนหนงในขณะนนเปนอาจารยสอนอยโรงเรยนวดนวลนรดศ มลกศษยสอบตดมหาลยหลายคนเลยอยากใหอาจารยบวชให มทงหมด 12 คน รวมลกชายคนเลกของแมดวย เพอถวายเปนบชาคณตอองคหลวงปโตะ โดยพอกบแมได

รวมกบผปกครองคนอนๆ เปนประธานบวชพระทง 12 องคโดยมาบวชดวยกนทวดใหญศรสพรรณแถวบาน แลวพากนไปปฏบตธรรมทวดถำาสงหโตทอง จงหวดราชบร (วดสาขาของหลวงปโตะ) ถอการฉนมอเดยวและเปนอาหารเจลวนๆ บวชเปนเวลา 1 เดอน แมเลาใหฟงวาเชาวนทจะบวชพระนน แมออกกำาลงกายอย ขณะทำาทานอนหงายอยนอกชานบาน หนาแมจงแหงนขนทองฟา มองขนไปเหนหนาหลวงปโตะยมอยบนทองฟา เปนเรองแปลกแตจรง ซงแมมกจะเหนอะไรแปลกๆ เสมอ มอยครงหนงขณะยนอยตรงนอกชานบานเชนกน แมมองออกไปทางใกลๆ ศาลาวดทตรงหลงบาน แมเหนเหมอนคนสองคนใสชดขาวๆ วงอยางลกลลกลนขนๆ ลงๆ เหมอนพนไมเสมอกน พอแมมองชดๆ ถงรวา ทงสองลอยอยเหนอพนโดยเทาไมตดพน แลวกเลอนหายเขาไปทางตกแถวทางขวามอซงขณะนนกำาลงอยในระหวางกอสราง แมจงพดเสมอวาตกแถวนน ไมสะอาด“ ”

เวลาคนในครอบครวจะตองไปงานศพ แมจะตองดในปฏทนวา ชง หรอเปลา “ ” (ชงหมายถงการไมถกกนเชนถาคนทจะไปงานศพ ปเกดของ

เจาตว ไมถก กบวนทจะไป ถา ชง กหามไป จรงๆ ถาเปนไปไดแมไมอยาก“ ” “ ”ใหลกๆ ไปงานศพ บางครงเปนงานทหลายคนในบานตองการไป พอแมรวามใครไปบางแมกรองขอดปฎทนทนท พวกเราจะหนาเสยเพราะจะอยางไรยอมตองมใครสกคนหรอหลายๆ คนถกหามไมใหไป ในปฎทนทแมดจะมรายละเอยดบอกวาวนนน มปอะไรไมถกกน เชน ปมะโรงไมถกกบปไก หรอปววไมถกกบปกระตาย อะไรทำานองน จนลกแมคนหนงอยากไปมาก พอแมถามวาวนนอะไรไมถกกบอะไร ลกมองเหนรปในปฎทนเปนเหมอนงตวใหญกบตวเลก จงตอบเสยงดงวา

“กงกอไมถกกบไสเดอน ตอบไปดวยความหนาย และเขาใจวาแมเรม”หลงๆ แลวนาจะทำาใหรอดตวไปได แตแมกลบหนามยแลวพดวา

“เอะ มดวยหรอ ไหนเอามาดซ ”แมจะตดปฏทนนมากยงเวลาแมมอายมากขนและเรมหลงๆ ลมๆ จะ

รองขอดทงวนๆ ละหลายๆ หน เวลาไปงานศพวนทเขาตองมการยกโลงขนตงหรอยกออกไปฝงหรอเผา แมจะกำาชบวาหามหนไปมอง เมอไปงานศพทกครง

กอนเขาบานแมจะใหลางหนาทใสใบทบทบ โดยใหกวกนำาจากขนลางหนาสามครง เสรจแลวใหราดนำาทเหลอในขนไปขางหลงหามหนไปมอง จะเพราะความระมดระวงเรองความตายพวกนหรอเปลากพสจนไมไดหากแตในจำานวนลกถง 14 คนมลกเพยง 2 คนทตายไปกอนแมทงๆ ทตอนแมเสยอาย 85 ปแลว จะอยางไรลกๆ กมกจะแหยแมเรองความ ถอ“ ” ตางๆ เกยวกบความตายวา

“แมจาถาความตายถอเปนอปมงคล การเกดยงอปมงคลกวานะเพราะเปนสาเหตทำาใหเกดการตาย”

แมคอนและพดเหมอนทกครงเวลาลกพดอะไรทเหมอนปากเสยวา“ตา ซง ซง นะ ” (โชคด โชคดนะ)

อกความเชอหนงทมผลตอการดำาเนนชวตของครอบครวเรามากๆ คอ แมถอธรรมเนยมจนวาผชายเปนใหญ ดงนนอาจกลาวไดวาในชวตสงทแมตองตอสดวยเสมอคอ พวกนกเรยกรองสทธเพอสตร ซงไมไดอยทไหน“ ”ไกล คาอยเตมบาน กพวกลกสาวทรกของแม แมจะสอนใหพวกลกๆ ปรนนบตตอพอเปนเสมอน ฮองเต ทตองรกและเคารพไวสงยง ขาวของ“ ”เครองใชและการปฎบตตองระวงถอเปน ของสง ซงพวกลกๆ กยอมปฎบต“ ”ตามอยางเครงครด หากแตแมยงเนนอกวา ถดจากพอแลวพวกลกผชายกจะไดรบการปฎบตในชนทดมระดบถดตอมาดวย เรองนเปนสงทลกสาวจะพจารณากนหนกหนอยโดยจะยอมเฉพาะทเปนเหตเปนผลเทานน อยางอาหารการกนนตองรอใหพอลงนงเปนประธานกอน ถาพอยงไมมากจะเกบไวใหพอ แตบางทพออยแตพชายไมอยกตองเกบไวใหพชาย แตถานองชายไมอยแลวแมบอกอยาเพงทานเกบไวใหนองชาย อนนกตองพจารณาเปนกรณๆ ไป ถาเปนของอรอยหรออยากกนมากกอยาหวงวาจะเกบไวใหแตดวยเมตตาจตอาจทานแลวเหลอไวใหหนอยแลวแตเหตการณ เรองทจะยอมไมทานเลยเพอเกบไวใหนองชายกจะเปนเฉพาะของทไมไดโปรดเทาไร

แมเปนคนทรกความสะอาดมาก กวาดบานเชาเยน (บางทกกลางวนดวย) เวลากวดไมใชสกแตวากวาด มครงหนงลกสาวกวดบานจนจะเสรจแลว

กำาลงจะโกยเศษผงไปทงถงขยะ แมโวยวายวาทำาไมกวาดอยางน ยายคนกวาดกงงๆ แมจงวา

“ตองกวาดจากหนาบานเขาไปหลงบาน ไมใชกวาดจากหลงบานออกไปหนาบาน คนจนเขาถอเดยวโชคลาภถกกวาดออกจากบานหมด ”

ผลคอยายคนนนไมตองโกยเศษขยะ แตตองกวาดเศษขยะทอยหนาบานกลบเขาไปสหลงบานอกรอบโดยทำาทาเหมอนกวาดใหมคอกวาดสวนทเคยกวาดแลวใหกลบไปสหลงบานอกทประมาณวาเพอความมนใจวาไดกวาดโชคลาภเขาบานหมดแลว เจาคนกวาดไมรมองเหน โชคลาภ หรอเปลา แตทเหน” ”แนนๆ คอ โชคราย ทตองกวาดบานซำาสองหน กฎขอนภายหลงถกยกเลก“ ”ไปเพราะบานหลงลาสดนกำาหนดยากวาดานไหนเปนดานหนา ดานหลง

เวลากวาดบานตองเลอนของออกเพอกวาดขผงทซอนอยขางใต เชนเดยวกนกบรองเทาใหเอาออก โดยเฉพาะรองเทาของพอ ตองใชมอหยบออกไวใหพนทางไมกวาด หามเอาไมกวาดขามเดจขาด หลายๆ ครงทลกเผลอเกอบกวาดโดนรองเทาทถอดทงไว แมจะเอดเสยงดงทนทวาใหหยบรองเทาออกกอนกวาด และเกอบทกครงจะบงเอญเปนรองเทาของพวกลกชาย พอโดนดหลายครงกเกดความรสกอยากรวามนอะไรกนนกหนาอยากระนนเลยพอลบหลงแม คนกวาดกลองใชเทาตวเองเขยรองเทาผชายด ตอนแรกกลองเชยนดๆ แลวรอดวาจะเกดอะไรขนกบตวหรอเปลา ครนเหนวาตวเองไมเปนอะไร กเลยลองยกเทาขนเหยยบเบาๆ ไมมอะไรเกดขนเหมอนเดม เลยยกเทาเยยบแรงๆ หนก คลายๆ กระทบหลายๆ ท เกดสงมหศจรรณขนจรง คอทกอยางนงสงบ ไมมภยพบตเกดขนเลย

เวลาอยบนโตะทานขาวจะมการพดคยได สวนมากพอจะเปนคนเปดประเดน ตามดวยการแสดงความคดเหนของลกๆ แตมบางหวขอหามพดเดจขาด คอเรองความตาย หรอเรองเจบปวยใกลตายกหามพด ทสำาคญหามวางมดไวบนโตะขอนเวลาเตอนแมจะพดวายาของพวกเราสงหามไวบอกวาไมดจะทำาใหตองทะเลาะกบคนอนเสมอๆ เรองนทำาใหลกคนหนงของแมทมโอกาสไปใชชวตทอเมรกาชวคราว เกดความสงสยอยางแรงวา สงครามกลางเมองของอเมรกา (Civil War) อาจไมไดเกดปญหามาจากการเลกทาส แตสาเหตทแท

จรงนาจะเกดจาก การทคนอเมรกาทกคนเวลาทานอาหารจะวางมดไวคนละขางกบซอมบนโตอาหารเสมอ เลยทำาใหเกดการทะเลาะเบาะแวงกนทงประเทศ

ของสง ของตำา

เพราะความแบงแยกชายหญงเดนชด แมจงมเรอง ถอ เกยวกบ “ ”ของสง ของตำา เยอะมากและฝงในความรสกของลกๆ ทกคนกลายเปน“ ” “ ”

ความเคยชน จนแมไมมแมอยแลวเรากยงถออย คอสงของอะไรทเปนของผชายไมถอเปนของตำา แตถาเปนของผหญง ขาวของอะไรกแลวแตทใชกบรางกายสวนลางของผหญงคอตงแตสะดอลงไปใหถอเปนของตำาหมด หามนำาไปขามหรอปะปนกบของทไมตำา ไมวาจะเปนผาถงกระโปรงกางเกงหรอถงทใชซก ราวตากกตองแยกกน เกาอทถกผหญงนงกถอวาตำา คออะไรกตามทใชหรอถกขามโดยของตำาจะถอเปนของ เฮยมหวย “ ” (ของตำา) ทนท ถาของทสงกวาถกของตำากวาขามจะตองนำานำา องฮวยเซยงเชา คอนำาทใสใบทบทม“ ”และใบเทวดามาพรม

