na Op{tina Strumica · 2020. 6. 16. · 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 271 r.b. Str. 7. Sostojbi vo tematskite oblasti 292 7.1 Voda 292 7.1.1.Vodosnabduvawe

na Op{tina Strumica

Broj 17 Sreda , 04 oktomvri 2006 god.

S o d r ` i n a

Sovet na op{tina Strumica Str.

148. Lokalen akcionen plan za ìvotna sredina za Op{tina Strumica ……………………..… 269 _____________________________________________________________ Vrz osnova na ~len 50 stav 1 to~ka 3

od Zakonot za lokalnata samouprava ("Slu`ben vesnik na RM" broj 5/02) i ~len 39 stav 1 alinea 3 od Statutot na op{tina Strumica - pre~isten tekst ("Slu`ben glasnik na op{tina Strumica" broj 5/06), Gradona~alnikot na op{tina Strumica donese

R e { e n i e za objavuvawe na Lokalniot akcionen plan za

ìvotna sredina na op{tina Strumica

1. Se objavuva Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina za Op{tina Strumica, donesen na sednicata na Sovetot

na op{tina Strumica, odràna na 15.06.2006 godina. Broj 08-3889/2 Gradona~alnik 11.09. 2006 god. na op{tina Strumica S t r u m i c a Zoran Zaev s.r.

.............................. 117. Vrz osnova na ~len 60 od Zakonot za

ìvotna sredina (“Sl. vesnik na RM” br. 53/05) i ~len 20 od Statutot na op{tina Strumica – pre~isten tekst (“Sl. glasnik na op{tina Strumica” br. 5/06) Sovetot na op{tina Strumica na sednicata odràna na 15.06.2006 godina, donese

Lokalen akcionen plan za ìvotna sredina za Op{tina Strumica (LEAP)

S O D R @ I N A

r.b. Str.

1. Celi na proektot 274

2. Pridobivki od izrabotka 274 3. Fazi za izrabotka na proektot 274 3.1. Formirawe na organizaciona struktura 274 3.2. Rabotni zada~i 275 3.3. Definirawe na lista na problemi 275

Str. br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. 270

r.b. Str.

3.4. Ispituvawe na javnoto mislewe 275 3.5. Prioretizacija na problemite so ìvotnata sredina 275 3.6. Definirawe na celi, zada~i i akcii 275 3.7. Izrabotka na plan za sproveduvawe 275 3.8. Pi{uvawe na dokumentot 275 3.9. Postapka za usvojuvawe na Sovet na Op{tina 275 3.10. Pe~atewe i publicirawe 275 3.11. Organizirawe na promocija na dokumentot 275 3.12. Organizirawe na donatorska konferencija 275 4. Predgovor 275 4.1. Proces na izrabotka 275 4.2. Odr`liv razvoj 276 4.3. Zakonska ramka 277

5. Prirodno-geografski i socio-ekonomski karakteristiki na op{tinata 277 5.1. Prirodni karakteristiki 277 5.1.1 Geografski 277 5.1.2. Klimatski 277 5.1.3. Reljefni 277 5.1.4.Struktura na zemji{teto 277 5.1.5.Obrabotliva povr{ina 278 5.1.6. [umski povr{ini 278 5.1.7. Hidrolo{ki potencijal 279 5.1.8. Sto~arstvo 279 5.1.9. Mineralni resursi 279 5.2. Ekonomski potencijal 279 5.2.1. Industrija 279 5.2.2. Trgovija (berza) 280 5.2.3. Turizam 281

5.2.4 Finansiski sektor 281 5.2.5. Demografski karakteristiki 281 5.2.6. Op{testven standard 283 5.2.7. Vkupen broj na vraboteni i nevraboteni lica 284

5.2.8. Zdravstvo 285 5.2.9. Mediumi 285 5.2.10. Infrastrukturni sistemi 285 5.2.11. Energetska mreà 287

5.2.12.PTT mreà 287 5.2.13. Kultura 287 5.2.14. Sport 287 5.3. Urban razvoj 288 6. Analiza na sostojbite vo ìvotnata sredina 289 6.1. Anketa 289

04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str.

271

r.b. Str.

7. Sostojbi vo tematskite oblasti 292 7.1 Voda 292 7.1.1.Vodosnabduvawe 292 7.1.2. Otpadni vodi 293 7.1.3. Institucionalen aspekt 294 7.1.4. Irigacija 294 7.1.5. Poroi 295 7.1.6. Obnovlivi izvori na energija 295 7.1.7. Rezime na sostojbite (voda) 298 7.2. Otpad 298 7.2.1. Rezime na sostojbite (otpad) 301 7.3. Priroda 302 7.3.1. Zemjodelstvo 302 7.3.2. Sto~arstvo 302 7.3.3. [umarstvo 303 7.3.4. Sobirawe na lekovite i drugi vidovi na rastenija 303 7.3.5. Sobirawe na polàvi 303 7.3.6. Lov i ribolov 303 7.3.7. Rezime na sostojbite (priroda) 305 7.4. Po~va 305 7.4.1. Rezime na sostojbite (po~va) 307 7.5. Vozduh 308 7.5.1. Rezime na sostojbite (vozduh) 310 8. Prioriteti za podobruvawe na sostojbite i akcionen plan 310 8.1. Voda 310 8.2. Otpad 312 8.3. Priroda 313 8.4. Po~va 314 8.5. Vozduh 314 9. Resursi 315

10. Instuticionalno-organizacioni uslovi za realizacija na proektot 315

LISTA NA AKRONIMI:

LEAP (LEAP) - Lokalen Akcionen Plan za @ivona Sredina SWOT - Analiza - jaki strani, slabi strani, mo`nosti i zakani ITZ - Institut za trajni zaednici GTZ - Germanska tehni~ka pomo{ SIDA - [vedska agencija za me|unaroden razvoj HMS - Hidro-meliorativen sistem

JPKD – Javno pretprijatie za komunalni dejnosti CARDS – Community Assistance for Reconstruction Development and Stabilization - Pomo{ na zaednici za rekonstrukcija, razvoj i stabilizacija ZIK – Zemjodelsko-Industriski kombinat AD – Akcionersko dru{tvo BOD – Biological Oxigen Demand – Biolo{ka potro{uva~ka na kislorod MEAP – Regionalen akcionen plan za ìvotna sredina


MAGA - Makedonska asocijacija za geotermalna voda DAI - Development alternative INC KFW -Germanska banka UNDP - Razvojna programa na Obedinetite Nacii EBRD -Evropska banka za razvoj i rekonstrukcija TPPS- Trgovsko pretprijatie vo privatna sopstvenost MZ[V - Ministersvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo MDK - Maksimum dozvolena koncentracija JKP - Javno komunalno pretprijatie NVO - Nevladina organizacija AMS - Avto-moto sojuz ESP - Edinica za sproveduvawe Lista na poedinci i institucii zaslu`ni

za izrabotkata na LEAP Partneri :

Vlada na Republika Makedonija,

Ministerstvo za ìvotna sredina i prostorno planirawe,

Op{tina Strumica, Nevladina organizacija

“Planetum”, Institucii : - JPKD ”Komunalec”

- NVO - Ekolo{ko dru{tvo “Planetum”

- Fabrika za sanitarna keramika “Makedonija”

- Obrazovanie- SOU “Dimitar Vlahov”

- Zavod za zdravstvena za{tita - NVO - Ekolo{ko dru{tvo

„Edelvajs“ - Industrija ”AL-MAKS” - Ministerstvo za zemjodelstvo ,

{umarstvo i vodostopanstvo - Fabrika za nemetali “Ogra`den” - Avto Moto Sojuz ”Strela” - “Strumica Ekspres” - Obrazovanie SOU “Jane

Sandanski” - Agencija za pottiknuvawe i razvoj

na zemjodelstvoto - privaten sektor ( zemjodelsko-

sto~arski kombinat) - Zdruènie za zemjodelci -

“Ekogradinar” - Dobrejci - NVO - CEAEMIS centar za

ekolo{ka akcija i edukacija na mladi istraùva~i Strumica

- JP ”Makedonski {umi” - Lovno dru{tvo

STRU^NI KONSULTANTI: Qup~o Avramovski i d-r. Denis @ernovski

Formirawe na Rabotni grupi za izrabotka na LEAP na

Op{tina Strumica

1. GRUPA ZA OTPAD Broj na ~lenovi

Firma Ime i prezime Zanimawe Tel. broj

1. JP ”Komunalec” Branko \orgiev Rakovoditel na

higiena 325-841

070/787-440

2. Ekolo{ko dru{tvo”Planetum” Mile Trajkov ^len na eko-

lo{ko dru{tvo 075/531-356

3.

Biznis sektor- Fabrika za sanitarna keramika “Makedonija”

Trajkovska Violeta

Tehni~ki direktor- dipl.

tehnolog 070/253-007

4. Obrazovanie SOU “Dimitar Vlahov”

Van~o Kotev Profesor 071/581-080

5.

Obi~en gra|anin Maxunkov Don~o Ing.tehnolog 346-341

Pretsedatel na grupata za otpad: Mile Trajkov - ~len na ekolo{ko dru{tvo “Planetum”


273

2. GRUPA ZA VODA:

Broj na ~lenovi

Firma Ime i prezime Zanimawe Tel. broj

1. JP “Komunalec” Magda Mu~eva Tehnolog 346-341

070/310-921

2. Zavod za zdravstvena za{tita Dr. Na}e Tufek~iev

Spec. doktor po higiena

324-495 lok.114

075/791-612

3. NVO - Ekolo{ko dru{tvo “Edelvajs”

Kostov Toni ^len vo ekolo{ko dru{tvo

070/936-844070/307-011

4. Pretstavnik na gra|anite Ivanov Jovan Dipl.hidro gradeèn ing.

070/253-311

5.

Industrija -AL-MAKS Pandev Stojan Dipl.ma{inski inèner 070/815-442

Pretsedatel na grupata za voda: dr. Na}e Tufek~iev od Zavod za Zdravstvena za{tita

3. GRUPA ZA VOZDUH: Broj na ~lenovi

Firma Ime i prezime Zanimawe-

obrazovanie Telefonski broj

1. Ministerstvo za ekologija Violeta Panzova Dipl.ing.agronom 070/252-193

2. Fabrika za nemetali “Ogra`den”

Dimitar \orgiev In`. tehnolog 075/310-642

326-815 l.130

3. Avto Moto Sojuz ” Strela” Nikola Petrov Soobra}aen tehni~ar

070/310-717

4. “Strumica Ekspres” Darko Veli~kov Fins. direktor-dipl.ekonomist

070/521-125

5. NVO-ekolo{ko dru{tvo “Edelvajs”

Kirov Risto ^len vo ekolo{ko dru{tvo

075/882-296dom.323-077

6. Obrazovanie SOU “Jane Sandanski”

Karkaqa{ev Kostadin

Profesor 070/543-822

Pretsedatel na grupata za vozduh profesor Karkaqa{ev Kostadin od SOU “ Jane

Sandanski”. 4. GRUPA ZA PO^VA: Broj na ~lenovi

Firma Ime i

prezime Zanimawe

Telefonski broj

1. Agencija za pottiknuvawe i razvoj na zemjodelstvoto

Vasil Gligorov

Magister po Za{-tita na rastenija

346-291070/273-627

2. Privaten sektor (zemjodelsko- sto~arski kombinat)

Atanasov Risto

Dipl.ing.agronom 070/346-770

3. Zdruènie za zemjodelci - Ekogradinar - Dobrejci

Qubica Timova

Dipl.ing.agronom 075/584-130

4. Obi~ni gra|ani Mitko Ilievski

Magister na zemjodelski nauki-Institut za ju`ni kulturi Strumica

070/607-517

5.

NVO - CEAEMIS centar za ekolo{ka akcija i edukacija na mladi istraùva~i Strumica

Trajkova Fidanka

Magister po gradinarska genetika i biotehnologija

070/643-112

Pretsedatel na grupata za po~va: M-r Vasil Gligorov od Agencija za pottiknuvawe i

razvoj na zemjodelstvoto


5. GRUPA ZA BIODIVERZITET ( Priroda):

Broj na

~lenovi Firma Ime i prezime Zanimawe

Telefonski broj

1. JP ”Makedonski {umi” Angel [arlamanov

Ing . po {umarstvo

330-815

2. Lovno dru{tvo Kire Kosturanov

Biolog 070/732-999

3. Obi~ni gra|ani Slave Georgiev Biolog 071/768-233

4. Ekolo{ko dru{tvo “Planetum” Mitko [opov ^len na ekolo{. dru{tvo

071/ 743-077

5.

Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo

Don~o Fidanov Vi{e zemjodelsko 346-290 dom.328-448

Pretsedatel na grupata za biodiverzitet ( priroda ) Mitko [opov od ekolo{ko dru{tvo

“Planetum“.

1. CELI NA PROEKTOT ZA IZRABOTKA NA L E A P ( LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA @IVOTNA

SREDINA) Основни цели на Локалниот акционен план за животна средина ( ЛЕАП ) се:

• Дефинирање, проценка и поставување на проблемите од областа на животната средина кои имаат влијание на квалитетот на живеењето,

• Презентирање на проблемите и приоритетите во животната средина на прегледен и достапен начин до јавноста,

• Развивање на стратегии и активности за намалување на ризиците по животната средина и квалитетот на живеењето,

• Зголемување на јавната свест, • Зголемување на одговорноста за

заштита на животната средина, • Зголемување на подршката од јавноста

за инвестициите од областа на животната средина,

• Развивање на план за спроведување на активностите,

• Активно вклучување на јавноста во реализацијата на инвестициите од областа на животната средина,

• Остварување на транспарентност во сите фази на изготвување на документот,

• Усогласување на планот за спроведување на активностите согласно реално расположивите финансиски средства,

• Утврдување на основните показатели врз база на кои ќе се мери и оценува напредокот во остварувањето на предвидените цели и задачи,

• Основен извор за информирање на реализацијата на активностите

• Остварување на можности за зајакнување на локалната власт и демократијата и социјалната и економската благосостојба

• Остварување на интегрален одржлив развој,

• Идентификување на финансиски извори во функција на реализација на проектите на одржлив развој.

2. PRIDOBIVKI OD IZRABOTKATA NA L E A P

(LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA @IVOTNA SREDINA)

• Воспоставување на структура помеѓу

општествените чинители на локално ниво во Општината,

• Информирана јавност за постоечките проблеми од областа на животната средина,

• Зголемена јавна свест за прашањата поврзани со животната средина,

• Успешно развивање на стратегии за решавање на проблемите од областа на животната средина,

• Создавање на услови и локални капацитети за привлекување и реализирање на идни инвестиции,

• Подобрување на квалитетот на живеењето, • Подобрување на економски социјалниот

амбиент во Општината, • Зајакнување на капацитетите на

Општината,

3. FAZI ZA IZRABOTKA NA PROEKTOT 3.1. Formirawe na organizaciona struktura

- Nazna~uvawe na Lokalen Koordinator za LEAP


275

- Formirawe na Lokalen Komitet - Formirawe na Rabotni Grupi

3.2. Rabotni zada~i - Matrica za rodova

zastapenost - Plan za vklu~uvawe na

javnosta - Plan za sobirawe na

informacii - Plan za rabota na Ocenka na

sostojbite so ìvotnata sredina

- Rabota na Ocenka na sostojbite so ìvotnata sredina

- Podgotvuvawe na prv nacrt dokument

- Organizirawe na javna rasprava,

- Posledna revizija i usvojuvawe od strana na Lokalniot Komitet

- Podgotvuvawe na finalen dokument.

3.3. Definirawe na lista na problemi - Izrabotka na tematski

izve{tai za site 5 oblasti - Zaedni~ka rabotilnica i

pi{uvawe na Izve{taj za sostojbite so ìvotnata sredina

3.4. Ispituvawe na javnoto mislewe - Sostavuvawe na anketen list;

pe~atewe - Distribuirawe na anketno

liv~e - Pribirawe na popolneti

anketni liv~iwa - Obrabotka na podatoci od

anketnite liv~iwa 3.5. Prioretizacija na problemite so ìvotnata sredina

- Sostanok na Lokalniot Komitet za utvrduvawe na prioriteti

- Sostanok na Lokalniot Komitet za utvrduvane na SWOT analiza

3.6. Definirawe na celi, zada~i i akcii

- Definirawe na celi i zada~i za site 5 oblasti

- Sostanok na Lokalniot Komitet za uvrduvawe na celi i zada~i vrz osnova na predlogot od Rabotnite Grupi

- Predloùvawe na akcii za site celi i zada~i

- Sostanok na Lokalniot Komitet za utvrduvawe na predloènite akcii

3.7. Izrabotka na plan za sproveduvawe na LEAP

- Razrabotuvawe na Plan za sproveduvawe za site prioriteti

- Lokalen komitet na sostanok go utvrduva Planot za sproveduvawe

- Razrabotuvawe na Plan za nabquduvawe i ocenuvawe na sproveduvaweto na LEAP

- Lokalen komitet na sostanok go utvrduva Planot za nabluduvawe i ocenuvawe

3.8. Pi{uvawe na LEAP dokumentot - Pi{uvawe na nacrt LEAP

dokument - Diskusija i zabele{ki po

nacrt LEAP dokumentot na Lokalniot Komitet,

- Pi{uvawe na Predlog LEAP dokument,

- Javna rasprava, - Posledna revizija i

usvojuvawe od strana na Lokalniot Komitet,

- Podgotvuvawe na finalen dokument.

3.9. Postapka za usvojuvawe na Sovet na Op{tina

- Javen uvid na LEAP-ot - Vgraduvawe na zabele{kite, - Podgotvuvawe na finalna

verzija, - Razgleduvawe i usvojuvawe na

dokumentot od strana na Sovetot na Op{tinata,

3.10. Pe~atewe i publicirawe 3.11. Organizirawe na promocija na dokumentot 3.12. Organizirawe na donatorska konferencija

4. P R E D G O V O R

4.1. Proces na izrabotka

Vo Republika Makedonija izgotveni se vkupno 32 Lokalni akcioni planovi za ìvotna sredina(LEAP-i), so tehni~ka i finansiska pomo{ na Institutot za Trajni Zaednici (ITZ) izgotveni se 7 akcioni planovi, od Germanskata Tehni~ka Pomo{ (GTZ) - 5 i Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina za grad Skopje, od


[vedskata Agencija za me|unaroden razvoj (SIDA) izraboteni se 6 akcioni planovi i 13 akcioni planovi se izgotveni so podr{ka na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

So donesuvaweto na zakonskata regulativa vo za{tita na ìvotnata sredina, proizleze obvrskata da lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina bidat del od strategijata za razvoj na sekoja op{tina. Vo ramkite na ova i so zapo~natite procesi na decentralizacija, soglasno zakonskata regulativa, izgotvuvaweto i usvojuvaweto na ovie strate{ki dokumenti se od osobeno zna~ewe za razvoj na op{tinata. Ova od pri~ina {to pri nivnoto izgotvuvawe se primenuva integralniot pristap na upravuvaweto so ìvotnata sredina, tesno povrzan so ekonomskiot, socijalniot i op{testveniot razvoj na zaednicata. Od aspekt na intenvizirawe na procesot na decentralizacija i vklu~uvawe na gra|anite vo taa nasoka, lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina ima osobena va`nost i doprinos vo razvoj na decentralizacijata od pri~ina {to vo negovoto izgotvuvawe e vklu~ena javnosta preku razli~ni formi na zdruùvawe. Zaradi toa i negovata implementacija vo praksata, soglasno utvrdenite prioriteti e od osobeno zna~ewe za odr`liv razvoj na op{tinata.

Va`no e da se ukaè deka za prv pat izgotvuvaweto na LEAP-ot se realizira po metodologija koja zna~itelno se razlikuva od LEAP-ite, koi bea izgotveni od ITZ i GTZ, odnosno podetalno bea opfateni site indikatori, relevantni za za{tita na ìvotnata sredina i sozdavaweto na ekonomski ambient. Samata metodologija na izgotvuvawe na LEAP-ot ima za rezultat porealno identifikuvawe i locirawe na sostojbite, a preku izve{taite i SWOT analizite za poodelnite oblasti se sozdavaat uslovi za realizacija na proekti, koi vo zna~itelna merka }e go podobrat kvalitetot na ìveeweto vo op{tinata.

Po usvojuvaweto od Sovetot na op{tinata i finaliziraweto na tekstot na lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina zapo~nuva fazata na implementacija na utvrdenite prioriteti so finansiski sredstva od Lokalnata samouprava, resornite dràvni organi na upravata i stranski investicioni sredstva. Ovoj partnerski odnos }e zaìvee preku realizirawe na uspe{na promocija na dokumentot i organizirawe na donatorska konferencija. Vakvite aktivnosti organizirani od strana na op{tinata go

podigaat rejtingot i kapacitetot na op{tinata za uspe{no menaxirawe i sozdavawe na ambient za ekonomski i op{testven razvoj, preku vospostavuvawe na kontakti so investitorite, koi }e bidat ovozmoèni so usvojuvaweto na ovoj dokument. Treba da se konstatira deka Op{tina Strumica ima realen kadrovski i priroden potencijal za sozdavawe na uslovi za dinami~en ekonomski, ekolo{ki i op{testven razvoj na op{tinata.

