Nghin ciiu Gia d inh vA G16i

set 6 -2012

Vallro Iru cot hinh te trong gia dinh nong thdn Viet Nam hien nay:

Nam gioi vd nhiifng chien lifoc Ithing djnh nam tinh

Le Thj Hong Hai, Nguyen Hihj Minh Vifin Gia dinh vd Gidi An Thanh Ly

Tmng tam Nghi6n cCru vd Dao tao HIV/AIOS. Trudng Dai hoc Y Ha N6i

Tom tat: Dua vio so'li^u ciia nghien cflu dinh tinh ve nam tinh cua nam gifli nong thon Vi^t N;im dUqfc thuc hi^n t^i Thanh Hoa tU thiing 4 nfim 2009 itt'ii thang 5 nfim 2010, bai viet tim hifi'u nhflng chit-n luoc cua nam gidi nhim kh^ng dinh nam tfnh trudc sU suy glim vai tro tru cpi kinh te' trong gia dinh. Theo dfl. nam gidi da cfl nhflng chie'n lu^c nha't dinh de' khflng dinh nam tinh ciia minh, dfl l i : gong minh len kicni cien nhflm dam bao vai tro tiu cflt kinh tc. chfl'p nhn thi^c ii\ s;\n sing lim viec nhi vk bu dip cho iiinii linh thieu hyt bfing vific m6 r^ng quan he xa hoi de tao uy tin xa hfli.

Tii khoa: Tru cpt gia dinh; Try cot kinh te, C.i.i dinh; Nam gidi; Nam linh; Nong thon; Vi?t N i^m.

1. Dat van de

Xa hdi Vifii Nam da cd nhifiu bifi'n dfli: tfl tip trung bao ca'p sang co chfi' thi irudng, ifl trg ca'p ciia nha nudc sang ca nhan chiu irach nhifim. Cdng

fcoa, hifin dai hoi, hfli nhap qud'c tfi' va su phit iri^n cua kinh tfi' thi Rflo nhifiu co hfli vific lim cho phu nu. Phu nfl ngiy cang cd nhi^u

Le Thi Hong Hai va cac tac gia 89

CO hdi Iham gia thi irudng lao dflng vi cd nhifiu ddng gdp cho kinh lfi'gia dinh. Mat khac, v^ quan hfi gidi, Nhi nudc Vifit Nam da cd nhifiu chuong irinh, chifi'n luge nhim thflc ddy binh ding gidi; Luat Binh ding gidi, Luat Phdng, chd'ng bao luc gia dinh va cac Chie'n luge qud'c gia v^ binh ding gidi. Ti't ca nhung yfi'u id niy da tic dflng khflng nho loi ddi sfl'ng gia dinh va Idi quan hfi gidi trong gia dinh. Td chde gia dinh kifi'u gia trudng noi ngudi din dng dugc mong dgi la ngudi trg ca'p cho gia dinh cdn phu nfl chiu trich nhifim loan bd vific nhi vi cham sde con cai dang din bi thay the bang id chflc gia dinh hat nhin do thuc tifin cuflc sfl'ng ddi hdi, dua tdi su binh ding hon trfin thuc tfi'. Phu nfl tham gia vio thi trudng lao dflng phin nio lim giam vai trd tru cflt kinh tfi'gia dinh ciia nam gidi, de doa nam li'nh cua dan dng. Nhu vay, vi thfi'iruyfin thd'ng cua nam gidi ciing bj thay ddi, theo dd, uy luc cua nam gidi vdi tu each li ngudi u-g cap va chi dao gia dinh ngiy cing giam. Vay, nam gidi da co nhung chie'n luge gi de dfl'i diu vdi nhutig bifi'n ddi niy ciia gia dinh? Dua vao dfl lifiu difiu tra dinh tinh v^ nam linh tai mflt xa d Thanh Hoa, bai vifi't nhim tim hieu mfl'i lifin hfi gifla bifi'n ddi U-ong gia dinh vi bifi'n d6i trong nam gidi, cu th^ la su bifi'n ddi vai u-d tru cdt ve kinh tfi'u-ong gia dinh va nhttng thay ddi trong khufln miu ung xu cua nam gidi de' khing dinh nam tinh cua minh.

