NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỔI HÌNH THÁI

VÀ CHỨC NĂNG THẤT PHẢI BẰNG

SIÊU ÂM DOPPLER TIM Ở BỆNH

NHÂN HẸP VAN HAI LÁ

BS. TS. Trần Hồng Nghị

Bệnh viện TƯQĐ 108

1. Đặt vấn đề - Mục đích nghiên cứu

2. Tổng quan

3. Đối tượng - Phương pháp NC

4. Kết quả và bàn luận

5. Kết luận và kiến nghị

ĐẶT VẤN ĐỀ

• Hẹp hai lá (HHL) là một trong những bệnh tim mắc phải thường gặp nhất chiếm khoảng 40% các bệnh van tim.

• Bệnh chủ yếu gặp ở nữ (70-90%). Nguyên nhân chủ yếu do thấp (60%).

• Nhiều biến chứng nặng gây tử vong, tàn phế: TBMN, suy tim,...

• Đây cũng là bệnh có ảnh hưởng sớm và rõ nét lên chức năng tim phải.

• Ở Việt nam còn chưa nhiều nghiên cứu về CN thất phải

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu những biến đổi hình thái

và chức năng thất phải ở bệnh nhân

hẹp van hai lá.

Tổng quan

HẸP HAI LÁ

Tăng áp nhĩ trái

chênh áp

nhĩ trái

và thất trái

Xung huyết phổi LV output

Giãn nhĩ trái

SUY TIM PHẢI

• Nguyễn Lân Việt. (2003)," Hẹp van hai lá",NXB. Y học, 253-74

• Matthew P.Hill (2008), “Mitral stenosis", 5MCC, L.W.W.16th Edition.

TAĐMP

Chức năng thất phải

CHỤP BUỒNG THẤT

PHẢI

MRI

SIÊU ÂM DOPPLER(1)

XẠ HÌNH

TÂM THẤT

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU: tiến cứu, cắt ngang, mô tả

Từ 03/2010 đến tháng 08/2010, chúng tôi đã

tiến hành nghiên cứu trên 35 bệnh nhân (10

nam và 25 nữ), tuổi trung bình 52,8 10,7: từ

25-75) đã được chẩn đoán xác định có bệnh

hẹp van hai lá trên lâm sàng và siêu âm [1],

điều trị tại bệnh viện TƯQĐ 108.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU: tiến cứu, cắt ngang, mô tả

Tiêu chuẩn loại trừ: • Có triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh lý

động mạch vành, trên điện tâm đồ.

• Rối loạn dẫn truyền, rối loạn nhịp tim có thể gây khó khăn hay có thể làm sai lệch kết quả nghiên cứu bằng Doppler tim.

• Tiền sử hay hiện tại đang có biểu hiện mất bù của C.O.P.D hoặc BN đang phải sử dụng thường xuyên các thuốc giãn phế quản;

• Không có cửa sổ siêu âm Doppler tim.

• Phụ nữ có thai, cho con bú

• Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

• Siêu âm tim bằng máy siêu âm Doppler màu

Vivid 7 của hãng G.E, với đầu dò sector 3,5

MHz (tần số có thể thay đổi từ 1,5-4,3 MHz)

• Có thể tiến hành tất cả các loại siêu âm tim

(T.M; 2D, các loại siêu âm Doppler: xung, liên

tục, màu, tissue Doppler,...), được cài đặt

chương trình phần mềm cho phép tính toán các

thông số đánh giá chức năng một cách tự động.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các chỉ số đo đạc và tính toán trên siêu âm Doppler màu, mô, Doppler liên tục, xung

• Phân số tống máu thất trái (EF%) (Ejection Fraction)

• Chỉ số TAPSE (tricuspid annular plane systolic excursion): tương quan với phân số tống máu theo xạ tim ở 30 bệnh nhân (*):

+ 05mm tương đương với phân số tống máu TP (FEVD): 20%

+ 10mm tương đương với FEVD:30%

+ 15mm tương đương với FEVD:40%

+ 20mm tương đương với FEVD:50%

• Đo diện tích van hai lá thì tâm trương qua mặt cắt trục ngắn cạnh ức

• Đánh giá diện tích van hai lá thông qua thời gian bán giảm áp lực dựa trên công thức của Halte: MVA = 220/PHT

(*) Kaul et al. (1984). Am J Heart. 107:536-31.

®o tapse

(tricuspid annular plane systolic excursion).

®o tapse(tricuspid annular plane systolic excursion).