4.2. Odr`liv razvoj Zna~eweto na izgotvuvaweto na

Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina e vo funkcija na razvoj na odr`liviot razvoj vo procesot na decentralizacijata na op{tinite. Vo taa nasoka izgotvuvaweto na ovie dokumenti e vo realizacija na odlukite doneseni na Svetskiot Samit za odr`liv razvoj {to se odrà vo Johanesburg, Ju`na Afrika, od 26 Avgust do 04 Septemvri 2002 godina. Na ovoj Samit odr`liviot razvoj be{e centralna tema na me|unarodnata agenda so cel da se stimulira i pottikne globalizacijata na aktivnostite vo nasoka na nadminuvawe na siroma{tijata, a pred se za{titata na ìvotnata sredina. Vo funkcija na ova se utvrdi va`nosta za povrzuvawe na segmentite na siroma{tijata, za{titata na ìvotnata sredina i iskoristuvaweto na prirodnite resursi preku sozdavawe na povolen ekonomski ambient. Vladite na zemjite u~esni~ki na Samitot, donesoa rezolucija so koja se opfatija konkretnite obvrski osobeno vo delot na mileniumskite razvojni celi, kako i posebni celi za akcija so cel da se ostvari poefektivna realizacija na odr`liviot razvoj. Dràvite-~lenki mora da obezbedat nivnite politiki vnimatelno da gi usoglasat kratkoro~nite ekonomski dobivki so srednoro~nite i dolgoro~nite celi za ekonomski i op{testven razvoj, kako i za{titata na ìvotnata sredina. Za taa cel treba da se kreira soodvetna dràvna organizacija koja }e ovozmoì vgraduvawe na aspektite na odr`liviot razvoj preku realizacijata na vladinata politika, po~nuvaj}i od lokalnoto, nacionalnoto, regionalnoto, pa se do globalnoto nivo. Vo osnova integralniot pristap vo izgotvuvaweto na strate{kiot dokument od aspekt na ekonomski, socijalen i ekolo{ki pristap vo ramkite na makroekonomskite faktori i strukturni usoglasuvawa, sozdava uslovi za re{avawe na vitalnite problemi vo oblasta na zdravjeto, obrazovanieto, ishranata, vodata, sanitarnite uslugi,


277

kvalitetot na vozduhot i vrabotuvaweto. Seto toa sozdava realna ramka za dolgoro~en odr`liv razvoj vo site naglaseni oblasti, a {to e vo funkcija i na Agendata 21.

4.3. Zakonska ramka Aprokisimacijata na zakonskata

regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina jasno ja definira i utvrduva metodologijata i potrebata za donesuvawe na Lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina vo ramkite na utvrdenite politiki vo Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan. So ovie zakoni i zakonite vo oblasta na decentralizacijata, Lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina stanaa va`na alatka vo implementacijata na proektite na odr`liviot razvoj i podobruvaweto na kvalitetot na ìveeweto. Vakviot integralen pristap vo upravuvaweto so mediumite vo ìvotnata sredina so neposredno vklu~uvawe na javnosta e garancija deka procesite na decentralizacijata se vo vistinska nasoka da obezbedat celosno i kvalitetno funkcionirawe na lokalnite vladi.

5. PRIRODNO-GEOGRAFSKI I SOCIO-EKONOMSKI KARAKTERISTIKI NA OP[TINATA

5.1. Prirodni karakteristiki

5.1.1 Geografski

Na krajniot jugoistok na Republika Makedonija, vedna{ pod trome|eto na me|udràvnite granici so Bugarija i Grcija, na 410 22 ‘ severna geografska {irina i 230

45’ isto~na geografska dolìna i prose~na nadmorska viso~ina od 280 metri smestena e plodnata Strumi~ka kotlina, a vo nejziniot zapaden del i istoimenata op{tina Strumica, so povr{ina od 321.89 km2. Vo ovaa op{tina ìveat 54.676 ìteli naseleni vo gradot Strumica sedi{teto na op{tinata i vo ostanatite 24 naseleni mesta koi ja so~inuvaat Strumi~kata op{tina. Nejziniot nizinski del e voedno i najgusto naseleno podra~je vo Makedonija, so 100 ìteli na 1km2.

5.1.2. Klimatski

Specifi~nata geografska i topografska polo`ba na Strumi~kiot region ja karakteriziraat dve zonalni klimi. Submediteranska, so pogolemo ili pomalo vkrstosuvawe so isto~no-kontinentalna ~ija isprepletenost na

regionot mu dava poseben beleg - dolgi topli leta so visoko srednodnevni temperaturi i namaleno godi{no koli~estvo vrneì i namaleni zimski temperaturi, so pojava na vetrovi od site pravci. Karakteristi~ni za toj kraj se severozapadniot, jugozapadniot, a poretko severecot i ju`niot topol veter.

Prose~nata godi{na temperatura na vozduhot e 13,1 o S so najvisoki prose~ni mese~ni temperaturi vo juli 23,9o S i najniski vo januari 1,7o S. Amplitudata iznesuva 22,2 o S dodeka razlikata me|u apsolutno maksimalnata 40,5 o S i apsolutno minimalnata temperatura 24,06 iznesuva 64,5 o S.

Vo Strumica prose~no godi{no pa|aat 604 mm. voden talog so maksimum na esen i prolet (april-maj) dodeka dolgotrajnite su{i nad eden mesec so retka pojava (2%). Maglite se pojavuvaat okolu 25 dena i toa vo noemvri , dekemvri i januari.

5.1.3. Reljefni

Celokupniot Strumi~ki region e podelen na ridsko-planinski vo koj se zastapeni skalestite po~vi i ramni~arski so aluvijalnite, smolnicite, gajwa~ite i karbonatnite vidovi po~vi. Pogolem del odnosno 46% od obrabotlivite povr{ini pripa|aat na ramni~arskiot reqefen del koi se nao|at na nadmorska viso~ina od 250-300 m i se od prvostepeno zna~ewe za zemjodelstvoto vo regionot. Toa se povr{inite pokraj re~noto korito na rekite Strumica, Trkawa i Kriva Reka. Ostanatite 52% od povr{inite pripa|aat na padinskiot del, a 2% na ridskiot reqefen del.

5.1.4.Struktura na zemji{teto

Vakvata po~vena i bonitetna karakteristika na Strumi~koto pole go opredeluva i na~inot na koristewe na zemji{teto od strana na zemjodelskite subjekti. Od vkupnata zemjodelska povr{ina vo regionot od 47.591 ha , 87% pripa|a na obrabotlivite povr{ini kade dominiraat oranicite i bav~ite, kade vo seidbenite planovi proizvoditelite se orientiraat na dohodovnite rani, sredni i docni gradinarski kulturi za sveà konsumacija i prerabotka. Na oranicite i bav~ite podednakvo se zastapeni i ìtnite i gradinarskite kulturi, a na ridestite povr{ini najmnogu se zastapeni orientalnite sorti na tutun so visok kvalitet.


Sovremenoto zemjodelsko proiz-vodstvo, obrabotkata i sovremeniot na~in na pakuvawe spored standardite na pazarot i potro{uva~kata kako i visoko educiraniot kadar ja svrstuvaat Strumi~kata Op{tina vo vode~kite zemjodelski centri vo Dràvata i po{iroko.

5.1.5.Obrabotliva povr{ina

Zastapenosta na oranicite i bav~ite, ovo{tarnicite, lozjata, livadite i pasi{tata vo sevkupnata pripadnost na zemjodelskite povr{ini vo regionot so akcent na Op{tina Strumica

se prikaàni vo tabela 1: Tabela 1 - Obrabotliva povr{ina (ha):

Zemjodelska povr{ina (ha)

Vkup- no

Oranici bav~i

Ovo{tarnici

Lozja Livadi Pasi{ta

Strumica-region 47.591 29.644 26866 362 1373 1043 17947 Op{tina Strumica

9345 8059 7557 104 131 267 1286

Obrabotliva povr{ina vo procenti:

Zemjodelska povr{ina %

Vkup- no

Oranici i bav~i

Ovo{ta-rnici

Lozja Livadi Pasi-{ta

Strumica-Region 100 100 100 100 100 100 100 Op{tina Strumica 19.6 27.2 28.1 28.7 9.5 25.6 7.2

5.1.6. [umski povr{ini

Povr{inata pod {umi spored Dràvniot zavod za statistika vo Op{tina Strumica odnosno regionot iznesuva 57.441 ha od koi {to 47200 ha ili 82,2% se vo op{testvena sopstvenost i 10.241 ha ili 17,8% vo privatna sopstvenost. Toa zna~i

deka {umovitosta iznesuva okolu 49,22%, {to pretstavuva dosta visok procent vo odnos na {umovitosta vo ostanatite regioni vo Dràvata kade taa iznesuva 35%.

Tabela 2: - Povr{ina pod {umi:

Povr{ina pod {umi (ha) [umovitost vo % Strumi~ki region 57441 53,6 Op{tina Strumica 18860 48.8

Podobra ocenka za sostojbite na

{umite i {umskiot fond osven preku {umovitosta, se dava preku kvalitetot na {umskiot fond i strukturata na {umite. Spored tie podatoci, {umite zafa}aat povr{ina od 57441ha ili 49,2% od geografskata povr{ina na regionot (1070,80km2 katastarska evidencija). Vkupnata drvna zaliha vo {umite iznesuva 3608730m3 ili 76,0m3ha so godi{niot prirast od 98814m3 ili 2,08 m3/ha.

Od tie podatoci moè da se konstatira deka po {umovitosta ovoj region e na podobro nivo od nivoto na R. Makedonija koe iznesuva (35,2%), a spored kvalitetot na {umskiot fond e na pribli`no isto nivo. Od site {umi 57441ha okolu 47200 ha ili 82,2% se vo op{testvena sopstvenost, a samo 10241ha ili 17,8% se vo privatna sopstvenost.

Tabela 3: Povr{ina na {umi i {umski fond spored sopstvenosta:

Povr{ina drvna masa prirast

ha % m3 m/ha m3 M/ha op{testveni 47200 82,2 3504426 78,8 95403 2,15privatni 10241 17,8 104304 34,6 3411 1,13vkupno 57441 100,0 3608730 76,0 98814 2,08

So {umite vo op{tinata i regionot vo

celost stopanisuva [umskoto stopanstvo ,,Belasica”. [umskoto bogatstvo e locirano

na planinite Ogra`den, Belasica , Elenica , Goten i Plavu{. Na nadmorska viso~ina od 1000 do 1500 metri se nao|a najkvalitetniot


279

{umski fond, dodeka degradiranite {umi i {ikari se nao|aat na nadmorska viso~ina od 500 metri.

Od listopadnite {umi naj zastapeni se: dab, buka, orev i kosten, a od iglolisnite crniot i beliot bor kako i elata.

5.1.7. Hidrolo{ki potencijal a ) Vodosnabduvawe Vodosnabduvaweto na naselenieto vo

op{tinata se vr{i preku akumulacijata ”Turija”, kako glaven vodosnabditelen resurs, a kako rezerva se koristi akumulacijata ”Vodo~a” i za taa cel neophodno e da se obezbedat potrebnite tehni~ki uslovi.

So ogled na prioritetnosta na snabduvaneto so zdrava i tehni~ki ispravna voda za piewe, a soglasno vodostopanskata osnova i utvrdeniot bilans na vodite, vo su{nite periodi treba da se zapazi koristeweto na vodite od akumulaciite t.e da se naso~i , pred se, za vodosnabduvawe.

Godi{no od Strumi~ki sliv na JPKD ”Komunalec”, preku dovodniot cevovod do fabrikata za voda mu ispora~uva 5.5 do 6 milioni m3 surova voda, a vo akumulacijata ”Vodo~a” se ~uvaat godi{na rezerva od 1 do 1.5 milioni m3 voda vo slu~aj na prekin na vodata od ”Turija”. Vo akumulacijata “Turija” sekoja godina se ~uvaat kako rezerva za gradot 10 milioni m3 voda.

b) Irigacija Za navodnuvawe na povr{inite od

HMS “Turija” godi{no se ispora~uvaat od 3 do 18 milioni m3 voda ili prose~no po 10 do 11 milioni m3 voda, so koi se navodnuvaat od 1000 do 2500 ha obrabotlivi povr{ini. Od HMS “Vodo~a” godi{no se navodnuvaat od 400 do 600 ha povr{ini so godi{na potro{uva~ka na voda od 5 do 6 milioni m3.

v) Gradinarski kulturi

Site tie klimatski, po~veni i hidrografski karakteristiki na Op{tinata Strumica i davaat beleg na intenziven dohodoven mikro region vo Republikata, kade najmnogu se zastapeni rani, srednorodni i docni srednorodni gradinarski kulturi. Vo pomal obem se zastapeni i ìtnite, industriskite i fura`nite kulturi.

5.1.8. Sto~arstvo Sto~arstvoto vo Op{tina Strumica,

glavno e koncentrirano vo sonorite na ridsko planinskite naseleni mesta, kade se odgleduva siten i krupen dobitok.

5.1.9. Mineralni resursi

Spored dosega{nite istraùvawa, Op{tina Strumica ne raspolaga so zna~ajni koli~estva rudno bogatstvo. Postojat mineralni resursi koi voglavno se nadvor od sinorot na op{tinata. Eksploatacijata e skoncentrirana na padinite na planinata Ogra`den kade se eksploatira natriski felspat i na planinata Belasica kade ima nao|ali{ta na kalcium- karbonat.

5.2. Ekonomski potencijal

5.2.1. Industrija Vo Op{tina Strumica postoi relativno razviena industrija i toa za prerabotka i povisoka finalizacija na primarno zemjodelsko proizvodstvo, klanici i konzumni mlekarnici vo privatniot sektor, kako i kapaciteti za konzervirawe i pakuvawe na zemjodelski proizvodi. Zastapena e i melni~ko-pekarskata industrija, kako i zanaet~isko-slatkarski rabotilnici. Po raspa|aweto na edinstveniot drvno-prerabotuva~ki kapacitet na teritorijata na Op{tina Strumica- “DIJOS” Strumica se formiraa pove}e kapaciteti koi se zanimavaat so primarna i finalna obrabotka na drvo, kako i proizvotstvo na mebel. Posebeno treba da se naglasi tekstilnata industrija vo koja ima vraboteno okolu 2100 rabotnici voglavno vo proizvodstvoto na predivo, kako i proizvodstvo na lesna i te{ka konfekcija. Na ovie prostori se skoncentrirani i kapaciteti na metaloprerabotuva~kata i elektronskata industrija koja e vo postojan podem. Osobeno e va`no da se spomne i fabrikata za proizvodstvo na sanitarna keramika kade golem del od rabotosposobnoto naselenie najde svoja egzistancija.

Aktivnite stopanski i industriski subjekti, nositeli na celokupniot razvoj na op{tinata se prikaàni vo:


Tabela 4 - Stopanstvo vo op{tinata :

r.b.

Sektor

Br

oj n

a se

kto

ri

A.Delovni subjekti 1 Pretprijatija 28042 Trgovski dru{tva 28493 Trgovci-poedinci 7024 Ostanato 381

Vkupno: 6736 B.Delovni subjekti po dejnosti

1 Zemjodelstvo,lov i {umarstvo 2222 Ribarstvo 13 Vadewe na rudi i kamen 34 Prerabotuva~ka industrija 8705 Snabduvawe so elektri~na energija, gas i voda 56 Grade`ni{tvo 1557 Trgovija na golemo i trgovija na malo,popravka na motorni

vozila,motocikli i predmeti za li~na upotreba i za doma}instvata 4171

8 Hoteli i restorani 2629 Soobra}aj,skladirawe i vrski 367

10 Finansisko posreduvawe 311 Aktivnosti vo vrska so nedvièn imot, iznajmuvawe i delovni aktivnosti 20212 Javna uprava i odbrana,zadolìtelna socijalna za{tita 3513 Obrazovanie 2414 Zdravstvo i socijalna rabota 10815 Drugi komunalni, kulturni, op{ti i li~ni uslu`ni aktivnosti 308

Zna~i moè da se konstatira deka

glavni stopanski granki vo op{tinata se zemjodelstvoto, zastapeno prete`no vo individualniot sektor, tekstilnata i drvnoprerabotuva~kata , melni~ko-pekarskata kako i industrijata za prerabotka na zemjodelski proizvodi i proizvodi od meso i mleko.

Osobeno zna~ajna za op{tinata e metaloprerabotuva~kata i elektronskata industrija, vo koja seu{te ima nedovolno iskoristeni kapaciteti. Neiskoristenost na kapacitetite seu{te postoi vo zemjodelstvoto.

Op{tinata ima potencijal za razvivawe na proizvodstvoto na ekolo{ki ~ista hrana.

5.2.2. Trgovija (berza)

So preminot od dogovorna vo pazarna

ekonomija se nametna su{tinska potreba od

reforma vo zemjodelstvoto, odnosno reforma vo organizacijata na prometot so zemjodelsko-prehrambeni proizvodi, a toa se sostoi vo kvalitetno sovremeno proizvodstvo, prerabotka i pakuvawe spored barawata na potro{uva~ite, otkupot kako i prometot na golemo i malo.

Poradi povremenata kowukturnost na odelni zemjodelski proizvodi prisutni na pazarot vo zemjata, koja sozdava neorganiziran otkup, veri`na trgovija, nakupci i prekupci, nestabilni i nerealni ceni so {to edinstveno proizvoditelot i dràvata se vo trajna zaguba, se sozdade neminovna potreba od sozdavawe na prometna institucija ,,Agro-Berza” kade bi trebalo da se vr{i koncentracija na ponudata i pobaruva~kata i postignuvawe stabilni i realni ceni.

Sepak na tie prostori funkcioniraat poveke drugi institucii kako: trgovski centri, pazari na golemo, saemi, kade listata na stoki vo berzanskiot plasman ja so~inuvaat slednite proizvodi:


281

Vo sveà sostojba Domati, piperki, krastavici, kompir,

grav, oriz, drug zelen~uk, jabolki, kru{i, praski, kajsii, vi{ni, grozje, pe~urki, nepreraboten tutun .

Vo smrznata sostojba Piperki, ovo{je Prerabotki Preraboten zelen~uk, vino obi~no i

fla{irano, konditorski proizvodi, testenini

Sto~arski proizvodi Jagniwa, jagne{ko meso, ov~o

meso,suvomesnati proizvodi, mleko i mle~ni prizvodi

Kako i nabavka na : ve{ta~ki |ubriva, za{titni sredstva, semenski i posado~en materijal.

5.2.3.1.1. Turizam

Turizmot vo ramkite na Op{tina Strumica dosega be{e dosta malku zastapen, posebno so mal akcent na razvojot na ruralniot turizam. Imajki go vo predvid postoeweto na bawite kako i postoeweto na dosta zna~ajni kulturno-istoriski spomenici od pobliskoto i podale~noto minato i lokaliteti od istorisko zna~ewe za ovie prostori, vo Op{tina Strumica ima idealni uslovi za razvoj na turizmot. No poradi nedovolnoto infrastrukturno ureduvawe, kako i nivnata zapu{tenost, istite ostanuvaat kako nedovolno iskoristeni kapaciteti.

So zbogatuvaweto na sodrìnite, infrastrukturnoto ureduvawe vo smisla na probivawe i izgradba na pati{ta do potencijalnite turisti~ki lokaliteti, kako i potiknuvaweto i stimuliraweto na ruralniot turizam osobeno vo podbelasi~kiot regioni i izgradba na novi turisti~ki kapaciteti vo dogledno vreme Op{tina Strumica bi prerasnala vo sovremen turisti~ki centar vo R.Makedonija. Op{tinata raspolaga so zna~itelni turisti~ki kapaciteti za smestuvawe na turisti i toa : hotel Ilinden, hotel Sirius, motel Terminal, motel Makedonska ku}a, hotel Car Samuil, hotel Spiro Zahov i hotel Dukat, hotel Tiveriopol od koi sedum se vo privatna, a eden vo dràvna sopstvenost.

Brojot na leglata vo turisti~kite kapaciteti iznesuva 490. Brojot na

turisti~kite no}evawa se dviì od 101.000 vo 1999 godina do 111.940 vo 2004 godina {to e za 10,8% pove}e. Site kapaciteti imaat sistem na tretman na otpadni vodi so koristewe na septi~ki jami, osven kapacitetite na hotel Tiveriopol i hotel Sirius. Tranzitivnosta i kontaktnosta, koi ovoj region gi poseduva, pred se, proizleguvaat od negovata mestopolo`ba vo krajniot jugo-istok na R. Makedonija, vedna{ pod trome|eto na me|udràvnite granici na na{ata zemja so R. Bugarija i R. Grcija. Od osobeno zna~ewe, za tranzitivnosta na ovoj region e negovata sobra}ajna povrzanost kon R. Bugarija preku grani~niot premin Novo Selo i so me|unarodnata magistrala po dolinata na rekata Vardar. Kontaktnosta na strumi~kiot region se sogleduva preku negovoto grani~ewe so Bugarija i Grcija i preku otvorenosta na na{ata zemja kon sosedite i voop{to kon drugite dràvi. Polivalentnosta, pak, na ovoj region treba da se naglasi deka taa e sodràna vo vrednostite koi se elementi na ovoj region. Isprepletenosta na prirodnite i atropogenite formi ovozmoùva izrazita sodràjnost pri prestojot na turistite. Imeno, prirodnite vrednosti vo ovoj region imaat rekreativni, kuriozitetni i estetski karakteristiki, dodeka antropogenite elementi koi dominiraat vo prostorot prestavuvaat zna~ajno znamenito i estetsko nadopolnovuvawe.

Od dosega izloènoto proizleguva deka strumi~kiot region se karakterizira so turisti~ko geografska polo`ba koja pretstavuva odredena turisti~ka vrednost i vaèn faktor za turisti~kiot razvoj.

5.2.4 Finansiski sektor

Bankarskiot sistem koj go opsluùva stopanskiot i nestopanskiot sektor se odviva glavno preku: Komercijalna banka, Stopanska banka, Tutunska Banka, Uni banka, Prokredit Banka, Po{tenska banka,Teteks -kreditna banka, Ohridska banka, Alfa banka , pogolem broj {tedilnici i menuva~nici.

5.2.5. Demografski karakteristiki a). Struktura na naselenie

Na Teritorija na Op{tina Strumica ìvee naselenie od site nacionalni


strukturi, so naglasena dominantnost na makedonskoto naselenie. Tabela 5: Nacionalnost Procent Vkupno Makedonci 91,92 50258 Turci 6,87 3754 Romi 0,27 147 Vlasi 0,005 3

Srbi 0,34 185Albanci 0,005 3Bo{waci 0,01 6Drugi 0,58 320

Od vkupno 54676 ìteli koi ìveat na teritorijata na Op{tina Strumica, maìte i

ènite se prisutni so pribli`no ist procent , so izrazena sredna vozrast na naselenieto.

Tabela 6: Vozrast Vkupno

od 0-19 godini 15256 od 20-60 godini/od 20-59 godini 31711 nad 60 godini 7709

Polova struktura : Pol Vkupno èni : 27336 maì : 27340 maì i èni 54676

Spored statisti~kite podatoci od popisot od 2002 godinana brojot na ìtelite i nivnoto

razmestuvawe vo sedi{teto na op{tinata i vo naselenite mesta e sekako so pogolema koncentracija vo gradot, a pomalku vo ostanatite 24 naseleni mesta.

Tabela 7: Broj na ìteli po naseleni mesta : R.b. Naseleno mesto Maì @eni Vkupno

1. Strumica 17402 17909 35311 2. Ri~ 205 177 382 3. Prosenikovo 782 768 1550 4. Pop~evo 185 158 343 5. Dobrejci 917 847 1764 6. Dabile 1000 946 1946 7. Gradsko Baldovci 371 384 755 8. Vodo~a 180 138 318 9. Vequsa 806 746 1552 10. Belotino 12 17 29 11. Banica 568 569 1137 12 Bansko 988 1004 1992 13 Murtino 1117 1092 2209

14 Sa~evo 280 260 540 15 Gabrovo 205 194 399 16 Kukli{ 1330 1202 2532 17 Svidovica 173 152 325 18 Raborci 55 50 105 19 Tri Vodi 7 5 12 20 Kosturino 656 624 1280 21 Ormanli 17 17 34 22 Dorlombos 61 56 117 23 Meme{li 23 21 44 24 Zle{evo / / / 25 êpeli / / / Vkupno op{tina Strumica 27340 27336 54676


283

5.2.6. Op{testven standard

a) Obrazovanie Naselenieto vo Op{tina Strumica e

relativno educirano, a samata edukativna ramka gi sodrì zgriùvaweto, vospituvaweto i obrazovanieto na decata od predu~ili{na vozrast do stepen na sredno obrazovanie, a od skoro vreme postojat i disperzirani studii od oblasta na zemjodelstvoto.

Za zgriùvawe, vospituvawe i obrazovanie na decata od predu~ili{na vozrast se griì RO ,,Detska radost”. Organizacijata ima disperzirani objekti, od koi 5 vo gradot Strumica koi zgriùvaat okolu 900 deca.

Osnovnoto obrazovanie se vr{i vo 11 u~ili{ta. Na teritorija na gradskoto podra~je funkcioniraat ~etiri centralni osnovni u~ili{ta: ,,Vidoe Podgorec", ,,Sando

Masev", ,,Mar{al Tito" i ,,Nikola Vapcarov", kako i u~ili{tata vo ostanatite naseleni mesta: ,,Geras Cunev"-Prosenikovo, ,,Goce Del~ev"-Vequsa, ,,Sv. Kiril i Metodij" -Dabile, ,,Mar{al Tito"- Murtino, ,,Dame Gruev "-Kukli{, kako i Zavodot za rehabilitacija ,,Bawa Bansko"-Bansko, kade vo prosek se {koluvaat okolu 6650 u~enici. Od 1950 godina postoi i niòto muzi~ko u~ili{te,, Boro Xoni" koe godi{no go posetuvaat 350 u~enici

Srednoto obrazovanie se odviva vo trite sredni u~ili{ta: SOU “Jane Sandanski", SOU “Nikola Karev" i SOU,,Dimitar Vlahov", kade vo prosek se {koluvaat po 3809 u~enici godi{no. Solidni znaewa mladinata steknuva i preku ,, Narodna tehnika”, ,,Domot na tehni~ka kultura”, Rabotni~kiot univerzitet ,,Joska Sve{tarot” i ,,Agrostart ABC”.

Tabela 8: Struktura po obrazovanie :

Vid na obrazovanie Vkupno

Visoko obrazovanie 2828+31mr.+8 dr. Vi{o obrazovanie 1617 Sredno obrazovanie 17007 Osnovno obrazovanie 11858 Nepotpolno osnovno obrazovanie 8569 Bez {kolska podgotovka 1997 Seu{te se vo procesot na osnovno obrazovanie 38

27%

19%0%5% 7%

4%

38%Visoko obrazovanieVi{e obrazovanieSredno obrazovanie Osnovno obrazovanieNepotpolno osnovno obrazovanieBez {kolska podgotovkaSeu{te se vo procesot na osnovno obrazovanie

Spored prikaànoto, naselenieto vo

Op{tina Strumica e relativno dobro educirano, a samata edukativna ramka gi

sodrì zgriùvaweto, vospituvaweto i obrazovanieto na decata od pred{kolska vozrast do stepen na sredno obrazovanie, a


od skoro vreme postojat i disperzirani studii od oblasta na zemjodelstvoto.

5.2.7. Vkupen broj na vraboteni i nevraboteni lica So razvojot na stopanstvoto na Op{tina Strumica, osobeno so stimuliraweto na privatniot i biznis sektorot, kako i potiknuvaweto istiot da se razviva so zgolemena dinamika, Op{tina Strumica gi prevzema site potrebni ~ekori za sozdavawe uslovi za brz i sestran razvoj na zemjodelstvoto, stopanstvoto, industrijata i turizmot se so cel steknuvawe status na razviena ekonomski mo}na op{tina. Otvaraweto na novi proizvodstveni pogoni i revitalizacija na postoe~kite }e bide eden od glavnite prioriteti na Op{tina Strumica

vo sega{niot i naredniot period, kako bi moèlo seto rabotosposobno naselenie na ovaa op{tina da najde svoe vrabotuvawe i obezbedi egzistencija na svoeto semejstvo.

Brojot na vrabotenite lica na teritorija na Op{tina Strumica e vo postojan porast i momentalno iznesuva: 14.603. So prestruktuiraweto na stopanstvoto i so preminot od dogovorna kon pazarna ekonomija kako i preminot na kapitalot od dràven vo privaten sektor i nametnatata su{tinska potreba za reforma vo site oblasti osobeno vo zemjodelstvoto i industrijata, golem del od rabotosposobnoto naselenie vo Op{tina Strumica se stekna so statusot - nevraboten. Brojot na nevrabotenite iznesuva 23 031.

Struktura na nevrabotenost po obrazovanie:

nevraboteni po obrazovanie Vkupno doktori 1magistri /visoko 552vi{e 331VKV /SSO 4132KV 3305PKV i NSO 698NKV 14012

Nevraboteni po obrazovanie

2,40%

17,94%

3,03%

0,00%

14,35%

60,84%

0,00% 0,00%1,44%

doktori magistri visoko

vi{e VKV SSOKV PKV i NSO NKV

Struktura na nevrabotenost po vozrast


285

Nevraboteni po vozrast Vkupno do 29 godini 8968 od 30 do 39 godini 6582 od 40 do 49 godini 4622 od 50 do 59 godini 3859 od 60 god. i pove}e /

Struktura na nevrabotenost po vozrast

16,06% 0,00%

19,23%27,39%

37,32%

do 29 godini od 30 do 39 godini od 40 do 49 godini od 50 do 59 godini od 60 god. i pove}e

5.2.8. Zdravstvo

Zdravstvenata infrastruktura e dosta solidno organizirana i rasprostraneta vo op{tinata. Preventivnata, primarnata i sekundarnata zdravstvena za{tita vo regionot se obezbeduva preku Zdravstveniot dom, Op{tata bolnica, Zavodot za zdravstvena za{tita i privatnite zdravstveni ustanovi. Vo primarnata zdravstvena za{tita se nudat zdravstveni uslugi preku ordinaciite po op{ta medicina, slu`bata za itna medicinska pomo{ so doma{no lekuvawe, dispanzerot za deca, dispanzerot za u~ili{na mladina, dispanzerot za èni, dispanzerot za sportska medicina i dispanzerot po medicina za trudot. Vo op{tinata ima 4 zdravstveni stanici disperzirani vo naselenite mesta, edna centralna op{ta ordinacija i 4 op{ti ordinacii rasporedeni po mesnite zaednici. Zdravstvena za{tita se dava i preku 15 privatni zdravstveni ustanovi od koi 9 se op{ti i 6 specijalisti~ki ordinacii. Stomatolo{kata za{tita se obezbeduva

preku javnoto zdravstvo so detska i preventivna stomatologija, ortodoncija, protetika i oralna hirurgija i preku privatnite stomatolo{ki ordinacii, koi vo gradot gi ima 33 i 1 na selo. Snabduvaweto na naselenieto so lekovi vo op{tinata se vr{i preku 16 privatni apteki vo gradot.

Zaradi za~uvuvawe na zdravstvenata sostojba na raspoloìviot sto~en fond, vo op{tinata raboti i veterinarna stanica, kako i pove}e privatni veterinarni apteki.

5.2.9. Mediumi Naselenieto od ovoj region e dosta

informirano so pomo{ na sedumte mediumi od koi 3 televizii , 3 radija i eden lokalen vesnik.

5.2.10. Infrastrukturni sistemi a) Magistralni, regionalni i lokalni pati{ta

Strumi~kata op{tina se karakterizira so odredeni funkcionalni belezi na svojata geografska mestopolo`ba, istaknuvajki ja svojata tranzitivnost, kontaktnost i polivalentnost.


Tranzitivnosta i polivalentnosta, koi ovaa op{tina gi poseduva, pred se proizleguvaat od nejzinata mestopolo`ba vo krajniot jugo-istok na R.Makedonija, vedna{ pod trome|eto na me|udràvnite granici na na{ata zemja so R.Bugarija i R.Grcija. Od osobeno zna~ewe, za tranzitivnosta na ovaa op{tina e nejzinata soobra}ajna povrzanost kon R.Bugarija preku grani~niot premin Novo Selo i so me|unarodnata magistrala po dolinata na rekata Vardar.

Kontaktnosta na Strumi~kata op{tina se sogleduva preku nejzinoto grani~ewe so R.Bugarija i R.Grcija i preku otvorenosta so sosednite i drugite dràvi.

Op{tina Strumica e dobro otvorena i povrzana so magistralnite soobra}ajnici so Republika Bugarija i Republika Grcija, kako i regionalnite patni pravci Strumica -Radovi{-[tip, Strumica-Novo selo-grani~en premin so Republika Bugarija, Strumica-

Valandovo, Strumica-Berovo, i dobro razviena transportna lokalna mreà, povrzuvajki gi site lokalni naseleni mesta i op{tini so gradot Strumica. Op{tina Strumica raspolaga so moderno asfaltirana patna mreà niz koja gra|anite na op{tinata bezbedno se dviàt i komuniciraat. Od osobeno zna~ewe za op{tinata, imaj}i ja vo predvid golemata dinamika na patni~ki i tovaren soobra}aj od Strumica i kon Strumica e dovr{uvaweto na izgradbata na regionalniot pat Radovi{ - Strumica, kako i realizacijata na KARDS proektot za izgradba na regionalniot pat Strumica-Prosenikovo so koe }e bide izvr{eno povrzuvawe so lokacijata predvidena za izgradba na Centar za ponuda na ranogradinarski proizvodi koe e od ogromno zna~ewe za zemjodelcite od ovaa op{tina i po{iroko.

Dolìnata na lokalnite, reginalnite i magistralnite pati{ta e prikaàna vo:

Tabela 9:

ASFALTIRANI ULICI : Merka Edini~na merka Vkupnodolìna m1 87000povr{ina m2 583000

PATI[TA :

Kategorija Edini~na merka VkupnoRegionalni pati{ta m1 65300Magistralni pati{ta m1 10000Lokalni pati{ta m1 112500

LOKALNI PATI[TA : ASFALTIRANI :

Merka Edini~na merka Vkupnodolìna m1 18000povr{ina m2 81000

PROBIENI :

Merka Edini~na merka Vkupnodolìna m1 66500povr{ina m2 299250

@elezni~ki soobra}aj na teritorija na Op{tina Strumica ne postoi, no zatoa pak ima organiziran avtobuski prevoz i transport na patnici koi go vr{i Edinstvenata transportna organizacija ,,Strumica Ekspres”, kako i pogolemiot broj taksi zdruènija koi na Strumi~kiot region mu davaat beleg na sovremen transporten

centar na patnici i stoki. Transportot na stoki go vr{at pove}e privatni pretprijatija koi raspolagat so transportni prevozni sredstva, a me|u vode~kite od niv e i ,,Interglobus” Strumica.

Zaradi potrebite na carinata postoi terminal so povr{ina od 17000m2 i


287

magacinski prostor od1000 m2, kako i pove}e {pediterski pretprijatija.

5.2.1.Energetska mreà Za elektri~nata mreà vo op{tinata

i regionot vo celina e zadolèno pretprijatieto ,,Elektro - Strumica”. Dolìnata na elektri~nata mreà iznesuva 892 km, od koja 103 km e povrzana kablovski. Opfateni se site naseleni mesta preku dve trafostanici od 110/10 kv i 240 trafostanici od 10/04 kv, od koi 145 se sopstveni i 95 tu|i .

5.2.12.. PTT mreà PTT infrastrukturata e na zadovolitelno nivo. Nositel na ovaa dejnost e Osnovnata organizacija za PTT soobra}aj ,,Strumica”, so glavna po{ta locirana vo centralnoto gradsko podra~je i selskite po{ti i po{tenski {alteri.

So toa Op{tina Strumica se vbrojuva vo edna od najmodernite i najsovremeni op{tini vo Republika Makedonija. Strumi~kiot region se karakterizira so odredeni funkcionalni belezi na negovata turisti~ko-geografska polo`ba, pri {to treba da gi istakneme negovata tranzitivnost, kontaktnost i polivalentnost. 5.2.13. Kultura Strumi~kiot kraj e bogat so mo{ne vredni, pa i unikatni kulturno-istoriski spomenici od vremeto na antikata pa se do denes. Nekoi od niv se dobro so~uvani, a drugi se restavrirani, konzervirani ili rekonstruirani. Pokraj pronajdenata keramika i drugi predmeti od docniot neolit, eden od najstarite delumno so~uvani spomenici od rimskiot period e Rimskata terma vo Bawa Bansko, vo neposredna blizina na hotelot ,,Car Samuil” otkriena vo 1978 god. Bawata ja koristela toplata mineralna voda vo Bansko, ~ij izvor se nao|a nad termata. Ovoj objekt, nesomneno, bil termo-balneum, i toa eden od najstarite na Balkanot. Kompleksot crkvi ,,Sv. 15. Tiveriopolski ma~enici” vo Strumica e edna od najstarite ranohristijanski baziliki na Balkanot. So nea e svrzano narodnoto predanie za 15-te hristijanski ma~enici dojdeni od Tiveriopol. Iskopuvawata pokaàa deka ,,Sv. Petnaeset”, vsu{nost pretstavuva kompleks na crkvi od razli~ni vremenski periodi i toa prethristijanska, ranohristijanska bazilika, krstoobrazna crkva i nejzinata podocne`na obnova. Manastirskata crkva ,,Sveti Leontij” vo Vodo~a, koja najverojatno poteknuva od

vremeto na Car Samuil, bila sedi{te na Strumi~kata episkopija. Manastirskata crkva vo Vequsa ,,Sv.Bogorodica Eleusa” (Milostiva), spored arhitektonskoto re{enie, e edinstvenata gradba od takov vid vo Makedonija od periodot na 11. vek. Crkvata e navistina mala po razmeri i re~isi ~etiriagolna, ~ija osnova ima forma na detelina so ~etiri lista i vo celost pretstavuva isklu~itelno vreden i bi, rekle, luksuzen umetni~ki objekt od visok stil. Vo neposredna blizina na Bansko e izgradena crkvata ,,Sv. 40 Sevastiski ma~enici” . Se smeta deka nastanala po propa|aweto na Samoilovata dràva, odnosno vo 11 i 12 vek. Crkvata e razru{ena i od nea denes moàt da se vidat samo nezna~itelni ostatoci, a ne se znae i nejziniot ktitor, no so golema verojatnost se pretpostavuva deka taa bila episkopsko sedi{te. Nedovolno ispitan i obvien so tajni e i manastirot ,,Sv.Ilija” koj se nao|a na okolu 4 km ju`no od gradot. Vo manastirot se pronajdeni ikoni so starost od okolu 350 godini, poradi {to se pretpostavuva deka toj datira od krajot na 16 ili od po~etokot na 17 vek. Tuka e pronajdena i kamen plo~a so staroslovensko pismo, koja, dokolku ne e dopolnitelno donesena, ukaùva na mo`nosta i ovoj manastir da e pribli`no star kako Vodo~kiot i Vequ{kiot. Zna~aen subjekt za kulturniot ìvot na naselenieto vo Op{tinata Strumica kako i za regionot vo celina e Domot na kulturata ,,Blagoj Jankov Mu~eto” vo koja deluva i mladinskiot hor ,,Denica” , a kade se odrùvaat niza kulturni manifestacii od doma{en i me|unaroden karakter. Na poleto na teatarskata umetnost najdostapen represent e Narodniot teatar,,Anton Panov” i festivalot za kameren teatar ,,Risto [i{kov”. Tradicionalno sekoja godina na poleto na likovnata umetnost vo Domot na kulturata “Anton Panov”, se odrùva “Megunarodna strumi~ka likovna kolonija”. Za za{tita na spomenicite i kulturnoto bogatstvo i prirodni retkosti na teritorija na Op{tina Strumica se griì Zavodot za za{tita na spomenicite na kulturata i muzej - Strumica, kako i Arhivot na Makedonija - Podra~na edinica Strumica.

5.2.14. Sport Od sekoga{ na ovie prostori sportot zazemal va`no mesto vo kulturnite aktivnosti na gradot.


Raspoloìvite kapaciteti, odnosno sportskiot stadion ,,Mladost” so pomo{nite igrali{ta , kako i dvete sportski sali vo koi se odrùvat mnogu doma{ni i me|unarodni natprevari od oblasta na fudbalot, ko{arkata, odbojkata, boreweto i karateto, im nudat na gra|anite zadovolitelno mesto za sportuvawe i zabava.

5.3. Urban razvoj Centralno mesto vo Op{tina

Strumica od aspekt na urban razvoj zazema gradot Strumica. Stepenot na urbanizacijata na op{tina Strumica e posledica na intenzivni procesi na industrijalizacija, deagrarizacija i migracija na naselenieto od ruralnite kon urbanite sredini, proces koj najintenzivno se odvival vo {eesetite i sedumdesetite godini od minatiot vek. Istoriski podatoci govorat deka Strumi~kata oblast bila naselena u{te vo 5-tiot milenium p.n.e., no planskiot pristap na razvojot na Strumica moè da se podeli na tri karakteristi~ni periodi:

- Prviot e svrzan so izrabotuvawe na prvite geodetski podlogi kon krajot na triesetite godini na minatiot vek.

- Vtoriot gi opfa}a godinite po Vtorata svetska vojna, koga se pravat napori da se regulira grade`nata aktivnost, pri {to na postojnite podlogi se predvidi uli~nata mreà, pred se vrz slobodnite neizgradeni povr{ini.

- Tretiot period otpo~nuva vo 1959 godina koga be{e izgotvena idejnata studija na urbanisti~kiot plan i koj period trae i do den deneska. Vo ovoj period doneseni se pove}e planski dokumenti odnosno osnovni i detalni urbanisti~ki planovi so koi e opfaten celiot grad.

Sogleduvajki ja potrebata za planski naso~en op{testveno ekonomski i prostoren razvoj na gradot Strumica se izvr{i izmena i dopolnuvawe na Osnovniot urbanisti~ki plan od 1984 godina, odnosno se izraboti Genaralen urbanisti~ki plan za gradot Strumica, koj e donesen vo 2002 godia i e so va`nost do 2015 godina.

Vo ramkite na op{tinata postojat naselbi od urban, poluurban i ruralen karakter. Strumica e naselba od prv stepen-

urbana naselba-centar na op{tina.

Bidejki Strumica se prostira na, pred se, ramno zemji{te, osnovniot problem pri urbaniot razvoj pretstavuva plodnoto zemji{te.

Osnovni pravci vrz koi bazira prostojniot razvoj se pravcite jugoistok kon Gradsko Baldovci i severozapad kon Banica. Ova naso~uvawe proizleguva od opredelbata, razvojot na gradot da ne bide isklu~ivo na smetka na kvalitetno zemjodelsko zemji{te, odnosno toj da se odviva po padinite na âm îflik.

Podra~jeto na gradot Strumica vo generalniot urbanisti~ki plan e podeleno na stanbeni i rabotni zoni. Stanbenata zona e sostavena od 8 postojni oddelni zoni na osum mesni zaednici ili na osum stanbeni zaednici.

Rabotnata zona e locirana na severoisto~nata i jugoisto~nata strana i e izdvoena od stanbenata.

Sportsko-rekreativnata zona vo gradot e izdvoena kako posebna celina i se nao|a vo ramkite na pettata mesna zaednica.

Kako posebna urbana celina se izdvojuva centralnoto gradsko podra~ja so sodrìni od centralnite funkcii, a vo ramkite na istoto podra~je e staroto gradsko jadro.

Vo postojniot generalen urbanisti~ki plan za gradot Strumica planiranite povr{ini spored nivnata namena se :

Namena na povr{ini Povr{ina (ha)

Domuvawe 345.73

Domuvawe so drugi dejnosti 67.14

Javni objekti 37.78

Komercijalni objekti 46.33

Stopanski objekti 177.14

Komunalni objekti 15.7

Specijalna namena 25.03

Sport i rekreacija 21.21

Soobra}ajni objekti 95.26


289

Zelenilo 35.4

Duhovna kultura 22.64

Vodeni povr{ini 6.2

Vkupno 896.0

38%

7%4%5%

20%

2%

11%4% 3% 1%

2%3%

Domuvawe Domuvawe so drugi dejnosti

Javni objekti Komercijalni objekti

Stopanski objekti Komunalni objekti

Specijalna namena Sport i rekreacija

Soobra}ajni objekti Zelenilo

Duhovna kultura Vodeni povr{ini

6. ANALIZA NA SOSTOJBITE VO @IVOTNATA SREDINA

Ocenkata na sostojbite vo ìvotnata

sredina vo op{tina Strumica se napravi preku organizirawe na anketa - dostavuvawe na ankteni listovi po mesnite zaednici, kako i na osnova na dostavenite pra{alnici do ~lenovite na rabotnite grupi i analiziraweto na dadenite odgovori so utvrduvawe na poseben Izve{taj za sostojbite za sekoj od mediumite (voda, vozduh, po~va) i oblastite (otpad i biodiverzitet). Pri izgotvuvaweto na Izve{tajot za ocenkata na kvalitetot vo ìvotnata sredina se imaa vo predvid i planskite dokumenti za razvojot na op{tinata, kako i studiite za upravuvawe so otpadot, biodiverzitetot, vodite i sl. , izgotveni na nivo na R. Makedonija vo delot na op{tinata.