ตน เทวดา“ ” น ไมรวาเปนเทวดาเพราะไมมลก ใบกไมมสสนสวยงาม ไมใชทงไมผล ไมดอก ไมประดบ หรอพชสมนไพร แตตองหมนรดนำาใสปยใหอยางเดยว เปนไมสำาคญของแมเอาไวเดดใบใสผสมกบนำาเปลาทมใบทบทมใสไวกอนแลว( นำาทมใสใบทบทมแลวจะถอเปนนำาพเศษ ไวใชปะพรมสของตางๆใหเกดมงคลได หรอถาของใชทไมตำาแตงถกของตำาขามจะแกไดโดยใชนำานพรม เพอใหของเสมอนของนนบรสทธขน ไมตำาตามของทขาม) ในกรณทใสใบเทวดาดวยถอวาพเศษยงขนเรยกวามเทวดาผสมลงไปชวยกน แมจะคอยระวงไมใหทงตนทบทมและตนเทวดานตาย เมอคราวทเรายายบานมาอยทหนองแขม ตนไมทงสองชนดเปนตน เดกเสน ตองอยในทำาเลทเดดงาย ” ”แบบ ทำาเลทอง ปลกมากกวาหนงตน ถาตนใดตนหนงตายตองรบซอมา” ”ปลกใหม มอยครงหนงตนเทวดาโชครายเกดตายโดยไมรสาเหตอาจหมดบญถงเวลาไปจตใหมกได แมบนเปนปไมเลก เวลาเดนรอบบานจะบนวาคนในบาน

ทำา เทวดา ตาย จนลกตองรบหามาปลกใหม กยงบนไมเลกฝงใจวาทำา“ ” เทว“ดา ตาย”

นอกจากนของทใชกบพนกถอวาตำาไปดวย (คงเพราะพนถกผหญง

เหยยบ) ดงนนไมกวาดกวาดพนถอเปนของตำา หามเอามาปดอะไรเดจขาด ไมกวาดกมแบงยอยไปอกวาอนไหนเปนไมกวาดกวาดพนหนาบานจะใชคนละอนกบพนในบานเพราะขางนอกสกปรกกวาขางใน ไมกวาดพนชนบนกบชนลางกแยกกน ถงเชดพนกใชเชดพนหามเอาไปทำาอยางอน แตบางทกเอาไปซกกางเกงผหญงไดแตถามถงซกกางเกงโดยเฉพาะจะดกวา คอ ยงมแยกในของตำากจะมลงไปอกวาอะไรตำากวาอะไร อยางถงเทาทงของหญงของชายเพอความสะดวกจะซกรวมกน แตจะไมถอเปนของตำาเสยทเดยว มนจะถกแบงเปนอกพวกไรชนชน คอเขาพวกกบใครไมไดประเภทไมสงแตไมตำามาก จะไมเอาไปซกรวมกบถงกางเกงผหญงไมได จะมถงซกถงเทาตางหาก ยกเวาถงเทาพอใหซกแยกไปเลย ในชวงหลงทพอนอนเตยงถงเทาพอจงซกรวมกบเสอผาพอไดเพราะมนไมโดนเหยยบบนพน เรองพวกนละเอยดละออมาก ผาเชดโตะกเชดโตะจะเอาผาเชดพนมาเชดไมได หรอเอาผาเชดโตะมาเชดจานกไมได (นนาจะมผลมาจากเรองการรกษาความสะอาด) แตผาเชดพนเอามาเชดเกาอพอได แตแมจะใหมผาเชดเกาอแยกตางหากดวยเพราะเกาอมผนกพงซงสวนนไมถอเปนของตำาเพราะเวลานงไมถกนงทบ เราจงเอาผาเชดพนมาเชดเกาอไดเฉพาะตรงสวนทนงเทานนหามเชดผนกพง แตถาเปนผาเชดเกาอโดยเฉพาะกเชดไดทงตว ดงนนทบานจะมถงกะละมงหลายใบมากและการจดเกบกตองหามขามกนไปมาหรอเอาของตำามาทบของสง เหมอนขนนางทนงอยเตมทองพระโรง แตจะไมปะปนกนจะมตำาแหนงทนงประจำาของตวเอง ภาชนะพวกทสงจะถกควำาไวหลงโองนำาใหญ พวกตำากวางไวทพนหนาหองนำาหรอใตบนได แลวแตลำาดบตำาขนาดไหน นถาแมเกดตองไปอยทอนเดย นาจะไปไดดกบวฒนธรรมของชนชนและวรรณะของทนน เพราะมความเชยวชาญในเรองนคลายๆ กน

เรองของสงของตำานเปนเรองละเอยดมากจนหลายๆ ครง ตองถามแมวาควรถอเปนของสงหรอของตำาพวกไมชดเจนนมกจะถกจดใหแยกไปอกประเภทเลย ซงมหลายอยางเลยพอแมเรมสงอายขน เจาพวก กลางๆ” ” นกจะถกเขยใหไปรวมกบพวกตำาๆ หมด มบางครงทลกรสกยงยากในการแบงสงตำาจนลกสาวเคยถามแมวา

“แมเวลาเผาหน ตองหนชวงบนกบชวงลาง เผาแยกหรอเปลาไมอยางนน ปนกนมนจะ เฮยมหวย“ ”

ไดผลแมหนมาวาใหเพราะเปนการจงใจพดเรองตายของลกทแมไมชอบใหพด กลวเปนไปตามปากและ รวาลกแดกดนวาแมยงยาก เคยคยใหแมฟงวา เอาเขาจรงๆ แลว ทกคนรวมทงพวกผชายดวยเวลาเกดมาก เฮยมหวย กน“ ”ทงนนเพราะทกคนลอดออกมาใตสะดอผหญงเหมอนกนหมด

เรองพวกนซมลกเขาไปในสายเลอดเราจนเกอบเปนปกตของชวตแต

สำาหรบคนนอกจะงงและเขาใจยากโดยเฉพาะคนงานทมาชวยงานทบาน เวลามคนทำางานบานเขามาใหมจะนาปวดหวมากคอปวดหวทงคนทำางานทงเจาของบาน แมจะคอยจใหพวกเราคอยสอนเขาและระวงไมใหปนกนแนนอนมรายการพลาดบอยๆ ซงแมจะหงดหงดมากๆ แลวกจะเดอดรอนตองไปเดดใบทบทมมาใสนำาใหเปนนำาทบทมแลวนำามาพรม แนนอนไมตองถามวาตนทบทมบานนออกลกไหม เพราะแทบไมมลก หรอบางทมลกกเคราะแกรนฝอไปเอง แคใบกแทบไมคอยเหลอ บอยๆ ทมนใกลตายแสดงวาบานเราอยในชวงมพนกงานใหมมาทำางาน

ถาวเคราะหกนตามจรงแลวมนกเปนเรองของความสะอาดและสขลกษณะภายในบานลวนๆ บวกกบลกๆ แลวแมทมลกมากถงสบสคนยอมตองมความเกรงกลวระวงภยไมใหเกดกบลกๆ คอนขางมากกวาปกต แมจงเครงครดมากกบความเชอทงหลายเหลาน และความทลกๆ ถกกวดขนมากในเรองพวกน พวกเราจงมอาการ ขบถ ตอตานอยางเงยบ หรอเถยงออกมา“ ”ตรงๆ ดงไดเหนมาขางตน แตโดยรวมแลวกยอมทำาตามเพอความสบายใจของแม เพราะทกคนรวามนเปนการแสดงออกอยางหนงใหเหนถงความรก

ของแม แมเปนผหญงจนธรรมดาทใชหวใจแทๆ ของตวเองเลยงดลกทกอยาง ดวยความระวงภยของแมบวกกบความเครยดในการเลยงลกในวยไลเรยกนคราวละหลายคนจงทำาใหแมตองเขมงวด และเฉยบขาดดวยไมเรยวอาญาสทธ คอสมยทลกยงเลกๆ เวลาแมพดคำาไหนตองคำานน เพราะแมไมมเวลามาเสยใหกบการจบลกใส กระดง วงไลตามลกใหอยในระเบยบ เพราะ“ ”นอกจากดแลลกแลว แมตองชวยพอผลตสนคาเพอปอนใหลกคาดวย พสาวคนโตจงปนเหมอนลกคทกขคยากของพอแม เปนกำาลงสำาคญในการชวยแมเลยงนองและดแลงานทบานทกชนดซงงานการคาของบานลกๆ ทกคนตองลงมาชวยอยแลว พสาวคนโตบอกวาภาพของแมทตดตาเขามากคอ ภาพทแมทองแกตองควขาวเมาดวยกะทะใบบว ทองกใหญสองมอจบตะหลว จวงคลกขาวเมาในกะทะรอนๆ กะทะแลวกะทะเลา เพอใหคนงานนำาไปกรอกใสถงเลกๆ แลวบรรจลงกลอง เพอสงขายตามโรงเรยนและรานคาขายสง เปนภาพทสะทอนใหเหนถงชวตทตองเลยงดลกดวยความยากลำาบาก ลกสาวคนโตผซงดแลแมตลอดกลาววาพอนกถงภาพแมตอนนนทไรกไมอยากใหแมทำาอะไรเลยอยากจะทำาใหแมทกอยาง อยากใหแมสบายทสดชดเชยใหสมกบความลำาบากทแมเคยเจอ จรงๆ แลว การใหลกๆ มสวนรเหนหรอรวมทำามาหากนไปกบพอแมดวย เปนสงทควรกระทำายงเพราะทำาใหลกๆ รคาของเงน และสำาเนยกไดวาพอแมรกลกและเสยสละเพอลกขนาดไหน เปนการบอกรกลกโดยไมรตวแตขณะเดยวกนเปนการใหลกซมซบและเรยนรทจะรกพอแมดวย เปนความรกทไมตองสอกนดวยคำาพด ไมมภาษากายเชนการกอดหรอหอมกน แตความรสกรกพอแมแบบนจะฝงลกอยในจตในใจของลกเอามากๆ ไมวาจะผานไปนานแคไหนกจะคงอย ซงเปนสงทสำาคญมากสำาหรบลกทจะเรยนรทจะรกพอแมและมความรกแบบนนอยในหวใจเพราะมนจะทำาใหใจของลกนอกจากจะอบอนแลวยงมนคง ไมสนไหวงายตอทกอยางทเขามาในชวต จะเปนพลงใหลกกลาแขงตอสกบทกอปสรรค เปนภมคมกนไมใหลกหลงไปในทางชวรายเพราะยงลกผกใจไวกบพอแมมากเทาไรจะยงกลววาพอแมจะเสยใจ เหนออนใดความรกทฝงในใจลกนทำาใหรซงวาตวเองเปนมนษยทเกดมามคามากสำาหรบพอแมขนาดไหน

หากแตทกวนนผคนทเปนพอแมจะแสดงใหลกรวาทงครกและตองการปกปองลกมากแคไหน โดยไมยอมใหลกลำาบากเลย บางคนดเหมอนเปนคนใชลก เพราะลกจะคนเคยซมซบวาทกอยางทตนไดรบการปรนนบตเปนสงทพอแมตองทำาใหลกอยแลว การทำาใหลกทกอยางโดยเขาใจวานนคอการแสดงออกวารกลก หารไมวานนคอหนทางทปดกนลกไมใหเรยนรวธทจะรกพอแม จนมลกมากมายทโตแตตวแตใจพการเพราะรกคนไมเปนซงอนตรายมาก เพราะสงคมจะไดคนทเสยสละไมเปน พวกเขาโตมาไดเรยนรแตการเปนผรบจากพอแมเสมอ โดยไมเคยรถงความสขของการเปนผใหทสามารถเรมไดจากพอแมเชนกน การใหลกไดชวยพอแมทำามาหากน ดแลนองๆ เหลานลวนสรางการเรยนรในการเปนผใหไปในตว ใหมๆ กอาจแคดใจทไดปอนขาวนองเสรจแลวตวเองจะไดไปเลน แตนานๆ ไปตวกจะเกดความผกพนกบนอง จะเรมมความตองการใหนองกนใหหมดไมใชเพองานเสรจ แตเพอแนนใจวานองจะกนอมอยทองไมหวอกจนกวาจะถงมอถดไป นตางหากคอการเรยนรทจะรกผอนใหเปน เพราะเอาเขาจรงๆ แลว การเปน ผให แทจรงแลวกลายเปน“ ” ผรบ อยางไมรตว รบความสข ความอมเอมจากการเปนผให ดใจทนองกน“ ”ขาวหมดชามจะไดอมแลวไมปวย ทงหลายทงปวงนคอสงทลกของแมทเปนลกๆ รนใหญกวาทำาใหนองรนเลกกวาถดๆ กนลงมา เปนสงทพอแมไมไดใชคำาพดสงสอนแตเปนวนยทฝกใหผานคำาวา หนาท และคอยกำาราบคนนองๆ ให“ ”รวาพๆ เสยสละและสำาคญตอตวเองอยางไร ไมนาเชอเลยวาทามกลางความยากลำาบากของการดำาเนนชวตของครอบครวใหญเชนน จะมการสงสอนและเรยนรกนโดยแทบจะไมตองใชคำาพดหรอทฤษฎใดๆ ทกอยางเปนไปอยางธรรมชาตทเสมอนเหรยญดานหนงเคลอบไวดวยความยากลำาบากแตอกดานกลบเปนการเรยนรความรกในครอบครวทมคายงใหญนก

