ხელოვნებამოსწავლის წიგნი

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa da sportis saministros mier 2020 wels.

ნაწილი I

8nana ioseliani sofio qeburia

სარჩევი

1 საზოგადოება და ხელოვნება

ხელოვნება საზოგადოების სამსახურში 7

1. თანამედროვე საზოგადოების გამოწვევები 8

2. ხელოვნება პოლიტიკის სამსახურში 10

3. ხელოვნება ომის წინააღმდეგ 18

4. ხელოვნება სოციალურ პრობლემებზე 26

5. ხელოვნება რელიგიის სამსახურში 34

6. ახალი სახვითი ენა 40

7. ქრისტიანული საქართველო 52

8. ისლამური ხელოვნება 62

9. მხატვრობა 68

10. სპარსული კერამიკა 76

11. ხელოვნება განათლების სამსახურში (კალიგრაფია) 78

12. მინიატურა 80

13. ქრისტიანული საკულტო არქიტექტურა 90

14. დასავლეთ ევროპის საკულტო არქიტექტურა 100

15. რელიგიური დეკორი 108

rene magriti, `golkonda~, 1953 w.

rene magriti, `golkonda~, 1953 w.

საზოგადოება და ხელოვნება1

6

y ra SeiZleba gavigoT sxvadasxva

epoqisa da kulturis sazogadoebebis

Sesaxeb xelovnebis saSualebiT?

y ra faqtorebi axdens gavlenas

xelovnebis nimuSis iersaxeze?

y ra mxatvruli xerxebiT gviambobs

xelovneba ambavs?

y ras emsaxureba xelovneba sxvadasxva

epoqaSi?

y riT gansxvavdeba sxvadasxva drois

sazogadoebis mier Seqmnili xelovneba

erTmaneTisgan?

y ra roli aqvs xelovnebas

sazogadoebis cxovrebaSi?

y ra roli aqvs sazogadoebas

xelovnebis formirebaSi?

y rogor SeiZleba gadmovceT raime

movlenisadmi Cveni damokidebuleba

xelovnebis nimuSis saSualebiT?

y raSi gamogvadgeba dRes adreuli

epoqebis mxatvruli gamocdilebis codna?

sazogadoebis msoflmxedveloba

gansazRvravs mis xelovnebas, xolo

xelovneba am msoflmxedvelobas xilul

formas aZlevs.

sazogadoebis rwmena aisaxeba

Tanadroul xelovnebaSi, xolo

xelovneba am ideebis gavrceleba-damkv-

idrebas emsaxureba.

yvela adamiani erTnairia – erTi Tavi,

ori xeli da ori fexi gvaqvs, magram ori

erTnairi adamiani ar arsebobs. sxvadas-

xva ram gvaRelvebs, sxvadasxva ramis

gvwams. sxvadasxva dros sazogadoeba

sxvadasxva gamowvevebis winaSe idga,

sxvadasxva problemebis gadaWra uwevda.

sirTuleebs xan mSvidobianad umklavde-

boda, xan – iaraRiT.

TandaTan kacobriobis istoria ome-

bisa da brZolebis grZel jaWvad iqca.

iqneb xelovnebam gagvaerTianos, erT-

maneTis kulturis pativiscemis unarma

gvapovninos am cicqna planetaze mSv-

idobianad Tanacxovrebis gza.

ra ganasxvavebs adamians sxva cocxali

arsebebisgan?

– Semoqmedebis unari.

am unaris erT-erTi gamovlinebaa sax-

viTi xelovneba.

TiToeuli epoqa Tavisi gamokveTili

interesebiT gamoirCeva. xelovneba,

rogorc drois sarke, am interesebis

gamomxatvelia.

xelovneba xan politikis samsaxurSia,

xan – religiis, xan – komerciis, xanac –

ganaTlebis, garTobisa da dasvenebis.

sazogadoeba qmnis xelovnebas, xolo

xelovneba qmnis im garemos, romelSic

sazogadoeba cxovrobs. es urTierT-

dakavSirebuli, ormxrivi procesia,

romelSic ver ityvi, jer qaTami iyo Tu

jer kvercxi.

ხელოვნება საზოგადოების სამსახურში

7

gansxvavebuli sarwmunoebebisa da

Sexe dulebebis mqone adamianTa Serige-

bas isa xavs miznad XX s-is xelovanis mark

rotkos kapela. es patara `fiqris taZari~

aSS-is texasis Statis q. hiustonSi mde-

bareobs. kapelas kedlebze mark rotkos

mier Sesrulebuli, moiisfro-molurjo

ferweruli tiloebi kidia. maTi feri

momnusxvelad moqmedebs mnaxvelebze.

qristiani, iudeveli, muslimi Tu budis-

ti gverdigverd sxedan, fiqrebSi iZirebi-

an, mSviddebian da am ucnauri sivrcidan

ufro keTilebi da erTmaneTis mimteve-

blebi gamodian. imis Tvis, rom gansxvave-

bam, uTanxmoebam omamde ar migviyvanos,

sxvis safiqrals, sxvis kulturas unda

CavwvdeT, sxvadasxva sazo gadoebebis

pativiscema viswavloT. amaSi ki xelovneba

dagvexmareba. xelovanebs xom usityvod

esmiT erTmaneTis. maS, SevudgeT...