2. PhLTdng phap

Nghien cflu su dung phuong phap quan sat dan tgc hgc, phdng va'n lich sir ddi sfl'ng vi phdng v^n bin ca'u true vdi cac dfl'i tugng la nam gidi vi phu nu d mdt xa cua Thanh Hoa, noi co nhifiu bifi'n dgng ve xa hdi. Dfl'i lugng thuflc nhiJng do tudi, nghe nghifip, trinh dd hgc va'n khac nhau dugc phdng viin vfi cac nfli dung: Ijch sii ddi song, gia dinh, ddng hg, vific lam, tinh yfiu, linh due, giai tri...

Dfl lieu Ihu dugc gdm 14 phdng vin bin ciu true va 41 phdng va'n lich sir ddi sd'ng dugc tifi'n hanh irong gin mdt nam vdi 9 dgt ihuc dja va gin 500 irang nhat k^ thuc dia ghi chep quan sal ctia nghifin cuu vifin tai dja bin nghifin cflu. Nghifin edu nay dugc ihuc hien bdi nhdm STAR I.

3. Khung phan tich

Bai vifi't sfl dung khung phan ti'ch nam tfnh cua Connell. Theo Connell, nam li'nh don gian li mflt each li din flng (a way of being man). Nam linh khdng phai l i mdi S tudng d trong diu hay mdt bin dang ci nhan ma nd lifin quan ddn ihd gidi, duge hoi vao trong cac quan hfi xa hdi cd td chflc. Cic quan hfi xa iidi dugc Connell dfi cap bao gdm: cham soc con cii, phan

90 Nghifin cflu Gia dinh vk Gidi. QuySn 22, so 6, tr. 88-98

cdng lao dflng, quan hfi gidi, Nhflng thay ddi cua cae quan hfi nay cd lifin quan tdi nhflng thay ddi cua nam llnh (Din lai tfl Vu Hong Phong. 2010:68). Cung theo Connell, nam ti'nh khflng phai li da dugc Ifin chucmg trinh trong glen ciia chung la, cung khflng phai da dugc i'n djnh bdi cSu true xa hdi mi nd chi'nh li tuong lie xa hdi. nd xua't hifin vi tfln tai khi con ngudi hinh dflng qua vific su diing cic ngudn Itrc vi cic chifin luge phu hgp vdi mflt hoin canh xa hfli nha't djnh. Nam tinh dugc lao nfin trong nhflng bd'i canh lich sir xic dinh vi nhu vay, khi bdi canh thay doi ihi nhflng thuc hinh gidi cd ih6 khdng cdn phu hgp vi duge xiy dung iai (Connell, 2000: 11, 14).

4. Quan niem nam tinh trong gia dinh Viet Nam

Do anh hudng eiia Nho giio vdi chfi dfl gia trudng vi ciu tnic gia dinh phu hfi, coi nam gidi la trung tflm, quan nifim v^ nam tfnh cua ngUdi Kmh Vifit Nam mang dim nfii gia trudng vi coi trgng su thdng in cua nam gidi trong gia dinh vi difiu niy gin lifin vdi vai trd gia irudng cua nam gidi (Phinney, 2010; Vu Hong Phong, 2010). Theo dd, trong gia dinh Vifit Nam, ngudi din flng ihudng dugc eoi li ngudi tru cdt gia dinh. ihfi" hifin d quyfin uy dfl'i vdi cic thinh vicn khic cung nhu trich nhifim cham lo ddi sdng cho gia dinh. dac bifit li phai mung lai thu nhip cho gia dinh. Chuin muc van hoi Vifit Nam vin chua chap nhan nhflng gia dinh cd vg thanh cflng hon ehdng v6 dia vi xa hfli eung nhu v6 kinh ic \ i vi ihfi' kinh tc xa hfli cao hon ciia ngudi vg dugc coi li mot de doa cho su hoi hgp cua gia dinh (Hoang va Yeoh. 2011; 723. 727).

Tru cflt gia dinh dugc coi li nam ti'nh dui \m din dng Vifii ihdng qua cic phucfng difin sau:

Ve phuong dien kinh te

O Viet Nam, dim flng dugc coi li ngudi chiu trich nhifim vfi kinh tfi'eho gia dinh: "Din dng xay nhi, dan bi xiy id a'm". Difiu dd phan inh quan nifim cho ring vai trd cua phu nfl gan lifin vdi ndi trg, cham sde gia dinh. cfln nam gidi li ngtrdi lo toan nhihig cdng vific \6n cho gia dinh. trong dd dac bifit quan trgng li kinh ic gia dinh. Nhflng nghifin cflu gin day v6 quan he gidi trong gia dinh nhan dinh ring nam gidi lifi'p luc duge coi la u-u edi, chiu trich nhifim chi'nh vfi kinh tfi gia dinh (Trin Thi Vin Anh vi Nguyfin Hull Minh. 2008: 390). Da la dan dng phii lo dugc cho vg cho con cd cuflc sd'ng ding hoang. bang khdng, bi coi l i "kfim" hay nang hon nfla la "bim vay vg". Vific kifi'm dugc lifin, lo dugc cudc sd'ng vat eh^t eho gia dinh la

Li" Thi H6ng Hai va car tac gia 91

mflt trong nhiJng nhifim vu quan trgng nha't eiia ngudi din dng dfl'i vdi gia dinh vi nd dam bao nam linh eiia ngudi din dng. Nfi'u kidm dugc tifin thi nhiJng difiu khac nhu vific khdng quan tim, khflng giinh thdi gian cho con cai, eho gia dinh cd thfi' dugc bo qua dfi ding. Nhuiig di^u nay Ihudng dugc bao vfi bang ly le vi phai kifi'm lifin - thuc hifin vai trd tru cflt kinh tfi'. Nhu vay, kifi'm tifin chi'nh li mdt da'u hifiu quan trgng ciia su thanh cflng vfi kinh ifi'vi nam linh. Nhin chung, quan nifim truydn thflng van thudng coi nam gidi la try cdt kinh tc. li ngudi kifi'm com chinh nufli cac ihanh vifin trong gia dinh (Le Nggc Van. 2004: 40).

Tuy nhifin, d Vifii Nam hifin nay, nhflng bifi'n ddi ciia xa hfli, kinh tfi', ehinh tn.., da tao difiu kien cho ngudi phu nfl dugc hgc hanh vi tham gia ngiy cang nhilu vao thi trudng lao dflng, vi the' ciia hg dugc nang Ifin ca u-ong gia dinh va ngoai xa hfli. Difiu nay dat ra nhutig thay ddi trong ban dang nfl U'nh vi keo theo dd la nhung thay ddi vi ban dang nam ti'nh. Ngum phu nfl ngay nay dugc mong dgi cd ddng gdp kinh te' eho gia dinh vi nam gidi cung dugc mong dgi ed su chia se vific nhi vi cham soc con eii vdi vg. Nhu viy, vi the ngiy cang cao cua phu ntt, dac bifii la su dfle lap \e kinh tfi', da gay ip luc khflng nhd eho viec giu gin/duy tri nam tinh cLia nam gicd (Trin Thi Minh Ddc va Dfl Hoang, 2002).

Ve phuong dien quyen li/c/quyen uy

Theo Tran Dinh Hugu (1991), gia dinh Viet Nam truyfin thflng bi anh hudng bdi Nho giao vdi chii trucmg mflt gia dinh ed chu va chu la dan flng, khdng bao gid dan ba la ehu gia dinh. Chu gia dinh li ngudi chiu trach nhifim ve moi ngudi trong nhi. li ngudi quyfi't djnh mgi vific (Trin Dinh Hugu, 1991:38). Nhu vay trong gia dinh, ngudi chdng, ngudi dan dng la ngudi nam quyfin quyet dinh, lo toan mgi vific tfl vific lam an ciia gia dinh, quan he hg hang ling xdm, hgc hinh, nghfi nghifip, tham ehi ci chuyfin hdn nhan ciia con cii. Vi ngudi din flng dugc coi la ngudi bie't tinh toan, quyfi't doin, nhay ben. cd suy ngh! sau .sde.,. Tue ngfl ngudi Viet cd cau: "Dan dng nflng ndi gifi'ng khoi/Din bi sau sic nhu coi dung triu". Trong thuc l^, nhttng ngudi dan flng de' vg la'n at se bi chfi cudi la "sg vg", nhflng ngudi phu nu quye't dinh thay chdng thudng bi coi li "luge quy^n chdng".

Ve phuong dien xd hgi Theo quan nifim truyfin thd'ng, vific dfl'i ngoai nhu khach khda. tham

vifing va die bifit la vific nude viec lang. vific hg dugc coi la vific ciia din flng (Trin Dinh Hugu, 1991:39). Ndi cich khac, vific dai difin eho gia dinh irong cac quan hfi xa hfli la th^ hifin mdt phin bin dang nam linh eua din

9C NghlSn cflu Gla dinh vi Gidi. QuySn 22, sd' 6, tr. 88-98

dng Vifii. Ca dao, luc ngu ed nhifiu cau ndi vfi difiu niy: "Lim U-ai cho dang nfin trai/Phu Xuan da irai, Ddng Nai cung tCmg" hay "Lim trai cho dang nCn Irai/Xud'ng Ddng, Ddng iTnh. Ifin Doii. Doii yfin".

5. Trudng hdp mot xa nong thon Thanh Hoii

Cudc sd'ng lai mdt xa thuin ndng dang din dugc dd thi hda: dudng vio ling dugc dd bfi iflng, phin Idn nhi ciia dugc xiy mdi theo kitfn true hifin (1.11. cudc sd'ng tucmg ddi dii diy, Lac die mdi vii ngdi nhi cSp 4. Theo ngudl dan. nhflng ngdi nhi 2-3 ting trong ling dfiu ia sin phim li'ch gdp diHK Clia nhung nha cd vgdi cu lao dflng lai Dii Loan hay d cac linh phi'a Nam. "Neu chi d qud Idm mdng thi cilng khdng the du liin di xdy nhd" (nff. 22 tudi}.

\'ni ngudi dan noi day. ngudi din dng dugc cho li "duge" hay "khdng dugc" tfly ihuflc vio kha nflng kifi'm lifin eiia anh la. Neu kitfm duge tifin, cic Ihdi hu lit xtfu ed \hi dugc bd qua. k^ ca vific danh vg hay cd bac rugu chfi bdi VI "nd ed phi nhimg nd eung lim ra dugc". Trong ling ed uordng hgp thudng xuyfin dinh vg nhung mgi ngudi eho ring ngudi vg niy ndu lay ngudi khic chua ehie da sudmg hon vi bfl lai thi ngudi niy bi^i lam an.

Ngudi dan ncri day khdng miy eoi trgng mdt ngudi dan dng kifim ft tifin hon vg. Hg mia mai nhflng ngudi din dng sd'ng nhd vg; "Sd thing d^y sudng, ca ngiy cha phai lini gi nhutig vin cd ti^n lifiu" hay thing ihflng khieh bie mdi nam thanh nifin ed y djnh lip gia dinh khi chua cd vific lim; "Dffa md md Idv phdi mi thi < d ddi hdn khd. Ai ddi, ddn dng con trai md tdi 30 ludi ddu rdi md vdn dn bdm dng bd gid. The nen tao mdi bdo mi Id mi chi cd di d ri ihdi". dJ rfi' d day cin dugc hi^u vdi nghia li ihiip kem, li "an nhd d diu". l i "ehd chui gim chan".

Xa hoi lhay ddi, md ra nhi^u co hdi vific lim vi ihu nhip cho phu nu noi diy. Hg chiu khd. chiu khd, sin sing lim mgi vific, mi^n li cd thu nhap. Khi da hfit ngiy mfla, hg tranh thu lim them eie nghi phu nhu dan chdi, lam binh, lim diu hay phu hd xiy dung. Mdt sd khic khdng bo qua CO hfli tham gia thi Irudng lao ddng qudc Mf. Nhifiu ehj da di xuit khiu lao ddng lai Dii Loan hoac Myanmar. Nhung ddng gdp ding k^ vi tfch cue eiia phu nfl dia phucfng vio kinh tfi gia dinh xfit vfi phuong difin nio dd da de doa bin dang nam ti'nh ciia nhflng ngudi nam quanh hg - nhflng ngudi vd'n dugc gan eho irich nhifim li tru cdt gia dinh trong nhidu phuong difin. dac bifit vi kinh td. Vay, nam gidi lai dia phuong da cd nhiJng chifi'n liroc

Le Thi Hong Hai vo cac tac gia 93

gi 6i duy tri cii vdn di dugc coi la ban dang ctia mdt ngudi din Ong?

Chie'n luoc 1: Gdng minh kiem tien nhdm ddm bdo vai trd tru cdt ve kinh te

Vai trd U-u cflt kinh lfi'gia dinh vi su trg giup kinh tfi'cua nam gidi cho gia dinh la mdt eieh ihuc hanh nam tinh... Vific dat dugc thinh cflng Vi kinh id cung nhu cd dugc quyfin uy trong gia dinh thudng dugc sfl dung dfi' djnh nghia "ngudi din dng thinh dat" (Catlett vi McKenry, 2004).