ความทกขของแมลก 14

การทจะเลยงลกจากทารกใหโตขนมาไดนน ไมใชแคปอนขาวปอนนำาใหโตอยางเดยวแตในชวงเวลากวาลกคนหนงจะโตไดตองผานการเจบไขไดปวย

ผานวกฤตทมากบหลากหลายวบากกรรมทตดตวมาเพอชดใช และนนลวนคอความทกขทแมแตละคนตองเผชญไปพรอมๆ กนอยางสาหสขนลงเปนวฏจกร ดวยความทเปนแมของลกถง 14 คน ความทกขจงมากและสาหสเปนเงาตามตวตามจำานวนลก

เพราะตองชวยพอทำามาหากน ดงนนเวลาลกปวยจะเปนชวงทแมทำางานอยางพะวาพะวนจนไมอาจปลอยใหลกสาวคนโตๆ ดแลลกคนทปวยไดเพยงลำาพง พวกเราจะรเลยวาถาปวยไมวาของจะขายดอยางไรแมจะเขามาดพวกเราเปนระยะๆ ลกแมหลายคนเปนเดกทขโรคเลยงยาก เชน ลกชายคนโตตอนเลกๆ หกลมเปนแผลทขาและตอมาลามจนเปนวณโรคในกระดกตองรกษาอยหลายปทงพอและแมเครยดมากกลวลกชายจะถกตดขา พอดไดหมอททานเกงและมเมตตาดแลใกลชด คดคารกษาไมแพงจงหายในทสด หรอลกสาวคนโตทปวยเปนโรคลำาไสอบเสบตองรกษาหลายป ทรมานจากการอดขาวพอๆ กบการปวดทอง หมอหามไมใหกนอาหารตองทานนมกระปองจากเมองนอกซงแนนอนพอแมยอมตองอดออมหามาใหลกกนเพราะทนเหนลกหวโซไมได ลกสาวคนถดมากสขภาพออนแอปวยเปนระยะๆ มาโดยตลอดชวต คนอนๆ กปวยเปนระยะผลดกนแตทฮตตดอนดบชอบเปนกนทกคนคอ การเปนไขขงสง และจบลงดวยการ ชก อยางนากลวในเวลากลางคน รางทงรางจะแขงเกรง“ ” ตองรบเอาชอนใสไวในปากเพอไมใหเดกกดลนตวเองเปนภาพทนากลวมากปลกใหทกคนตนขนมาชวยลนกลางดก ลกแมทกคนจะมอาการเชนน มากบางนอยบางแลวแตคน ไมวาจะเกดขนกครงแมกไมเคยรสกคนเคยไดเลย แมจะตะโกนเรยกลกใหรสกตวดวยนำาเสยงทตนตระหนกทกครง จนหลายปใหหลงเมอลกสะใภแมถามแมวาเลยงลกมาไดอยางไรตง 14 คน แมตอบวา

“คดขนมาแลวขนลก”

ลกของแมคนหนงออนแอชอบเจบออดๆ แอดๆ เสมอโรคประจำาตวทเปนอยหลายปคอ ตอมทอมซนอกเสบ เปนไขตวรอนกนขาวไมไดเพราะทานเขาไปกเจบคอมากและจะอวกออกมาทนทเปนอยอยางนนจนผอมตวเหลอนดเดยว ลกคนนนเคยสงเกตอยางนอยใจวาทำาไมแมไมกอดตนเวลาทตนปวย รสกเหมอนแมไมคอยทะนทนอมตนเหมอนทเหนจากแมคนอนเขาทำากน แต

เอาเขาจรงๆ แลวในขณะทตนนนทานขาวไมไดเอาแตนอนซมดวยพษไขอยขางบนบาน แมทมกยงกบงานหนกขางลางอตสาหทงงานมาปลกตนใหลกขนทานขาว แนนอนไมมการปอน แตสงทลกรคอแมเปนคนตมขาวตมใหตวโดยเฉพาะเปนหมอเลกๆ เพราะตองการใหลกทปวยไดกนขาวตมๆ ใหมๆ รอนๆ นยวาจะดชวยใหไขลดเพราะเหงอออก มนเปนขาวตมใสเกลอ ททำาใหคนปวยทานไดโดยไมรสกผะอดผะอม ขาวตมรอนๆ นทำาใหลกรสกวาความรอนในตวดจะไมผะผาวเหมอนตอนนอน ลกจะพยายามกนใหไดมาก ไมรเปนเพราะรวาแมทำาใหตวโดยเฉพาะ หรอเพราะคำาพดทดออนหวานกวาปกตของแม ทำาใหลกรสกดมาก เพราะโดยปกตแมจะไมคอยพดดๆ เพราะความทเครยดและยงมากทงวน จงมแตคำาสงกบคำาพดดๆ ใหลกเสมอ แตชวงทลกปวย แมจะใชคำาเรยกลกวา เหนา “ ” (แปลวา ลก“ ”) แทนการเรยกชอเปนเสยงดอยางธรรมดา ทำาใหลกรสกตนในใจเวลาแมเรยกแบบน และแมจะใชเสมอเวลาแมแกตวลง หรอเวลาทแมรสกวาลกกลมใจอยากใหลกทำาอยางอนนอกจากการนงนงๆ อยางอมทกข แมจะลงทายประโยควา เหนา เสมอ ลกจะรสกดยงกวา“ ”คำาปลอบประโลมยาวๆ เสยอก มนเปนการบอกรกของแมทลกซงกวาคำาวา แ“มรกลก เปนไหนๆ”

(เพมเรองการเจบปวยของลกแตละคน)

ใชหวใจเล�ยงลก

แมไมใชบคคลทมผลงานยงใหญ หรอบคคลสำาคญทมการศกษาสงๆ อาศยจตวญญาณและหวใจของความเปนแมเลยงดลก ทกอยางทแมแสดงตอลกจงออกมาจากหวใจลวนๆ ซอๆ ไมมแงไมมมม เวลาทลกไปอยทไกลๆ เวลาโทรกลบบานจะไดยนเสยงแมพดวา

“กนขาวครบทกมอหรอเปลา 3 มอตองกนใหตรงเวลา เวลานอนหมผาหนาๆ เดยวจะเปนไขนะใหระวง....”

เปนสงทแมพดทกครง แลวพดเสมอๆ ทกครงทไดรบโทรศพทจากลกทอยทางไกล ไมวาลกคนไหนโทรมาจะไดยนประโยคเอกลกษณเหลานเหมอนกนเปะอยางนาชนชมวาจำาไดอยางไรเหมอนเปดเทป

มอยครงหนงเลยเทยงคนแลวแมยงนอนไมหลบ พอซงหลบไปแลวรสกตวตนขนมาเหนแมยงไมหลบเลยถามวานอนไมหลบหรอ แมพดใหพอฟงวาลกสาวคนหนงยงไมกลบบาน พอถงกบสายหวพอรวาลกสาวคนไหนยงไมกลบบานพลางพดปลอบแมวา

“ไอคนนไมตองไปหวงมนหรอก หวงแตคนทมนจะไปเจอดวยดกวา”นเปนบทสนทนาทสะทอนใหเหนวาวธรกลกของพอกบแมนนตางกน แม

นนรกอยางใชหวใจลวนๆ หวงใยโดยไมสนใจรายละเอยดปลกยอยใดเกยวกบลก แตพอผซงไมคอยแสดงความรกความหวงใยใหลกๆเหน แตภายใตทาทางไมใสใจกลบรเรองพฤตกรรมของลกๆ ทกคนคอนขางลกซง

จรงๆ แลวทพอพดถงลกคนนในลกษณะนอาจเปนเพราะ เรองหลายเรองทเกดขนกบลกคนนลวนเปนตวอยางแหงความโชคไมคอยดของผทเจอกบเธอ เชนเรองทเธอไปมเรองรองเรยนถงอธการบดของมหาวทยาลยในตางประเทศทพอสงเธอไปเรยน เรองททางคณะทเธอตองการเรยนมขอหามรบเดกตางชาตเขาเรยนสาเหตเพราะมนเปนคณะทมคนนยมตองการเขามาก จงมขอหามและการคดเลอกทเขมงวด เรองนถงขนาดเอาเขาไปถกในสภามหาวทยาลย และทายสดทางคณะบดยอมถอนกฎขอหามนออก และดวยการฟนฝากบขอหามและขอคดเลอกตางๆ ในทสดเธอกสามารถนำาใบหนาหนาๆ ของเธอเขาไปเรยนไดสมใจ อาจถอไดวาเปนตางชาตคนแรกทไดเรยนจนจบหลกสตรของคณะนในรอบ 20 ป

หรอแมแตการทเธอขบรถผดชองทาง โดยขบสวนเขาไปในทางรถออกตรงสะพานผานพภพลลาทแยกตรงนนมปอมตำารวจขนาดใหญนองๆ สถานตำารวจตงเดนเปนสงาอยพอด ตำารวจในปอม รบออกมาหามรถและเชญเธอเขาไปคยขางในปอม เมอเธอเขาไปถงไดเหนตำารวจหลายนาย นงอยหลายโตะมาก เธอนงลงและกลาวขอโทษตำารวจคนทคยกบเธอโดยเธอกลาววาตนเองลมกระเปาสตางคไวทบานเลยลนลานไปหนอยรบวงยอนกลบบานไปเพอเอา

กระเปา ประกอบกบเปนรถคนแรกพอออกจากไฟแดง เลยเขาชองผด คณตำารวจบอกวาตองเขยนใบสง เธอวายนด ตำารวจจงขอดใบขบข เธอวา ไมมเพราะอยในกระเปาสตางคทลมไวทบาน ขอโทรกลบบานเพอใหคนทบานนำากระเปามาใหเธอทน คณตำารวจกใจดตกลงตามนน จะดวยเธอถอวาตำารวจคอมตรของประชาชน เพราะเคยเหนบางแหงเขยนวา ดแลราษฎดจญาตมตร “ ”เธอจงพดขนมาอยางกนเองวา

“เออ วาแตคณตำารวจขอยมเงนสกบาทเถอะ จะไดเอาไปหยอดโทรศพทโทรกลบบานได กลมกระเปาสตางคไวทบานนะ ”

พอสนเสยงเธอ ตำารวจทกทานในทนนตางเงยบกรบพรอมกบหนมามองเธอเปนตาเดยวกนเหมอนเหนมนษยตางดาว สกพกใหญๆ คณตำารวจทคยกบเธอหนไปมองพวกเพอนๆ แลวหนกลบมากลาวกบเธอวา

“เอาอยางนแลวกนครงนถอเปนการตกเตอน คราวหนาขบรถใหระวงหนอย”

เธอกลาวขอบคณแลวเดนออกมา ไมไดหนกลบไปดวามใครรดนำาพระพทธมนตไลหลงหรอเปลา

นเปนตวอยางทเกดขนกบลกคนทพอพดวา “ไมตองหวงมน หวงคนทมนจะไปเจอดวยดกวา”

