B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T TP.HCM -----------------

CNG TRNH D THI GII THNG NGHIN CU KHOA HC SINH VIN NH KINH T TR NM 2012

TN CNG TRNH:

CU CHUYN V CHNH SCH T GI V KHNG HONG 2008 CC NC TH TRNG MI NI LA CHN NO CHO VIT NAM ?

THUC NHM NGNH: KHOA HC KINH T

MC LC *****

DANH MC CC T VIT TT DANH MC BNG BIU DANH MC HNH LI M U

CHNG 1: TNG QUAN V CHNH SCH T GI V CUC KHNG HONG TI CHNH TON CU 2008: 1.1. Tng quan v chnh sch t gi Khi nim v t gi Nhng tc ng v vai tr ca chnh sch t gi Phn loi chnh sch t gi theo IMF

1.1.11.1.2 1.1.3

1.2.

Cuc khng hong ti chnh 2008: Nguyn nhn Din bin Tc ng v hu qu

1.2.1 1.2.2 1.2.3

CHNG 2: CU CHUYN V CHNH SCH T GI V CUC KHNG HONG 2008 TI EMEs

2.1. Trong giai on khng hong, ch t gi neo hay th ni s tt hn? 2.2. Trong giai on phc hi nn kinh t 2.2.1. Hiu qu phc hi ca ch neo so vi th ni 2.2.2. Lch lc trong nhn thc 2.3. hong Hng la chn thch hp ch t gi hi oi ca cc nc sau khng

CHNG 3: MT S TRNG HP C BIT TRONG LA CHN CHNH SCH EMEs: 3.1. i vi Hn Quc:

3.1.1. Chnh sch t gi ca Hn Quc 3.1.2. Tc ng ca chnh sch t gi hi oi 3.1.2.1.3.1.2.2.

Thit lp cc m phng Phi thc t Kt qu da trn m phng Phi thc t Lm th no kt qu ny so snh c vi nhng kt qu trong cc

3.1.2.3.

ti liu khc? 3.1.3. C ch dn truyn nhng c sc 3.1.3.1 3.1.3.2 3.2. S dn truyn nhng c sc C ch dn truyn tin t

Tng t vi Malaysia v Th Nh K

3.2.1 Malaysia 3.2.2 Th Nh K 3.3. Nhng vn trong la chn chnh sch t gi

3.3.1. K lut v uy tn (Discipline and Credibility) 3.3.2. Bin ng v s mt cn bng (Volatility and Misalignment) 3.3.3. Tnh d b tn thng bi khng hong tin t (Vulnerability to Currency Crisis) Error: Reference source not found 3.3.4. Tnh d b tn thng bi cc c sc (Vulnerability to Shocks) 3.3.5. Chnh sch tin t c lp v mc neo danh ngha (Independence of Monetary Policy and Nominal Anchor)

CHNG 4: VIT NAM V CHNH SCH T GI SAU KHNG HONG: 4.1. 4.2. C ch t gi ca Vit Nam t 1989 n 2011: Xu hng bin ng t gi gn y: 4.2.1. 4.2.2. 4.3. Giai on khng hong 2008-2009 Giai on 2010-2011

La chn chnh sch t gi cho Vit Nam 4.3.1. C s cho vic la chn Chnh sch n nh t gi v kim sot lm pht 4.3.1.2. 4.3.2. 4.3.3. 4.3.4. Chnh sch t gi v cn cn thng mi

4.3.1.1.

Li ch Vit Nam nhn c khi s dng chnh sch t gi th ni Thch thc khi s dng chnh sch t gi th ni Vit Nam Gii php thc hin chnh sch t gi th ni Vit Nam

LI KT TI LIU THAM KHO

DANH MC CC T VIT TTEMEs Cc nc th trng mi ni (Emerging Market Economies)

DANH MC BNG BIU

DANH MC HNH

1

LI M U *****CHNG 1: TNG QUAN V CHNH SCH T GI V CUC KHNG HONG TI CHNH TON CU 2008:1.1.

Tng quan v t gi hi oi chnh sch t gi

1.1.1. Khi nim v t gi hi oi:

T gi hi oi l gi c mt n v tin t ca quc gia ny c biu din qua s n v tin t ca quc gia khc xc nh bng mt thi gian v khng gian c th. T gi hi oi thng c yt gi theo hai phng php sau: - Phng php yt gi gin tip: ly ng ni t lm n v so snh vi tin ng ngoi t. Cc nc p dng phng php ny gm M,Anh,c,Ireland,New Zealand R(a/b) 1 a = x b 1 ni t = x ngoi t ng a : ng ni t, y l ng tin yt gi. ng b : ng ngoi t, y l ng tin nh gi. - Phng php yt gi trc tip: ly ng ngoi t lm n v so snh vi ng ni t.: R(a/b) 1 ngoi t = x ni t . Nhiu nc trn th gii s dng phng php ny. Theo iu 4,Ngh nh s NDD63/1998 ca chnh ph Vit Nam th T gi l gi ca mt n v tin t nc ngoi tnh bng n v tin t ca Vit Nam.Chng ti quy c trong ti s dng cch yt gi trc tip. 1.1.2. Phn loi t gi hi oi trong nn kinh t th trng: Phn loi: cn c vo ngha v tc ng ca t gi hi oi th chia lm 3 loi:

T gi hi oi danh ngha: l t gi hi oi c cng b trn cc phng tin thng tin i chng. Mc t gi hi oi ny c xc nh da trn mc t gi hi oi do NHTW xc nh.

2

T gi hi oi danh ngha c s dng ph bin trong cc hp ng mua bn thng mi, thanh ton tn dng, hp tc u t v l mc t gi c s dng trong vic phn tch tc ng ca t gi i vi nn kinh t ca mi quc gia, cng nh khu vc v ton b nn KTTG.

T gi hi oi thc t: l loi t gi hi oi c s dng iu hnh chnh sch ca Chnh Ph trong vic kim sot tin t v iu hnh th trng ngoi hi, c xc nh da trn mc t gi hi oi danh ngha v mc ch s gi trong nc v ch s gi quc t. TGH thc t = TGH danh ngha ch s gi quc t : t s gi trong nc Ch s gi(%)= T l lm pht (%) + 100%

T gi hi oi ngang gi sc mua: c xc nh bng t l gia gi tr (chi ph sx, gi thnh hoc gi c) ca cng mt lng hng ha tnh bng ng ngoi t th trng nc ngoi.

1.1.3. Cc yu t nh hng n t gi: Cc yu t nh hng n t gi hi oi bao gm Mc chnh lch lm pht gia cc quc gia: Gi s cc yu t khc khng thay i, nu mc lm pht trong nc c xu hng cao hn mac lm pht ca nc ngoi th xt v mt thc t v vic so snh ngang gi sc mua th ng ni t c xu hng gim so vi ng ngoai t. Do lng tin tng thm mua c mt lng hng hoa tnh bng ng ni t cao hn so vi tnh bng ng ngoi t. Hay ni cch khc, mc mt gi ca ng ni t cao hn so vi ng ngoi t. trong trng hp ngc li, khi t gi lm pht trong nc thp hn dn n TGHD gim, ni t tng gi. Mc tng hay gim ca GNP GNP tng hay gim xung, trong iu kin cc nhn t khc ko i, s lm tng hay gim nhu cu v hng ha v dch v nhp khu, do s lm cho

3

nhu cu ngoi hi thanh ton hng nhp khu ssex tng ln hoc gim xung. Mc chnh lch li sut gia cc nc Gi s nh mc li sut ngn hn ca mt nc tng ln mt cch tng i so vi nc khc, trong k cc nhn t khc khng i, th vn ngn hn t nc ngoi s chy vo nc tng ln nhm thu mc chnh lch li sut. iu ny lm cho cung ngoi hi tng ln, cu ngoi hi gim i dn n s thay i t gi. Nhng d on v t gi hi oi: L d on ca nhng ngi tham gia vo th trng ngoi hi v trin vng ln gi hay xung gi ca ng tin no , c th l mt nhn t quan trng c th l mt nhn t quan trng quyt nh n s bin ng ca t gi. S can thip ca chnh ph: Bt k mt chnh sch no ca chnh ph m c tc ng n t l lm pht , thu nhp thc t hoc mc li sut trong nc u c nh hng n s bin ng ca t gi hi oi. Chnh ph s dng 3 loi hnh can thip ch yu : can thip vo thng mi quc t, u t quc t v can thip trc tip vo th trng ngoi hi (mua vo hoc bn ra ngoi t) Ngoi ra, t gi hi oi cn chu nh hng ca nhiu nhn t khc nh: khng hong kinh t, ngoi hi, tn dng, chin tranh, thin tai,. 1.1.4. Nhng tc ng v vai tr ca chnh sch t gi: T gi hi oi l mt cng c kinh t v m ch yu iu tit cn cn thng mi quc t theo mc tiu nh trc ca Nh nc. N ra i t hot ng thng mi quc t v quay tr li tc ng thc y hot ng ngoi thng pht trin. Bi v t gi hi oi tc ng rt ln n hot ng xut nhp khu hng ha v t bn (vn), gi c hng ha trong nc, do n tc ng khng nh n nn kinh t quc dn

4

ca mt nc. Khi t gi gim, tc gi tr ng ni t gim nn gi c hng xut khu tnh bng tin nc ngoi gim, sc cnh tranh ca hng ha trn th trng th gii s tng ln c tc dng y mnh xut khu hng ha. ng thi, vi vic t gi gim lm cho gi hng ha nhp khu tng ln dn n vic hn ch nhp khu. Ngc li, khi t gi tng, ngha l gi tr ng ni t tng th c tc ng gim xut khu v tng nhp khu hng ha. T gi thay i cng c tc ng iu tit vic di chuyn t bn (vn) t quc gia ny sang quc gia khc. Vic di chuyn t bn trn th gii nhm mc ch kim li nhun v trnh ri ro. Do , nu t gi gim trong trng hp ngi ta d on t gi khng tip tc gim na th t bn nhp khu s tng v t bn xut khu s gim. T gi nh phn tch trn c vai tr quan trng i vi s tng trng v n nh nn kinh t. Do vy, chnh sch t gi hi oi ca bt k quc gia no cng u c coi nh l mt trong nhng b phn cu thnh quan trng ca chnh sch tin t quc gia. Duy tr, gi vng n nh ca nn kinh t v m l yu cu cp thit tng trng kinh t l mc tiu hng u v tp trung ca cc chnh sch kinh t ca Chnh Ph, trong c t gi hi oi. Mt quc gia ty theo iu kin hon cnh v thi im s xc nh cho mnh mt chnh sch t gi hi oi thch hp. Vai tr ca chnh sch t gi hi oi c th hin r rng trong cng trnh nghin cu On the Real Interest Rate Shock and Exchange Rate Regime --- Evidence from East Asian Economies (2010) ca hai tc gi Yang ZHANG v Wai Mun CHIA. Bi nghin cu ny ly s liu ca Singapore v Hong Kong phn tch v cho thy vai tr nh mt cht hp th sc ca t gi hi oi linh hot khi nn kinh t mt quc gia b tc ng bi c sc li sut thc th gii, t gip nn kinh t hi phc nhanh hn. Singapore v Hong Kong l hai nn kinh t m c kh nhiu mt tng ng nhau, nhng khc nhau v th ch t gi hi oi, nu nh Hong Kong s dng vic neo cng theo mt ng tin mnh, th Singapore li thc hin ch th ni c qun l. V vy, s rt ng

5

quan tm pht hin ra liu Singapore c thc hin vic c lp nn kinh t khi cc c sc thc v duy tr tc tng trng di hn tt hn Hong Kong hay khng. Trong bi nghin cu ny, cc pht hin chnh ca tc gi xc nhn rng t gi linh hot c th hot ng nh mt cht hp th sc khi nn kinh t b tc ng bi c sc li sut thc th gii.Tc gi pht hin c sc li sut thc chu trch nhim cho 2.1% trong bin ng sn lng vi ch th ni nhng cho mt t l thp hn cho ch neo. Cc kt qu cng cho thy rng nn kinh t vi t gi c nh phn ng li c sc li sut thc vi dao ng nh hn trong li sut danh ngha, bin ng ln hn v ko di trong sn lng v mt s hn lon nh hn trong gi. Ngc li, t gi linh hot cho php tng ngay lp tc trong t gi danh ngha v do dn n vic m GDP thc khi tc ng hon ton ca vic tng li sut th gii. Vi trng hp iu chnh t gi c nh, tc ng ca c sc li sut thc c xu hng ngc li. Bng cch ngn cn s st gim t gi thc ngay lp tc, t gi c nh hn ch vic m cc c sc li sut th gii v ton b tc ng ca c sc i qua nn kinh t trong nc, kt qu a n l s thu hp r rt. V vy, c sc li sut thc th gii c xu hng lan truyn nhiu hn di ch t gi neo so vi ch th ni.

6

Nh c th thy t cc hnh trn, mt c sc li sut thc bt ng c th c th tc ng tiu cc ln tng trng GDP ca mt nn kinh t c t gi linh hot trong cng thi k vi c sc. Phn ng li c sc li sut thc, t gi danh ngha iu chnh qua mc dao ng ng k, nht l trong hai thi k u tin sau c sc. C th l, mc dai dng ca bin ng sn lng c th c o lng bi di thi gian cn phi c sn lng thc tr li xu hng trc kia sau c sc ti chnh. Cng c miu t trong hnh trn, s hi phc din ra nhanh hn nhiu vi ch t gi linh hot khi so snh vi ch t gi c nh. Ct th hai ca hnh trn cho thy phn ng ca s tng trng sn lng, t gi v mc gi vi mt s gia tng khng mong i trong li sut thc trong trng hp ca ch neo t gi. Sn lng bin ng ng k sau c sc, nht l sau mt thi k. Hn na, t gi ch phn ng li vi mt s st gim va phi.