6.1. Anketa So anketata se napravi napor da se

opfatat site strukturi od starosen, obrazoven, socijalen i sl. karakter vo op{tinata. Ova ovozmoì da pocelosno se

sogledaat sostojbite vo ìvotnata sredina od aspekt na viduvaweto na obi~niot gra|anin vo negovoto sekojdnevno ìveewe. Istraùvaweto na javnoto mislewe za sostojbite vo zna~ajna merka ja podobri slikata za sostojbite vo ìvotnata sredina, problemite i iskaànite mislewa za nivno nadminuvawe, kako osnova za kreirawe na strategija za nadminuvawe i utvrduvawe na prioriteti.

Sodrìnata na anketniot list koj {to be{e dostaven za ispituvawe na javnoto mislewe za problemite so ìvotnata sredina, opfati 8 pra{awa zna~ajni za sostojbite vo ìvotnata sredina. Odgovorite bea davani so poedine~no obeleùvawe (zaokruùvawe) i ocenuvawe na sekoe od postavenite pra{awa. Bea opfateni site starosni strukturi, po pol, ekonomski i socijalen status. Za pocelosni soznanija sledi sodrìnata na anketniot list.

ANKETEN LIST ZA GRA\ANI

1. Kade ìveete 1. Grad 2. Selo (Zaokruì go redniot broj)


2. Spored stepenot na zagadenosta na ìvotnata sredina, op{tinata e:

1. Nezagadena 2. Nezna~itelno zagadena 3. Sredno zagadena 4. Visoko zagadena (Zaokruì go redniot broj)

Pri~ini za zagaduvaweto se:

1. ( )Nizok stepen na ekolo{ka svest

2. ( ) Lo{a zakonska regulativa 3. ( ) Neprimenuvawe na

zakonska regulativa 4. ( ) Neangaìrawe na

komunalnoto pretprijatie 5. ( ) Nemawe tehni~ki sredstva

(kanti, kontejneri, deponija) 6. ( ) Ekonomski sostojbi ( Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 6 spored zna~ajnosta. Na primer: pomalku zna~ajnoto so 1, pove}e zna~ajnoto so 2.. .. .. najzna~ajnoto so 6)

3. Ekolo{kite problemi vo op{tinata najmnogu se odrazuvaat na:

1. ( ) Moeto zdravje i zdravjeto na moeto semejstvo

2. ( ) Zdravjeto na idnite generacii

3. ( ) Rastitelniot i ìvotinskiot svet

4. ( ) Prirodnite ubavini i retkosti

(Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 4 spored zna~ajnosta. Na primer: pomalku zna~ajnoto so 1, pove}e zna~ajnoto so 2.. .. .. najzna~ajnoto so 4) 4. Najseriozni ekolo{ki problemi vo

op{tinata se: 1. ( ) Nizok stepen na ekolo{ka

svest 2. ( ) Zagaduvawe na po~vata od

upotreba na hemiski sredstva (pesticidi, ve{ta~ki |ubriva...)

3. ( ) Se~ewe i uni{tuvawe na {umite

4. ( ) Nekontroliran urban razvoj

5. ( ) Ne (do) izgraden kolektorski sistem

6. ( ) Ne (do) izgradena kanalizaciona mreà

7. ( ) Sobirawe i deponirawe na cvrstiot otpad

8. ( ) Zagaduvawe na vodata i vozduhot od industrijata

9. ( ) Kvalitet na vodata za piewe

10. ( ) [tetno dejstvuvawe na bukata

(Stepenuvaj gi so broevite od 1 do 9 spored serioznosta na problemot. Na primer: najmalku seriozniot so 1, poseriozniot so 2.. .. i najseriozniot so 9) 5. [to najmnogu vi pre~i na ekolo{ki

plan vo Va{ata naselba? 1. Golemata ne~istotija 2. Blizinata na industriski

(servisen) objekt? 3. Neuredeno sosedstvo? 4. Zagaduvawa od pesticidi? 5. Vo naselbata prijatno se

~ustvuvam? 6. Drugo, {to _______________

(Zaokruì go redniot broj) 6. Najzna~ajni ekolo{ki vrednosti za

op{tinata se: 1. ( ) Zdravjeto na lu|eto 2. ( ) Za{titata na prirodata i

prirodnite retkosti 3. ( ) Sanirawe na naru{enata

ekolo{ka ramnoteà 4. ( ) Pozabaveno iskoristuvawe

na prirodnite bogatstva 5. ( ) Proizvodstvo na prirodna

hrana so geografsko poteklo 6. ( ) Razvoj na industrija so

~isti tehnologii 7. ( ) Merki za za{tita od

bu~ava (Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 6 spored zna~ajnosta na vredosta. Na primer: najmalku vredno so 1, pomalku vredno so 2.. .. .. najvredno so 6)

7. So koja aktivnost bi se angaìrale vo za{titata na ìvotnata sredina?

1. Vo izrabotka na odredeni ekolo{ki proekti

2. U~estvo vo ekolo{kite akcii

3. U~estvo vo javni tribini, razgovori i emisii na radio i televizija

4. Pi{uvawe tekstovi za dnevni informativni glasila

5. Vo izrabotka na propaganden materijal (posteri, bro{uri, letoci..)

(Zaokruì go redniot broj) Anketata se sprovede vo mesec Noemvri 2005 godina i so nea bea opfateni 397 ispitanici od 25 naseleni mesta, koi ja


291

so~inuvaat op{tinata Strumica. Popolnuvaweto na anketnite listovi se odviva{e na teren od strana na ~lenovite na rabotnite grupi i angaìrani lica od nivna strana. Istovremeno bea vr{eni i anketirawa preku razgovori so gra|anite vo op{tinata za nivnite problemi vo sekojdnevnoto ìveewe od aspekt na kvalitetot na ìvotnata sredina. So anketata bea opfateni 394 ispitanici, od koi 303 ispitanika (76,9%) od gradot i 91 ispitanik (23,1%) od selski naselbi. Soglasno napravenata analiza na anketnite listovi, se konstatira deka za stepenost na zagadenost na ìvotnata sredina vo op{tinata ispitanicite vo gradskite urbani sredini vo najgolem broj odnosno 165 (41,8%) od vkupniot broj na anketirani lica ja ocenile kako sredno zagadena. Vo selskite urbani sredini 53 ispitanici ili 13,4 % od vkupniot broj na anketirani ispitanici ja ocenile sostojbata kako sredno zagadena. So ocenka za nezna~itelna zagadenost na ìvotnata sredina se izjasnile 79 (20%) anketirani gra|ani i 14 (3,5%) ìteli vo selski urbani sredini. @ivotnata sredina e oceneta kako visoko zagadena od strana na 40 (10,1%) gra|ani od vkupno anketiranite lica i 14 (3,5%) ìteli na selski urbani sredini. Kako nezagadena, ìvotnata sredina e oceneta od vkupno 20 (5,0%) ispitanici od vkupniot broj na anketirani lica, od koi 19 se ìteli na gradot, dodeka samo edno lice se izjasnilo za vakvata sostojba na ìvotnata sredina, a e ìtel na selsko urbana sredina. Od priloènata analiza na anketnite listovi po odnos na zagadenosta na ìvotnata sredina moè da se konstatira deka javnosta, istata ja ocenuva kako nezna~itelno, no nemoè da se utvrdi zadovolstvoto na gra|anite deka ìveat vo ekolo{ki ~ista sredina. So samoto toa se nametnuva potrebata od utvrduvawe na merki i prioriteti za podobruvawe na kvalitetot na ìveeweto. Po odnos na pri~inite za zagaduvawe najgolem broj na gra|ani se izjasnile deka pri~inata za konstatiranata zagadenost na ìvotnata sredina e rezultat na nemaweto na tehni~ki sredstva (kanti, kontejneri - urbana oprema i urbanizirani deponii) - 18% ispitanici, za neprimenuvawe na zakonskata regulativa, kako pri~ina za zagadenosta na ìvotnata sredina se izjasnile 17,5% ispitanici, niskiot stepen na ekolo{ka

svest kako pri~ina za zagaduvawe na ìvotnata sredina ja istaknale 17 % ispitanici, ekonomskata sostojba, kako pri~ina za zagaduvawe na ìvotnata sredina ja naglasile 16,5% ispitanici, nedovolnoto angaìrawe na komunalnoto pretprijatie, kako pri~ina go ocenile 16% ispitanici, dodeka 15% ispitanici se izjasnile deka nesoodvetnata zakonska regulative ima svoj odraz na kvalitetot na ìvotnata sredina. Spored anketiranite lica, ekolo{kite problemi vo op{tinata najmnogu se odrazuvaat na zdravjeto na ~lenovite na semejnite doma}instva 29,8%, na vtoro mesto e konstatirano od strana na ispitanicite deka vakvite problemi najmnogu se odrazuvaat na zdravjeto na idnite generacii (28,3%), potoa na prirodnite ubavini i retkosti 21,6% i 20,3% odgovorile deka ekolo{kite problemi najmnogu se odrazuvaat na rastitelniot i ìvotinskiot svet vo op{tinata. Kako najseriozni ekolo{ki problemi vo op{tinata, na osnova napravenata analiza na odgovorite na anketite e kako {to sleduva: 1. Zagaduvawe na vodata i vozduhot od industrijata -11.7% 2. Ne(do)izgradena kanalizaciona mreà -11.4 % 3. Zagaduvawe na po~vata od upotreba na hemiski sredstva (pesticidi, ve{ta~ki |ubriva...) - 10.6% 4. Sobirawe i deponirawe na cvrstiot otpad -10.6 % 5. Kvalitet na vodata za piewe -9.9 % 6. Se~ewe i uni{tuvawe na {umite - 9.6% 7. Nekontroliran urban razvoj -9.5% 8. [tetno dejstvuvawe na bukata -9.5% 9. Ne(do)izgraden kolektorski sistem -8.4 % 10.Nizok stepen na ekolo{ka svest - 8.4% Od priloènite podatoci izgotveni na osnova napravenata analiza, moè da se konstatira deka najseriozni ekolo{ki problemi koi go optovaruvaat sekojdnevnoto ìveewe na gra|anite i go namaluvaat kvalitetot na ìveeweto, pred se se: zagaduvawe na vodata i vozduhot od industrijata, ne(do)izgradena kanalizaciona mreà , zagaduvawe na po~vata od upotreba na hemiski sredstva (pesticidi, ve{ta~ki |ubriva...) , sobirawe i deponirawe na cvrstiot otpad, kvalitet na vodata za piewe i se~eweto i uni{tuvaweto na {umite.

Soglasno misleweto na anketiranite ispitanici, kako najzna~ajni ekolo{ki vrednosti vo op{tinata se utvrdeni za{tita od bu~avata, prozvodstvoto na prirodna hrana, zdravjeto na lu|eto, za{titan a


prirodata i prirodnite retkosti, necelosnoto iskoristuvawe na prirodnite bogatstva, razvojot na ~istite tehnologii vo industrijata i saniraweto na degradiranite ekolo{ki zoni. Isto taka e potrebno edukacija na zemjodelcite za namaluvawe na upotrebata na pesticidite i pogolema upotreba na organski |ubriva.

Vo odnos na pra{aweto za afinitetite na ispitanicite vo angaìraweto vo odredeni oblasti vo za{titata na ìvotnata sredina, od napravenata analiza se sogleda deka najgolem e brojot na ispitanici koi go protaìraat svoeto u~estvo vo realizacija na ekolo{ki akcii, a potoa vo izrabotkata na ekolo{ki proekti, u~estvoto vo javni tribini i kontakti so mediumite i na krajot izrabotka na propaganden materijal.

Zna~ajno e {to ispitanicite pokaùvaat interes da u~estvuvaat vo realizacija na aktivnosti vo za{titata na ìvotnata sredina, so cel da gi podobrat sostojbite i kvalitetot na ìveeweto na postojnite i idnite generacii. Ova e zna~ajna beneficija {to moè da se utvrdi od napravenata analiza, koja stimulativno deluva na angaìraweto na ~ove~kiot potencijal vo razre{uvaweto na utvrdenite problemi soglasno kriteriumite i kreiraniot akcionen plan. Sekako za negovoto kreativno angaìrawe e potrebna organizacija i podgotvuvawe na akcionen plan odnosno strate{ki dokument, soglasno koj }e se identifikuvaat i utvrdat aktivnosti na ovoj plan.

7. SOSTOJBI VO TEMATSKITE OBLASTI

7.1. VODA 7.1.1.Vodosnabduvawe

Glavni vodosnabditelni i irigacioni sistemi vo op{tina Strumica se akumulaciite Turija so 50.103.000 m3 i Vodo~a kako alternativen izvor na voda so zafatnina od 25.103.000 m3.

Akumulacijata Turija raspolaga so potencijal za isporaka na voda za piewe do 25 900 m3/den, a za navodnuvawe do 360 000 m3/den. Akumulacijata Vodo~a ima vodosnabditelen bilans do 8 600 m3/den voda za piewe i do 150 000 m3/den za navodnuvawe.

Na regionalniot sistem za vodosnabduvawe Strumica - Turija, od 2006 godina se planira da se priklu~at naselenite mesta Dabile, Prosenikovo, Gradsko Baldovci, Banica i Dobrejci. Drug

regionalen sistem za vodosnabduvawe e i sistemot Murtino - Sa~evo.

Funkcioniraneto na navedenite vodosnabditelni sistemi treba da se usoglasi so pozitivnite zakonski propisi i vo taa nasoka istite treba da se doizgradat,za da moàt da obezbedat nepre~en 24-tiri ~asoven dotur na kvalitetna voda za piewe.

Vo op{tinata postojat lokalni sistemi za vodosnabduvawe vo naselenite mesta: Kukli{, Vequsa, Pop~evo, Raborci, Ri~, Svidovica, Belotino, Bawsko - rekreativen del, Dorlombos, Kosturino i Bansko. Snabduvaweto so voda za piewe e problem vo naselenite mesta Ormanli, Memi{li, Gabrovo i Banica, zaradi neizgradenost na sistem za vodosnabduvawe.

Na 10 vodovodni sistemi ne se vr{i dezinfekcija na vodata. Prisutna e sostojbata na postoewe na ispravni i neispravni analizi na voda, kako rezultat na nepostoewe na uredi za dezinficirawe na vodata, pred se, kaj lokalnite vodosnabditelni sistemi.

Vodosnabduvaweto na gradot Strumica se vr{i od pove}enamenskata akumulacija ”Turija” od kade se distribuira voda za piewe za gradot i selo Vodo~a, a od dovodniot cevkovod za tehni~ka voda, se obezbeduva tehni~ka voda za porane{en ZIK ”Strumica”, fabrika za konzervi i gradskiot park. Tehnolo{ka voda (so kvalitet na higienska voda za piewe) od vodosnabditelniot sistem Strumica se obezbeduva i za melni~kata industrija ”@ito Strumica”, tekstilna industrija ”Geras Cunev”, ”Ogra`den” i ”Dios”, ”Al-Maks” i ”Makedonija”. Industriskiot kapacitet ”Grozd” ima sopstven izvornik na voda - bu{eni bunari so kapacitet od 193 m3 dnevno. Vkupnata dolìna na dovodniot cevovod iznesuva 15,20 km. Koli~inata na voda {to se zafa}a iznesuva 250 l/sek.

Indistruskite kapaciteti San-keramika i Al-Maks koristat ekolo{ka voda od bu{eni bunari i toa: Sankeramika - 5 m3/~as, Al-Maks -300 m3 dnevno, dodeka pravniot subjekt Helmaks upotrebuva tehnolo{ka voda so kapacitet od 257 m3 dnevno.

Vodata posle tretmanot vo fabrikata za voda se distribuira do gradot preku cevovod so 400 mm i do industriskata zona so cevovod od 300 mm. Vkupnata dolìna na distributivnata mreà iznesuva 63 400 metri, od koi magistralnata mreà e zastapena so 51,25 %, a sekundarnata mreà


293

so 48,75 %. Distributivnata mreà e izgradena od materijali od koi najzastapeni se azbestcementnite cevki so vkupna dolìna od 4330 m ili so 54,12 % vo odnos na celokupnata mreà.

Gradot e podelen na dve zoni: niska i visoka. Za niskata zona izgraden e pola od proektiraniot rezervoar od 10.000 m3 i vo funkcija e samo 5 000 m3 od polniot proektiran kapacitet. Stariot rezervoar so kapacitet od 8 000 m3 e von upotreba i e potrebna itna rekonstrukcija.

Za visokata zona e izgraden rezervoar so pumpno postroenie od 400 m3, a vo zavr{na faza na izgradba e u{te eden rezervoar so kapacitet od 400 m3, koj se o~ekuva da bide pu{ten vo upotreba vo 2006 god.

Karakteristi~no e deka vo glavnata magistralna mreà u~estvoto na azbest-cementnite cevki e so procent od 78,78 %, a vo sekundarnata mreà so 28,21 %. Soglasno vakvata sostojba, a zaradi dokaànite kancerogeni svojstva na azbes-cementnite cevki, potrebna e nivna rekonstrukcija i zamena so vodovodna mreà od cevki so dokaàn ekolo{ki standard.

Za polivawe na zeleniloto na gradskiot park izgradena e posebna mreà za tehni~ka voda koja se snabduva direkno od akumulacijata Turija. Koli~inata na voda za odrùvawe na javnite zeleni povr{ini iznesuva 250 000 m3/godi{no, ili 5,0 % od vkupnata potro{uva~ka na voda. Zagubite na voda vo mreàta iznesuvaat nad 40%. Vo zagubi na voda vo sistemot se smeta i korisno upotrebenata voda i na tehni~kite zagubi vo sistemot. Del od vodata koja se smeta za zaguba e korisno upotrebena i taa se koristi za polevawe na zeleniloto vo gradot, mieweto na javni soobra}ajni povr{ini, ispirawe na rezervoarite, kanalizacionata i vodovodnata mreà, voda potrebna za tehnologijata za obrabotka na sirova voda (pripremawe na rastvori, perewe na filtri, namaluvawe na muq, perewe na talo`nici), potro{uva~ka na PP za{tita, javni ~e{mi i fontani, istekuvawe na voda pri sanirawe na defekti na mreàta, neregistrirani potro{uva~i, otpi{ani sporni smetki i dr. Ovaa koli~ina na potro{ena voda ne se napla}a.

Tehni~kite zagubi na vodata, koi se vo golem procent, doa|aat od zastareniot vodosnabditelen sistem, (okolu 30% od mreàta e vo lo{a sostojba), kvalitetot na cevkite i defektite koi te{ko se otkrivaat.

7.1.2. Otpadni vodi Vo gradot Strumica e izgradena kanalizaciona mreà za komunalni otpadni vodi vo dolìna od 65,64 km. Opfatenosta na semejnite doma}instva so kanalizacionata mreà iznesuva 9430 doma}instva ili 98% od vkupnoto naselenie. Na kanalizacionata mreà se priklu~eni 4300 stanovi ili 28% od vkupniot broj na stanovi vo op{tinata (spored popisot od 2002 god).( zvani~en podatok od Republi~ki zavod za statistika). Vo gradot Strumica e izvedena separaciona kanalizaciona mreà koja e so dolìna od 95.827,31 m azbest cementni cevki i pokriva 95% od gradot. Infrastrukturnata mreà za fekalna kanalizacija e izvedena od azbesni cevki so vkupna dolìna od 48.472,55 m.

Op{tinata raspolaga so kanali-zaciona mreà za atmosferska voda vo dolìna od 32,58 km. So atmosferska kanalizaciona mreà pokrien e 90% od gradot. Atmosferskite otpadni vodi se ispu{taat vo r. Vodo~ica, vo r.Trkawa i vo kanalot Sv. Ilija.

Odvoenosta na kanalizacionata mreà za otpadni vodi od mreàta za atmosferski vodi e zna~ajna karakteristika na op{tinata, koja {to vo idniot period treba da go go zgolemi opfatot soglasno urbanisti~kiot razvoj na op{tinata. Vo gradot Strumica nema septi~ki jami. Osobeno e va`no da se istakne deka ima izgradeno kolektorski sistem vo dolìna od 31,05 km i se predviduva izgradba na pro~istitelna stanica za op{tina Strumica za fekalna otpadna voda.

Industriskite kapaciteti voglavno gi ispu{taat otpadnite vodi netretirani, direktno vo gradskata kanalizaciona mreà, a del vo re~nite korita na rekite Vodo~nica i Trkajna, kako krajni recipienti. Vo odredeni slu~ai postoi odreden pred tretman na otpadnite vodi (podatoci dobieni od usvoenata planska dokumentacija)i toa vo: -Industriskiot kapacitet Sankeramika vr{i mehani~ki tretman, pred da gi ispu{ti otpadnite vodi vo gradskata kanalizacija i za taa cel koristi kaskaden talo`nik; -Grozd - fabrika za alkoholni i bezalkoholni pijaloci, vo tretiraweto na otpadnite vodi koristi talo`nik, a potoa otpadnite vodi gi ispu{ta vo r.Vodo~nica i vo kanalizacionata mreà; -Industrijata za maslo”Al-Maks” po prethodno taloène gi ispusta otpadnite vodi vo gradskata kanalizacija;


-”Klanica” so prethodno taloèwe gi ispusta otpadnite vodi vo prirodniot recipient-rekata Vodo~nica.

Nepostoeweto na kolektorski sistem i vr{eweto na pred tretman, a potoa i na celosen tretman na otpadnite vodi e zna~aen problem, koj negativno se reflektira na ìvotnata sredina i kvalitetot na ìveeweto.

Karakteristi~no e da se istakne deka kvalitetot na vodata vo celost se sledi

preku Republi~kiot zavod za zdravstvena za{tita Skopje i Zavodot za zdravstvena za{tita vo Strumica.Kvalitetot na vodata na akumulacijata Turija e so vrednost od 2,0 BOD (mgr/IO2), a za akumulacijata Vodo~a vrednosta iznesuva 1,3 BOD (mgr/IO2). Op{tinata raspolaga so celosno opremena laboratorija za sledewe na kvalitetot na vodata, {to ima na~in na vlijanie za obezbeduvawe na zdravstveno ispravna voda za piewe.

