INVENTAIRE

DES CAMÉES ANTIQUESDE

LA COLLECTION BU PAPE PAUL II

57-1 471,

Suivi do quelques autres Documents dc rndme nature (1).

La collection de carnées réunie par le cardinal Barbo compte àcoup sûr parmi les striÉes les plus riches qui aient jamais été for-mées; en (457 déj'a clic comprenait environ 2'&O pièces (2).

Fidèle à ses habitudes de luxe, le futur pape avait rangé ses ca-mées dans des cadres en argent doré, ornés de ses armes et d'ins-criptions métriques, dans lesquelles le nom de saint Pierre figurait,par une singulière association d'idées, à côté de celui de Bacchus, Ilpossédait en tout 67 de ces cadres: 23 d'enire eux renfermaient cha-cun un seul carnée, 40 chacun 5 camées, t enfin 4 camées; soit autotal 227 numéros différents; on remarque en outre 3 cadres ren-fermant chacun 5 basreliefs, qualifiés de sculptures. Plusieurs deces derniers morceaux étaient formés de pierres de couleur (jaspe,jacinthe, grenat, etc.) ; d'autres, d'apres les descriptions de l'in-ventaire, ne semblaient pas différer des camées proprement dits.

L'estimation de la collection tout enlière montait à 4600 ducats,somme fort considérable pour l'époque.

(1) Voir la flemme archéologique du mois d'août 1878.(2) Le cabinet dc France possède environ 260 camées (voir le catalogue do

i. chab nuillet), celui dc Vienne, environ 200 (Sacken et Keuner, Die Somm(ungcndes K. K. Muez und Anuken Cabinetes. Vienne, 1566, pp. û25 et sa.)

Document

0111111 Il III 1011 I 11111111V0000005631155

CAMIES ANTIQUES DU PAPE PAUL II.

Il ne serait pas impossible que les exploralions entreprises à cemoment dans les calacombes, si longtemps délaissées et oubliées4cossent favorisé les projets du cardinal Barbo nous savons en effetque jusqu'au siècle dernier les cimetières souterrains de Home ontfourni une quantité vraiment prodigieuse de camées (s).

Après la mort de PanE H. une partie des trésors d'art qu'ilavait réunis avec tant de patience et d'ardeur passa dans des mainsdignes de les recueillir celles de Laurent de M,idicis. L'illustrepatricien flor3ntin acquit entre autresla fameuse calcédoine qui avaitsuccessivement figuré dans les collections deNiccolo Niccoli, du car-dinal Scarampi et de Paul li (). II prenait ainsi une revanche écla-tante sur ce pontife qui avait été si longtemps son rival, de mêmeque celui de son père, et de son grand-père, le grand Cosni (3).

En mème temps qu'il recherchait les chefs-d'oeuvre de la glyp-tique antique, Paul II s'occupait tic favoriser les travaux des gra-veurs en pierres dures contemporains.

On peut le considérer comme le véritable restaurateur d'un artsi longl.emps négligé en Italie. Ses mérites ont été proclamés parVasaii déjà (4). C'est bien à torUque Lastri a voulu faire honneurde cette initiative à Laurent le Magnifique(5). Celui-ci n'a pas pu ron-

(1) De Rassi, florin sotterranea, t. III, pp. 580-582.(2) • Dcl mese di seltembre 1471, fui dette ambasciatore a Roma per l'incorona-

zione di papa Sisto, dove fui moite onorato, e di quindi portai le due teste dimarmo antiche dell' immaginedi Augusto e di Agrippa, lequali mi donà dettopapa,e piu portai la scudetla nostra di calcedouio intagilata con moiti altri cammei e me-daglie, clac si comperarono allora, (ra le nitre il calcedonio » (flrcordi de Lainentle Magnifique, dans la LaurenlU ÏiMi. vite, de Fabroni, t. Il, pp. 57-58). Cf.Vespasiano, I'ite, éd. Barbu, pp. 476-477.

(3) Une tettre encore inédite, de chartes de Médicis, nous montre que cette riva-lité entre sa maison et le cardinal Barba remontait au règne de Nicolas V:

'e Delie medaglie taro ogni diligentia, ma corne per nitra vi dissi, egli cene anacarestia maravigtiosa, per rispecto di qisesto monsigre di s° Marco. Piero scripsequa gis e p14 di 4 mesi n questi det banctio et a mn se glene trovesse insiflO s 100,et anchora non credo n'ebbi avute 50 ; vero o clic loi le voleva tucte d'argeoto. lan'o torse 30 di rame, et anche non sono una perfecta casa, corne le potro acompa-genre con altretante buone vete maodero se io non vole porlero questo Magie. Nonaltro per questo. A vol roi rachomando, clan Christo vi guardi. Carotos. Roirno,13 Martii 1655. n (Archives d'Etat de Ftorence. Carteggio Medicco , flua IX,p. 133). Voir aussi, dans le Carteggio do Gaye (t, 1.03), une lettre, non datée, dum4me personnage.

(4) Ed. Lemonnier, IX, 236.(5) « Questa accola tu istiteita circa i'anno 1458 da Lorenzo de rdedici, protetta

toila stesso icnpegno da Pietro, di lui figliisolo, e seguitata in noria dai ponteficeLeone X. (LOsservntore fioreutino, 3 dd. Florence, 1821, t. V, p. 81).

CAMIES ANTIQUES DU PAPE PAUL Ii

der en t8 l'école de gravure en pierres dures dont parle Las-tri, car il ne. comptait à cette époque que dix ans.

Gardons-nous bien cependant de tomber dans l'excès opposé etdecroire que Paul il n'a eu qu'à frapper le sol du pied pour en fairesortir une légion de graveurs. Dés Ï i6l , c'est-à-dire plusieurs an-nées avant que le cardinal Barbo ft moulé sur le trône, florissait àFoligno un graveur assez célèbre pour qu'un chroniqueur du tempslui fit l'honneur de lui consacrer une mention spéciale Antoinede Pise (I).

Il nous a paru utile de rapporter, à la suite de l'inventaire des ca-mées antiques de la collection ilarbo, un cerlain nombre dc docu-ments inédits qui sont de nature k compléter l'histoire de la re-naissance de la glyptique occidentale. Ce sont des pièces comptablesrelatives aux achats ou commandes dc carnées et d'intailles faitspar Paul à un maltre dont le nom était jusqu'ici absolument in-connu, Juliano de Scipio, de home; quant à Gaspare dc Tozoli,qui est également nommé dans ces docnments, il est difficile de sa-voir s'il était artiste ou simplement marchand.

Nous terminons celte étude par la publication de deux pièces,également inédites, qu'il ne sera pas sans intérêt de rapprocher del'inventaire Barbo L'un est l'inventaire des camées de Boniface 'VIII(195) d'après le manuscrit conservé â la Bibliothèque nationale(fonds latin, n°5180). L'autre est un extrait de l'inventaire de Pierodi Cosiino (le père de Laurcnt le Magnifique). Ce second document(3456) est antérieur d'une année à ' l'inventaire du cardinal Barbo(fl57), et de huit années environ à un autre inventaire de Pieço diCosimo dont quelques fragments ont été publiés par Fabroni, danssa Magni Cosmi Medicci Vita.

Bic inferius descrihuntur omnes cameyni, sou camci, videlicet scul-pture anlique cujuscumquc goueris et condicionis, eciam- lu argeuto sivein auro ligate, simihiter eciam descubuntur omnes ahi lapides concavi,scu celati cujuscumque scuiplure, scu celature.

(t) « Anno 461 Autonius Pisanus gernularum pretiosorumque lapidum nculptordard. » ÇParnierî, dans les R. J. S. de Taruni, t. I, p- 341). - Ne serait-ce paslà cet Aatonio da Pisa que Filarete cite à côté d'lsaic de Pise (C,aye, Cw'teggio, I,204) 01 qui travaillait en 1456 à l'arc de triomphe de Naples (C. Minieri Riccio,Cli artAti cd a'-/fics che tauojarono in Castel NIIOVO. Naples, 1876, p ' 6)?

CAMÉES ANTtQUES DU PAPE l'AUr] Il.