7

Cc kt qu cng xc nhn rng phn ng ca sn lng vi c sc li sut thc th khc nhau vi cc ch t gi khc nhau. C th l, ch t gi linh hot gip nn kinh t hi phc nhanh hn ch neo t gi. Bi nghin cu ca Yang ZHANG v Wai Mun CHIA mt ln na cng c thm cho cc pht hin ca Charalambos G. Tsangarides, qua c th thy rng trong nn kinh t ton cu ho nh hin nay, ch t gi linh hot ng vai tr quan trng trong vic lm gim tc ng ca cc c sc bn ngoi nn kinh t. Tuy nhin, iu ny khng c ngha l mi quc gia nn v phi theo ch t gi linh hot. 1.1.5. Phn loi chnh sch t gi theo IMF:

8

Ngun: IMF (2008) 1.2. Cuc khng hong ti chnh nm 2007-2009 1.2.1. Nguyn nhn Khng hong ti chnh ton cu 2007-2009 l cuc khng hong bao gm s v hng lot h thng ngn hng, tnh trng i tn dng, tnh trng st gi chng khon v mt gi tin t quy m ln nhiu nc trn th gii c ngun gc t cuc khng hong ti chnh M. Bong bng nh cng vi gim st ti chnh thiu hon thin Hoa K dn ti mt cuc khng hong ti chnh nc ny t nm 2007, bng pht mnh t cui nm 2008. Thng qua quan h ti chnh ni ring v kinh t ni chung mt thit ca Hoa K vi nhiu nc. Cuc khng hong ti chnh t Hoa K lan rng ra nhiu nc trn th gii, dn ti nhng v ti chnh, suy thoi kinh t, suy gim tc tng trng kinh t nhiu nc trn th gii. V nguyn nhn ca cuc khng hong, c nhiu cuc hi tho quc t v mi nc, cho d c nhiu kin gii khc nhau, nhng tu chung li, tng i thng nht trn cc im sau y: (1) i mi ti chnh t do ha phi ti chnh lm gia tng cc ri ro qu mc trn th trng ti chnh, nht l chnh sch ni lng tn dng di chun kh lu trn th trng nh t cng vi s bng bt thng tin, thi v trch nhim ca cc tp on ti chnh M: Khng hong ti chnh M bt ngun t vic cc ngn hng nc ny qu d di, ty tin khi cho khch hng vay tin mua bt ng sn qua cc hot ng cho vay khng t

9

tiu chun dn n t l tit kim c nhn thp, n nc ngoi khng l; khng hong n di chun v khng hong bt ng sn. (2) S khim khuyt, yu km ca h thng ngn hng M v cc nn kinh t ch cht khin cho chng khng cn tng thch, thiu thit ch v mt kh nng kim sot i vi hiu ng v cc khu yu trong h thng ti chnh ton cu in hnh khi li sut c bn thp k lc do FED a ra khi bong bng chng khon sp v s kin 11/9. (3) Mu thun gay gt gia qu trnh ton cu ha nn sn xut x hi vi quyn nng to ln, li ch v k, thi v cm ca cc tp on t bn, nht l cc tp on u s ti chnh mi. V mc tiu li nhun ti a, cc th lc ny bng mi gi thc y t do ha ti chnh, khuch i t bn gi v kinh t o, lng on chnh sch kinh t - x hi ca cc quc gia v h ly l, h mt kh nng kim sot i vi nhng g m chnh h to ra. Hay nh cch khi qut ca C.Mc: ch ngha t bn khng th iu khin c cc m binh do chnh chng triu ln. y chnh l nguyn nhn su xa ca cuc khng hong ti chnh ton cu hin nay. 1.2.2. Din bin cuc khng hong Ngay sau khi cuc khng hong ti chnh ton cu xy ra, hu ht cc d bo trn th gii kh thng nht khi cho rng mc suy thoi ca nn kinh t ton cu l nghim trng, su sc v ko di. Nhiu d bo thm ch t ra bi quan khi nhn nh phi mt vi ba nm, nn kinh t th gii mi c th ra khi suy thoi. Sau y chng ti s im li mt s din bin quan trng ca cuc khng hong ti chnh ton cu:

2002 2006: hnh thnh bong bng th trng BS. Mt trong cc iu kin

quan trng hnh thnh bong bng BS l li sut thp. Trc vin cnh gi BS s cn tip tc tng, cc ngn hng M cho vay t, tn dng BS di chun lan rng.

2006: Li sut c bn tng. Cc hp ng tn dng cho vay mua nh a s

c k trn c s li sut th ni. Li sut tng lm nhiu ngi khng c kh nng tr n ngn hng. T 2004 n 2007, s dn M khng tr c n phi bn nh ln n 1,2 triu ngi. Bong bng BS tan v.

10

u nm 2007: Cc ngn hng cho vay nh thu chp (American Home

Mortage) v n. NHTM Bear Stearms phi ng ca hai ngun vn chuyn cho vay di chun.

Thang 3-4/2007: Qu tin t quc t (IMF) canh bao nguy c cho thi trng

tai chinh toan cu vi s suy yu cua thi trng cho vay nha th chp.

Thng 6/2007: Ngn hang u t ln th 5 cua My Bear Stearms tht bai sau

khi tham gia chng khoan chuyn cho vay bt ng san di chun.

Thang 7/2007: Tng thng My George W Bush t chi s can thip ca

chinh phu lam giam s khung hoang trong thi trng cho vay nha th chp.

Ngy 9/8/2007: Cuc d tr lin bang M (FED) bm 24 ty USD vao h

thng ngn hang My

Thng 9/2007 n u 2008: gii quyt ca chnh ph cc nc pht trin:

quc hu ha ngn hng hoc bm tin trnh ph sn.

Ngy 15/10/2007: Citigroup bo co b thua l nng. Thang 12/2007: G. Bush a ra k hoach tr giup 1.2 triu ngi tra n

vay BS.

Thang 1/2008: Quc hi My thng qua goi tr cp 146 ty USD hoan lai

thu thu nhp.

Thng 9/2008: KHTC My a lan ra va tr thnh KHTC ton cu. Cuc d

tr lin bang My tin hanh hang loat t giam lai sut.-

15/09/2008: Ngn hang u t Lehman Brothers ph sn. Cuc d tr lin bang My bm 70 ty USD vao thi trng. 16/9/2008: Chinh phu My cu cng ty American International Group Inc

-

(AIG) la cng ty bao him ln nht th gii vi khoan n 85 ty USD.

11-

18/9/2008: Cuc d tr lin bang va nhng ngn hang trung tm toan cu

bm 300 ty USD vao thi trng tin dung.-

19/9/2008: Cuc d tr lin bang My tip tuc bm 20 ty USD vao thi trng

tin dung.

Thng 10/2008: M chp nhn chng trnh Paulson tr gi700 t USD. Cuc

d tr lin bang My a ra goi h tr kinh t, ct giam lai sut. Ngn hngWells Fargo va Wachovia cng b sp nhp.-

17/12/2008: Cc d tr lin bang M a ra mt quyt nh lch s l gim

li sut n mc 0%.

Thng 1- thang 2/2009: 9 ngn hang ca My pha san. Thang 2/2009: Chinh phu My thng qua goi kich thich kinh t 787 ty USD

cu van nn kinh t

Thng 5/2009: Cuc d tr lin bang My nhn inh s xung dc cua kinh t

My a chm lai, ng thi nhng chi s kinh t kha quan a h tr cho gia c phiu.-

4/5/2009: Co thm 3 ngn hang cua My ong ca ng euro tng 7% so vi ng dollar. General Motors chnh thc np n tuyn b ph sn. 1.2.3 Tc ng v hu qu:

-

Cuc khng hong ti chnh M t cui nm 2007 nhanh chng lan rng ra cc nn kinh t ln, tr thnh cuc khng hong ti chnh, suy thoi ton cu v hin ang din bin rt phc tp. Nhiu quc gia phi bm vo nn kinh t hng trm cho n hng nghn t USD cu vn tnh hnh v n nh kinh t. l cha k n nhng thit hi tip theo t kinh t suy gim, khng tng trng, ri lon ang ch pha trc. Cho n nay, tc ng ln nht ca cuc khng hong ny l lm thay i hon ton v su sc ngnh cng nghip ti chnh M v h thng ti chnh ton cu. S sp ca nhng ngn hng ln gy nn

12

nhng lo ngi v mt nim tin ca dn chng. Ngay c cc qu u t tin t, vn c coi l gc an ton bc nht trong h thng ti chnh M, l nn tng cho hot ng u t ca nc ny, cng gp kh khn khi ngi dn t rt tin do nhng quan ngi v s v tip theo. Khng hong kinh t ton cu v ang tc ng xu n nn kinh t ca cc nc ang pht trin thng qua s tc ng n th trng hng ha v dch v, th trng ti chnh v th trng lao ng. Xut khu cc nc ang pht trin st gim do nhu cu nhp khu cc nc pht trin b st gim, th trng ti chnh b nh hng thng qua u t trc tip v gin tip nc ngoi vo cc nc ang pht trin cng suy gim, tht nghip gia tng ti cc nc ang pht trin. Tuy nhin, mc tc ng v chnh sch i ph ph thuc vo tng quc gia khc nhau. Chng ta s xem xt tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu mt vi quc gia ang pht trin trong khi Asean. Nn kinh t Thi Lan chnh thc cng nhn b tc ng xu bi khng hang kinh t tan cu, xut khu st gim v tht nghip gia tng. B Lao ng Thi Lan cho bit trong thng Ging nm 2009 c 163 cng ty ng ca v t nht na triu vic lm s b mt trong nm nay. Thi Lan v ang theo ui chnh sch tng trng kinh t da vo xut khu, s liu trong Bng 1 chng minh xut khu ng gp ng k cho tng trng kinh t Thi Lan trong nhng nm gn y, nn khi nhu cu nhp khu ca cc nc pht trin gim chc chn nh hng nghim trng n tng trng kinh t Thi Lan nm 2009 v nhng nm v sau. Bng 2: ng gp cc thnh phn tng cu n tng trng GDP, Thi lan, 2005-8, % Tngt trng GDP Q1 2005 3.6 3.2 5.5 -5.4 0.3 dng Tiu t u Xut khu rng Sai thng k s

13

Q2 Q3 Q4 Q1 2006 Q2 Q3 Q4 Q1 2007 Q2 Q3 Q4 Q1 2008 Q2

4.7 5.5 4.3

3.6 4.1 2.5

6.4 -2.8 3.0

-5.8 4.1 -1.3

0.6 0.1 0.1

6.3 5.3 4.5 4.3

2.5 2.3 1.9 1.1

-3.7 -3.2 2.7 0.8

7.5 6.5 0.4 2.4

0.1 -0.3 -0.4 0.0

4.2 4.3 4.8 5.7

1.5 1.3 2.0 2.1

-2.0 -0.5 1.8 1.0

4.5 3.6 1.0 2.5

0.2 -0.1 0.0 0.2

6.1 5.3

1.3 1.1

3.8 1.5

0.7 2.6

0.2 0.1

Ngun tin: ADB, Asian Development Outlook 2008. Indonesia l mt kinh t kh ln v ph thuc t vo xut khu hn so vi cc nc khc ca ASEAN, nn c th chng khng hong tt hn cc nc lng ging. Mt nn kinh t tng trng ch yu da vo th trng ni a v u t (xem Bng 3), tiu dng t nhn ng gp gn 50% tng trng kinh t ca Indonesia. Tuy vy, khng hong kinh t ton cu ang nh hng n nn kinh t Indonesia qua hai knh, s nhn thng mi quc t (international trade mulitplier) v s nhn ti chnh quc t (international finance multiplier) (Selasa, 2009), trong s nhn ti chnh quc t l knh quan trng nh hng n nn kinh t Indonesia.

14

Bng 3: ng gp cc thnh phn tng cu n tng trng GDP, Indonesia, 2006-8, % Tiu dng t nhn Tiu dng chnh ph t u Xut khu rng k Sai s thng

Tng trng

2006, qu 1 v 2 Qu 3 v 4 2007, qu 1 v 2 Qu 3 v 4 2008, qu 1 v 2 6.4 3.1 0.2 3.2 1.0 -1.2 6.4 3.1 0.2 2.7 -0.5 0.9 6.3 2.7 0.3 -1.8 1.4 3.7 6.0 2.0 0.2 0.8 -0.2 3.2 5.0 1.8 1.3 -0.2 2.5 -0.3

Ngun tin: ADB, Asian Development Outlook 2008. Nn kinh t Malaysia l mt nn kinh t tng trng nh vo tiu dng t nhn, nm 2007 tiu dng t nhn ng gp 5% trong 6.3% tng trng GDP. Do , mc nh hng ca khng hong kinh t ton cu n nn kinh t Malaysia khng qu trm trong nh nhng nc khc, nhng cng khng th trnh khi. S suy gim trong xut khu s gy nh hng n cc ngnh sn xut hng xut khu trong nc v nh vy thu nhp v vic lm ca ngi lao ng, sau cng li tc ng n tiu dng t nhn. c bit, Malaysia l nc nhp khu lao ng, hn 1.9 triu lao ng nhp khu (thng 5 nm 2007) c ang k v hn 3 triu lao ng nhp khu khng ng k. Vic suy gim kinh t

15

ca Malaysia s chuyn gnh nng cho cc nc lng ging xut khu lao ng sang Malaysia khi s lao ng ny b ct gim v tr v nc.

Bng 4: ng gp cc thnh phn tng cu n tng trng GDP, Malaysia, 2005-8 Tiu dng nhn 2005, Q1 Q2 Q3 Q4 2006, Q1 Q2 Q3 Q4 2007, Q1 Q2 Q3 Q4 2008, 3.80 5.72 6.16 5.13 5.95 0.75 1.16 0.76 0.73 1.11 3.01 -2.54 -0.41 3.50 -3.46 -2.04 1.38 0.25 -2.05 3.52 5.5 5.7 6.7 7.3 7.1 2.98 3.25 3.03 3.18 0.12 0.50 1.12 0.77 6.64 5.69 -2.86 0.76 -3.86 -3.47 4.62 0.64 5.9 6.0 5.9 5.3 4.37 3.45 4.65 4.45 0.21 0.18 0.68 2.21 -1.89 -0.22 2.00 -2.23 2.90 0.89 -1.77 1.45 5.6 4.3 5.6 5.9 t Tiu dng chnh ph t u Xut khu rng GDP

16

Q1 Q2 4.44 0.83 -1.72 2.80 6.3

Ngun tin: ADB, Asian Development Outlook 2008.

CHNG 2: CU CHUYN V CHNH SCH T GI V CUC KHNG HONG 2008 TI EMEs Cc nghin cu trc y1 a ra rt nhiu quan im ring bit v vai tr ca ch t gi hi oi vi s tng trng ca cc quc gia qua nhng giai on khc nhau.Vy th vai tr thc s ca ch t gi hi oi vi cuc khng hong gn y l nh th no? tr li cu hi ny, chng ta s i tip vo phn ni dung chnh ca bi vi cng trnh nghin cu Crisis and recover: Role of the exchange rate regime in Emerging Market Countries ca tc gi Charalambos Tsangarides (2010). 2.1 Trong giai on khng hong, ch t gi neo hay th ni s tt hn ? Cc s liu n gin v hiu qu tng trng trong giai on khng hong cho thy mt kt qu bt ng qua cc thi k v trong quan h vi hiu qu tng trng trc . Hnh 1a cho thy ti thi im bt u ca cuc khng hong, tng trng bnh qun ca nhng nc c ch t gi hi oi theo cc hnh thc neo cao hn khong 0.5% so vi nhng nc c ch th ni. Khi cuc khng hong trm trng hn, tc tng trng trung bnh ca cc quc gia u gim, cc quc gia c ch t gi hi oi theo cc hnh thc neo li gim t hn so vi hnh thc th ni (Hnh 1).

iu g gii thch cho pht hin ny?