ดงทกลาวไปแลววาแมใชหวใจดแลลก ดงนนอะไรทแมเชอวาจะดกบลกแมจะยอมทำาแมจะตองใชความเพยรและความอดทนมาก เวลาลกปวยแมจะพาไปหาหมอใหรกษาแตขณะเดยวกนกจะไปไหวเจาดวยเพอขอใหเจาคมครองลกใหหายปวย นยวาธรรมดากขออยแลวแตคราวนมาขอเพมพเศษและเปนการรายงานทานทางออมดวยวาขณะนลกคนนปวย (แมนาจะคดวาทานร แตมาบอกเพอกนตกหลนและเพอความสบายใจของตนเองวาไดบอกกลาวแลวกบปากตน)

ไมรวาจากความศรทธา ความเชอความถอของแมหรอเปลาทชวยลกยามคบขน ในขณะทลกสาวแมคนหนงอยทอเมรกา กำาลงขบรถในชวงชวโมงเรงดวนของเชาวนทำางาน ขณะขบรถบนทางดวนสายหนงมงหนาเขาเมอง

โดยปกตรถจะแนนถนน แตวนนนโลงมากมาโดยตลอด เธอกเลยไดใจขบรถในอตราทคอนขางเรว พอเขาเขตตวเมองกำาลงอยบนชวงรอยเชอมตอเพอเขาสทางดวนอกสายหนง ทางดวนชวงเชอมตอนสวนใหญทกคนจะตองชะลอตว เพราะปนทางแคบและโคงมาก แตดวยความทถนนทงสายโลงมาโดยตลอด ประกอบกบความรบจงชะลาใจลมลดความเรว เขาโคงไปทงความเรวปกต แตพอพนโคงออกมาไดหนอย จงมองเหนถนนขางหนาชดและไกลขน ตกใจแทบสนสตเพราะเหนขางหนารถตดเปนแพยาวตอเนองสดลกหลกตา อารามตกใจจงกระทบเบรคเขาไปอยางแรง ลมขอหามทครสอนขบรถเคยเตอน แลวกเปนดงทครบอกจรงๆ รถทงคนหมนเปนวงกลม 365 องศา ขณะทรถหมนคนอยในรถไดยนแตเสยง เอยด ของเบรครถตวเองอย“ ”ตลอดเวลา พอรถหมนครบวงกลมรถกอยในทศเดมกอนทจะหมน จำาไดวาพอสนเสยงเบรก ทกสงทกอยางรอบรถดเงยบสงบ หยดนงจนแทบไมไดยนเสยงหายใจ คนขบมองไปขางหนาพบวา รถตวเองอยหางจากรถขางหนาไมมากนก แตเวนระยะหางพอดใหรถหมนรอบโดยไมไปชนถกคนขางหนา ครงมองกระจกหลงกเชนกน ระยะหางพอดบพอด เหนชดวามรถจอดตดตามมาเปนแพอยขางหลง เจาตวไมกลาเหลยวมองไปรอบๆ เพราะรสกอบอายมากๆ โดยไมทนคดตนกลววาตวเองเพงผานเสยวนาทของมจจราชและภยพบตระดบโศกาฎกรรมของเพอนรวมทองถนน ทกอยางตกอยในความเงยบ หยดนงหมด เธอรบขบรถเคลอนตวเองไปขางหนา ทำาเหมอนไมมอะไรเกดขน ไมไดยนเสยงรถคนอนขบตามมาเลย ทงๆ ทรถอยในบรเวณนนเตมพนท สงสยวาคนขบรถแถวนน คงลมหายใจ หรอไมกหวใจวายไปชวขณะ เพราะทกอยางเงยบมาก คงชอกกนไปพอสมควรและอาจถงกบเปลยนความคดทมอคตตอ การขบรถของ เอเชยนวแมน “ ” (ผหญงเอเชย) ทวาไรมรรยาท ไมเรยบรอย เปนโลดโผนอยางกบหนงแอกชน จรงๆ คดยอนกลบไปขณะทรถหมนเจาของรถคดถงเพลงบรรเลงสำาหรบการเตนบลเลตอยาง ฟลามงโก เพราะการหมน“ ”ของรถเหมอนการเตนบลเลตทหนมไปรอบตวโดยทำาภาพขณะหมนใหชาลงมาหนอยและหยดในตำาแหนงทตองการ ตอไปเพอนตางชาตผรวมทองถนนคงไมใชแคเลยงรถ เอเชยนวแมน แตคงถงกบหลบไปไกลๆ ดวยความระทก “ ”

จากเหตการณนเจาตวไมรวาสงใดชวยตวเองใหรอดพนมาได ในตวแขวนพระหลวงปทวด และหลวงปโตะทแมสวมใหตดตวพรอมรอยรวมกนใหเสรจ สวนทพกกม ฮ “ ” (ผายนต) ทแมไปขอเจาเอาไวให ทแนนๆ ในกรณทลกอยไกลบานเชนน แมจะตองไหวพระไหวเจาเชาเยนเพอขอใหคมครองลกทอยหางไกลเปนกรณพเศษ สรปแนชดไมไดวาองคไหนคมครอง หรอทกองครวมทงความรกและหวงใยของแมดวย ทชวยใหเจาตวแคลวคลาด

อยางการบนบานศาลกลาวกเปนอกวธทแมชอบใช แมมกกำาหนดเปนผลไมหรอชดทรงของเจาททำาจากกระดาษชดใหญดงดงาม ทแมจะถวายเจาถาสงททานขอเปนจรง ทานจะแนวแนในสงทตนเองศรทธาอยางเครงครดอยางนาทงมาก แตมคราวหนงแทนทจะใชสงของในการบน แมกลบตงจตอธฐานไมทานเนอสตวกอน 10 โมงเชา คอถอเจมอเชา จนกวาลกชายคนโตซงเดนทางไปดงานอยตางประเทศจะเดนทางกลบมาเมองไทยอยางปลอดภย ลกชายไปไดปกวากกลบมาจนถงวนนกกวา 40 ปแลว จนพวกเราทวงแมวา พชายกลบมาตงนานแลวยงไมยอมเลกอก แมบอกวา

“ไหนๆ กนแลวกกนตอไปเรอยๆ แลวกน ”คงเพราะความคดวาทำาแบบนแลวลกจะไดด ปลอดภยกเลยทำาตอไป

เรอยๆ จนแมลกชายคนโตไดจากโลกนไปแลว แมกยงถอเจมอเชาจนถงเขาโรงพยาบาลครงสดทาย

มอกเรองทแมปฎบตอยางเครงครดดวยคดวาจะเปนผลดตอลกๆ นนคอเรองคำาพด แมจะพยายามไมดาวาลกเพราะกลววาลกจะไมดตามคำาดาวา สมยสาวๆ แมจะดมาก อาจเพราะลกมาก ภาระเยอะจงคอนขางเขมงวดกบลกๆ จะไมมเวลามานงอธบายวาตงกฎขอนนขอนเพออะไร เรยกวาแมพดคำาไหนตองเปนคำานน วธจดการกบลกทผดคำาสงคอตลกเดยว แตจะไมดาวาลก อาวธเดดของแมคอ ไมมะยม ไมนแมไดมาจากขางบาน ซงขยนเอามาใหแม“ ”ประจำา พวกเราเลยไมคอยชอบขางบานนเทาไร เวลาถกแมตจะเจบมาก รองไหลนบาน แมตไปกจะพดวา

“เงยบนะ ปากพดมอกไมหยดต ไอคนถกตกยงรอง เพราะมนเปนสนธ”สญญาสงบศกทไมยตธรรม ฝายหนงใหหยดรอง โดยทไมหยดต แลวสนตภาพจะเกดขนไดอยางไร

“บอกใหเงยบเดยวน ยงอก ”เสยงดๆ ของแมยงดงอยกองห แมจะตจนมนใจแลววาลกจะจำาไปจน

ตลอดชวตจงหยด สวนลกทถกตกไปนงสะอนทนอกชานบาน ซงมองไปดานขางจะเหนทโลงๆ ของขางบานและทเหนชดคอ ไอเจาตนมะยมตวแสบจะถกเพงเลงเปนพเศษ มองผานมานนำาตาแลวกคนในใจวาไอตนนเมอไรมนจะตาย ทำาไมมนทนทายาดนก แลวกนกภาพตวเองเอาขวานเลมใหญๆ ฟนลงไปใหหายแคน คดวาถาไมมไอนคงไมโดนเจบขนาดน เพราะถาไมมไมมะยมแมกจะใชดามไมขนไกทใชปดบานแทนซงจะเจบนอยกวา ไมไดคดเรองถกผดของตวเอง ขนาดแมตเกงพวกลกๆ กลบไมคอยกลวแม จะกลวไมเรยวแมมากกวา ในขณะเดยวกนทกคนกลบกลวพอเปนทสด ทงๆ ทพอนแทบไมเคยตลกเลย แตแคพอทำาเสยงเขมพวกเรากกลวแลวยงถาถงขนาดดดาออกมาเปนคำาพด ลกบางคนจะนำาตาไหลทนท ถามใครถามวารองทำาไมพอไมไดตสกหนอย เจาตวคงตอบวาแคพอดกเจบมากเลยเพราะกลวมาก กลววาพอจะไมรก ลกๆ สวนใหญจะแครความรสกของพอมากกวาแม กลวพอเกลยด แตกบแมพวกลกๆ กลบคดวาอยางไรเสยแมกไมมวนเกลยดลกได คลายๆ วาเปนแมยอมไมเกลยดลก จงมรายการแหกกฎประจำา ตามแตโอกาสจะอำานวยให ลองของ“ ” วาแมจะจบไดหรอไมได

มกฎเหลกขอหนงทรกนในหมพนองคอ หามรบของๆ คนอนไมวาจะของกนหรอของใช ถาแมรจะถกตหนกถอเปนความผดขนรายแรง พอดในขณะนนลกๆ ยงเลกไดเขาเรยนในโรงเรยนจน คอ โรงเรยนสตรกหลาบธนบร เปนโรงเรยนเอกชนทรบนกเรยนชายหญงตงแตประถม 1-7 พอมธยม 1-3 กจะเปนหญงลวน เปนทนยมในหมคนจนเพราะกลางคนมสอนภาษาจนดวย จงไมแปลกทจะเหนลกหลาน เฒาแก หรอลก อาเสย เยาวราชมาเรยนไม“ ” “ ”นอย และอาจดวยมสายสมพนธทดกบคนจนในทกปของวนเดกทางมลนธปอเตกตงจงนำาพวกอปกรณเครองเขยนทเปนสมดดนสอ ไมบรรทด ยางลบ

บางทกแถมขนมดวยมาแจกใหพวกเดกประถม พวกเดกๆ จะตนเตนดใจยกเวนลกของแม ไมไดมความรสกแบบนนเลยแตจะรสกถงการตอสภายในใจตวเองของ ความอยากได กบ การหกหามใจ“ ” “ ”

ขณะทคณครนำาของมาแจกตามโตะ ลกของแมควรจะตองบอกวา “ไมรบคะ ”แตกไมไดพดออกไป เพราะเคยพดวาไมรบเทานนกจะถกซกฟอกเปน