• Et primo cria tabula argentea deaurata per tntum,inqua sont quinquecame)' puicherrimi quantum dici potest. In medio est caput unius 1m-peratoris et secundum judicium peritorum est caput C. Calicule, quodnomen sculptum est in numismatibus ejus hoc modo: C. Caesar. A lateredextro desuper est cameus curu tribus pueris allalis qui Tabouant in artecerdouis, et sont nudi. A parte pur (1) dextra in inferiori parte est trium-phus, vide]icet sunt duo equi cum curru, et juvenis allatos super curru,et desuper sunt litiere paivissinie grece. A parte vero sinistra desupersunt tres figure primo est unus senex tenens nescio quid in manu; inmedia est puerulus stans super lapidem; lertius est juvenis medie etatissub arbore, Pur ('È) in parte sinistra inÇerius est triuniphus, videlicet cou-rus super queni sedent due mulieres. Una sedet super aliam, Irahuntcurrum duo Icones pardi, et unus puerus (sic) allatus est prope ipsosleones. In ipsa tabula sont arma ipsius 11ev. Dornini Cardinalis. À parteposteriori saut tres versus, primus versus incipit Peints, etc. 2us incipitBachus, etc. Sus incipit Horum, etc. Ipsa tabula argentea deaurata, unacum ipsis qoinque carneis, ponderat lib. 4, unc 4. Ipsa tabula cum suisquinque cameis est valons 400 ducatorum (2).

item uns alia tabula argentea deaurata cum quinquc cameis. In me-dio est cameus dupplicatus, due figure in uno latere, et due in alio. Inanteriori vero parte est vit nudus pedibus et brachiis, patio (sic) copeniensfemoratia et sedens, et mulier prope eum stans et tenens manu supersinistram spatulam, uni (7) cuin armis ipsius D. Cardinatis, et in parteposteriori cum versibus ut supra.

ta alla vero latere posteriori sont due alie figure, videlicet vit nudustenens lauream in manu dextra et in sinistra fulmen, prope eutu estrnulier induta cutis scuto ad pedes, teneris cutis (7) manu sinistra, etcum manu dextra coronat virum. A parte vero dextra anteriori est caputuveuis, et secundum judicium peritorum est caput Drusi. lnferius vero

in parte dextra est taput Iruperatoris videlicet.... (en blanc). In sinisEravero parte desuper est caput wulieris videlicet..... (en blanc), et inferius,pur in parte sinistra, est caput alterius mulieris cuna peite leonis in ca-piLe, et est amasia ilercutis. Ipsa tabula una cum cameis ponderat lb. 4,une. 2 1/2. lpsa tabula cum cameis est valons 250 ducatorum.

Item mn alia tabula argentea deauratain qua est solos unus cemeus,videlicet triumphus. Duo equi cutis curru super quem est juvenis, et estcaweus valde pulcher et vntdo relevatus et magnus. In parte anteriorisont arma ipsius domini carditialia dupplicata. In parte vero posteriori

(t) C'est sans doute le mot italien « pur», « pure n, pris dans le sens de égale-ment.

(2) L'estimation primitive (500 ducats) a été réduite à aoo par Une main différentede celle du rédacteur de L'inventaire primitif, PC ,t-étre par ta main dit cardinaliL:irbo toi-même.

CAMÉES ANTIQUES PSY PAPE PaL ii.

suifl vcrsus ut supra. Ipsa labula cum cameo ponderat lb. I, une. 2 JJ2.Ipsa tabula eutn canieo est valons 100 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaunata cum quinque casuels. In mediaest caput Imperatonis, videlicet G. Galicule, majus alio superiori. In parledextra supenius est Hercules nudus liguas Cerberum. In eadem partesubtus sunt due mulieres, una sedet tencas nescia quid in manu sinistre,alia stat ante eaw habens racemum uve in manu. In parte vero sinistradesupen est muliereorizans, babeisstacomin manu. Ineadem parte sinistraiuferius sunt tres figure mulier magna in medio, duo pueri in lateri-bus; ille veru qui stat in parte sinistra Mat super altare lapideum par-vum liabens hyrcum supra collum. Rabot ipsa tabula in parte anterioriarma ipsius D. Card'' et in parte posteriori versus ut supra, et ponderatipsa tabula cum camei5 lb. 1, une. I 3/4. Ipsa tabula cum cameis est va-loris 450 ducatorum.

Item una alla tabula argentea deaurata, in qua sunt quioque camey.In media est mulier seminuda sedens super lapidem, babens puerum su-pra genua, et pectinanseum. In parte vero dextra desu per est caput jure-nis. luferius vero est caput alterius juvenis, eurn ligatura in capite. Inparte vero sinistra desuper est caput raide autiqui vin barbati. Infeniusvero est caput juvenis galleati et armati et sunt arma ejusdem O. Gardin parte anteriori. In parte vero posteriori sunt versus ut supra. Ipsa ta-bula cum cameis poaderat lb. 0, uuc.41. Ipsa tabula cum casuels est va-loris 130 ducutorum.

Item una alUs tabula argentea deaurala tum quinque eamcis. In me-dio est caput juveuis raide pulerum. In latere vero dextro desuper estjavenis nudus allatus, cum palma n manu, volvens se. luferius vero estmulier y estita corisanset pulsans in cymbalo. In parte vero sinistra de-super est mulier nuda genu flectens cum uno pede supra altare lapi-deum, respiciens celuin et babens deum Îltarthern in manihus.. Inferiusvero est sathirus senex tenens juvenculam scmi nudam, que eundeinsathirum respicit (t respuit ?), et sunt arum cjusdern [J. CardIi in parleanteriori, et in parte posteriori venus ut supra. Ipsa tabula cum casuelsponderat lb. 0, une. 40. - Ipsa tabula cum cameis est valons 460 duca-torum.

Item una ulia tabula argentea deaurata cum unico cameo in medio, etest mulier sedens super monstrum seniinuda, elevans pannum vento.Monstrum vero est semiequus habens caudam piscis. la parte anteriorisunt arma ipsius .iomini cardinalis dupplicata, et in parte posteriori suntversus ut supra. Lpsa tabula 0Dm cacneo ponderat lb. O, une. li 412. Ipsatabula cum cameo est valons 50 ducatorum.

IteriL ulla alla tabula argentea deaurata in qua est unus cameusmagnus,et est caput mulienis cuul laurea et cninibus coloris croceiohscuri et suntarma dupplicata.ipsius D, Cardisin parte anteniori et in parte posterioriversus ut supra. Ipsa tabula cuin carneo suo ponderat lb. I, unc. 2. lpsatabula curn cuneo est ratons 50 ducatorum..

n

CAMES ANTIQUES DU PAPE PAUL II.

Item una alla tabula argentea deaurata, in qua est unus camcus ma-gnus, videlicet iriuniphus. Duo equi cum curru et juvenis super curru.In parte anterior surit arma dupplicata ipsius D. Cardiis et in parte pos-teriorisuntversus ut supra. Ipsa tabula cum camen ponderatib. 4, une. 1..Ipsa tabula cum cameo est valons 80 ducatorum.

Item una alla tabula argentea deaurala cum quinquecanieis. In medioest capot juvenis valde puicrum, cum panno ad collum et cum bottono (2)ad formam rose. In latere dextro desuper est mulier vestita, puer nudusquasi baptizans cum cum candelabro antiquo. Inferius vero est senexindutus, habens in manu dextra vas et in manu sinistra tenens nesciaquid. In sinistra vero parle desuper est runliernuda sedens super pannos.Inferius vero est alla mulier vestita, in dextra teneus facem, in sinistravcro spicas grani. In anteriori parte sont arma ipsius û. Card", in poste-riori surit versus ut supra. Ipsa tabula cum cameis pouderat lb. 1, une.3/4. Ipsa tabula cum cameis est valons 100 ducatoruni.

Item una alia tabula argentea deaurata, in qua est unicus cameus ma-gnus. Sunt due mulieres erecte, uns est induta de veste crocca totaliter,etiam in capite; alia habet vestern ioferiorem croceani, superiorem veronigram, etiam in capite, et duo venatores, unus sedens super lapidemcum cane super genua sua, habens galerum in capite; alius stat erigensunum pedem mm baculo in manu prope arborem, et sunt arma duppi-enta in parte anteniori et in parte posteriori versus ut supra. Ipsa tabulacum cameo ponderat lb. 0, une. 10. Ipsa tabula euh cameo est valons 90ducatorum.