1

Tm hiu cc nghin cu khc nhau trc y v ch t gi hi oi ca Ghosh et al (2002), Levy-Yeyaty v Sturzenegger (2003), Husain et al (2005), Yang ZHANG v Wai Mun CHIA (2010) vi On the Real Interest Rate Shock and Exchange Rate Regime --- Evidence from East Asian Economies, Ghosh et al (2010)

17

Tuy nhin, c nhng nhn thc cho rng cc nc c ch t gi hi oi theo cc hnh thc neo th lm vo tnh trng ti t hn, iu ny c th sai do ch da trn mt vi trng hp c bit m khng phi da trn mt mu i din. Hn na, biu hin ny mt phn l do vic phn loi gia hnh thc neo v th ni, vic xc nh cc hnh thc neo t gi qu rng, bao gm c cc ch t gi trung gian, ch c gn lin vi s tng trng bnh qun cao nht2. iu lm cho tc tng trng ca cc nc neo t gi tt hn so vi th ni. Ngc li nu loi b ch t gi trung gian ra khi cch phn loi cc hnh thc neo th cc quc gia c ch t gi hi oi theo cc hnh thc neo t gi dn n tnh trng ti t hn th ni, th hin trong hnh 1b. Vic nhng quc gia duy tr ch km linh hot vn c tnh trng tt hn l c th ng (hnh 1a) nhng iu ny cng c th l mt s hiu nhm khi m chng ta xt n c cc quc gia m chuyn i ch t gi ca mnh sang ch linh hot hn i ph vi cuc khng hong. Ngoi cc vn v phn loi v chuyn i ch t gi th c mt hiu ng tim tng quan trng khc dy ln mi nghi ng v kt qu ca hnh 1a, rng nhng mc trung bnh ny khng xt n cc yu t khc c th nh hng n kh nng phc hi tng trng trong cuc khng hong. gii quyt hai vn ny, nhng nh nghin cu tin hnh nh sau: u tin, xem xt tc ng ca vic chuyn i ch t gi, h kim tra ba tiu ch (i) l da trn ch t gi hin hu (ii) da trn ch t gi vo thng 12 nm 2007, v (iii) loi b tt c nhng nc thay i ch t gi trong giai on phn tch. Sau , h c tnh2

Mt nghin cu gn y ca IMF pht hin l ch t gi trng gian c lin quan ti hiu qu tng trng trung bnh cao nht (Ghosh, Ostry, v Tsangarides, 2010)

18

hi quy tng trng nh mt bin ph thuc, cc bin c lp l ch t gi hi oi v cc yu t quyt nh n s tng trng khc. Cc hi quy tng trng bt u bng vic kim tra ch ring tc ng ca ch t gi hi oi v sau ln lt thm vo cc bin i din cho knh thng mi v ti chnh bi v theo cc nh nghin cu y c th l nhng yu t quyt nh n tng trng trong giai on khng hong. Vi knh thng mi l hai bin s, t l tng trng theo s liu mu dch ca cc nc i tc v s tng trng t l trao i hng ha. i vi cc knh ti chnh, chng ta xem xt n nc ngoi ngn hn so vi GDP, thm ht ti khon vng lai so vi GDP, danh mc u t rng. Ngoi ra cc nh nghin cu cng xt n t l d tr (ngoi hi) trn GDP hoc d tr trn n ngn hn. Vic thm vo cc bin nu trn lm thay i cc mc trung bnh ng k trong hnh 1a. Tnh trng ca cc quc gia vi ch neo t gi cng khng tt hn (v cng khng ti t hn) so vi nhng nc vi ch th ni. Cc kt qu hi quy c tm tt trong bng sau:

19

Nhn vo nhng yu t quyt nh khc, cc nh nghin cu xc nh mt s yu t c ngha thng k nh hng n hiu qu tng trng ca cc nc mi ni trong cuc khng hong. C hai bin i din cho knh thng mi u c ngha trong cuc khng hong. i vi knh ti chnh, t l n ngn hn so vi GDP c ngha thng k. Ngoi ra, cc t l d tr ngoi hi so vi GDP v so vi n ngn hn cng c ngha. Cui cng, hai bin s ti chnh khc l s d ti khon vng lai trn GDP v danh mc u t rng hu nh khng c ngha. Tm li, phn tch hi quy c xt n vic thay i ch t gi, cc cch xc nh ch neo thay th, v cc yu t tim nng khc c nh hng n hiu qu tng trng, cho thy rng tnh trng ca cc nc c ch neo t gi hi oi khng tt hn so vi nhng nc th ni, v khng c s khc bit trong hiu qu tng trng gia vic s dng ch neo t gi hay th ni. V cng nh vy tnh trng ca vic neo t gi cng khng xu hn so vi vic th ni t gi. Ngoi ra, chng ti cng thy rng hai bin i din cho knh thng mi (nh tng trng ca i tc v bin ng t l mu dch), v hai bin s i din cho knh ti chnh (d tr v n ngn hn) l nhng yu t quan trng gp phn vo hiu qu tng trng trong cuc khng hong. 2.2 Trong giai on phc hi nn kinh t 2.2.1 Hiu qu phc hi ca ch neo so vi th ni Nh vy, theo cc nh nghin cu th trong giai on khng hong, khng c s khc bit trong hiu qu tng trng gia vic s dng ch neo t gi hay th ni. V nh vy, tnh trng ca vic neo t gi cng khng xu hn so vi vic th ni t gi. Vy cu hi t ra l trong giai on phc hi 2010-2011th din bin th no? tr li cho cu hi ny, cc nh nghin cu i vo nghin cu tng trng cc nc EMEs cho giai on 2010 2011. Nu ch xt ring cc mc trung bnh nh trong hnh 1a, th s tng trng trong sut thi k phc hi ca cc nc s dng ch neo t gi chm hn cc nc s dng ch t gi th ni. Nhn vo hnh 1a, ct 5 (2011-10) v ct 6 (2011-10 vs. 2009-08), ta c

20

th thy tc tng trng trung bnh cc nc s dng ch neo t gi thp hn 1-2% so vi cc nc s dng ch th ni trong nm 2010-2011.

kim nh cho kt qu ny, cc nh nghin cu c tnh hi quy tng trng trong giai on phc hi 2010-2011vi ch t gi hi oi c c nh nm 2010, tc l gi nh t gi hi oi khng c s dng nh l mt cng c iu chnh trong giai on phc hi. H cn thm vo bin st gim sn lng nm 2008-2009 o lng hiu qu kh nng phc hi. Ngoi ra, cn xt n cc yu t nh s tng trng ca i tc thng mi, d tr, n ngn hn, cn cn xut nhp khu,dng vn, chnh sch ti chnh c tc ng nh th no n s tng trng ca cc quc gia. Nhng c lng ny (c tm tt li trong bng 2 di y) ch ra s tri ngc trong tng trng thi k khng hong. C mt vi khc bit trong s phc hi tng trng gia ch neo t gi v ch th ni: cc quc gia c ch t gi hi oi theo hnh thc neo c v nh phc hi tng trng chm hn hnh thc th ni, trung bnh 1,2%.

21

Ngoi ra, cc nh nghin cu thy rng nhng quc gia giao dch nhiu trong thi k khng hong th ang c chiu hng phc hi nhanh hn. Tng t nh trong cuc khng hong, tc ng ca tng trng i tc thng mi l mt yu t quyt nh i vi s phc hi, mc d tc ng ca n yu hn nhiu so vi trong thi k khng hong. Vi cc nhn t khc th cc nh nghin cu khng th tm ra bng chng rng nhng yu t ny c ng gp mnh m vo qu trnh hi phc. Cn cn xut nhp khu, dng vn v chnh sch ti kho cng khng gip ch cho s phc hi ca nn kinh t. iu ny c th do cn cn xut nhp khu v u t rng cha phc hi c v chnh sch ti kha khng hiu qu do tr. Tm li, trong giai on phc hi nm 2010-2011, nhng nc c ch t gi hi oi theo cc hnh thc neo t gi c c tnh d bo phc hi km hn so vi cc quc gia theo ch t gi th ni. Ngoi ra, cc nh nghin cu nhn thy rng tc tng trng i tc kinh doanh l 1 yu t quan trng trong qu trnh phc hi tng trng cn nhng cng c iu chnh (nh chnh sch ti kha) dng nh khng c thi gian pht huy hiu qu, v nh vy, p lc phc hi tng trng ph thuc nhiu vo chnh sch t gi hi oi. 2.2.2. Lch lc trong nhn thc Nh trnh by trn, cc nh nghin cu tm c bng chng cho thy l qu trnh hi phc tng trng sau khng hong ca nhng nc c ch t gi hi oi di

22

cc hnh thc neo th chm hn so vi cc hnh thc th ni. iu ny dng nh cng kh l hp l v ph hp vi nhn thc chung i vi cuc khng hong ti chnh ton cu 2008. Tuy nhin, th cc nh nghin cu ca chng ta cng a ra mt cnh bo quan trng l kt qu c a ra trn l ph thuc vo nhng s liu d bo ca t chc IMF. V vy m h cho rng, xt mt chng mc no th c kh nng l c cc sai lch trong nhn thc v hiu qu tng trng di cc ch t gi hi oi khc nhau. C th l vic cc nh d bo k vng vo vic cc nc c ch t gi hi oi di hnh thc neo th s c tng trng hi phc chm hn trong nm 2010-2011, c th khin h c xu hng a ra cc d bo sai v mt pha - cho rng tng trng di hnh thc neo thp hn. V y c l chnh l lch lc nhn thc m cc nh nghin cu cp n. iu tra su hn liu c cc lch lc trong nhn thc v hiu qu tng trng di hnh thc neo vi hnh thc th ni hay khng th, cc nh nghin cu tin hnh nh sau: i) u tin, h so snh tc tng trng c tnh ca 2008-2009 v 2009-2010 vi cc gi tr thc t qua cc hnh sau

23

Trong hnh 3a, cho ta thy s khc bit v t l tng trng thc t 2008-2009 di hnh thc neo so vi hnh thc th ni (ct 4) th gn nh tng t so vi d bo vo thng 4/2009 ca WEO. iu ny cho thy c v nh khng c lch lc trong cc d bo tng trng trong giai on khng hong. Trong hnh 4a, vi giai on hi phc 20092010, cho ta thy tc tng trng di c 2 hnh thc neo v th ni b c tnh thp trong d bo ca WEO vo thng 4/2009, tng trng trong giai on hi phc i vi c 2 hnh thc th tt hn mong i (tt hn nhiu vi hnh thc neo). ii) Tip theo, h chy hi quy Mincer-Zarnowitz (1969) vi bin gi ch t gi hi oi xem cc c tnh tng trng 2008-2009 v 2009-2010 c sai lch khng v liu cc c tnh qu mc hay di mc c phi do ch t gi hi oi hay khng. M hnh hi quy nh sau: (1) At : tc tng trng thc t ti thi im t.

24

Ft,t-1 : tc tng trng d bo ti thi im t, d bo da vo thng tin c sn trong nm t-1.

Bng 3 trnh by kt qu hi quy v kim nh p-values t c lng (1) bng cch s dng tc tng trng thc t v d bo 2008-2009 v 2009-2010. c lng khng c xt n bin gi chnh sch t gi hi oi (ct 1 v 2) khng nh li cc kt qu trong hnh 3a l khng c s lch lc trong giai on khng hong 2008-2009 nhng li c s lch lc trong giai on hi phc 2009-2010 (p-value 0.10). Phn cn li trong bng 3 l nhm xc nh liu ch t gi hi oi c tc ng n s sai lch hay khng. Tng t th trong giai on khng hong 2008-2009 (ct 3 v 5) th gi thuyt cc c tnh khng sai lch th khng b bc b v trong giai on hi phc 2009-2010 (ct 4 v 6) th cc d bo li c v nh c lch lc (p-valua nh hn 0.01).

25

Tm li, da vo cc mc trung bnh n gin trong hnh 3 v 4 cng vi kt qu hi quy trong bng 3, cc nh nghin cu ng tnh vi mt kh nng lch lc tng trng trong giai on hi phc ca nn kinh t trong cc th trng mi ni. Nh vy, vic pht hin rng ch t gi hi oi di hnh thc neo ang hi phc chm hn so vi hnh thc th ni c th ch l s gi tng trong d bo cho rng s hi phc di hnh thc neo th thp hn. 2.3. Hng la chn thch hp ch t gi hi oi ca cc nc sau khng hong Qua tt c nhng g trnh by phn trn, chng ta thy c xu hng v vai tr ca ch t gi hi oi i vi cc quc gia c nn kinh t mi ni trong giai on khng hong v phc hi. Trong khng hong, tng trng ca nhng nc theo ui ch neo t gi dng nh khng tt hn v cng khng xu hn nhng nc theo ui ch t gi th ni. Nh vy, tng trng ca cc nc trong giai on ny c v nh khng ph thuc vo ch t gi hi oi. Sang thi k hi phc, nhng nc theo ui ch th ni dng nh c xu hng tng trng vt tri hn so vi nhng nc neo t gi. Tuy nhin, thc t th khng phi nhng nc chu nh hng bi cuc khng hong ti chnh ton cu nm 2007-2008 cng theo ui ch th ni trong giai on phc hi v khng phi p dng ch th ni cng ng ngha vi tng trng cao. Mt v d in hnh l Trung Quc, mt quc gia p dng ch neo t gi nhng tng trng rt cao sau khng hong. Nh vy vn cn mt vi trng hp ngoi l khng nm trong xu hng ca nhng phn tch trn. Vy, ngoi vic i ph vi nhng tn tht v nh hng n nn kinh t t cuc khng hong, liu cn c nhng nhn t no khc tc ng n vic la chn ch t gi ca cc nc? Bi nghin cu Choice Of Exchange Rate Regimes For Developing Countries,April 2001, Africa Region Working Paper Series No.16 ca tc gi Fahrettin Yagci, Lead Economist, AFTM1, The World Bank s cho ta thy xu hng la chn ch t gi hi oi thch hp vi bi cnh kinh t ca tng nc nh bng sau:

Bi cnh c im pht trin 26 u im ca quc gia Ch th ni T gi hi oi c xc nh trong th Thch hp trng t do bi cung vi cc nc v cu ngoi t. Cc c c quy m nn quan tin t khng can cng nghip Lm Independent thip vo th trng trung bnh v chch hng Float ngoi hi. Chnh sch ln, v mt s hoc hp th tin t c lp vi ch nc kinh t bt li c t gi hi oi v c th trng mi gy ra bi th c s dng t do ni m thng nhng c n nh nn kinh t mi khp kn, sc d dng trong nc. nhng hi hn. T gi hi oi c nhp trng t do bi cung trng v cu ngoi thong tip Thnh hon vn bn c xc nh th ton trong th t. ton cu, a can dng ha sn hoc xut v mi, Chu nh hng khng ng k bi khng hong t. Khng tin

Nhc im

Bin ng ng ngn qu hn cao (bin mc c th gim i vi ch th ni c qun l yu) Dao ng ln trung tng thp nhng nguyn bn. tc Kh kinh t c nng xy ra s mt cn trong hn quan n

thip(trc

gin tip thng qua thng Lightly Managed Float

chnh sch tin t) nn ti chnh

mt bng cao. nhm mc ch trung pht trin c cn bnh ha nhiu bin v chiu su lng d tr S quyt ngoi hi ng. Chnh sch tin v chiu rng, nh trong cao. t v c nhng chnh sch phn ln s dng t do tiu chun an tin t c th ch o nn kinh t ton trong nc. chc. vng gy sai lch trong pht. lm

Nhng ch trung gian Cc c quan tin t

27

CHNG 3: MT S TRNG HP C BIT TRONG LA CHN CHNH SCH EMEs: 3.1. i vi Hn Quc:

Cuc khng hong lm ti khon vn ca Hn Quc xu i hn 6 im phn trm GDP, so vi 5,5 t l phn trm ca GDP trong cuc khng hong chu 1997-1998. C tin t v th trng vn c phn u gim khong 30%, cng vi tnh trng thiu la trm trng lan trn qua cc th trng tin t trong nc, v nhng nguy c v n c th nhn thy ca cc ngn hng Hn Quc, m ph thuc nhiu vo cc t chc cp vn cho ngn hng, li tng hn bt c ni no khc chu . Nhng bin php chnh sch gip ngn chn mt cuc khng hong tn dng hoc gim n t ngt, v m bo h thng ti chnh vn cn an ton. Tuy nhin, suy thoi kinh t l khng th trnh khi. Hn Quc phi i mt vi s st gim xut khu ln nht trong lch s. n thng 1 nm 2008, xut khu gim 35% so vi nm trc. iu ny lan qua nhu cu trong nc, vi s thu hp 6,5% trong u t thc qu theo qu, v tiu dng c nhn gim 4,5%. Nhn chung, vo cui nm 2008, kinh t Hn Quc b thu hp i 5,1% so vi cng k nm trc, nm trong s nhng s co li r nt nht trn ton th gii (Hnh 3).

