MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA

BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO

NASTAVNA PROGRAMA ZA

MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA

ZA II GODINA ZA SREDNITE UMETNI^KI U^ILI[TA

VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

Skopje, maj 2001 godina

2

1. IDENTIFIKACIONI PODATOCI

1.1. Naziv na nastavniot predmet: MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA

1.2. Obrazoven profil, nasoka i struka, na koi pripa|a nastavniot predmet

1.2.1. Obrazoven profil: za site obrazovni profili

1.2.2. Nasoka: primeneta likovna umetnost

1.2.3. Struka: umetni~ka

1.3. Diferencijacija na nastavniot predmet: predmet zaedni~ki za strukata

1.4. Godina (faza) na izu~uvawe na nastavniot predmet: III (treta) godina

1.5. Broj na ~asovi na nastavniot predmet

1.5.1. Broj na ~asovi nedelno (nedelen kontakt): po3 (tri) ~asa

1.5.2. Broj na ~asovi godi{no (kvota na izu~uvaweto): 108 ~asa godi{no

1.6. Status na nastavniot predmet: zadol`itelen predmet

2. CELI NA NASTAVNIOT PREDMET

2. 1. Op{ti:

U~enicite gi pro{iruvaat i prodlabo~uvaat znaewata od oblasta na makedonskiot jazik i od makedonskata i

svetskata literatura kako osnova na idniot intelektualec koj, opredeluvaj}i se, verojatno, za umetni~kite

profesii, }e go ima optimumot znaewa i sposobnosti od oblasta na jazikot i literaturata za da bide sposoben za

logi~no mislewe, korektna komunikacija vo usna i pi{uvana forma, kako i za samostojno pi{uvawe na

organiziran tekst od opredelena oblast. Ovaa osnova {to ja dava predmetot ima preduslovi za solidna nadgradba

vo idnite fazi od umetni~koto ili poinakvo obrazovanie na u~enicite.

3

u~enicite gi koristat normite i go usvojuvaat kodot na makedonskiot standarden jazik i negovite

funkcionalni stilovi;

gi razbiraat i upotrebuvaat funkciite na jazikot kako najsovr{eno sredstvo za komunikacija vo

literaturata, kulturata i naukata;

umeat samostojno usno i pismeno da gi izrazuvaat svoite znaewa, ~uvstva, misli, stavovi i sfa}awa;

sozdavaat navika, po pat na avtomatizam, da gi po~ituvaat normite na makedonskiot standarden jazik vo

sopstvenoto izrazuvawe i da gi sogleduvaat i korigiraat kaj drugite;

ja razvivaat i zacvrstuvaat svesta za zna~eweto na makedonskiot standarden jazik kako osnoven, klu~en

beleg na nacionalniot identitet i pripadnost na makedonskata jazi~na zaednica;

usvojuvaat pozitivni znaewa od teorijata i istorijata na literaturata (termini, poimi, fakti, teorii),

kako i metodolo{ki i vrednosni znaewa (analiti~ko-interpretativni), so {to }e bidat sposobni i }e

umeat samostojno, tvore~ki da komuniciraat so literaturnite dela od makedonskata i od svetskata

literatura;

umeat svoite jazi~no-literaturni i op{tokomunikaciski znaewa, umeewa i sposobnosti da gi koristat za

do`ivuvawe, razbirawe i kriti~ki odnos kon mediumite (teatarot, filmot, pe~atenite i elektronskite

mediumi);

usvojuvaat aksiolo{ki (estetski, eti~ki) sistemi kompatibilni so fundamentalnite vrednosti na

demokratskoto op{testvo;

gi razvivaat svoite emocionalni i intelektualni sposobnosti i umeewa (emocionalna zrelost,

intelektualna zrelost);

razvivaat i usvojuvaat op{testveno prifatlivi karakterni osobini i modeli na odnesuvawe (socijalna

zrelost).