Item una alla tabula argenlea deaurala cum quinque cameis. la medioest caput pulerum Jaureatuin laure.a nigri coloris. Secundum judicivaiperitorum est caput Scipionis qui delevit Cartaginem. In laiera dextrodesuper est mulier vestila conizans ac celum respiciens. Inferius est puernudus allatus habens compedes in pedibus, firmans se cum brachiis etcapite super facem. In sinistra veo parte desuper est senex seminudussedens. lofenius vero est puer equitans deiphinum [etj pulsans cytharam.in anlerioni parte sunt arma ipsius Eleve" Domini Cardiis, et in poste-riori parle versus ut supra. lpsa tabula cum cameis ponderat lb. I. Ipsatabula eum carneis est valons ducatorum 75.

Item une alla tabula argentea deaurata, in qua est unicus cameus ma-gnus, mulier sedens, semi vestita, babens cornu in manu, et vin nudusstans ante eam, hahens ncscio quid in manibus, et c.olumpna est inter am-bos in cujussumuiitate est quoddam vus, In parte anteriori sunt arma dup-plicata ipsius card lis et in parle posteriori sunt versus ut supra. Ipsatabula curu cameoponderat'Ib. I, une. /4. Ipsa tabula cum cameo est va-loris 55 ducatorum.

Item una alla tabula argentea deaurata, cum quinque cameis. In medioest capot, secundum peniios est caput Octaviani pueri. In parle dextradesuper est deus Mars nudus cum seuto in manu sinistra, et in manudextra tcnet nescio quid, ponrigens illud una cum galba cuidam puera

r

CÀMES ANTIQUES DU PAPE flUL ri

nudo aDalo. IriCerius vero est juveois habens coronam in capita, vestitus,nudis tamen brachiis et pedibus, ostendit timorem propter ventum ve-mentem, gui ventus videtur elevare pannos n parte posleriori; In parlevero sinistra desuper est juvenis sedeos super lapidem. hahens l,aculuniiP. dextra manu, et in sinisira tenet cordiim, qua alligatus est canis propeeum. LnÇerius vero est puer allatus nudus, habens galluin in manu dcx-tra et tenens nescio quid ad collum. In parte anteriori sunt arma eard.,in parte posteriori versus ut supra, ponderat lb. 0, une. -1 1 1/2. Ipsa tabulacum Can)eis est valons 80 ducatorum.

Item ana atia.tahula argeolca deaurata in qua est unicus cameus ma-gnu: mulier sedens super lapiderai et puernius nudus est prope eatn, etvir nudus......stans et tangens arborem (um)in medio amborum est, et:super quaru est untis puer ascendens et alias puer qui jam ascendit. Inparte anteriori sunt arma dupplicata ipsius domini card 1 et in parte pos-teriori sunt versus ut supra; ipsa laljuli cum carneo ponderat lb. I, une.1. tpsa tabula cum epmeo est valons 50 diicatoruin.

Item ana alla tabula argentea denurata, in qua sunt quingue camei.In medio est caput parvum Domiciani imperatoris, in latere dextro desu-per est mulier seminuda, sedens super h yrcum, habens racemuin uvein manu; inferius vero est puer allatus nudus, quasi genuflectens, et estprope allas ipsius quoddam caput parvissimum, in sinistra vero parte de-super est juvenis nudus sedens in terra, habens prope dorsum scutunialbum quod tend cum manu sinistra, manu venu dextra Lenet aliud scu-tuni nigruLn super pedes. Inferius vero est niulier nuda, capilis sparsis,habens deum Mnrthemin manibus; In parte anteniori surit arma ipsiusD. Card t1 ', et in parte posteriori versus ut supra. lpsa tabula cum cameispondcrat lb. une. 6 1/2. tpsa tabula cuits cameis est valons 110 dace-torum.

ttemunaatiatabulaargenteadeaurata, in qua est unieus cameussuagnushomo nudus stans ac teneus in manu sinistra haculum, prope queminterra est scutum, et est Deus Mars. In parte anteniori sunt arma duppli-cata ipsius Revemi Doniini Card1 1 et in parte posteriori sunt versus utsupra. lpsa tabula cmii cameis ponderat lb. 1, une. 2. lpsa tabula curaieameo est valons 46 ducatorum.

Item una alla tabula argenlea deaurala iù qua sdnt quinque eamey,in medio cujus est caput magnum et pulcrum croeei coloris obscuri, se-cundum opinionem peritorum est caput tladriani Imperaloris. la partevero dextra desuper est mulier sertens serninuda, cum puero in sinti, etest senex eciam sedeus nudus, et arbor inter ces guam mulier manusinistra tangit, et vii manu dextra, inferius sero est juvenis et senex sut,vitte volentes luclare et hahentes sub pedibus racenios uvarum. In partevero sinistra desuper est mulier seminuda, jacens in terra, prope guamest senex rubri coloris cum barba et capillis albis, et est pûer sine capite.Inferius vero suut duo juvenes nudi rubei coloris genu Ilectentes, unicogenu pro quolibet, et unusextrahit alteri spinam de pede. In parte an-

(O CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAUL ii.

tenon sun nrma ipsius 11cv. D. Cardlis et in parte posteriori sont ver-sus ut supra. Ipsa tabula ana coin Cameis ponderat lb. 4, une, 1 1/2. Ipsatabula cum carnets est valons '0 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaurata in qua est I]nicustcameusma_gnus tiiulicr sedens super lapidein seminuda, hahens vas revolulum adpedes ejus, cx quo exiL nqua, tenens in sinisira manu lucernam; piopecern est donins quedam panva super monticulum ex quo exit quedamarbor. Item alia mulier que ponit pueruih parvuluni nudum super leo-nem ad equilandum, liabens in sinistra manu racemum uve, elevansilIum. Itam et tercia mulier que cuin corda ducit ipsum leonem. In ipsatabula in parte anterioni sunt arma dupplicata ipsius 11es. D. Cardii s et inparte posleniori sont versus ut supra. Ipsa tabula cuna cameo ponderatlb. t, uuc. I. Ipsa tabula cum cameo est valons 46 ducatoruua.

Item una alia tabula argeutea deaurata in qua sunUquinque carnei. lamedia est capot Imperatoris secundum oppinionem peritorum Tiberii.In parte vero dextra desuper est mulier vestila, brachiis nudatis, lenensmanum dextram super spatulas puerule, que puerula habet in manusinistra laurearn (t), in manu dextia quoddam vas. Iuerius vero est puernudus allatus tenens in manu sinistra arcuni, dextra vero langit nasumproprium. In sinistra veno pal te desuper suaI duojuvenesserninudi, unussedet et alius ante eu ii pu Isat duas fistu las sen synlos (?). tnfenius vero estIlercules juvenis nudus et allatus, eu na pelle bonis, tenesis in dexlramanu clavam. In parte anteniori sont arma ipsius D, Can1' et ta parteposteriori sont versus ut supra. Ipsa tabula cuui cameis ponderat 1h. 1,une. 4 1/2. Ipsa tabula cum minois est valons 400 ducaloruin,

Item una alla tabula argentea deaurata, in quaswit quinque cashei. Inmedjo est juvenis armatus equitans equum et prosequens apruin cuitalancea in rnauu, in dextra vero parte desuper est Licies hominis turpis-:simi,seu caput. luferius vero est capot juvenis cum gallea in replIe. IL!sinistra vero parte desuper est eciam caput borninis turpissirni. inferiusvero est capot senis. In parte antenioni sont arma ipsius Doa,ini Card",et in parte posteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula cum cameis pou-derat lb. 0, une. 10. Ipsa tabula cum cameis est valons 60 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaurata, in qua est unicus eameus ma-gnus t capot mulieris, secundum judicium peritoruin caput Faustinemmperatricis. In parte anteriori sont arma dupplicata ipsius 11cv. D. Card1,et in parte posteriori sont versus ut supra. Ipsa tabula cum cameo pon-derat lb. t, une. 1,3/1. Ipsa tabula cum cnmeo est valons 40 ducatorum.

Item una nhia tabula argentea deanrata, in qua est unicus cameus ma-gnus t Vir nudus hahens ad spatules et super bracliium tolum sinistrumet pro modica parte super brachium dextrucu vestes suas. In parte ante-

- (1) On pourrait également lire lances. Ces deux mots reviennent très.souventdans le cours de linvontaire, et il n'est pas toujours facih. de les distinguer l'un deVautre.