เรองผดมนษย เรองยาวๆ จะตามมา จงรบไวเฉยๆ ดวยความเปนเดกทยากจะทนตอความอยากได เลยลองลอบเอากลบบานนำาของทงหมดใสไวในกระเปาพอถงบานลบตาคนกแอบเอาออกมาชนชมดวยใจทเตนระทก กลวแมเหนมากๆ ไมกลาเอาออกมาใช ไดแตปลอยไวในกระเปา และกตามระวงไมใหใครมาเปดกระเปา จนไมกลาอยหางจากกระเปา เวลาจะทำาการบาน ตองเปดกระเปา ใจกจะเตนพอมอไปโดนถกของทเขาใหมากรสกรอนวาบทมอไมกลาแตะถก ทงหมดกเพราะความกลวไมเรยวแมเปนเหต พอจะนอนกกลวคนจะมาคนกระเปาเวลาตวเองหลบ จากเดกเซองๆ ไมคดอะไรมากกลบกลายเปนคนเจาวางแผนคดมากในชวคนเดยว ตองเอากระเปาไปซอน ตองหาทซอนไมใหใครเหน พอหาไดแลวกตองแอบมองวาปลอดคนจงเอาไปซอน ครงพอเขานอนกนอนไมหลบกระสบกระสาย กลวไปหมด รงขนพอตนนอนกรบไปดวากระเปายงอยหรอเปลา แลวกไปดหนาแมวามอะไรผดปกตหรอเปลา เรยกวาทรนทรายมอเทาเยนปนระยะๆ จรงๆ กเกอบตลอดเวลาตงแตกลบมาจากโรงเรยนเมอวาน ระหวางนงรถไปโรงเรยนใจกคดวา

“นเราตองเอาของชวรายเขาบานแนเลย ของพวกนเปนของทเขาบรจาคมาเราเอาเขาบาน คนจนคงถอเปนของไมด แมถงหามรบ นเราเอาเขาบานเลย รสกตงแตเอาของพวกนเขาบาน ใจเรารอนรมไมปนสข สงสยจะเปนของอปมงคลแนเลย ”

เมอคดดงนนกเอาของพวกนนแจกใหเพอนๆ ไป ครนปการศกษาใหมพอครใหอกกรบไวเหมอนเดม ความทอยากไดจงเกบไวกบตวจนเยน พอกรงสญญาณเลกเรยนดงกอนทเพอนๆ จะแยกยายกนกลบบาน เจาตวจงยอมตดใจเอาของทเกบไวออกแจกเพอนๆ

“อาวเธอทำาไมไมเอาละ เพอนๆ ตางรมถาม เจาตวอยากจะตอบวา ”“ไมใชไมอยากเอาแตแมไมใหเอา ใจคดจะตอบไปแตประโยคเหลานน”

กลบคนลงคอเพราะหไดยนเพอนๆ กลาวยกยองในทำานองชนชมวา“แหม เธอใจดจง ใจดจรงๆ เปนประโยคทปดปากเจาตวเพราะลกๆ ”

อยากเปนคนดในสายตาเพอนเรยกวารจกรกษาภาพพนจตงแตประถม 1 กระนนขณะหยบของยนใหเพอนทตางกดใจรบแยงกนมารบของ แตคน

ยนใหกลบจบของกระชบไวแนนเรยกวามอาการกดฟนนดๆ พอเหนสายตางงของเพอนคลายจะถามวา

“ทำาไมไมปลอยเสยท” นนแหละมอทจบเกรงไวจงคลายออก พรอมกบระงบใจทคดแตจะดง

ของกลบเสยหลายหน พอโตขนเคยถามแมวาทำาไมไมใหรบของพวกนนแมบอกวา มนเปนของ

ทคนเขาบรจาคมาใหคนทเขาลำาบากยากจน เราจงไมควรไปเอาของๆ เขา แมเขาใจวาถาเราไมเอาคนทเขาจำาเปนตองใชกจะไดไป เจาตวไมไดเลาใหแมฟงวาอยากไดขนาดไหน ของฟรนมนมเสนาหจรงๆ เสยดายของพวกนจะมตราของมลนธ ถาแอบเอามาใชแมจะรทนท

ดงทกลาวไววาความทแมอยากใหลกไดด แมจะไมดาลก เรองแชงไมตองพดถงไมเคยไดยนเลยตงแตเปนแมเปนลกกน ไมรมใครไปบอกแมหรอเปลาวาคนไทยเขาถอพอแมเปนพระของลก คำาของพอแมเปนคำาศกดสทธ แตไมวารหรอไม ใจแมจะกลวมากวาอะไรไมดจะมาสลก คงเปนสญชาตญาณของความเปนแม จงทำาใหแมไมกลาใหรายลกเลย ถาโมโหอยางมากแมกจะพดวา

“ออจอ แปลวา ไมรกาลเทศะ ” (ในความหมายวาทำาผดพลาด ไมถกไมควร อะไรประมาณนน) แตถาฉนเพมขนกจะใชวา

“เตยไส แปลวามแตขอยขางใน หรออกนยคอ ชางไมไดเรองไดราว” “เลย” แลวถาฉนขาดแบบเตมเกนระงบ แมกจะอญเชญชดใหญใหเลย

“ออจอ ซกไส ประมาณวาเตมไปดวยของเสย ” (ข) อยางไมรเวลำาเวลา (อนนความผดจะอกฤษฎกวาธรรมดา)

นคอคำาดาทรนแรงสดทแมจะกลาวในขณะทโทสะเปนเจาเรอน คำาของแมจะวนอยแคนไมสรางสรรคใหโลดโผนไปกวาน แมแคใชคำาพวกน เพอสอใหลกรวา เหลออด ซงลกกรบสญญาณไดวาแมฉนสดๆ แตอยางไรทงคำาและ“ ”ภาษาทใชมนเปนนามธรรม เปนอปมาอปมยมากๆ (ตองแปลจนเปนไทยแลวจากคำาไทยๆ ตองแปลใหไดความหมายทเขาใจงาย หรอความหมายทเปนรปธรรม ซงกวาจะถงความหมายทแทจรงมนกดไมไดดาวาอะไรมากมาย) มนเลยไมรสกรสมอยาง ชนด เจบเขาไส อยางทควรจะเปน คำาพวกนสำาหรบลกแม “ ”มนกลายเปนแคสญญาลกษณของความโกรธ

คำาเหลานมนคอยๆ หายไปพรอมกบอายแมทมากขน ซงกอยในชวงทลกๆ เรมโตออกไปทำางานของตวเอง เวลาเชาลกจะออกจากบาน จะมาลาแมอยางไมเปนทางการวา

“แมหนไปกอนนะ หรอตะโกนวา”“แมไปแลวนะ”แมกจะดวาเปนใคร สวนใหญจะแมจะใหพรอยางทวๆ ไปวา

“ซง ซงไล ซง ซง คอ” ซงแปลวา ไปด มาด“ ”หรอบอยๆ กพดภาษาไทยวา “ใหตดตอสำาเรจ ”“ขอใหเคทส (case คนไข) เยอะๆ หรอ”“ขอใหขายดๆ”แลวแตอาชพของลกแตละคน และบอยๆ พรของแมจะตามมาอกยาวในหลายๆ เรองดๆ ทแมอยากใหลกไดพบยามเมออยนอกบาน ไมวาจะเปน ความปลอดภย เจอคนชวยเหลอดๆ หรอ โอกาสงามๆ ฯลฯ แลวแตขณะ“ ” “ ”

นนแมจะนกอะไรได เคยมหลายครงทคนขางนอกมาบงเอญไดยน พธใหพร“กอนออกจากบาน น ถงกบองวาแมดตงจตใจเอาจรงเอาจงกบพรทใหนน”จรงๆ และใหอยางยาวนาน แตพดไดอยางไมลำาบากดคนเคยหลายคนชนชม และบางคนประทบใจถงขนาดกลบไปใชกบลกตวเอง แตสำาหรบลกแมฟงจนไมรสกแปลกใหม คนหเคยชน หากแตทกครงเมอมเรองหนกใจพอไดยนกจะรสกชนใจและม พลงใจ“ ” มาก

แมยามลกกลบถงบานแมมกจะถามวา “กนขาวหรอยง” คำาถามงายๆ แตสะทอนถงความหวงใยเพอจะบอกความนย ไมวาลกจะไปเผชญอะไรมาไมมอะไรยงใหญไปกวา ชวตทตองอมทองไวกอน

“กนขาวหรอยง”แมเอยถามลกสาวเหมอนทกครงทเหนลกกลบบานคำา แตวนนนพอลกไดฟงกรบพยกหนาแลวหนหลงใหแมนำาตาไหล เหมอนคนทอดกลนกบความรสกทแหงผากมาทงวนแลวมาเจอนำาใสไหลเยนใหพกพงอยตรงหนา ประโยคแบบนเคยทำาใหใครๆ ซงแบบนหรอไม

คำาถามงายๆ เพยงไมกพยางคนฟงดธรรมดา แตเมอออกมาจากปากของแมในขณะทลกกำาลงทกขและทอถอย เพราะชวตทำางานในบรษทโฆษณาทดเรดหร แตการทำางานกลบเตมไปดวยการเมองและพวกพอง สำาหรบคนท เลนไม“เปน เปนแตทำางานอยางลกแมจงรสกไดถงความโดดเดยวและหวาดระแวง”ในการทำางาน ถานกภาพไมออก จะขอยมคำาพดจากอาจารยฝรงทสอนดานโฆษณากลาวไววา “เปนการทำางานแบบวาขณะทเขายนมอขวามาจบมอคณเหมอนทกทายใหความรวมมอ แตมอซายทเกบไวดานหลงกำาลงถอมดพรอมแทงคณไดทกเมอ ”ตอนฟงยงแยงทานในใจวามนจะอะไรขนาดนน แตหลายปททำางานในแวดวงนนทำาใหซงใจวาเปนเรองทไมเกนความจรง ดงนนการทำางานในแตละวนจงเตมไปดวยความเครยดขง วนนนกลบมาบานดวยความรสกททกขหนกหนวง แตกลบถกกระชากออกมาดวยนำาเสยงเปนหวงกบประโยคเดด “กนขาวหรอยง ”ประโยคนจะมพลงมากในการดงลกใหหลดออกมาจากความกดดนนนๆ ทนทประโยคนของแมใหความรสกวาแมกำาลงเอามอมาลบหลงลก เพอบอกวาไมเปนไรเลยไมวาลกจะไปเจออะไรมาทงวนกไมเปนไร มนชวนใหอบอนใจยงกวาแมเขามากอดแลวบอกวา

“โอ ไมเปนไรนะแมรกนะๆ ”ซงแนนนอนวาแมไมทำากรยานนแนน พวกเราไมใชลกตวเลกทกำาลงปวยอยางสมยกอนอกแลว ไมรวาแมตงใจปลอบลกทโตเปนผใหญ หรอแคถามเพราะความหวงใยโดยปกต แตมนเปนเหมอนกรรมการเปานกหวดในขณะทเรากำาลงเพลยงพลง ในขณะเดยวกนกเหมอนแมไดบอกใหลกรซงทางออมวา ไมวาฝายตรงขามจะเปนใคร ลกของแมจะมแมอยขางลกเสมอ คงไมมใครอกแลวในแผนดนนทจะถามประโยคงายๆ นแลวทำาใหคนฟงสะเทอนเขาไปในใจไดมากขนาดน

ชวงทลกสาวเจาปญหาขบนของแม ตองออกไปทำางานขางนอก ความทเปนคนไมยอมใครในบาน จงตดเปนนสยไปใชขางนอกและพบปญหามากมายจนรสกเครยดโดยเจาตวไมรตว หากความเครยดไปออกทางสขภาพรางกาย มอาการภมแพกำาเรบ ยงไมยอมแพรางกายกยงแพ และเพราะไมยอมแพจงทำางานอยางบาคลงกลบบานดกดน โดยหมกมนแตกบความทกขของตวเองจนไมทนสงเกตวาแมเฝามองอยดวยความหวงใย ความทรสกวาแมมลกเยอะคงไมทนสงเกตตวลกคนนนก