2.2. POSEBNI CELI:

go razvivaat aktivnoto slu{awe vo funkcija na vistinskata komunikacija;

umeat da ja definiraat temata na slu{natiot tekst i da ja opredelat temata za sopstveniot iskaz, kako i da

prepoznaat tema, struktura i funkcija na daden tekst;

4

umeat da gi prodlabo~at dobienite znaewa vo vrska so govornite sposobnosti od osnovnoto obrazovanie

(nastavnikot insistira na redefinirawe i prodlabo~uvawe na prethodnite formi na rabota za zdobivawe

govorni sposobnosti: ~itawe, recitirawe, ka`uvawe, raska`uvawe, preraska`uvawe, izvestuvawe, opi{uvawe);

umeat da istra`uvaat na dadena tema, da selektiraat materijal i da go organiziraat vo artikuliran tekst koj gi

po~ituva pravilata na tehni~ka organizacija na korekten tekst;

umeat da go poka`at svojot kreativen potencijal vo razli~ni literaturni i neliteraturni `anrovi,

pottiknati od nastavnikot.

3. POTREBNI PRETHODNI ZNAEWA

Za uspe{no sledewe na nastavata po ovoj predmet i za realizirawe na navedenite celi neophodno e u~enicite

solidno da gi usvoile nastavnite sodr`ini od osnovnoto obrazovanie od istoimeniot predmet. So ogled na toa

{to predmetot gi koncipira svoite sodr`ini kako pro{iruvawe, prodlabo~uvawe i redefinirawe na

znaewata – definicii na poimite/terminite od oblasta na jazikot i literaturata nastavnikot e dol`en da gi

proveri znaewata i umeewata na svoite u~enici i da reagira na niv so ~asovi za povtoruvawe.

4. OBRAZOVEN PROCES

Obrazovniot proces e struktura vo koja ramnopravno u~estvuvaat podra~jata jazik (44 ~asa) literatura (44

~asa) Predmetot Makedonski jazik i literatura e temelen op{toobrazoven predmet koj integrira vo sebe dve

samostojni podra~ja: jazik i literatura, zastapeni so ednakov broj ~asovi, ~ii sodr`ini se realiziraat kako

neraskinlivo edinstvo. Ova proizleguva od zaedni~kite funkcionalni i didakti~ko-metodi~ki celi

(jazi~no-perceptivnite i literaturno-perceptivnite sposobnost i umeewa na u~enicite, izraznite sposobnost

i umeewa na u~enicite povrzani so recepcijata i kreacijata na najrazli~ni vidovi tekstovi, jazikot kako

osnova na literaturata i literaturata kako najslo`en jazi~en kod.

5

4.1. OBLASTI I SODR@INI

Jazik: Nauka za jazikot, istoriski razvitok na makedonskiot jazik, morfologija, morfosintaksa, pravogovor,

pravopis.

Literatura: Predrenesansa, humanizam i renesansa so svoite nacionalni pretstavnici ( Dante Aligeri,

Fran~esko Petrarka, Xovani Boka~o, Vilijam [ekspir, Migel de Servantes); barok i rokoko; klasicizam (Pjer

Kornej, @an Rasin, @an Batist Poklen Molier, Lafonten)

6

4. STRUKTURA NA SODR@INITE ZA U^EWE

PODRA^JE: MAKEDONSKI JAZIK

Oblasti i sodr`ini Konkretni celi Didakti~ki nasoki Korelacija

NAUKA ZA

JAZIKOT

Naukata za jazikot

(predmet i zada~i)

U~enikot

– da go sfati zna~eweto na

op{tata lingvistika kako

sovremena nauka

Primena na op{tata teorija

i metodologija na

sovremenite nauki.

– so site predmeti

Prirodata,

funkcijata i

strukturata na

jazikot

– da se zapoznae so

prirodata i funkciite na

jazikot kako op{to svojstvo

na ~ovekot i so strukturata

na jazikot kako sistem od

znaci.

Primena na tekstovi preku

koi doa|aat do izraz

funkciite na jazikot.

Jazikot i govorot – da se zapoznae so jazikot

kako apstrakten sistem od

znaci nasproti negovata

konkretna realizacija

preku govorot.

Simulirawe na konkreten

govoren akt na komunikacija.

– psihologija

– biologija

– fizika

– sociologija

Lingvistikata i

drugite nauki

– da se zapoznae so

interdisciplinarnosta

kako op{ta karakteristika

na sovremenite nauki.