Analizata i kontrolata na kvalitetot na vodata se gleda od slednata tabela:

Mesec Broj na merni mesta

Broj na primeroci

Prose~na mese~na koncentrac. (mg/m2)

Minimum - maksimum (mg/m2)

Broj na primeroci nad MDK*

Januari 4 4 97,3 76-134 0 Fevruari 4 4 239,5 183-298 0 Mart 4 4 81,1 53-97 0 April 4 4 148,8 106-170 0 Maj 4 4 166.0 154-178 0 Juni 4 4 130 110-163 0 Juli 4 4 117.3 91-149 0 Avgust 4 4 114.2 19.3-207 0 Septemvri 4 4 123.8 108-154 0 Oktomvri 4 4 72.3 63-80 0 Noemvri 4 4 229,3 221-246 0 Dekemvri 4 4 100,8 75-145 0 Vkupno-2005 48 48 135.0 53-298 0

7.1.3. Institucionalen aspekt

Od institucionalen aspekt so vodite upravuva Javnoto pretprijatie za komunalni dejnosti ”Komunalec”, koe ima 264 vraboteni. Cenata na potro{enata voda, koja ja utvrduva Sovetot na op{tinata, na predlog na komunalnoto pretprijatie, za doma}instvata iznesuva 31,20 den/m3, za stopanstvoto 43,87 den/m3 i tehni~kata voda 2,53 den/m3. Procentot na naplata na uslugata na godi{no nivo od strana na komunalnoto pretprijatie iznesuva 40%. Koli~inata na potro{ena voda iznesuva 4.964.000 m3/godi{no, od koi 624 150 m3 ili 12,5% e koli~estvo na potro{ena voda od industrijata. Potro{uva~kata na voda po ìtel iznesuva 0.151 m3/den.Podatocite za koli~inata potro{ena voda vkupno, vo industrijata i po glava na ìtel se dobieni od pra{alnikot za voda koj go dostavi rabotnata grupa za voda.

Cenata na vodata {to ja pla}aat potro{uva~ite e za okolu 100% povisoka od visinata na cenata {to se pla}a za vr{ewe na osnovnata dejnost na komunalnoto pretprijatie. Polovina od prihodite ostvareni po osnov na naplatenata cena na

vodata se investiraat vo realizacija MEAP Programata, koja po~na so realizacija vo 2001 godina so krediten potencijal od okolu 5,7 milioni evra, koi se investiraat vo izgradba na vodosnabditelniot i kanalizacionen sistem.

7.1.4. Irigacija Izgradenite akumulacii od vkupnata

povr{ina na zemjodelski povr{ini od 2400 ha, obezbeduvaat navodnuvawe na 322,1 ha ili 13,4 % vo 2004 god. za razlika od 2000 god. koga procentot na iskoristenost na irigacionite kapaciteti be{e 21,09%. Ova naveduva deka e potrebno da se zgolemi kapacitetot na irigacionite sistemi, preku izgradba na novi ili zgolemuvawe na postojnite.

Koristeweto na ve{ta~kite |ubriva e prisutno preku upotrebata na azotni |ubriva-2750 t, fosforni |ubriva-1000 t, ili vkupnata koli~ina na koristewe na |ubriva e 3750 t, {to e za 2% pove}e od 2000 god. Zgolemeno e koristeweto osobeno vo delot na fosfornite |ubriva koi vo 2004 god. se koristat so kapacitet od 1000 t, dodeka vo 2000 god. se koristele 980 t. Vo delot na


295

koristewe na pesticidite (podatoci za Strumi~kiot region) se koristat najpove}e insekticidi 23,75 t, fungicidi 12,5 t i herbicidi 5,25 t.

7.1.5. Poroi Poseben problem vo op{tinata, a pred

se vo gradot Strumica pretstavuvaat ~estite poroi, koi poteknuvaat od slivnite povr{ini nadvor od urbaniziranata zona i navleguvaat vo gradot vo vid na poroi posle atmosferskite pojavi.

Za odveduvawe na nadvore{nite vodi izgradeni se odvodni kanali: \upski I i \upski II so koi celosno ne se re{ava problemot. Vo funkcioniraweto na kanalite problem pretstavuva neredovnoto odrùvawe, golemite nanosi i obrasnatost so vegetacija.

Vo 2005 godina se otpo~na so izgradba na obodniot kanal za zafa}awe na porojnite vodi okolu gradot so sredstva od MEAP programata i se o~ekuva da se zavr{i do krajot na 2007 godina.

7.1.6.Obnovlivi izvori na energija a) Geotermalni vodi Op{tina Strumica raspolaga so golem

potencijal na geotermalni vodi ~ij kvalitet i kvantitet e nedovolno istraèn. Iskoristuvaweto na geotermalnite vodi vo zemjodelstvoto - oranèrii, za razvivawe na bawskiot turizam i zatopluvawe na gradot pretstavuva zna~aen ekonomski potencijal. Sekako za ova treba da se izgotvi soodvetna strate{ka studija koja }e go pokaè kvalitetot i kvantitetot na vodite, }e go utvrdi bilansot na vodite i }e se stavi vo funkcija na stopanskiot razvoj na funkcijata.

b) Proekt za iskoristuvawe na

obnovlivite izvori na energija (geotermalna,biomasa-biodizel i sl.)

Od 2004 godina vo op{tina Strumica

e vo tek Evropski nau~no-istraùva~ki proekt, so u~estvo na institucii od Albanija, Grcija, Bugarija, Srbija, Makedonija, Italija i Germanija. Sekoja od niv ima za zada~a da razraboti izdràna-odr`liva strategija za razvoj na karakteristi~na nedovolno razviena op{tina (mal region), bazirana na razvoj na alternativni izvori na energii. Od strana na MAGA(Makedonskata asocijacija za geotermalna voda) bea vklu~eni porane{nite op{tini Kukli{ i

Murtino, koi se sega del na op{tina Strumica. Se raboti za mnogu ozbilen anga`man, koj predviduva i asistencija za finansirawe na planiranite zafati po realizacijata na proektot (kraj na 2007 g.).

Proektot se vika RES Integration. Vo dosega{nite (mnogu {iroki) istraùvawa ispitani se site prirodni resursi, socijalni, ekonomski, obrazovni itn. uslovi i opredelen e sostavot na proektite koi }e ja komponiraat strategijata za razvoj na ovoj (Podbelasi~ki) region. Toa se: - Kompletirawe na sistem za snabduvawe so voda na 900 ha zemjodelski povr{ini( bunari i vodeni tokovi). Bunarite }e rabotat so pumpi na biodizel od sopstveno proizvodstvo; - Kompletirawe na sistem za navodnuvawe na prethodno navedenite povr{ini, koj treba da obezbedi optimalen plodored za maksimalno poizvodstvo na maslodajni kulturi; - Organizacija na otkup i skladirawe na maslodajni rastenija i nivna prerabotka vo biodizel; - Organizacija na plasman na biodizelot i predlog na konkretni dràvni merki za podr{ka; - Organizacija na sobirawe na {umski i rastitelni otpadoci; - Otkup na otpadocite i organizacija na skladirawe i proizvodstvo na briketi; - Organizacija na plasman na briketite i predlog na konkretni dràvni merki za podr{ka; - Pro{iruvawe na kapacitetot na geotermalnoto pole Bansko so u{te najmalku 2 eksploatacioni bu{otini; - Rekonstrukcija i modernizacija na geotermalniot sistem Bansko; - Organizacija na povolen plasman, odrùvawe i eksploatacija na solarni kompleti i instalacii;

Za site proekti se ve}e izraboteni fizibiliti studii, a vo tek e razrabotka na ekonomsko-finansiskata konstrukcija.

Organiziraweto na po{iroka konferencija za zapoznavawe so proektot vo Op{tina Strumica i Ministerstvoto za ekonomija e prolongirano za vo idnina.

Poseben problem vo nadminuvaweto

na sostojbite vo oblasta na vodite e nepostoeweto na zakonskaregulativa,odnosno Zakonot za vodi se u{te ne e donesen i usoglasen so standardite na Evropskata Unija. Kako rezultat na toa egzistira preklopuvawe na ingerenciite vo delot na


vodite, vo razli~ni organi na dràvata.

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST VODA

Dviè~k

i sili Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) Zaklu~ok

nab- duvawe so voda za piewe Otpadni vodi

- nepostoewe na vodosnabditelni sistemi za snabduvawe so voda za piewe vo 3 naselbi - nepriklu~enost na regionalniot s-em za vodosnabduvawe vo 4 naseleni mesta - koristewe na vodata za piewe kako tehnolo{ka voda vo indistriskite kapaciteti -nedoizgradenost na magistralnata i sekun-darnata distributivna mreà -postoewe na azbest cementnite cevki vo infrastrukturnite vodosnabditelni sistemi -nefunkcionirawe na izgradeniot rezervoar -zagubi na voda -necelosna pokrienost so kanalizaciona mreà -infrastrukturnata separaciona kanalizaciona mreà izvedena od azbest cementni cevki - necelosna izgradenost na atmosferskata kanalizaciona mreà -industriskite kapaciteti gi ispu{taat otpadnite vodi vo gradskata kanalizaciona mreà bez ili so delumen tretman -necelosno izgraden kolektorski system -nepostoewe na pro~estitelna stanica

-neiskoristenost na vodniot potencijal, - Kvalitetot na vodata se sledi po Pravilnik i e ispravna - podobruvawe na bilansot na vodite od akumulaciite -magistralnata mreà e zastapena so 51,25% a sekun-darnata mreà so 48,75% -distributivnata mreà e izgradena od azbest cemen-tnite cevki so vk. Dolìna od 4330m ili 54,12% -rezervoarot so kapacitet od 800m3 ne e vo funkcija -zagubite na voda vo infrastrukturniot vodosnabditelen sistem iznesuvaat nad 40% -30% od mreàta e vo lo{a sostojba - so kanalizaciona mreà se opfateni 9430 doma}instva ili 98% od vkupnoto naselenie - infrastrukturnata separaciona kanalizaciona mreà e vo dolìna od 95.827,31m {to pokriva 95% od gradot izvedena od azbest cementni cevki - kanalizacionata mreà za atmosferska voda e izgradena vo dolìna od 32,58km ili pokriva 90% od gradot - 5 industriski kapaciteti i 3 farmi gi ispus{taat otpadnite vodi vo re~nite korita i kanalizacijata - predvidena e izgradba na pre~istitelna stanica - akumulacija Turija za navodnuvawe do 360 000 m3/den, a Vodo~a 150 000 m3/den -vkupna koli~ina na koristewe na ve{ta~ki |ubriva e 3750t a od pesticidite se koristat najpove}e insekticidi 23,75t, fungicidi 12,5t i herbicidi 5,25 t.

- vlijanie vrz kvalitetot na ìvotot -negativno vlijanie vrz obezbeduvaweto na dovolna koli~ina za piewe -vlijanie vrz zdravjeto na lu|eto -nedovolni ekonomski efekti -degradacija na po~vata, -negativno vlijanie na florata i faunata -namaluvawe na kvalitetot na ìvotot -potencijalna opasnost od epidemii,vlijanie na zdravjeto na lu”eto -zagaduvawe na podzemnite vodi -zagaduvawe na re~nite tokovi -namaluvawe na kapacitetot na kanalizacionata mreà {to ne e dimenzionirana da gi prima otpadnite vodi od industrijata -izlevawe na kanalizciona voda na urbanite povr{ini

-Angaìrawe na lokalnite resursi -aplicirawe za sredstva od donatorite (DAI, KFW, UNDP i sl.), bankarskite institucii EBRD,i resornite vladini organi za rekonstrukcija na vodovodnata mreà i nejzino doizgraduvawe -aplicirawe na sredstva kaj navedenite institucii za izgradba na lokalni vodovodi vo trite naseleni mesta i priklu~uvawe na 4 naseleni mesta na regionalniot vodovoden sistem -sekojdnevna kontrola na vodata vo fabrikata za voda -se vr{at katadnevni analizi vo Zavodot za zdravstvena za{tita -izrabotka na studija za izgradba na infrastrukturnata mreà, kolektorski sistem i pre~istitelna stanica -aplicirawe za sredstva od resornite vladini organi, donatorite i me|unarodnite investitori za izrabotka i fazno realizirawe na studijata

- nepostoewe na magistralna i sekundarna distributivna mreà pretstavuva problem. -azbestcementnite cevki go namaluvaat kvalitetot na ìveeweto i zdravjeto na lu|eto -zagubite na vodi pretstavuvaat seriozen problem osobeno vo letniot period -neefektiraweto na rezervoarot vo g. Strumica go namaluva kvalitetot na ìveeweto - neizgradenosta na infrastrukturnata mreà, kolektorskiot sistem soglasno potrebniot kapacitet pretstavuva problem vo dimenzioniraweto na pre~istitelnata stanica


297

Irigacija

-nedovolnite kapaciteti na irigacionite sistemi, - zgolemena upotreba na ve{ta~ki |ubriva i pesticidi -propa|awe na vodostopanskite organizacii

-namaleni pridonesi vo zemjodelstvoto -proizvodstvo na hrana so nesoodveten kvalitet -promena na kulturite {to se proizveduvaat -negativno vlijanie vrz zdravjeto

-izrabotka na proekt za pro{iruvawe na kapacitetot na irigacionite sistemi soglasno potrebite na zemjodelstvoto -aplicirawe za sredstva kaj nadle`nite vladini organi i EBRD i donatorite za realizacija na proektot -poracionalno koristewe na vodite od irigacionite sistemi, vospostavuvawe reìm na koristewe -kontrolirano koristewe na hem. Za{titni sredstva -odrùvawe na sistemite za navodnuvawe

-zgolemenata upotreba na ve{ta~ki |ubriva i pesticide go namaluva kvalitetot na zemjodelskoto proizvodstvo od ekolo{ki aspekt -nedostatokot na voda od irigacionite sistemi vo letniot period e problem so ogled deka se multinamenski -re{avawe na problemot na vodostopanskite organizacii- nivno prestruktuirawe ili privatizacija

Dviè~k


Poroi -regulirawe na poroite

-postojat samo 2 odvodni kanali \upski I i \upski II koi nemoàt da go re{at problemot

-zagaduvawe na po~vata -zagaduvawe na re~nite tokovi -zagaduvawe na podzemnite vodi -namaluvawe na zemjodelskite i zelenite povr{ini -erozija -namaluvawe na kvalitetot na ìveeweto

-odrùvawe na sistemite za odveduvawe na porojnite vodi-kanalite za navodnuvawe -izgradba na novi kanali kako bi se zadovolile celosno potrebite

-nepostoewe na soodveten kapacitet na kanalite za odveduvawe na vodata od poroite

Dviè~k


Naplata -nedovolna naplata na uslugata

-naplatata na godi{no nivo iznesuva okolu 40%

-negativno vlijanie na obezbeduvawe na dovolno koli~estvo na voda -nesoodveten kvalitet na vodata -negativno vlijanie na mo`nosta za pro{iruvawe na vodovodnata mreà -problem na zamena na azbest cementnite cevki so ekolo{ki ispravni cevki

-podobruvawe na kvalitetot na vodata -stimulirawe na gra|anite za pla}awe na smetkite preku voveduvawe na subvencii, pla}awe na rati i kamatna politika -odvojuvawe na sektorot vo javnoto pretprijatie i davawe na vr{ewe na dejnosta na naplata na privatna firma (profitabilno rabotewe - kolku }e naplati }e ima profit)

-prestruktuirawe na javnoto pretprijatie vo segmentot na podobruvawe na naplatata -nedovolna naplata

Geotermalni vodi

-Neiskoristenost na geotermalnite vodi -neispitanost na kvantitetot i kvalitetot na geotermalnite vodi vo op{tina Strumica -nepostoewe na institucija za upravuvawe so vodite

-zagubi vo iskoristuvaweto na geotermalnite vodi -neadekvatna iskoristenost na geotermalnite vodi

- nedovolen razvoj na zemjodelstvoto - oranèriite, -namalen potencijal na turisti~kite kapaciteti od aspekt na iskoristuvawe na vodite -neiskoristuvawe na toplata energija od geotermalnite vodi za gradot

- izrabotka na studija za geotermalnite vodi i bilansot na vodite kako se rasporeduvaat -aplicirawe na donatori - Avstriskata tehni~ka pomo{ za izgotvuvawe i implementacija na studijata -vospostavuvawe na institucionalna ramka za upravuvawe so geotermalnite vodi

- nepostoewe na institucionalna ramka za upravuvawe so geotermalnite vodi


Dviè~k


Zakonska regulativa

- Nepostoewe na zakonska regulativa

- Izgradba i postoewe na infrastrukturni sistemi koi ne se soglasno standardite na Evropskata Unija (azbestcementni cevki i sl.) - Preklopuvawe na nadle`nostite vo oblasta na vodi vo razli~ni ministerstva - Neracionalno iskoristuvawe na sredstvata - Problemi so odrùvawe na infrastrukturnite sistemi

- Negativno vlijanie vrz kvalitetot na ìveeweto - Negativno vlijanie na zdravjeto na lu|eto - Nepovolno vlijanie vrz izgradbata na infrastrukturnite sistemi soglasno ekolo{kite standardi I standardite na EU.

- Donesuvawe na zakonskata regulativa za vodite - Donesuvawe na podzakonskite akti kako uslov za nejzino celosno funkcionirawe - Usoglasuvawe na regulativata so aktite na op{tinskite vladi.

- Nepostoeweto na zakonska regulativa go usporuva procesot na aproksimacija i implementacija na evropskite standardi.

7.1.7. REZIME NA SOSTOJBITE

(Voda) Niz teritorijata na Strumi~kiot

region te~at Rekite Strumica (s. Novo Selo) so kapacitet 608.400 m3/den, Turija (Dobra{inci) so kapacitet od 156.550 m3/den, Vodo~nica (s. Vodo~a) so kapacitet od 44.410 m3/den, Trkawa - 26.780 m3/den i Monospitovskiot kanal so 81.800 m3/den. Od hidrolo{ki aspekt op{tinata raspolaga so voden potencijal koj od kvaliteten i kvantiteten aspekt moè da se oceni kako povolen.

Na baza prethodno iznesenite sostojbi, moè da se konstatira deka problemite vo ovaa oblast se vo dinami~na faza na nadminuvawe, {to pokaùva efikasno i organizirano funkcionirawe na op{tinskata vlada i nejzinite institucii.

Vo delot na vodosnabduvaweto se postignati zna~ajni rezultati so dimenzioniraweto na vodosnabditelnite sistemi soglasno potrebite na naselenieto no kako problemi moè da se evidentiraat slednive:

• zastarenost na vodosnabditelnata mreà i nesoodvetniot kvalitet,

• necelosna pokrienost na naselenite mesta vo op{tinata so vodosnabditelni sistemi,

• nepostoene na uredi za dezifincirawe na vodata kaj lokalnite vodovodi,

• nedoizgradenost na magistralnata i sekundarnata mreà vo gradot Strumica,

• usoglasuvaweto na kapacitetot na filter stanicata i nejzino

dimenzionirawe soglasno potrebite na naselenieto,

• postoewe na alternativni izvori vo uslovi na nepredvideni su{ni periodi.

• Nepostoewe na zakonska regulativa Opfa}aweto na otpadnite vodi,

komunalnite, atmosferskite, industriskite i porojnite, vo zna~aen segment e identifikuvano i prevzemeni se odredeni merki preku izgradba na soodvetni sistemi za nivno nadminuvawe.

7.2. O T P A D

Vo Op{tina Strumica ima dve deponii i toa: deponija [apkar za komunalen cvrst i inerten otpad od vremen karakter kaj selo Trkajna so povr{ina od 2,38 (ha) - i deponija za sanitaren i industriski otpad vo selo Dobra{inci, so povr{ina od 3,4(ha). Vkupnite koli~ini koi {to se deponiraat - isfrlaat dnevno iznesuvaat 62,3 toni od koi na vremenata deponija 26,6 toni ili 42,6 %, a na deponijata za industriski otpad 35,7 toni ili 57,3%. Dnevnata produkcija na komunalen otpad po ìtel, soglasno priloènite podatoci iznesuva 0,538 kg/den.

Za upravuvaweto so otpadot vo op{tinata (sobirawe,transportirawe i deponirawe), osnovano e javno komunalno pretprijatie. Komunalnoto pretprijatie e osnovano pooddelno po punktovi i nivniot broj iznesuva 3 817, vo koi se isfrla 35 000 kg. otpad na den. Pretprijatieto raspolaga so {est komunalni vozila so zafatnina od 1 do 1,5 m3. Ne postojat pretovarni stanici i drugi formi na selekcija i separirawe na


299

otpadot, ekolo{ki dvorovi, sobirni punktovi i sl. Vo sferata na upravuvaweto so komunalniot otpad vo ramkite na op{tinata e vraboten komunalen inspektor ~ija ingerencija e da go eliminira isfrlaweto na otpadot na mesta {to ne se predvideni za taa cel. Vo Op{tinata se locirani povr{ini na divi deponii-|ubri{ta na koi se deponira inerten otpad, koi se nao|aat pokraj tranzitniot pat so povr{ina od 3 000 m2, i koli~ina na otpad od 309 600 kg.

Na patot za Banica postoi |ubri{te so povr{ina od 1 400 m2 so koli~ina 81 500 kg. Nekontroliranoto isfrlawe na otpadot pretstavuva seriozen problem za za{titata na ìvotnata sredina i kvalitetot na ìveeweto na naselenieto.

Na osnova vaka utvrdenata sostojba neophodno e prezemawe merki i aktivnosti od strana na op{tinata i institucijata koja {to upravuva so otpadot da izvr{i sanacija, rekonstrukcija i revitalizacija na degradiranite prostori koi se potencijalna opasnost po zdravjeto na naselenieto. Vo dosega{niot period soglasno dadenite podatoci sanirani se 4 400 m2 degradirani povr{ini so divi deponii - |ubri{ta, {to iznesuva 85% od vkupno degradiranite povr{ini vo op{tinata.