28

Hnh 3. Mt s ch s kinh t v m chn lc ca Hn Quc

3.1.1. Chnh sch t gi hi oi ca Hn Quc Vo nm 1998, Hn Quc chnh thc thng qua mt khun kh lm pht mc tiu. ph hp vi mc tiu ny, t gi hi oi c php th ni t do. Sau khi thng qua khun mu chnh sch tin t mi, nn kinh t Hn Quc c mc lm pht trung bnh hng nm l 2,7% trong giai on 1999-2007, v tng trng GDP trung bnh hng nm l 5,8%. D bo v suy thoi theo sau nhng cng thng ti chnh, Hn Quc thng qua mt khun kh lm pht mc tiu c cng c bng c ch t gi linh hot. Ngn hng trung ng Hn Quc (BOK) cho php t gi hi oi st gim nh mt dng vn chy ra, v u tin ct gim chnh sch t gi 325 im c bn. Ngoi ra, p li s o ngc t ngt ca cc dng vn, v km theo s sp thng mi ton cu, cc nh chc trch Hn Quc thc thi nhng chnh sch hnh ng nhanh chng v quyt on trn mt s mt trn. Cc nh chc trch dnh 55 t USD

29

trong d tr ngoi hi phc v cho cc giao dch hon i hoc cho cc ngn hng v doanh nghip hot ng thng mi vay. H p dng nhng kch thch tin t v ti chnh ng k ko gi s trt dc v h tr nn kinh t thc. H cng thit lp mt cch u tin qu ti c cu vn ngn hng v qu ti sn c hi bo v h thng ngn hng khi suy thoi v ngn nga s suy gim t ngt. Thm vo , cc c quan c thm quyn khi xng mt cuc trao i tha thun vi Cc D tr Lin bang M vo khong 35 t USD, cng nh trao i tha thun song phng vi Ngn hng nhn dn Trung Quc (tng ng khong 26 t USD) v Ngn hng Nht Bn (tng ng khong 20 t USD). m bo tnh thanh khon trn th trng trong nc, Ngn hng Hn Quc cng m rng danh sch cc i tc iu kin v ti sn th chp trong hot ng mua li v ni lng yu cu v thanh khon cho cc ngn hng. 3.1.2. Tc ng ca cc chnh sch t gi hi oi Nh vo chnh sch t gi p dng , s phc hi sau ca Hn Quc l mt trong nhng s phc hi nhanh nht v mnh nht chu , vi tc tng trng tng th GDP 6,2% nm 2009, v n gia nm 2010, thm ht sn lng khng cn. Nhng bin php chnh sch ny gip ngn chn mt cuc khng hong tn dng hoc gim n t ngt, v m bo h thng ti chnh vn cn an ton. Trong phn ny ca bi nghin cu3, tc gi tin hnh mt s th nghim phn s tht vi mc tiu tr li cc cu hi sau: Nu vic p dng ch t gi hi oi linh hot v thc hin cc chnh sch tin t phn chu k trong mt khun kh mc tiu lm pht khng c tin hnh th cuc suy thoi gn y s tr nn nng n n mc no? Nh c tho lun di y, cu tr li l suy thoi kinh t s tr nn nghim trng ng k hn. Trn thc t, m phng phn s tht ch ra rng nu khng c s ct gim li sut phn chu k v ty do BOK a ra th mc tng trng trong giai on t qu IV nm 2008 n qu III nm 2009 s gim t con s thc t l -2.1% xung -2,9%.3

Bi nghin cu ca Harun Alp, Selim Elekdag, v Subir Lall (2011), Did Korean Monetary Policy Help Soften the Impact of the Global Financial Crisis of 200809, IMF Working Paper No. 12/5

30

Hn na, nu thay vo l ch t gi hi oi c nh ch khng phi l ch lm pht mc tiu (c cng c bi t gi hi oi linh hot), th kt qu cho thy s tng trng trong 4 qu s l -7,5%, mt s khc bit 5,4% so vi kt qu thc t.3.1.2.1.

Thit lp cc m phng Phn s tht

Vi mc ch ca bi nghin cu l c gng nh gi vai tr ca c ch lm pht mc tiu m BOK ra trong n lc gim nh cc tc ng ca khng hong n kinh t Hn Quc. Thng qua nhng mi lin quan mt thit, m hnh cho php iu tra ring r ng gp ca chnh sch li sut phn chu k v ch t gi hi oi linh hot nhm lm du i cc tc ng ca cuc khng hong. V vy m trong phn sau y, chng ti xem xt ba m phng phn s tht v so snh chng vi thc t v cng l c s so snh. Theo mc c bn, khun kh chnh sch tin t (c cng c bng t gi hi oi linh hot) hot ng ph hp vi quy nh li sut c bn c lng c tho lun trn. Trong bi cnh ny, ba th nghim phn s tht c s dng nh sau: Khng c nhng c sc v chnh sch tin t: phn s tht ny tha nhn vic tun th nghim ngt quy nh v li sut thc nghim c bn. y l mt m phng khng bao gm c sc chnh sch tin t . iu ny phc v nhm gii quyt cc cu hi sau y: ng lc sn lng s nh th no nu BOK khng thc hin bt k hnh ng ni lng ty ( lch t quy nh li sut) trong cuc khng hong? Neo: trong phn s tht ny, BOK c gi nh thc hin mt c ch t gi hi oi c nh nghim ngt. Theo trc gic, khng c lch ty t quy nh (m ch tp trung vo vic n nh t gi hi oi danh ngha). y chng ta tm kim gii php cho cu hi: ng lc ca tng trng sn lng s th no nu BOK p dng ch t gi hi oi c nh? Neo vi s d b tn thng v ti chnh cao: theo phn s tht trc, BOK c gi nh hot ng theo ch t gi hi oi c nh nh trn, nhng cc t s n by c hiu chnh tng ng vi trng hp khi n bng 3 (ch khng phi mc c bn l 2 theo c s, xem Alp v Elekdag, 2011 bit thm chi tit). y khng phi l trng tm chnh

31

ca nghin cu, khun kh m hnh cho php chng ta xy dng mt phn s tht minh ha phc v gii quyt cu hi: ng lc ca tng trng sn lng s th no nu BOK p dng ch t gi hi oi c nh v nn kinh t c d b tn thng v mt ti chnh? 3.1.2.2. Kt qu da trn m phng Phn s tht Hnh 4 m t mc GDP thc vi qu u tin nm 2008 (cao im trc khng hong) c ly mc l 100 cho php ngi c phn bit r hn nhng nh hng (tch ly) ca mi phn s tht. Tip tc lm ni bt nhng kt qu chnh, s liu ny bt u trong qu I nm 2005, v ch cho thy phn s tht trong giai on t qu IV nm 2008 n qu III nm 2009. S liu m t (1) GDP thc hin thc t (theo kch bn c s), (2) cc kch bn phn s tht m khng c nhng c sc chnh sch tin t, (3) cc kch bn phn s tht vi ch t gi hi oi c nh (neo), v (4) mt kch bn phn s tht minh ha vi neo vi l hng ti chnh cao. Nh thy r trn Hnh 4, khun kh lm pht mc tiu c cng c bi ch t gi hi oi linh hot r rng lm du i tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu. C th hn, rt hu ch tho lun v hai kt qu chnh:

32

Hnh 4. Vai tr ca chnh sch tin t v GDP thc u tin, nh c tnh, sn lng tng trng gim nhiu nht di ch t gi hi oi c nh. Vic thiu t gi hi oi nh cht hp th cc c sc lm gim kh nng phc hi ca nn kinh t trc nhng c sc xy ra trong khng hong. Nhng th nghim phn s tht ny lm ni bt vai tr ca t gi hi oi linh hot cng nh ci cch ti chnh nhm nng cao tnh an ton ca h thng ti chnh. Th hai, nh c tho lun trong phn trc, c mt vai tr quan trng ca s cn nhc theo mun xut pht t cc quy nh li sut, m gip lm du cc tc ng ca cuc khng hong. Thot nhn, trong khi chng trng c v nh, nh chng ti s tho lun chi tit hn trong tiu mc tip theo, th vai tr ca chng (cc c sc chnh sch tin t) l rt ph hp vi ti liu.

33

3.1.2.3. Lm th no kt qu ny so snh c vi nhng kt qu trong cc ti liu khc? Chng ti hin ang tp trung vo cc tc ng tng trng lin quan ti nhng phn s tht tho lun trn. chng ny s lp bng ng gp chnh xc cho s tng trng theo cc phn s tht khc nhau, xem Bng 1. Nh trc y, nh l tp trung vo giai on cng thng nht ca khng hong ti chnh ton cu, nh hng n Hn Quc, bao gm 4 qu ko di t qu 4 nm 2008 n qu 3 nm 2009.

Bng 1. Tm tt vai ca chnh sch tin t Trc khi iu tra chi tit, th rt hu ch khi lm r cc thng tin cha trong Bng 2. tr

34

Cc gi tr theo ct biu th ng gp trung bnh hoc tch ly n tng trng trong giai on qu IV nm 2008 n qu III nm 2009. N th hin kt qu ca tc gi, cng nh cc kt qu ca Christiano v nhng cng s (2007)- nghin cu tin hnh cc th nghim phn s tht gn nht vi chng ti. Sau khi lp bng s qu, ct [1] n ct [4] cho bit s ng gp gia tng cho tng trng n vic thc hin lin tip mi chnh sch. V d, theo ct [3] ch ra rng vic gim thiu cc l hng ti chnh lm tng thm, trung bnh l 1,05 im phn trm vo tng trng. Ngoi hiu ng ny, ng gp ca tng trng gia tng vo vic p dng mt ch t gi hi oi linh hot, biu din theo ct [2], l 4,27 im phn trm. Vic so snh kt qu Bng 1 vi cc ti liu khc cng rt hu ch. Chuyn n ct [1], chng ta thy rng ng gp trung bnh ca cc c sc tin t ( lch ty t cc quy nh t l li sut thc nghim) n tng trng u ra l khong 77 im c bn, nm gia cc gi tr c tm thy bi Chrisitiano v nhng cng s (2007) cho M (0.75%) v khu vc ng Euro (1.27%). Nhng ng gp tng trng tch ly cng c v hp l, v

35

cung cp mt s bi cnh xa hn v vai tr ca chnh sch tin t trong vic lm du tc ng ca cuc khng hong. Bng 1 tm tt nhng kt qu tm c ch yu ca chng ti. Trong nm t qu IV nm 2008 n qu III nm 2009, t l tng trng thc l -2,1%. M phng da trn m hnh ca chng ti cho rng nu BOK khng thot khi cc quy tc t l li sut thc nghim, th tc tng trng thay vo l -2,9%, mt s khc bit gn nh l mt im phn trm. Hn na, nu thay v ch lm pht mc tiu l mt s km gi th kt qu cho ra mt tc tng trng l -7,5%, khc bit so vi thc t n 5,4 im phn trm. Tm li, nu khng c s thng qua c ch t gi linh hot hn, v chnh sch tin t hot ng phn chu k tun theo khun kh lm pht mc tiu, tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu gn y tr nn tn khc hn. 3.1.3. C ch dn truyn v s dn truyn ca nhng c sc:

3.1.3.1. S dn truyn ca nhng c sc Bi nghin cu ny nhm iu tra vai tr ca chnh sch tin t, trng tm l chnh sch t gi hi oi trong vic lm du i tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu i vi nn kinh t Hn Quc. th hin nh ca m hnh trc gic th cn thit tp trung vo ba c sc lin quan ti cuc khng hong v tm hiu lm th no n dn truyn n kinh t Hn Quc. Nhng c sc ny gm: s sp trong nhu cu nc ngoi, cng thng trn th trng vn quc t, v tnh bt n c nng cao. C sc v nhu cu xut khu C sc v nhu cu xut khu (c sc nhu cu nc ngoi) c th hin trong m hnh thng qua iu kin cn bng th trng di y:

B qua s khc bit trong k hiu, phng trnh ny v c bn l tiu chun o lng tng cu (sn xut trong nc) cho hng ho ni a, trong tha nhn rng sn lng ni a bng vi tng mc tiu th hng ha sn xut trong nc (tng hp tiu dng ca c h gia nh v doanh nghip + ), hng ha u t ni a , chi tiu chnh ph

36

, v xut khu

. V vy, s sp trong nhu cu xut khu (nc ngoi) n gin

chnh l s st gim ca C sc dng t ngt Kinh nghim ca Hn Quc trong sut cuc khng hong ti chnh ton cu c lin kt vi mt s o ngc ca dng vn (s "dng li t ngt" theo cch ni ca Calvo v nhng cng s, 2004), cng nh s gim r nt ca t gi hi oi. nm bt nhng gin on c lin quan n nhau ny, bi nghin cu ny (cng nh nhiu bi nghin cu khc) a thm ngang gi li sut khng phng nga (UIP) vo c sc ngoi sinh:

Trong ,

v

ln lt l li sut trong nc v quc t,

biu th t gi hi oi danh ngha (bao nhiu ng won Hn Quc trn mt la M - t gi tng ngha l ng tin mt gi), l k vng ca nh iu hnh (theo thng tin cho n thi im t), l c sc dng t ngt (cng c xem nh c sc t gi hay c sc UIP). V th, ging vi nghin cu ca Gerlter v nhng cng s (2007), mt c sc khin cho nhng dng vn ra c qui m ln c i din bi tc ng ngoi sinh ny da vo cc tiu chun iu kin UIP khc. C sc dng li t ngt s c dng o lng kch thc quan trng ca lnh vc ti chnh trong cuc khng hong gn y. C sc v s khng chc chn (v ti chnh) M t v c sc ny chng thc mt s nn tng. Trong m hnh, chi ph thc ca vn xut pht t cc biu din tiu chun c cp trong nhng nghin cu khc bi v c s tn ti ca mt khon phn b ti tr bn ngoi. Xem xt phng trnh di y:

37

Trong ta c chi ph thc ca vn

, th bng vi li sut thc . Phn

c khuch

tng thm phn b ti tr bn ngoi c k hiu l nghip:

b ti tr bn ngoi

ny li ph thuc vo t l n by (ti sn c o bng gi tr thc) ca cc doanh

Lu rng tng ti sn

ph thuc vo vi s

(gi tr vn c phn), trong th dao ng ca gi tr ti sn.

khng c nh (ngc li vi gi hng ha hay tin lng). iu ny cho thy rng t l n by l kh nhy cm ti ch s dng cng thc rt gn: Chi tit chnh xc cch o lng gi tr thc rng, , th kh phc tp, nn y chng

Trong , hiu l

v

ln lt l gi tr ha n tin lng ca nh qun l v gi tr ca

doanh nghip. C sc v s khng chc chn (v ti chnh) l mt qu trnh ngoi sinh, k , da trn cng thc c mt tc ng trc tip ln mc gi tr rng tng th v v th tc ng ln phn b ti tr bn ngoi. Ni cch khc, c sc gi tr rng c th c hiu nh mt c sc v t l tn ph n sc khe ti chnh ca doanh nghip. C sc ny nh hng trc tip n gi tr kinh doanh rng v c s dng di nhiu hnh thc khc nhau bi Elekdag v nhng cng s (2006), Curdia (2007), Christiano v nhng cng s (2010), gn y hn l bi Alp v Elekdag (2011). 3.1.3.2 C ch dn truyn tin t:

Mc ch ca phn ny l khm ph chc nng ca m hnh c lng bng cch iu tra c ch dn truyn tin t. iu ny l rt quan trng bi v trng tm ca bi nghin cu l nh gi vai tr ca chnh sch tin t trong cuc khng hong ti chnh ton cu. Mc c sc th nh hng qua ba knh chnh:

38

Knh u tin l do li sut nh hng n nhu cu trong nc, m ch yu tc ng n tiu dng v u t. Tin hnh thng qua phng trnh Euler, li sut thc cao hn thc y s gia tng tit kim nh mt khon tiu dng li sau ny. ng thi, li sut thc cao hn cng lm tng chi ph c hi dnh cho u t, gim t l tch ly vn. Kt qu l nhu cu ni a gim, gy p lm lc gim lm pht. Knh th hai a ra cc c im ca nn kinh t m c s dng trong m hnh, hot ng thng qua t gi hi oi. Do cng danh ngha, s gia tng li sut danh ngha dn n mt li sut thc cao hn v lin quan n s gia tng trong t gi hi oi thc. i li, s nh gi cao t gi hi oi thc s s ngn chn xut khu rng (hiu ng chuyn i chi tiu (the expenditure switching effect)), v tip tc lm gim tng cu. Knh th ba l c trng ca c ch gia tc ti chnh. Li sut cao hn lm gim gi ti sn (gi thc t ca vn) mang li mt s suy gim trong gi tr rng. Nhng yu t c bn trong bng cn i k ton th hin tiu cc hn gy ra s gia tng trong phn b ti tr bn ngoi, do lm tng chi ph c hi u t hn c tc dng ca hiu ng ban u c to ra bi chnh sch tht cht tin t. iu ny em n mt s co li sc nt hn trong u t, l yu t chnh quyt nh s thu hp su hn. Nh cp trong cc nghin cu khc, c ch gia tc ti chnh c th khuch i nh hng ca nhng c sc nht nh (Bernanke, Gertler, v Gilchrist,1999).