Vific ngudi ehdng mac nhifin dugc coi la tru cflt trong gia dinh, phai chju trich nhifim lo ling vfi kinh ic cua gia dinh da trd thinh mfll ginh ning dd'i vdi nhutig ngudi dan Ong nflng ihdn hifin nay. Theo anh T (nam, 49 tudi), ''ngitdi ddn dng trong nhd phdi lo Idng Idm sao deed Id'i ra cho kinh te gia dinh, Idm sao delo cho ditac cdi dn cho cd nhd vd idm sao de cd ddng ra ddng vdo khi cd viec. Ngudi ddn dng cdn phdi Idm ra lien vd thdm chi cdn Idm ra nhieu han cd ngudi vd\ "Neu trong gia dinh md ngudi va co khd ndng kiem ra ddng tien gidi hem chdng thi khd ndng Idn Id gia dinh se true tide. Bcri vi ngUdi vg lam ra nhieu tiin thudng se coi ihudng chdng vd nhu the gia dinh se ddn tdi bd't hda. Chl trong Irudng hop ngitdi vgplidi id't idi ndng vd kheo leo trong edch ffng xu di chdng khdng cam thd'y thua kem thi gia dinh mdi giff dugc. Nhitng nhffng ngudi phu nff nhu the rd't hiem. Do do Idm ngudi ddn dng thi phdi biet kiem ra ddng tien cho gia dinh".

Bi thuc hifin vai trd u-u cfll kinh lfi' gia dinh, anh T. da lam rit nhieu vific, tfl edng vific ddng ing, ban dao kem, dao gifi'ng thufi, md lgn den kinh doanh djch vu phdng bat. bat dia, loa dai cho nhung dim hifi'u hi. Bit ke vific gi, ba't k^ ngay hay dfim, mifin la kidm dugc lifin mflt each chinh dang bang sflc lao ddng ciia minh. Qua anh T, thiy dugc hinh anh nhung ngudi dan dng lin lOn, gdng minh Ifin dl kiem tiln nhim khing dinh ban dang nam ti'nh ciia minh.

Nock (1998) ggi f ring ddi sfl'ng hdn nhan va gia dinh la co sd cho nhung quan nifim thd'ng tri ciia nam tinh trsang thanh, nhung quan nifim vl nam ti'nh dugc khing dinh khi nam gidi trd thinh cha vi trd thinh ngudi tru cdt kinh te cua gia dinh hg va thuc ihi nhifim vu nhu nhiing ngudi bao vfi cho gia dinh hg (Nock, 1998:44). Do cung l i trudng hop cua anh D. (nam, 27 tudi). Tfl khi cd gia dinh rifing, J thflc vl vai trd kifi'm tiln cho gia dinh ludn thudng true trong diu khifi'n anh D. quyfi't djnh chuyin ifl cflng vific phu xe Bie - Nam sang cdng vific cdng nhin ciu dudng noi vCing cao. Anh lua chgn tfl vific ihinh thoang ed ihl vl gip vg khi lim phu xe

94 Nghlfln cflu Gla dinh vi Gidi. QuyS'n 22, so 6, tr. 88-98

dfi'n vific di xa nfla nam Iham chf mflt nam mdi vl mdt lin khi lim cdng nhan nham kifi'm nhilu liln lo cho vg eon. Khi bifi't vg cd 9 dinh gui con eho Ong bi dl vio Nam lim cdng nhan, anh D. d.i bao: "mi cff a nha nudi ccm v('/i Idm rudng Id dirc/c idi, khdng cdn mi di Idm kiem lien ^dm chi ca, day Id vi^c cuu lau".

Chien luac 2: Chia si viic nhd, tdng gia sdn xuat nhung rdn Ihe hien quyen uy cua nguc)i nam gidi trong gia dinh