Po odnos na deponiraweto na otpadot na prethodno iznesenite lokacii va`no e da se istakne deka od odgovorite na pra{alnikot se konstatira deka se vodi kontrola za izbegnuvawe na zagaduvawe na vodite, deponiskoto dno so otpaden iscedok

i po~vata. Na ovoj plan e evidentirano postoewe na gas koj {to voobi~aeno se producira posle pet godini od postoeweto na deponijata, a koj moè da se iskoristi za proizvodstvo na energija {to e slu~aj vo razvienite zemji.

Vkupnata koli~ina na otpad koj {to se producira godi{no iznesuva okolu 22 380 toni, od koi 12 260 toni e komunalen i drug neopasen otpad ili 54,7% , 7 060 toni industriski neopasen otpad ili 31,5%, 1 500 toni inerten otpad ili 6,7%, 780 toni opasen otpad ili 3,4% i 780 toni medicinski otpad ili 3,4%.

Strukturata na generiraniot otpad po izvori na sozdavawe vo tekot na godinata e kako {to sleduva: otpad od doma}instva - 7 420 toni od koj 6 820 toni ili 91,9%e komunalen i drug neopasen otpad, dodeka 600 toni ili 8,1% e otpad od inertno poteklo;

• otpad od industrija - 9 080 toni od koj 2 180 ili 24% e komunalen i drug neopasen otpad, 6000 toni ili 66% e industriski neopasen otpadi i 900 toni ili 10% inerten otpad;

• otpad od administrativno - delovni objekti - 4320 toni od koj 3 260 toni ili 75,4% e komunalen i drug neopasen otpad i 1 060 toni ili 24,6% e industriski neopasen otpad;

• Otpad od medicinski ustanovi - 780 toni.

Set na indikatori koi ja pokaùvaat sostojbata vo oblasta na upravuvaweto so otpadot

Kol. na vkupno sozdaden otpad (t/den) 81,6 % udel na komunalen otpad 56,8 % udel na dr. neopasen otpad / % udel na ind. neopasen otpad 32,6 % uden na inerten otpad 6,9 %udel na opasen otpad 3,7 % na sobirawe na komunalniot otpad vo op{tinata

75%

% na naplata za kom. ulugi 40% % na selektiran opasen otpad / % na selektirawe na sekundarni surovini /

Vo Op{tinata se vr{i samo sobirawe,

transportirawe i deponirawe na otpadot, {to zna~i deka nepostoi integralno upravuvawe so cvrstiot otpad. Vakviot na~in na upravuvawe so otpadot ja nametnuva potrebata od vgraduvaweto na fazite na selektirawe, separirawe, tretman,

prerabotka i skladirawe na otpadot soglasno standardite na Evropskata Unija i donesenata zakonska regulativa. Vakvoto integralno upravuvawe so otpadot vo op{tinata ima vlijanie na ekonomskite, socijalnite i prostornite efekti vo razvojot. Od tie pri~ini se nametnuva


potrebata od selektiven pristap vo tretiraweto na otpadot i negovata prerabotka so {to se obezbeduva poracionalno iskoristuvawe na zemjenite povr{ini i se zgolemuva vekot na eksploatacija na deponiite. Kako nu`nost se nametnuva izgradbata na Kapacitet za reciklaà na otpadot.

So voveduvawe na primarna selekcija na otpadot na mestoto na negovoto nastanuvawe i selektirawe-separirawe na cvrstiot komunalen otpad vo kapacitetot preku izdvojuvawe i prerabotka na plastikata, hartijata, metalot, kako i proizvodstvoto na kompost od organskiot otpad }e se ostvarat ne samo ekonomski rezultati od iskoristuvaweto na otpadot, tuku }e se podobri i kvalitetot na ìveeweto .

Soglasno zakonskata regulativa vo oblasta na otpadot koja e aproksimirana so standardite na Evropskata Unija sekoj subjekt koj {to sozdava otpad e dolèn da prevzeme merki za negovo tretirawe soglasno zakonskite re{enija. Zna~ajno e deka e predvideno selektivno upravuvawe so otpadot pred negovoto deponirawe na lokaciite predvideni za taa cel.

I vo delot na organskiot otpad decidno e utvrdeno deka istiot treba da se kompostira, odnosno nesmee da se me{a so drugite vidovi na otpad i nepreraboten da se deponira. Za seto ova vo zakonot se predvideni vremenski rokovi. Vakvite re{enija vo zakonskata regulativa sozdavaat

obvrska za op{tinite da donesat programi, kako planski dokumenti za nivna implementacija.

Va`no e da se istakne deka soglasno planskite dokumenti predvideno e regionalno upravuvawe so otpadot. So toa }e se eliminira postoeweto na lokalnite op{tinski deponii, i namesto niv }e se lociraat pretovarni stanici od koi }e se sobira, transportira i deponira otpadot na regionalnite deponii. Ova e predvideno da se realizira i vo regionot na Jugo-isto~na Makedonija odnosno vo regionot na op{tina Strumica. No, se do vospostavuvawe na vakviot sistem na upravuvawe vo op{tinata treba da se obezbedi organizirano sobirawe i tretirawe na otpadot, isto da bide selektivno i na deponijata da zavr{uva samo mal del od generiraniot otpad (svetskite iskustva pokaùvaat deka od vkupno generiraniot otpad samo 10% zavr{uva na deponija).

Rekultivizacijata i revitalizacijata na degradiranite prostori so |ubri{ta treba da se re{i preku donesuvawe na programa i restriktivna kaznena politika za prekr{itelite preku funkcionirawe na komunalnata inspekcija soglasno zakonskite re{enija.

Vo op{tinata posebna uloga ima nevladiniot sektor i negovite aktivnosti vo delot na kampawite za upravuvawe so otpadot i podigaweto na svesta kaj gra|anite. Vo ovaa smisla e zabeleìtelna aktivnosta na nevladinata organizacija Planetum.

I Z V E [ T A J

ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST OTPAD

Dviè-~ki sili

Komunalen i drug neopasen otpad Industriski neopasen i inerten otpad

Pritisok - Nepostoewe na integralno upravuvawe so otpadot - Nepostoewe na organizirano isfrlawe na otpadot - Postoewe na divi deponii i |ubri{ta koi degradiraat 4 400m2 zemji{te - Neadekvatno i neselektivno deponirawe na otpadot na

Sostojba - Delumno uredena op{tinska deponija (|ubri{te) - Degradirawe na terenot i okolinata - Zagaduvawe na vozduhot od sogoruvawe na otpadot - Nekontro-lirano rasfrluvawe na otpadot (atmosferskite pojavi i sl.) Neiskoristenost na finansiskite sredstva za

Vlijanija - Isfrlawe na otpad koj moè da se iskoristi kako surovina - Namalen kvalitet na ìveewe - Zagrozuvawe na zdravjeto na naselenieto - Zgolemena povr{ina na degradirano zemji{te - Namaluvawe na povr{inata na zemjodelskoto zemji{te - Nesoodveten

Reakcija (Odgovor) - Voveduvawe na integralno upravuvawe so otpadot preku usvojuvawe na programa -Organizirawe na primarna selekcija i separirawe na otpadot na mestoto na nastanuvawe ili na specijalni punktovi -Urbanizirawe na lokaciite koi {to se koristat za deponirawe i voveduvawe na sovremena tehnologija na deponirawe - Izgradba na kapacitet za reciklaà -Institucionalno zajaknuvawe na kapacitetot na javnoto pretprijatie -Rekultivizacija i revitalizacija na degradiranite prostori - |ubri{ta - Organizirawe na kampawi za podigawe na svesta - Organizirawe na mediumski

Zaklu~ok - Postoeweto na neurbanizirana deponija i nesoodvetna tehnologija na deponirawe e problem {to vlijae na kvalitetot na ìveeweto i zdravjeto


301

op{tinskata deponija (62,3 toni otpad / den) - Palewe na otpadot - naplata na komunalna usluga iznesuva 40% - Nepostoewe na organizirano i selektivno isfrlawe na otpadot - Se isfrla na neurbaniziran prostor za deponirawe - Necelosno opfa}awe na industriskiot otpad

podobruvawe na kvalitetot na uslugata - Delumno uredena op{tinska deponija (|ubri{te) -Nekontrolirano postoewe na industriski inerten otpad vo krugot na industriskite kapaciteti - Nesoodveten transport na otpadot do lokacijata {to se koristi

kvalitet na zemjodelskite produkti - Postoewe na opasnost od zagaduvawe na podzemnite vodi - Namaluvawe na produktivnosta zaradi kontaminiranata sredina - Degradirawe na povr{ini - Nesoodveten kvalitet na zemjodelskite produkti - Postoewe na opasnost od zagaduvawe na podzemnite vodi

kampawi - U~estvo vo proektot za regionalna deponija - Redovno i navremeno sobirawe na otpadot - Realizirawe na kaznena politika soglasno zakonot za prekr{itelite koi go isfrlaat otpadot na mesta nepredvideni za taa cel - Organizirano sobirawe i otkup - Sorabotka pome|u javniot i nevladiniot sektor - Prestruktuirawe - privatizacija na sektorot za naplata vo pretprijatieto (rabota na profitabilen princip)

- Tretirawe na otpadot na samoto mesto na nastanuvawe

- Redovna inspekcija na industriskite kapaciteti vo delot na upravuvaweto so otpadot - Voveduvawe na primarna selekcija i selektirawe na otpadot - Sorabotka na javniot, industriskiot i nevladiniot sektor - Organizirano sobirawe, transportirawe i deponirawe na otpadot - Zapoznavawe na menaxerskite timovi na industriskite kapaciteti za merkite {to soglasno zakonot treba da gi primenat vo praksata

- Postoeweto na neurbanizirana deponija i nesoodvetna tehnologija na deponirawe e problem {to vlijae na kvalitetot na ìveeweto i zdravjeto

Iskoristeni vozila

- Golem broj na havarisani vozila

- Zafa}awe na slobodni javni povr{ini

- Nema negativno vlijanie vrz lu|eto

- Organiziran otkup, deponirawe i prerabotka na havarisanite vozila

- Ne pretstavuva seriozen problem

7.2.1. REZIME NA SOSTOJBITE (Otpad)

Na osnova izvr{enata analiza se konstatira deka vo op{tina Strumica ne postoi integrirano upravuvawe so otpadot. Osnovnite aktinvnosti na ovoj plan se naso~eni kon sobirawe, transportirawe na otpadot na dvete deponii Dobra{inci i [apkar-Trkajna .

Integriranoto upravuvawe so otpadot pretstavuva re{enie koe ovozmoùva soodvetno nadminuvawe na konstatiranite problemi so otpadot soglasno zakonskite re{enija, a so koi se ovozmoùva sozdavawe na novi rabotni mesta, ostvaruvawe na finansiski pridobivki (za{tedi vo transportnite tro{oci, tro{oci vo deponirawe na otpadot i namaluvawe na tro{ocite za uvoz na vakvite materijali), poracionalno iskoristuvawe na zemji{teto, namaluvaweto na negovata degradacija, podobruvawe na zdravjeto na lu|eto i socijalni efekti.

So postojniot na~in na upravuvawe so otpadot koj se bazira na celosno deponirawe na sobraniot otpad vo zna~itelna merka se namaluva kvalitetot na ìveeweto i e neprifatliv od aspekt na za{tita na ìvotnata sredina. Na ovoj na~in se uni{tuvaat i reciklabilnite materijali, {to pretstavuvaat zna~aen potencijal na op{tinata, so nivnoto deponirawe.

Sostojbata vo upravuvaweto so otpadot ja optovaruva i postoeweto na dvete divi deponii - |ubri{ta, koi {to se nao|aat na senzibilni lokacii pokraj tranzitnata i lokalnata soobra}ajna mreà.

Kapacitetite na javnoto komunalno pretprijatie se vo dimenzija {to ne moè vo celost da gi zadovolat uslugite za voveduvawe na sistemot za integralno upravuvawe so otpadot. Od prethodno navedenite analizi moè da se konstatira deka pretprijatieto ne raspolaga so dovolna mehanizacija i urbana oprema, a pred se, so organiziran sistem na rasporeduvawe i organizirawe na sistemot na sobirawe, transportirawe i deponirawe na otpadot.

Vo oblasta na otpadot Op{tina Strumica raspolaga so zna~itelen potencijal


na reciklabilni cvrsti otpadni materii i organski otpad koi {to moàt da se iskorisat vo ekonomski celi.

Zaradi sogleduvane na kvantitetot i kvalitetot na egzistirane na nerazgradivi organski zagaduva~i (POPs) vo op{tinata potrebno e da se vospostavi tesna sorabotka so kancelarijata vo Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirane i evidentira sostojbata na toj plan preku izrabotka na Studija i vospostavuvane na monitoring.

Evidentirani problemi: • neintegrirano upravuvawe so

cvrstiot otpad, • neiskoristuvawe na reciklabilni

cvrsti otpadni materii , • otpadot se sobira, transportira i

deponira bez selekcija i separirawe, • lokaciite koi se koristat za deponii

se neurbanizirani i nesoodvetni, • nepostoewe na tehnologija na

deponirawe soglasno utvrdenite standardi,

• postoewe na divi deponii - |ubri{ta, • institucionalnite kapaciteti na

Javnoto pretprijatie se nesoodvetni za voveduvawe na sistemot za integralno upravuvawe so otpadot,

• namalena naplata na uslugata, • podignuvawe na komunalniot smet od

site doma}instva od Gradot Strumica. 7.3. PRIRODA Op{tina Strumica raspolaga so golemi

prirodni kapaciteti i toa kako vo rudarstvoto, zemjodelstvoto, sto~arstvoto, {umarstvoto, sobiraweto na lekovi i drugi vidovi na rastenija, sobiraweto na polàvi, lovot i ribolovot, turizmot.

Vo oblasta na rudarstvoto raspolaga so rudata surov felspat i surov kalcium karbonat, so kapacitet na rudarskite postrojki - melnica od 8 toni /~as i drobilnica 100 toni/~as. Koli~inite na iskopana ruda variraat po godini i se dviàt od 41.386 toni vo 1999 godina do 34.021 toni vo 2004 godina {to pokaùva namaluvawe od 17.8%. Najgolemi koli~ini na iskopana ruda ima vo 2001 godina vkupno 50.698 tona.

Spored vidot na iskopanite mineralni surovini vo periodot od 1999 do 2004 godnia iskopani se vkupni koli~ini na surov felspat 147.771 toni od koi najgolema koli~ina e iskopana vo 1999 godina 25.698 toni ili 17,3% dodeka vo 2004 godina se

iskopani 15,5%. Suroviot kalcium karbonat vo analiziraniot period e iskopan vo vkupna koli~ina od 106.910 toni, so toa {to nejgolemata koli~ina na iskopana ruda e vo 2001 godina 30.249 toni ili 28,2%, dodeka vo 2004 godina se iskopani 11.100 toni ili 10,3 %. I vo dvata slu~aja evidentno e namalenata koli~ina na iskopana ruda vo poslednata godina.

7.3.1 Zemjodelstvo

Op{tina Strumica e op{tina so tradicionalno razvieno zemjodelsko proizvodstvo. Vkupnata zemjodelska povr{ina vo hektari (ha) iznesva 11.825 od koja se zasaduvani 5.378(ha) godi{no od 1999 do 2004 godina ili toa e 45.4%.

Od zemjodelskite kulturi koi {to najmnogu se zasaduvaat vo 2004 godina na prvo mesto se ìtnite kulturi so 2.383(ha) ili 44,3%, gradinarskite kulturi so 1.640(ha) ili 30,4%, fura`nite kulturi so 480(ha) ili 8,9%, industriski kulturi 580(ha) ili 10,7%, maslodajni kulturi 38(ha) ili 0,7%, ovo{ni kulturi 120(ha) ili 2,2%, i lozovi kulturi 137(ha) ili 2,5%. Karakteristi~no e deka zasadenite kulturi po analiziranite vidovi se vo ramkite na povr{inite od 1999 godina. Po odnos na upotrebenite herbicidni sredstva od priloènite podatoci dadena e sostojbata za 2004 koga se upotrebeni 7,3 (t), a vo istata godina koli~inata na upotrebeni insekticidi iznesuva 34(t), fungicidi 18,05(t) i ostanato 11,87(t) ili vkupno se upotrebuvaat 71,2(t) na hemiski sredstva. Vakvata upotreba na ve{ta~ki hemiski sredstva treba da bide kontrolirana i soglasno standardite na Evropskata Unija vo naredniot period so ogled deka ekolo{kite kriteriumi se dominantni pri plasmanot na zemjodelskite proizvodi na Evropskiot Pazar. Na ovoj plan e neophodno vospostavuvawe na baza na podatoci za kontrola na koristeweto na vesta~ki |ubriva i pesticidi vo zemjodelstvoto.

7.3.2. Sto~arstvo Op{tina Strumica vo 2004 godina

raspolaga so stoka i toa: 3.810 grla ovci, 2.120 grla kozi, 2.400 grla goveda, 3.600 grla sviwi i 10.500 koko{ki. Karakteristi~no e deka vo op{tinata nema privatni sto~arski farmi. Brojot na odgleduvanite grla ne se menuva po godini.


303

7.3.3. [umarstvo Vkupnata povr{ina pod {umi vo

op{tina Strumica iznesuva 18.860 (ha) - visokostebleni spa|aat: buka

1.373(ha) ili 7,2%, gorun - 243(ha) ili 1,2%, crn bor - 570(ha) ili 3,0%, nasadi i kulturi 12(ha) ili 0,06% i ~tinari 122(ha) ili 0,6%.

- niskostebleni povr{ini spa|aat: buka 353(ha) ili 1,8%, gorun 4.539(ha) ili 24%, blagun 2.198(ha) ili 11,6%, ploska~ 6.491(ha) ili 34,4%, B.gaber 1.161(ha) ili 6,1%, O. lisjari 1.199(ha) ili 6,3% i O. ~etinari 30(ha) ili 0,1% i {ikari 568(ha) ili 3,0%.

Soglasno sopstvenosta 9,2% se vo privatna sopstvenost.

Upravuvaweto so {umite e vo nadle`nost na pravnite subjekti: Makedonski {umi, Strumi~ki sliv i Komunalec. Navedenite subjekti vodat grià i za reprodukcija na {umskiot fond so zasaduvawe na sadnici, so toa {to aktivno e vklu~en i nevladiniot sektor.

Povr{inite na ise~eni {umi se dviàt od 228(ha) vo 1999 godina do 315(ha) vo 2004 godina {to e za 38% pove}e. Analiziraj}i po godini moè da se konstatira deka mkoli~inata na ise~enite {umi varira od 228(ha) vo 1999 godina, 266(ha) vo 2001 godina, 286(ha) vo 2002 godina, 315(ha) vo 2004 godina, 326(ha) vo 2003 godina i 329(ha) vo 2000 godina. Od priloènoto moè da se konstatira deka se~ata na {umi e kontrolirana i istata ima oddr`liv razvoj.

Po odnos na vidovite na ise~eni {umi poodelno po godini procentot e podednakov i se dviì 20% kaj bukata, 75% kaj dabot i 5% kaj ostanatite vidovi na drvna masa. Zna~ajno e da se sitakne deka osobena grià se vodi za obnovuvawe na {umskiot fond so zasaduvawe na novi povr{ini na {uma, pri {to najgolem iznos ima vo 2001 godina 90,73(ha), pa 2004 80,32(ha). Seto ova ukaùva na faktot deka {umskoto stopanstvo vodi grià za oddrìva se~a i reprodukcija na {umskiot fond.

7.3.4. Sobirawe na lekoviti i drugi

vidovi na rastenija So ovaa dejnost se zanimava so TPPS -

SPIN Otkupna stanica za lekoviti bilki Strumica. Koli~inata na sobranite rastenija se dviì od 168.800(kg) vo 1999 godina do 178.200(kg) vo 2004 godina {to e zgolemuvawe za 0,5%.

7.3.5. Sobirawe na polàvi Vo op{tina Strumica od prikaànite

podatoci evidentno e deka zna~itelen broj od naselenieto se zanimava so sobirawe na polàvi kako ekonomska aktivnost. Na ovoj plan od 1999 do 2004 godina se sobirani po 100.000(kg) godi{no. Ili vkupno 500.000(kg).

7.3.6. Lov i ribolov Vo op{tinata egzistiraat tri

lovi{ta. Broj na lica koi se zanimavat so lov se 500. Soglasno izdadenite dozvoli za lov moè da se konstatira deka lovnite dru{tva vodat grià za oddrìva reprodukcija na lovniot dive~. Brojot na izdadeni dozvoli vo 2004 godina iznesuva 430, {to e za 30 dozvoli pove}e od 1999 godina. Vo 2004 godina odstrelan e korisen dive~ vo iznos od 680, dodeka {teten 1.600. Najgolem broj na uloven dive~: vo 2004 godina po vidovi, koj spa|a vo kategorijata na korisen dive~ se: zajaci, fazani, erebici, polki, kamenarki, podpolo{ki i divi sviwi, dodeka od {tetniot dive~ odstrelani se: lisici, kunari, volci i perjest {teten dive~.

[to se odnesuva do ribolovot postojat nekolku lokacii za ribolov i toa: reka Strume{nica, brana Turija i brana Vodo~a. So ribolov se zanimavaat 250 lica. Brojot na izdadeni dozvoli vo 2004 godina iznesuva 120 za razlika vo 1999 godina koga bea izdadeni 85 {to e za 41% pove}e. Koli~inata na ulovenata riba se dviì od 2.800(kg) vo 1999 godina do 2.500(kg) vo 2004 godina. Zastapeni vidovi na ulovena riba po godini se: crvenoperkata, kara{ot i krapot.

Kako zagrozeni rastitelni vidovi se vodat :

Sorbus domestica, Sorbus aucuparia, Sorbus tormirialis, Prunus spinoza, Ramnus angula, Juniperus comunis, Grategus monogyna, Capsicum annum, dodeka kako endemi~ni rastitelni vidovi se: ass. Osmundo- Thelipteretum, assScirpo – Alopecuretum cretici, ass. Periploco – Alnetum glitinozae, ass Alnetum viridis.