Đo TAPSE ở hai bệnh nhân với CNTT < 35%. A: TAPSE =23 mm,

chức năng co bóp TP duy trì; B: TAPSE = 14mm, giảm nhẹ CN co bóp TP

ĐÁNH GIÁ RVEF TRÊN 2D TẠI MỎM

A: vòng van, B: nền, M: giữa TP, Ap: mỏm

Trizuli M. (1984). Echocardiography; 1:403-426.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các chỉ số đo đạc và tính toán trên siêu âm Doppler màu, mô, Doppler liên tục, xung

- Kích thước TP: Được đánh giá bằng 2/3 kích thước thất trái. Các kích thước này đo ở nhát cắt 4 buồng. Đường kính TP được đo ở vòng van 3 lá, giữa vách liên thất và thành bên (bình thường: 35±4 mm).

• Phân suất tống máu thất phải được tính theo công thức sau = {Diện tích tâm trương - diện tích tâm thu}: diện tích tâm trương (*).

• Siêu âm Doppler mô đánh giá vận tốc chuyển động của vòng van 3 lá theo chiều dọc trong thì tâm thu (velocity of tricuspid annular systolic motion ; Ký hiệu St). Giá trị bình thường > 15

cm/s. Trong suy tim, St < 11,5 cm/s là tiên lượng xấu (#)

(#)Per Lindqvist (2008); (*)De Groote (1998), JACC Vol. 32, No. 4

DTI ĐÁNH GIÁ Vs

DTI ĐÁNH GIÁ Vs

Hình 2. Đo vận tốc tối đa sóng St: Doppler mô. Giá trị < 11.5cm/s

trong ST: tiên lượng tồi. A: Sóng St 4cm/s: giảm nặng CN co bóp TP;

B: Sóng St 14cm/s, CN co bóp TP gần như bình thường

Meluzin et al. (2001). “Right ventricular systolic function”. Eur

Heart J; 22:340-8.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các chỉ số đo đạc và tính toán trên siêu âm

Doppler màu, mô, Doppler liên tục, xung

• Đánh giá hậu gánh, đo ALĐMP. Áp dụng

phương trình Bernoulli:

Ptp - Pnp = 4Vmax LT2

• Cho phép chúng ta đo chênh áp giữa hai buồng

tim này cộng thêm áp lực NP.

Per Lindqvist (2008)

TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VÀ

XỬ LÝ SỐ LIỆU

• 1. Hẹp van hai lá (*) : 2 tiêu chuẩn trong số: LS; Siêu âm thấy hẹp < 2cm2 (đo diện tích và chênh áp);

• 2. Suy tim: NYHA 1964 bổ sung 1994.

• 3. Siêu âm: Hội siêu âm Mỹ, Châu Âu

• 4. Xử lý các số liệu nghiên cứu: SPSS 15.0 (2006)

• Kết quả so sánh được coi là có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU

71,4

28,6

71,7 62,9

62,9

77,171,4 74,3

0

10

20

30

40

50

60

70

NYHA

II

NYHA

III

T1

®anh

TM cæ

næi

Gan

to

Ran

Èm

Phï

chi

Do

thÊp

cò

C¬ n¨ng

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU

65,7

34,3

55,8

0

10

20

30

40

50

60

70

HÑp khÝt HÑp võa EF thÊt tr¸i (%)

Siªu ©m

- Chỉ có 2 trường hợp LVEF(%) thể hiện có suy tim trái (≤40%)

- Phù hợp Matthew P.Hill

Kích thước thất phải

ở BN hẹp van hai lá

100% BN có giãn thất phải (VD/VG); 34,3% BN

giãn thất phải nếu tính theo diện tích.

Chức năng thất phải

ở BN hẹp van hai lá

100% BN có giãn thất phải (VD/VG); 34,3% BN giãn thất phải

nếu tính theo diện tích.

Phù hợp với các đánh giá của Ghio (2001), J.A.C.C

Chức năng thất phải

ở BN hẹp van hai lá

100% BN có giãn thất phải (VD/VG); 34,3% BN giãn thất phải

nếu tính theo diện tích.

- Nhóm hẹp khít van hai lá: Giảm TAPSE có ý nghĩa thống kê (p = 0,007) ;

ALĐMP tăng rõ rệt (p = 0,016) ;

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

• 97,1 % bệnh nhân hẹp van hai lá có bất thường

về hình thái và/ hoặc chức năng thất phải.

KIẾN NGHỊ

• Đánh giá chức năng thất phải bằng siêu âm 2D

và siêu âm Doppler mô rất cần thiết trong quản

lý bệnh nhân hẹp van hai lá.

• Các chỉ số có ý nghĩa, đơn giản hay dùng:

TAPSE, Vs (DTI), PAPS, RVEF

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN