js

Postoje osnovna i socijalna načela socijalnog osiguranja.

Osnovna načela su imanentna svim granama socijalnog osiguranja, a posebna načela se odnose na pojedine grane socijlanog osiguranja i ona izražavaju njihovu specifičnost.

Posebna načela nam zapravo omogućuju da na najlakši način uočimo bitne razlike između pojedinih vrsta socijlanog osiguranja.

U osnovna spadaju sledeća načela: a) obaveznosti,b) dobrovoljnosti,v) uzajamnosti i solidarnosti,g) minulog rada,d) jedinstvenosti,đ) neotuđivosti i nezavisnosti prava i e) zakonitosti.

Pravnim normama je regulisan broj kategorija osoba koje su ouhvaćene obaveznim vidovima socijalnog osiguranja.

Te osobe su pravnim propisima označene kao osiguranici pa samim tim nastaju i njihove obaveze uplate utvrđenog doprinosa za pojedine vrste obaveznog socijalnog osiguranja.

Značajan momenat u razvoju našeg sistema zdravstvenog osiguranja predstavlja donošenje Zakona o zdravstvenom osiguranju i o obaveznim vidovima zdravstvene zaštite (1970).

Na taj način svi građani su bili obuhvaćeni obaveznim vidovima zdravstvene zaštite.

Ovo načelo dopunjuje načelo obaveznosti. Dobrovoljnim vidovima socijalnog osiguranja mogu se osigurati osobe obuhvaćene obaveznim socijalnim osiguranjem, a osiguranici koji su obavezno osigurani mogu obezbediti sebi i članovima svoje porodice veća prava ili obim tih prava od onih koja im se garantuju prema načelu obaveznosti.

Ova dva principa je teško razdvojiti, pa se zajedno proučavaju.

Načelo uzajamnosti garantuju svakom osiguraniku određeni minimum prava, jer vrednost obaveza sa jedne strane mora biti proporcionalna vrednosti prava sa druge strane .

Načelo uzajamnosti odnosi se na reciprocitet prava i obaveza. Na primer, radnik uplaćuju doprinos 40 godina da bi posle 65.godine života ostvario pravo na punu penziju, što podrazumeva uslove koji su propisani da bi se mogla ostvariti određena prava.

Takođe, radnik koji prvi put zasniva radni odnos postaje osiguranik na osnovu načela obaveznosti i ako se razboli posle nekoliko dana, on ostvaruju sva prava iz zdravstvenog osiguranja. On, dakle, koristi veća prava nego što je njegov dotadašnji doprinos. Ovde je narušeno načelo uzajamnosti, ali dolazi do izražaja načelo solidarnosti.

Prava iz socijalnog osiguranja su strogo lična prava i ne mogu se nasleđivati. Mogu se naslediti jedino dospeli a neisplaćeni iznosi. Na primer: članovi porodice ne mogu naslediti pravo na porodičnu penziju ukoliko za to nisu ispunjeni opšti i posebni uslovi iz socijalnog osiguranja, ali mogu naslediti iznos penzije koji je pripadao pokojnom osiguraniku, a nije mu bio isplaćen.

Pošto se radi o zaštiti osigurane osobe od osiguranog rizika, tj. o pravima strogo određene namene, ova prava se ne mogu prenositi na druge osobe niti otuđivati.

Načelo jedinstvenosti Ovo znači da će osiguranici ostvariti jednaka prava,

ako su iste kategorije, iste rizične zajednice i u slučaju istog osiguranog rizika ako ispunjavaju iste uslove.

  Zakonitost Za svaku granu socijalnog osiguranja

karakteristična su njoj svojstvena posebna načela koja izražavaju njenu specifičnost.