Organizirane na kampawi za zapoznavawe na naselenieto so endimi~nite vidovi na rastenija i nivnata za{tita. Vo op{tinata postojat slednite ustanovi vo ~ija nadle`nost e za{titata na prirodata: Veterinarna stanica Strumica, Zavod za zdravstvena za{tita M@SPP, Institut za ju`ni zemjodelski kulturi, Veterinarna stanica - Strumica MZ[V, Agencija za pottiknuvawe na razvoj na zemjodelstvoto MZ[V. Vo op{tinata se izdadeni tri koncesii za lov i dve za ribolov.


I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST PRIRODA

Dviè~ki sili

Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor)

Zaklu~ok Pretpos-tavki

Zemjodelstvo

Kapacitet na obrabotliva povr{ina od 11.825(ha) Obrabotuvana povr{ina 5.378(ha)

Nema podatoci za koristewe (kvalitet i kvantitet) na ve{ta~ki {|ubriva i hemiski za{titni sredstva

Proizvodstvo na nekvalitetni zemjodelski proizvodi.

Zgolemuvawe na informiranosta na zemjodelcite za posledicite predizvikani od nekontroliranata upotreba na vve{ta~ki |ubriva Zgolemuvawe na kontrola od nadle`ni organi

So ogled na golemiot proizvodstven kapacitet moè da se smeta kako seriozen problem

Realno e da se o~ekuva ova da pretstavuva problem i vo idnina

Sto~arstvo

Odgleduvawe na: Ovci: 3.810 Kozi: 2.120 Goveda: 2.400 Sviwi: 3.600 Koko{ki: 10.500

Konstanten broj na ìvotinski grla

Nema pogolemo vlijanie vrz prirodata

Pottiknuvawe na sto~arstvoto -Iskoristuvawe na arsko |ubrivo vo zemjodelstvoto

Ne pretstavuva problem

/

[umarstvo

Vo op{tinata ima 18.860(ha) pod {umi. Se~ewe na {umite

- Nekonstantno po{umuvawe -Po{umuvaweti e okolu 20% vo odnos na se~ata na {umite

- Poplavi - Devastacija na vegetacijata - Pojava na erozija

- Prezemawe na kazneni merki -Po{umuvawe na novi povr{ini - Kampawi za podigawe na javnata svest

Nedovolnoto po{umuvawe pretstavuva problem

/

Lov

Lovi{ta: 3 Broj na lica koi se zanimavaat so lov 500.

Nezakonsko lovewe. Namalen e brojot na uloven korisen dive~.

- Zagrozuvawe na vidovite

- Zabrana za lov - Zgolemuvawe na kontrolata - Kazneni merki

Nezakonskiot lov pretstavuva problem

Ribolov

Lokacii za ribolov: reka Strume{nica, brana Turija, brana Vodo~a Broj na lica koi se zanimavaat so ribolov 250

Konstantni uloveni koli~ini na riba

Nema pogolemo vlijanie vrz prirodata

Poribuvawe na akumulacii

Ne pretstavuva problem

/

Turizam

Turisti~ki kapaciteti so 490 legla. Okolu 100.000 no}evawa godi{no

Ne postojat sistemi za tretman na otpadnite vodi vo turisti~kite kapaciteti. Otpadnite vodi se spu{taat vo septi~ki jami Postoi otpad na izletni~ki mesta.

Mo`nost za zagaduvawe na podzemnite vodi. Zagaduvawe na prirodata od izletni~kite mesta

Izgradba na pre~istitelni stanici spored standardite

Otpadnite vodi od turisti~kite kapaciteti se problem Problemot so zagaduvaweto od izletni~kite mesta e realno mal.

So ponatamo{no razvivawe na turiznot problemot so otpadnite vodi od smesuva~kite kapaciteti moè da se zgolemi


305

7.3.7.REZIME NA SOSTOJBITE (Priroda) Op{tinata Strumica raspolaga so

priroden potencijal koj {to pokaùva odr`livost vo negoviot razvoj. Osven rudarstvoto kade e prisutno iskopuvaweto na mineralnite surovini surov felspat i surov kalcium karbonat vo op{tinata nema drugi rudarski potencijali. Koristeweto na rudnoto bogatstvo se vr{i ramnomerno po godini {to ukaùva na odrìvosta na negovata eksploatacija. Ekspolotacijata na mineralnite surovini nema posebno vlijanie na prirodata i prirodnite resurski odnosno ne go zagrozuva biodiverzitetot.

Zemjodelskoto proizvodstvo e zastapeno so zasaduvaweto na zemjodelskite kulturi: ìtni, gradinarski, fura`ni, industriski, maslodajni, ovo{ni i lozovi. Zaseanite povr{ini pod navedenite zemjodelski vidovi od 1999 do 2004 godina ne pokaùvaat zna~ajni razliki.

So ogled kvalitetot na proizvodstvoto ovoj region treba da e izvozno orientiran i da se iskoristat povolnostite za sozdavawe na uslovi za negovo afirmirawe za proizvodstvo na ekolo{ki ~ista hrana.

Razviena e dejnosta na sobirawe na lekoviti i drugi vidovi na rastenija so koi raspolaga op{tinata za koja {to e osnovana otkupna stanica. Osven sobiraweto na èlkite koe ne egzistira vo op{tinata evidentna e angaìranosta na naselenieto okolu sobiraweto na polàvi koe e vo iznos od 100.000 (kg) godi{no. Lovot i ribolovot se prisutno vo op{tinata i istite se organizirani preku love~kite dru{tva.

Evidentirani problemi se : -Prisutna e upotreba na ve{ta~ki

|ubriva i hemiski za{titni sredstva, ~ij kvalitet i kvantitet na koristewe ne e celosno utvrden;

-Upotrebata na hemiskite sredstva vo zemjodelstvoto e nekontrolirana,

-Individualnoto odgleduvawe na ovci, kozi, goveda, sviwi i koko{ki, bez postoewe na farmerski tip na sto~arsko proizvodstvo,

-Vo odnos na {umarstvoto, op{tinata raspolaga so {umski potencijal, kade se prisutni visokostebleni i niskostebleni drvni rastenija. Op{tinata raspolaga so odr`livo upravuvawe so {umite, odnosno realizira godi{ni programi za nivna se~a i reprodukcija,

- Op{tinata raspolaga so endemi~ni vidovi na rastenija od koi osum vidovi spa|aat vo kategorijata na zagrozeni.

7.4. PO^VA Podra~jeto na op{tinata prete`no e

pokrieno so po~vi od I bonitetna klasa-aluvijalni, aluvijalni-karbonatni i deluvijalni-karbonatni po~vi.

Samo mal del od atarot od selo Banica e pokrien so po~vi od III bonitetna klasa (karbonatna rendzina) i vo Strumica severoisto~no od periferijata na gradot do selo Dabile se protegaat po~vi od VII bonitetna klasa so 26% od obrabotlivoto zemji{te na ovie dva atara - halomoformni (soleni) po~vi solon~ak i solanec kade se javuvaat plitki i silno zasoleni podzemni vodi. Povr{inata na produktivnoto zemji{te vo atarot na selata Dobrejci, Banica, Gradsko, Baldovci, Prosenikovo, Kukli{ i gradot Strumica iznesuva 9.035(ha). Od toa na zemjodelko zemji{te otpa|a 7.298(ha) ili 80,7%, na {umsko zemji{te 1.737(ha) ili 19,3%.

Strukturata na zemjodelskoto zemji{te zastapena e: obrabotlivo zemji{te 7.060(ha) ili 83% i pasi{ta 1.228(ha) - 17%. Strukturata na obrabotlivoto zemji{te e zastapena so oranici i bav~i 5.180(ha) - 85,7%, ovo{tarnici 234(ha) - 3,8%, lozje 393(ha) - 6,2% i livadi 263(ha) - 4,3%.

Od obrabotlivoto zemji{te vo atarite na katastarskite op{tini preovladuvaat oranici i bav~i. Pove}egodi{ni kulturi odnosno lozja i ovo{tarnici zastapeni se samo so 10% .

Pasi{tata koi se najmnogu zastapeni vo atarot na gradot Strumica - 68% se degradirani i nemaat visoki fura`ni svojstva dodeka {umite koi najmnogu se zastapeni vo Kukli{ 78%, Banica i Strumica spored postojniot {umski fond i karakteristikite na terenot imaat realni uslovi za pogolemo {umsko proizvodstvo.

Strukturnata zastapenost na katastarskite klasi na obrabotlivoto zemji{te pokaùva relativno dobar odnos. Najmnogu se zastapeni najakvalitetnite klasi I, II, III so 79,8% so sporedba so IV i V klasa 20,2% za koi spored reljefnite karakteristiki i pedolo{kiot sostav postoi mo`nost da bidat prenameneti vo pointenzivno iskoristuvawe.

Vo strukturata na imotnata sostojba na obrabotlivite povr{ini individualniot sektor zafa}a 75,7%. Od op{testveniot sektor 24,3% od obrabotlivoto zemji{te.


Usitnetosta na proizvodnite parceli pretstavuva golema pre~ka vo sozdavaweto na agro celini i primena na moderen agrar. Taka na okolu 4.594(ha) vo individualniot sektor postojat 25.565 parceli (najgolema usitnetost e vo Kukli{, Dabile i Strumica) so prose~na golemina od 0,18(ha). Vo op{testveniot sektor na okolu 1.476(ha) postojat 2.758 parceli so presek od 0,53(ha) po parcela.

Povr{inata obrabotlivo zemji{te od 1.01(ha) po aktiven zemjodelki ìtel kako indikator za razvieno zemjodelstvo e seu{te nepovolna i ukaùva na visoka zastapenost na agrarnoto naselenie. So sitemite za navodnuvawe obfateni se skoro site atari osven vo Gradsko Baldovci i Kukli{ i toa Dobrejci 60(ha), Prosenikovo 90(ha), Dabile 3(ha) i Banica 115(ha) so zatvorena kanalska mreà. Opfatenosta na atarite so kanali za navodnuvawe ukaùva na golemi mo`nosti od okrupnuvawe na

posedot i negovo racionalno koristewe preku sproveduvawe na arondacija po kulturi.

Od vkupnoto naselenie, zemjodelskoto naselenie iznesuva nad 70% od koi aktivno se zanimavaat so zemjodelie 50% od vkupno evidentiranoto zemjodelsko naselenie. Prisutna e tendencijata na stagnirawe na procesot na deagrarizacija i plansko iskoristuvawe na zemji{teto.

Strukturata na neproduktivnoto zemji{te koe iznesuva 987(ha) zastapena e so : povr{ini pod voda 270(ha) - 27,4%, pod naselbi 540(ha) - 54,7%, pod infrastrukturni sistemi 80(ha) - 8,1% i ostanato neplodno zemji{te 91(ha) - 9,8%.

Od neproduktivnoto zemji{te 54,7% se povr{ini po naselbi {to pretstavuva nepovolen element koj vodi kon postojano odzemawe na povr{inite od obrabotlivoto zemji{te, a e pri~ina na nesoodvetnata urbanizacija.

Op{tinaStrumica Kategorii na koristewe na

zemji{teto Dràvno zemji{te

Privatno zemji{te

Vkupno

1. Oranici i bav~i 7156(ha)2. Ovo{tarnici 120(ha)3. Lozja 137(ha)4. Livadi 272(ha)5. Obrabotliva povr{ina 7685(ha)6. Pasi{ta 353(ha)7. Ribnici 8. Trstici i bari 93(ha)9. Zemjodelska povr{ina 8158(ha)10. [umsko zemji{te 1748(ha)11. Neplodno zemji{te 1946(ha)12. Vkupna povr{ina 11825(ha)

Zabeleìtelno e iskoristuvawe na

zemjodelskoto zemji{te za izgradba na industriski kapaciteti so {to se namaluva potencijalot na zemjodelskoto proizvodstvo.

Grobi{tata vo Op{tina Strumica se nao|aat na granicata na urbanoto podra~je i pretstavuvaat bariera za {irewe na bespravnata gradba, na povr{ina se 8,20 ha, a

prose~nata odale~enost od centralnoto gradsko podra~je e 1800 m2. Se planira do 2015 godina da se pro{irat na prostor od 17,7 ha. Lokacijata na grobi{tata ne e ispitana kakvo dejstvo ima na podzemnite vodi i po~vata. Postoewe na grobi{ta vo naselenite mesta koi ne se urbanizirani.

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST PO^VA

Dviè~ki sili


Zaklu~ok Pretpo-stavki

Industrija

- Povr{ini na zemjodelsko zemji{te angaìrani za industriski celi -

- Namaleni se zemjodelski povr{ini na smetka na industriski kapaciteti nad 10%

- Namaluvawe na zemjodelsko proizvodstv - Ograduvawe na kapacitetite

- So noviot generalen urbanisti~ki plan, se zapazuvaat standardite i lociraweto na

- Zafa}awe na obrabotlivo zemjodelsko zemji{te so industriski kapaciteti


307

Nelegalizirani industriski kapaciteti na zemjodelskoto zemji{te

i uni{tuvawe na zemjodelskite pateki niz poleto

industriskite , trgovskite, administrativno delovnite, zonite na domuvawe, turisti~kite, zemjodelsko proizvodstvenite zoni na povr{ini koi odgovaraat za taa cel

pretstavuva poseben problem na koj treba da mu se posveti vnimanie

Dviè~ki sili


Zaklu~ok Pretpo-stavki

Naselenie

- So otpadnite vodi se zagaduvaat podzemnite vodi, a so to ai po~vata - Nelegalnata izgradbana individualni ku}i na zemjodelsko zemji{te -Namaluvawe na brojot aktivnite zemjodelci

- Povr{ini na zemjodelsko zemji{te na koi se locirani zoni na domuvawe - Zgolemuvawe na brojot na nelegalnata gradba na zemjodelskoto zemji{te - Golem broj na zemjodelski doma}instva na koi zemjodelstvoto im e dopolnitelen izvor na prihod

- Namaluvawe na zemjodelskoto zemji{te za osnovnata namena - Namaluvawe na zemjodelskoto proizvodstvo

- So novata urbanisti~ka dokumentacija se namaluva mo`nosta od degradacija na zemjodelskoto zemji{te - Davawe na garancii i stimulacii na zemjodelcite da se orientiraat na zemjodelsko proizvodstvo

- Nenamenskata upotreba na zemjodelskoto zemji{te so locirawe na stanbeni, industriski i drugi zoni pretstavuva seriozen problem - Namaleniot broj na zemjodelski doma}instva i nivnata rasitnetost pretstavuva seriozen problem

Zemjodelie

- Postoewe na individualni-rasitneti zemjodelski stopanstva

- Nekontrolirana upotreba na hemiski sredstva vo iznos od 71,2(t)

- Zagaduvawe na po~vata - Zagaduvawe na podzemnite vodi i rekite - Negativno vlijanie vrz kvalitetot na ìveeweto - Negativno vlijanie vrz zdravjeto na lu|eto - Nekvalitetno proizvodstvo - Problemi so plasmanot

- Kampawa i edukacija na zemjodelcite za koristewe na prirodni |ubriva - Marketing za organsko zemjodelsko proizvodstvo

- Nepostoewe na organsko proizvodstvo - Zagaduvawe na ìvotnata sredina

Grobi{ta neurbanizirani

Nema sostojba za vlijanieto na podzemnite vodi i po~vata

Mo`no negativno vlijanie na kvalitetot na podzemnite vodi i po~vata

Urbanizacija i studija za vlijanie na ìvotnata sredina

Moèn problem

Vospostavuvawe na sistem za sledewe na upotreba na hemiski sredstva i pesticidi i postojana edukacija na zemjodelcite za na~inot na upotreba i rizicite od nivna pregolema upotreba.

7.4.1. REZIME NA SOSTOJBITE

(Po~va) Strukturata na zemjodelskoto

zemji{te vo op{tinata najmnogu e zastapena so obrabotliva povr{ina so 83% od koi oranici i bav~i 85,7%. Lozjata i


ovo{tarnicite se zastapeni samo so 10%. Pasi{tata vo atarot na gradot Strumica se opfateni so 68% so tendencija na degradacija, zaradi urbanisti~ki atak.

Karakteristi~na e golema rasitnetost na obrabotlivite povr{ini vo individualniot sektor. Op{testveniot sektor opfa}a 24,3% od obrabotlivoto zemji{te. Kako osnovni problemi identifikuvani vo tematskata oblast po~va se:

• Usitnetosta na proizvodnite parceli. • Problemot na sodavawe na agro

celini i primena na moderen agrar. • Degradacija na obrabotlivoto

zemji{te zaradi negova nenamenska upotreba.

• Zagaduvawe na po~vata so upotreba na hemiski sredstva.

• Potencijalna opasnost na zagaduvawe na po~vata zaradi izgradba na zoni na domuvawe, industriski i drugi zoni.

• Namaluvawe na povr{inata na plodnoto zemjodelsko zemji{te.

• Problemot na nesoodvetnoto urbanisti~ko planirawe.

• Problem na nelegalnata gradba kako osnov za degradacija na zemji{teto.

• Namaluvawe na brojot na zemjodelski doma}instva koi svojot prihod go ostvaruvaat samo od zemjodelsko zemji{te - nivna migracija vo drugi ekonomski sektori.

• Neurbanizirani grobi{ta i mo`no negativno vlijanie na po~vata. 7.5. VOZDUH

Sostojbata so vozduhot na teritorijata na op{tina Strumica moè da se oceni deka ne e alarmantna no istata zasluùva vnimanie. Vo Strumica izvorite na zagaduvawe na vozduhot se delovni subjekti od proizvodnite i neproizvodnite dejnosti vo ramkite na koi postojat energetski (kotlovski postrojki) i tehnolo{ki instalacii od koi kako rezultat na sogoruvawe na energensite (mazut, nafta, jaglen ili drva) ima emisija na otpadni gasovi i zagaduva~ki supstancii vo voduhot.

Pogolemi zagaduva~i na vozduhot od proizvodnite kapaciteti vo Strumica se:

• @ito Strumica • Ogra`den • Fabrika za konzeravi • Elenica IGM • AD Grozd • Sanitarna keramika • Geras Cunev • Strumica tabak • Edinstvo • Helmateks

• Jugoteks • Kasarna 11 Oktomvri

• Modest-Niprom • Dios

Od neproizvodnite administrativni ustanovi so kotlari evidentirani se :

• 13 objekti od obrazovanie • 5 objekti od zdravstvo • 17 objekti od administrativni

ustanovi (op{tinski zgradi, sud, po{ta, ministerstva, trgovski dru{tva i dr.)

O~ekuvana emisija: SO2, CO, CO2, Nox, pra{ina.

Izvor na zagaduvawe na vozduhot vo Strumica pretstavuvaat i motornite vozila koi vo 2004 godina iznesuvaat 10.405 registrirani vozila so prose~na starost od 12 godini. Karakteristi~no e deka starosta na drugite prevozni sredstva, avtobusite (24), motorciklite (53), specijalni i vle~ni vozila (14) i traktorite i rabotnite vozila (19) imaat prose~na starost od 10 do 15 godini. Ova ima za posledica pogolemo zagaduvawe na vozduhot vo soobra}ajnite punktovi preku pogolema emisija na izduvni gasovi. Potrebata od iskoristuvaweto od

prirodniot potencijal na op{tina Strumica za proizvodstvo na biodizel od rastitelno poteklo (son~ogled, repa i sl.) pretstavuva mo`nost za nadminuvawe na problemite so zagaduvaweto i postignuvawetno na ekonomski efekti.

Kako tret izvor na zagaduvawe preku emisii na SO i ~ad vo vozduhot, zaradi lo{oto sogoruvawe i neodrùvawe na reìmot na sogoruvawe na drva i jaglen, koi voobi~aeno se upotrebuvaat za zatopluvawe na doma}instvata vo zimskiot period pretstavuvaat i doma{nite loì{ta. Op{tina Strumica ima potencijal za iskoristuvaweto na geotermalnite vodi kako toploten izvor na energija koja moè da se distribuira preku izgradba preku infrastrukturna mreà - toplifikacii.

Sledewe na kvalitet na vozduhot vo Strumica po meseci vo tekot na 2004 godina

Zagaduva~ka materija - Aerosediment

(mg/m2)


309

Mesec Broj na merni mesta

Broj na primeroci

Prose~na mese~na koncentracija( mg/m2)

Minimum-maksimum ( mg/m2)


Januari 4 4 170.8 122-199 0Fevruari 4 4 216.8 194-270 0Mart 4 4 185 125-220 0April 4 4 281.1 211-421 1Maj 4 4 350.2 298-431 3Juni 4 4 240.2 209-313 1Juli 4 4 160.2 146-175 0Avgust 4 4 91.8 72-112 0Septemvri 4 4 239.8 189-292 0Oktomvri 4 4 139.8 52-285 0Noemvri 4 4 108 90-139 0Dekemvri 4 4 174 111-240 0Vkupno -2003 4 48 196.5 52-431 5

* MDK - maksimum dozvolena koncentracija (300.0 mg/m2); Izvor na podatoci : Zakon za za{tita na vozduhot od zagaduvawe , Slu`ben vesnik na SRM br. 20/74

Sledewe na higienski kvalitet na vozduhot vo Strumica po meseci vo tekot na 2005 godina Zagaduva~ka materija - Aerosediment ( mg/m2)

Mesec

Broj na merni mesta

Broj na primeroci

Prose~na mese~na koncentracija (mg/m2)

Minimum-maksimum ( mg/m2)


Januari 4 4 97.3 76-134 0Fevruari 4 4 239.5 183-298 0Mart 4 4 81.1 53-97 0April 4 4 148.8 106-170 0Maj 4 4 166.0 154-178 0Juni 4 4 130 110-163 0Juli 4 4 117.3 91-149 0Avgust 4 4 114.2 19.3-207 0Septemvri 4 4 123.8 108-154 0Oktomvri 4 4 72.3 63-80 0Noemvri Dekemvri Vkupno -2004

* MDK - maksimum dozvolena koncentracija (300.0 mg/m2); Izvor na podatoci : Zakon za za{tita na vozduhot od zagaduvawe , Slu`ben vesnik na SRM br. 20/74 Merni mesta: 1. Dom na ARM 2. Op{tinski sud 3. Klanica 4. Magacin na ESM

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST VOZDUH

Dviè~ki sili


Zaklu~ok Pretpostavki

Indus trija

Postoewe na slednite industriski kapaciteti: -Rafinerija za maslo ALMAKS -Fabrika za sanitarna

- koristewe na energetski kotli na mazut, nafta, jaglen i drvo -Merewata za

Nema podatoci za vlijanieto na industrijata vrz vozduhot vo op{tinata

-Vospostavuvawe na monitoring za sledewe na kvalitetot na vozduhot

So ogled na maliot broj na industriskite instalacii i nivnite

/


keramika Makedonija -AD “ -Nemetali Ogra`den -TP TOZO - AD GROZD -AD IGM ELENICA

aerosedimenti se pod dozvolenite MDK - Nema podatoci za kvalitetot na vozduhot.