Primena na metodi

svojstveni za drugi nauki (na

primer anketa od

sociologijata vo

sociolingvistikata)

– so site predmeti

Klasifikacija na

jazicite

– da gi grupira jazicite vo

svetot spored trite

klasifikacii

(genealo{kata,

tipolo{kata, arealnata)

Ve`bi so sporedba na

primeri od razli~ni jazici

so makedonskiot

– so nastavata po

stranski jazici,

– so istorijata i

goegrafijata

Makedonskiot jazik – da se zapoznae so mestoto Ve`bi so sporedba na -so istorijata

7

me|u balkanskite

jazici

na makedonskiot jazik me|u

drugite balkanski jazici i

so zaedni~kite strukturni

osobenosti na balkanskite

jazici

primeri od drugite

balkanski jazici so

makedonskiot

ISTORISKI

RAZVOJ NA

MAKEDONSKIOT

JAZIK

[irewe na

funkciite na

narodniot jazik

(jazikot na

damaskinite)

– da go sfati i da go usvoi

procesot na navleguvaweto

na elementite od narodniot

jazik vo crkovnoslovenski-

te tekstovi; da go osoznae

pro{iruvaweto na

funkciite na narodniot

jazik

Tekstovi od damaskinarskata

literatura i postavuvawe na

odnosot crkovnoslovenski

jazik – naroden jazik

– so literaturata

MORFOLOGIJA I

MORFOSINTAKSA

Poim za morfema.

Vidovi morfemi.

Zboroforma

Zborovni grupi

– da gi sogleda morfemite

na zborot i nivnoto

zna~ewe;

– da gi razlikuva formite

na zborovite i nivnata

upotreba vo re~enicata;

– da go usvoi pravopisot na

zboroformite;

– da ja usvoi stilskata

vrednost na zborovnite gupi

Ve`bi so primeri od

razli~ni tekstovi

– so literaturata

Imenki

(gramati~ki

kategorii i formi

na imenkite.

Funkcii na imenkite

vo re~enicata)

– da ja razbere imenkata

(nejzinoto zna~ewe vo

re~enicata, gramati~kite

kategorii i formi); da gi

ikuva formite na imenkite

(trite vidovi mno`ina i

Ve`bi so primeri od

razli~ni tekstovi, za da gi

pro{iri znaewata od

osnovnoto obrazovanie.

– so literaturata

8

trite nizi ~lenski

nastavki) pravilno gi

upotrebuva i vodi smetka za

nivnata stilisti~ka

upotreba;

– da go usvoi pravopisot na

imenskite formi (golemata

i malata bukva kaj imenkite,

glasovnite promeni vo

mno`inskite formi)

Pridavki

(Vidovi pridavki,

formi na

pridavkite, funkcii

na pridavkite)

– da znae da gi razlikuva

vidovite i formite na

pridavkite i ja opredeli

nivnata funkcija vo

re~enicata.

Ve`bi so primeri vo koi }e

bide opfateni stepenuvawe

na pridavkite i pravopisot

– so literaturata

Broevi – da ja razbere funkcijata i

mestoto na broevite vo

re~enicata i nivnata

povrzanost so drugite

zborovni grupi (imenkite).

Ve`bi za pravilna upotreba

na broevite

– so literaturta

Zamenki

(vidovi zamenki,

formi na zamenkite

i zamenkite vo

re~enicata)

– da go razbere zna~eweto na

zamenkite kako posebna

zborovna grupa;

– da gi sovlada vidovite i

formite i da gi prepoznava

vo re~enicata.

Ve`bi (usni i pismeni) – so site predmeti

Glagoli

(Gramati~ki

kategorii,

klasifikacija na

– da gi pro{iri znaewata za

glagolskite kategorii i

formi;

– da znae da napravi

Ve`bi – preku izvadoci od

tekstovi da gi pronajde

glagolite i gi klasificira

– so literaturata

9

glagolite, formite

na glagolot)

klasifikacija i da gi

menuva glagolite vo site

vremiwa.

PROSTI GLAGOLSKI

FORMI

Sega{no vreme

– da gi razlikuva osnovnoto

i posebnite zna~ewa na

sega{noto vreme i stilski

gi upotrebuva.