CAtIEES ÀNTIQUES DU PAPE PAUL 11. (1

non sunt arma d'ipplicala ipsius 11ev. 0. Cardas et in posteriori versusutsupra. Ipsa [tabulai cnn cameo ponderatib. t, une. 2 t/2.Jpsa tabula cnncameo est valons 4i ducatorum.

item una alia tahula angenlea deaurata, in qua sont quatuor camei, etin niedio est turchina mulien usque ad pectus vestita cum cingulo, ha-bens vestes suas in capiic. in parte vero dextra desuper est puer nudusallatus sedens in terra, tenens manum sinistram sub maxilta. InCeriusvero est triumphus duo equi cum cunru et juvenis super cornu. Insinistra vero parte desuper est puer allatus nudus sedens super pannestenens duos circuios in manu sinistra, Inferius vero sunt duo capita seniset niulieris posita quaai in quadain fenestra. in parte anteriori sunturina ipsius 8ev. D. Cardiis et in posteriori sunt versus ut supra. ipsa ta-bula cnm cameis et turchina ipsa optima pouderat lb. 1, une. 3. ipsa tabulacuni cameis et turehina est valons 70 ducatoruin.

Item una dia tabula argentea deaurata in qua sunt quinque camei. inmedio triurnphus duo boves trahentes currum super quem est mulier'esLiIa tenens ficem in manu. In parte vero dextra desuper est caput

mulieris laureate laurea crecei coloris, et medicuin de manu ejussinistra videtur. Inferrus vero est caput vin babeulis lauream in capitede cderc (7), et ex aspectu videtur fatuus. la parte vero sinistradesuper estjuvenis cninatus cninibus croceis obscuri coloris; seu caput. Inferius veroest caput juvenis laureati. In anterioi'i parte sunt arma ipsius D. Card11et in posteriori sunt versus ut supra. ipsa tabula cum carnets ponderatlb. 1, une. 1/2. ipsa tabula eum cameis est valons GO ducatorum.

Item una alla tabula arentea deaurata, in qua sunt quinque camei. Inmedio est caput lrnperatoris, videlicet Anthonini Canacatia fui Seveniimperatonis, et est cum laurea crocci coloris. In parte vero dextra desu-per est nouer equitans eqnum. Infenius vero est senex sedeus supercurrum parvurn quasi tubicinans et duo pueri nudi allati, sinus ante,et alius post, ducunt eum. In parle vero sinistra desuper est tniusn.phus fractus ciao equi et juvenis'uudus cum flagetlo in dextra manu.Inferius vero sunt due mulieres nude sedentes super monstra marina,icones "idelicet, a parte antenior habentes caudam piscis. in parteposteriori est' puer parvulus nudus et aUatrrs, habens arcum in manu,est inter ipsas mutieres. In parte anteriori sunt arma ipsius 11ev. Do-mini Card", et in parte posteriori sunt versus ut super. tpsa tabulacum carneis pnnderat tb. 0, une, 401/2. ipsa tabulacum casuels est valons50 ducatoruin.

Item una alla tabula argentea deaurata in qua sunt quinque camei.In medio est mulier jacens quasi nuda, et arbor est prope eam. in partevero dextra desupen est caput juvenis. Intènius vero est caput sents, concornu in cajute. In parle vero sinistra desuper est caput in veuis cooper-turam capitis habens, in qua cellate sunt nonnulie stetle. Inferius veroaliud caput vin. In parte anterioni sunt arma ipsius 11ev. D. Cardhs etin parte posteriori sunt versus ut supra. lpsa tabula cnn cameis ponde-

CARIÉES A?' TIQUES DU PAPE SAUt, Il.

• rai lb. 0, une. Il 1/2. Ipsa tabula cum cameis est valons 40 duiato-rum.

Item una alla tabula aigentea deaurata in qua sunt quinque camey. In,medio 021 capot juvenis puleruru. In dexira parte desuper est mulierse-dens, prope quam est pueriilus nudus allatus lenens nlanutn sinistrarfisuper spatulas ipsius mulieris, et atfle ipsani mulierem est alla mnlierstans et Ioquens CUIn c'a. inlerius vero est senex nudus allatus ioclinanssé super vase quodam, et est arbor prope eum. in sinistia vero parte de-sujier est nions parvulus, in circuitu cujussunt quatuor-pueri nudi allati,diversa facientes lnferius veroest puer nudus allatus sedens in terra ettenons man um dextrani sub maxil la. In prie anteriori s ont •nrma ipsius11ev. Dornini Ca i diis, et in posteriori parte sunt versus dL supra. Ipso ta-bula cum ameis ponderat lb. 0, une. 1G 1/2. Ipsa tabula cum cameis estvalons b4 ducatorum.

Ibm una alia tabula argentea deaurala in qua est unicus cameus las-gnus homo nudus stans et tenons paunos ad dorsum, hahens in sinislramanu caput Meduse, quod capul reverbeiat in scuto quod jacet in terraprope eolumpz]an), et ipse habet allas in pedibus et est Mereunius, LabeLque capiillos crocei coloris. In parte anterioji sont dupplicata arma ipsius11cv. D. Card 1 ' et in parle posteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabulacum cameo pondetat lb. 1, une. 3/4. Ipsa tabula cumcameo est valons 44ducatoruin.

Item una alia tabula argeulea denurata, in qua suot quinque camel. Litmedia est caput mutieris habentis laureana de adore crocei coloris. Inparie vero dexlra desuper est inuliernuda, fracta usque ad ventrem. In-ferius verô sunt duo puni nucli allali, unus stat super alium ut possit ca-pore racemum uve. tu sinistra vero parte desuper est niulier quasi nuda,tracta, sine pedibus. Inlèrius vero est vir et mulier vestiti ambo. In partennteniorj sunt aima ipsius 11cv. Domiui Cardiis et in parte posteriorisunt versus ut supra. lpsa tabula cum cameis ponderat lb. I. Ipsa tabulacum carneis est valons 60 ducalorum.

Item una alla tabula argentea rieaurata in qua sunt quinque camey. Inmedio est hercules ifudus, cuni pelle bonis, Ijabens clavam in manu,volens verberare mulierem quasi nudain et sedentem, et puer nudusIrahens lierculem ne mulierena verberct. In parte vero dextra desuperest éaput juvenis. Jnferius vero est caput inuhienis, in cujus capite et inpectore est plurimus ornatus. In patio vero sinistra desuper est caputviii, secundum opinionem penitorum Claudil Iniperatoris. luferius veroest caput juvenis cum onrialu in capite. In parle anteniori sunt arma ipsius11ev. Domini Card", et in parle poslei lori sont versus ut supra. lpsalahula cum cameisponderat lii. 0, unc. 9 i/L Ipsa tabula cum carneis est'aIgris 44 ducatorum.

Item una alla tabula argentais deaurata 1 in qua est unions cameus ma-gous, caput Flerculis cum pelle bonis in capite. n anteniori pari e sontaima dupplicala ipsius lier. Donnai Cardiis, et in posteriori rai te sunt

CAMES ANTIOTJES DU PAPE PATJL II. 13

versus ut supra. Ipsa tabula cum caruco pouderat lb. I, une. .2. Ipsa ta-bula cura cameo est valons 3i ducatorurn.

Item una alla tahula argentea deaurata, in qua sunt quinque camey.In medio est rex sedens super Ircuom, habens pannurn ad spatulas, quisustentalLlr in duabus colunipuis, et duo viii in laterihus assistentes eldemregi et ipse ex tenet in nlaiiu de'tra ceptrum. Credilur quod sit rex SaIomon. In parte vero dextra desuper est capot seuls. Inferius veno caputmaliens. In parle vero sinistra deSLJ per est caput seau. InCenius erocûput mu I cris. In nuterioni parte sua t arma ipsius Be y. .Domini Car-dinalis et in parte posteriori sont versus ut supra. Ipso tabula cum ca-meis pondent t). l uue. 3. Ipsa tabula cum camais est valoris•45 duea-toto m.

Item una alla tabula argentea deaurata in qua sont quiuquc came)'. iiimedio est capot mufles-ii, in collo cujus et naso aliqualiler nigrescit. tasparte veno dextra desuper est mulier seminuda, sine pedibus, babens insinistra manu avem guam ostendit puero quem in manu dextra tenet,qui puer est sine corpore et pedibus. Inreriusvero est puer equitans dat-phinum. In sinistra lenet frenum et in dextra flagellum. In sinistra veroparte desuper est puer nudus allatus equitans hyrcum diversi coloris.tnrerius vero sont duo pues-i luclare .votentes. In parte anteriori sontarma ipsius 11cv. flomini Card t1 ' et in parte posteriori sunt versus utsupra. Ipsa tabula euni cameis ponderat lb. 0, une. 40. Ipsa tabula cum ca-ineis est valons 08 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaurata, in qua sunt quinque camey.In media est malien sedens seminuda, Icuens nescio quid in manibus,et uvenis nudus reclus tenons in dextra manu gladium, trahensque mu-lierem per capiilos, et in sinistra tend scutuni. In dextra vero parte desu-per est senex hahens barbasu vaide prolixam. Inferius veto est senex quiassimulatar Antonio Pio Imperatori. In sinistra veto parte desuper estcaput inulieris que assimulatur Faustine Imperatnici. Juferius veto estcaput muheris habentis lauream de edere croeei coloris. In anterioriparle subi arma ipsius Rev. Domiiii Card'is, et in posteriori parte suntversus ut supra. Ipsa tabula eum cameis ponderatlb. 1,uae. 3. Ipsa tabulacum carneis est valorisi52 ducatorum.

item una aia tabula argentea deaurata, in qua sunt quinque came)'.In medin est capot flerculis juveneuli crocci coloris, et habet ligaturampellis leonis ad collum. In parte vero dextra desuper est puer nudus ai-latus, dellereus cornu plenum. Inferius veto est cynus (cicnus) portaospuerum nudum aitaluni, sub quibus est vas cum coopertorio sUa hocest raptus Ganimedis. In sinistra vero parte desuper est puer nudus alla-tus habens baculum in manu. Inferius veto est puer equitans delphi-num et dextera ejus teriet caudaus ipsius delphini. In parte anterinrisont arma ipsius D. Card' t ' et in posteriori versus ut supra. Ipsa tabulacuui cameis pondel'at lb. I, une. 4. 'pin tabula curu eameis est valons 50ducatoru n'

'44 CAMIL'S ANTIQUES DU PAPE PAUL li.

Item una alla tabula argentea deaurata in qua cst unicus canieus ma-gaus, et est triumphus duo equi trahentes currum super quem est juve.nis. In parte anteriori sunt arma dupp]icata ipsius Be y . Domini Car-dinalis, et ira parte posteriori sont versus utsupra. Ipsa tabula cumcanieoponderat lb. I, une. 2. Ipsa tabula eum camco est valons 40 ducalorum.

Item ona alla tabula argentea deaurata, in qua sont quinque caniei.In media est caput Lenis harbati ciim capillis prolixis, pulcrum. In dextravero parte desuper est griffa cum allis crocci coloris. Infenius est hua (t)picta. In sinistra vero parte desuper est falconus (sic) super lepo-rem commedcns cerebrum ejus. luferius vero est quoddam animal ruheicoloris, in parte anteriori sunt arma ispsius Domini Cardiis. In parte veroposteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula cum cameis ponderat lb. 0, une.40. Ipsa tabu]a Guai cameis est valons 42 ducatorbm.

Item una alia tabula argentça deaurata, in qua sunt quinque camey.In medio est mulier nuda cura modicis panis ad coscias, pedes hahet flac-tas, tenet in manu vas et illud vacuat et in quatuor laleribus sunt capitaquatuor mulieruni. In parte anteriori surit arma ipsius Domini Card". inposteriori vero parte Versus ut supra. Ipsa tabula cum canseis ponderatlb. 4. Ipsa tabula cura cameis est valons 40 ducaloruna (2).

Item una alia tabula argentea-deaurata in qua sont quinquc scalp-turc diversarum lapidum. in media est caput de prasmate, cum laureaejuadem coloris, et est taput Vilelli Imperatoris. In dextra vero parte de-super est leo aliatus in cameo hal,ens faciem mulienis. luferius vero suntdue coturnices celestnis et rubei coloris. In sinistra vero parte desuperest leo de jaspide croceo. inferius vero est 1cc de cameo jacens et dor-.miens. In parte anterioni sont arma ipsius Domini Càrd I t,. In posleriorisunt versus utsupra. Ipsa tabula cum canieis ponderat lb.!, une. 1/4. tpsatabula cum cameis est valons 42 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deauz-ata in qua sunt quinque camey. lumedia est puer nudus allatus, jaceus super deiphinum. In dextra venuparte desuper est caput maliens cura crinihus crocei coloris. Inferiusvero est caput mulieris cura veilo in capite, crocei colon,,. In sinislra veroparte desuper est caput vin laureali laurea crocei coloris. Inferius veroest caput sine collo laureatum laurea alba. lu parte anteriori sont armaipsius Domini Cardhs et in posteriori versus ut supra. Ipsa tabula curacameis ponderat lb. 4, une. 0. Ipsa tabula cum cameis est valons liSducatorum.

Item una alia tabula argenteadeaurata in qua surit quinque camey. Inmedia est capot senis seu satyri barbati, cum hedera in capite croeea.Inlextra vero parte desuper puer nudus allatus, jaceris super facem. Infe-nus vero est puer non integer allatus. In parte vero sinistra desupen est

(t) Mot d'une lecture douteuse. Pout .Atre « uva(2) ce paragraphe a été ajouté aprs coup et substitué à la description primitive

qui a été effacée.

CAMlES ANTIQUES DU PÂP PAUI. 11. (5mulier nuda trahens capillos,. scu laceraus ambabus manihus. Jnferiusvero est media molier tangens mamruam propriam coda (sic), inpectore habens fleSciO quod animal prope eani. in parte anteriori sontarma ipsius D. Gard. In parte vero posteriori versus ut 5u1,ra. Ipso ta-bula cum camais ponderat lb. f, une, I 1)2. Ipsa tabula cum camais est va-loris 5 ducatorum.

Item una alia tabula argentan deaurata in qua snnt quinque camoy. Inmedio est cignus concubans cum Leda. In dextra vero parte desuper estcapot mutieris, nier capillos habet allas. tnterius est capot Iniperaloris,vidclicet Noronis. In sinistra vero parte desuper est capot Imperatoris Oc-laviani provecte etatis, inferius vero est caput mulieris crinibus sparsis.In anteriori parte sont arma ipsitas Hermi D. Card 11 '. In posteriori partesuni versus ut supra. ipsa tabula coin eameis ponderat lb. 4, une. 5 3/4.Ipsa tabula cum camais est valons 6(1 ducatorurn.

Item una alia tabula argentea denurata in qua est eameus unions ma-gnus, capot Imperatoris......(en blanc), laureati laorea crocei coloris.In anteriori parte sont arma ipsius D. Card''. In poslerinri parte sontversos ut su pra. Ipsa tabula cum cames ponderat lb. 4,unc. 2. ipsa tabulaeum eameo est valons 30 ducatorum.

item una alia tabula argentea deaurata in qua sont quinque camey.In medio est capot juvonis rom crinibus erocci coloris, cl inter crineshabet alias et serpentes pro cninibus, et est capot Alexaudri ?lagni Nace-donis. In dextra vero parte desuper est puer nudus allatus sustenstansse super facelu. Iriferius vero est puer nudus allatus tonens capot senisbarbati in manibus. In sinistra veTo parte desuper est puer nudusailalus pulsans in cytliara. Inferius vero est puer alatus nudus elevansbraccia. In anteniori parte sont arma ipsius D. CardI la. In posteriori sontversus ut supra. Ipsa tabula eum cameis ponderat lb. 4. Ipsa tabula curncameis est valons 40 ducatorum.

Itena una alla tabula urgentea deaurata, in qua est unicus cameus ma-gnus, vin et mulier sedentes super pellem leonis et amplexautesso, et estHercules coin ainasia sua. In parte anteriori sunt arma dupplicata. Inparte posteriori sont versus ut supra. Ipsa tabula cnm carneo pcnderatib. O, une. 144/1 - ipsa tabula eum cameo est valons 26 ducatorum.