3.2.

Kt qu ng t vi Malaysia v Th Nh K: i vi Malaysia:

3.2.1.

Trong giai on cng thng nht ca cuc khng hong, c th l 4 qu ko di t: Qu 4-2008 n khong qu 3-2009, GDP thc t ca Malaysia nh i ba phn trm (hnh 5).

39

S suy thoi trong thng mi ton cu nh hng bt li n xut khu ca Malaysia, vi mc hi nhp cao ca Malaysia vi nn kinh t ton cu. S st gim 15% (mi nm) trong xut khu trong qu u tin ca nm 2009 cng lm nn lng nhu cu trong nc, c bit l u t c nh. Chnh sch t gi hi oi ca Malaysia khc phc tnh hnh trn, cc c quan c thm quyn hnh ng nhanh chng v dt khot duy tr s n nh ti chnh cng nh lm du i nhng cng thng ti chnh v suy gim mnh trin vng tng trng ton cu. Malaysia thc hin mt ch t gi hi oi linh hot v ct gim li sut . Ngn hng Trung ng Malaysia (BNM) bo v ngun ti tr ngn hn trong h thng ngn hng bng cch thng bo trong thng 10 nm 2008 sn sng m ca cho vay lin ngn hng. N s dng mt s kt hp gia can thip ngoi hi v st gim ca t gi hi oi, nh mt phn ng vi p lc dng chy vn. BNM ct gim chnh sch li sut bng 150 im c bn l 2%, v gim yu cu d tr gim bt chi ph trung gian ti chnh. Ngoi cc bin php chnh sch ti chnh khc, hai gi kch thch ti chnh c thc hin lm du nn kinh t. Tc ng ca chnh sch t gi hi oi Cc chnh sch phn ng nhanh chng v ton din, chng li s sp t khu vc doanh nghip mnh m, gip lm du suy thoi. Mc d nhng c sc nghim trng cho nn kinh t, sn lng gim mt mc tng i khim tn trc khi hi phc nhanh chng trong nm 2010.

40

Hnh 5. Mt s ch s kinh t chn lc Malaysia Nu khng c mt ch t gi linh hot v chnh sch tin t phn chu k tch cc, tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu gn y c nguy c nghim trng hn. Khun kh chnh sch tin t hin hnh ca Ngn hng Trung ng Malaysia (BNM), cng c bng mt t gi hi oi linh hot dng nh gip nn kinh t Malaysia chng li nhng c sc. Trong bi cnh ny, m phng phn s tht ca chng ti ch ra rng nu khng c s ct gim li sut phn chu k v ty trong khun kh hin hnh ca BNM, tng trng 4 qu c xem xt s l -3,4% thay v cc kt qu thc t l -2,9%. Nh th, ch chnh sch tin t ca Malaysia, cng c bi t gi hi oi linh hot l rt ph hp vi c im ca nn kinh t quc gia, nh c minh chng thng qua cc th nghim phn s tht cp trn trong bi cnh khng hong ton cu 2008-2009.

3.2.2. i vi Th Nh K:

Th Nh K l mt trong nhng nc b tc ng mnh nht bi cuc khng hong. T l tng trng hng nm l -4.8% trong nm 2009. Cng thi gian , Ngn Hng Trng ng Th Nh K ct gim li sut 1025 im c bn trong thi k Thng 11 nm 2008

41

n Thng 11 nm 2009. Trong bi cnh ny, M phng phn s tht da trn m hnh cho thy rng khng c li sut phn phn chu k v ty ct gim c thc hin bi Ngn hng Trung ng Th Nh K CBRT, tc tng trng trong nm 2009 s gim t vic thc hin thc t l -4,8% n -5,9%, mt s khc bit 1.1 phn trm. Hn na, nu mt ch t gi hi oi c nh c thay bng mt t gi hi oi linh hot, kt qu ch ra rng s tng trng trong nm 2009 s l -8,0%, mt s khc bit t thc t kt qu 3,2 im phn trm. . Tm li, khng c vic thng qua cc ch t gi hi oi linh hot, v chnh sch tin t phn chu k c hng dn bi mt khun kh mc tiu lm pht, tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu gn y c nguy c nghim trng hn. Khun kh lm pht mc tiu cng c bng mt t gi hi oi linh hot tng kh nng phc hi ca nn kinh t Th Nh K vi nhng c sc. Khun kh lm pht mc tiu cho php CBRT thc hin ct gim li sut phn chu k v ty , trong khi t gi hi oi linh hot ng vai tr nh mt cht hp th c sc, c hai u lm tng kh nng phc hi ca nn kinh t. 3.3. Nhng vn trong vic la chn ch t gi

3.3.1. K lut v uy tn (Discipline and Credibility) Cc cuc tranh lun v ch t gi hi oi trc phn ln l v nh hng ca chng n cc quy tc v s tn nhim ca tin t, s nh i gia tnh linh hot v tin cy. Ch th ni cung cp mt quyn t do nh ot ti a cho chnh sch tin t, nhng li khng nht qun v thi gian. Tc l, nu chnh ph c xu hng li dng quyn t quyt ca mnh v khng duy tr c lm pht thp ngy hm nay, th s rt kh khn mi ngi tin tng vo cc thng bo chnh sch trong tng lai. V vy, chnh ph cn c nhng rng buc m bo rng quyn t quyt khng b lm dng, chnh sch kinh t ph hp, bn vng v s khng c lm pht. Ch th ni thng s c mt khuynh hng lm pht, mc k lut v tn nhim tng ln khi tnh linh hot gim i. L l chnh c li cho t gi c nh l kh nng to ra k lut v thc hin chnh sch tin t ng tin cy hn bi v vic p dng cc chnh sch tin t (v ti kha) lng lo sau

42

cng s dn n cn kit d tr v s sp ca h thng t gi hi oi c nh ng mt chi ph ln v chnh tr cho cc nh hoch nh chnh sch. Bn cht ca cuc tranh lun thay i ng k vi s gia tng n nh trong dng chy vn quc t. Ch neo linh hot mt s nn kinh t th trng mi ni m ca i vi th trng ti chnh ton cu sp trong nhng nm 1990. Kh khn trong vic duy tr tin cy theo ch neo linh hot khi ti khon vn m c th l mt yu t quan trng lm cho ch neo khng cn l s la chn ti u na. t c s tn nhim mt cch nhanh chng, mt s tc gi lp lun rng cc quc gia ny cn phi xut neo t gi c nh hoc t gi th ni. Vic kt hp chnh sch tin t c t chc di ch neo c nh c s qun l ca chnh ph cung cp t gi c nh khng th thay i v tin cy ti a. Trong trng hp la ha, tnh linh hot vn khng th c hnh thnh trong nc th gi y c nhp khu. Mt cch khc gii quyt vn v tin cy l ch th ni, tc l khng xy dng bt k mt mc t gi hi oi no c.3.3.2. Bin ng v s mt cn bng (Volatility and Misalignment)

Ch th ni c th th hin bin ng t gi hi oi cao trong ngn hn v nhng thay i tht thng trong trung hn m nhng thay i ny ch lin quan mt cch khng chc chn n cc nguyn tc kinh t c bn. iu ny phn ln c gii thch bi thc t l t gi hi oi cng l mt loi gi c chu nh hng mnh m bi dng chy ti chnh ngn hn. Khi th trng vn hi nhp su rng, giao dch trn th trng vn ngy cng chim u th i vi nhng thay i trong t gi hi oi. Bng cch xc nh ny, t gi hi oi c th pht trin ng lc trong ngn hn v trung hn ln t cc hng ha v dch v giao dch trn th trng. Bin ng cao hn cc nc ang pht trin vi th trng ngoi hi non km thng b chi phi bi mt s lng tng i nh ca nhng ngi tham gia th trng, v c th do kt hp bi s thiu n nh chnh tr v mi trng kinh t v m c k lut. Trong mt th gii linh ng vn cao, thm ch mt s iu chnh nh trong phn b danh mc u t quc t i vi cc nn kinh t ang pht trin c th dn n bin ng ln v dng chy

43

vn v to ra bin ng ln trong t gi hi oi. Bi th trng ti chnh km pht trin, kh nng t bo him ri ro b gii hn cc nc ang pht trin. T gi hi oi bin ng ln to ra s khng chc chn, lm tng chi ph giao dch v li sut, hn ch thng mi quc t v u t, v chm ngi cho lm pht. Nhng bin ng trung hn c nhn bit bng mt s sai lch ng k. y l mt mi quan tm c bit nghim trng i vi cc nc ang pht trin v nhng bin ng ko di trong t gi hi oi thc v sai lch c lin quan vi thm ht thng mi, tc tng trng kinh t thp hn trong thi gian trung v di hn (theo cc nghin cu ca Ghura v Grennes nm 1993, Razin v Collins 1997, nm 1998 Elbadawi, Th gii Ngn hng nm 2000). nh gi cao lin tc c xem nh mt cnh bo sm mnh m cho cuc khng hong tin t (theo nghin cu ca Kaminsky v nhng ngi khc 1998). Vi bin ng ln trong t gi hi oi, rt kh pht trin th trng ti chnh trong nc di hn. Mc bin ng ca t gi hi oi danh ngha gim i tng ng khi tnh linh hot gim. Cc ch neo t gi c nh vi c cu c t chc mnh m v ng tin cy m bo s n nh t gi hi oi danh ngha. Di ch neo cng theo mt ng tin mnh, vic sp xp thnh cng cc t gi hi oi i vi mt t nc rng ln v n nh c th gim thiu ri ro t gi, khuyn khch thng mi v u t quc t. Nu hon cnh t nc cho php, mt bc i xa hn v thc s s dng ng tin ca nc bn nh ca chnh mnh, s loi b cc chi ph giao dch, thc y thng mi v u t hn na. Cc ch neo t gi linh hot c th duy tr t gi hi oi n nh v cnh tranh ch khi cc nh chc trch thit lp cc t l mc c th chp nhn c ph hp vi cc nguyn tc kinh t c bn bn vng v thuyt phc c th trng vi cc chnh sch kinh t v m c k lut v cc th ch ng tin cy v kh nng duy tr t l . Tuy nhin, h khng th m bo rng khng c mt s mt cn bng, c bit l cc nc ang m ca i vi dng vn quc t. Nh xut hin rt nhiu ln trong qu kh, s thiu k lut trong chnh sch ti kha v tin t, chnh sch ti chnh khng ph hp, cc c sc

44

bn ngoi v trong nc c th dn n s mt cn bng v khng hong tin t tn khc di ch t gi mm. Cc ch t gi trung gian cung cp phm vi thit lp mt s cn bng thch hp gia t gi hi oi n nh v linh hot. Nu c h tr bi cc chnh sch kinh t v m tt, nhng ch ny c th bin i t gi hi oi trong mt gii hn hp l, lm gim mc khng chc chn trong khi cho php s linh hot iu chnh mt mc t sut ngang gi i vi cc nguyn tc kinh t c bn. V vy ch t gi trung gian t nhy cm vi bin ng v s mt cn bng hn so vi ch neo linh hot v th ni. Bin ng cao ca t gi hi oi trong ch th ni lm pht sinh mt hin tng c gi l "s e ngi th ni". Theo nghin cu gn y, mt s quc gia ang pht trin yu cu c thc hin chnh sch t gi hi oi th ni, v thc t cho php t gi hi oi th ni (theo nghin cu ca Calvo v Reinhart 2000a v 200B). So vi Hoa K v Nht Bn, d tr hi oi, d phng tin t, v li sut cc quc gia ny c nhiu bin ng hn, v t gi hi oi n nh hn cho thy rng h duy tr cc ch t gi c qun l v neo mt cch hiu qu. "S e ngi th ni" c gii thch phn ln bi thc t l bin ng t gi gy tn hi nhiu hn cho thng mi, v s dn truyn t bin ng t gi n lm pht cao hn cc nc ang pht trin (theo nghin cu ca Calvo v Reinhart 2000b). S e ngi trong nhn thc bi v cc dng vn chy vo trong ngn hn v s mt kh nng cnh tranh cng l mt yu t khng cho php t gi hi oi th ni t do. Mt vn quan trng ca s e ngi th ni l thiu minh bch v vic kim chng s khng chc chn.3.3.3. Tnh d b tn thng bi khng hong tin t (Vulnerability to Currency

Crisis) Mt mi quan tm quan trng trong vic la chn mt ch t gi l tnh tn thng ca ch bi cc cuc tn cng tin t. Kinh nghim trong nhng nm 1990 cho thy rng, cc nc ang m cc dng vn quc t, ch t gi neo linh hot c bit d chu nh hng nng n bi khng hong tin t.