Ve`bi (upotreba na glagoli

od site glagolski grupi);

tekstovi pimeri so

posebnite zna~ewa na

sega{noto vreme

– so istorijata na

umetnosta i na

muzikata

Minato opredeleno

nesvr{eno i minato

opredleno svr{eno

vreme

– da go razbere osnovnoto i

posebnite zna~ewa na ovie

glagolski vremiwa i

nivnata uloga vo

obrazuvaweto na slo`enite

glagolski formi.

Ve`bi (usno i pismeno) so

primeri od literaturni i

drugi tekstovi (od istorijata

na umetnosta i muzikata)

– so literaturata, so

istorijata na

umetnosta i

muzikata

Glagolska l - forma

Glagolska pridavka

Glagolska imenka

Glagolski prilog

– da gi vladee pravilata za

obrazuvawe na neli~nite

glagolski formi i da gi

upotrebuva vo re~enicata

Ve`bi za prepoznavawe na

neli~nite glagolski formi

– so literaturta

SLO@ENI

GLAGOLSKI FORMI

Minato

neopredeleno

svr{eno i nesvr{eno

vreme

Predminato vreme

– da gi sovlada pravilata za

obrazuvawe na slo`enite

glagolski formi, da go

usvoi nivnoto zna~ewe i

pravilno da gi upotrebuva

Ve`bi za pro{iruvawa na

znaewata

– vnatre{na

korelacija i so dr.

stranski jazici

Idno, minato idno i

idno preka`ano

vreme

– da ja sogleda su{tinskata

razlika kaj ovie glagolski

vremiwa;

– da ja istakne direktnosta

(idno vreme), preka`anosta

Primena na ve`bi so

poso~uvawe na razlikite i

su{tinata na glagolskite

vremiwa

– so literaturata

10

(idno preka`ano vreme) ili

elementite na minatost

(idno minato vreme)

Mo`en na~in – da znae deka osven

zapovedniot postoi i mo`en

na~in kaj koj se istaknuva

uslovenosta (ako mo`am, ako

znam).

Izvadoci od dela vo koi e

upotreben mo`en na~in

– so literaturata

Ima–konstrukcija

Sum–konstrukcija

– da gi usvoi pravilata za

obrazuvawe na slo`enite

glagolski vremiwa so

pomo{nite glagoli sum i

ima;

– da gi razlikuva slo`enite

glagolski formi.

Ve`bi za usvojuvawe na ovie

konstrukcii

– so literaturata

Prilozi – da gi razlikuva prilozite

po zna~ewe i da ja usvoi

nivnata upotreba vo

re~enicata.

Ve`bi za prilozi –

komparacija

– so literaturata

Predlozi – da gi razlikuva

predlozite, nivnata

upotreba i zna~eweto vo

re~enicata kako slu`beni

zborovi

Ve`bi so upotreba na razni

predlozi

– so literaturata

Svrznici – da gi razbere svrznicite

kako slu`beni zborovi i

nivnoto zna~ewe i upotreba

vo raznite vidovi re~enici.

Ve`bi za primena na

svrznicite i nivnoto

pomestuvawe vo re~enicite

– so literaturata

^esti~ki – da ja sfati ulogata na Tekstovi za poso~uvawe na – so literaturata

11

(partikuli), izvici i

modalni zborovi

~esti~kite, na izvicite i na

modalnite zborovi.

– da gi izdvoi modalnite

zborovi kako poseben vid

spored nivnoto zna~ewe i

upotreba.

izvicite i modalnite

zborovi i primeri so

opredelen vid konteksti ili

situacii.

12

PODRA^JE : LITERATURA I LEKTIRA

Oblasti

i sodr`ini

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki Korelacija

Predrenesansa

i humanizam

Dante

Petrarka

Boka~o

U~enikot

– da ja razbere promenata na

mirogledot; zameneta na hris-

tijanskiot estetski ideal so

anti~kiot.

– da ja razbere me|ni~kata

uloga na Dante – spojot na

srednovekovnata poetika i po-

etikata na renesansata vo ne-

goviot opus.

– da go razbere zna~eweto na

Petrarka za evropskata lite-

ratura; vrskite so srednove-

kovnata poezija (trubadurska);

da gi usvoi belezite na

petrarkisti~kiot sonet.