Item una alia tabula argenfea deaurata, in qua sont quinque eamei.In medio est capot mulienis habentis capillos multos erocel coloris. Indextra vero parte desuper est puer genu flectens et haben, avem propese ruhei coloris. inferius vero est ranis jacens et dormiens, nigri et albicoloris. In sinistra vero parte desuper sunt duo galli parvi preliantes adinicem. in anleriori parte sont arma Card", in supeniori vero parte estcervia albi et erocei coloris, infenius vero est cervia albi et crocel colerîs,In posteriori sont versus ut supra. ipsatabula coin carneispouderat lb. I,une. 5. Ipso tabula coin cameis est valojis 42 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaurata in qua sont quinque camey.In medio capot Imperatoris coin laurea crocei coloris, et est capot Con-

(6CAAIIS ANTIQUES Db PAPE PAVE, H.

sintini imperatoris. In dextra vero parte desuper est juvenis nur]us tenonsinelinatus manu dexlra pedem sinistrum, sinislra vero manu lymonem.inferius est senex sedens et in ciihara pulsans, hahens vestem croceicoloris. In sinistra vcro parle desuper est vir nudus, modicum barbalus,hobens duo cornua sen pennas in capile, et in dextera lenens nesciequid. Inferius vero tutu due niulieres sedentes In parte antertori suntarma ipsius Domini Cardt ï e. In posteriori surit versus ut supra Ipsa tabulacum cameisponderatlh. 0, uuc. 10 1/1. lpsa tabu]a cum cameis est valons40 ducalorum.

Item una alia tabula argenlea deaurata in qua sunt guinque camey.In medio sunt pueni quatuor pescantes riudi. In parle vero dextra desuperest caput muheris habentis velluni in capite maculaium auheo. Infe-plus vero sont duo capita, urinai albi coloris, et allud crocey coloris. Insinistra vero parte desuer est caput juvenis et infenius est etiaru captaalterius juvenis. lu parte anteriori sunt arma ip'ius Dooiini Gandhi, jposteriori sont versus ut supra. Ipsa tabula con cameis ponderat IL 0,unc. 11. Ipsa tabula cuni camais esi valons 42 ducatorum.

Hein una alla tabula argeutea deaurala in qua sunt quinque camey.In medio est juvenis puer alatus usque ad peclus, cnn ligatura capitiscrocci coloris, optimum. In parte veno dexira desuper est maous Irabensaureni et litiere surit grece in circuitu signifflcautes i'ecordaberis. lu-ferius sunt littere greee. In sinistra vero parte desuper suai ]ittere iste(?)felicit. auguste. Inferius vero sont littere grece. In parte anteriori suntarma ipsius D. Card". In posteriori sunt versus ut supra. ipsa 4aula cuincameis ponderat lb. l,unc. 3. Ipsa tabula cum cameis est valons 40 duca-torum.

Item una alia tabula argentea deaurala in quà sunt quiuqne camei.In medio est bos crocci coloris magnas. in dextra vero parte desuper estcoturnix robes alba. Inferius est bot panas, crocei cole,s, et bos panasalbus. In sinistra vero parle desflper est anima rubai, celestris et croceicoloris. Inferiùs vero est cervia albi cl celesiris coloris. In anterioni partesunt arma ipsius D. Cardhis, et in posteriori sunt versus ut supra. Ipsa ta-bula cnn cameis ponderat lb. I, unc. 412. Ipsa tabula cumcameis esL valo.ris 36 dncatornm.

lien. una alla tabula argentea deaurata in qua est unicus cameus ma-gnus duorum capitum, unum est super aliud, illud quod est inferius estcrocci coloris et videtur caput mulietis, et illud quod est superius estnigri coloris et videlur caput vin cunu pelle leonis in capite et est caputlierculis cuun sua amasia. In anteriori parle sunt arma dupplicata et inposteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula coin cameo ponderat lb. 1,une: 5 1)1. Ipsa tabula cum cameo est valons 42ducatorum.

item una alia tabula argenlea deaurata in qua est canneus unieus ma-gnus. et est equus magnus alhns inclinians caput ad lerrarn. In parteanterioni su ut arma ipsius D, Card''i du pplicala, in posteriori sont versusut supra. Ipsa tabula con cameo ponderatlb. 4, une. 4. Ipsa tabula cunicarneo est valons 32 ducatorum.

CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAUL lI. 47

Ileni una alla tabula argentea deaurata in qua sunt quinque camey.In medio est caput senis satin, in dexira pantedesuper est cignus porionpuerum raptus Ganimedis. Inferius est vacea cum flUa parva. In partesinistra desuper est sperverius habens soU pedibus coalliam. Inferius estcolurnix parvarubei, albi et nigri coloris. In anteriori parte suntarrnaipsius D. Card"°, in posteriori versus ut supra. Ipsa tabula cum cameisponderat lb. 0, une. 0. Ipsa tabula cum cameis est valons 28 ducatorum.

Item ana alla tabula augentea deaurata in qua est cameus unicus ma-gnus in quo est mulier sedens seminuda, et puer nudus prope eam, etsenex nudus flrmans se super columpoam, et arbor est in medio eorurn,et in anlerioni parte sunt arma dupplicata ipsius Revml Domini Cardlis,et in parte posteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula cum caa]eo pon-derat lb. 4, une. 4. Ipsa tabula cum cameo est valons 40 ducatoruin.

Item una alla tabu1 argentea deaurata in qua sont quinque camei.In medio est cameus magous, monstrum marinum, homo senex nudususque ad ventrem babens eaudam piscis, in manu dextra tenet temo-nem, et mulier nuda sedet super braehium ejus stoistrum, que mulierïrahitcapitlos suos ambabus manibus, et ipse senex tenet cum manu suasinistra pannum, et puer nudus allatus stans super caudam ipsius sertiset tenens etiam eundem pannum in nianibus, et puerutus parvus allatusnatat prope ipsum senem. In parte vero dextra ipsius tabule desuper estcaput imperatonis, videlicet Antoninus Caracala. Inferius vero est caputmuliàris. In sinistra vero parte desuper est caput mulicris, secundumme Sabine imperatnieis, Inferius vero est caput juvcnis, habens capilloscrocei coloris. In parte nuteriori sunt arma ipsius Revmi Domiai CardIt,et lu parte posteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula eum cameis pon-derat lb. I, une. 6. Ipsa tabula cum cauleis est valons 80 ducatorum.

Item una tabula alla arentea deaurata in qua est cameus unieus ma-gnus, videlicet caput mulieris album cum peetere, peroptimi opens,coin capillis prolixis. cum gii1anda in copiÉe de sardonio, in qua gin-landa sunt appositi scx rubini parvi,et septimus est in pcetere appositus.In spatula vero sinistra est de sardoalo et valde modicum ad aurem et inantenioni parte suut arma dupplicata ipsius llev m i Domini Card 1 ' et inparte posteriori sunt versus ut supra. Ipsa tabula cum eameo ponderatlb. I, une. 6. Ipsa tabula cum cameo est valons 400 ducalorum.

Item una alla tabula argentea deaurata, in qua est cameus unicus ma-gnus fractus per medium, in quo est currus super quant sunt vir et mu-lier seminudi et puerulus allatus ad rotas currus, et eliam super carminest ambon, et duojuvenes discaleati trahunt currum, et in medio est puerallatus tenens in manu sinistra quasi frena illorum, et in dextma Itabetfassem (sic) ardentem projiciens itlam ad eos, et est Gupido, deus amonis,et est peroptimi opens. In parte anteniori sont arma dupplicata ipsius 11cv'Domini Card' t', et in parte posteriori sunt versus ut supra. tpsa tabulacoin cameo ponderat lb. I, une. 5 1/3. Ipsa tabula uns cum eatneo estvalons 400 ducatoruni. -

38 CAMÉES AYTIQUES DU I'APL PAUL li.

Item ana alia tabula argentea deaurata in qua est cameus unicus ma-gnas cum peclore, in quo est caput horninis coin capiltis sardonii et su-per caput ejus est rosa cum ligatura elba cupilis quasi stola, et cnn) sar-donio in pectore. In patte anteriori saut arma dupplicata ipsius RevmtDomini Cardtis et in parte posteriori saut versus ut supra. Ipsa tabulacum suo cameo ponderai lb. I, une. 4. Ipsa tabula cuni cameo est valons60 ducatoruin.

Item ana alla tabula argentea deaurata in qua sont quinque sculpture.In medio est cameus magnus, homo senex nudus stringeus cum bracijiiscollum leonis et est Hercules. In duabus partihus superioribus saut duocapita duorum puerorum in jacinto et in duabus partibus inferioribussuut duo capita duorum puerorum in granata suryana. Itt anteriori partesaut arma unica ipsius Bevmt Domini Cardil' et in parte posteriori suntversus ut supra,lpsa Iabu]a cum sculpturis ponderat lb. 1, une. 41/2. Ipsatabula cumacuipturis est. valons 60 ducatoruq.