ლექსიკონიkapela – mcire samlocvelo

1. თანამედროვე საზოგადოების გამოწვევები

interierikapelas interieri

mark rotkos `fiqris taZari~

rogoria dRevandeli sazogadoeba? rogoric yovelTvis – poli-

tikur, ekonomikur Tu religiur niadagze afeTqebuli konfliqte-

bi, revoluciebi, omebi…... Tanamedrove saxelmwifoebi morigebis

gzebs eZeben, sazogadoebebi gaerTianebas cdiloben. xelovneba

swored is dargia, romelsac SeuZlia, sxvadasxva enaze molaparake

adamianebis gaerTianeba. iqneb xelovnebam gadaarCinos samyaro?

8

2 იმსჯელე

Tanamedrove sakulto

arqiteqtura Sua saukuneebis

tradiciebis mimdevaria.

rogori warmogidgenia

saqarTvelos sakulto

arqiteqtura Tanamedrove

Sexedulebebis, masalebisa da

teqnologiebis gaTvaliswinebiT?

1 დავალება

daakvirdi le korbuziesa da rotkos

taZrebs. ra miganiSnebs, rom isini

me-20 saukunis qmnilebebia?

ronSanis kapela, safrangeTi. arqiteqtori le korbuzie

Tanamedrove budisturi taZari indoeTSi.

9

2. ხელოვნება პოლიტიკის სამსახურში

sityva politika berZnuli warmoSobisaa. Zvel saberZneTSi

RirebulebaTa Soris upirvelesad patriotizmi miiCneoda.

TiToeuli moqalaqe grZnobda sakuTari qalaq-polisis

winaSe pasuxismgeblobas. poliss ki fizikurad da sulierad

mtkice, Zlieri damcvelebi sWirdeboda. am swrafvas

xelovnebac mowmobs. Zveli berZnuli qandakeba swored

amgvar moqalaqeobriv ideals amkvidrebs – harmoniulad

ganviTarebuli aTletis, `jansaR sxeulSi jansaRi suliT~!

dRevandeli gadasaxedidan ramdenad sworad migaCnia es

midgoma?

mironi, badros mtyorcneli, Zv.w. V s.

pergamonis zevsis sakurTxevlis elin-

isturi reliefi gigantebTan RmerTebis

brZolas asaxavs. antikur plastikaSi es

sakmaod gavrcelebuli miTuri siuJeti

politikur movlenas eZRvneba. sakurTx-

eveli mcireaziel mefe evmene II-is mier

galebze mopovebuli gamarjvebis aRsaniS-

navad aigo. naxevrad cxovelur, velur

gigantebSi barbarosi galebis tomi

igulisxmeba, olimpoeli RmerTebi ki

pergamis samefos maRalganviTarebul

moqalaqeebs ganasaxiereben. aq miTic ki

politikis samsaxurSi dgas!

ლექსიკონიhoreliefi maRali reliefi

bataluri Janri istoriuli Janris qveJanri, romelic brZolis scenas asaxavs.

pergamonis sakurTxevlis reliefi, Zv.w. II s.

10

romaelebs TavianT upirveles mov-

aleobad imperiis sazRvrebis gafarToe-

ba, axali miwebis dapyroba, sxva xalxebis

damorCileba miaCndaT. xelovneba maT

mxolod samxedro Zlevamosilebis samsax-

urSi warmoedginaT. aki amfiTeatrebic ki,

romlebic TiTqosda gasarTobad igebo-

da, xalxs sastik sanaxaobas sTavazobdnen,

sisxlis Rvras rom SesCveodnen.

imperatorebis samxedro miRwevebisa

da mniSvnelovani movlenebis ukvdavsa-

yofad romaelebma triumfaluri TaRebis

aRmarTva daiwyes. TaRebs xSirad gamar-

jvebis amsaxveli istoriuli reliefebi

amkobs.

imperatorebisadmi miZRvnili sveteb-

is bataluri reliefebic saxotbo isto-

riuli dokumentebia, erTgvari saxviTi

matiane.

vaWrobis wyalobiT, romauli monete-

bi imperatoris gamosaxulebiT swrafad

vrceldeboda mTel imperiaSi da Soreul

koloniebs mmarTvelis vinaobas acnobda.

traianes sveti, I s., romi

konstantines TaRi romSi, 315 w.

sxvadasxva periodis romauli monetebi

11

frangi mxatvari Jan ogiust dominik

engri (1780-1867) Tavis kerps, safrange-

Tis imperators napoleon bonapartes

aRmatebul xarisxSi warmogvidgens.

napoleoni miTuri zevsiviT medidurad

dabrZanebula taxtze, dafnis gvirgvini

SaravandediviT adgas, aweul xelSi Zalau-

flebis simbolo – kverTxi upyria. gegone-

ba, cotac, da mexi daigrgvinebso.

xotbis Sesxma da gandideba xSirad

gulisxmobs simarTlis Selamazebas,

pirovnebis idealizacias.