Ciic nghifin cflu d nude ngoii cho Iha'y efl mdi lifin he giua immg quan thu nhap gifla hai gidi trong gia dinh vdi su cdng bing vl vific nha. Tuy nhifin, ddi vdi nhflng gia dinh ed vg thanh cdng hon ehdng irong nghfi nghifip thi su phan eOng lao ddng trong gia dinh lai mang tfnh iruyfin thflng. L^ giai dilu niy, mflt sd nghifin cflu cho ring nhung cip kifim liln ngang nhau khdng bj ai nghi ngd hay dat va'n dl vl nam ifnh hay nfl tfnh ciia hg. Trong khi dd, nhung cap cd vg kifi'm tifin nhilu hon cam ihSy cd nhu ciu khang djnh ban .sic gidi cua hg nhu mdi phuong thflc dfi tranh bi eoi l i "dao ngugc vai tro". Cd the nam gidi d cic gia dinh niy khOng chju lam vific nhi li de' khing dinh su thd'ng fl-j cua ho doi vdi ngudi vg dang kiem dugc lifin (Kramer, 2005:92, din theo M.u Huy Bich. 2009 104), Khflng ai trong .sd nhung ngudi chdng kicm dugc it liln hon vg chia se viee nha vdi vg. Ngay ca nhttng ngudi chdng khdng kifi'm dugc liln chiil nio vin khdng lim vice nhi (Hochschild. 1989. dfin iheo Mai llu> Bich, 2009:105).

Dilu nay cd ve khflng hoin toin dung vdi nhflng gi chung idi d i thay d dja ban nghifin cflu. Trong cac trudng hgp vg kifi'm dugc nhifiu nfin hcfn chdng, hiu hfil nam gidi dja phuong da lu nguyfin chia se \iec nha. Tuy nhifin, song song vdi cliCni dd, nam gidi noi day vin ngam the' hifin/khang dinh uy quyin cua hg qua vific lu quyet hoac qua each lam vice nha.

Trudng hgp ciia anh H. (nam, 28 ludi), hgc xong cao ding su pham, dang nhd ngudi xin vice. Trong thdi gian 6 nhi ehd vific, anh H. sua sang lai chudng Irai dfi ehan nudi thfim. Theo Idi vg H.: "Gid a nhd cd hai va chdng thi phdn cdng nhau, ngUcH chdm con, gigt giu qudn do Id minh. Can cdng viec chdn nudi d ngodi km (ngodi vudn) thi anh H. ddm nhdn. Liic ndo anh y Idm xong md minh dang ban Irong ddy ihi anh y Igi vdo trdng con cho minh Idm ". Anh H. dim nhin chfnh vific chan nudi hing chuc con lgn va giflp vg trdng con, lit nhifin chi bfi' nhung luc con ngoan thdi, chfl khi chau quiy l i lai ddy sang cho vg.

Vj thfi' li-din-Ong thudng duge su dung d l bifin minh eho cic hinh

Le Thj Hong Hai va ckc t6c gia 95

dflng va quyfi't dinh cua nam gidi. Trong mdi sfl Irudng hgp, nfl dugc dflng dl nhin manh uy quyin eua ngucri din dng mac cho su thii ban dang nam linh ciia hg gin vdi vai trd tru cOt kinh tfi'ciia gia dinh bi de doa do bi danh gii li ihi'p hon vg (Hoang \ a Yeoh. 2011:727). Vific quyfi't dinh chan nufli thfim lgn, ngan, gi l i do anh H. dua ra vi quyfi't lim, vg anh cung khflng can duge vi khdng dugc bin bac gi. Theo Idi vg cua anh H.: "Anh y cff thich ten Id anh tdm. chdn nudi nhieu. ddu tu cdc thu. xdy dimg chudng trgi ddy Anh cutu quye't anh y Idm. Minh cd gdn vd trong gia dinh cung cd gdn chiit it Id minh \dc dinh Id minh khdng cd a nhd nen cung cff Iff tff hay Idm. Nhitng anh y ci'ing khdng iff tif. Anh y cU tu quyet anh y Idm ". Hay khi anh H. di ra ngoai vg hdi di dau thi anh da ndi "chang ledi ddu lau ciing phdi bdo cdo vin mi d".

Nhu vay, dii cd trdng con, niu cam, cho lgn, cho ga an nhung anh H. vin thi hifin minh la ngudi nim quyin trong gia dinh khi tu quyfi't vific chan nufli mi khdng ban vdi vg hay it tham gia vao nhiJng viec dugc coi la cua phu nfl. Da cd nhttng nhin nhuong nh^t dinh eiia anh H. trong lue ehua cd vific lim dn djnh. chua dam bao dugc vai trd tru cdi kinh lfi'gia dinh, nhung vin cd nhflng hanh dOng, vific lam khang djnh quyen uy eua ngutri dan ong trong gia dinh nhu mOl each dim bao nam linh cua minh.