จนมาคนหนงพอลกสาวตวดกลบมาบานเปนเวลาดกมาก พอเขาบานเจอแมจงเอยทกดวยเสยงแหบแหง แมกวา“เสยงอยางนจะเปนหวด ตองอาบนำาอน”พอไดยนลกกไมไดสนใจอะไรคดแตวาแมจะไปรอะไร ลกเปนภมแพ นงพกอยขางบนสกครแลวกเตรยมเสอผาจะลงไปอาบนำา ตอนนนทบานเปนบานหลงเกายงไมไดตดเครองทำานำารอน พอลงมาเหนแมซงขณะนนอายเจดสบกวาแลวกำาลงจวงนำาเยนจากโองสเหลยมใสลงไปในถงนำาทมนำารอนอยแลว ความวาวนใจเกดขนกบลกทนททรวาแมอตสาหตมนำารอนเพอผสมนำาอนใหลกอาบ ดวยความรสกผดจงรบโวยวายวา“แมทำาอยางนทำาไม หนจะอาบ หนทำาเองกได วนหลงแมอยาทำาใหหนอกนะ ”เขาขายทำาใหแลวยงถกวา แมเลยเถยงใหวา“รอใหทำาเอง ลอกอาบนำาเยน ”

คนฟงๆ แลวอง แมนอกจากจะหวงเรามากแลวยงรจกเราดเหลอเกนวนนนเลยไดอาบนำาอนของแมถงจะรสกผดในชวงแรก แตพออาบไปอาบไปรสกนำาอนของแมชางอนดเหลอเกนมนอนเขาไปถงขางใน ชวยชะลางความเยนยะเยอกในใจทเกดจากการเผชญกบความเสแสรงเยนชาจากสงคมทตวเองตองเจอมาทงวน ขางนอกมแตคนเปลอกหนาๆ แทบไมไดเจอหวใจอนๆ ใหสมผสไดเลย นำาอนของแมชะลางความเยนชาเหลานนออกไปไดจรงๆ จนรสกผอนคลายสบายและทสำาคญอบอนเขาไปถงขางใน รสกวาใจมนคงมกำาลงใจขน วางปญหาตางๆ ได คนนนยายลกสาวเขานอนดวยหวใจทอบอนขน ใจคลายจากความระแวดระวงขงเครยด ความรกและเมตตาของแมมอทธพลขนาดนนเอง

ความสขของแม (ความสขของลก)

มคนเคยกลาวไววาความสขของแมคอการไดเหนอาหารทตวเองทำาอยในปากลก ถาเปนจรงลกกคงเปนความสขทบอยมากและเยอะมากของแม เพราะลกตระกละและกนเกงมาก สมยทลกยงเลกแมจะลงมอทำาอาหารใหลกเปนอาหารแบบงายๆ อยางถวงอกผดเลอดหม เตาหผดหม ฯลฯ แตทคดวาสดยอดและพศดารมากสำาหรบเดกๆ คอ ไขยดไส โดยไขยดไสของแมจะใบใหญเตมจานเลย สวนไสกจะผดรสจดใสไวขางในไขจนเตมแทบจะทะลก มนเปนอาหารทชวนตนตาตนใจทเจาะไขลงไปแลวมหมสบผดถวฝกยาวมะเขอเทศและหอมหวใหญลนออกมา พอลกๆ โตขนแมกใหพวกพสาวเปนคนทำา แตเวลาลกบางคนกลบจากททำางานมาทานขาวหลงจากคนอนทานไปแลว แมมกจะมานงทโตะทานขาวเปนเพอนลกทตองนงกนคนเดยว แมจะมองลกทกนเอากนเอาปากแมกพดวา กนเยอะๆ“ ” เปนภาษาจน บางทกเลอนจานกบขาวมาใกลๆ ลกยงขน งานแบบนแมชอบทำาถงอาหารทอยในปากลกจะไมใชฝมอแม แตแมกดมความสขเพราะลกกลบมากนขาวทบานใหแมไดเหนลกกน

นนคอความสขของแม แตสำาหรบลกความสขคอการทแมชงอายมากแลวนงทานอาหารเยนซงโดยมากจะเปนสลดนำาใสทานกบกบขาวจานเลกๆ โดยมากจะเปนสารพดปลานงทแมชอบขณะกำาลงคบปลาจานเลกๆ แมจะหยดแลวหนมาถามวา “เหลอปลาไวนะ กนไมหมด เดยวชวยกนไดไหม”ลกนนรอยเตมอกวามากกวานแมกทานหมด แตแมอยากใหลกกนเลยพดแบบนน ลกกบอกไปวา “หนไมกนขาวเยน แมกทานตอไปอกแลวดวยความสงวยเรมพดหรอถามซำา”กพดประโยคเดม “ชวยกนนะ”ลกกตอบเหมอนเดม บางทแมทานๆ อยกจะถามถงลกคนอนๆวากนหรอยง “เกบไวนะให... (เอยชอลก)... กลบมากน ”ทเปนอยางนเพราะชวงเยนพวกเราจะไมคอยทานขาวกน แมจงเปนหวงวาลกไมไดทานจงทานไปเรยกไป แมจะพดลกษณะนประจำา “ชวยกนหนอยนะ ”หลายๆ ครงเขาในทสดลกกใชไมเดดกลาววา “ไมเปนไรหรอกแม ทานไมหมดกเททง ”พอไดยนอยางนนแมกคอนใหอยางเขาใจวาไมมใครทานดวยแนนอน พอไมมใครชวยในทสดแมกทานจนหมด ลกทคอยบอกแมใหทานไปๆ ไมรสกเบอเลยทจะคอยบอกใหแมทาน เพราะรวาเปนการแสดงความรกความหวงใยลกโดยไมบอกตรงๆ เปนความสขทลกไดรบซมลกเขาไปในใจ

ถาลกคอความสขของแม สำาหรบลก แลว ความรกของแมคออากาศทไมรสกวามอยแตกลบสำาคญมากเพราะไมใชแคเปนลมหายใจของลกแตยงเปนพลงของจตวญญาณลกในการปะทะกบนาๆ อปสรรคในชวต

ในบนปลายชวตของแม แมตองวางมอจากงานบานทงหลายเพราะรางกายไมอำานวย แตมอยอยางทแมทำาจนถงชวงทายๆ ของชวตคอการพบผา พอเลยเทยงไปหนอยแมกจะเรยกเดกทชวยงานบานไปเกบเสอผาทตากไวตอนเชาเอา

เขามาผงลม ตามนสยละเอยดลออและเนยบไปทกเรอง แมบอกวาใหผงพดลมไวไอรอนจากแดดจะไดออก ถารบพบเกบเขาตมไอรอนอยเวลาเอามาใสกจะไมคอยด พอทงไวจนเสอผาเยนแลวแมกจะมานงพบ สมยกอนลกสาวถาเหนแมพบกเขามาชวย พบแลววางเปนตง แตสกพกแมกจะหนมาดวาๆ พบไมเรยบรอย ยายลกสาวแมกงงวาแคพบผา จะเอาเรยบรอยขนาดไหน โดยคดวาตวเองกทำาดแลวถงจะไวไปหนอยแตผาทกชนทพบกไดเกลยใหตงเรยบ หรอสะบดใหผาไมยนกอนทจะพบผาทบกนตามทแมเคยสอนไว แลวแมกวา“เวลาพบใหเกบขนาดใหใกลเคยงกนอยาใหเลกๆ ใหญๆ เวลาซอนๆกนจะไดเสมอกนไมเลกๆ ใหญๆ”พอแมพดจบกหยบตงทลกเพงพบเสรจ หยบออกคลทละชนเรมพบใหม ยายลกสาวเรมฉนแลวพดออกมาในทำานองวาจะอะไรกนนกกนหนา ปากพดยงไมทนสนประโยคด พลนสายตากเหลอบไปเหนตงเสอผาทแมพบ ไมอยากเชอ วามนตงตรงแนว สนและมมเสมอเปนแนวเดยวกนขอบผาทถกพบไวกเสมอกนไมมยนเกนแบบเขาๆ ออกๆ อยางตงทลกสาวทำา แมสามารถพบเสอผาทขนาดเลกใหญไมเทากนใหดมขนาดใกลเคยงกน ถามชนไหนทมเกนมาบางเลกนอย แมกใชการเรยงใหเสมอหนาแลวใหสวนเกนเลยออกไปดานหลง แตดานขางทงสองจะเทากนเสมอไปทงแถว พอเวลาวางเขาไปในตกจะเหนผาเรยงเสมอหนาเปนระเบยบเรยบรอย สนกจะตงตรงเปนแนวคมกรบ ผลกคอลกๆ ถาไมจำาเปนกจะไมเขาไปชวยแมพบผา เพราะไมอยากโดนรอ แตชวงหลงๆ เวลาชวยพบแลวอาศยลกมวรบเกบตงเขาตใครตมน แมไมทนสำารวจ ไมเหมอนสมยสาวๆ แมจะไว ทำางานไวและจบผดไว พสาวคนโตวาแมจะทำางานไวและตองสะอาด ตองเรยบรอยดวย

การพบผาของแมไมใชวาสกแตวาพบแตตวไหนกระดมหลด มรอยโหวง หรอฉกขาด แมกจะจดการซอมแซมใหโดยทเจาของเสอผาไมทนรตว มาสงเกตเหนอกทกตอนแมไมอยแลวเกอบป วนนนขณะใชจกรเยบตะเขบกางเกงตวโปรดขางขวามนปรออกดวยความเป อยของเสนดาย พอเยบซอมเสรจกคดวาขางซายถงยงไมปรแตมนกนาจะเปอยเหมอนกน ควรทจะเยบกนไวเลย ทไหนไดพอพลกตะเขบดานในของขางซายดถงกบองเพราะมองเหนรอยดายทเยบ

ดวยมองอยางเปนระเบยบถงรวาแมไดซอมตงนานแลว ความทแมเยบไวเรยบรอยมากจงไมทนเหนความแตกตาง และจดทชำารดนมองยากตองพลกตะเขบออกมาถงจะเหนไมรวาแมรไดอยางไรเพราะมนแคเป อยยงไมถงกบขาด พอเหนกถอกางเกงนงนำาตาซมเลยวา เพงจะเขาใจวาทำาไมแมถงชอบพบผานก เพราะมนเปนสงหนงทแมจะสามารถซอมแซมสงทลกขาดไดโดยไมตองซอหาใหสนเปลอง เมอกอนเขาใจวาแมเยบเฉพาะเสอผาทลกนำามาใหแมซอมเพอไมใหแมไมวางเกนไป หรอเสอผาทแมเหนจงๆ เวลาหยบผาจากกอง ไมนกวาแมจะสงเกตรอยปรหรอรอยเป อยเลกๆ นอยๆ ทแมแตคนใสกไมเหนถาไมตงใจมอง ไมรแมเหนไดอยางไรมนแคเป อยและคงแยกปลายนดหนอย ยงไมปรแยกออกมาจนเหนไดชด

ดแมมความสขมากทไดซอมแซมเสอผา รวมทงเสอผาของแมเองดวย มบางตวทแมชอบใสนอน ถาชอบกจะใสแตตวนนประจำาจนเป อยขาดแมสามารถปะจนแทบไมเหนเนอผาเดมของเนอผา เนองจากถกปดดวยผาปะเปาะเกอบเตมพนทหนกๆ เขากใหลกสาวคนทเยบจกรเปนชวยซอมให ลกสาวทำาใหสามสหนกยนคำาขาดวาไมปะแลวใหใสตวใหม แมกไมยอมจะใหปะอก ยายลกสาวเหนวาตวผาเดมนนเป อยมากแลวปะไปกไมเกดผลเพราะจะขาดอก จงทำาเปนรบไวแตแลวกเอาเกบเขาลนชกตเสอผาของตวเอง ใหมๆ แมถามหาวาเสรจหรอยง ลกกผลดไปจนแมเบอทวง นานเขาคงลมดวยเลยไมถามถง ลกสาวทชวยดแลแมกคอยหาเสอผาตวอนมาใหแมใส