- Izdavawe na B integrirani dozvoli za postoe~kite I novite instalacii

kapaciteti, zagaduvaweto na vozduhot od industrijata ne predstavuva problem

Transport

-12.519 patni~ki i drugi vozila so prose~na sta-rost od 12 - 15 godini -Niz op{tinata pomi-nuvaat 20 km. Regionaln pati{ta i 60km. lok.pat.

Nema podatoci za kvalitetot na vozduhot.

Nema podatoci za vlijanieto na transportot vrz vozduhot vo op{tinata

/ Ne pretstavuva problem

/

Doma{ni loì{ta

Lo{o sogoruvawe i neodrùvawe na reìmot na sogoruvawe na drvo i jaglen

Izvor na emisii na SO2 i ~ad

Ima odredeno zagaduvawe na vozduhot vo zimskiot period

Iskoristuvawe na geotermalnite vodi kako toploten resurs i dovod na gas

Ne pretstavuva osoben problem

/

7.5.1. REZIME NA SOSTOJBITE ( Vozduh)

Sostojbata so vozduhot vo op{tina Strumica, soglasno kontinuiranite merewa na 4 merni mesta e vo ramkite na maksimum dozvolenite granici od 300,0 mg/m2. Evidentirani problemi se:

Postoewe na stopanski i nestopanski kapaciteti koi imaat energetski-kotlovski postrojki i upotrebuvaat kako energetski resurs mazut, nafta, jaglen ili drvo. Vozniot park na naselenieto i pravnite subjekti e star i go zagaduva vozduhot so emisija na izduvni gasovi, Kako toploten izvor vo stambenite zoni - domuvaweto se upotrebuva drvoto ili jaglenot.

8. PRIORITETI ZA PODO-

BRUVAWE NA SOSTOJBITE I AKCIONEN PLAN

8.1. Voda Kako osnovni prioriteti koi

proizleguvaat od napravenite analizi na sostojbite vo oblasta na vodata, a koi treba da se realiziraat preku prevzemawe na merki i aktivnosti se: - vodosnabduvawe

-Priklu~uvawe na regionalniot sistem za vodosnabduvawe Strumica - Turija na naselenite mesta Dabile, Prosenikovo, Gradsko Baldovci i Dobrejci.

Period na realizacija: 2006-2007 godina

Proceneti sredstva: 500.000 - 800.000 Evra

Nadle`na institucija: JKP

Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (KFW, EBRD i sl.)

-Izgradba na vodosnabditelni sistemi vo naselenite mesta Ormanli, Memi{li,Banica i Gabrovo,

Period na realizacija: 2007 godina Proceneti sredstva: 200.000 - 300.000

Evra Nadle`na institucija: JKP

Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW i sl. )

Rekonstrukcija na vodovodnata mreà Period na realizacija: 2006 - 2007

godina Proceneti sredstva: 600.000 -

1.000.000 Evra Nadle`na institucija: JKP Sredstvata }e bidat obezbedeni od

doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.)

-Postavuvawe na uredi za dezinfincirawe na vodata kaj lokalnite vodovodi-tekovna aktivnost - otpadni vodi doizgradba na kanalizacionata mreà za separatno zafa}awe na otpadnite fekalni i atmosferski vodi, rekonstrukcija na {ahti i ~istewe na atmosferska kanalizacija

Period na realizacija: 2006 - 2007 godina

Proceneti sredstva: 300.000 - 500.000 Evra

Nadle`na institucija: JKP Sredstvata }e bidat obezbedeni od


-Izgradbata na kolektorski sistem dimenzionirana soglasno utvrdenite koli~ini na otpadni vodi {to se


311

produciraat vo urbanite sredini vo op{tinata,

Period na realizacija: 2010 - 2012godina

Proceneti sredstva: 1.000.000 -3.000.000 Evra



-izgradba na pre~istitelna stanica so dimenzii soglasno analiziranite i utvrdeni koli~ini na otpadni vodi,

Period na realizacija: 2006-2009 godina

Proceneti sredstva: zavisno od izborot na tehnologijata okolu 10.000.000 evra



-obezbeduvawe na predtretman na industriskite otpadni vodi i nivno doveduvawe na nivo koe }e moè da bide efikasno tretirano vo pre~istitelanata stanica,


Proceneti sredstva: / Evra Nadle`na institucija: sekoj

industriski kapacitet poodelno soglasno zakonskata regulativa. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.)

-tretirawe na otpadnite vodi od sto~arskite farmi koi sodràt golema koli~ina na amonijak i pretstavuvaat seriozen problem za zagaduvawe na po~vata i vodite.


Proceneti sredstva: / Evra Nadle`na institucija: poodelno

sto~arskite farmi Sredstvata }e bidat obezbedeni od


Donesuvawe na zakonskata regulativa vo delot na vodite i podzakonskite akti kako osnova za donesuvawe na regulativata na op{tinsko nivo.

-Vo delot na otpadnite vodi, posle nivniot tretman, treba da se ispita mo`nosta za sozdavawe prostor za nivno reciklirawe, odnosno za koristewe na ovie vodi vo oranèriite za odgleduvawe na cve}iwa i kako tehnolo{ka voda.

-Izgotvuvawe na Studija za mo`nosta za reciklaà na otpadnite vodi,

Period na realizacija: 2006- 2008 godina

Proceneti sredstva: 100.000,00 Evra Nadle`na institucija: JKP i

vodostopanskata organizacija Sredstvata }e bidat obezbedeni od

doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) Imaj}i vo predvid deka op{tina Strumica raspolaga so prirodni potencijali za razvivawe na zemjodelskoto proizvodstvo, postoeweto na multinamenskite vodosnabditelni sistemi (vo momentot Turija i Vodo~a), ne se dimenzionirani soglasno potrebite za razvojot na zemjodelskoto proizvodstvo. Vo ovaa oblast kako prioriteti za re{avawe se:

- dimenzionirawe na multinamenskite akumulacioni sistemi soglasno potrebite, preku izgradba na novi ili zgolemuvawe na kapacitetot na postojnite sistemi,

Izgotvuvawe na Studija, Period na realizacija: 2006- 2008

godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija:

vodostopanskata organizacija Sredstvata }e bidat obezbedeni od


- kontrolirana upotreba na pesticidi i ve{ta~ki |ubriva vo zemjodelstvoto,

Izgotvuvawe na Studija, Period na realizacija: 2006- 2007

godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: Institut za

zemjodelstvo i Zavod za zdravstvena za{tita i

Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.)

-razvivawe na zemjodelstvoto, soglasno ekolo{kite standardi i normativi, koe }e moè da bide plasirano na evropskiot Pazar

Izgotvuvawe na Studija za proizvodstvo na ekolo{ka hrana,

Period na realizacija: 2006- 2008 godina

Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: Institut za

zemjodelstvo i Zavod za zdravstvena za{tita i


Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.)

Od institucionalen aspekt vo oblasta na vodite analizite ja pokaùvaat potrebata za zajaknuvawe na kapacitetite na pravnite subjekti od menaxerski i organizacionen aspekt, kako osnoven problem {to treba da se nadmine e prestruktuiraweto na javnoto pretprijatie i negovo stavawe vo funkcija na kvalitetni vr{ewa na dejnosta i davaweto na uslugite na gra|ani. Vo delot na naplatata, kako eden od osnovnite problemi, re{enieto treba da se bara preku postavuvawe na raboteweto na profitabilni osnovi.

-Privatizacija na javnite pretprijatija

Geotermalniot potencijal na op{tina Strumica pretstavuva zna~aen priroden resurs koj treba celosno da bide iskoristen i staven vo funkcija na stopanskiot razvoj na op{tinata i podobruvaweto na kvalitetot na ìveeweto, preku iskoristuvawe na vodite vo oranèriite, za razvivawe na bawski turizam i kako toplotna energija za gradot.

- Izgotvuvawe na Studija za geotermalni vodi,

Period na realizacija: 2006 godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od

doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.). 8.2. Otpad

Pokraj toa {to se pravat napori za nadminuvawe na utvrdenite sostojbi od napravenite analizi kako osnovni, prioritetni aktivnosti koi treba da se prevzemat za podobruvawe na sostojbite vo ovaa oblast i pristapuvaweto kon organizirano integralno upravuvawe so otpadot se:

- Organizirawe na primarna selekcija na otpadot na mestoto na negovoto nastanuvawe,

Period na realizacija: 2006 god. Proceneti sredstva: okolu 20.000 -

50.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo

sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od

doma{ni izvori i donacii. - Obezbeduvawe na soodvetna urbana

oprema - selektirawe na cvrstiot otpad od organskiot otpad (urbana oprema za cvrst otpad i za organski otpad )


50.000 Evra Nadle`na institucija: JKP vo


doma{ni izvori i donacii. - Locirawe na ekolo{ki dvorovi,

sobirni punktovi i sl. kade {to gra|anite }e moàt da go izloùvaat otpadot zaradi negovo separirawe po vidovi na otpad.




doma{ni izvori i donacii. Organizirawe na kampawi i akcii na

generatorite na otpad vo sorabotka so nevladiniot sektor za stimulirawe na aktivnostite za sobirawe i selektirawe na otpadot so prikaùvawe na beneficiite od vakvite aktivnosti za podigawe na javna svest.




doma{ni izvori i donacii. -Osnovawe na sobirni-reciklira~ki

firmi koi {to }e ja pokrivaat teritorijata na op{tinata.

Permanentna aktivnost. Nadle`na institucija: Op{tinata vo

sorabotka so biznis i nevladin sektor. - Izgradba na Kapacitet za

reciklirawe na otpadot. Period na realizacija: 2006-2007 god. Proceneti sredstva: okolu 100.000 - 120.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. -Doopremuvawe i urbanizirawe na

lokalnata deponija soglasno standardite utvrdeni vo Zakonot za otpad se do momentot na regionalnoto re{avawe na ovoj problem.

Period na realizacija: 2006 god. Proceneti sredstva: okolu 20.000 - 30.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii.


313

- Rekultivizacija i revitalizacija na degradiranite povr{ini so |ubri{ta.

Period na realizacija: 2006-2007 god. Proceneti sredstva: okolu 10.000 - 15.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. - Institucionalno zajaknuvawe na

kapacitetite na javnoto pretprijatie i negovo povrzuvawe so industrijata i nevladiniot sektor preku usoglaseni i sinhronizirani aktivnosti.

Period na realizacija: 2006-2008 god. Proceneti sredstva: okolu 50.000-80.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. - Javna kampawa za zapoznavawe na

javnosta so benefitite od voveduvaweto na primarnata selekcija vo doma}instvata Period na realizacija: 2006 godina Proceneti sredstva: 3.000,0 Evra

Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor.

Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii.

-Rekonstrukcija i opremuvawe na eden od postojnite objekti vo gradot Strumica za negovo koristewe kako transfer stanica za separirawe na komunalniot otpad.

Period na realizacija: 2006-2010 godina Proceneti sredstva: 10.000,0 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. - Izrabotka na Studija za mo`nost so

cel definirawe na potrebnite merki, sredstva i aktivnosti za pokrivawe na site selski naselbi so usluga za sobirawe i transport na komunalniot otpad

Period na realizacija: 2008-2010 godina Proceneti sredstva: 10.000,0 Evra Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. - Zatvarawe i rekultivacija na

divite deponii - |ubri{ta Period na realizacija: 2006-2010 godina Proceneti sredstva:70.000,0 Evra

Nadle`na institucija : JKP vo sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. 8.3. Priroda Kvalitetot i kvantitetot na

prirodnite resursi vo op{tinata se na zavidno nivo i treba da se kreira politika za niven odr`liv razvoj. Od taa nasoka kako prioritetni se nalagaat slednite merki i aktivnosti:

- koli~inite na eksploatacija na mineralnite surovini da bidat vo funkcija na za~uvuvawe na ìvotnata sredina i da ne se degradira prirodata.

Studii za ocenka na vlijanieto na ìvotnata sredina soglasno zakonot. Permanentna aktivnost Nadle`ni institucii: Organot za ekologija. -Iskoristuvaweto na organskiot

otpad - biomasata od zemjodelstvoto za proizvodstvo na kompost ili energetski resursi.

Izgotvuvawe na Studija, Period na realizacija: 2006- 2008 godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: JKP Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii, -Osnovawe na privatni sto~arski

farmi koi }e go zamenat neprofitabilnoto i neorganizirano individualno odgleduvawe na dobitok (od pri~ina {to 28.07% od zemji{teto e vo privatna sopstvenost)

Promocija na beneficii, Permanentna aktivnost Nadle`ni institucii: Op{tinata i biznis sektorot. - Preku donesuvawe na godi{ni

programi od strana na nadle`nite pravni subjekti da se ovozmoì odr`livo iskoristuvawe na {umite.

Permanentna aktivnost Nadle`ni institucii: Op{tinski i dràvni organi. - Formirawe na farmi za

odgleduvawe na polàvi. Nadle`ni institucii: Op{tinata i

biznis sektorot. - Razvivawe na lovniot i

ribolovniot turizam. Izgotvuvawe na Studija, Period na realizacija: 2006- 2007 godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra


Nadle`na institucija: JP Makedonski {umi Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i iinvestitori. - Zgolemuvawe na turisti~kite

potencijali na op{tinata, preku izgradba na novi turisti~ki kapaciteti i koristeweto na geotermalnite vodi za razvoj na bawskiot turizam.

Izgotvuvawe na Studija za razvoj na bawski turizam, Period na realizacija: 2006 - 2008 godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) So izgradba na odvodni kanali i

potporni yidovi da se dovedat erozivnite pojavi vo kontrolirana granica.

Programa od strana na Sovetot na op{tinata Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: nad 100.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori. - Da se za{titi uni{tuvaweto na

nekontroliranoto koristewe na endemi~nite-zagrozeni rastitelni vidovi preku pogolemi aktivnosti na slu`bite na {umskata policija ili preku proglasuvawe na za{titeni zoni na prirodata.

Studija za za{tita Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: 10.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii . - Sproveduvawe na programi za

monitoring i za{tita na koncesionerskite zoni.

Permanentna aktivnost 8.4. Po~va - Donesuvawe na urbanisti~ka

dokumentacija so koja }e se izbegne nenamenskata upotreba na zemjodelskoto zemji{te za drugi celi.

Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: 20.000 - 40.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata i JKP za prostorno i urbanisti~ko planirawe na RM Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori. - Voveduvawe na organsko

proizvodstvo na ekolo{ka ~ista hrana. Studija Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: okolu 20.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata, Zavod za zdravstvena za{tita i Institut za zemjodelstvo vo sorabotka so NVO. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori. - Stimulirawe na zemjodelskoto

proizvodstvo preku osnovawe na pogolemi stopanski kapaciteti.

Studija Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: okolu 20.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata i Institut za zemjodelsko proizvodstvo. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori. - Sozdavawe na agro celini i primena

na moderen agrar. Studija Period na realizacija: 2006 - 2007godina Proceneti sredstva: okolu 20.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata i Institut za zemjodelsko proizvodstvo. Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori. 8.5. Vozduh Voveduvawe na ~isti tehnologii vo

stopanskite i nestopanskite kapaciteti, koi se vo faza na izgradba (izdavawe na B integralni dozvoli soglasno Zakonot za za{tita na ìvotna sredina), Permanentna aktivnost soglasno zakonot,


315

-Zamena na energetskite kotli od mazut, nafta, jaglen ili drvo na priroden gas,

Studija Period na realizacija: 2006 - 2008 godina Proceneti sredstva: okolu 20.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii. Pri registracijata na vozilata da se

vovede merewe na emisijata na izduvni gasovi,


Proceneti sredstva: okolu ..... Evra Nadle`na institucija: Op{tinata i

AMS. Sredstvata }e bidat obezbedeni od

doma{ni izvori i donacii. - Zamena na energetskiot resusrs na

vozniot park so voveduvawe na ekolo{ki goriva,

Permanentna aktivnost Nadle`na institucija: Op{tinata i

AMS. - Proizvodstvo na biodizel od

zemjodelskite kulturi (son~ogled, soja i sl. ) i negova upotreba, osobeno vo zemjodelskata mehanizacija (koja e so zna~aen stepen na zastarenost i upotrebuva neekolo{ki goriva),

Studija Period na realizacija: 2010 godina Proceneti sredstva: okolu 20.000- 50.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori i donacii.

- Upotrebata na geotermalnite vodi

kako toploten resurs za stambenite, administrativnite, industriskite i dr. zoni,

Izgotvuvawe na Studija za geotermalni vodi, Period na realizacija: 2006 godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski investitori . So Studijata za geotermalnite vodi }e se utvrdi :

- kvantitetot i kvalitetot na potencijalot na vodite,

- bilansot na vodite, - profitabilnosta, i - potrebnite finansiski

sredstva.

9. RESURSI Vreme: Aktivnostite notirani vo ovoj

dokument planirano e da se realiziraat vo slednite 5 godini, ne{to {to e vo direktna zavisnost od obezbeduvaweto na potrebnite finansiski sredstva za realizacija, a soglasno Zakonot za ìvotna sredina.

Finansiski sredstva: Vkupno

potrebnite sredstva za realizacija na predvidenite aktivnosti iznesuva ne{to nad 10.000.000 evra. Ovie sredstva nitu odaleku ne moàt da se izdvojat, odnosno planiranite aktivnosi ne moàt da bidat finansirani samo od op{tinskiot buxet. Poradi toa neophodno e da del od sredstvata bidat obezbedeni od sredstva od doma{ni ili stranski izvori, od donacii kako i da se ovozmoì vlez na privatniot kapital, osobeno vo realizacija na aktivnostite predvideni za re{avawe na problemite od upravuvaweto so komunalniot otpad, vodite, prirodata, preku razni formi na koncesii, zaedni~ki vloùvawa (joint venture) ili so partnerstvo pome|u javniot i privatniot kapital.

Odgovorni institucii: Realizacijata na pogolemiot del od

predvidenite aktivnosti spa|a vo nadle`nost na lokalnata samouprava ili na javnite pretprijatija (za otpad, za biodiverzitetot - {umite, za lokalni pati{ta, za vodosnabduvawe i otpadni vodi, za parkovi i zelenilo) i zavodite za zdravstvena za{tita.

INSTITUCIONALNO - ORGANIZACIONI USLOVI ZA REALIZACIJA NA LEAP

Site u~esnici na lokalno nivo, koi

{to bea vklu~eni vo procesot na planirawe na LEAP, treba da u~estvuvaat i vo procesot na monitoring i ocenuvawe. Voobi~aeno, toa se rabotnite grupi, Upravniot komitet, pretstavnicite na razli~ni zainteresirani subjekti, delegatite na lokalnata samouprava, Gradona~alnikot i Op{tinskiot sovet. Edinicata za LEAP e odgovorna za koordinacija na procesot na monitoring i ocenuvawe i nea ja rakovodi lokalniot koordinator.


[ematskiot prikaz na sistemot za izvestuvawe na lokalno nivo e sledniot:

Involviraweto na navedenite

u~esnici, koi{to gi identifikuvale problemite vo sledewe i kontrola na aktivnostite za podobruvawe, ima zna~itelni prednosti vo kontekst na o~ekuvanata uspe{nost, so ogled na toa {to efektivnosta na merkite za podobruvawe se ocenuva vrz osnova na postojnata/prvi~na sostojba. Samiot interes na grupata za re{avawe na problemite gi izostruva gledi{tata.

Sistemot za izvestuvawe informira za efikasnosta na raboteweto na site u~esnici i institucii {to imaat nadle`nost za sproveduvawe. Vremenskiot raspored i paketot na upatstva go olesnuvaat ovoj proces. Sekoj involviran subjekt dostavuva informacija do Edinicata za LEAP, koja {to od svoja strana vakvite informacii gi prezentira vo vid na izve{tai za sostojbata. Ovie izve{tai za sostojbata se prosleduvaat do Upravniot komitet, Gradona~alnikot, Op{tinskiot sovet i Rabotnite grupi. Isto taka, prepora~livo e da se vospostavi vrska pome|u izve{taite za ocenuvawe i relevantnite zakonski predvideni ciklusi na planirawe vo Op{tinata, kako {to se planirawe na godi{niot buxet i kapital.

Od osobena va`nost e Edinicata za sproveduvawe na LEAP -ot koja treba redovno da ja informira zaednicata za napreduvaweto, {to e ostvareno vo nasoka na postignuvawe na op{tite i posebnite celi na LEAP. Za da ja odràt svojata posvetenost na celite na LEAP, ~lenovite na zaednicata treba da bidat kontinuirano informirani za statusot na podproektite i nivnoto vlijanie vrz kvalitetot na ìvotnata sredina.

LEAP-ot e dinami~en dokument koj vo praksata treba da se implementira preku u~estvo i monitoring na site u~esnici, kako i gra|anite na op{tinata, preku usoglasenost na nivnite aktivnosti vo sproveduvaneto na prioritetite vo ramkite na utvrdeniot dinami~en plan.

Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina za Op{tina Strumica (LEAP), stapuva vo sila so denot na donesuvaweto, a }e se objavi vo “Slu`ben glasnik na op{tina Strumica”.

Br. 07-3889/1 Sovet na op{tina Strumica 15.06.2006 god. Pretsedatel, S t r u m i c a Zoran Ristov s.r.

________________________________________ ________________

Sovet na op{tina

Gradona~alnik Upraven komitet

ESP LEAP

Rabotna grupa

Rabotna grupa

Rabotna grupa

Documents

na Op{tina Strumica · 2020. 6. 16. · 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 271 r.b. Str. 7. Sostojbi vo tematskite oblasti 292 7.1 Voda 292 7.1.1.Vodosnabduvawe