45

Nhng nghi ng v tin cy ca ch neo thng l nguyn nhn chnh dn n tnh d b tn thng. Nhng nghi ng ny c th pht sinh t nhng sai lm trong chnh sch hay nhn thc, iu khon thng mi hoc nhng c sc v nng sut, nn ti chnh yu km , n nc ngoi ln v chim t trng ng k trong nn kinh t, hoc s bt n nh chnh tr trong nc. Ti khon vn ng mt vai tr quan trng trong vic hnh thnh cuc khng hong tin t. Khi s nghi ng kh nng ca chnh ph trong vic bo v t gi gia tng, dng vn chy vo dng t ngt v chnh ph bt u s dng d tr ngoi hi. Mt khi iu ny xy ra, n c th rt tn km hoc bo v t gi hoc thot ra bi cnh mt trt t. Cu chuyn v cuc khng hong trong mt quc gia di ch t gi neo linh hot v m ca cho dng vn quc t bt u vi cc chnh sch kinh t v m hiu qu. Trin vng ca cc quc gia c trin vng thu ht cc dng vn ln dn n vay vt mc chun v bng n gi tr ti sn, c bit l khi vic gim st bo m an ton trong lnh vc ti chnh yu km. Tht bi trong vic lm sch dng tin chy vo lm tng p lc ln gi c v cui cng nhng thay i trong tm l th trng dn n mt s o ngc ca cc dng vn chy vo v s sp ca cc mc neo. Chnh sch kinh t v m sai lm cng dn n mt s thay i trong tm l th trng. Nhng chnh sch ti chnh v kinh t vng mnh bo v ch neo linh hot l rt cn thit; cc chnh sch tin t ch cn l nhn t ph v cc chnh sch kinh t v m v c bn cn phi ph hp vi vic duy tr t gi hi oi. Nhng iu kin ny thng khng c p ng.Vic m ca cho dng vn nc ngoi chy vo v tnh khuch i sai lm ca cc tc ng ca nhng chnh sch. T gi hi oi chnh thc c th di chuyn lch ra khi t gi cn bng nh l kt qu ca nhng chnh sch sai lm hoc nhng c sc kinh t bn ngoi v trong nc. Nu t gi chnh thc c xc nh qu cao, cn thit mt li sut cao hn v mt s thu hp ti chnh lm gim thm ht ti khon vng lai. Mt chnh sch p tr li thng c tr hon hoc khng bi v nhng iu chnh s rt tn km. iu ny lm tng mc khng chc chn v mc ri ro ca quc gia dn n vic lung vn chy ra ln, gim mnh d tr quc t, v thm ch l s sp ca ch neo t gi vi thit hi ln cho

46

nn kinh t, c bit nu cc ngn hng v doanh nghip tip xc vi ri ro hi oi. Trong mt nn kinh t ton cu ngy cng hi nhp, mt cuc khng hong tin t c th d dng lan rng ra h thng ti chnh quc t v c th bt u cuc khng hong tng t cc nc c ch t gi neo linh hot, ngay c cc nc vi nhng iu kin kinh t ti chnh vng mnh. Nhng cuc tn cng t u c c d bo t trc cng c th dn n khng hong tin t ngay c khi quc gia c mt nn ti chnh tng i vng mnh. Ch neo linh hot cung cp cho cc nh u c s nh cc mt chiu khng tt i vi d tr quc t. Trong cc th trng ngoi hi, mt nh u t ln bn ni t trong ngn hn, hoc ti phn b danh mc u t trong cc nc pht trin c th c tc ng tch cc ln ng ni t. Nhiu ngi s chy theo m ng vi k vng rng tin s mt gi. Chnh ph c th khng sn sng gnh chu chi ph ca vic tng li sut hoc cc bin php tht cht khc. Ngn hng trung ng s buc phi t b s phng nga bi v d tr cn kit.S sp ca ng tin dn n lm pht. Nguy c ly lan ca cuc tn cng tin t theo ch t gi hi oi thp hn c hai u ca bng ch t gi. Neo cng vo mt ng tin mnh c mt quy tc gn lin vi chnh sch c tin cy cao rng s tn tht trong d tr dn n tht cht tin t v li sut cao hn. Trong ch ni, tnh linh hot v thiu cam kt ca cc c quan chc nng bo v bt k mc t gi no, cung cp hai cch t cc cho cc nh u c v gim thiu kh nng tn cng u c v ly lan. Tuy nhin, ch th ni c th dn n cuc khng hong khi t nc c mt ngun ngoi t ln xut pht t n. Ni lo s rng tin t c th gim gi n mc m cc cng ty, ngn hng, v chnh ph khng cn c th cao cc trch nhim ca h c th gy ra s tn tht vn ln v k vng s st gim gi mnh. Ngoi ra, mt cuc khng hong kh nng thanh khon s dn n khng hong tin t di c hai ch th ni v neo cng vo mt ng ngoi t. Di h thng th ni, nu th trng k vng rng ngun cho vay cui cng cho h thng ngn hng s to mt p lc ln gi c v t gi, mt nhu cu ln v tin t v cc dng vn ln bt u hnh thnh. Vai tr ngi cho vay cui cng ca ngn hng trung ng l rt hn ch trong ch neo

47

cng ng tin mnh. Do , cuc khng hong tn dng c th xy n bi mt cuc khng hong thanh khon ln, tc ng ngc tr li sn lng v vic lm ca ngi dn, qua gy nn mt p lc ln chnh ph phi t b ch neo cng vo mt ng tin mnh.3.3.4. Tnh d b tn thng bi cc c sc (Vulnerability to Shocks)

Gi tr quan trng ca ch th ni l gip lm chch hng hoc hp th cc tc ng bt li t cc c sc bn trong v ngoi nc (suy gim trong thng mi, s gia tng li sut quc t, s o chiu ca cc dng vn, thu hp nhu cu th gii, thin tai, vv), v trnh nhng chi ph ln i vi nn kinh t. Nhng c sc ny thng i hi phi c mt s iu chnh trong t gi hi oi thc. Bi v gi trong nc bin ng rt chm, nn vic c mt t gi hi oi danh ngha chng li nhng c sc t khng hong l nhanh hn v t tn km hn. S ch s ho tin lng mnh c th lm tng mc passthrough t t gi n gi c v hn ch kh nng m nhng c sc t ch th ni. Kh nng ht cc c sc ca cc ch t gi neo, c bit l nhng ch t gi neo c nh, th rt hn ch. Do t gi hi oi danh ngha l c nh, nhng c sc phn ln b hp th bi nhng thay i trong hot ng kinh t v vic lm m nhng thay i ny c th l mt qu trnh tn km v ko di. S linh hot trong tin lng v gi c, v yu t di ng tht s cn thit trong cc ch t gi ny lm nh bt nhng tc ng ca nhng c sc bt li. Bi v cc chnh sch tin t ph thuc vo vic duy tr cc mc neo trong cc ch , chnh sch ti chnh phi linh hot gim thiu tc ng ca nhng c sc. Nhng ch trung gian cung cp tnh linh hot t trong gi hi oi gip lm chch hng hoc hp th mt phn quan trng ca cc c sc. Kh nng hp th sc ca ch s ph thuc vo chiu rng ca di bng t gi.

483.3.5. Chnh sch tin t c lp v mc neo danh ngha (Independence of

Monetary Policy and Nominal Anchor) Th ni t gi trao i cho php mt quc gia s dng chnh sch tin t (v cc chnh sch kinh t v m) ch o nn kinh t trong nc v chnh sch tin t khng ph thuc vo vic bo v t gi hi oi. Nu iu kin theo chu k khc bit ng k gia cc nc, th vic mt t nc thi hnh mt chnh sch tin t c lp ph hp vi iu kin trong nc l rt quan trng, c bit l cc nc cng nghip ni chnh sch tin t l cng c chnh qun l kinh t v m. Di ch th ni, mt ci neo danh ngha l cn thit nh hng cho chnh sch tin t. Mt mc neo c s dng rng ri c hiu nh mt quy lut r rang ca nn kinh t, chng hn nh t c mt tc tng trng mc tiu cho mt s tng tin t (tin d tr, M1, M2, ...). Mc thn trng trong chnh sch tin t l rt hn ch trong ch t gi neo linh hot bi v chnh sch tin t hu nh ch bo v t gi v m bo tin cy. Cc c quan tin t sn sng mua, bn ngoi hi duy tr t gi cng b trc . Cam kt ny cung cp mt ci neo r rng v d dng gim st cho chnh sch tin t c bit l cc nc ang c gng n nh sau mt thi gian lm pht cao. Kinh nghim cho thy rng vic gim lm pht cao vi mt chnh sch n nh truyn thng da trn dng tin l mt qu trnh rt tn km. Bng cch lm gim v nh hng k vng gi c, t gi hi oi c nh cho php km gim lm pht nhanh hn m khng cn qu nhiu s st gim trong mc cu. Trong thc t, c vi trng hp gim pht thnh cng t lm pht ba con s khng cn s dng mt ci neo vo t gi hi oi. Bt li chnh ca vic xem ch t gi hi oi c nh nh mt ci neo danh ngha l s lin kt gia s ngang gi v cc nguyn tc c bn c th b ph v, iu ny s dn n cuc khng hong tin t, nh gi qu cao, v thm ch l nhng chng trnh bnh n khc s b bc b. Mt t gi hi oi da trn mt chnh sch gim lm pht nn bao gm mt chin lc thot ra t chnh mc t gi neo khi gi c c bnh n mt cch ph hp. Chin lc c th l gii thiu v dn dn m rng mt di bng t gi khi s n nh dn chim c nim tin v tin t dn mnh, mt chin lc thch hp cho vic thot ra .

49

Trong ch neo c nh, t ch v tin t hoc l hon ton khng tn ti i vi mt nc (lin minh tin t hoc la ha), hoc chnh sch tin t b rng buc bi nhng quy tc php l cng nhc. Kh nng hot ng ca c quan tin t nh ngi cho vay cui cng trong mt bng h thng thiu ht tnh thanh khon l rt hn ch. V vy, cc ch t gi neo c nh d hng v s iu hnh ngn hng v khng hong ti chnh hn so vi cc nc iu hnh hon ton bi ngn hng trung ng. Mt im yu khc ca ch t gi neo c nh, c bit l la ha, l s st gim c th ln n 2-3% trong GDP ca cc nc ang pht trin. Ch trung gian p t mt s hn ch v chnh sch tin t vi mc c lp chnh sch c xc nh bng chiu rng ca di bng t gi. Trong ch trung gian crawling, s ngang gi c cng b t trc nh mt ci neo danh ngha, bt buc phi iu chnh bng vic pht hnh mt lng d tha tin t trong ngn hn, nhng d liu thu thp trong di hn khng th cht mc gi xung c. V vy, mt ci neo danh ngha mnh hn l cn thit hng dn chnh sch tin t trong di hn. Nh vy, mt s ng thun quan trng v s la chn ca ch t gi l tt c cc quc gia tt nht khng nn la chn c nh ch mt ch t gi hi oi trong tt c cc thi k (bi nghin cu ca Frankel nm 1999, Mussa v nhng ngi khc nm 2000). Cc s la chn s khc nhau ty thuc vo hon cnh quc gia c th trong tng khong thi gian c th (nh quy m v s m rng hi nhp ca quc gia i vi dng chy thng mi v ti chnh ton cu, c cu ca sn xut v xut khu, giai on pht trin ti chnh, lm pht trong nhng giai on trc , bn cht v ngun gc ca nhng c sc m quc gia phi i mt), v mc tiu chnh sch ca quc gia s lin quan n vic nh i nhng li ch, chi ph vi ch t gi sao cho ph hp vi hon cnh quc gia . S la chn cui cng s c quyt nh bi hm lng tng i ca nhng yu t ny. CHNG 4: VIT NAM V CHNH SCH T GI SAU KHNG HONG: 4.1. C ch t gi v din bin t gi ca Vit Nam t 1989 ti 2011

50

Vit Nam c nhiu iu chnh trong c ch t gi k t khi t nc chm dt c ch tp trung quan liu bao cp nm 1989. Tuy nhin, xt v bn cht cc thay i ny u xoayquanh ch neo t gi. Vit Nam, ng USD gn nh c mc nh l ng tin neo t gi. Ngn hng nh nc Vit Nam (NHNN) l c quan cng b t gi VND/USD. Cn c vo t gi quc t gia USD v cc ng tin ngoi t khc, cc ngn hng thng mi s xclp t gi gia cc ngoi t vi VND. Bng 2 tng kt cc c ch t gi Vit Nam p dng k t 1989 ti nay. Phn loi ny c thc hin bi nhm tc gi theo ch t gi p dng thc t ti Vit Nam da trn h thng phn loi ca IMF. Trn nn tng chnh sch neo t gi, trong nhng giai on nn kinh t b bin ng mnh do ci cch bn trong hoc do tc ng t bn ngoi, NHNH a ra nhng iu chnh nht nh v bin t gi cng nh t gi trung tm thch nghi vi nhng tc ng . Sau khi cc tc ng chm dt, ch t gi li quay tr v c ch t gi c nh hoc neo t gi c iu chnh. C th, Vit Nam c nhng iu chnh sang cc c ch c bin rng hn trong cc giai on 1989-1991 khi Vit Nam d b c ch bao cp, giai on 1997-1999 khi khng hong ti chnh chu xy ra, v giai on 2008-2009 vi khng hong kinh t-ti chnh th gii. Hnh 3 th hin s iu chnh bin t gi t thng 3/1989 ti ht nm 2009. Ngoi ra NHNN cng thay i cc bin php can thip: t can thip trc tip (trc 1991) sang can thip gin tip qua sn giao dch (1991-1993) v qua t gi lin ngn hang (1994 ti nay). T gi trung tm chnh thc c NHNN cng b l t gi lin ngn hng trung bnh ngy lm vic hm trc. y l c ch c duy tr t nm 1999 cho ti nay. T gi s dng trong bi ny l gi ca mt ng ngoi t theo ng ni t. Do t gi tng ngha l ng ni t mt gi, ng ngoi t ln gi v ngc li.

51

52

-

53

54

Mt c im khc ca c ch t gi ca Vit Nam l c ch hai t gi. Mc d trn thc t NHNN p dng ch mt t gi chnh thc cho tt c cc giao dch thng mi trn phm vi c nc nhng t gi th trng t do6 vn hin din song song vi t gi chnh thc. Cc c nhn b hn ch tip cn ngun ngoi t trong h thng ngn hng. Trong thp k 1990, do c s phn bit gia doanh nghip nh nc v doanh nghip t nhn trong vn xut khu, cc doanh nghip t nhn kh tip cn cc ngun ngoi t t h thng ngn hng.

55

Hin nay, s phn bit kiu ny i khi vn c cc NHTM p dng i vi cc doanh nghip hoc c nhn thuc i tng "khng khuyn khch" s dng ngoi t nh dung ngoi t i du lch hoc mua, nhp cc loi hng ha xa x hay loi hng ha trong nc c kh nng sn xut c. Chnh s phn bit ny khin cho th trng ngoi t t do vn tip tc pht trin vi quy m tng i ln Vit Nam. 4.2. Xu hng bin ng t gi gn y:

Nhn vo din bin ca t gi danh ngha t nm 1989 n nay (Hnh 4) c th thy t gi chnh thc VND/USD c xu hng i theo mt chu k r rt gm hai giai on: (i) trong giai on suy thoi kinh t hoc khng hong, VND mt gi kh mnh; (ii) khi giai on suy thoi kt thc, nn kinh t i vo n nh th t gi li c neo gi tng i cng nhc theo ng USD. Chu k ny c lp li hn hai ln t nm 1989 n nay.