Item una alia tabula argentea deaurata in qua sunt quinque sculpture.In medio est capot Neronisperoptimi [operis} in cornyola, et in quatuorlaterihus sunt quatuor camey quatuor capitum quatuor puerorum. Inparte auteriori sont arma unica ipsius Revu' Doutini Cardti, et in porteposteriori sunt versus ut supra. tpsa tabula cum suis scuipturis est valo-ris 00 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deauratain quâ est unicus cameus ma-gnas in quo est homo sene nudus tenens in sinisEra manu vas et iii des-tera clavant et pellem leonis cd spatulas, et ad pedes duos pueros parvu-los, et est Hercules. In parte anteriori saut arma dupplicata ipsius ItevDomini Cardu, et in posteriori parte sont versus ut supra. Ipsa tabulacum cameo ponderat lb. I, une. 7 1/1. Ipsa tabula um cameo est valori64 ducatorum.

Item una alla tabula argentea deaurata in qua sunt quinque camey.In medio est cameus in quo est juvenis cum pectore nudo cum capillisriziis et aliqualiter prolixis. A Farte vero dextra, tom supra quam infra,sunt capita rubea duorum sentira cum barbis et cupillis albis de catneo.A parte verÔ sinistre, tan supra quant infra, sont capita duarum nicilie-ram, etiam de caraco, capot superius Isabet peltem leonis et caput in-ferias Itahet capillos de sardonio nigro et croceo cum pana alla alba. Inparle antoriori sunt arma unica ipsius Revm[ Domiui Card 11 ' et in parteposteriori sunt versus ut supra. lpsa ¶ahula cura suis cameis ponderatlb. I, unc. 3. Ipsa tabula cura suis cameis est valons 70 ducutorum.

Item una alia tabula argentea cleauratain qua sont quiuque camey. Inniedio est caput maliens habentis faciem albain dc canieo, capillos etpectus,ruheos de corniola, et valIum in capite album de cameo, et estanus (1) lapis simut certe res mirabilis. In parte vero dextra desuper estniulier discalciata (sic), in manu sinistra tenens scutum, in dextra vetotenens vestes. In parte ve.ro inferiori dextra est mulier hahens brachiumdextrum oudum et partem pectoris adherens cuidant columpue, et pal-

CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAIJL 1I. (9

sans in quodam instrumenta. In parte vero sinistre desuper est mu!iervestita tenons juvenem nudurit inter brachia. In parte vero iufenoi'i si-nistra et mulier nuda tenens pannum ad spalulas cum nianibus, habensancerem ad pedes suas. In parle anteriori sent arma unica ipsiusllevmi flomini CardL l ' et in parte posteriori sun L versus ut supra. lpsatabula cum suis quinque cameis ponderat 1b I, une. 6. Ipsa tabula cumsuis cameis est valons 52 ducatoruin.

Item una alia tabula argerilca deaurala in qua suaI quinque camei.In media est caput cr000i coloris, caput Anlojiini lmperatoris,cum laurea.in parte vero dextra desuper sunt duo pucri allati nudi volentes frangerapalmam unam, et propter lioc quasi coutendentes. luferius vero estpuer allatus nudus sedens et pulsons in quodam instrumenta. lu partevero sinistra desuper sunt Ires pueri nudi ailati ludentes ad invicem.Inferius vero est mulier sedens super quoddain animal tenons serpen-tetu in matin dextre, et est fracta. In anteriori, parte snnt arma unicaipsius llevf i Domini Card'i,, et in posteriori parte sunt versus ut supra.ipsa tabula cum cameis ponderat lib. I, une. 6. Jpsa tabula cum cameisest valons 72 ducatorum.

Item una alia tabula argentea deaurata in qua sont quinque eamey.In medio est caput maliens eum capillis pralixis et sparsis super spatulascurai girtanda de edere (sic) in capita crocey coloris. In parte vero dextradesuper est rusticus tenens baculuni in maon dextra, et super spatulasmulonem. Infenins vero est vin nudos cum paucis panais ml spatulas,habens quasi cor in manu dextra. In parte vero sinistra desuper est mu-lier nuda hahens pannos ad spatulas conizans et lenens nescio quid inmanu sinistna. Inferius vero est juvenis nudus tenens vas ambabusmanibus ad bibendum. In parte antenioni suni arma unica ipsius Rermi.Domini Gandhi, at in parte posteriori sont versus ut supra. lpsa tabulacum cameis pouderat .tib 1, unc. 4 3;4. Ipsa tabu]a curai cameiseat valons54 ducatorum.

Item un alla tabula argentea deaurata cum quihque cameis. Inmedio est cameus in quo est Tir nudus sedens et tangens mammastuulienis tracte, et post spatules vin est puer, et in quatuor partibus ipsiustabule sunt quatuor capita quatuor mulierum cum capiilissardoniicroccicoloris. In parte anteniori sun arma unica ipsius Rev mi. Domini Card'"et in partepostenioni sont versus ut supra. Ipsa taliulacum cameis ponde-rat lb. I, une. 1/1. Ipsa tabula coin cameis est valoils 52 ducatorum.

11

- (471. 30 novembre. Veduto quanto dimanda maestro Jullano de Scipioet examinato cl sue conta diligentemente, clin prima domunda uno cam-meo graule cern testa de donna coin b petto dci quai ne demanda

20 CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAUL II.

ducati LVIII, che lanti li ne valse c]ar Batistino Venitiano et miser Anellodu Napoli li ne volte dure ducali [1111, cl quale ctmnieo dise ester ogipresto al llcverendissinio Cardinale de Mantua. Item adimanda uflo calce-denio cum testa dc Atexandre, cl quale cxlima ducati 80, clic fanti netrovo du Jacobo Branebaleone du Napoli cl quale similiter dixe clic alpresentebael dicte cardinaledeMantua.ltem domanda unocammeograndecum una F'austina aniantata, la quale b extima ducati XXXV, et lanti ii nevolte dare Scipio, et non bi valse venderli, et qun!cameodixeesser slatonele mane deMousignoredeTrivisie, et al presente ester nelle mane de Mea-signore du Mantua a relatione de Domenico de Piero : Item demanda unecameo grandicello cum testa de Tiberio et hello : 15cm uno camnleo cumtesta et lettere gredin in una praxina cum uno intaglio d'ana gallo etuno corno de ahondantia : di quali tre camei adimanda ducati XXV, chejouta li costorone n lui, et halli paghati u Braxio Cifone da Tiveli per lemane de uno (4) judeo da Tivoli et la cammeo de la testa de Tibcrio dixeclic la tene il sopradicto Monsignore de Mantua. Item domanda unacammeo cum uno megio Christo et une nichilo culil uno houe che jace, Jequali domandaducati quindesi. Itemadomanda ducali cento per factura etlavoratura de! cammee che venue de Franzia per b tempo de mesiclaque per (sans doute: lui) et per uno garsonc aile spexe de papaPauloche stettero rechiusi in patationd lavorare. Item domanda perlave-ratura dci zaphirio de la navicella per reste de ducati XLta che fa factoci pacto de quahi ne helibe ducat! XX, ,esta ottri ducati XX. Item per facturaet lavoraturaduna corniolacum ta testa de papa Paulecum loregno in testaelfe facto pacte ducati cente et la dicta combla ha flomenico de Piero.Item dornanda per nianifacturad'ahcuue altrecese minute lequaliexhimaneducati XV; che sana in tub le sopradicte sumnieducati quatre tente qua-ranta ode. Et du l'allra parte troviamo dicte Jutiane haver ne le maneune vase non fernito azure de lapislazari, dui peccii de diaspro, unepczo de cammee in petia non laveralo, une caminea motta, li qua!!tuti s'eshimano ducat! LXXV. Pare s noi tin utile lassarli dicte peireper pretio et stima (le ducati cento. Anchora cl efato Juhiano deSipio non volendosi pagarli li contrascripti canunei hi qua!1 lui ha dolen papa Paule se li repighiarebhedebonavoglia, roc cl calzedonio cum testad'Alexandre, e 10 cammeo cum testa de denna et peclo, cl camee de Pans-tins amantata, do cammeo cum testa de Tiberio, et nichilo elle camsneerossa cuin mezo Chrislo et nichilo cnm lieue, li quai! tiitti cammei quandoseli rendessero si shailarehhe dehia summa clic lui domanda in tute ducaiicen:o octanta ecto, preterea siarno de parerenoi miseni Antonie et misereNid. (?) chierici de camera infrascripti che scemputandosiai prefate mua-note due partile net modo se dice de sepra clic in sul pagamento de du-cati CLX, che rcstarebhe baver cl prefato Juhianofesse obiigato a refore lelellere che sono in la navicehla de zafin,o chedicesseno Sislus papa quar-

(il Mol d'une lecture douteuse. Peut-être Meo.