– da go sogleda novoto {to go

nosat novelite na Boka~o

(nivnata vrska so prethodnite

prozni `anrovi no i duhot na

novoto vreme vo niv).

Dokumentaren materijal za promenite

vo arhitekturata so {to se menuva

izgledot na Evropa – urbanizacija,

fotografii na prvite univerziteti.

Izvadoci od delata na Dante: „Bo`e-

stvena komedija“, „Nov `ivot “ za

ilustracija na srednovekovnata

poetika i novinite na renesansata.

Preku izvadoci od „Kanconierot“ se

poka`uvaat belezite na sonetot na

Petrarka; motivskata povrzanost so

trubadurskata poezija (dama na srceto)

i novata sloboda vo izrazuvaweto na

qubovniot motiv – dolg na noviot

estetski ideal.

So soodvetni izvadoci da se poka`e

raska`uvaweto vo ramka; preku

razli~ni noveli od „Dekameron“ da se

poka`e osolobodenosta na jazikot na

Boka~o i noviot tretman na qubovni-

ot motiv.

So istorijata, is-

torijata na umet-

nosta, so istorija-

ta na muzikata,

filosofijata.

Istorija, istorija

na religija-

ta/bibliska mito-

logija, so istorija

na umetnosta.

So istorijata,

istorijata na

umetnosta,

muzikata.

Vnatre{na

korelacija, so

istorijata na

umetnosta, so

filmot.

13

Renesansa

vo evropskite lite-

raturi

Renesansata

vo Italija

Renesansata

vo Francija

Renesansata

vo Anglija

[ekspir

– da gi sogleda belezite na

vremeto od religiski, socio-

lo{ki aspekt i da gi sogleda

promenite vo na~inot na koj se

pi{uva literaturata.

– preku belezite na tvore{-

tvoto na Makijaveli, Ariosto

i Taso (vo pregled) da gi sogle-

da generalnite belezi na

italijanskata renesansa.

– preku belezite na tvore{-

tvoto na Fransoa Vijon i

Fransoa Rable da gi sogleda

specifikite na francuskata

renesansa.

– da gi sogledaat specifikite

na istoriskiot kontekst koj

vlijael vrz angliskata

literatura.

– da gi reproducira osnovnite

bio-bibliografski podatoci

za [ekspir; da gi zabele`i be-

lezite na sonetot na [ekspir

Preku fotografii, enciklopediski

podatoci, reprodukcii na golemite

slikari i skulptori od ovoj period

u~enicite gi sogleduvaat generalnite

promenin na mirogledot vo Evropa.

Izvadoci od „Vladetelot“, „Razulave-

niot Orlando“, „Oslobodeniot Erusa-

lim“ kako ilustracija na belezite na

italijanskata renesansa.

Tekstovi: pesni od Fransoa Vijon i

izvadoci od „Gargantua i Pantagruel“

na Rable.

Tekstovi i fotografii za istoriski-

te nastani vo vremeto na [ekspir od-

razeno vo negovata i vo literaturata

na negovite sovremenici.

Fotografii i drug vizuelen materi-

jal za tetarskiot `ivot na [ekspir;

soneti za ilustracija na negoviot

soneten model.

Vnatre{na kore-

lacija, so istori-

jata i so istorija-

ta na umetnosta, so

istorijata na mu-

zikata, so arhitek-

turata.

So istorijata, so

istorijata na

umetnostite, so

arhitekturata.

So istorijata, so

istorijata na ume-

tnostite, istori-

jata na muzikata,

so arhitekturata.

Vnatre{na kore-

lacija.

So istorijata, so

istorijata na tea-

tarot, so filoso-

fijata.

14

„Romeo i Julija“

Renesansata

vo [panija

Migel de Servantes

„Don Kihot“

Barok

Rokoko

Klasicizam

vo odnos na onoj na Petrarka.

– da umee da go otkrie tragi~-

niot konflikt vo tekstot; da

umee da gi opi{e likovite i

nivnite atributi i nivnata

funkcija vo fabulata.

– da ja sogleda vrskata na

literaturata i

vonliteraturnite faktori

(katolicizmot,

inkvizicijata).

– da reproducira osnovni bio-

bibliografski podatoci za

Servantes; da ja objasni

parodiskata struktura na

romanot na Servantes i

negovite vrski so ricerskiot

roman.

– da gi sogleda belezite na

barokot vo deloto na

Servantes i da gi znae

op{tite belezi na ovie

pravci vo drugite umetnosti.

– da gi reproducira osnovnite

belezi na poetikata na

klasicizmot, vrskata so

Izvadoci od tragedijata.

Dokumentaristi~ki materijal za

istoriskiot kontekst; ulogata na

inkvizicijata.

Izvadoci od „Primernite noveli“ i

od „Don Kihot“.

Vizuelen i auditieven materijal za

ilustracija na pravcite vo likovnite

umetnosti, vo muzikata i arhitektu-

rata.

Izvadoci od „Poetska umetnost“ na

Nikola Boalo.

So muzi~kata i

likovnata

umetnost.

So istorijata, fi-

losofijata, isto-

rijata na Crkvata.

Vnatre{na

korelacija.

So istorijata na

umetnosta, so is-

torijata na muzi-

kata i arhitektu-

rata.

So istorijata na

umetnosta, so is-

torijata na muzi-

15

Pjer Kornej

„Sid“

@an Rasin

@an Molier

„Tartif“

Lafonten

racionalizmot, kultot kon

pravilata; sudirot na starite

i modernite i ulogata na

Boalo za kodifikacija na

poetikata na klasicizmot.

– da ja razbere ulogata na

Kornej vo klasicisti~kata

tragedija; da go sogleda

„izmestuvaweto“ na pravilata

so melodramskiot kraj.

– da go razlikuva modelot na

tragedijata na Rasin vo odnos

na onoj na Kornej.

– da gi razbere razlikite me|u

tragedijata i komedijata; da gi

sogleda aluziite na

sovremenosta na Molier i

univerzalnosta na humorot na

tekstot na „Tartif“.

– da go sogleda mestoto na

Lafonten vo istorijata na

basnata; da gi sfati belezite

na basnata – alegoriskata

struktura.

Izvadoci od tragedijata. Sporedbi so

melodramskite sovremeni `anrovi.

Dokumentaristi~ki materijali za

Aleksandar Makedonski. Izvadoci od

istoimenata tragedija naRasin.

Izvadoci od komedijata.

Tekstovi od Ezop i od naslednicite na

Lafonten. Izbor od basnite na La-

fonten.

kata i arhitektu-

rata. Vnatre{na

korelacija so

prethodnite prav-

ci.

Vnatre{na

korelacija.

Vnatre{na

korelacija.

Vnatre{na

korelacija.

Vnatre{na

korelacija.

16

Lektira:

1. Petrarka: Od „Kanconierot“

2. Izbor od „Dekameron“

3. Realisti~ni prikazni na Cepenkov (so likovi–crkovni lica)

4. [ekspir: „Otelo“

5. @an Rasin: „Aleksandar Makedonski“

6. @an Batist Poklen Molier: „Mizantrop“

7. Damaskini

8. Soneti (izbor)

4.2. NASTAVNI METODI I AKTIVNOSTI NA U^EWE

Nastavnikot mo`e da gi primenuva site verificirani metodi vo soglasnost so definiranite celi. Mu se pre-

pora~uva zasiluvawe na problemsko-tvore~kiot metodi~ki sistem, analiti~ko-interpretativniot i, po mo`nost,

korelacisko-integrativniot. Nastavnikot treba da inicira kompletno samostojna aktivnost na u~enicite, da gi

vodi kon smislovno-receptivno i smislovno-aktivno u~ewe i postojano treba da gi korigira mehani~ko-

receptivnoto i mehani~ko-aktivnoto u~ewe kako recidivi na prethodnite edukativni sistemi i

tradicionalisti~kite nastavi, voop{to. AKTIVNOSTI NA NASTAVNIKOT

Nastavnikot e odgovoren za organizacijata i realizacijata na nastavniot proces. Toj e zadol`en da ja isplanira

nastavata globalno, tematski i operativno (fondot na ~asovite i nivnata raspredelba dozvoluva kreativnost i

elasti~nost na nastavnikot vo realizacijata na celite). Nastavnikot e dol`en kontinuirano da se nadgraduva i da

gi sledi novinite od sopstvenata stru~na oblast (lingvistika, nauka za literaturata, metodika), kako i da izgotvi

instrumenti za vrednuvawe, pred s#, na sopstvenata rabota, po {to }e bide podgotven za ocenuvawe na znaewata na

svoite u~enici.