56

Giai on 1 ca chu k tng ng vi cc giai on nn kinh t c s bin ng mnh: (i) 1989-1992 vi qu trnh i mi ton din nn kinh t Vit Nam nhm thot khi c ch tp trung bao cp; (ii) 1997-2000 vi nh hng mnh m ca cuc khng hong ti chnh chu ; v (iii) 2008-2009 vi cuc khng hong kinh t ton cu. Gn lin vi nhng giai on bin ng mnh ny l s chnh lch ln gia t gi chnh thc v t gi th trng t do. Sc p ca th trng buc NHNN phi ni rng bin t gi hoc chnh thc ph gi, lm cho VND mt gi mnh m so vi thi im trc . Giai on 2 ca chu k tng ng vi cc thi k nn kinh t i vo pht trin n nh nh giai on 1993-1996 v giai on 2001-2007. Gn lin vi cc giai on ny l mt c ch t gi neo gi theo ng USD mt cch tng i cng nhc. y cng l cc giai on m t gi trn th trng t do cng n nh v theo st vi t gi chnh thc. Nguyn nhn l do giai on trc t gi chnh thc c tng lin tc v n cui giai on ngang bng vi t gi th trng t do. 4.2.1. Giai on khng hong 2008-2009

Giai on 2008-2009 nh du s bin ng trong cc phn ng chnh sch t gi Vit Nam. T nm 2007, do s gia tng t ca lung tin u t gin tip vo Vit Nam, ngun cung USD tng mnh. Trn thc t vo na u nm 2007 v t thng 10/2007 n thng 3/2008, th trng ngoi hi Vit Nam c d cung v USD khin cho t gi NHTM8 gim xung sn bin . ng Vit Nam ln gi trong giai on ny. Hnh 5 cho thy t gi c nhng bin ng mnh trong nm 2008 do lm pht tng cao trong na u nm v cuc khng hong kinh t th gii bt u tc ng ti nn kinh t Vit Nam vo na cui nm 2008. T gia nm 2008, cng vi s suy thoi kinh t, lung u t gin tip vo Vit Nam bt u o chiu. Xu hng chung ca nm 2009 l s mt gi danh ngha ca VND so vi USD. Cho n cui nm 2009, t gi chnh thc VND/USD tng 5,6% so vi cui nm 2008. Trong khi trong nm 2008, t gi nim yt ti cc NHTM bin ng lin tc, u nm cn c giai on thp hn t gi chnh thc, th nm 2009 li l mt nm m t gi NHTM lun mc trn ca bin dao ng m NHNN cng b. Trong c nm, p lc v cung cu trn th trng cng vi p lc tm l khin

57

t gi trn th trng t do ngy cng ri xa t gi chnh thc. Mc d NHNN buc phi m rng bin dao ng ca t gi chnh thc trong thng 3 t +/-3% ln +/-5% bin ln nht trong vng 10 nm qua nhng cc NHTM vn giao dch mc t gi trn. Tnh trng nhp siu ko di v ngy cng tng t thng 3 n cui nm. Gi tr nhp khu trong ba thng cui nm tng mnh so vi ba thng u nm, chim 30% tng gi tr nhp khu c nm 2009. Gi tr xut khu trong c nm gim 10% so vi nm 2008 ch yu do mt bng gi xut khu gim c bit l cc mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Mc d xut khu tng vo cui nm nhng trong thng 11, nhp siu ln ti hn 2 t USD, mc ln nht trong c nm.

Thm vo , chnh lch ln gia gi vng trong nc v gi vng quc t khin cho nhu cu v USD cng tng phc v vic nhp khu vng. Gi vng v gi USD u tng mnh. Ngi dn y mnh mua ngoi t trn th trng t do, gi USD trn th

58

trng ch en tng mnh. Do khan him ngun cung USD, cc doanh nghip cng phi nh vin n th trng ch en hoc phi cng thm ph ph khi mua ngoi t ti cc ngn hang thng mi. Tm l hoang mang mt lng tin vo VND lm tng cu v gim cung v USD y t gi th trng t do tng ln hng ngy. Ngi dn lo ngi thc s v kh nng ph gi tin VND, sau khi mt s bo co ca cc nh ch ti chnh c cng b. V n 26/11/2009, NHNN buc phi chnh thc ph gi VND 5,4%, t l ph gi cao nht trong mt ngy k t nm 1998 chng u c tin t v gim p lc th trng, ng thi thu hp bin dao ng xung cn +/-3%. Cng vi chnh sch t gi, vo thi im ny NHNN nng li sut c bn t 7% ln 8%/nm. Cc chnh sch ny c cho l hp l nhng kh mun mng. ng Vit Nam tip tc mt gi trn th trng t do th hin qua vic t gi trn th trng t do vo thi im cui nm 2009 vn ng vng mc cao khong 19.400 VND cho 1 USD v cc NHTM tip tc giao dch mc trn. Tnh hnh th trng ngoi hi trong nm 2009 c th trm trng hn nu khng c (i) s st gim nhu cu ngoi t do thu nhp t u t do cc doanh nghip c yu t nc ngoi chuyn ra khi Vit Nam gim (trong nm 2009 c t - 3 t USD, so vi -4,4 t USD nm 2008) v (ii) s gia tng cung ngoi t do lng kiu hi vn ng vng con s kh tch cc hn 6 t USD. FDI gii ngn c t 10 t USD. u t gin tip nc ngoi chy ra khi Vit Nam vo u nm nhng cng c du hiu o chiu vo cui nm. R rng, NHNN th hin s lng l v khng nht qun trong chnh sch t gi. Vic s dng bin t gi thay cho vic ph gi chnh thc vo thng 3/2009 cng khng c tc dng nh mong mun. Trong c nm, bt chp cc bin php hnh chnh (nh yu cu cc tng cng ty nh nc bn ngoi t cho chnh ph) cng nh cc cng b ca lnh o NHNN, NHNN khng th ko t gi th trng t do v st vi t gi NHTM nh mong mun. Thm vo , do phi gi n nh t gi trong thi gian di, NHNN phi bn ra hn mt lng ln USD lm gim d tr ngoi hi. Vo cui nm 2009, k vng mt gi ca ng tin Vit Nam hin vn cn kh ln.

59

T gi thc: RE v REER hiu r xu hng bin ng ca t gi VND/USD v t nh gi mi quan h gia t gi v cc ch tiu kinh t v m khc cn xem xt t gi thc t trong thp nin qua. T gi thc t (RE) l t gi c iu chnh loi tr yu t lm pht ca hai nc lin quan. T gi danh ngha l t gi chnh thc. Nu nhn li t gi ca VND so vi USD trong c thp k qua c th thy mc d t gi danh ngha c xu hng tng ln r rt c bit l t nm 2007. T gi thc t li hon ton theo chiu ngc li v khong cch gia hai t gi ngy cng m rng c bit l hai nm 2008 v 2009. So vi nm 2000, ch s CPI (i din cho mc lm pht trong nn kinh t) ca Vit Nam trong nm 2009 tng ti xp x 99,5%, ca M tng 23,7%, trong khi t gi danh ngha ng Vit Nam ch tng xp x 23,6%. Nh vy, nu ly nm 2000 lm gc th ng Vit Nam ln gi thc t xp x 23,37%. Ngoi tr so vi ng Yn Nht v ng la i Loan, ng USD cng mt gi kh nhiu so vi ng tin ca cc i tc thng mi ln ca Vit Nam (xem Bng 3). Nhng mc d cng ln gi theo chiu hng chung, nhng ng Vit Nam vn ln gi nhiu hn so vi cc ng tin la Singapore, Won Hn Quc, Ringgit Malaysia v Baht Thi. S ln gi thc ca ng Vit Nam lm gim kh nng cnh tranh ca hng ha xut khu ca Vit Nam trn th trng th gii. 4.2.2. Giai on 2010-2011 Cc thng u nm 2010: Gi USD tng kh mnh trong 2 nm 2008 v 2009, sang n thng 1.2010 li gim nh v tip tc dao ng quanh mc 18.479 ng/USD cho n giathng 2/2010. Nguyn nhn l do: Ngun cung USD c th s tng kh t cc ngun: T nc ngoi, lng USD vo nc ta s tng kh so vi nm trc, k c ngun vn u t trc tip (thc hin thng 1 tng 33,3%); Vn h tr pht trin chnh thc do nm trc cam kt, k kt t mc k lc; Vn u t gin tip khi cc nh u t nc ngoi lin tc mua rng trn th trng

60

chng khon; Ngun kiu hi t Vit kiu v t lao ng lm vic nc ngoi gia tng; Ngun thu t khch quc t n Vit Nam gia tng tr li (thng 1 tng 20,4%); Kim ngch xut khu chuyn t tng trng m sang tng trng dngBn cnh , cc tp on, tng cng ty ln ca Nh nc bn ngoi t cho ngn hng, sc p tm l gm gi USD do lo s ri ro t gi gim, chnh lch gia gi th trng t do vigi nim yt trn th trng chnh thc gim ng k. Ngoi ra, t cui nm 2009 n nay, Ngn hng Nh nc c nhng gii phpvt trc ngn chn vi nhiu ng thi gim sc p tng t gi, nh: Tng t gi lin ngn hng ng thi vi vic gim bin giao dch t 5% xung cn3%; Yu cu cc tp on v tng cng ty ln ca nh nc bn li ngoi t cho ngn hng; Bn ngoi t cho cc ngn hang thng mi c trng thi di 5%; H3% t l d tr bt buc i vi tin gi USDT gia thng 2/2010 n nay: T gi tng v dao ng quanh mc 19.000ng/USD (18.900-19.100 ng /USD) v ang c xu hng gim do nhng chnh sch tch cc t pha NHNN. Ngy 11/02 Ngn hng Nh nc iu chnh tang t gi bnh qun lin ngn hang t mc 17.941 VN/USD ln mc 18.544 VN/USD. Nguyn nhn: Th nht, ngy 30/12/2009, vi ch o ca Th tng Chnh ph, Ngn hng Nhnc chnh thc ban hnh thng t hng dn vic cc tp on, tng cng ty ln ca Nh nc bn li ngoi t cho cc ngn hng. Vic bn li c thc hin kh nhanh sau v to mt ngun cung ng k, h tr cc ngn hng ci thin trng thi ngoi t vn cng thng trc . Th hai, ch hn na thng sau , ngy 18/1/2010, Ngn hng Nh nc c Quyt nh s 74/Q-NHNN gim mnh t l d tr bt buc bng ngoi t i vi cc t chc tn dng. Vic gim t l d tr bt buc bng ngoi t t 7% xung 4%i vi k hn di 12 thng, t 3% xung 2% i vi k hn trn 12 thng lm tng ngun vn

61

khong 500 triu USD (9.000 t ng) cho cc ngn hng thng mi cho vay trn th trng. Th ba, ngay sau , Ngn hng Nh nc tip tc ban hnh Thng t s 03/2010/TTNHNN, quy nh mc li sut tin gi ti a bng USD ca t chc kinh t ti t chc tn dng l 1%/nm. y c xem l mt c hch mnh khi nh hng trc tip n li ch ca cc t chc kinh t c tin gi bng USD, khi li sut trc c hng t 4% 4,5%/nm. Quy nh ny c bnh lun l t cc t chc vo th t x, phi tnh ton li ch v xem xt bn li ngoi t, chuyn sang VND c li sut tin gi cao hn. Khp vi chnh sch ny, cc ngn hng thng mi ng lot tng gi USD mua vo thu ht ngun ngoi t tim nng ny. Th t, chnh lch li sut vay vn bng VND v USD ln khin cc doanh nghip cn nhc v dch chuyn sang vay USD. Li sut vay VND tng cao u nm 2010, ln t 15% - 17%, thm ch 18%/nm, trong khi li sut vay USD ch khong 6% - 9%/nm. Chnh lch ny khin mt b phn doanh nghip chnng vng vay USD ri bn li ly vn VND, tng cung ngoi t cho th trng. Ngoi chnh lch li sut ln, la chn ny c h tr bi k vng t gi USD/VND s n nh, hoc ri ro bin ng khng qu ln trong k vay vn.Thc t, t gi USD/VND gn nh c nh k t thng 2 n nay.Thm vo , ngy 15/12/2009, Ngn hng Nh nc ban hnh Thng t s25/2009/TT-NHNN m rng i tng c vay vn bng ngoi t, c bit l cc i tng xut khu.Tc ng ny c dn chng tng trng tn dng bng ngoi t tng t bin ti 14,07% trong qu 1/2010, trong khi cng k nm ngoi gim 2,24%. Nhng tc ng chnh trn to s cng hng t lot chnh sch iu hnh vi din bin thc t th trng. Nm 2011 kh c bit, gn vi s chuyn giao gia hai nhim k Thng c Ngn hng Nh nc. V hnh thc bin ng ca t gi, nm 2011 nh c chia thnh hai na i lp: na cng thng vi c ph gi mnh cha tng c trong lch s v na bnh yn vi cam kt nu iu chnh khng qu 1%. Trc ht, nm 2011 c bt u bng s leo thang ca t gi USD/VND trn th trng t do, m gc r bt ngun t s chuyn giao cng kh c bit trong nm 2010.

62

Ngy 17-8-2010, Ngn hng Nh nc t ngt tng t gi USD/VND thm 2,1%. t ngt khi gii quan st cho rng p lc lc l cha r rng, chnh lch gia t gi chnh thc v t do vn mc thp vi khong 500 VND. Mt s l gii nhn nhn bc i ch ng ca nh iu hnh nhm gii phng bt p lc tng t gi dn v cui nm. Qu thc, p lc sm hin hu. Thng 9-2010, lm pht bt u tng nhanh; i cng vi l tng trng tn dng ngoi t tip tc bng n; gi vng th gii tng cao tc ng bt li nhiu mt; cu ngoi t ln cho nhp khu v mi quan ngi nhp siu cao; li sut huy ng USD nhy vt v hot ng u c ngoi t tr nn ni bt. Thng 10-2010, th trng ngoi hi bt u n mt cn st thc s ca t gi USD/VND trn th trng t do v ko di cho n ht nm. Ln u tin trong lch s chnh lch gia gi USD trn th trng t do vi gi USD nim yt ca cc ngn hng thng mi c thi im ln ti gn 10%! Pha sau nhng cng thng l s chy mu ca d tr ngoi hi vi yu cu bnh n. V nh mt phn ng thng thng, th trng ny sinh nhng tin n, hay ng hn l s ch i mt ln iu chnh t gi ni tip ca Ngn hng Nh nc. S n on lc tnh n mt kh nng rng, nh iu hnh s tng mnh t gi vo cui thng 1-2011, thi im trc k ngh Tt Nguyn n, tranh th mt k ngh di pha long hiu ng tm l. Nhng khng. S cng thng ca t gi USD/VND cui nm 2010 c chuyn tip sang u nm 2011 nh vy. V iu th trng ch i ri cng n vi s kin ngy 11-2-2011: ln u tin trong lch s Ngn hng Nh nc c quyt nh tng t gi mnh n nh vy, vi 9,3% i cng vi vic sit bin t +/-3% xung cn +/-1%. C nhiu l gii t ra quanh con s 9,3% . Th nht, l s gii phng p lc dn nn qu ln sau mt thi gian tng i di. Th hai, nh iu hnh mun mt bc nhanh chng thu hp khong cch gia hai t gi. Th ba, nh iu hnh sng phng hn v theo yu cu ca th trng. V mt im quan trng ca n l xa bt k vng s

63

tip tc ph gi trong nm 2011 gii u c, hay trong tm l th trng. Gi tr ny n nay ng. Mi iu chnh ca chnh sch thng c tr. S kin 11/2/2011 cng vy. Phi n u thng 4-2011 t gi mi bt u c du hiu bnh n. Cng vi s iu chnh trn, du hiu l kt qu ca lot gii php Ngn hng Nh nc trin khai m gii quan st vn dng t p hay vt cung ngoi t. l c ch p v sit trn li sut huy ng USD, thc hin kt hi v m rng i tng kt hi, x l lot giao dch bt hp php trn th trng t do. Thm vo , tn dng ngoi t vn tng cao to mt ngun cung thng mi t vn chuyn i cho th trng; s chuyn i vn ngoi t sang VND cng c cc ngn hng thng mi khi chnh lch li sut cho vay qu hp dn vi khong 300% cng to cung cho th trng.