วนปทผานไปยงทำาใหพวกลกๆ รสกถงคณคาทมพอแมเปนสรคมหว พอๆ กบความหวาดกลวการพลดพราก เปนความกลวอยางพยายามตอกยำาและยอมรบวาการจากกนเปนสงทตองเกดขนแนนอน มนษยถงรกไมอยากใหเกด อยากอยดวยกนนานๆ ความกลวมนจงเกดขนจาก การอยาก กบ การไม“ ” “อยาก ในทงสองเหตผลน เปนความทกขจากการ ยดมน ถอมน ทง” “ ” “ ”จาก ความอยาก และ ความไมอยาก“ ” ” ” และดวยสำาเนยกในความกลวน ทำาใหลกๆ ขอบคณในทกวนคนทมพอแมอย

ดงเหตการณทเกดขนในบายวนหนงประมาณ 4-5 ป กอนแมจะจากไป บายวนนนยายลกสาวคนหนงของแมกำาลงเดนลงบนไดมาจากชนบน ขณะเดนลงมาสายตากมองมาเหนแมกำาลงยนอยหนาอางลางจานซงอยตรงขามกบบนไดนนพอด มองเผนๆ กดเปนภาพธรรมดาทแมกำาลงยนปอกเปลอกผลฝรงอยในมอ แตภาพธรรมดานกลบทำาใหยายลกสาวยนองนงเปนรปป น เพราะหลอนกำาลงจองไปทมออนสนเทาของแมในขณะทกำาลงพยายามปอกฝรงอยอยางยากลำาบากกวาคนปกต พอภาพนนกระทบตาปญญากเกด ถงกบอทานขนในใจวา “โอโห!!! เรานเปนคนทโชคดเหลอเกน ในแผนดนนจะมสกกคนทมแมอยดวยนานจนไดเหนวนทมอแมสนเพราะความชรา ”จบคำาอทานกเดนเขาไปใกลๆ แมแลวคดตอวา“โชคดยงไปกวานนคอในวนทแมมอสนอยางนยงมลกไดอยใกลๆ แม โอบญจรงๆ บญอยตรงนเอง”คดดงนนแลวกรสกปตจนนำาตาไหล จบมอแมแลวแยงฝรงมาเปลอกดวยความรสกททราบซงเหลอเกน โดยยกหลงมอปายนำาตาออกอยางเนยนๆ ไมใหแมผดสงเกต วนนนตงอกตงใจปอกผลไมดวยสำาเนยกในโอกาสทตนไดรบ และเปนการปอกผลไมทอมเอมกบความสขมากทสดเทาทเคยทำามา ปอกแลวกฝานทละชนใหแม แมกเคยวอยางเอรดอรอย จนไมอยากละสายตาจากภาพแหงความสขนนเลยปากกถามแมวา“อรอยไหมแม”“กดนะ” แมตอบ สนๆ แตมนมพลงทำาใหหวจตหวใจของคนยนขางๆ พองโตจนนาตกใจ

เพยงแคสายนำ�าจะไหลกลบ

รอยยบยนบนใบหนาของแมเหมอนนาฬกาทบอกเวลาแหงการจากลาเรมใกลเขามาทกท การเดนเหนของแมเปนไปไดดวยความยากลำาบากมากขนทกทๆ พวกเรากยงมองตามดวยความกงวลและกลนความหมนหมองเศราซมไวภายใน พลางคดถงเวลาแหงการจากลาวา

“ใกลเขามาทกทๆ”

เปนเรองประหลาดเพราะในความเปนจรงแมเปนบคลทถอวาสขภาพดมาก การนอนโรงพบาบาลถอวานอยมากถาไมนบรวมทแมไปคลอดลก หลงๆ นกเหตของตอมไทรอยด อยางอนกไมมอะไร มแตเรองปวดเขาเปนระยะๆ เพราะนำาหนกตวเกนกำาหนด ลกชายทเปนหมอจงมหนาทคอยชงนำาหนกแมและมกจะจบลงดวยการโตคารม เถยงกนไปมา เพราะแมกวาตวเองแทบไมไดกนอะไรหลงฟงลกชายบนเรองนำาหนกเพมขนแทบทกงวดทชง แลวหนไปตำาหนพสาวทดแลแม จบลงดวยการโทษกนไปมาถอเปนปญหาหนกๆ สำาหรบคนในบาน วธหนงทจะชวยเตอนแมในเรองนำาหนกตว คอ พยายามชงนำาหนกแมบอยๆ เวลาแมจะถกลกชายจบชงนำาหนก แมจรงจง ราวกบนกมวยขนชงนำาหนก แมจะลวงของทกอยางในกระเปาทงเสอและกางเกง บอยๆ ลวงออกมามแตกระดาษทชชเปนกำามอ แมชอบพบกระดาษพวกนไวในกระเปา และคงคดวาของพวกนมสวนทำาใหนำาหนกตวเพมแมถงหยบออกดวยสหนาจรงจง พวกเราไดแตนงอมยมใหกระดาษทชช พอแมขนชงลกชายบอกนำาหนกขน แมกจะทำาควขมวด พรอมกบพดเหมอนกนทกครง “ไมใชแนแลว ”แปลจากภาษาจนประมาณนแตจรงๆ มความหมายกนนยวาตองมอะไรผดปกต แลวกมองไปทตาชงอยางระแวง เหมอนสาวๆ ทนำาหนกตวเกนเลย

ดแมเจรญอาหารมาก นบวนกยงทานเกง พอชวง 2-3 ปกอนแมเสย พสาวเอาแมชงนำาหนก ปรากฎวาลดไปหนอยไมมาก พกเขาใจวาแมเดนออกกำาลงกายมากเลยลด และไมเอยปากบอกแมกลวแมรวานำาหนกลดแลวจะยงทานเพมขน หลงจากนนเครองชงเกดเสย เกมชงนำาหนก กดดนแม กเปนอน“ ”ถกยกเลก สวนแมกดแขงแรงยงเจรญอาหารเหมอนเดมแตขาเรมออนแรงเดนเหนลำาบาก แมจะบนวาปลายเทาชามาก ลกสาววาจะหาซอถงใสนำารอนผสมเปนนำาอนไวใหแมแชและนวดปลายเทา แตกไมไดทำาเสยทจนในทสดกไมเคยมโอกาสอกเลย ชวงนนเวลาแมนอนกลางวนจะมเสยงลมหายใจออกแบบกระตกๆ แรงๆ และบอยๆ กมเสยงละเมออยางทไมเคยไดยนมากอน พสาว

อกคนเรมมาดแลเรองเสอผาแม เพราะเขาใจวาทแมแตงตวดวยเสอผาซำาไปซำามาเพราะเกดอาการของคนแกหลงๆ ลมๆ แตพอถาม แมบอกเอาออกมาใสหมดเดยวกเกา

วากนตามจรงเสอผาแมแยอะกวาพวกลกสาวอกแตไมคอยเอาออกมาใสกลวเกาเรว และหลายๆ ครงแมบอกวาจะเอาไวใสไปเทยวเดยวไปเทยวไมมเสอใหมๆ ดๆ ใส สรปคอยงยดตดความคดถนอมเสอแบบสมยสาวๆ จนพสาวตองบอกวาเวลาพาแมออกไปขางนอกกยงใสตวเกาแลวตวอนเมอไหรจะไดใส พรอมทงใหเหตผลทชวนสดงใจวา แมอายขนาดนแลวจะรอใสไปถงมอไหร ประมาณวาไมรจะมเวลามากพอทจะใสใหครบ กพดตรงๆตามปากทเสยมาแตกำาเนด ชวงหลงจงไดเหนแมเอาเสอใหมเมอยสบกวาปของแมออกมาใส ดแปลกตาแตไมเอะใจวาทำาไมถงใสได คดวาชวงนนแมคมนำาหนกตวไดด ไมมใครคดเลยวาการทแมสามารถใสเสอเมอเกอบยสบปแสดงวานำาหนกตวนาจะลดมากๆ

ตงแตยายมาอยทหนองแขม แมรสกเหงามาก เพราะเมอเวลาอยทบานวดใหญใกลๆ วงเวยนใหญ จะใกลชมชนเกาทแมคนเคย ไมวาจะไปทไหนทแมชอบไปกใกลหมด เวลาวางๆ ตอนอยทนนแมสามารถเดนออกมาหาเพอนบานทเปนรานขายของชำาซงคบกนมากวาหาสบปจนเหมอนญาตสนท แมจะนงในรานดคนเขาออกมาซอของ พรอมกบนงคยเรอยเปอยกบเจาของรานอยางมความสข กจกรรมนหมดไปทนทเมอยายมาอยทใหม ถงจะเปนทกวางขวางอยสบาย และอากาศดแตแมกบนวา“มนไกลอยางกบอยบานนอก หนกเขาคงรสกอดอดเพราะไมไดไปไหนมาก”เหมอนเมอกอนแมกถงกบบนวา“อยางกบอยในคก ”“มาอยนรสกผวคลำาขน เหมอนอยตางจงหวด แลวแตแมจะบน”แมแกปญหาโดยการคอยดวามใครจะขบรถออกนอกบานบางกจะขอตดรถไปดวย แมแตออกไปธระหนาปากซอยกขอนงไปดวย เวลาแมออกไปกไดแตนงรอในรถไมยอมออกไปไหน ไดแตรอในรถนงดคนเดนไปมา แมวากยงดกวาอย

บาน และความทลกสาวทอยบานตองผลดกนเฝาพอซงนอนปวยเปนเวลาหลายป โดยตอนกลางคนจะตองมลกอยเฝาพอหามนอนจนถงเชา เหตนลกสาวจงไมคอยจะขบรถพาแมไปไหนๆไดบอยเหมอนกอน ทงทแมจะรองขอใหพาออกไปโดยอางวาจะไปซอกระดาษไหวเจา หรอไปไหวศาลเจาพอเสอ หนกเขาดวยความหลงลมทำาใหแมเอยปากแทบทกวน บางทเพงพาไป พออกสองวนกบนจะไปอก ลกสาวฟงแลวกไดแตถอนใจดวยรกำาลงของตววาเพลยเกนกวาจะพาไปไดบอยๆ คดไวในใจวาไวพอไมอยแลวจะทมเทเวลาใหแมมากๆ แมจะไปไหนกจะพาไป แตไมมใครนกวาคนทแขงแรงรองจะไปไหนมาไหนกลบชงไปกอน เหมอนตองการสอนลกวาโอกาสมนไมใชจะมในวนพรงน แตอยทขณะปจจบนตางหากทเรยกวาโอกาส

อยางเมอเดอนกวาๆ กอนแมจะเสย ลกสาวชวนแมไปธระทนครปฐม ความทตองการรบไปรบกลบ และไมเหนแมพดวาอยากแวะทไหน เมอเสรจธระ ขณะขบกลบเขากรงเทพแมกถามขนวา“ผานปฐมเจดยหรอยง”ลกกตอบวา ยงไมถง “ ”สกพกแมกถามอก ลกกไมสงสยอะไร เขาใจวาแมหลงเพราะมกจะชอบถามคำาถามเดมๆ ตดๆ กนซำาบอยๆ ลกจงตอบอยางปกตวา “ยงไมถง”จนพนพระเจดยมาหนอยแมกถามอก ลกสาวกบอกวา“เนย เพงผานมา พอไดยนดงนนแมกวา”“แหม ทำาไมไมบอกอยากเขาไปไหว ”ลกวาแมไมบอกจะไดแวะแลวถามแมวาจะใหวกรถกลบไหม แมวาไมตอง ลกคนนนกถงครงสดทายทพาแมมาไหว วธไหวของแมในระยะหลงคอใหลกจอดรถใกลบนไดทางขนองคพระปฐมเจดย ลกสาวทขบรถจะวงขนไปขางบนองคเจดยเพอซอธปเทยนดอกไม แลวจดธปเทยนจากขางบนถอลงมาขางลางใหแมทรถ แมจะยกธปขนไหวอธฐานอะไรยาวตามวธของแม เสรจแลวลกกจะวงขนขางบนอกรอบปกเสรจพรอมทำาบญเรยบรอยกจะลงมาครงสดทายจำาไดวา