Trudng hgp anh S. (nam, 53 ludi), da cd ihdi lam vific d ngan hang linh, li ngudi cd uy tin trong cOng vific, nhung vl su bat man trong cflng vific nfin da bo vifie. Hien nay, anh d nhi khflng cd luong, con vg anh la giao vien va luong ngay cing cao. Dfi khda la'p cho su thieu hut ve nam tfnh cua minh khi xet tren khfa eanh tru cOt kinh te, anh da eo nhung chifi'n luoc rifing cua minh.

Theo dd. anh to ra li mdt ngudi bifi'l dilu, sin sang chia se vific nhi vdi vg, cu thi la cim com, ehd vg vl an cung. Tuy nhifin, anh cung thi hifin uy quyin dan dng cua minh d ehd: mac dfl li ngudi na'u com nhung anh khdng bao gid dgn com, rua bit. Theo anh, dd la vific ciia phu ntt. Thuc tfi' cd hflm vg vl r^t muOn nhtmg anh vin ehd vg vl dgn com thi mdi an chfl cung khdng dgn trudc. Anh cho ring "niu cd thi na'u edn dgn com ra hay rira bit dua la vific ctia vg vi con gai". Tuy anh S. khdng cd luong nhung anh vin cd liln dl lifiu va cham lo mflt phin cho gia dinh bang vific chan nudi, lim vudn dl kilm them ihu nhip dl cd ddng ra ddng vao, thi'ch gi cd thi chi tifiu va dac bifit l i khflng phai mang tifi'ng an bam vg.

Anh S. ludn khing dinh vj thfi" lam ehii cua minh trong gia dinh. Khi dl cap tdi vg, anh ndi: "cd may trieu md cff lam nhU Id lo Idm. Nhffng md

96 Nghidn cflu Gla dinh vi GIdf. Quy^n 22, so 6, tr. 68-98

bdc gdi rung khdng ddm ldo vc'fi bdc ddn. Chl c6 cdi Id thinh thoang cff Idm IcYi thdl". Vi ring nhttng gl anh da quydt djnh, da lim Ihi "khdng thay ddi vd khc)ng ai co the nen gi ditrrc " vl nhflng gi anh Iim "deu khdng thi ndo che duc/c".

Hicn nay, tuy khOng lim ra nhilu liln nhu vg nhung trfin thuc lfi"anh S. vin li ngudi nim quyfin lim ehu gia dinh. Nhung cdng vific nhu sua nhi, vay tiln. chuyfin hg hing, ling xdm vin li do anh thay mat gia dinh dflng ra giai quydt. Mae dfl vg li ngudi ed luong. lim ra tiln nhilu hon trong gia dinh nhimg vifie sfla nhi nhu Ihd nio. slJra vio Ihdi dilm nio, thufi nhin cdng, giim sal, rdi ngay c i tfnh loin chl phf... l^l ca diu do anh S. dflng ra dam nhin. Ngudi vg chi dugc thdng bio vl ndi dung su vific mi ihdi. Nhu vay, mac du tiln khdng cd nhilu vi sde khde giam sut... thi anh S. vin cfl l i ngudi dflng diu gia dinh, nim quyin quyft djnh irong gia dinh.

Chien luoc 3: Md rgng quan he xd hdi nhdm khdng dinh uy tin xd hdi, bii ddp cho stf thiiu hut trong vai trd Iru cdt kinh le

Quan hfi xa hdi rdng, ed uy tin, dugc nhilu nguM kinh nfi cung la nhiJng chi bao ihl hifin nam tfnh cua din Ong.

Trd lai irudng hgp eiia anh S. (nam, 53 ludi). Anh kl ring, ngiy xua. khi liln lucmg giao vifin eua vg cdn thip. mgi chi lifiu irong gia dinh diu dua vio sd tiln anh kifi'm vl. Biy gid. du anh da nghi khdng luong \'i gia dinh dua phin Idn vio sd' thu nhip ngiy cing tang cua vg, anh khdng hi tran ird. Dd l i bdi vi anh da cd "nghifip" rifing cita minh. Nghifip eiia anh la gap gd ban be, li md rOng vi gifl gin cie quan hfi xa hdi.