Ngy 29-4-2011 tr thnh mc s kin quan trng cho qung bnh yn ca t gi v sauVi nhng yu t trn, th trng ngoi hi nm 2011 n s kin ngy 29-4. S kin ny bt ngun t nhng gii php, yu t to cung ni trn, m in hnh l s hy hu c trong hot ng ca cc ngn hng thng mi: cho mi doanh nghip mua ngoi t! Thc t, cung thun li to mt s t gy r rt trn ng hin th bin ng t gi, qung t 19/4 - 28/4/2011. Gi USD lin tc lao dc chng mt, t 20.940 VND ri

64

xung cn 20.590 VND. ri ngy 29-4 tr thnh mc s kin quan trng khi S Giao dch Ngn hng Nh nc bt ng tng mnh gi mua vo USD. im nh du quan trng cho na sau bnh yn ca t gi 2011 nm y. T 29-4 v ni di sau , Ngn hng Nh nc lin tc mua vo. Trng thi d tr ngoi t c s ci thin mnh v nhanh chng.V sao s kin 29-4 li c xem l mc quan trng cho na sau bnh yn ca t gi 2011? Bn cnh cc yu t v m tc ng n t gi, s ci thin ca d tr ngoi t t l mt ngun lc quan trng cho cng tc bnh n v iu hnh. iu ny gn vi mt s kin ni tip c nhim k mi ca Thng c Nguyn Vn Bnh. Ngy 7-9-2011, mt thng sau khi tn Thng c tip nhn nhim v iu hnh, Ngn hng Nh nc t chc hi ngh ngnh, v ti y thng ip c a ra: nu iu chnh t gi USD/VND th t nay (ti ngy 7-9) n cui nm khng qu 1%. Tng t nh s kin ngy 11-2-2011, thng ip trn xa b nht nh k vng t gi tng trn th trng, cng nh trong tm l dn c Gi tr ca n gn vi s kin ngy 29-4-2011. Bi sau s kin S Giao dch Ngn hng Nh nc nng mnh gi mua vo USD ngy 29-4 v lin tip mua vo sau , d tr ngoi t tng mnh tr li, thng ip trn tr nn c trng lng. R rng Ngn hng Nh nc s kh thuyt phc nim tin ca th trng vi cam kt khng qu 1% ca mnh nu trong tay khng c s gia tng tr li ca d tr ngoi t trc . Thc t, cho n nhng ngy cui nm 2011 ny, Ngn hng Nh nc gi vng c cam kt. D trong qung m m ca na sau 2011 c chui tng dn dp 14 ln lin tip ca t gi bnh qun lin ngn hng trong thng 10, hay c nm ao bo ngy 1412 va qua. V cng l ln u tin k t sau nhiu nm c kh nng mc t gi kt thc nm nay thp hn im cui ca nm trc. i cng vi cam kt trong na sau , lin quan n bin ng ca t gi, ln u tin Ngn hng Nh nc c nhng gii php x l nhng tc ng t th trng vng m khng phi dng n liu thuc ra tin cp hn ngch nhp khu, chi ngoi t cho nhp

65

khu vng. Cn vic bnh n c th trng vng hay khng n nay li l mt vn khc. 4.3. 4.3.1. 4.3.1.1. La chn chnh sch cho Vit Nam C s cho vic la chn Chnh sch n nh t gi v kim sot lm pht

Trn l thuyt, gi n nh t gi c th gip tng cng lng tin vo ng ni t, buc chnh ph phi kim sot thm ht ngn sch v tc tng tn dng v thng qua tng cng mc tin cy vo chnh sch ca chnh ph. Khi nhng yu t ny c kim sot, lm pht cng s gim i v dn n nh. c bit, trong mt nn kinh t c mc la ha cao nh Vit Nam, khi nguy c lm pht quay tr li v nim tin vo VND gim st, ngi dn s quay lng li vi ng ni t v chuyn sang d tr vng v USD tit kim v phng thn. Do vic qun l t gi c nh hng ti vic kim sot lm pht v t gi khng ch nh hng ti hng ha xut nhp khu m cn ti cc hng ha ni a nu gi ca chng thng c tnh bng USD. y l nhng nguyn nhn gp phn khin NHNN ngn ngi trong vic tng t gi theo cung cu th trng trong nhiu nm qua. Hnh 10 cho thy bin ng ca lm pht v t gi danh ngha t nm 1992 ti nay. Vo u thp k 1990, sau khi chng kin nhng tc hi kinh t to ln ca lm pht phi m, Vit Nam n lc kim sot lm pht nhm n nh tnh hnh kinh t v m, khi phc nim tin ca ngi dn vo tin ng. Lc ny, vic p dng mt chnh sch t gi tng i c nh l hp l. Lm pht trong giai on 1992-1996 c kim sot tt. Tuy nhin, thnh cng ny khng c lp li cc thi k sau . Thi k khng hong v hu khng hong ti chnh chu (1997-2003) gn lin vi vic mt gi danh ngha lin tc ca VND nhng giai on lm pht cao (khong 10%) li khng ko di v thm ch thi k ny kt thc bng giai on gim pht 2000-2001. Vic p dng chnh sch kim sot t gi tng i cng nhc trong giai on 2004-2008 cng khng thnh cng

66

vi lm pht tng dn qua cc nm v kt thc bng mt thi k lm pht cao 2007-2008 (ln ti trn 20%). Ti sao cng mt ch t gi m tc ng n lm pht trong cc giai on khc nhau li khc nhau nh vy? C hai nhm nguyn nhn chnh dn n tnh trng ny: (i) nhm nguyn nhn lin quan n ngun gc ca lm pht v (ii) nhm nguyn nhn lin quan n bi cnh kinh t ca tng giai on. Nhng nghin cu ca cc tc gi khc nh V Tr Thnh et al. (2000), Camen (2006) v Nguyn c Thnh et al. (2009) cho thy s gia tng cung tin v tn dng trong nn kinh t l nguyn nhn chnh dn n nhng thi k lm pht cao Vit Nam trong thi gian qua. Chnh sch tin t ni lng cng vi k vng lm pht thng dn n lm pht thc t giai on tip theo ca chu k kinh t. Chnh sch t gi ch c tc ng cng hng cho cc tc ng ca chnh sch tin t n nn kinh t ch khng c tc ng mnh m trc tip n lm pht. iu ny l gii ti sao trong giai on 1992-1996 khi ton b nn kinh t ang c kim sot tt, chnh sch t gi n nh gp phn vo vic n nh v gim lm pht. ng thi n cng l gii ti sao t nm 2004 n 2008, lm pht li tng tr li mc d t gi c gi n nh. Nguyn nhn chnh ca iu ny chnh l s gia tng mnh m ca cung tin v tn dng trong nn kinh t trong thi gian ny. Tuy nhin cn phi ni thm rng s gia tng cung tin v tn dng li khng l gii cho giai on lm pht thp t 1997-2003. Giai on ny lm pht suy gim ch yu do khng hong kinh t v s st gim ca tng cu. Bi vy, s ph gi mnh ca VND trong giai on ny (khong 36%) khng ko lm pht tr li. Tng t nh vy, trong nm 2009, kinh t ton cu suy gim, gi th gii gim gip gim p lc lm pht Vit Nam xung cn 6,88%. Tuy nhin t l lm pht nh vy vn l kh cao so vi cc nc trong khu vc v cc nc i tc thng mi. Nhm nguyn nhn th hai l gii cho s khc nhau trong kt qu ca chnh sch n nh t gi vi vn kim sot lm pht c lin quan n cc iu kin kinh t ca tng

67

giai on. Nhm nguyn nhn ny lin quan trc tip n b ba bt kh thi. B ba bt kh thi c ngha l chng ta khng th t c cng mt lc: (i) t gi hi oi c nh; (ii) t do ha ti khon vn v (iii) s c lp ca chnh sch tin t. Trc y di thi kinh t khp kn, cha c t do ha ti khon vn th vic gi t gi hi oi tng i c nh ng thi vi vic kim sot chnh sch tin t hn ch lm pht l c th thc hin c v trn thc t chnh sch ny tng i hiu qu trong giai on 1992-1996. Tuy nhin, khi nn kinh t ngy cng hi nhp, mc d chng ta cha hon ton t do ha ti khon vn, s d dng hn trong lun chuyn vn t ra thch thc mi i vi vic iu hnh chnh sch "b ba bt kh thi". Cn cn tng th ca Vit Nam cho thy trong nhiu nm trc 2006 lng ngoi t vo Vit Nam khng ln. Cho ti nm 2005 lng ngoi t vo Vit Nam mi ch khong 9 t USD (khng k lng ngoi t vo bng con ng khng chnh thc). Tuy nhin, ch trong hai nm 2006-2007 lng ngoi t vo t thng qua u t gin tip lm s tin d tr chnh thc tng thm gp 1,6 ln s ngoi t tch ly t trc n nay cng li. iu ny t ra thch thc ln trong iu hnh chnh sch tin t trong nm 2007. Trong na u nm 2007, NHNN phi b ra mt lng tin ng ln (tng ng 9 t USD) mua ngoi t d tr (nhm n nh t gi). Lng tin mt d tha ny khng c trung ha kp thi cng vi vic gi nguyn liu th gii tng mnh khin cho lm pht bng pht v ln u tin trong thp k vt mc mt con s. Tuy nhin, ngay c khi chng ta tm cch trung ha th li sut cng khng th gi nguyn c. y l bi ton kh v quy m cha c tin l i vi NHNN. C th thy rng vic gi n nh t gi trong giai on 2005-2007 khng nhng khng gip kim sot lm pht m cn gp phn gy ra p lc tng lm pht do vic NHNN phi mua ngoi t. R rng, vic hi nhp kinh t th gii t ra nhng thch thc mi i vi NHNN ni chung v chnh sch t gi ni ring. Tm li, mt mnh chnh sch t gi khng th c hiu qu trong chng lm pht. n nh t gi nu khng gn vi kim sot cung tin v tc tng trng tn dng cng nh cc iu tit v m nhm kim sot tng cu th cng khng th gip ngn chn v kim sot lm pht c bit trong bi cnh dng vn lun chuyn tng i t do. Mt khc, nu

68

tng cu v cc chnh sch tin t c kim sot hp l th vic iu chnh t gi theo th trng khng nht thit s gy ra lm pht. Chnh s lng l, khng r rng, khng nht qun trong chnh sch t gi mi d gy ra k vng lm pht v lm pht thc t k sau nu cc chnh sch kinh t v m khng i theo hng kim sot lm pht. 4.3.1.2. Chnh sch n nh t gi v kim sot lm pht Nhng phn tch trn v xu hng bin ng ca t gi cho thy s ln gi thc ca VND trong nhng nm qua v iu lm gim kh nng cnh tranh ca hng ha Vit Nam trn th trng th gii c bit l trong nhng nm gn y. iu ny th hin r tnh trng thm ht thng mi ln v ko di ca Vit Nam k t u thp k 90. c bit t sau khi Vit Nam ra nhp WTO nm 2006, nhp siu ca Vit Nam tng vt ln ti 18 t USD trong nm 2008. Ring nm 2009, do kinh t th gii suy gim v nhp khu gim mnh hn tc gim ca xut khu, nhp siu gim xung cn 12,3 t USD Nhp siu t bn thn n khng nht thit l iu xu. Khi mt nn kinh t m ca hn vi th gii v tng trng mnh, nhu cu nhp khu s tng mnh cng vi lung u t nc ngoi phc v cho tng trng kinh t, c bit l trong trng hp ca Vit Nam, khi khong 90% tng gi tr nhp khu l hng t liu sn xut. Cng cn phi ni thm rng, Vit Nam l mt nc nh nn xut nhp khu ph thuc nhiu vo cung cu v gi c trn th trng th gii. Nhng bin ng ca gi nguyn vt liu th gii cng nh cu gim st do khng hong l nhng nhn t lm nh hng n tnh trng nhp siu ca Vit Nam. Tuy nhin, nu chnh sch t gi cng nhc lm trm trng thm tnh trng nhp siu th li c tc ng xu i vi nn kinh t. Hnh 12 cho thy tnh hnh nhp siu ca Vit Nam gn kt kh cht ch vi bin ng ca t gi thc t. Giai on 1992-1996 tuy t gi danh ngha c gi tng i n nh nhng do lm pht ca Vit Nam vn cao hn nhiu so vi lm pht M nn VND ln gi thc t. Gn vi qu trnh ln gi ny l s gia tng lin tc ca thm ht thng mi. Giai on t 1997-2003 l giai on VND mt gi danh ngha v do lm pht Vit Nam thp, VND cng mt gi thc t v gn nh theo st gi tr danh ngha. Thm ht thng mi nhn chung mc thp nhng bt u tng cao vo

69

cui giai on khi t gi thc t bt u ngng tng. Nhng nm gn y, t 2003 n nay, nh du s ln gi thc t mnh m ca VND do t gi danh ngha c gi tng i cng nhc v s mt gi danh ngha vo cui nm 2008 v 2009 khng b p c chnh lch ln v lm pht gia Vit Nam v M. Gn lin vi tnh trng ln gi thc t ny l mc nhp siu ngy cng ln v ko di. Khi c qun l theo c ch th trng, t gi danh ngha c tc ng iu chnh cn cn thng mi tr v trng thi cn bng. C s cho vic ny l khi tnh trng nhp siu ln v ko di, nhu cu ngoi t tng cao s khin cho ng ni t mt gi tng i so vi ng ngoi t. S ln gi ca ng ngoi t khin cho xut khu c khuyn khch v nhp khu tr nn t . C ch t gi theo cung cu ca th trng s iu chnh tng xut khu, gim nhp khu v do gim thm ht thng mi. Tuy nhin, c ch t gi Vit Nam khng nhng khng t c s iu chnh ny m trong nhng nm gn y cn lm trm trng hn tnh trng thm ht ca cn cn thng mi. Nhu cu ngoi t tng cao do nhp siu ln v ko di khng c kp thi i trng bi s mt gi ca ng ni t khin cho th trng ngoi hi lun cng thng v hot ng ch en cng nh u c tin t tr nn mnh m. Hnh 13 cho thy s chm tr trong phn ng chnh sch ca NHNN trong nhng nm qua. T gi danh ngha c gi cng nhc mc d tnh trng nhp siu ln ko di lin tc trong vng nhiu thng t cui nm 2006 n u nm 2008. iu tng t cng xy ra trong nm 2009 t thng 3 n cui thng 11. Ngc li, t gia nm 2008 n u nm 2009, khi nhp siu gim mnh th tin ng li vn tip tc mt gi mnh. S cng nhc v chm tr ny gp phn gy ra tnh trng cng thng ko di trn th trng ngoi hi, gim st nim tin vo tin ng v gy ra tm l u c ngoi t. Cng cn nhn mnh thm rng vi c ch qun l t gi hng ngy nh hin ti (thay v qun l theo c ch th trng), NHNN s lun phi gii quyt bi ton v s nh i ca chnh sch. Cng nh tt c cc chnh sch khc, khi quyt nh gi vng t gi hay ph gi, NHNN u phi cn nhc gia ci li v ci hi ca quyt nh ny trong tng hon

70

cnh c th. Ly v d, mt quyt nh ph gi s c li cho xut khu c bit l nhng nhm hng xut khu c hm lng nhp khu thp (thm ch bng 0) nh hng nng lm thy hi sn v ti nguyn. Nhng ph gi li lm cho nhp khu tr nn t , nh hng xu ti hot ng nhp khu phc v pht trin trong nc v ti cc nhm hng xut khu c hm lng nhp khu cao nh cc mt hng Vit Nam ch gia cng ch bin bng nguyn liu ngoi nhp. ng thi ph gi to nn k vng lm pht v c th tr thnh lm pht thc s trong k sau nu cc chnh sch v m khng nht qun trong vic kim sot lm pht. y l cha k tc ng ca vic ph gi n cc mt hng phi thng mi (sn xu