ใจรอนเลยขนลงรวดเรวอยางลมอายสงขารทำาใหถงกบใจสน ขณะคดรถกขบพนองคพระปฐมมาอกหนอยเสยงแมกบนวา “เมอกนาจะแวะ ลกกถามแมจะแวะไหม แมวา”“เลยมาแลวไมเปนไร สกพกกพดอก”“เสยดายเลยไมไดไหวพระ ความทเลยออกมาไกลแลว ลกจงบอกแมวา”“ไมเปนไร วนหลงมาอกกได หนมาบอย”ไมคดเลยวาโอกาสทจะมานะคอตวเองแตไมใชแม เพราะโอกาสของแมคอวนนนวนเดยว เปนบทเรยนเขาไปในใจวาสำาหรบคนทเรารกและสงอาย เวลาทานตองการอะไร เมอเอยปากแลวใหคดเสมอวามนอาจเปนโอกาสสดทาย ถาเพยงแตรวาแมจะมชวตอยอกแคเดอนครง ตอใหไกลแคไหนวนนนกจะพยายามพาแมกลบไป

ปลายมกราคม 2554 แมเรมเบออาหาร พวกเรากยงไมรสกถงโรครายทเกดขน จนใกลกลางเดอนกมภาพนธ พชายมารบแมไปทานขาวนอกบาน และพบวาแมแทบไมยอมแตะอาหารเลยตองออนวอนใหทานอยางสดๆ ทกคนจงเรมสะดงใจ พอดแมมควทตองไปตรวจมะเรงเตานมทศรราช พสาวไปดวย กอนกลบพเหนเครองชงนำาหนกเลยลองใหแมชงเลน ปรากฎวาถงกบทำาใหลกสาวแมองจนไมกลาพดอะไรออกมาเพราะนำาหนกแมลดลงไปเปนสบกโล พวกเราเรมวตกกลววาแมจะเปนมะเรง ดวยวาทบานนไดสมผสกบผคนมากมายทเปนมะเรง การทนำาหนกตวลดถอเปนอาการเดนชดของมะเรงระยะสดทาย ความรอนใจ หวาดหวนเรมปกคลมทกคนทบาน ลกชายทเปนหมอพาแมไปตรวจผลเลอด ปรากฎวาเปน แลวตามดวยการตรวจใหละเอยดยงขนเพอใหรวาอยตำาแหนงไหน ปรากฎวาพบในกระเพาะอาหาร แลวกตองรอตรวจอกวามทไหนอกกวาจะพบวาไปทตบเปนวงกวางแสดงวาเชอลามมากแลว จากวนรผลเลอดมาถงจดทรตำาแหนงและสถาณภาพความรนแรงของโรคกกนเวลาไปเปนสปดาห หมอยงไมวนฉยวาจะรกษาอยางไรแมกตองเขาโรงพยาบาลเพราะเลอดเรมจาง เหมอนแมจะไมยอมใหลกไดมโอกาสพลานมากนก เหมอนจะบอกกนออมๆ วาทำาอะไรไมทนแลวในขณะทลกทเปนหมอหวงวาแมจะอยใหรกษาสกปหรอแปดเดอน แตยงผานไปในแตละวนลกชายกรชดแลววาตนไมมโอกาส

ขนาดนนมนหดสนลงมาจนกลายเปนความหวงแคอาทตยตออาทตย ผลการตรวจทกอยางบอกใหรวารางกายภายในสนหวงและแยลงขนาดไหน มอยางเดยวทดอยางไมนาเชอคอหนาตาและรางกายภายนอก แมดดมากไมทรดโทรมอยางคนทกำาลงเผชญกบวาระสดทายของชวตรปรางกไมไดดผายผอมกวาปกตแตอยางได

แมบนแตจะกลบบาน นอกจากไมยอมทานอาหารแลวอยางอนแมดปกตหมด นองสาวแมทอตสาหเดนทางจากบางบวทองมาเยยมกยงแปลกใจ แมดดใจทเขามาและแอบกระซบบอกทขางหนองวา“พวกนจะใหอยโรงพยาบาลทำาไม ไมไดเปนอะไรเสยหนอย อยากกลบบาน”เปนคำาพดทพดสองอาทตยกอนทแมจะจากพวกเรา ลกๆ กลบบานในแตละวนดวยอาการทไมอยากจะยอมรบ มนจะเปนไปไดอยางไร พวกเราดแลแมราวกบ ไขในหน อะไรทเสยงตอการเปนมะเรงกระวงไมใหแมกน แตมะเรงกมาเกดท“ ”

กระเพาะนาจะมาจากเรอนอาหารการกน อะไรทวาดตานมะเรงกจะใหแมกนแมแต เหดสามอยาง ทอานจากสอตางๆ วาดกตมใหแมทานเปนอาหารเชา“ ”ทกวนตอเนองเปนเวลาไมนอยกวา 6-7 ป แลวเปนไดอยางไร ผกวารายเรากลางแบบแชนำายาลางผกและลางหลายนำา และบอยๆ ยอมเสยวตะมนโดยนำาไปลวกนำาทงกอนปรง เลยคดไปวาถาขนาดแมเปนไดใครๆ ในแผนดนนกเปนไดหมด มนหาสาเหตไดรอยแปดพนเกาทอาจทำาใหเกดมะเรง จนแทบจะสรบไดวาทกอยางมสทธเปนพษไดเ อนทยงไมเปนไมไดหมายความวาปลอดภยเพยงแตยงไมคนพบตางหาก

พวกลกๆ รสกทำาใจยากเพราะคดเสมอวาพอนาเปนหวงกวาแม เพราะสขภาพแยกวาคดวาแมนาจะอยยาวใหลกๆ ไดปรนนบตกวา 90 อายขย แตพอรวาแมเปนโรคนมนอง มนเหมอนกบสดทจะยอ ไมอยากใหแมตาย แตจะใหแมอยกไมไดเพราะกลวแมทรมานเหมอนไปขางหนากไมไดถอยหนกไมมทาง จงพยายามคดใหใจยอมรบใหได เพราะจรงๆ แลวแมอยกบลกมาถงปานนกเปนกำาไรของลกมากแลว

ลกของแมคนหนงพยายามคดยอนไปเมอ 30 กวาปกอนตนยงเปนเดกอยชนประถม 6-7 นอนหลบอยในหองทำางาน พวกพๆ เขาใจวานองหลบกคยกนวา“หมอดวาแมจะตายเรวๆ น ”แลวกพดอะไรอกมากมายดจรงจงลวนเกยวกบการไปดหมอในวนนน แตเจาคนทแกลงหลบนนฟงอะไรไมรเรองแลวเพราะมวแตนอนนำาตาไหล โดยไมมใครร หลงจากวนนนเจาคนนกเปลยนไปจากหนามอเปนหลงมอคอจากคนขเกยจชอบบนและเกยงงานใหคนอนทำาเพราะกลววาตนจะเสยเปรยบ ชอบบนวาแมวาใชแตตน กลบกลายเปนเดกทเหนคณคาของการทแมมชวตอยเพอใชตน กลายเปนลกทแมเรยกใชงายจนแมแอบพดลบหลงใหพสาวคนโตฟงวา“เออเดยวน เปลยนไป เรยกปบทำาป บเลย”มนเปนอยางนนจรงๆ เพราะในใจคอยแตคดวาตนโชคดทแมยงอยใช นานไปแมกยงอย แตนสยทเปลยนไปของเจาตวกไมกลบมาอก จะมบนบางแตไมมากหรอเอยออกมาเพอแหยแมแตกทำาใหแมแทบทกครงถาไมมอะไรขดของ เมอคดยอนไปตอนนนประมาณป 2517-18 มาถงวนทแมเสยจรงๆ ป2554 เทากบตนไดกำาไรเพราะแมอยใหโอกาสตนแกตวถง 35-36 ป

คงเปนคราวหมดเวลาของแมจรงๆ ถาเพยงแต พสาวเอะใจตงแตนำาหนกแมลด หรอเครองชงนำาหนกทบานจะไมเสยเรากจะรหรอมอะไรทเตอนได แปลกทการตรวจสขภาพของแมปละสองครงกออกมาปกตดโดยครงสดทายทตรวจคอปลายเดอนกนยายน 2553 พวกเรามวเปนกงวลเรองนำาตาลในเลอดสง กลวแมจะเปนเบาหวาน แตแมดนมาเปนโรคทเหนอความคาดฝน แมคงเปนมานานแลวแตไมมอาการใดๆ เลย การทตบถกทำาลายขนาดนนนาจะมอาการเจบปวดทรมานใหเหนบาง แตไมมเลยจนวนทแมจะสนลมถามวาเจบไหมแมกยงสายหนา

มาคดดอกทกลบเหนเปนบญของแมเพราะถงรกอนกไมมทางรกษาไดแตอาจจะประคองใหชวตอยนานขนแตกจะเปนไปอยางทรมาน แมผคนเคยกบความแขงแรงเปนปกตของรางกาย จะตองมาอยอยางเจบออดแอดนคงจะทกขใจนาด แตนไมมอาการ ไมมเหตบอก ไมมใครรทำาใหแมสามารถใชชวตในชวง

ทายๆ อยางเปนปกตสข ไดไปเทยวเกาหลกบลกชาย ไปไหนๆ โดยไมตองระวง กนไดและไดกนอยางทตนอยาก ถอวาไดมคณภาพชวตทด ถาพวกลกๆ ร กอนแมคงไมไดอยอยางน คงถกหามสารพดและจบลงดวยการทะเลาะกนไปมาเพราะความเครยดในอาการของแม คงจะมบาปตดตวไปไมมากกนอยจากพฤตกรรมแบบนน นบวาไดทางเลอกทดทไมรอะไรเลยและแมกไรซงอาการใดใหทรมาณทงแมทงลก

แมดสดใสมากจน 5 วนสดทายทแมซมลงคงรวาจะไมไดกลบบาน 3 วนสดทายแมเรมมอาการตบวายคอคนตามเนอตวแตไมเจบเลย อยางไรกตามหมอกยงฉดมอรฟนเพอใหแมผอนคลายและหลบสบายขน รวมเวลาตงแตร ผลเลอดวาแมเปนโรคนจนถงวนสดทายของแมเปนเวลา 1 เดอนกบ 8 วนแมจากลกๆ ไปในเชามดของวนท 30 มนาคม เปนเชาทอากาศหนาวจนผคนตองใสเสอหนาว มนเปนชวงเวลาทอากาศวปรตมาก หนาวจนสนมาเปนอาทตยแลวทงๆ ทเปนชวงเขากลางฤดรอน แตสายๆ ของวนนนอากาศกเรมเขาสปกต อบอนจดเกอบรอนเหมอนทควรจะเปน ราวกบจะบอกกลาววาความวปรตทเกดจากอาการของแมไดยตลงแลวเพราะแมไดจากไปเหมอนปกตชนทวไปทมเกดกมดบเปนความธรรมดาทเทยงแทจรงๆ

“แมถาถงเวลาของแมแลวแมจะกลวไหม”ลกสาวเคยเอยถามแมขณะพาเดนออกกำาลงกาย หลงจากรแลววาแมเปนโรคอะไรแมตอบทนทเปนภาษาไทยโดยไมมหยดคดวา“จะกลวทำาไม อยมาจนถงวนนแลว”“วนน ของแมคอ ” 85 ป 5 เดอน