Phai chang anh S. bfl lai cho su mtfi mil nam tfnh u-ong vai ird iru cdt kinh le' gia dinh bang vific md rOng cie quan hfi \a hOi? Phin Idn thdi gian trong ngiy anh khdng ed mat d nhi. Lue nio anh cung bin rdn nhCrng cdng vific khdng ifin. Anh ihudng xuyfin dugc ban bfi ggi di udng rugu, di dim gifl, dim cudi, lo chuyfin xdm giing... Vai u-d eiia anh dugc cung cd bdi anh da lhay mat gia dinh giai quyfi't nhung vific quan trgng Hen quan dfi'n vfn dl "dfl'i ngoai".

Anh S. lufln tu hio vdi mfl'i quan hfi rdng, ban bfi li nhiJng ngudi cd liln, nhung ngudi lim co quan nhi nudc, nhiJng ngudi cd chflc vu. Ban bfi, hg hing luOn sin long giflp dd anh, chi cin anh Ifin lifi'ng. Anh eoi dd nhu mdt bang chutig cho su thinh cdng cua ban thin.

Suy nghi cua anh S. cung chi'nh li suy nghi ciia nhilu nam gidi iai dia

Le Thi Hong Hai va cac tac gia 97

bin nghifin cuu. Hg dinh gia cao nhttng ngudi ed mdi quan hfi ban be rflng, ludn cd ngudi sin sing giup dd. Hg cho ring nhung ngudi cd mfl'i quan hfi ban be rdng va thin Ihifi't nhu vay chic chin se li ngudi bifi't each flng xu, bifi'l each giao thifip.

Trong cac cuflc ndi chuyfin, nam gidi Ihudng xoay sang cac quan hfi xa hfli, cu Ihl li quan hfi ban bfi. hing xdm, hg hing, dl chung td ring tOi eo quan hfi xa hfli rflng. tdi cd uy tin \a hdi eao. tfli ndi li ed ngudi nghe (con chiu rim rip lam theo), tfli nhd la co ngudi giflp... Hg ndi vdi mflt thai dfl tu hio nhu ihl dc' bfl dip phin nam tinh bi eho li thifi'u hut khi chua dam nhan duge vai ird iru cflt kinh tcgia dinh.

6. Ket luan

Kfi't qua nghifin cflu cho tha'y nam gidi lai dia bin nghifin cuu da co nhung chie'n luge khac nhau nhim dam bao, duy tri, khang dinh nam ti'nh eiia minh trudc nhung lhay ddi ciia gia dinh vi xa hfli. Theo quan nifim truyin thflng, mflt ngudi din dng duge danh gia eao la phai la tru cdt gia dinh, phai dam bao dugc ddi sfl'ng vat chit cua gia dinh. phai cd cac quan hfi xa hdi rOng, phai cd trach nhifim dfl'i vdi dong hg: tham gia cae hoat dflng eua ddng hg, trong mfl'i quan hfi vdi anh em thi nhiel linh, sSn long giup dd, hfl trg; trong mfli quan he vdi ban be thi hao phdng, dang tin cay. Vai trd tru cflt trong gia dinh dudng nhu trd ihanh nilm tu hao, li mflt thudc do. mgt chi bao vl sir thanh cflng ciia nam gidi trong cugc sfl'ng. Tuy nhien, hien nay, dl khing dinh nam tfnh, ngudi nam gidi khflng nha't thifi't phai toan difin vl moi mat. Vdi ngudi din tai dia bin nghifin cuu thi nam li'nh CO thi la cd mang ludi quan he xa hdi rdng. ed each flng xir ifl't trong cae mfl'i quan he gia dinh, hg hang, ban be; tham gia vific nha nhung vin khang dinh dugc quyin uy trong gia dinh; hay don thuin la su nfl luc eho vific dam bao ddi sdng vat chil eua gia dinh. Ngoai ra, khi ngudi vg la u-u cflt vfi kinh te, ngudi chdng vSn cin duge dam bao hinh anh li tru cflt trong gia dinh trudc mat ngudi ngoai. Tat ca nhflng dieu dd nhim hudng ted mgt muc dfeh; Ddi sO'ng gia dinh yfin im, hanh phue. "chdng ra ehdng, vg ra vg". Vi ed ve nhu, "trai vdi nhttng nilm tin Ihudng cho ring cac gia tri Nho giao vin gin chat vdi quan hfi gidi d xa hdi Vifit Nam, thi trfin thuc tfi, vific thuc hanh gidi linh hoat, mim deo hem ri'l nhilu" (Hoang and Yeoh,2011;733).H

Tai lieu tham khao Catlett, B. S. and McKenry, P. C. 2004. "Qass-based Masculinities: Divorce,