17

AKTIVNOSTI NA U^ENIKOT

U~enikot treba da bide pottiknat na kontinuirano aktivno sledewe na nastavata so aktivno slu{awe koe

podrazbira negova reakcija so soodvetno postaveni pra{awa, odgovori i komentari vo vrska so nastavnite

sodr`ini. U~enikot treba so prethodna podgotovka da ja sledi nastavata. Nastavnikot go pottiknuva ~itaweto

kako osnovna aktivnost za usvojuvawe novi sodr`ini, no i kako kriti~ko ~itawe pri koe u~enikot se obiduva

svojot li~en stav da go izrazi, da go argumentira i da go brani so pomo{ na usvoenite alatki za deskripcija na

tekst. U~enikot preku aktivnosta pi{uvawe usvojuva opredeleni znaewa, umeewa i sposobnosti, temelni za

negoviot iden `ivot.

4.3. ORGANIZACIJA I REALIZACIJA NA NASTAVATA

vo vtora godina se rabotat tri zadol`itelni pismeni raboti za koi se isplanirani po 12 nastavni ~asovi (za

tehni~ka podgotovka, izvedba i popravka);

predmetot makedonski jazik i literatura podrazbira podelba na ~asovite za usvojuvawe novi nastavni

sodr`ini od oblasta na jazikot i literaturata, kako i edna tretina od ~asovite (20+20) za realizirawe na

funcionalnite celi na obete podra~ja, so akcent vrz samostojnata rabota na u~enicite (koi gi podrazbiraat

znaewata, umeewata i sposobnostite, definirani vo op{tite, funkcionalnite i vo oddelnite celi na

podra~jata).

4.4. NASTAVNI SREDSTVA I POMAGALA

Realizacijata na Programata podrazbira solidna biblioteka, medioteka, grafi~ki pomagala, kompjuterska

tehnika i sl.

4.4.1 Nastavni sredstva: spored „Standardot za prostor, oprema i nastavni sredstva“

4.4.2 U~ebnici i u~ebni pomagala za u~enicite:

18

– u~ebnik po makedonski jazik

– u~ebnik po literatura

– prira~nik za literaturno-teoriskite poimi

– izbor so zadol`itelni tekstovi

4.4.3 Dopolnitelna literatura za nastavnikot

1. Vidoevski, Koneski, Ugrinova-Skalovska, Pravopis na makedonskiot jazik 2. Re~nik na makedonskiot jazik (so srpskohrvatski tolkuvawa), Skopje 1986

3. Koneski, Kiril, Pravopisen re~nik, Skopje 1999

4. Minova-\urkova, Liljana, Sintaksa na makedonskiot standarden jazik, Skopje 2000

1. Aristotel, Poetika. Skopje 1979

2. Giro, Pjer, Semiologija, Beograd 1983

3. Dikro, Osvald; Todorov, Cvetan: Enciklopediski re~nik na naukite za jazikot, Skopje 1994

4. Todorov, Cvetan, Poetika, Skopje 1998

5. Iglton, Teri, Literaturni teorii, Skopje 2000

6. ]ulavkova, Katica, Teorija na kni`evnosta, Skopje 1999

7. ]ulavkova Katica, Figurativniot govor i makedonskata poezija, Skopje 1984 8. Beker, Miroslav, Suvremene knji`evne teorije, Zagreb 1986

9. (Grupa avtori) Re~nik knji`evnih termina, Beograd 1986

5. OCENUVAWE NA POSTIGNUVAWATA NA U^ENICITE

Vrednuvaweto na rezultatite e zadol`itelno i se odviva spored pozitivnite zakonski normi.

Napreduvaweto i ocenuvaweto na u~enicite postojano se sledi i se vr{i kontinuirano vo tekot na nastavata, so

obid na u~enicite ocenuvaweto da im ja poka`e realnata sostojba vo nivnite znaewa so {to }e se stimuliraat za

nivnoi permanentno prodlabo~uvawe.