Jan ogiust dominik engri, `napoleoni saimperatoro taxtze~, 1806 w.

fidiasiseuli olimpoeli zevsis qandakebis rekonstruqcia

1 იმსჯელე

y riT gansxvavdeba sxvadasxva drois

sazogadoebis mier Seqmnili

xelovneba erTmaneTisgan?

y ras emsaxureba xelovneba

sxvadasxva epoqaSi?

2 დავალება

y ra mizniT gamosaxaven xelovanebi

politikosebs?

y ra mxatvrul xerxebs

mimarTaven isini politikosebis

gansadideblad?ლექსიკონიideologia – Rirebulebebi da warmodgenebi, romlebic gansazRvraven adamianTa damokidebulebas sinamdvilisa da erTmaneTisadmi

12

safrangeTis revolucias gamoexmaura

XIX s-is frangi mxatvari eJen delakrua.

misi ferweruli tilo `Tavisufleba

barikadebze~ safrangeTis revo luciis

sxvadasxva istoriuli movlenis persona-

Jebs aerTianebs. maT qali miuZRvis zeaR-

marTuli samfera droSiT. nawarmoebi

mnaxvels ukeTesi momavlisTvis revolu-

ciuri brZolisken mouwodebs.

sabWoTa kavSiris respublikebis yvela

dedaqalaqSi aRmarTuli msgavsi qandakeba

socializmis ideologias emsaxureboda

da xalxSi naTeli momavlis rwmenas amkv-

idrebda.

ipove qalRmerT nikes gamosaxuleba

pergamonis reliefis ilustraciaze.

rogor fiqrob, SemTxveviTia Tu gaaz-

rebuli delakruasa da muxinas gmiri

qalebis msgavseba Zveli berZnuli gamar-

jvebis qalRmerTi nikes gamosaxule-

bebTan?

eJen delakrua, `Tavisufleba barikadebze~, 1830 w.

vera muxina, `muSa da kolmeurne~, 1937 w.

qalRmerT nikes antikuri reliefi

13

XX saukunis sabWoTa saqarTvelos droindeli saagitacio plakatebi

14

sabWoTa kavSirSi arsebobda samTav-

robo ganyofileba, e.w. `agitpropi~. misi

mizani agitaciisa da propagandis gziT

komunisturi ideologiis damkvidreba

iyo. politikuri miznebis misaRwevad ki

maTi mTavari iaraRi xelovneba gaxldaT.

ganyofileba akontrolebda beWdur

gamocemebs, televizias, kinos, Teatrs,

literaturas da saxviT xelovnebas. agit-

propi awesebda cenzuras – wyvetda, ra

unda gamoqveynebuliyo da ra – ara.

saagitacio da propagandistuli

na war moebebi sinamdviles Selamazebu-

lad, nawilobriv, calmxrivad, SerCevi-

Tad asaxaven. martivad rom vTqvaT, xalxs

`TvalSi nacars ayrian~, arsebul prob-

lemebs umalaven, atyueben. maTi mizania

zegavlena moaxdinon adamianis poli-

tikur arCevanze, gadawyvetilebaze da

damkveTis, anu saxelmwifos poziciaze

daiyolion. mowodebisTvis isini erT-

nair mxatvrul xer xebs mimarTaven. aseTi

posterebis avtorebi sazogadoebisa da

masebis fsiqologiis codnas iyeneben da

xalxis grZnobebiT mani pulireben. Tu

maT xrikebs icnob, ankesze advilad aRar

wamoegebi.

j. m. flegi, `me mWirdebi aSS-is armiaSi“. 1917 w.

i. ToiZe. `deda samSoblo gveZaxis!~ 1941 w.

germanuli nacisturi posteri adolf hitleris gamosaxulebiT, 1936 w.

CineTis komunisti lideri, diqtatori mao Zeduni, 1968 w.

ლექსიკონიagitacia – sityvieri, beWdviTi an saxviTi xerxiT sazogadoebis politikur cnobierebaze zegavlenis moxdenis, agitatoris sasargeblod misi darwmunebis mcdeloba.

propaganda – sazogadoebis Sexedulebebze sityvierad, lozungiT, saxviTi saSualebebiT ideuri zewola. propaganda sazogadoebas awvdis mxolod politikurad momgebian, arasrul informacias.

lozungi – mowodeba; lakoniuri, advilad dasamaxsovrebeli gamonaTqvami.

15