CÀMÉES ANTIQUES DU PAPE PAul; 1E 21

tii et si(militer) si piacesse n Nostro Signore refacesse le lettere de lacombla del regno simititer neT nome de Sixtus papa quartus et eumdicta obligatione se li pagasseno per resto ducati CLX. Sin aulem et sopra-dicta parere nôstro non hai'esse luogo cum la reslitutione dc cammci etla excomputatione dde cose se trova in matie corne de sopra se dicein b partita prima per fi. cento, dicerno che veduto et calcolato elconctoet ci'cdilo predicto dé Julliaito sopradicto cl dicto Juliano creditore deducati Illl c.XLVJIT, per attestalione dc monsignore de San Marco, roonsi-gnome de Feltro, d. Iiero Luxardo, Domenico de Piero, misser Prognaet pur altri,etc., etc. - M. 4471-4477. if. 76 y0 , 77.

4474.13 décembro. Juliano Scipii de tirbe creditori dicte camere ra-tione diversorum cameorum et aliorom ejusmodi signorurn dalorum etvenditorum eidetn domino Paulo (II),... (lorenos auri d. u 100 in deductio-nem majoris somme dicti sui credili. - Ibid. foi. 6 y0.

3472. lB janvier. Ilonorabili vira Juliano Scipii de Roma predicte cli-mere usque ah eisdem lemporibus (Pauli Il) ratiorie camoieorum etaliarum hujusmodi rerum predicto domino Paulo datarum creditori...flor. auri d. c. 400 pro residuo et complemento ejusmodi sel crediti. -Ibid. fol. 47 y0.

4472 19janvier. Veduto et diligentemente examinato quanto adimandaCizspare de Tozoli : troviamo dicto Gaspame dever havere per uno cam-meo et una corniola cum due teste et per metaglie (sic) d'argento etràmoclaie alla fe: re : de papa Paulo ducati de camera XII. corno dcl valored'esse ne ha facto fede Juliano de Sipio et Thomasini de Fresi da Roma.- lb. foI. 82.

1472.28 janvier. Gasparri Tozzoli de Urbe ejusdem camere (creditori)ratione certarum corniolarutn au cammeorum et ejusmodi aliarum rerumper ipsum datarum fe. re . domino Paulo pape li... florenos d. e. 12 prototali solutione dicti ejus crediti, - Ibid. foI. 49.

''E

ta nomine domini amen. lstud est inventariutu de omnibus rebusinventis in thesauro sedis apostolicEe, factum de mandato sanctissimi patrisdominiBonifaciipapte octavi; sub anno domini miteso ducent° nonag°quinto; anno primo pontificatus ipsius.

Item unam cruccm de arg. laboratam de opere 6h, euru uno capitacamei in inedio et pluribus zaffirellis, granatellis, pmaxin. et VI perlisper brach. cum pederotundo deaorato, q. videtur non Cuisse sous; pond.VI m. (fol. 49).

item unutn annulum pontif. cum uno zafûro uhi est facies sudariisedlpta, cum 4 granatis, 4 perlis gross., pond. I une. ct dimid. et 4 den.perven. () (fol. 62 v°.)

29 CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAUL II.

Item unurnannulum pontif. duos uno cameo in medio in quo suntmullœ imagines albœ in campo nigro, circa quem est unus circulus debaiascis... (foI. 65 vo,)

Item unum annulum pool. cura une cameoin quo esi unafigura homi-ais jacentis et non sinus ad caput et alia ad pedes ipsius cum una arborein campo nigro, circa quem est unus circulus de smaragdis. (fil. 66).

Item unum annulura cum uno cameo magna in quo est media iraagomulieris tenentis ununi floremin cuju'ssummitate est unum capu, pond.2 une. et 3 quart, et I den. proven.

Item unum annulum cum uno camec in media, in quo est unuin caputcum barba protensain campo nigro.

item unum alium annulum cura uno caraco oblongo, in quo est uuurncaput. quasi album, cura una garlanda, in cujus circuitu siint 6 smara-gidi (roi. 66 y').

Item unur» annulum cum une cameo aigre in quo est unum caputcuin Duo circula ahi suntiX smaragldi.

Item unum annulum pont. cum une caraco parvo in medio, in quo estimago Virginis cura fluo in campo nigro, circa quem est unus circulusde parvis smaragidis.

Item unum annulum parvum, cum Une parvo cameo nigrO in quo estsinus homo con panno supra se, circulus cujus est de perlis. (ibid.)

Item unum annulum ampluiu, cum uns carninia azurina in qua estsinus leo qui tend unain bestiaru sub se, pond. I une., minus I den.(fol. 09.)

Item unum nnnulum cura une lapide qui est ah uno capite quasi ru-bous, in medio aibus, et in pede quasi croceus, in quo est sculptas Her-cules, pond. dim. unc. et I den. (fol. 70.)

Item deceni annules con X cameis diversoi'um colorum et formarumcum diversis sculpturis pond. 2 une, et I quar. et dimid. et dcii. (Ibid.)

Item unum annulum de argento cura uno nichulo incise, pond. dirai.quar. et 3 den. (foi. 70 vo).

item unum dorsale pretiosuni cum esnialtis ad imagines' regis, ad cru-ces albas, cnm lapidibus diversis et perlis per tolum, et cura uno caracoin media in quo est sculpta quœdam fades. (foI. 194 vO.)

Iv

ulIC.MCCCCLVI. Qui apresso si scriverra per invcntario tuele le coseclic sono propie di me Piero di Cosimo de Mediei,ie qualimi truovoqucstodi XV di Settembre anno sopradecto.

Gioie et simile crac.Une chorno di unicorno ieghato in ow.Una choppa di cristailo col clioperchio Iegbato in arienlo.

CAMÉES ANTIQUES DU PAPE PAIJL II. 23lino ghobellccto di cristallo leghato in ariento.lion chopa di porcicliana leghata in oro.lima choppa di diaspro leghata in oro con rubini et perte.lino vaso di diaspro Ieghato in ariento.Uno bocchale di diaspro con coperchio leghato in ariento.lino bicchïeri di diaspro con manichi e coperchio leghato in ariento.Una tavolecta di pietra fine con reliquieleghata in ariento.Medaglie 300 d'ariento.Nedaglie 53 d'oro.Medaglie 37 d'ottone vantagiate.Uno anello leghatovi un chamimco con ana testa di Chamilla.lino anello lcghatovi un chameo con una testa di Proserpina.lino anelloleghatovi chammeo et corniuola con unatestad'unFauno(l).lima corniuola con fighure Ieghate in oro.Una corniuola con fighure mezo pesce, leghato in oro.lioo niccholo con una testa di Vespasiano Ieghato in oro.tian sardonio con una testa leghato in oro (2).lima amatista con una testa di femina in cavo legha(o in oro.Uno cbammeo con 2 fighure, )eghato in oro.Un charneo con 2 flgbure in campo rosso leghato in oroUn chaDeo con 2 fighure in caopo rossoleghatoin oro.Un chammeo colla storia di Oedalo leghato in oro.lino chanico con unatesta di retievo, leghato in oro.lino chameo cou una... testa ¶ilievata, leghato in oro.lino sigello con uno anietista Ieghato in ariento.Una testa del duca di Melano lcgbato in ariento.lino chanieo con due fighure, une grande et una (3) pichola leghato

in oro.lino chalcedonic con una testa di tutto ritievo di Trajano, teghato in cr0.Uno chammec con due Ilghure grande et due pièchote leghato in oro.Uno chotiare di perle, etc., etc. (Suit la liste d'un certain nombre de

bijoux et de pierres précieuses que rien ne permet de rattachera l'anti-quité.) Ego. Marin.

(1) En marge de ces trois articles est écrit r di ritiovo legliate in oro.(2) En marge de ces quatre articles est écrit: in chavo tucte queste.(3) Ces quatre articles ont été ajoutés après coup par la même main.

Paris. - T9. PILLET et Do pe OULI$, s, rue les Grand,.Augusiins.