19

Usniot instrumentarium se sostoi od odgovori na pra{awa, postavuvawe (u~eni~ki) pra{awa, samostojno

izlo`uvawe na do`ivealici i sfa}awa, stavovi i sudovi.

Pi{uvaniot instrumentarium }e pretpo~ita pismeni raboti, objektivni testovi na znaewa, testovi na

sposobnosti, osobeno na samostojni u~eni~ki tekstovi (esej) vo koi u~enicite }e gi apliciraat nau~enite ne{ta

niz soptveniot, indivudualen izraz.

Ocenuvaweto se vr{i po opredelena tema, vo tekot na trimese~ieto, polugodieto i krajot na godinata.

Za u~enicite koi poka`uvaat vonreden interes i uspeh zadol`itelno se organizira dodatna nastava.

Za u~enicite koi ne gi usvojuvaat vo zadovolitelna mera znaewata, zadol`itelno se organizira dopolnitelna

nastava.

6. KADROVSKI I MATERIJALNI PREDUSLOVI ZA REALIZACIJA NA NASTAVATA

PO INFORMATIKA

6.1. Osnovni karakteristiki na nastavnicite

Pokraj uslovite propi{ani vo „Zakonot za sredno obrazovanie“ nastavnikot kako

– predava~: soop{tuva informacii, formulira problemi, definira, soop{tuva, objasnuva,

demonstrira, pravi vrski me|u poimite, go potencira va`noto i univerzalnoto;

– organizator na nastavata: planira aktivnosti, postapki, formulira pra{awa, go opredeluva

vremetraeweto na aktivnostite i dr.;

– partner vo pedago{kata komunikacija: dava mislewe, inicira dijalog, motivira, pottiknuva,

pofaluva, naso~uva diskusija, pravi korelacija so znaewata od oblasta na drugite predmeti;

– ocenuva~: objektivno gi evaluira aktivnostite na u~enikot vo oblasta na znaeweto, kako i

na odnesuvaweto na u~enikot.

20

6.2. STANDARDI ZA NASTAVNIOT KADAR

Studiski grupi na Filolo{kiot, odnosno Filozofskiot fakultet:

– Makedonski jazik i kni`evnost – nastavna nasoka;

– Makedonski jazik i makedonska kni`evnost – nastavna nasoka;

– Makedonski jazik, sprski jazik i kni`evnost – nastavna nasoka;

– Makedonska kni`evnost i ju`noslovenski kni`evnosti so makedonski jazik kako vtor glaven predmet

(porane{nata grupa Istorija na kni`evnostite na narodite na SFRJ – nastavna nasoka).

– Op{ta i komparativna kni`evnost – nastavna nasoka (spored programata do 1993 godina).

6.3 STANDARD ZA PROSTOR I OPREMA

Nastavata se organizira vo u~ilnica ili vo kabinet, a po isklu~ok se prosleduva so pridru`ni aktivnosti koi

go menuvaat mestoto na realizacijata (institucii na kulturata, nau~ni institucii, priroden ambient i dr.)

7. DATA NA IZRABOTKA I NOSITELI NA IZRABOTKATA NA NASTAVNTA PROGRAM

A

7.1. Data na izrabotka: maj 2001 godina

7.2. Sostav na rabotnata grupa:

1. Nada Nikolovska, samostoen pedago{ki sovetnik vo Biroto za razvoj na obrazovanieto na Republika

Makedonija, rakovoditel;

2. d-r Dimitar Pandev, profesor na Filolo{kiot fakultet;

3. d-r Jadranka Vladova, docent na Filolo{kiot fakultet;

4.Lalka Fidanska, profesor po makedonski jazik vo MBUC „Ilija Nikolovski – Luj“, Skopje

21

8. PO^ETOK NA PRIMENATA NA NASTAVNATA PROGRAMA

Data na zapo~nuvawe: 1.09.2001 godina

9. ODOBRUVAWE NA NASTAVNATA PROGRAMA PO MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA

Nastavnata programa po predmetot Makedonski jazik i literatura ja odobri (donese):

_____________________________________________ so re{enie br. ________________ od _______________ godina.